summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy
diff options
context:
space:
mode:
authorNorbert Preining <norbert@preining.info>2019-09-02 13:46:59 +0900
committerNorbert Preining <norbert@preining.info>2019-09-02 13:46:59 +0900
commite0c6872cf40896c7be36b11dcc744620f10adf1d (patch)
tree60335e10d2f4354b0674ec22d7b53f0f8abee672 /info/tex-virtual-academy-pl/podstawy
Initial commit
Diffstat (limited to 'info/tex-virtual-academy-pl/podstawy')
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html51
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html414
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html355
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html342
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html59
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html13
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html30
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html28
-rw-r--r--info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html14
9 files changed, 1306 insertions, 0 deletions
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html
new file mode 100644
index 0000000000..1a56ed09d3
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html
@@ -0,0 +1,51 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex,Gust, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+<h2>1. Wstęp</h2>
+
+Niniejsza broszurka zawiera opis wybranych tematów, które są fragmentami
+dwudziestogodzinnego
+kursu poświęconego podstawom systemu T<sub><font size=3>E</font></sub>X, prowadzonego przez
+autora. Kursy takie są
+współorganizowanego przez Polską Grupę Użytkowników Systemu
+T<sub><font size=3>E</font></sub>X ,,GUST'', Fundację Pomocy Matematykom
+i&nbsp;Informatykom Niesprawnym Ruchowo oraz Wydawnictwo ,,Do''.
+<p>
+Znajomość T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a nie jest oczywiście niezbędna do czytania
+niniejszego tekstu. Wystarczy jedynie pewne obycie z&nbsp;komputerami.
+Autor ma jednak nadzieję, że dotychczasowi użytkownicy T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a mogą również
+skorzystać z&nbsp;pewnych informacji tu zawartych.
+<p>
+W rozdziale&nbsp;<a href="2-1coto.html#coto">Co to jest T<sub><font size=3>E</font></sub>X -- informacje ogólne</a> przedstawione są te cechy programu T<sub><font size=3>E</font></sub>X, które
+autor uważa za najistotniejsze. Pojawia się również próba udzielenia
+odpowiedzi na pytanie ,,co można składać T<sub><font size=3>E</font></sub>X-em?''.
+<p>
+Krótki rozdział&nbsp;<a href="2-1zece.html#zecer">Zecernia czy maszyna do pisania?</a> służy omówieniu dwóch linii ewolucji
+programów służących do składania tekstów.
+<p>
+W następnym rozdziale przedstawione są interpunkcyjne, ortograficzne
+i typograficzne zasady przygotowywania tekstów, przeznaczonych
+do składania systemem T<sub><font size=3>E</font></sub>X. Ten rozdział jest podręcznikiem
+dla najbardziej początkujących T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owców, pracujących pod opieką
+bardziej zaawansowanych użytkowników tego sytemu.
+Stanowi on zarazem kompletny podręcznik dla osób zajmujących
+się tworzeniem maszynopisów komputerowych, które mają być
+następnie przetwarzane T<sub><font size=3>E</font></sub>X-em.
+<p>
+W rozdziale&nbsp;<a href="2-1kazio.html#kazio">T<sub><font size=3>E</font></sub>X, czyli pan Kazio</a>
+omówiona jest ogólna
+zasada działania systemu T<sub><font size=3>E</font></sub>X. Porównywany jest on tam do zecera,
+pana Kazia.
+<p>
+Rozdział&nbsp;<a href="2-1kazio.html#pud">Pudełka i kleje</a> zawiera opis części modelu pudełkowo-klejowego,
+który jest podstawą konstrukcji stron tworzonych przez T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a.
+
+
+
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html
new file mode 100644
index 0000000000..8a51b5c06b
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html
@@ -0,0 +1,414 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+
+<a name="coto">
+<h2>2. Co<b> </b>to jest T<sub><font size=5>E</font></sub>X -- informacje ogólne</h2>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X, to taki mało znany system, używany przez około milion
+osób<b> </b>na całym<b> </b>świecie. Służy --&nbsp;mówiąc bardzo skrótowo --&nbsp;
+do<b> </b>wykonywania profesjonalnego składu drukarskiego.
+<p>
+Autorem<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a jest jeden z&nbsp;najwybitniejszych matematyków i&nbsp;
+informatyków<b> </b>na <b> </b>świecie --&nbsp;profesor Donald Knuth z&nbsp;Uniwersytetu
+Stanforda<b> </b>w&nbsp;Stanach Zjednoczonych.
+<p>
+Nazwę<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X wymawia się <i> tech</i>, ponieważ są to trzy
+duże<b> </b>greckie litery Tau, Epsilon, Chi. Polska wersja T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a
+nazywa<b> </b>się M<sub><font size=4>E</font></sub>X (wym.&nbsp;<i> mech</i>). Litera&nbsp;E&nbsp;jest
+opuszczona<b> </b>w&nbsp;dół i&nbsp;dosunięta do pozostałych, żeby zademonstrować
+możliwości<b> </b>sytemu.
+
+
+<h3>2.1. Cechy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a</h3>
+
+Jest<b> </b>to system w&nbsp;znacznym stopniu godny zaufania, co najmniej ze
+względu<b> </b>na opisane poniżej jego cechy.
+
+<h4>2.1.1. Stabilność</h4>
+
+Jest<b> </b>to system stosunkowo ,,stary''. Prace nad nim zostały rozpoczęte
+w&nbsp;roku<b> </b>1977, a&nbsp;więc jeszcze przed rozpoczęciem ery komputerów osobistych,
+a&nbsp;ukończone<b> </b>w&nbsp;1982 roku. W&nbsp;(prawie) niezmienionej postaci używany jest od
+kilkunastu
+lat.
+<p>
+Oznacza<b> </b>to bardzo dużą stabilność tego programu.
+Jest<b> </b>to bardzo ważna cecha, gdyż jest to program trudny do opanowania.
+Jego<b> </b>stabilność wpływa na bezpieczeństwo użytkownika. Po dość długim
+czasie<b> </b>inwestowania w&nbsp;swoją umiejętność obsługi T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,
+użytkownik<b> </b>ma gwarancję, że to,
+czego<b> </b>się nauczył pozostanie aktualne nawet po wielu latach. Można zatem
+z&nbsp;dużą<b> </b>ufnością uczyć się go. Ponadto wszelkie dokumenty (teksty) złożone
+za<b> </b>jego pomocą będą mogły być przetwarzane i&nbsp;poprawiane tym samym
+systemem<b> </b>mimo upływu czasu. Nie ma obawy co do zmiany ,,sposobu kodowania''
+dokumentów,<b> </b>która uniemożliwiałaby dalszą obróbkę ,,starych'' tekstów.
+<p>
+Dobrze<b> </b>jest --&nbsp;wybierając program tak skomplikowany, jak system
+składu<b> </b>--&nbsp;zwracać uwagę na to, czy zdołamy nauczyć się wszystkich
+jego<b> </b>możliwości, zanim --&nbsp;w&nbsp;kolejnej wersji --&nbsp;ulegną one zmianie.
+
+<h4>2.1.2. Poprawność<b> </b>(bezbłędność)</h4>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest programem w&nbsp;bardzo znacznym stopniu bezbłędnym.
+Oznacza<b> </b>to, że działa całkowicie zgodnie z&nbsp;dokumentacją.
+Autor<b> </b>systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X wyznaczył nawet nagrodę pieniężną dla każdego,
+kto<b> </b>wykryje jakikolwiek błąd w&nbsp;działaniu programu. Wartość tej
+nagrody<b> </b>wynosi obecnie ponad 300$. Można mieć pewność, że
+po<b> </b>kilkunastu latach stosowania programu przez liczne grono użytkowników,
+znalezienie<b> </b>jakichkolwiek błędów jest bardzo mało prawdopodobne.
+<p>
+Jakże<b> </b>często zdarza się użytkownikom komputerów, że program
+wysyła<b> </b>im niezrozumiałe komunikaty (np.&nbsp;sygnały błędów), zalecając
+np.&nbsp;zgłoszenie<b> </b>się do wytwórcy z&nbsp;prośbą o&nbsp;wyjaśnienie. Niewielka
+to<b> </b>pociecha, jeśli wytwórca jest za oceanem.
+
+<h4>2.1.3. Dokumentacja</h4>
+
+Autor<b> </b>napisał na temat T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a i&nbsp;systemów pokrewnych serię pięciu
+książek<b> </b>[1--5], stanowiących kompletną dokumentację tych systemów.
+Wszystkie<b> </b>funkcje tych systemów zostały tam szczegółowo opisane.
+Dokumentacja<b> </b>nie ma żadnych luk.
+
+<h4>2.1.4. Złożoność</h4>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest systemem skomplikowanym. Powoduje to, że jest --&nbsp;
+przynajmniej<b> </b>początkowo --&nbsp;trudny w&nbsp;obsłudze. Często
+uważane<b> </b>jest to za jego wadę. Jest to jednak absolutnie
+niezbędna<b> </b>cena jaką trzeba zapłacić za możliwości, które
+oferuje.<b> </b>W&nbsp;istocie to nie T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest skomplikowany, lecz
+zadanie,<b> </b>które on realizuje jest takie. Jeśli chcemy
+całkowicie<b> </b>panować nad wynikami uzyskiwanymi za jego
+pomocą,<b> </b>i&nbsp;osiągać efekty profesjonalne i&nbsp;precyzyjne, musimy
+nauczyć<b> </b>się obsługi rozmaitych ,,regulatorów'' i&nbsp;,,pokręteł''
+zawartych<b> </b>w&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u, aby móc przekazać mu nasze
+intencje.
+<p>
+Oczywiście,<b> </b>jeśli nie zależy nam na bardzo eleganckich, profesjonalnych
+wynikach,<b> </b>to nie musimy używać tak skomplikowanego programu jak T<sub><font size=4>E</font></sub>X.
+Jest<b> </b>wiele prostszych programów, służących do podobnych celów.
+Należy<b> </b>jednak zdawać sobie sprawę, że używając prostszego programu
+prędzej<b> </b>czy później natkniemy się na zadanie, któremu ten program
+nie<b> </b>będzie mógł sprostać. W&nbsp;przypadku stosowania T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a takie niebezpieczeństwo
+nam<b> </b>nie grozi (patrz też&nbsp;<a href="#rozsz"> --&nbsp;Rozszerzalność</a>).
+<p>
+Różnice<b> </b>pomiędzy T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em, a&nbsp;innymi systemami w&nbsp;zakresie złożoności
+i&nbsp;zarazem<b> </b>w&nbsp;zakresie szybkości uczenia się i&nbsp;szybkości osiągania
+efektów<b> </b>można przedstawić stosując następujące porównanie.
+<p>
+Czym<b> </b>się różni rower od samolotu? Obsługi tego pierwszego można się nauczyć
+bardzo<b> </b>szybko: kierownica do kierowania, pedały do przyspieszania
+i&nbsp;hamulce<b> </b>do hamowania. Prawie nic więcej. W&nbsp;samolocie są tysiące urządzeń,
+których<b> </b>obsługi trzeba się nauczyć. Nie oznacza to jednak, że samolot
+jest<b> </b>gorszy, albo że ma przestarzały ,,interfejs''. Po prostu latanie
+z&nbsp;dużą<b> </b>szybkością i&nbsp;na duże odległości wymaga bardziej skomplikowanej obsługi.
+<p>
+Co<b> </b>więcej --&nbsp;pewne proste zadania, które leżą w&nbsp;zasięgu możliwości
+obu<b> </b>tych urządzeń, mogą być wykonane szybciej i&nbsp;sprawniej rowerem.
+Jeśli<b> </b>trzeba przejechać kilkaset metrów, to rowerzysta pokona
+ten<b> </b>dystans jeszcze zanim pilot samolotu zdąży uruchomić silniki.
+Jednak<b> </b>już pokonanie odległości kilkuset kilometrów zajmie rowerzyście
+znacznie<b> </b>więcej czasu, niż pilotowi samolotu, nie mówiąc już o&nbsp;wysiłku.
+Przebycie<b> </b>oceanu rowerem jest raczej niemożliwe.
+Te<b> </b>porównania nie oznaczają oczywiście, że rower jest lepszy,
+albo<b> </b>że samolot jest lepszy. Jest jednak jasne, że ktoś, kto jest
+pewny,<b> </b>że nigdy nie będzie jeździł na większe odległości nie powinien
+wybierać<b> </b>samolotu.
+<p>
+Oczywiste<b> </b>jest ponadto, że na<b> </b>świecie jest znacznie więcej rowerzystów,
+niż<b> </b>pilotów samolotów. To znowu nie oznacza, że rower jest lepszy od samolotu,
+ani<b> </b>nie oznacza, że takie pojazdy jak samoloty są w&nbsp;zaniku i&nbsp;wkrótce
+przestaną<b> </b>istnieć.
+
+
+<a name=rozsz>
+<h4>2.1.5. Rozszerzalność</h4>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X ma wbudowany język programowania (inaczej mówiąc <i> jest</i> językiem
+programowania).<b> </b>Za pomocą tego języka można definiować rozszerzenia
+tego<b> </b>systemu, tworząc specjalizowane systemy składu.
+
+
+<h4>2.1.6. Cena</h4>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X nic nie kosztuje. Ściślej mówiąc jest to program typu <i> public
+domain</i><b> </b>(dobro wspólne). Autor T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a wyraził zgodę na bezpłatne
+rozpowszechnianie<b> </b>i&nbsp;używanie tego programu.
+<p>
+Nie<b> </b>wszystkie programy <i> public domain</i> na<b> </b>świecie mają jednak
+taki<b> </b>sam status. Na ogół ich autorzy decydują o tym, co w&nbsp;ich przypadku
+oznacza<b> </b>określenie <i> public domain</i>.
+<p>
+W&nbsp;przypadku<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, w&nbsp;ramach szerokiej zgody autora na
+używanie<b> </b>jego dzieła, możliwe jest nawet utworzenie
+własnej<b> </b>implementacji z&nbsp;powszechnie dostępnej<b> </b>źródłowej
+wersji<b> </b>programu i&nbsp;sprzedawanie jej już jako programu
+komercyjnego<b> </b>--&nbsp;odpłatnego. Przykładem takiej implementacji
+jest<b> </b>wspaniale opracowany program ,,Textures'' firmy Blue
+Sky<b> </b>Research, który jest implementacją T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a na komputery
+Macintosh.<b> </b>Jest to produkt komercyjny, którego używanie
+wymaga<b> </b>licencji. Użytkownicy Macintosha mogą też wybrać --&nbsp;
+jeśli<b> </b>wolą --&nbsp;bezpłatną implementację T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, program
+OzT<sub><font size=4>E</font></sub>X.
