diff options
| author | Norbert Preining <norbert@preining.info> | 2019-09-02 13:46:59 +0900 |
|---|---|---|
| committer | Norbert Preining <norbert@preining.info> | 2019-09-02 13:46:59 +0900 |
| commit | e0c6872cf40896c7be36b11dcc744620f10adf1d (patch) | |
| tree | 60335e10d2f4354b0674ec22d7b53f0f8abee672 /info/tex-virtual-academy-pl/podstawy | |
Initial commit
Diffstat (limited to 'info/tex-virtual-academy-pl/podstawy')
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html | 51 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html | 414 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html | 355 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html | 342 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html | 59 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html | 13 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html | 30 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html | 28 | ||||
| -rw-r--r-- | info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html | 14 |
9 files changed, 1306 insertions, 0 deletions
diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html new file mode 100644 index 0000000000..1a56ed09d3 --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-0wst1.html @@ -0,0 +1,51 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex,Gust, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> +<h2>1. Wstęp</h2> + +Niniejsza broszurka zawiera opis wybranych tematów, które są fragmentami +dwudziestogodzinnego +kursu poświęconego podstawom systemu T<sub><font size=3>E</font></sub>X, prowadzonego przez +autora. Kursy takie są +współorganizowanego przez Polską Grupę Użytkowników Systemu +T<sub><font size=3>E</font></sub>X ,,GUST'', Fundację Pomocy Matematykom +i Informatykom Niesprawnym Ruchowo oraz Wydawnictwo ,,Do''. +<p> +Znajomość T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a nie jest oczywiście niezbędna do czytania +niniejszego tekstu. Wystarczy jedynie pewne obycie z komputerami. +Autor ma jednak nadzieję, że dotychczasowi użytkownicy T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a mogą również +skorzystać z pewnych informacji tu zawartych. +<p> +W rozdziale <a href="2-1coto.html#coto">Co to jest T<sub><font size=3>E</font></sub>X -- informacje ogólne</a> przedstawione są te cechy programu T<sub><font size=3>E</font></sub>X, które +autor uważa za najistotniejsze. Pojawia się również próba udzielenia +odpowiedzi na pytanie ,,co można składać T<sub><font size=3>E</font></sub>X-em?''. +<p> +Krótki rozdział <a href="2-1zece.html#zecer">Zecernia czy maszyna do pisania?</a> służy omówieniu dwóch linii ewolucji +programów służących do składania tekstów. +<p> +W następnym rozdziale przedstawione są interpunkcyjne, ortograficzne +i typograficzne zasady przygotowywania tekstów, przeznaczonych +do składania systemem T<sub><font size=3>E</font></sub>X. Ten rozdział jest podręcznikiem +dla najbardziej początkujących T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owców, pracujących pod opieką +bardziej zaawansowanych użytkowników tego sytemu. +Stanowi on zarazem kompletny podręcznik dla osób zajmujących +się tworzeniem maszynopisów komputerowych, które mają być +następnie przetwarzane T<sub><font size=3>E</font></sub>X-em. +<p> +W rozdziale <a href="2-1kazio.html#kazio">T<sub><font size=3>E</font></sub>X, czyli pan Kazio</a> +omówiona jest ogólna +zasada działania systemu T<sub><font size=3>E</font></sub>X. Porównywany jest on tam do zecera, +pana Kazia. +<p> +Rozdział <a href="2-1kazio.html#pud">Pudełka i kleje</a> zawiera opis części modelu pudełkowo-klejowego, +który jest podstawą konstrukcji stron tworzonych przez T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a. + + + +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html new file mode 100644 index 