+<p>
+Polska<b> </b>wersja systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X, zawierająca standardowy zestaw fontów
+z&nbsp;polskimi<b> </b>znakami diakrytycznymi, polskie reguły przenoszenia
+(dzielenia)<b> </b>wyrazów oraz komplet makr (makrodefinicji) napisanych
+w&nbsp;języku<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X nazywa się M<sub><font size=4>E</font></sub>X i&nbsp;ma również status <i> public
+domain</i>.<b> </b>Jest ona dostępna --&nbsp;podobnie jak T<sub><font size=4>E</font></sub>X --&nbsp;w&nbsp;wersji<b> </b>źródłowej.
+<p>
+<!--%<b> </b>Programiści mogą też dowolne fragmenty T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a wbudowywać do swoich progamów.-->
+
+Coś<b> </b>jednak zawsze kosztuje. Najwięcej chyba (czasu albo pieniędzy)
+kosztuje<b> </b>nauczenie się obsługi T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a. Z&nbsp;pewnością można
+uczyć<b> </b>się go latami i&nbsp;jeszcze być daleko od stwierdzenia
+,,wiem<b> </b>wszystko''. Kosztują też pewne programy związane z&nbsp;
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em, np.&nbsp;niektóre sterowniki urządzeń zewnętrznych.
+Również<b> </b>większość fontów, nie należących do podstawowego
+kompletu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a można nabyć jedynie odpłatnie.
+
+
+<h4>2.1.7. Przenośność</h4>
+
+Kod<b> </b>źródłowy programu T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest powszechnie dostępny i&nbsp;zawiera
+dobrze<b> </b>opracowaną dokumentację wewnętrzną. Został on napisany
+w&nbsp;specjalnie<b> </b>opracowanej wersji języka Pascal, w&nbsp;tzw.&nbsp;języku WEB.
+Autor<b> </b>systemu zadbał bardzo starannie o&nbsp;to, żeby cechy programu
+związane<b> </b>ściśle z&nbsp;określonym typem komputera lub systemem operacyjnym,
+m.&nbsp;in.<b> </b>takie jak sposoby zapisywania i&nbsp;czytania plików,
+były<b> </b>starannie wydzielone w&nbsp;tekście programu i&nbsp;łatwe do wymiany.
+Z&nbsp;dużą<b> </b>pieczołowitością opracował też rozmaite działania wewnętrzne
+programu,<b> </b>tak żeby dla tych samych danych program dawał dokładnie
+takie<b> </b>same wyniki, niezależnie od typu komputera, rodzaju procesora użytego
+do<b> </b>obliczeń itp.
+<p>
+Dzięki<b> </b>tym cechom powstały implementacje T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a na dziesiątki różnych
+typów<b> </b>komputerów, pod różnymi systemami operacyjnymi. Praktycznie każdy
+typ<b> </b>komputera, poczynając od 16-bitowych ma swoją wersję systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X.
+
+<!--%<b> </b>jakie komputery?-->
+
+
+<h4>2.1.8. Logiczność<b> </b>w&nbsp;przeciwieństwie do graficzności</h4>
+
+,,Logiczność'',<b> </b>to możliwość opisywania w&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u
+logicznej<b> </b>struktury składanego tekstu, co bardzo ułatwia
+dokonywanie<b> </b>wszelkich zmian w&nbsp;tekście, już po jego złożeniu.
+<p>
+Jest<b> </b>to prawdopodobnie jedna z&nbsp;najważniejszych cech T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,
+stanowiących<b> </b>o&nbsp;jego sile i&nbsp;możliwościach
+
+
+<h3>2.2. Kim<b> </b>są użytkownicy T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a?</h3>
+
+Użytkownicy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, to w&nbsp;znacznej części pracownicy naukowi i&nbsp;studenci
+wyższych<b> </b>uczelni i&nbsp;innych instytucji naukowych, choć nie brakuje też
+wydawców,<b> </b>a&nbsp;także np.&nbsp;wytwórców pieczątek czy wizytówek, agencji
+reklamowych<b> </b>itp.
+
+
+<h3>2.3. T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owcy,<b> </b>łączcie się</h3>
+
+Ze<b> </b>względu na to, że T<sub><font size=4>E</font></sub>X ma stosunkowo niewielu użytkowników,
+<!--%i&nbsp;nie<b> </b>zawsze jest łatwo znaleźć w&nbsp;okolicy innego użytkownika,-->
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owcy zawiązują stowarzyszenia, zwane grupami, w&nbsp;celu łatwiejszej
+wymiany<b> </b>informacji, współpracy, łatwiejszego rozpowszechniania
+oprogramowania&nbsp;itp.
+<p>
+Istnieje<b> </b>międzynarodowe stowarzyszenie użytkowników T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a:
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X&nbsp;Users Group z&nbsp;siedzibą w&nbsp;Stanach Zjednoczonych. W&nbsp;Europie prawie w&nbsp;
+każdym<b> </b>kraju zawiązały się narodowe grupy użytkowników.
+<p>
+W&nbsp;Polsce<b> </b>w&nbsp;1992&nbsp;r.&nbsp;powstała Polska Grupa Użytkowników Sytemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X,
+w&nbsp;skrócie<b> </b>GUST. Grupa wydaje własny biuletyn informacyjny, organizuje
+doroczne<b> </b>konferencje użytkowników oraz współorganizuje szkolenia
+obsługi<b> </b>systemu. Dzięki Grupie istnieje też dostępna elektronicznie
+(dla<b> </b>użytkowników sieci komputerowych) lista dyskusyjna oraz archiwum
+oprogramowania<b> </b>związanego z&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em.
+
+
+<h3>2.4. Do<b> </b>czego służy T<sub><font size=4>E</font></sub>X?</h3>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X pozwala komputerowo robić to, co dawniej robili zecerzy.
+<p>
+Praca<b> </b>zecera w&nbsp;drukarni polegała na tym, że z&nbsp;gotowych
+czcionek,<b> </b>zawierających poszczególne znaki, odlewanych z&nbsp;
+ołowiu<b> </b>lub innego metalu, układał on kolejne linijki
+tekstu,<b> </b>a&nbsp;następnie --&nbsp;układając takie linijki jedna nad
+drugą<b> </b>--&nbsp;montował z&nbsp;nich kolumny tekstu, które następnie,
+spięte<b> </b>odpowiednią ramą, były umieszczane w&nbsp;maszynie
+drukarskiej<b> </b>i&nbsp;służyły do drukowania stron.
+<p>
+Obecnie<b> </b>takie prace wykonuje się komputerowo. Końcowy efekt
+pracy<b> </b>komputera w&nbsp;tym zakresie zależy od oczekiwanego
+stopnia<b> </b>profesjonalizmu lub jakości. W&nbsp;prostszym przypadku
+wynikiem<b> </b>mogą być strony tekstu wydrukowane bezpośrednio na
+papierze<b> </b>za pomocą podłączonej do komputera drukarki
+(laserowej,<b> </b>mozaikowej lub atramentowej). W&nbsp;zastosowaniach
+profesjonalnych,<b> </b>kiedy wynik składu ma być zastosowany w&nbsp;
+druku,<b> </b>tworzy się przezroczystą folię z&nbsp;nieprzezroczystym
+tekstem,<b> </b>naświetloną w&nbsp;urządzeniu zwanym fotonaświetlarką.
+Promień<b> </b>lasera naświetla na błonie fotograficznej małe
+punkciki<b> </b>w&nbsp;miejscach, które mają być nieprzezroczyste.
+Następnie<b> </b>taka błona po wywołaniu służy do wykonania matryc
+drukarskich<b> </b>do tzw.&nbsp;druku offsetowego.
+
+
+<h3>2.5. Czy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em można...?</h3>
+
+Często<b> </b>użytkownicy różnych programów służących do podobnych
+celów<b> </b>zadają sobie nawzajem pytania w&nbsp;rodzaju: ,,Czy twoim systemem
+można...?''.<b> </b>Podobne pytania mogłyby paść w&nbsp;odniesieniu do systemu
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X. Wymienienie wszystkiego, co można zrobić T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em nie tylko
+nie<b> </b>jest łatwe, ale jest niemożliwe. Możemy jednak przyjrzeć się
+kilku<b> </b>przykładom.
+<p>
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest uniwersalnym systemem pozwalającym na wykorzystanie
+go<b> </b>do wszelkich prac związanych z&nbsp;nadawaniem formy tekstom.
+Można<b> </b>nim składać wszystko począwszy od listów i&nbsp;ulotek,
+poprzez<b> </b>wszelkiego rodzaju książki i&nbsp;czasopisma (w&nbsp;tym naukowe
+i&nbsp;nutowe),<b> </b>a&nbsp;skończywszy na wielkich dziełach, jak encyklopedie.
+<p>
+Typowe<b> </b>systemy mają na ogół listę dobrze przygotowanych,<b> </b>ściśle określonych
+czynności,<b> </b>które potrafią zrealizować. Nic poza tą listą nie może
+być<b> </b>wykonane. W&nbsp;przypadku T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a trudność
+może<b> </b>polegać jedynie na tym, że <i> jeszcze</i> nie umiemy czegoś
+za<b> </b>jego pomocą zrobić.
+<p>
+Z&nbsp;racji<b> </b>swojego sposobu działania T<sub><font size=4>E</font></sub>X nigdy nie pracuje samotnie.
+W&nbsp;swoim<b> </b>cyklu przetwarzania współpracuje
+z&nbsp;różnymi<b> </b>programami pomocniczymi, między innymi z&nbsp;edytorem i&nbsp;ze
+sterownikami<b> </b>urządzeń zewnętrznych. Od wyboru tych programów
+i&nbsp;sposobu<b> </b>organizacji jego cyklu przetwarzania
+zależą<b> </b>często jego możliwości. Pisząc poniżej, że T<sub><font size=4>E</font></sub>X może to-i-to,
+mamy<b> </b>na myśli, że można tak skonfigurować T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a i&nbsp;połączyć go z&nbsp;
+innymi<b> </b>programami, że jest to możliwe.
+
+W&nbsp;szczególności<b> </b>bardzo dużą moc daje T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owi połączenie z&nbsp;systemem
+PostScript.
+
+<!--%<b> </b>tu przydałyby się przykłady...-->
+
+
+<h4>2.5.1. Matematyka<b> </b>i inne nauki</h4>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X nie ma równego sobie systemu w&nbsp;zakresie składu
+prac<b> </b>i&nbsp;książek naukowych, w&nbsp;szczególności matematycznych i&nbsp;fizycznych.
+Większość<b> </b>matematyków używa T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a do pisania swoich prac. T<sub><font size=4>E</font></sub>X
+jest<b> </b>standardem Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego (AMS),
+największej<b> </b>organizacji matematyków na<b> </b>świecie.
+
+
+<h4>2.5.2. Ilustracje</h4>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X pozwala na włączanie do tekstu dowolnych ilustracji (w&nbsp;tym zdjęć,
+również<b> </b>barwnych).
+
+
+<h4>2.5.3. Nuty</h4>
+
+Istnieje<b> </b>co najmniej kilka rozszerzeń T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a pozwalających na skład nut.
+Co<b> </b>najmniej jednym z&nbsp;nich można składać nawet najbardziej skomplikowane
+partytury<b> </b>i&nbsp;--&nbsp;co bardzo ważne --&nbsp;łączyć skład nut z&nbsp;wszystkimi innymi
+elementami,<b> </b>na które pozwala T<sub><font size=4>E</font></sub>X. W&nbsp;tym samym dokumencie, a&nbsp;nawet na tej
+samej<b> </b>stronie mogą znaleźć się nuty, teksty, formuły matematyczne, zdjęcia itp.
+
+
+<h4>2.5.4. Kolory</h4>
+
+Przy<b> </b>odpowiednim połączeniu systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X z&nbsp;wyjściowymi urządzeniami
+barwnymi<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X może składać w&nbsp;kolorze. Teksty, tło, ilustracje&nbsp;itp.
+mogą<b> </b>być wielobarwne.
+
+
+<h4>2.5.5. Różne<b> </b>kroje pisma</h4>
+
+Niektórzy<b> </b>użytkownicy systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X błędnie sądzą, że
+ten<b> </b>program wyposażony jest w&nbsp;skończony, ograniczony i&nbsp;zamknięty
+komplet<b> </b>krojów pisma i&nbsp;że nie można w&nbsp;nim użyć innych krojów.
+<p>
+Autor<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a wyposażył go w&nbsp;rodzinę krojów pisma o&nbsp;nazwie
+Computer<b> </b>Modern. Kroje te, opracowane częściowo na wzór
+rodziny<b> </b>krojów Modern, zostały zaprojektowane przez Donalda Knutha
+we<b> </b>współpracy z&nbsp;jednym z&nbsp;najwybitniejszych współczesnych typografów
+Hermanem<b> </b>Zapfem. Rodzina krojów Computer Modern zawiera dużą liczbę znaków
+przeznaczonych<b> </b>do składania formuł matematycznych i&nbsp;dlatego dobrze nadaje
+się<b> </b>do wykonywania składu prac naukowych.
+<p>
+Program<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X nie jest jednak w&nbsp;żaden sposób związany z&nbsp;rodziną
+Computer<b> </b>Modern. Można w&nbsp;nim wykorzystywać praktycznie wszystkie kroje
+pisma<b> </b>opracowane na<b> </b>świecie. Każda większa firma zajmująca się produkcją
+i&nbsp;sprzedażą<b> </b>komputerowych nośników krojów pisma ma w&nbsp;swojej ofercie
+na<b> </b>ogół około dwa do czterech tysięcy krojów. Wszystkie one mogą być
+używane<b> </b>w&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u. Jak zawsze w&nbsp;przypadku T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a problemem nie jest
+,,czy<b> </b>można?'', tylko ,,czy już umiem to zrobić?''.
+<p>
+Każdy<b> </b>krój pisma i&nbsp;każda odmiana może być dowolnie skalowana.
+Nie<b> </b>ma (praktycznie) żadnych ograniczeń na wielkość pisma.
+Skład<b> </b>można wykonywać zarówno pismem wielkości ułamka punktu drukarskiego
+(co<b> </b>może mieć zastosowanie do tzw.&nbsp;mikrodruku, stosowanego np.&nbsp;do
+zabezpieczania<b> </b>banknotów), jak też pismem wielkości kilkudziesięciu centymetrów
+czy<b> </b>nawet kilku metrów.
+
+<!--%Niniejsza<b> </b>broszurka złożona jest w&nbsp;większości krojem pisma
+%Galliard,<b> </b>z&nbsp;wykorzystaniem odmiany prostej, kursywy i&nbsp;odmiany półgrubej.-->
+
+
+<h3>2.6. Konfiguracja</h3>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest programem zajmującym w&nbsp;pamięci dyskowej --&nbsp;zależnie od
+wersji<b> </b>--&nbsp;około 200--250&nbsp;kilobajtów.
+Do<b> </b>pracy potrzebne mu są dodatkowo pliki zawierające podstawowe,
+tzw.<b> </b>metryczne informacje o&nbsp;fontach.
+<p>
+Każdy<b> </b>font (font, to zestaw znaków określonego kroju i&nbsp;wielkości)
+używany<b> </b>przez system T<sub><font size=4>E</font></sub>X, reprezentowany jest w&nbsp;pamięci dyskowej
+komputera<b> </b>co najmniej dwoma różnymi plikami.
+<p>
+Pierwszy<b> </b>z&nbsp;tych plików
+to<b> </b>tak zwany plik <tt>TFM</tt> (<i> T<sub><font size=4>E</font></sub>X font metrics</i>). Zawiera
+on<b> </b>jedynie informacje o&nbsp;wymiarach znaków, w&nbsp;szczególności szerokość,
+wysokość<b> </b>i&nbsp;głębokość każdego znaku. Nie zawiera informacji
+o&nbsp;kształcie<b> </b>znaku. Zapis w&nbsp;pliku <tt>TFM</tt> wykorzystywany jest przez
+program<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X podczas składania tekstu.
+Cały<b> </b>komplet plików <tt>TFM</tt> obejmujący podstawowy zestaw fontów
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a (w&nbsp;jego polskiej wersji),
+w&nbsp;tym<b> </b>wszystkie fonty specjalne służące do składania wzorów
+matematycznych,
+zajmuje<b> </b>poniżej 180&nbsp;kilobajtów.
+<p>
+Drugi<b> </b>plik informacyjny o&nbsp;foncie zawiera informacje o&nbsp;kształcie
+każdego<b> </b>znaku. Zapis zawarty w&nbsp;tym pliku przeznaczony jest nie dla
+programu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X, ale dla jednego ze sterowników (<i> drajwerów</i>)
+współpracujących<b> </b>z&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em. Zapis ten służy przeniesieniu obrazu
+każdego<b> </b>znaku na określone urządzenie zewnętrzne, takie jak ekran
+komputera,<b> </b>drukarka laserowa, atramentowa lub igłowa albo fotonaświetlarka.
+<p>
+W&nbsp;związku<b> </b>z&nbsp;różnorodnością możliwych urządzeń zewnętrznych, ich jakości,
+rozdzielczości<b> </b>i&nbsp;sposobów komunikowania się z&nbsp;nimi programów, różne też
+mogą<b> </b>być zapisy fontów przeznaczonych do przeniesienia na te urządzenia.
+Dlatego<b> </b>też nie ma jednego określonego standardu zapisywania fontów
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owych przeznaczonych dla urządzeń zewnętrznych. Zwyczajowo jednak
+fonty<b> </b>w&nbsp;postaci map bitowych zapisywane są w&nbsp;tzw.&nbsp;formacie <tt>PK</tt>.
+Należy<b> </b>jednak pamiętać, że są to fonty przeznaczone dla określonej
+rozdzielczości<b> </b>urządzenia zewnętrznego i&nbsp;dla określonego rodzaju
+sterownika.
+<p>
+Zależnie<b> </b>od ilości i&nbsp;rodzaju używanych urządzeń zewnętrznych
+oraz<b> </b>zależnie od ilości różnych krojów i&nbsp;możliwych wielkości znaków,
+które<b> </b>chcemy mieć stale dostępne, zapis fontów na dysku może zajmować
+mniej<b> </b>lub więcej miejsca. Wydaje się, że minimalna konfiguracja, umożliwiająca
+już<b> </b>pracę z&nbsp;prostymi tekstami, zajmuje poniżej 1&nbsp;megabajta.
+Możliwości<b> </b>instalowania fontów są praktycznie nieograniczone
+można<b> </b>używać nawet kilku tysięcy krojów pisma. Ich zapis na dysku może zajmować
+dziesiątki<b> </b>i&nbsp;setki megabajtów. Ilość miejsca zajmowanego przez
+fonty<b> </b>jest jednak niezależna od systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X i&nbsp;wynosiłaby
+tyle<b> </b>samo przy jakimkolwiek innym systemie składu.
+
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html
new file mode 100644
index 0000000000..795a4a38db
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html
@@ -0,0 +1,355 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+<title>TEX,<b> </b>czyli<b> </b>pan<b> </b>Kazio</title>
+</head>
+<body>
+
+
+<a name="kazio">
+<h2>5. T<sub><font size=5>E</font></sub>X,<b> </b>czyli<b> </b>pan<b> </b>Kazio</h2>
+
+Aby<b> </b>zrozumieć<b> </b>na<b> </b>czym<b> </b>polega<b> </b>praca<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>może<b> </b>być
+pomocne<b> </b>wyobrażenie<b> </b>sobie,<b> </b>że<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>to<b> </b>taki<b> </b>bardzo<b> </b>posłuszny
+i&nbsp;skrupulatny<b> </b>pracownik<b> </b>firmy<b> </b>zajmującej<b> </b>się<b> </b>składaniem<b> </b>tekstów.
+Na<b> </b>nazwisko<b> </b>ma<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>na<b> </b>imię<b> </b>Kazimierz;<b> </b>z&nbsp;zawodu<b> </b>zecer.<b> </b>Możemy<b> </b>czasem<b> </b>o&nbsp;nim
+mówić<b> </b>,,pan<b> </b>Kazio''.<b> </b>Jego<b> </b>zaletą<b> </b>jest<b> </b>to,<b> </b>że<b> </b>zawsze<b> </b>wykonuje
+wszelkie<b> </b>polecenia<b> </b>szefa,<b> </b>jeśli<b> </b>tylko<b> </b>są<b> </b>możliwe<b> </b>do<b> </b>spełnienia.
+Ma<b> </b>jednak<b> </b>taką<b> </b>cechę,<b> </b>że<b> </b>wykonuje<b> </b>te<b> </b>polecenia<b> </b>jedynie,<b> </b>jeśli<b> </b>są<b> </b>przygotowane
+na<b> </b>piśmie<b> </b>w&nbsp;odpowiedni,<b> </b>z&nbsp;góry<b> </b>umówiony<b> </b>sposób.
+<p>
+Każdy<b> </b>z&nbsp;nas<b> </b>może<b> </b>zostać<b> </b>szefem<b> </b>pana<b> </b>Kazia.<b> </b>Wystarczy<b> </b>nauczyć<b> </b>się
+sposobu<b> </b>przygotowania<b> </b>mu<b> </b>na<b> </b>piśmie<b> </b>poleceń<b> </b>dotyczących<b> </b>sposobu
+składania.
+<p>
+Nie<b> </b>będziemy<b> </b>jednak<b> </b>zawracać<b> </b>panu<b> </b>Kaziowi<b> </b>głowy<b> </b>i&nbsp;przygotowywać
+poleceń<b> </b>dla<b> </b>niego<b> </b>w&nbsp;jego<b> </b>obecności.<b> </b>Przygotujemy<b> </b>je<b> </b>zawczasu
+i&nbsp;udamy<b> </b>się<b> </b>do<b> </b>niego<b> </b>z&nbsp;prośbą<b> </b>o&nbsp;realizację.
+<p>
+Tu<b> </b>właśnie<b> </b>zaczyna<b> </b>się<b> </b>pierwszy<b> </b>etap<b> </b>pracy.
+<p>
+Polecenia,<b> </b>które<b> </b>przygotujemy,<b> </b>to<b> </b>będą<b> </b>informacje<b> </b>o&nbsp;tym<b> </b>co<b> </b>i&nbsp;w&nbsp;jaki
+sposób<b> </b>należy<b> </b>złożyć.<b> </b>Do<b> </b>przygotowania<b> </b>zbioru<b> </b>poleceń
+użyjemy<b> </b>zwykłego<b> </b>edytora,<b> </b>który<b> </b>jest<b> </b>zwykle<b> </b>zainstalowany<b> </b>na<b> </b>każdym
+komputerze.<b> </b>Powinien<b> </b>to<b> </b>być<b> </b>tzw.&nbsp;edytor<b> </b>typu<b> </b>ASCII.
+<p>
+Napiszmy<b> </b>przykładowy<b> </b>plik<b> </b>tekstowy,<b> </b>zawierający<b> </b>następujące<b> </b>dwie<b> </b>linijki:
+<pre>
+Ala ma psa.
+\end
+</pre>
+<p>
+Oczywiście<b> </b>w&nbsp;momencie,<b> </b>kiedy<b> </b>piszemy<b> </b>ten<b> </b>tekst,<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>--&nbsp;pan<b> </b>Kazio<b> </b>--&nbsp;
+go<b> </b>nie<b> </b>widzi.
+<p>
+Po<b> </b>zakończeniu<b> </b>pisania<b> </b>(edycji),<b> </b>tworzymy<b> </b>w&nbsp;pamięci<b> </b>dyskowej
+komputera<b> </b>plik<b> </b>z&nbsp;tekstem.<b> </b>Nazwijmy<b> </b>przygotowany<b> </b>przez<b> </b>nas<b> </b>plik<b> </b><tt>ala.mex</tt>.
+Zwyczajowo<b> </b>pliki<b> </b>zawierające<b> </b>dane<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>mają<b> </b>rozszerzenie<b> </b><tt>.tex</tt>,
+a&nbsp;pliki<b> </b>z&nbsp;danymi<b> </b>dla<b> </b>polskiej<b> </b>wersji<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>mają<b> </b>rozszerzenie<b> </b><tt>.mex</tt>.
+<p>
+Wkrótce<b> </b>wyjaśni<b> </b>się,<b> </b>co<b> </b>oznaczają<b> </b>polecenia<b> </b>napisane<b> </b>w&nbsp;tym<b> </b>tekście
+i&nbsp;jak<b> </b>zrozumie<b> </b>je<b> </b>pan<b> </b>Kazio.<b> </b>Na<b> </b>razie<b> </b>uwierzmy,<b> </b>że<b> </b>będą<b> </b>one<b> </b>dla<b> </b>niego
+zrozumiałe<b> </b>i&nbsp;prześledźmy<b> </b>dalszą<b> </b>drogę<b> </b>wiodącą<b> </b>ku<b> </b>ostatecznemu<b> </b>efektowi.
+<p>
+Teraz<b> </b>już<b> </b>nadeszła<b> </b>pora,<b> </b>żeby<b> </b>poprosić<b> </b>pana<b> </b>Kazia<b> </b>o&nbsp;wykonanie<b> </b>składu
+na<b> </b>podstawie<b> </b>naszych<b> </b>poleceń.
+<p>
+Na<b> </b>każdym<b> </b>komputerze,<b> </b>na<b> </b>którym<b> </b>zainstalowany<b> </b>jest<b> </b>system<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,
+istnieje<b> </b>specyficzny<b> </b>sposób<b> </b>uruchamiania<b> </b>go.<b> </b>Nie<b> </b>będziemy<b> </b>tu
+wyjaśniać<b> </b>rozmaitych<b> </b>sposobów<b> </b>uruchamiania<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a.
+
+<!--
+%<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>jest<b> </b>to<b> </b>program<b> </b>komputerowy,<b> </b>który<b> </b>przetwarza<b> </b>pliki.
+%<b> </b>Jego<b> </b>działanie<b> </b>polega<b> </b>na<b> </b>przeczytaniu<b> </b>pliku<b> </b>wejściowego,
+%<b> </b>przygotowanego<b> </b>przez<b> </b>użytkownika,<b> </b>i&nbsp;utworzeniu<b> </b>pliku<b> </b>wyjściowego,
+%<b> </b>zawierającego<b> </b>wszystkie<b> </b>informacje<b> </b>o&nbsp;wykonanym<b> </b>składzie.
+-->
+<p>
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>czyli<b> </b>pan<b> </b>Kazio<b> </b>przystępuje<b> </b>do<b> </b>pracy<b> </b>i&nbsp;realizuje<b> </b>polecenia.
+Po<b> </b>pewnym<b> </b>czasie<b> </b>daje<b> </b>znać,<b> </b>że<b> </b>wszystko<b> </b>gotowe.
+<p>
+Wynik<b> </b>jego<b> </b>pracy<b> </b>zapisany<b> </b>jest<b> </b>na<b> </b>dysku<b> </b>w&nbsp;postaci<b> </b>pliku
+<tt>ala.dvi</tt>.<b> </b>Oznaczenie<b> </b><tt>dvi</tt><b> </b>jest<b> </b>skrótem<b> </b>od<b> </b>angielskich
+słów<b> </b>,,device<b> </b>independent''<b> </b>--&nbsp;niezależny<b> </b>od<b> </b>urządzenia.
+Pan<b> </b>Kazio<b> </b>podjął<b> </b>wszystkie<b> </b>decyzje<b> </b>dotyczące<b> </b>położenia
+znaków<b> </b>na<b> </b>stronach,<b> </b>ale<b> </b>nie<b> </b>wie<b> </b>jeszcze<b> </b>na<b> </b>jakim<b> </b>urządzeniu
+zewnętrznym<b> </b>zdecydujemy<b> </b>się<b> </b>wydrukować<b> </b>lub<b> </b>wyświetlić<b> </b>wynik
+jego<b> </b>pracy.<b> </b>Z&nbsp;tego<b> </b>powodu<b> </b>przygotowuje<b> </b>wynik<b> </b>swojej<b> </b>pracy<b> </b>w&nbsp;
+postaci<b> </b>niezależnej<b> </b>od<b> </b>urządzenia.
+<p>
+Dodatkowo,<b> </b>jako<b> </b>niezwykle<b> </b>skrupulatny<b> </b>pracownik,<b> </b>pan<b> </b>Kazio
+umieszcza<b> </b>na<b> </b>dysku<b> </b>jeszcze<b> </b>jeden<b> </b>plik,<b> </b>o&nbsp;nazwie<b> </b><tt>ala.log</tt>,
+zawierający<b> </b>zapis<b> </b>tego,<b> </b>co<b> </b>podczas<b> </b>jego<b> </b>pracy<b> </b>wyświetlał<b> </b>ekran
+komputera.