0000000000..8a51b5c06b --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1coto.html @@ -0,0 +1,414 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> + +<a name="coto"> +<h2>2. Co<b> </b>to jest T<sub><font size=5>E</font></sub>X -- informacje ogólne</h2> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X, to taki mało znany system, używany przez około milion +osób<b> </b>na całym<b> </b>świecie. Służy -- mówiąc bardzo skrótowo -- +do<b> </b>wykonywania profesjonalnego składu drukarskiego. +<p> +Autorem<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a jest jeden z najwybitniejszych matematyków i +informatyków<b> </b>na <b> </b>świecie -- profesor Donald Knuth z Uniwersytetu +Stanforda<b> </b>w Stanach Zjednoczonych. +<p> +Nazwę<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X wymawia się <i> tech</i>, ponieważ są to trzy +duże<b> </b>greckie litery Tau, Epsilon, Chi. Polska wersja T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a +nazywa<b> </b>się M<sub><font size=4>E</font></sub>X (wym. <i> mech</i>). Litera E jest +opuszczona<b> </b>w dół i dosunięta do pozostałych, żeby zademonstrować +możliwości<b> </b>sytemu. + + +<h3>2.1. Cechy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a</h3> + +Jest<b> </b>to system w znacznym stopniu godny zaufania, co najmniej ze +względu<b> </b>na opisane poniżej jego cechy. + +<h4>2.1.1. Stabilność</h4> + +Jest<b> </b>to system stosunkowo ,,stary''. Prace nad nim zostały rozpoczęte +w roku<b> </b>1977, a więc jeszcze przed rozpoczęciem ery komputerów osobistych, +a ukończone<b> </b>w 1982 roku. W (prawie) niezmienionej postaci używany jest od +kilkunastu +lat. +<p> +Oznacza<b> </b>to bardzo dużą stabilność tego programu. +Jest<b> </b>to bardzo ważna cecha, gdyż jest to program trudny do opanowania. +Jego<b> </b>stabilność wpływa na bezpieczeństwo użytkownika. Po dość długim +czasie<b> </b>inwestowania w swoją umiejętność obsługi T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, +użytkownik<b> </b>ma gwarancję, że to, +czego<b> </b>się nauczył pozostanie aktualne nawet po wielu latach. Można zatem +z dużą<b> </b>ufnością uczyć się go. Ponadto wszelkie dokumenty (teksty) złożone +za<b> </b>jego pomocą będą mogły być przetwarzane i poprawiane tym samym +systemem<b> </b>mimo upływu czasu. Nie ma obawy co do zmiany ,,sposobu kodowania'' +dokumentów,<b> </b>która uniemożliwiałaby dalszą obróbkę ,,starych'' tekstów. +<p> +Dobrze<b> </b>jest -- wybierając program tak skomplikowany, jak system +składu<b> </b>-- zwracać uwagę na to, czy zdołamy nauczyć się wszystkich +jego<b> </b>możliwości, zanim -- w kolejnej wersji -- ulegną one zmianie. + +<h4>2.1.2. Poprawność<b> </b>(bezbłędność)</h4> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest programem w bardzo znacznym stopniu bezbłędnym. +Oznacza<b> </b>to, że działa całkowicie zgodnie z dokumentacją. +Autor<b> </b>systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X wyznaczył nawet nagrodę pieniężną dla każdego, +kto<b> </b>wykryje jakikolwiek błąd w działaniu programu. Wartość tej +nagrody<b> </b>wynosi obecnie ponad 300$. Można mieć pewność, że +po<b> </b>kilkunastu latach stosowania programu przez liczne grono użytkowników, +znalezienie<b> </b>jakichkolwiek błędów jest bardzo mało prawdopodobne. +<p> +Jakże<b> </b>często zdarza się użytkownikom komputerów, że program +wysyła<b> </b>im niezrozumiałe komunikaty (np. sygnały błędów), zalecając +np. zgłoszenie<b> </b>się do wytwórcy z prośbą o wyjaśnienie. Niewielka +to<b> </b>pociecha, jeśli wytwórca jest za oceanem. + +<h4>2.1.3. Dokumentacja</h4> + +Autor<b> </b>napisał na temat T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a i systemów pokrewnych serię pięciu +książek<b> </b>[1--5], stanowiących kompletną dokumentację tych systemów. +Wszystkie<b> </b>funkcje tych systemów zostały tam szczegółowo opisane. +Dokumentacja<b> </b>nie ma żadnych luk. + +<h4>2.1.4. Złożoność</h4> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest systemem skomplikowanym. Powoduje to, że jest -- +przynajmniej<b> </b>początkowo -- trudny w obsłudze. Często +uważane<b> </b>jest to za jego wadę. Jest to jednak absolutnie +niezbędna<b> </b>cena jaką trzeba zapłacić za możliwości, które +oferuje.<b> </b>W istocie to nie T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest skomplikowany, lecz +zadanie,<b> </b>które on realizuje jest takie. Jeśli chcemy +całkowicie<b> </b>panować nad wynikami uzyskiwanymi za jego +pomocą,<b> </b>i osiągać efekty profesjonalne i precyzyjne, musimy +nauczyć<b> </b>się obsługi rozmaitych ,,regulatorów'' i ,,pokręteł'' +zawartych<b> </b>w T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u, aby móc przekazać mu nasze +intencje. +<p> +Oczywiście,<b> </b>jeśli nie zależy nam na bardzo eleganckich, profesjonalnych +wynikach,<b> </b>to nie musimy używać tak skomplikowanego programu jak T<sub><font size=4>E</font></sub>X. +Jest<b> </b>wiele prostszych programów, służących do podobnych celów. +Należy<b> </b>jednak zdawać sobie sprawę, że używając prostszego programu +prędzej<b> </b>czy później natkniemy się na zadanie, któremu ten program +nie<b> </b>będzie mógł sprostać. W przypadku stosowania T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a takie niebezpieczeństwo +nam<b> </b>nie grozi (patrz też <a href="#rozsz"> -- Rozszerzalność</a>). +<p> +Różnice<b> </b>pomiędzy T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em, a innymi systemami w zakresie złożoności +i zarazem<b> </b>w zakresie szybkości uczenia się i szybkości osiągania +efektów<b> </b>można przedstawić stosując następujące porównanie. +<p> +Czym<b> </b>się różni rower od samolotu? Obsługi tego pierwszego można się nauczyć +bardzo<b> </b>szybko: kierownica do kierowania, pedały do przyspieszania +i hamulce<b> </b>do hamowania. Prawie nic więcej. W samolocie są tysiące urządzeń, +których<b> </b>obsługi trzeba się nauczyć. Nie oznacza to jednak, że samolot +jest<b> </b>gorszy, albo że ma przestarzały ,,interfejs''. Po prostu latanie +z dużą<b> </b>szybkością i na duże odległości wymaga bardziej skomplikowanej obsługi. +<p> +Co<b> </b>więcej -- pewne proste zadania, które leżą w zasięgu możliwości +obu<b> </b>tych urządzeń, mogą być wykonane szybciej i sprawniej rowerem. +Jeśli<b> </b>trzeba przejechać kilkaset metrów, to rowerzysta pokona +ten<b> </b>dystans jeszcze zanim pilot samolotu zdąży uruchomić silniki. +Jednak<b> </b>już pokonanie odległości kilkuset kilometrów zajmie rowerzyście +znacznie<b> </b>więcej czasu, niż pilotowi samolotu, nie mówiąc już o wysiłku. +Przebycie<b> </b>oceanu rowerem jest raczej niemożliwe. +Te<b> </b>porównania nie oznaczają oczywiście, że rower jest lepszy, +albo<b> </b>że samolot jest lepszy. Jest jednak jasne, że ktoś, kto jest +pewny,<b> </b>że nigdy nie będzie jeździł na większe odległości nie powinien +wybierać<b> </b>samolotu. +<p> +Oczywiste<b> </b>jest ponadto, że na<b> </b>świecie jest znacznie więcej rowerzystów, +niż<b> </b>pilotów samolotów. To znowu nie oznacza, że rower jest lepszy od samolotu, +ani<b> </b>nie oznacza, że takie pojazdy jak samoloty są w zaniku i wkrótce +przestaną<b> </b>istnieć. + + +<a name=rozsz> +<h4>2.1.5. Rozszerzalność</h4> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X ma wbudowany język programowania (inaczej mówiąc <i> jest</i> językiem +programowania).