+<p>
+Na<b> </b>tym<b> </b>kończy<b> </b>się<b> </b>rola<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>--&nbsp;pana<b> </b>Kazia.<b> </b>Przyniósł<b> </b>nam
+zmontowane,<b> </b>gotowe<b> </b>strony<b> </b>tekstu<b> </b>(w&nbsp;postaci<b> </b>pliku<b> </b><tt>dvi</tt>)<b> </b>i&nbsp;dalej
+musimy<b> </b>jakoś<b> </b>sobie<b> </b>radzić.<b> </b>Jak<b> </b>już<b> </b>wspomnieliśmy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>nigdy<b> </b>nie
+działa<b> </b>samotnie.<b> </b>Pan<b> </b>Kazio<b> </b>byłby<b> </b>bezużyteczny<b> </b>w<b> </b>firmie,<b> </b>gdyby<b> </b>nie
+było<b> </b>w<b> </b>niej<b> </b>innych<b> </b>pracowników.<b> </b>W<b> </b>istocie<b> </b>użyteczność<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>w&nbsp;ogromnym
+stopniu<b> </b>zależy<b> </b>od<b> </b>jego<b> </b>powiązań<b> </b>z<b> </b>innymi<b> </b>programami.
+<p>
+Jeden<b> </b>z<b> </b>możliwych<b> </b>sposobów<b> </b>współpracy,<b> </b>to<b> </b>wykorzystanie,<b> </b>po
+zakończeniu<b> </b>pracy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,<b> </b>jednego
+z&nbsp;wielu<b> </b>programów,<b> </b>które<b> </b>umożliwiają<b> </b>zobaczenie<b> </b>tego,<b> </b>co<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X
+przygotował.<b> </b>Takie<b> </b>programy,<b> </b>zwane<b> </b>sterownikami,<b> </b>służą<b> </b>do<b> </b>wyświetlania,
+drukowania,<b> </b>naświetlania<b> </b>lub<b> </b>jeszcze<b> </b>innych<b> </b>możliwych<b> </b>sposobów
+uwidocznienia<b> </b>wyniku<b> </b>pracy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a.
+<p>
+Użycie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,<b> </b>a<b> </b>następnie<b> </b>sterownika<b> </b>jest<b> </b>najbardziej<b> </b>popularnym,
+choć<b> </b>nie<b> </b>jedynym<b> </b>sposobem<b> </b>uzyskania<b> </b>wyniku<b> </b>składu.
+<p>
+W<b> </b>przypadku<b> </b>przetwarzania<b> </b>pliku<b> </b>poleceń<b> </b><tt>ala.mex</tt>,
+jeśli<b> </b>na<b> </b>naszym<b> </b>komputerze<b> </b>zainstalowany<b> </b>jest<b> </b>sterownik<b> </b>ekranowy,
+to<b> </b>możemy<b> </b>obejrzeć<b> </b>wynik<b> </b>składu<b> </b>na<b> </b>ekranie.
+<p>
+Jak<b> </b>mamy<b> </b>postępować<b> </b>dalej,<b> </b>jeśli<b> </b>nie<b> </b>będziemy<b> </b>usatysfakcjonowani
+tym<b> </b>co<b> </b>zobaczymy?<b> </b>Oczywiście<b> </b>jedynym<b> </b>sposobem<b> </b>poprawienia<b> </b>czegokolwiek
+w&nbsp;końcowym<b> </b>efekcie<b> </b>jest<b> </b>przygotowanie<b> </b>zmienionej<b> </b>wersji<b> </b>poleceń
+dla<b> </b>naszego<b> </b>pana<b> </b>Kazia<b> </b>i&nbsp;powtórzenie<b> </b>całego<b> </b>cyklu<b> </b>przetwarzania.
+<p>
+Każdy<b> </b>chyba<b> </b>zdaje<b> </b>sobie<b> </b>sprawę,<b> </b>jak<b> </b>wiele<b> </b>zależy<b> </b>od<b> </b>organizacji<b> </b>pracy
+w<b> </b>firmie:<b> </b>od<b> </b>zatrudnienia<b> </b>właściwych<b> </b>pracowników<b> </b>i<b> </b>utworzenia<b> </b>odpowiednich
+mechanizmów<b> </b>ich<b> </b>współpracy.<b> </b>Podobnie<b> </b>jest<b> </b>z<b> </b>cyklem<b> </b>przetwarzania,
+którego<b> </b>częścią<b> </b>jest<b> </b>zecer,<b> </b>pan<b> </b>Kazio.<b> </b>Powiązanie<b> </b>jego<b> </b>działalności
+z<b> </b>odpowiednimi<b> </b>programami<b> </b>może<b> </b>dać<b> </b>czasem<b> </b>zdumiewające<b> </b>efekty.
+Ale<b> </b>to<b> </b>jest<b> </b>już<b> </b>temat<b> </b>na<b> </b>osobną<b> </b>pogadankę.
+
+
+<h3>5.1. Komendy<b> </b>czyli<b> </b>polecenia</h3>
+
+Kontynuujemy<b> </b>tu<b> </b>porównywanie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>do<b> </b>pana<b> </b>Kazia,<b> </b>zecera,
+który<b> </b>realizuje<b> </b>polecenia<b> </b>swojego<b> </b>szefa,<b> </b>przygotowane<b> </b>mu<b> </b>na<b> </b>piśmie.
+Ten<b> </b>szef,<b> </b>to<b> </b>oczywiście<b> </b>użytkownik<b> </b>systemu.
+<p>
+Przyjrzyjmy<b> </b>się<b> </b>obecnie<b> </b>uważniej<b> </b>plikowi<b> </b>przygotowanemu<b> </b>w&nbsp;poprzednim
+rozdziale.<b> </b>Z&nbsp;punktu<b> </b>widzenia<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a/pana<b> </b>Kazia<b> </b>plik<b> </b>ten<b> </b>składa<b> </b>się
+jedynie<b> </b>z&nbsp;komend,<b> </b>czyli<b> </b>poleceń.<b> </b>Przypomnijmy,<b> </b>że
+treścią<b> </b>pliku<b> </b>było:
+<pre>
+Ala ma psa.
+\end
+</pre>
+Plik<b> </b>ten<b> </b>zawiera<b> </b>13&nbsp;komend.
+<p>
+Pierwsze<b> </b>trzy<b> </b>z&nbsp;nich,<b> </b>to<b> </b>trzy<b> </b>pierwsze<b> </b>litery.
+Każda<b> </b>z&nbsp;nich<b> </b>to<b> </b>polecenie:<br>
+,,Umieść<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>literkę<b> </b><tt>&lt;&lt;A&gt;&gt;</tt>'',<br>
+,,Umieść<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>literkę<b> </b><tt>&lt;&lt;l&gt;&gt;</tt>'',<br>
+,,Umieść<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>literkę<b> </b><tt>&lt;&lt;a&gt;&gt;</tt>''.<br>
+<p>
+Następna<b> </b>komenda,<b> </b>to<b> </b>odstęp.<b> </b>Oznacza<b> </b>ona<b> </b>polecenie<br>
+,,zrób<b> </b>zwykły<b> </b>odstęp<b> </b>międzywyrazowy''.
+<p>
+Podobnie<b> </b>rzecz<b> </b>się<b> </b>ma<b> </b>z&nbsp;kolejnymi<b> </b>dwoma<b> </b>literami,<b> </b>odstępem<b> </b>i&nbsp;dalszymi
+czterema<b> </b>literami.<b> </b>Również<b> </b>kropka,<b> </b>to<b> </b>po<b> </b>prostu<b> </b>polecenie<br>
+,,Umieść<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>kropkę''.
+<p>
+Dwunaste<b> </b>polecenie<b> </b>w&nbsp;tym<b> </b>pliku<b> </b>jest<b> </b>najmniej<b> </b>widoczne.
+Zmiana<b> </b>wiersza<b> </b>(przejście<b> </b>do<b> </b>nowej<b> </b>linii)<b> </b>następująca<b> </b>po
+kropce<b> </b>traktowana<b> </b>jest<b> </b>przez<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>jak<b> </b>odstęp<b> </b>i&nbsp;w&nbsp;związku<b> </b>z&nbsp;tym
+oznacza<b> </b>to<b> </b>samo,<b> </b>co<b> </b>zwykły<b> </b>odstęp.<b> </b>(W&nbsp;składzie<b> </b>ten<b> </b>odstęp<b> </b>nie
+będzie<b> </b>widoczny,<b> </b>ponieważ<b> </b>po<b> </b>nim<b> </b>nie<b> </b>następuje<b> </b>już<b> </b>żaden<b> </b>tekst.)
+<p>
+Ostatnie,<b> </b>trzynaste<b> </b>polecenie<b> </b>znacznie<b> </b>różni<b> </b>się<b> </b>od<b> </b>pozostałych.
+Jest<b> </b>ono<b> </b>zapisane<b> </b>nie<b> </b>w&nbsp;postaci<b> </b>pojedynczego<b> </b>znaku,<b> </b>ale<b> </b>w&nbsp;postaci<b> </b>trzech
+liter<b> </b>poprzedzonych<b> </b>znakiem<b> </b><tt>\</tt><b> </b>(wtyłciach,<b> </b>po<b> </b>angielsku
+<i><b> </b>backslash</i>).<b> </b>Większość<b> </b>komend<b> </b>systemu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>które<b> </b>oznaczają<b> </b>coś<b> </b>innego
+niż<b> </b>,,umieść<b> </b>w&nbsp;składzie...''<b> </b>zapisuje<b> </b>się<b> </b>właśnie<b> </b>w&nbsp;postaci<b> </b>znaku
+w-tył-ciach<b> </b>i&nbsp;następującego<b> </b>po<b> </b>nim<b> </b>ciągu<b> </b>liter.<b> </b>Istnieje<b> </b>jeszcze<b> </b>trzecia
+kategoria<b> </b>komend,<b> </b>którą<b> </b>wkrótce<b> </b>poznamy,<b> </b>zapisywana<b> </b>w&nbsp;postaci
+znaku<b> </b>w-tył-ciach<b> </b>i&nbsp;następującego<b> </b>po<b> </b>nim<b> </b>pojedynczego<b> </b>znaku<b> </b>nie<b> </b>będącego
+literą.
+<p>
+Komenda<b> </b><tt>\end</tt><b> </b>oznacza<b> </b>,,zakończ<b> </b>pracę''.<b> </b>Jest<b> </b>to<b> </b>jedyne
+polecenie,<b> </b>które<b> </b>musi<b> </b>znaleźć<b> </b>się<b> </b>w<b> </b>każdym<b> </b>pliku<b> </b>danych
+(zestawie<b> </b>poleceń)<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a.
+<p>
+Uważny<b> </b>czytelnik<b> </b>może<b> </b>zadać<b> </b>pytanie:<b> </b>,,Skąd<b> </b>pan<b> </b>Kazio<b> </b>wiedział
+jakimi<b> </b>wielkościami<b> </b>liter<b> </b>ma<b> </b>wykonać<b> </b>skład,<b> </b>jaki<b> </b>ma<b> </b>być<b> </b>krój<b> </b>pisma&nbsp;itp.?''
+To<b> </b>bardzo<b> </b>ważne<b> </b>pytanie.<b> </b>Otóż<b> </b>w<b> </b>bardzo<b> </b>wielu<b> </b>sprawach
+szef<b> </b>umówił<b> </b>się<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem:<b> </b>,,jeśli<b> </b>nie<b> </b>napiszę<b> </b>ci<b> </b>tego-i-tego,
+to<b> </b>postępuj<b> </b>tak-i-tak''.<b> </b>W<b> </b>szczególności<b> </b>są<b> </b>umówieni:
+,,jeśli<b> </b>nie<b> </b>napiszę<b> </b>ci<b> </b>jakim<b> </b>krojem<b> </b>pisma<b> </b>masz<b> </b>wykonywać<b> </b>skład,<b> </b>to
+ma<b> </b>to<b> </b>być<b> </b>Computer<b> </b>Modern<b> </b>Roman''.
+<p>
+W<b> </b>istocie<b> </b>liczba<b> </b>tego<b> </b>rodzaju<b> </b>,,umów''<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem<b> </b>jest
+ogromna<b> </b>i<b> </b>sięga<b> </b>kilkuset.<b> </b>Pozwala<b> </b>to<b> </b>na<b> </b>stosowanie<b> </b>stosunkowo<b> </b>zwartej
+i<b> </b>skrótowej<b> </b>notacji.<b> </b>Dzięki<b> </b>temu,<b> </b>że<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>jest<b> </b>systemem<b> </b>programowalnym,
+możemy<b> </b>zawierać<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem<b> </b>własne<b> </b>umowy,<b> </b>specyficzne<b> </b>dla<b> </b>konkretnego
+zastosowania,<b> </b>do<b> </b>którego<b> </b>go<b> </b>wykorzystujemy.
+
+<!--
+%W<b> </b>dalszej<b> </b>części<b> </b>niniejszej<b> </b>pracy<b> </b>dowiemy<b> </b>się<b> </b>więcej<b> </b>o<b> </b>tym,<b> </b>jakie
+%jeszcze<b> </b>umowy<b> </b>zostały<b> </b>zawarte<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem,<b> </b>oraz<b> </b>w<b> </b>jaki<b> </b>sposób
+%można<b> </b>go<b> </b>poinformować,<b> </b>że<b> </b>chemy<b> </b>postąpić<b> </b>niezgodnie<b> </b>z<b> </b>tradycją.-->
+
+
+<!--
+<h2>Zakończenie<b> </b>--<b> </b>słowo<b> </b>od<b> </b>autora</h2>
+
+Będę<b> </b>usatysfakcjonowany,<b> </b>jeśli<b> </b>czytelnik<b> </b>po<b> </b>przeczytaniu
+tej<b> </b>broszurki<b> </b>będzie<b> </b>odczuwał<b> </b>pewien<b> </b>niedosyt.<b> </b>Rzeczywiście
+daleko<b> </b>temu<b> </b>tekstowi<b> </b>od<b> </b>omówienia,<b> </b>nawet<b> </b>pobieżnego<b> </b>wszystkich
+podstawowych<b> </b>spraw<b> </b>wiążących<b> </b>się<b> </b>z<b> </b>systemem<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X.