<b> </b>Za pomocą tego języka można definiować rozszerzenia +tego<b> </b>systemu, tworząc specjalizowane systemy składu. + + +<h4>2.1.6. Cena</h4> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X nic nie kosztuje. Ściślej mówiąc jest to program typu <i> public +domain</i><b> </b>(dobro wspólne). Autor T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a wyraził zgodę na bezpłatne +rozpowszechnianie<b> </b>i używanie tego programu. +<p> +Nie<b> </b>wszystkie programy <i> public domain</i> na<b> </b>świecie mają jednak +taki<b> </b>sam status. Na ogół ich autorzy decydują o tym, co w ich przypadku +oznacza<b> </b>określenie <i> public domain</i>. +<p> +W przypadku<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, w ramach szerokiej zgody autora na +używanie<b> </b>jego dzieła, możliwe jest nawet utworzenie +własnej<b> </b>implementacji z powszechnie dostępnej<b> </b>źródłowej +wersji<b> </b>programu i sprzedawanie jej już jako programu +komercyjnego<b> </b>-- odpłatnego. Przykładem takiej implementacji +jest<b> </b>wspaniale opracowany program ,,Textures'' firmy Blue +Sky<b> </b>Research, który jest implementacją T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a na komputery +Macintosh.<b> </b>Jest to produkt komercyjny, którego używanie +wymaga<b> </b>licencji. Użytkownicy Macintosha mogą też wybrać -- +jeśli<b> </b>wolą -- bezpłatną implementację T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, program +OzT<sub><font size=4>E</font></sub>X. +<p> +Polska<b> </b>wersja systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X, zawierająca standardowy zestaw fontów +z polskimi<b> </b>znakami diakrytycznymi, polskie reguły przenoszenia +(dzielenia)<b> </b>wyrazów oraz komplet makr (makrodefinicji) napisanych +w języku<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X nazywa się M<sub><font size=4>E</font></sub>X i ma również status <i> public +domain</i>.<b> </b>Jest ona dostępna -- podobnie jak T<sub><font size=4>E</font></sub>X -- w wersji<b> </b>źródłowej. +<p> +<!--%<b> </b>Programiści mogą też dowolne fragmenty T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a wbudowywać do swoich progamów.--> + +Coś<b> </b>jednak zawsze kosztuje. Najwięcej chyba (czasu albo pieniędzy) +kosztuje<b> </b>nauczenie się obsługi T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a. Z pewnością można +uczyć<b> </b>się go latami i jeszcze być daleko od stwierdzenia +,,wiem<b> </b>wszystko''. Kosztują też pewne programy związane z +T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em, np. niektóre sterowniki urządzeń zewnętrznych. +Również<b> </b>większość fontów, nie należących do podstawowego +kompletu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a można nabyć jedynie odpłatnie. + + +<h4>2.1.7. Przenośność</h4> + +Kod<b> </b>źródłowy programu T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest powszechnie dostępny i zawiera +dobrze<b> </b>opracowaną dokumentację wewnętrzną. Został on napisany +w specjalnie<b> </b>opracowanej wersji języka Pascal, w tzw. języku WEB. +Autor<b> </b>systemu zadbał bardzo starannie o to, żeby cechy programu +związane<b> </b>ściśle z określonym typem komputera lub systemem operacyjnym, +m. in.<b> </b>takie jak sposoby zapisywania i czytania plików, +były<b> </b>starannie wydzielone w tekście programu i łatwe do wymiany. +Z dużą<b> </b>pieczołowitością opracował też rozmaite działania wewnętrzne +programu,<b> </b>tak żeby dla tych samych danych program dawał dokładnie +takie<b> </b>same wyniki, niezależnie od typu komputera, rodzaju procesora użytego +do<b> </b>obliczeń itp. +<p> +Dzięki<b> </b>tym cechom powstały implementacje T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a na dziesiątki różnych +typów<b> </b>komputerów, pod różnymi systemami operacyjnymi. Praktycznie każdy +typ<b> </b>komputera, poczynając od 16-bitowych ma swoją wersję systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X. + +<!--%<b> </b>jakie komputery?--> + + +<h4>2.1.8. Logiczność<b> </b>w przeciwieństwie do graficzności</h4> + +,,Logiczność'',<b> </b>to możliwość opisywania w T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u +logicznej<b> </b>struktury składanego tekstu, co bardzo ułatwia +dokonywanie<b> </b>wszelkich zmian w tekście, już po jego złożeniu. +<p> +Jest<b> </b>to prawdopodobnie jedna z najważniejszych cech T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, +stanowiących<b> </b>o jego sile i możliwościach + + +<h3>2.2. Kim<b> </b>są użytkownicy T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a?</h3> + +Użytkownicy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a, to w znacznej części pracownicy naukowi i studenci +wyższych<b> </b>uczelni i innych instytucji naukowych, choć nie brakuje też +wydawców,<b> </b>a także np. wytwórców pieczątek czy wizytówek, agencji +reklamowych<b> </b>itp. + + +<h3>2.3. T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owcy,<b> </b>łączcie się</h3> + +Ze<b> </b>względu na to, że T<sub><font size=4>E</font></sub>X ma stosunkowo niewielu użytkowników, +<!--%i nie<b> </b>zawsze jest łatwo znaleźć w okolicy innego użytkownika,--> +T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owcy zawiązują stowarzyszenia, zwane grupami, w celu łatwiejszej +wymiany<b> </b>informacji, współpracy, łatwiejszego rozpowszechniania +oprogramowania itp. +<p> +Istnieje<b> </b>międzynarodowe stowarzyszenie użytkowników T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a: +T<sub><font size=4>E</font></sub>X Users Group z siedzibą w Stanach Zjednoczonych. W Europie prawie w +każdym<b> </b>kraju zawiązały się narodowe grupy użytkowników. +<p> +W Polsce<b> </b>w 1992 r. powstała Polska Grupa Użytkowników Sytemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X, +w skrócie<b> </b>GUST. Grupa wydaje własny biuletyn informacyjny, organizuje +doroczne<b> </b>konferencje użytkowników oraz współorganizuje szkolenia +obsługi<b> </b>systemu. Dzięki Grupie istnieje też dostępna elektronicznie +(dla<b> </b>użytkowników sieci komputerowych) lista dyskusyjna oraz archiwum +oprogramowania<b> </b>związanego z T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em. + + +<h3>2.4. Do<b> </b>czego służy T<sub><font size=4>E</font></sub>X?</h3> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X pozwala komputerowo robić to, co dawniej robili zecerzy. +<p> +Praca<b> </b>zecera w drukarni polegała na tym, że z gotowych +czcionek,<b> </b>zawierających poszczególne znaki, odlewanych z +ołowiu<b> </b>lub innego metalu, układał on kolejne linijki +tekstu,<b> </b>a następnie -- układając takie linijki jedna nad +drugą<b> </b>-- montował z nich kolumny tekstu, które następnie, +spięte<b> </b>odpowiednią ramą, były umieszczane w maszynie +drukarskiej<b> </b>i służyły do drukowania stron. +<p> +Obecnie<b> </b>takie prace wykonuje się komputerowo. Końcowy efekt +pracy<b> </b>komputera w tym zakresie zależy od oczekiwanego +stopnia<b> </b>profesjonalizmu lub jakości. W prostszym przypadku +wynikiem<b> </b>mogą być strony tekstu wydrukowane bezpośrednio na +papierze<b> </b>za pomocą podłączonej do komputera drukarki +(laserowej,<b> </b>mozaikowej lub atramentowej). W zastosowaniach +profesjonalnych,<b> </b>kiedy wynik składu ma być zastosowany w +druku,<b> </b>tworzy się przezroczystą folię z nieprzezroczystym +tekstem,<b> </b>naświetloną w urządzeniu zwanym fotonaświetlarką. +Promień<b> </b>lasera naświetla na błonie fotograficznej małe +punkciki<b> </b>w miejscach, które mają być nieprzezroczyste. +Następnie<b> </b>taka błona po wywołaniu służy do wykonania matryc +drukarskich<b> </b>do tzw. druku offsetowego. + + +<h3>2.5. Czy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em można...?</h3> + +Często<b> </b>użytkownicy różnych programów służących do podobnych +celów<b> </b>zadają sobie nawzajem pytania w rodzaju: ,,Czy twoim systemem +można...?''.