+<p>
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>kryje<b> </b>w<b> </b>sobie<b> </b>wiele<b> </b>tajemnic.<b> </b>Odkrywanie<b> </b>ich<b> </b>może<b> </b>być
+fascynującą<b> </b>zabawą.<b> </b>Życzę<b> </b>czytelnikom<b> </b>tyle<b> </b>radości<b> </b>i<b> </b>satysfakcji
+z<b> </b>używania<b> </b>i<b> </b>zgłębiania<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,<b> </b>ile<b> </b>mi<b> </b>było<b> </b>dane<b> </b>na<b> </b>przestrzeni<b> </b>ostatnich
+kilku<b> </b>lat.-->
+
+<a name="pud">
+<h3>5.2. Pudełka<b> </b>i<b> </b>kleje</h3>
+
+System<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>składając<b> </b>tekst<b> </b>(wykonując<b> </b>polecenia)<b> </b>pracuje
+podobnie<b> </b>do<b> </b>tego<b> </b>jak<b> </b>pracowali<b> </b>dawniej<b> </b>zecerzy.<b> </b>Jeśli<b> </b>zecer
+otrzymywał<b> </b>polecenie<b> </b>(np.&nbsp;czytał<b> </b>je<b> </b>z&nbsp;przygotowanego<b> </b>maszynopisu):
+,,umieść<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>literę<b> </b><<A>>'',&nbsp;to<b> </b>sięgał<b> </b>ręką<b> </b>do<b> </b>tzw.&nbsp;kaszty,
+czyli<b> </b>skrzynki,<b> </b>gdzie<b> </b>znajdowały<b> </b>się<b> </b>metalowe<b> </b>czcionki,<b> </b>wyjmował<b> </b>czcionkę
+z&nbsp;literką<b> </b>,,A''&nbsp;i&nbsp;ustawiał<b> </b>w&nbsp;odpowiednim<b> </b>miejscu<b> </b>komponowanej<b> </b>strony.
+Podobnie,<b> </b>gdy<b> </b>trzeba<b> </b>było<b> </b>zrobić<b> </b>odstęp,<b> </b>umieszczał<b> </b>w&nbsp;montowanej<b> </b>stronie
+odpowiedni<b> </b>kawałek<b> </b>metalu,<b> </b>który<b> </b>służył<b> </b>do<b> </b>odsuniecia<b> </b>następnych<b> </b>czcionek.
+<p>
+System<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>montuje<b> </b>stronę<b> </b>z&nbsp;podobnych<b> </b>elementów,<b> </b>tylko<b> </b>metalowe
+czcionki<b> </b>zostały<b> </b>zastąpione<b> </b>ich<b> </b>obrazem<b> </b>komputerowym<b> </b>i&nbsp;nazywają
+się<b> </b>w&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u<b> </b><i><b> </b>pudełkami</i>,<b> </b>a&nbsp;odstępy<b> </b>nazywają<b> </b>się<b> </b>klejem.<b> </b>Można
+sobie<b> </b>wyobrazić,<b> </b>że<b> </b>każda<b> </b>strona<b> </b>montowana<b> </b>jest<b> </b>z&nbsp;pudełek,<b> </b>zawierających
+litery<b> </b>i&nbsp;inne<b> </b>znaki,<b> </b>połączonych<b> </b>ze<b> </b>sobą<b> </b>różnymi<b> </b>ilościami<b> </b>elastycznego
+kleju,<b> </b>i&nbsp;dzięki<b> </b>niemu<b> </b>utrzymywanych<b> </b>w&nbsp;odpowiednich<b> </b>odległościach<b> </b>od<b> </b>siebie.
+<p>
+Opracowanie<b> </b>przez<b> </b>autora<b> </b>systemu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>matemetycznego<b> </b>modelu
+składu<b> </b>drukarskiego<b> </b>jest<b> </b>prawdopodobnie<b> </b>jednym<b> </b>z&nbsp;jego<b> </b>najważniejszych
+osiągnięć<b> </b>związanych<b> </b>ze<b> </b>stworzeniem<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a.<b> </b>Podstawowym<b> </b>elementem
+tego<b> </b>modelu<b> </b>jest<b> </b>stwierdzenie,<b> </b>że<b> </b>budowane<b> </b>przez<b> </b>system<b> </b>strony
+są<b> </b>pudełkami<b> </b>o&nbsp;hierarchicznej<b> </b>budowie.<b> </b>Każdy<b> </b>pojedynczy<b> </b>znak<b> </b>jest<b> </b>pudełkiem.
+Z&nbsp;takich<b> </b>znaków<b> </b>można<b> </b>tworzyć<b> </b>pudełka<b> </b>bardziej<b> </b>skomplikowane.
+Na<b> </b>każdym<b> </b>etapie<b> </b>tworzenia<b> </b>pudełek<b> </b>dowolonie<b> </b>skomplikowane<b> </b>pudełko
+może<b> </b>być<b> </b>użyte<b> </b>w&nbsp;takiej<b> </b>samej<b> </b>roli<b> </b>jak<b> </b>pojedynczy<b> </b>znak.<b> </b>Pozwala
+to<b> </b>wyrazić<b> </b>bardzo<b> </b>złożone<b> </b>konstrukcje<b> </b>za<b> </b>pomocą<b> </b>prostych<b> </b>środków.
+<p>
+Poniżej<b> </b>opisujemy<b> </b>podstawowe<b> </b>narzędzia,<b> </b>jakich<b> </b>dostarcza<b> </b>system<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,
+do<b> </b>konstruowania<b> </b>pudełek.
+
+
+<h3>5.3. Nastroje<b> </b>pana<b> </b>Kazia</h3>
+
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>zna<b> </b>dwa<b> </b>podstawowe<b> </b>sposoby<b> </b>montowania<b> </b>większych<b> </b>pudełek
+z&nbsp;mniejszych<b> </b>pudełek<b> </b>i&nbsp;kleju.<b> </b>Stosuje<b> </b>jeden<b> </b>z&nbsp;tych<b> </b>sposobów,
+zależnie<b> </b>od<b> </b>nastroju<b> </b>(lub<b> </b>inaczej<b> </b>mówiąc<b> </b>,,trybu'',<b> </b>w&nbsp;jakim<b> </b>się
+w&nbsp;danej<b> </b>chwili<b> </b>znajduje).<b> </b>Angielskie<b> </b>słowo<b> </b><i><b> </b>mode</i><b> </b>oznaczające
+tryb<b> </b>(rodzaj)<b> </b>wykonywanej<b> </b>pracy<b> </b>jest<b> </b>podobne<b> </b>do<b> </b>słowa<b> </b><i><b> </b>mood</i>
+oznaczającego<b> </b>nastrój.
+Wydaje<b> </b>się,<b> </b>że<b> </b>właściwe<b> </b>jest<b> </b>wyobrażanie<b> </b>sobie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a
+(pana<b> </b>Kazia<b> </b>z&nbsp;poprzednich<b> </b>rozdziałów)<b> </b>jako<b> </b>istoty<b> </b>poddającej<b> </b>się
+nastrojom.
+<p>
+Podstawowe<b> </b>dwa<b> </b>nastroje,<b> </b>w&nbsp;jakich<b> </b>bywa<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>--&nbsp;pan<b> </b>Kazio<b> </b>--&nbsp;
+to<b> </b>nastrój<b> </b>pionowy<b> </b>i&nbsp;poziomy.<b> </b>Zależnie<b> </b>od<b> </b>tego<b> </b>nastroju<b> </b>ma
+zwyczaj<b> </b>umieszczać<b> </b>napotykane<b> </b>przez<b> </b>siebie<b> </b>(w&nbsp;tekście<b> </b>z&nbsp;poleceniami)
+pudełka<b> </b>albo<b> </b>pionowo<b> </b>--&nbsp;jedno<b> </b>pod<b> </b>drugim,<b> </b>albo<b> </b>poziomo<b> </b>--&nbsp;jedno
+obok<b> </b>drugiego.
+<p>
+Na<b> </b>początku<b> </b>pracy,<b> </b>przed<b> </b>przeczytaniem<b> </b>pierwszego<b> </b>polecenia
+z&nbsp;pliku<b> </b>wejściowego,<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>znajduje<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;nastroju<b> </b>pionowym.
+Pewne<b> </b>wydarzenia<b> </b>mogą<b> </b>jednak<b> </b>wpłynąć<b> </b>na<b> </b>zmianę<b> </b>jego<b> </b>nastroju
+na<b> </b>poziomy.
+<p>
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>jest<b> </b>w&nbsp;nastroju<b> </b>poziomym<b> </b>w&nbsp;dwóch<b> </b>rodzajach<b> </b>sytuacji:
+podczas<b> </b>składania<b> </b>akapitu<b> </b>i&nbsp;podczas<b> </b>tworzenia<b> </b>pudełka<b> </b>poziomego.
+Jest<b> </b>to<b> </b>podstawowy<b> </b>nastrój,<b> </b>w&nbsp;którym<b> </b>następuje<b> </b>składanie<b> </b>tekstów.
+Nastrój<b> </b>pionowy<b> </b>służy<b> </b>do<b> </b>montowania<b> </b>w&nbsp;strony<b> </b>elementów
+utworzonych<b> </b>w&nbsp;nastroju<b> </b>poziomym.
+<p>
+Po<b> </b>zakończeniu<b> </b>składania<b> </b>akapitu<b> </b>i&nbsp;po<b> </b>zakończeniu<b> </b>tworzenia<b> </b>pudełka
+poziomego<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>wraca<b> </b>do<b> </b>nastroju,<b> </b>w&nbsp;jakim<b> </b>znajdował<b> </b>się<b> </b>poprzednio.
+
+
+<h3>5.4. Składanie<b> </b>akapitu</h3>
+
+Początek<b> </b>akapitu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>rozpoznaje<b> </b>po<b> </b>pewnych<b> </b>typach<b> </b>elementów,
+które<b> </b>stanowią<b> </b>zwykle<b> </b>część<b> </b>akapitu.
+W&nbsp;szczególności,<b> </b>jeśli<b> </b>będąc<b> </b>w&nbsp;trybie<b> </b>pionowym
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>napotka<b> </b>w&nbsp;pliku<b> </b>pojedynczą<b> </b>literę,<b> </b>to<b> </b>stwierdzi,<b> </b>że
+chcemy<b> </b>rozpocząć<b> </b>składanie<b> </b>akapitu<b> </b>i&nbsp;zmieni<b> </b>nastrój<b> </b>na<b> </b>poziomy.
+<p>
+Podczas<b> </b>składania<b> </b>akapitu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>tworzy<b> </b>długą<b> </b>poziomą<b> </b>listę,
+złożoną<b> </b>z&nbsp;pudełek<b> </b>i&nbsp;poziomego<b> </b>kleju.<b> </b>Kolejno<b> </b>napotkane<b> </b>litery
+traktuje<b> </b>jako<b> </b>pudełka,<b> </b>a&nbsp;odstępy<b> </b>między<b> </b>literami<b> </b>zamienia<b> </b>na
+klej<b> </b>i&nbsp;oddziela<b> </b>nim<b> </b>pudełka
+<p>
+W&nbsp;przykładzie<b> </b>cytowanym<b> </b>w&nbsp;poprzednich<b> </b>rozdziałach
+akapit<b> </b>zawierający<b> </b>napis<b> </b>,,Ala<b> </b>ma<b> </b>psa.''<b> </b>zostanie<b> </b>przez
+T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>zamieniony<b> </b>na<b> </b>następującą<b> </b>konstrukcję<b> </b>złożoną<b> </b>z&nbsp;pudełek<b> </b>i&nbsp;kleju:
+
+<pre>
+Ala ma psa.
+</pre>
+
+(jest<b> </b>to<b> </b>dziewięć<b> </b>pudełek<b> </b>i&nbsp;dwa<b> </b>kawałki<b> </b>kleju<b> </b>między<b> </b>nimi).
+<p>
+Po<b> </b>zakończeniu<b> </b>czytania<b> </b>akapitu<b> </b>(T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>w&nbsp;tym<b> </b>wypadku<b> </b>rozpozna<b> </b>koniec<b> </b>akapitu
+po<b> </b>komendzie<b> </b><tt>\end</tt>)<b> </b>system<b> </b>dokona<b> </b>połamania<b> </b>akapitu<b> </b>na<b> </b>linijki<b> </b>o&nbsp;szerokości
+takiej<b> </b>jak<b> </b>zadana<b> </b>szerokość<b> </b>kolumny<b> </b>tekstu,<b> </b>zaczynając<b> </b>pierwszą<b> </b>z&nbsp;nich
+wcięciem<b> </b>akapitowym<b> </b>odpowiedniej<b> </b>wielkości<b> </b>oraz<b> </b>kończąc<b> </b>ostatnią<b> </b>z&nbsp;nich
+odpowiednią<b> </b>ilością<b> </b>poziomego<b> </b>kleju,<b> </b>wypełniającą<b> </b>prawą<b> </b>stronę<b> </b>ostatniego
+pudełka.
+<p>
+Każda<b> </b>linijka,<b> </b>która<b> </b>powstaje<b> </b>w&nbsp;wyniku<b> </b>połamania<b> </b>akapitu,<b> </b>jest<b> </b>pudełkiem
+o&nbsp;szerokości<b> </b>takiej<b> </b>jak<b> </b>szerokość<b> </b>kolumny<b> </b>tekstu.
+<p>
+W&nbsp;naszym<b> </b>przykładzie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>utworzy<b> </b>akapit<b> </b>jednolinijkowy,<b> </b>a&nbsp;zatem
+powstanie<b> </b>linijka<b> </b>zaczynająca<b> </b>się<b> </b>od<b> </b>wcięcia<b> </b>akapitowego<b> </b>i&nbsp;kończąca<b> </b>się
+klejem<b> </b>dopełniającym<b> </b>ją<b> </b>do<b> </b>prawej<b> </b>strony.
+<p>
+Nie<b> </b>zachowując<b> </b>proporcji<b> </b>wymiarów,<b> </b>bo<b> </b>litery<b> </b>rysujemy<b> </b>tu<b> </b>w&nbsp;powiekszeniu
+można<b> </b>by<b> </b>narysować<b> </b>tę<b> </b>linijkę<b> </b>jako:
+
+<pre>
+Ala ma psa.
+\end
+</pre>
+
+
+<h3>5.4. Składanie<b> </b>pudełka<b> </b>poziomego</h3>
+
+Drugim<b> </b>możliwym<b> </b>sposobem<b> </b>umieszczania<b> </b>poziomo<b> </b>obok<b> </b>siebie
+pudełek<b> </b>jest<b> </b>jawne<b> </b>utworzenie<b> </b>tzw.&nbsp;pudełka<b> </b>poziomego.
+Podstawową<b> </b>komendą<b> </b>służącą<b> </b>w&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u<b> </b>do<b> </b>tego<b> </b>celu<b> </b>jest<b> </b>komenda
+<tt>\hbox</tt><b> </b>(<i>h</i>,<b> </b>to<b> </b>skrót<b> </b>od<b> </b>angielskiego<b> </b><i><b> </b>horizontal</i>
+--&nbsp;poziomy,<b> </b><i>box</i>,<b> </b>to<b> </b>po<b> </b>angielsku<b> </b>pudełko).