<b> </b>Podobne pytania mogłyby paść w odniesieniu do systemu +T<sub><font size=4>E</font></sub>X. Wymienienie wszystkiego, co można zrobić T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em nie tylko +nie<b> </b>jest łatwe, ale jest niemożliwe. Możemy jednak przyjrzeć się +kilku<b> </b>przykładom. +<p> +T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest uniwersalnym systemem pozwalającym na wykorzystanie +go<b> </b>do wszelkich prac związanych z nadawaniem formy tekstom. +Można<b> </b>nim składać wszystko począwszy od listów i ulotek, +poprzez<b> </b>wszelkiego rodzaju książki i czasopisma (w tym naukowe +i nutowe),<b> </b>a skończywszy na wielkich dziełach, jak encyklopedie. +<p> +Typowe<b> </b>systemy mają na ogół listę dobrze przygotowanych,<b> </b>ściśle określonych +czynności,<b> </b>które potrafią zrealizować. Nic poza tą listą nie może +być<b> </b>wykonane. W przypadku T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a trudność +może<b> </b>polegać jedynie na tym, że <i> jeszcze</i> nie umiemy czegoś +za<b> </b>jego pomocą zrobić. +<p> +Z racji<b> </b>swojego sposobu działania T<sub><font size=4>E</font></sub>X nigdy nie pracuje samotnie. +W swoim<b> </b>cyklu przetwarzania współpracuje +z różnymi<b> </b>programami pomocniczymi, między innymi z edytorem i ze +sterownikami<b> </b>urządzeń zewnętrznych. Od wyboru tych programów +i sposobu<b> </b>organizacji jego cyklu przetwarzania +zależą<b> </b>często jego możliwości. Pisząc poniżej, że T<sub><font size=4>E</font></sub>X może to-i-to, +mamy<b> </b>na myśli, że można tak skonfigurować T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a i połączyć go z +innymi<b> </b>programami, że jest to możliwe. + +W szczególności<b> </b>bardzo dużą moc daje T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owi połączenie z systemem +PostScript. + +<!--%<b> </b>tu przydałyby się przykłady...--> + + +<h4>2.5.1. Matematyka<b> </b>i inne nauki</h4> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X nie ma równego sobie systemu w zakresie składu +prac<b> </b>i książek naukowych, w szczególności matematycznych i fizycznych. +Większość<b> </b>matematyków używa T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a do pisania swoich prac. T<sub><font size=4>E</font></sub>X +jest<b> </b>standardem Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego (AMS), +największej<b> </b>organizacji matematyków na<b> </b>świecie. + + +<h4>2.5.2. Ilustracje</h4> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X pozwala na włączanie do tekstu dowolnych ilustracji (w tym zdjęć, +również<b> </b>barwnych). + + +<h4>2.5.3. Nuty</h4> + +Istnieje<b> </b>co najmniej kilka rozszerzeń T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a pozwalających na skład nut. +Co<b> </b>najmniej jednym z nich można składać nawet najbardziej skomplikowane +partytury<b> </b>i -- co bardzo ważne -- łączyć skład nut z wszystkimi innymi +elementami,<b> </b>na które pozwala T<sub><font size=4>E</font></sub>X. W tym samym dokumencie, a nawet na tej +samej<b> </b>stronie mogą znaleźć się nuty, teksty, formuły matematyczne, zdjęcia itp. + + +<h4>2.5.4. Kolory</h4> + +Przy<b> </b>odpowiednim połączeniu systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X z wyjściowymi urządzeniami +barwnymi<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X może składać w kolorze. Teksty, tło, ilustracje itp. +mogą<b> </b>być wielobarwne. + + +<h4>2.5.5. Różne<b> </b>kroje pisma</h4> + +Niektórzy<b> </b>użytkownicy systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X błędnie sądzą, że +ten<b> </b>program wyposażony jest w skończony, ograniczony i zamknięty +komplet<b> </b>krojów pisma i że nie można w nim użyć innych krojów. +<p> +Autor<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a wyposażył go w rodzinę krojów pisma o nazwie +Computer<b> </b>Modern. Kroje te, opracowane częściowo na