+<p>
+Aby<b> </b>utworzyć<b> </b>w&nbsp;T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u<b> </b>poziome<b> </b>pudełko<b> </b>o&nbsp;określonej<b> </b>zawartości
+należy<b> </b>napisać<b> </b>komendę<b> </b><tt>\hbox</tt><b> </b>i&nbsp;po<b> </b>niej<b> </b>w&nbsp;nawiasach<b> </b>klamrowych
+napisać<b> </b>zawartość<b> </b>tego<b> </b>pudełka.
+<p>
+Na<b> </b>przykład,<b> </b>jeśli<b> </b>chcemy<b> </b>utworzyć<b> </b>pudełko<b> </b>zawierające<b> </b>napis:
+,,Od<b> </b>rana<b> </b>jestem<b> </b>dziś<b> </b>w&nbsp;poziomym<b> </b>nastroju.'',
+to<b> </b>musimy<b> </b>w&nbsp;pliku<b> </b>poleceń<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>napisać:
+<p>
+<pre>
+Od<b> </b>rana<b> </b>jestem<b> </b>dziś<b> </b>w<b> </b>poziomym<b> </b>nastroju.
+</pre>
+<p>
+Pudełko<b> </b>takie<b> </b>może<b> </b>być<b> </b>użyte<b> </b>jako<b> </b>element<b> </b>konstrukcujny<b> </b>innych<b> </b>pudełek.
+Na<b> </b>przykład,<b> </b>jeśli<b> </b>przed<b> </b>przeczytaniem<b> </b>tego<b> </b>pudełka<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>znajdował<b> </b>się
+w&nbsp;nastroju<b> </b>pionowym,<b> </b>to<b> </b>potraktuje<b> </b>to<b> </b>pudełko<b> </b>jako<b> </b>element<b> </b>konstrukcyjny
+strony<b> </b>i&nbsp;umieści<b> </b>w&nbsp;obrębie<b> </b>strony<b> </b>pod<b> </b>innymi<b> </b>pudełkami.<b> </b>Jeśli
+znajdował<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;nastroju<b> </b>poziomym<b> </b>i&nbsp;był<b> </b>w&nbsp;trakcie<b> </b>składania<b> </b>akapitu,
+to<b> </b>potraktuje<b> </b>to<b> </b>pudełko<b> </b>tak<b> </b>jak<b> </b>inne<b> </b>znaki<b> </b>znajdujące<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;akapicie
+i&nbsp;umieści<b> </b>je<b> </b>na<b> </b>liście<b> </b>poziomej<b> </b>przeznaczonej<b> </b>do<b> </b>łamania<b> </b>na<b> </b>linijki.
+<p>
+Należy<b> </b>zwrócić<b> </b>uwagę<b> </b>na<b> </b>różnicę<b> </b>pomiędzy<b> </b>umieszczeniem<b> </b>w&nbsp;akapicie
+zdania<b> </b>,,Od<b> </b>rana<b> </b>jestem<b> </b>dziś<b> </b>w&nbsp;poziomym<b> </b>nastroju.''<b> </b>od<b> </b>umieszczenia
+w&nbsp;akapicie<b> </b>pudełka<b> </b>poziomego<b> </b>zawierającego<b> </b>takie<b> </b>zdanie.
+W&nbsp;pierwszym<b> </b>przypadku<b> </b>w&nbsp;różnych<b> </b>miejscach<b> </b>zdania<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>ma<b> </b>prawo
+dokonać<b> </b>łamania<b> </b>listy<b> </b>poziomej<b> </b>na<b> </b>linijki,<b> </b>w&nbsp;tym<b> </b>również<b> </b>z&nbsp;uwzględnieniem
+przenoszenia<b> </b>wyrazów.
+W&nbsp;drugim<b> </b>przypadku<b> </b>całe<b> </b>pudełko<b> </b>traktowane<b> </b>jest<b> </b>jako<b> </b>jeden<b> </b>znak<b> </b>i&nbsp;żadne<b> </b>
+łamanie<b> </b>wewnątrz<b> </b>niego<b> </b>nie<b> </b>może<b> </b>mieć<b> </b>miejsca.<b> </b>Może<b> </b>to<b> </b>być<b> </b>w&nbsp;szczególności
+użyteczne<b> </b>do<b> </b>wprowadzenia<b> </b>lokalnego<b> </b>zakazu<b> </b>łamania<b> </b>na<b> </b>linijki.
+
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html
new file mode 100644
index 0000000000..7414fd74c4
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html
@@ -0,0 +1,342 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+
+<h2>4. Przygotowywanie tekstów do składania</h2>
+
+Z&nbsp;każdym<b> </b>systemem<b> </b>składu<b> </b>można<b> </b>pracować
+w&nbsp;ten<b> </b>sposób,<b> </b>że<b> </b>najpierw<b> </b>tekst<b> </b>przepisywany<b> </b>jest<b> </b>odpowiednio
+zwykłym<b> </b>edytorem<b> </b>tekstowym<b> </b>typu<b> </b>ASCII,<b> </b>a&nbsp;następnie
+taki<b> </b>,,maszynopis<b> </b>komputerowy''<b> </b>wykorzystywany<b> </b>jest<b> </b>do
+wykonania<b> </b>składu.
+<p>
+Poniżej<b> </b>opisujemy<b> </b>niektóre<b> </b>zasady<b> </b>przygotowywania<b> </b>na
+komputerze,<b> </b>edytorem<b> </b>typu<b> </b>ASCII,<b> </b>tekstów,<b> </b>które<b> </b>następnie
+mają<b> </b>być<b> </b>złożone<b> </b>za<b> </b>pomocą<b> </b>systemu<b> </b>składania<b> </b>tekstów<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X.
+<p>
+Wymienione<b> </b>poniżej<b> </b>zasady<b> </b>można<b> </b>podzielić<b> </b>na<b> </b>dwie<b> </b>kategorie:
+<ol>
+<li><b> </b>ogólne<b> </b>zasady<b> </b>ortograficzne,<b> </b>interpunkcyjne<b> </b>i&nbsp;typograficzne,
+<b> </b>których<b> </b>przestrzeganie<b> </b>jest<b> </b>niezbędne<b> </b>zawsze,<b> </b>w&nbsp;każdym<b> </b>profesjonalnie
+<b> </b>napisanym<b> </b>tekście,<b> </b>niezależnie<b> </b>od<b> </b>programu,<b> </b>który<b> </b>posłużył
+<b> </b>do<b> </b>napisania<b> </b>(złożenia)<b> </b>tego<b> </b>tekstu;
+<li><b> </b>sposób<b> </b>realizacji<b> </b>tych<b> </b>zasad<b> </b>w&nbsp;T<sub><font size=3>E</font></sub>X-u.
+</ol>
+
+
+<h3>4.1<b> </b>Podział<b> </b>na<b> </b>akapity</h3>
+
+Akapitem<b> </b>nazywamy<b> </b>tutaj<b> </b>fragment<b> </b>tekstu,
+który<b> </b>w&nbsp;gotowej<b> </b>książce<b> </b>lub<b> </b>czasopiśmie,
+zaczyna<b> </b>się<b> </b>zwykle<b> </b>od<b> </b>tzw.&nbsp;wcięcia<b> </b>akapitowego,
+składa<b> </b>się<b> </b>z&nbsp;pewnej<b> </b>liczby<b> </b>linijek
+i&nbsp;kończy<b> </b>niepełną<b> </b>linijką.<b> </b>Niniejsze<b> </b>zdanie<b> </b>jest<b> </b>częścią<b> </b>akapitu,
+który<b> </b>zaczął<b> </b>się<b> </b>słowem<b> </b>,,Akapitem'',<b> </b>a&nbsp;kończy<b> </b>się<b> </b>tą<b> </b>kropką:&nbsp;.
+<p>
+System<b> </b>składu<b> </b>,,wyobraża<b> </b>sobie''<b> </b>akapit<b> </b>najpierw<b> </b>jako<b> </b>jedną
+bardzo<b> </b>długą<b> </b>linijkę,<b> </b>którą<b> </b>ma<b> </b>połamać<b> </b>na<b> </b>krótsze,<b> </b>na
+ogół<b> </b>równej<b> </b>długości<b> </b>linijki,<b> </b>dokonując<b> </b>--&nbsp;jeśli<b> </b>to<b> </b>konieczne<b> </b>--&nbsp;
+automatycznego<b> </b>przenoszenia<b> </b>(dzielenia)<b> </b>wyrazów.
+<p>
+Przygotowując<b> </b>tekst<b> </b>przeznaczony<b> </b>do<b> </b>złożenia<b> </b>musimy
+,,poinformować''<b> </b>system<b> </b>składu<b> </b>o&nbsp;treści<b> </b>poszczególnych<b> </b>akapitów.
+Przepisując<b> </b>tekst<b> </b>zwykłym<b> </b>edytorem<b> </b>musimy<b> </b>więc<b> </b>przestrzegać
+następujących<b> </b>zasad:
+
+<ol>
+<li><b> </b>akapit<b> </b>dzielimy<b> </b>na<b> </b>linijki<b> </b>w&nbsp;sposób<b> </b>dowolny;<b> </b>system<b> </b>składu
+<b> </b>nie<b> </b>będzie<b> </b>brał<b> </b>pod<b> </b>uwagę<b> </b>tych<b> </b>miejsc<b> </b>podziału;
+<b> </b>każda<b> </b>zmiana<b> </b>wiersza<b> </b>będzie<b> </b>traktowana<b> </b>tak,<b> </b>jak<b> </b>odstęp;
+<li><b> </b>nie<b> </b>wykonujemy<b> </b>dzielenia<b> </b>(przenoszenia)<b> </b>wyrazów;<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>sam
+<b> </b>dokona<b> </b>odpowiednich<b> </b>podziałów<b> </b>zgodnie<b> </b>z&nbsp;regułami<b> </b>języka<b> </b>polskiego;
+<li><b> </b>poszczególne<b> </b>akapity<b> </b>oddzielamy<b> </b>od<b> </b>siebie<b> </b>pustą<b> </b>linijką
+<b> </b>(trzeba<b> </b>nacisnąć<b> </b>dwukrotnie<b> </b>klawisz<b> </b>,,Enter'').
+</ol>
+
+<h3>4.2<b> </b>Znaki<b> </b>przestankowe</h3>
+
+Poniżej<b> </b>opisujemy<b> </b>zasady,<b> </b>jakich<b> </b>należy<b> </b>przestrzegać
+przy<b> </b>przepisywaniu,<b> </b>związane<b> </b>ze<b> </b>znakami<b> </b>przestankowymi.
+
+
+<h4>4.2.1<b> </b>Cudzysłowy</h4>
+
+Cudzysłowy<b> </b>zawsze<b> </b>przylegają<b> </b>do<b> </b>tekstu,<b> </b>którego<b> </b>dotyczą,
+tzn.&nbsp;nigdy<b> </b>nie<b> </b>robimy<b> </b>odstępu<b> </b>bezpośrednio<b> </b>wewnątrz,<b> </b>a&nbsp;prawie<b> </b>zawsze<b> </b>robimy<b> </b>na<b> </b>zewnątrz.
+Cudzysłów<b> </b>,,otwierający''<b> </b>i&nbsp;,,zamykający''<b> </b>różnią<b> </b>się<b> </b>położeniem
+(otwierający<b> </b>jest<b> </b>na<b> </b>dole,<b> </b>a&nbsp;zamykający<b> </b>na<b> </b>górze).
+<p>
+Cudzysłów<b> </b>,,otwierający''<b> </b>oznacza<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;tekście<b> </b>przy<b> </b>pomocy<b> </b>dwóch
+przecinków,<b> </b>a&nbsp;cudzysłów<b> </b>,,zamykający''<b> </b>w&nbsp;postaci<b> </b>dwóch<b> </b>apostrofów.
+Pierwsze<b> </b>dwa<b> </b>wyrazy<b> </b>poprzedniego<b> </b>zdania<b> </b>zostały<b> </b>wpisane<b> </b>do
+pliku<b> </b>jako:<b> </b><tt>Cudzysłów<b> </b>,<b></b>,otwierający''</tt>.<b> </b>Nawet<b> </b>jeśli<b> </b>w&nbsp;maszynopisie
+lub<b> </b>rękopisie
+cudzysłowy<b> </b>otwierający<b> </b>i&nbsp;zamykający<b> </b>wyglądają<b> </b>tak<b> </b>samo,<b> </b>należy<b> </b>je
+rozróżnić<b> </b>i&nbsp;zaznaczyć<b> </b>tak<b> </b>jak<b> </b>opisano<b> </b>powyżej.
+<p>
+Oprócz<b> </b>opisanych<b> </b>powyżej<b> </b>zwykłych<b> </b>cudzysłowów,<b> </b>czasem<b> </b>stosuje<b> </b>się
+też<b> </b>w&nbsp;tekście<b> </b>tzw.&nbsp;,,cudzysłowy<b> </b>&lt;&lt;francuskie&gt;&gt;''.<b> </b>Używa<b> </b>się<b> </b>ich<b> </b>wtedy,
+gdy<b> </b>trzeba<b> </b>wyróżnić<b> </b>cudzysłowem<b> </b>fragment<b> </b>zawarty<b> </b>w&nbsp;tekście<b> </b>już
+objętym<b> </b>cudzysłowem<b> </b>zwykłym.
+<p>
+Francuski<b> </b>cudzysłów<b> </b>otwierający<b> </b>oznacza<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;tekście
+za<b> </b>pomocą<b> </b>dwóch<b> </b>znaków<b> </b>mniejszości:<b> </b><tt>&lt;&lt</tt>,
+a&nbsp;francuski<b> </b>cudzysłów<b> </b>zamykający
+za<b> </b>pomocą<b> </b>dwóch<b> </b>znaków<b> </b>większości:<b> </b><tt>&gt&gt;;</tt>.
+
+
+<h4>4.2.2.<b> </b>Nawiasy</h4>
+
+Nawiasy<b> </b>(podobnie<b> </b>jak<b> </b>cudzysłowy)<b> </b>zawsze<b> </b>muszą<b> </b>przylegać<b> </b>do<b> </b>tekstu,
+którego<b> </b>dotyczą.<b> </b>Odstępy<b> </b>przy<b> </b>nawiasach<b> </b>mogą<b> </b>(i&nbsp;na<b> </b>ogół<b> </b>muszą)<b> </b>być
+jedynie<b> </b>na<b> </b>zewnątrz<b> </b>(choć<b> </b>zdarzają<b> </b>się<b> </b>wyjątki).
+<p>
+Nigdy<b> </b>nie<b> </b>należy<b> </b>w&nbsp;roli<b> </b>nawiasu<b> </b>używać<b> </b>ukośnej<b> </b>kreski<b> </b><tt>/</tt>,<b> </b>zwanej
+,,łamane''<b> </b>lub<b> </b>,,ciach''.
+
+
+<h4>4.2.3.<b> </b>Podstawowe<b> </b>znaki<b> </b>przestankowe</h4>
+
+Przy<b> </b>pisaniu<b> </b>wszystkich<b> </b>podstawowych<b> </b>znaków<b> </b>przestankowych,
+czyli<b> </b>kropki,<b> </b>przecinka,<b> </b>średnika,<b> </b>znaku<b> </b>zapytania,<b> </b>wykrzyknika
+dwukropka<b> </b>oraz<b> </b>wielokropka:
+
+<pre>
+.<b> </b>,<b> </b>;<b> </b>:<b> </b>?<b> </b>!<b> </b>...
+</pre>
+
+należy<b> </b>pamiętać,<b> </b>że<b> </b>pomiędzy<b> </b>poprzedzającym<b> </b>taki<b> </b>znak
+wyrazem,<b> </b>a&nbsp;takim<b> </b>znakiem<b> </b>nie<b> </b>może<b> </b>być<b> </b>odstępu,<b> </b>ani
+zmiany<b> </b>wiersza,<b> </b>natomiast<b> </b>po<b> </b>znaku<b> </b>przestankowym<b> </b>zawsze
+piszemy<b> </b>odstęp<b> </b>(prawie<b> </b>zawsze!).
+<p>
+Pamiętajmy,<b> </b>że<b> </b>wielokropek,<b> </b>to<b> </b><b>trzy</b>
+kropki,<b> </b>a&nbsp;nie<b> </b>np.<b> </b>cztery.
+
+
+<h4>4.2.4.<b> </b>Kreski<b> </b>poziome</h4>
+
+Proste<b> </b>maszyny<b> </b>do<b> </b>pisania<b> </b>posiadają<b> </b>tylko<b> </b>jedną<b> </b>czcionkę
+w<b> </b>kształcie<b> </b>poziomej<b> </b>kreski<b> </b>,,<tt>-</tt>''.<b> </b>W<b> </b>profesjonalnym<b> </b>składzie
+drukarskim
+występują<b> </b>aż<b> </b>cztery<b> </b>rodzaje<b> </b>kresek<b> </b>poziomych.<b> </b>Są<b> </b>to:
+łącznik,<b> </b>myślnik,<b> </b>półpauza<b> </b>oraz<b> </b>minus.
+<p>
+Poniżej<b> </b>opiszemy<b> </b>krótko<b> </b>zastosowanie<b> </b>tych<b> </b>znaków<b> </b>i<b> </b>sposób
+ich<b> </b>składania<b> </b>w<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-u.
+
+
+<h4>4.2.4.1.<b> </b>Łącznik</h4>
+
+Łącznik,<b> </b>zwany<b> </b>też<b> </b>dywizem,<b> </b>jest<b> </b>krótką<b> </b>kreską<b> </b>stosowaną
+w&nbsp;kilku<b> </b>możliwych<b> </b>kontekstach.
+<p>
+W&nbsp;wyrazach<b> </b>złożonych,<b> </b>np.&nbsp;,,niebiesko-czarny'',<b> </b>,,dżentelmen-włamywacz''<b> </b>
+łącznik<b> </b>oddziela<b> </b>poszczególne<b> </b>wyrazy<b> </b>składowe.<b> </b>Jest<b> </b>to<b> </b>krótka<b> </b>kreska
+znajdująca<b> </b>się<b> </b>pomiędzy<b> </b>wyrazami<b> </b>bez<b> </b>dodatkowych<b> </b>odstępów.
+<p>
+Pisząc<b> </b>takie<b> </b>słowa<b> </b>jak<b> </b>,,żółto-zielony''<b> </b>należy<b> </b>mieć<b> </b>na<b> </b>uwadze,<b> </b>że
+przymiotnik<b> </b>,,żółto-zielony''<b> </b>oznacza<b> </b>,,częściowo<b> </b>barwy<b> </b>żółtej,
+a&nbsp;częściowo<b> </b>zielonej'',<b> </b>natomiast<b> </b>przymiotnik<b> </b>,,żółtozielony''
+(pisany<b> </b>jako<b> </b>jedno<b> </b>słowo<b> </b>bez<b> </b>łącznika)
+oznacza<b> </b>,,barwy<b> </b>żółtej<b> </b>z&nbsp;odcieniem<b> </b>zielonym''.
+
+Słowo<b> </b>złożone<b> </b>występujące<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>na<b> </b>granicy<b> </b>kolumny<b> </b>może<b> </b>zostać
+podzielone<b> </b>(częściowo<b> </b>przeniesione<b> </b>do<b> </b>następnego<b> </b>wiersza).<b> </b>Reguła
+przenoszenia<b> </b>takich<b> </b>słów<b> </b>jest<b> </b>następująca:<b> </b>każdy<b> </b>z&nbsp;wyrazów<b> </b>składowych
+może<b> </b>zostać<b> </b>podzielony<b> </b>lub<b> </b>podział<b> </b>może<b> </b>nastąpić<b> </b>na<b> </b>granicy<b> </b>wyrazów.
+W&nbsp;tym<b> </b>ostatnim<b> </b>przypadku<b> </b>kreska<b> </b>łącząca<b> </b>wyrazy<b> </b>powinna<b> </b>zostać<b> </b>,,rozdwojona'',
+to<b> </b>znaczy<b> </b>znaleźć<b> </b>się<b> </b>zarówno<b> </b>na<b> </b>końcu<b> </b>linijki<b> </b>pierwszej,<b> </b>jak<b> </b>też<b> </b>na
+początku<b> </b>linijki<b> </b>drugiej.
+
+Oto<b> </b>możliwe<b> </b>sposoby<b> </b>przeniesienia<b> </b>słowa<b> </b>,,żółto-zielony'':
+<p>
+<tt>
+<table>
+<tr><td align=right>Żół-</td></tr>
+<tr><td align=right>to-zielony.</td></tr>
+<tr><td align=right>Żółto-</td></tr>
+<tr><td align=right>-zielony.</td></tr>
+<tr><td align=right>Żółto-zie-</td></tr>
+<tr><td align=right>lony.</td></tr>
+<tr><td align=right>Żółto-zielo-</td></tr>
+<tr><td align=right>ny.</td></tr>
+</table>
+</tt>
+<p>
+Przygotowując<b> </b>tekst<b> </b>do<b> </b>składania<b> </b>systemem<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>łącznik
+wpisuje<b> </b>się<b> </b>jako<b> </b>parę<b> </b>znaków
+,,<tt>\=</tt>''<b> </b>(w-tył-ciach,<b> </b>równa<b> </b>się),<b> </b>bez<b> </b>dodatkowych<b> </b>odstępów.
+Symbol<b> </b>,,<tt>\=</tt>''<b> </b>jest<b> </b>komendą<b> </b>występującą<b> </b>jedynie<b> </b>w<b> </b>polskiej<b> </b>wersji
+T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a<b> </b>(czyli<b> </b>w<b> </b>M<sub><font size=3>E</font></sub>X-u)<b> </b>i<b> </b>pozwala<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owi<b> </b>na<b> </b>przenoszenie<b> </b>wyrazów
+złożonych<b> </b>zgodnie<b> </b>z<b> </b>opisaną<b> </b>wyżej<b> </b>regułą.
+<p>
+Są<b> </b>jednak<b> </b>takie<b> </b>konteksty,<b> </b>gdzie<b> </b>chcielibyśmy<b> </b>użyć<b> </b>łącznika,
+nie<b> </b>zezwalając<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owi<b> </b>na<b> </b>przenoszenie<b> </b>tak<b> </b>utworzonego<b> </b>napisu.
+Jeśli<b> </b>mówimy<b> </b>o<b> </b>wydziale<b> </b>K-2<b> </b>stoczni,<b> </b>to<b> </b>nie<b> </b>chcielibyśmy,<b> </b>aby
+T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>w<b> </b>jakiejkolwiek<b> </b>sytuacji<b> </b>przeniósł:
+
+<tt>
+<table>
+<tr><td>K-</td></tr>
+<tr><td>-2</td.</tr>
+</table>
+</tt>
+
+Podobnie<b> </b>w<b> </b>przypadku<b> </b>komputera<b> </b>K-202,<b> </b>numeru<b> </b>telefonu<b> </b>34-22
+lub<b> </b>kodu<b> </b>pocztowego<b> </b>80-309.<b> </b>We<b> </b>wszystkich<b> </b>takich<b> </b>przypadkach
+łącznik<b> </b>zapisujemy<b> </b>w<b> </b>danych<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a<b> </b>jako<b> </b>pojedynczą<b> </b>kreskę
+,,<tt>-</tt>''.<b> </b>A<b> </b>zatem<b> </b>wymienione<b> </b>przykłady<b> </b>należy<b> </b>zapisać<b> </b>jako:
+,,<tt>K-2</tt>'',<b> </b>,,<tt>K-202</tt>'',<b> </b>,,<tt>34-22</tt>'',<b> </b>,,<tt>80-309</tt>''.
+<p>
+Może<b> </b>się<b> </b>jednak<b> </b>zdarzyć,<b> </b>że<b> </b>składamy
+tekst<b> </b>w<b> </b>wąskiej<b> </b>kolumnie<b> </b>(np.&nbsp;w<b> </b>jednej<b> </b>ze<b> </b>szpalt<b> </b>gazety),<b> </b>gdzie
+system<b> </b>składu<b> </b>nie<b> </b>ma<b> </b>zbyt<b> </b>wielu<b> </b>możliwości<b> </b>wygodnego<b> </b>łamania<b> </b>na
+linijki.<b> </b>Jeżeli<b> </b>w<b> </b>takim<b> </b>kontekście<b> </b>pojawi<b> </b>się<b> </b>gdzieś<b> </b>w<b> </b>środku
+akapitu<b> </b>długi<b> </b>symbol,<b> </b>np.&nbsp;numer<b> </b>konta<b> </b>bankowego:
+<pre>
+123456-778899-124-0,
+</pre>
+to<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>może<b> </b>mieć<b> </b>trudności<b> </b>ze<b> </b>składem.<b> </b>W&nbsp;takiej<b> </b>sytuacji
+zamiast<b> </b>w&nbsp;danych<b> </b>wejściowych<b> </b>pisać:
+<pre>
+123456-778899-124-0,
+</pre>
+czyli<b> </b>stosując<b> </b>pojedyncze<b> </b>kreski,<b> </b>można<b> </b>podpowiedzieć<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owi
+gdzie<b> </b>może<b> </b>złamać<b> </b>ten<b> </b>długi<b> </b>napis,<b> </b>stosując<b> </b>notację<b> </b>,,<tt>\=</tt>'':
+<pre>
+123456\=778899\=124\=0.
+</pre>
+
+Łącznik<b> </b>jest<b> </b>również<b> </b>tym<b> </b>znakiem,<b> </b>którego<b> </b>używa<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>do
+przenoszenia<b> </b>(dzielenia)<b> </b>wyrazów.<b> </b>To<b> </b>jednak<b> </b>odbywa<b> </b>się<b> </b>automatycznie
+i&nbsp;nie<b> </b>wymaga<b> </b>żadnych<b> </b>ingerencji
+użytkownika<b> </b>systemu.
+
+
+<h4>4.2.4.2.<b> </b>Myślnik</h4>
+
+Myślnik<b> </b>---&nbsp;to<b> </b>dłuższa<b> </b>kreska<b> </b>używana<b> </b>jako<b> </b>znak<b> </b>przestankowy.
+<p>
+Zapisuje<b> </b>się<b> </b>go<b> </b>za<b> </b>pomocą<b> </b>trzech<b> </b>następujących<b> </b>po<b> </b>sobie<b> </b>minusów:
+,,<tt>---</tt>''.
+Przed<b> </b>myślnikiem<b> </b>i&nbsp;po<b> </b>myślniku<b> </b>należy<b> </b>dodać<b> </b>po<b> </b>jednym<b> </b>odstępie.
+
+
+<h4>4.2.4.3.<b> </b>Półpauza</h4>
+
+
+Półpauza,<b> </b>zwana<b> </b>też<b> </b>pauzą<b> </b>półfiretową,<b> </b>to<b> </b>kreska<b> </b>o<b> </b>połowę
+krótsza<b> </b>od<b> </b>myślnika.<b> </b>Stosuje<b> </b>się<b> </b>ją<b> </b>przede<b> </b>wszystkim<b> </b>przy<b> </b>pisaniu<b> </b>zakresów
+liczbowych,<b> </b>np.&nbsp;,,str.&nbsp;11--13''.
+Zapisuje<b> </b>się<b> </b>ją<b> </b>przy<b> </b>pomocy<b> </b>dwóch<b> </b>następujących<b> </b>po<b> </b>sobie<b> </b>minusów:
+,,<tt>--</tt>''.<b> </b>A<b> </b>zatem<b> </b>napis<b> </b>,,11--13''<b> </b>zapisujemy<b> </b>jako
+,,<tt>11--13</tt>''<b> </b>bez<b> </b>odstępów<b> </b>po<b> </b>bokach.<b> </b>Odstępy<b> </b>takie<b> </b>muszą
+się<b> </b>pojawić<b> </b>w&nbsp;sytuacjach<b> </b>takich<b> </b>jak:<b> </b>,,11<b> </b>października<b> </b>--
+13&nbsp;listopada''.
+<p>
+Czasem<b> </b>półpauzy<b> </b>używa<b> </b>się<b> </b>też<b> </b>w&nbsp;roli<b> </b>myślnika.
+Myślniki<b> </b>muszą<b> </b>być<b> </b>jednolite<b> </b>w&nbsp;całym<b> </b>tekście.
+Na<b> </b>ogół<b> </b>stosowanie<b> </b>jednego<b> </b>lub<b> </b>drugiego<b> </b>rodzaju<b> </b>wymaga
+uzgodnienia<b> </b>z&nbsp;redakcją<b> </b>zlecającą<b> </b>skład.
+
+
+<h4>4.2.4.4.<b> </b>Minus</h4>
+
+Minus<b> </b>jest<b> </b>znakiem<b> </b>o&nbsp;podobnym<b> </b>kształcie<b> </b>do<b> </b>poprzednio<b> </b>wymienionych.
+Stosuje<b> </b>się<b> </b>go<b> </b>w&nbsp;formułach<b> </b>matematycznych.
+Nawet<b> </b>takie<b> </b>proste<b> </b>zdanie<b> </b>jak:<b> </b>,,Na<b> </b>dworze<b> </b>jest<b> </b>dziś<b> </b>-5<b> </b>stopni.''
+zawiera<b> </b>formułę<b> </b>matematyczną.
+<p>
+Formuły<b> </b>matematyczne,<b> </b>to<b> </b>bardzo<b> </b>duży<b> </b>i&nbsp;istotny<b> </b>fragment<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a
+i&nbsp;nie<b> </b>sposób<b> </b>tu<b> </b>omówić<b> </b>go<b> </b>szerzej.<b> </b>Możemy<b> </b>jednak<b> </b>nauczyć<b> </b>się
+zapisywać<b> </b>taką<b> </b>prościutką<b> </b>formułkę,<b> </b>jak<b> </b>,,--5''.
+Otóż<b> </b>jeśli<b> </b>w&nbsp;tekście<b> </b>wejściowym<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a<b> </b>umieścimy
+kolejno<b> </b>znaki<b> </b>,,<tt>-</tt>''<b> </b>i&nbsp;,,<tt>5</tt>''
+otoczone<b> </b>symbolami<b> </b>dolara,<b> </b>czyli<b> </b>napiszemy:<b> </b><tt>$-5$</tt>,
+to<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>potraktuje<b> </b>to<b> </b>jako<b> </b>formułę<b> </b>matematyczną
+i&nbsp;użyta<b> </b>przezeń<b> </b>w&nbsp;składzie<b> </b>kreska<b> </b>pozioma<b> </b>będzie<b> </b>minusem.<b> </b>Gdybyśmy<b> </b>nie
+użyli<b> </b>znaków<b> </b>dolara,<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>złożyłby<b> </b>łącznik,<b> </b>co<b> </b>byłoby<b> </b>zupełnie
+nieodpowiednie;<b> </b>porównajmy<b> </b>niepoprawne:<b> </b>,,-$5$''<b> </b>i&nbsp;poprawne:<b> </b>,,$-5$''.
+<p>
+<!--%Sposób<b> </b>pisania<b> </b>w<b> </b>systemie<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>formuł<b> </b>matematycznych<b> </b>opisany<b> </b>jest
+%w<b> </b>odpowiednim<b> </b>rozdziale<b> </b>w<b> </b>dalszej<b> </b>części<b> </b>niniejszej<b> </b>pracy.-->
+
+
+<h3>4.3.<b> </b>Znaki<b> </b>specjalne</h3>
+
+Niektóre<b> </b>znaki<b> </b>w<b> </b>systemie<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>mają<b> </b>specjalne<b> </b>znaczenie.
+Oznacza<b> </b>to,<b> </b>że<b> </b>system<b> </b>po<b> </b>napotkaniu<b> </b>takiego<b> </b>znaku
+w<b> </b>tekście<b> </b>przeznaczonym<b> </b>do<b> </b>składania<b> </b>wykonuje<b> </b>inne<b> </b>czynności
+niż<b> </b>po<b> </b>prostu<b> </b>umieszczenie<b> </b>takiego<b> </b>znaku<b> </b>na<b> </b>stronie.
+<p>
+Na<b> </b>przykład<b> </b>przygotowany<b> </b>pod<b> </b>edytorem<b> </b>tekst,<b> </b>zawierający<b> </b>jedynie
+litery<b> </b>i<b> </b>znaki<b> </b>przestankowe:
+
+<tt>To<b> </b>nie<b> </b>takie<b> </b>trudne,<b> </b>jak<b> </b>się<b> </b>wydaje...</tt>
+<p>
+zostanie<b> </b>złożony<b> </b>--<b> </b>zgodnie<b> </b>z<b> </b>oczekiwaniem<b> </b>--<b> </b>jako:
+<p>
+To<b> </b>nie<b> </b>takie<b> </b>trudne,<b> </b>jak<b> </b>się<b> </b>wydaje...
+<p>
+Jednak,<b> </b>jeśli<b> </b>w<b> </b>takim<b> </b>tekście<b> </b>pojawiłyby<b> </b>się<b> </b>znaki,<b> </b>które<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>traktuje
+w<b> </b>sposób<b> </b>szczególny,<b> </b>to<b> </b>zareagowałby<b> </b>na<b> </b>nie<b> </b>zupełnie<b> </b>inaczej.
+Nie<b> </b>będziemy<b> </b>tu<b> </b>opisywać<b> </b>co<b> </b>by<b> </b>się<b> </b>stało.<b> </b>Zapamiętajmy<b> </b>jednak,<b> </b>że
+jeśli<b> </b>chcemy<b> </b>uzyskać<b> </b>jeden<b> </b>z<b> </b>czterech<b> </b>następujących<b> </b>znaków:
+
+<pre>
+&amp;<b> </b>$<b> </b>%<b> </b>#
+</pre>
+
+to<b> </b>musimy<b> </b>wpisać<b> </b>to<b> </b>do<b> </b>pliku<b> </b>wejściowego,<b> </b>jako:
+<p>
+<tt>\&amp;<b> </b>\$<b> </b>\%<b> </b>\#</tt>
+<p>
+A<b> </b>zatem<b> </b>każdy<b> </b>z<b> </b>tych<b> </b>specjalnych<b> </b>znaków<b> </b>należy<b> </b>poprzedzić
+,,w-tył-ciachem'',<b> </b>czyli<b> </b>,,<tt>\</tt>''.
+
+
+<h3>4.4.<b> </b>Niełamliwe<b> </b>odstępy</h3>
+
+Polskie<b> </b>zasady<b> </b>typograficzne<b> </b>nie<b> </b>pozwalają<b> </b>łamać<b> </b>akapitu<b> </b>na<b> </b>linijki
+w&nbsp;taki<b> </b>sposób,<b> </b>żeby<b> </b>na<b> </b>końcu<b> </b>linijki<b> </b>pojawił<b> </b>się<b> </b>jednoliterowy
+spójnik.<b> </b>Np.&nbsp;w&nbsp;zdaniu<b> </b>,,Janek<b> </b>urodził<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;Płocku''<b> </b>nieładnie
+by<b> </b>było,<b> </b>gdyby<b> </b>na<b> </b>koncu<b> </b>linijki<b> </b>pojawiło<b> </b>się<b> </b>słowo
+,,w'',&nbsp;a&nbsp;dopiero<b> </b>na<b> </b>początku<b> </b>następnej<b> </b>słowo<b> </b>,,Płocku''.<b> </b>Te<b> </b>słowa<b> </b>są
+silnie<b> </b>ze<b> </b>sobą<b> </b>związane.
+<p>
+Takie<b> </b>odstępy,<b> </b>na<b> </b>których<b> </b>nie<b> </b>wolno<b> </b>systemowi<b> </b>złamać<b> </b>wiersza,
+zazanacza<b> </b>się<b> </b>w&nbsp;przepisywanym<b> </b>tekście<b> </b>w&nbsp;specjalny<b> </b>sposób,
+pisząc<b> </b>znak<b> </b>,,tylda''<b> </b><tt>~</tt><b> </b>zamiast<b> </b>odstępu.
+Wymienione<b> </b>wcześniej<b> </b>zdanie<b> </b>należy<b> </b>zatem<b> </b>przepisać<b> </b>jako:
+,,<tt>Janek<b> </b>urodził<b> </b>się<b> </b>w~Płocku</tt>''.
+<p>
+Jest<b> </b>wiele<b> </b>takich<b> </b>przypadków,<b> </b>kiedy<b> </b>związek<b> </b>fragmentów<b> </b>zdania
+jest<b> </b>tak<b> </b>silny,<b> </b>że<b> </b>nie<b> </b>należy<b> </b>wewnątrz<b> </b>takiego<b> </b>fragmentu
+łamać<b> </b>na<b> </b>linie.<b> </b>Nie<b> </b>zawsze<b> </b>reguła<b> </b>jest<b> </b>tak<b> </b>prosta,<b> </b>jak<b> </b>to
+napisano<b> </b>powyżej.<b> </b>Przyjrzyjmy<b> </b>się<b> </b>kilku<b> </b>przykładom
+poprawnie<b> </b>zaznaczonych<b> </b>fragmentów.
+
+<pre>
+godz.~17.00
+od~15 do~40~osób
+na str.~2 napisano
+ul.~Świerkowa
+tel.~25--04--71
+rozdział~2
+2~rozdziały
+p.~Jan Nowak
+I~część IX~Symfonii
+</pre>
+
+W&nbsp;większości<b> </b>przypadków
+odpowiednie<b> </b>zaznaczenie<b> </b>wymaga<b> </b>pewnej<b> </b>wprawy<b> </b>i&nbsp;doświadczenia.
+
+
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html
new file mode 100644
index 0000000000..02c75aa363
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html
@@ -0,0 +1,59 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+<a name=zecer>
+<h2>3. Zecernia czy maszyna do pisania?</h2>
+
+Od czasu, kiedy udało się zautomatyzować pewne czynności
+związane z&nbsp;pisaniem minęło kilkaset lat. Automatyzowanie
+tych czynności zaczęło się od wynalezienia przez Gutenberga druku
+za pomocą ruchomych czcionek.
+Drugim ważnym wydarzeniem było wynalezienie maszyny do pisania.
+Od tego czasu zautomatyzowane pisanie rozwijało się w&nbsp;dwóch nurtach.
+
+Pierwszy nurt, to elegancki, profesjonalny skład drukarski.
+Taki skład wykonywany był na ogół w&nbsp;drukarniach, gdzie pracowali specjaliści
+w&nbsp;tej dziedzinie --&nbsp;zecerzy.
+
+Drugi nurt realizowany był za pomocą powszechnie dostępnego
+narzędzia --&nbsp;maszyny do pisania. Możliwości maszyny były
+znacznie mniejsze, niż to, czym dysponował zecer.
+Nie było też potrzeby, ani możliwości dbania o&nbsp;różne subtelne
+szczegóły drukowanego tekstu, stanowiące o&nbsp;jego elegancji.
+
+Z&nbsp;chwilą powstania pierwszych programów komputerowych
+służących do pisania tekstów, przed automatyzacją pisania
+otworzyły się nowe możliwości. Programy, które zaczęły
+powstawać przypominały albo skomputeryzowaną maszynę do pisania,
+albo skomputeryzowaną zecernię.
+
+Niektóre obecnie istniejące programy działają w&nbsp;sposób
+przypominający maszynę do pisania. Do tej grupy należą
+zwłaszcza edytory tekstów typu ASCII, tzn. edytory,
+które zapisują przepisywany tekst jedynie z&nbsp;użyciem zwykłych znaków
+(w&nbsp;kodzie ASCII), bez żadnych dodatkowych wyróżnień, np. kursywy.
+<!--%Polskie znaki diakrytyczne (ą, ę, ś, ź, ł itp.) zapisywane
+%są w&nbsp;kodzie Mazovii lub w&nbsp;kodzie Latin&nbsp;2&nbsp;(są to dwa najpopularniejsze
+%z&nbsp;wielu znanych rozszerzeń kodu ASCII o&nbsp;polskie znaki).-->
+Wszystkie znaki w&nbsp;tekście przygotowanym takim edytorem
+mają jednakowe rozmiary, w&nbsp;szczególności takie same szerokości.
+Przykłady takich edytorów na komputerach typu IBM&nbsp;PC,
+to m.in.&nbsp;edytor wbudowany w&nbsp;Norton Commandera, Norton Edytor,
+BRIEF, Multi-Edit.
+
+Drugą grupę stanowią programy przeznaczone do wykonywania
+na komputerze profesjonalnego składu drukarskiego.
+Każdy z&nbsp;tych programów potrafi składać różnymi krojami pisma,
+różnymi wielkościami, łamać tekst w&nbsp;jednej lub wielu kolumnach
+(szpaltach lub tzw.&nbsp;łamach), dbać o&nbsp;różne szczegóły
+wpływające na jakość uzyskiwanego wyniku. Do tej grupy należy
+m.in. Ventura Publisher, Page Maker, Cyfroset, Quark-X-Press
+i&nbsp;T<sub><font size=3>E</font></sub>X.
+
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html
new file mode 100644
index 0000000000..4b2f1ae554
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html
@@ -0,0 +1,13 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+<h2>Bibliografia</h2>
+[1-5] Donald Knuth: Computers &amp; Typesetting, Addison Wesley
+Publishing Company, vol. A, B, C, D, E.
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html
new file mode 100644
index 0000000000..5c0719a7c3
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html
@@ -0,0 +1,30 @@
+<HTML>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+<nobr>
+<a href="2-0wst1.html" TARGET="body">1. Wstęp</a><br>
+<a href="2-1coto.html" TARGET="body">2. Co to jest TeX -- informacje ogólne</a><br>
+<a href="2-1zece.html" TARGET="body">3. Zecernia czy maszyna do pisania?</a><br>
+<a href="2-1przyg.html" TARGET="body">4. Przygotowywanie tekstów do składania</a><br>
+<a href="2-1kazio.html" TARGET="body">5. TeX, czyli pan Kazio</a><br>
+<a href="bib.html" TARGET="body">6. Bibliografia</a><br>
+</nobr>
+
+<p>
+<p>
+<p>
+<p>
+<p>
+<p>
+<p>
+<hr>
+Zredagował</br>
+<em>Włodzimierz Macewicz</em>
+<hr>
+</body>
+</html>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html
new file mode 100644
index 0000000000..3486906c1c
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html
@@ -0,0 +1,28 @@
+<HTML>
+<HEAD>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+<TITLE>Podstawy systemu TeX</TITLE>
+</HEAD>
+<FRAMESET ROWS="25%,75%">
+ <FRAME SRC="title.html" SCROLLING="no" NAME="title">
+ <FRAMESET COLS="20%,80%">
+ <FRAME SRC="spis.html" SCROLLING="auto" NAME="spis">
+ <FRAME SRC="2-0wst1.html" SCROLLING="auto" NAME="body" >
+ </FRAMESET>
+</FRAMESET>
+<NOFRAMES>
+ <BODY>
+ <nobr>
+ <a href="2-0wst1.html">1. Wstęp</a><br>
+ <a href="2-1coto.html">2. Co to jest TeX -- informacje ogólne</a><br>
+ <a href="2-1zece.html">3. Zecernia czy maszyna do pisania?</a><br>
+ <a href="2-1przyg.html">4. Przygotowywanie tekstów do składania</a><br>
+ <a href="2-1kazio.html">5. TeX, czyli pan Kazio</a><br>
+ <a href="bib.html">6. Bibliografia</a><br>
+ </nobr>
+ </BODY>
+</NOFRAMES>
+</HTML>
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html
new file mode 100644
index 0000000000..8b7726228e
--- /dev/null
+++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html
@@ -0,0 +1,14 @@
+<html>
+<head>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
+<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
+<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz">
+<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
+</head>
+<body>
+<h1 align=center>Podstawy Systemu
+T<sub><font size=6>E</font></sub>X<sup><img src="../gify/cop.gif"></sup> </h1>
+<center><i> Marek Ryćko</i></center>
+
+</body>
+</html>