wzór +rodziny<b> </b>krojów Modern, zostały zaprojektowane przez Donalda Knutha +we<b> </b>współpracy z jednym z najwybitniejszych współczesnych typografów +Hermanem<b> </b>Zapfem. Rodzina krojów Computer Modern zawiera dużą liczbę znaków +przeznaczonych<b> </b>do składania formuł matematycznych i dlatego dobrze nadaje +się<b> </b>do wykonywania składu prac naukowych. +<p> +Program<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X nie jest jednak w żaden sposób związany z rodziną +Computer<b> </b>Modern. Można w nim wykorzystywać praktycznie wszystkie kroje +pisma<b> </b>opracowane na<b> </b>świecie. Każda większa firma zajmująca się produkcją +i sprzedażą<b> </b>komputerowych nośników krojów pisma ma w swojej ofercie +na<b> </b>ogół około dwa do czterech tysięcy krojów. Wszystkie one mogą być +używane<b> </b>w T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u. Jak zawsze w przypadku T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a problemem nie jest +,,czy<b> </b>można?'', tylko ,,czy już umiem to zrobić?''. +<p> +Każdy<b> </b>krój pisma i każda odmiana może być dowolnie skalowana. +Nie<b> </b>ma (praktycznie) żadnych ograniczeń na wielkość pisma. +Skład<b> </b>można wykonywać zarówno pismem wielkości ułamka punktu drukarskiego +(co<b> </b>może mieć zastosowanie do tzw. mikrodruku, stosowanego np. do +zabezpieczania<b> </b>banknotów), jak też pismem wielkości kilkudziesięciu centymetrów +czy<b> </b>nawet kilku metrów. + +<!--%Niniejsza<b> </b>broszurka złożona jest w większości krojem pisma +%Galliard,<b> </b>z wykorzystaniem odmiany prostej, kursywy i odmiany półgrubej.--> + + +<h3>2.6. Konfiguracja</h3> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X jest programem zajmującym w pamięci dyskowej -- zależnie od +wersji<b> </b>-- około 200--250 kilobajtów. +Do<b> </b>pracy potrzebne mu są dodatkowo pliki zawierające podstawowe, +tzw.<b> </b>metryczne informacje o fontach. +<p> +Każdy<b> </b>font (font, to zestaw znaków określonego kroju i wielkości) +używany<b> </b>przez system T<sub><font size=4>E</font></sub>X, reprezentowany jest w pamięci dyskowej +komputera<b> </b>co najmniej dwoma różnymi plikami. +<p> +Pierwszy<b> </b>z tych plików +to<b> </b>tak zwany plik <tt>TFM</tt> (<i> T<sub><font size=4>E</font></sub>X font metrics</i>). Zawiera +on<b> </b>jedynie informacje o wymiarach znaków, w szczególności szerokość, +wysokość<b> </b>i głębokość każdego znaku. Nie zawiera informacji +o kształcie<b> </b>znaku. Zapis w pliku <tt>TFM</tt> wykorzystywany jest przez +program<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X podczas składania tekstu. +Cały<b> </b>komplet plików <tt>TFM</tt> obejmujący podstawowy zestaw fontów +T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a (w jego polskiej wersji), +w tym<b> </b>wszystkie fonty specjalne służące do składania wzorów +matematycznych, +zajmuje<b> </b>poniżej 180 kilobajtów. +<p> +Drugi<b> </b>plik informacyjny o foncie zawiera informacje o kształcie +każdego<b> </b>znaku. Zapis zawarty w tym pliku przeznaczony jest nie dla +programu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X, ale dla jednego ze sterowników (<i> drajwerów</i>) +współpracujących<b> </b>z T<sub><font size=4>E</font></sub>X-em. Zapis ten służy przeniesieniu obrazu +każdego<b> </b>znaku na określone urządzenie zewnętrzne, takie jak ekran +komputera,<b> </b>drukarka laserowa, atramentowa lub igłowa albo fotonaświetlarka. +<p> +W związku<b> </b>z różnorodnością możliwych urządzeń zewnętrznych, ich jakości, +rozdzielczości<b> </b>i sposobów komunikowania się z nimi programów, różne też +mogą<b> </b>być zapisy fontów przeznaczonych do przeniesienia na te urządzenia. +Dlatego<b> </b>też nie ma jednego określonego standardu zapisywania fontów +T<sub><font size=4>E</font></sub>X-owych przeznaczonych dla urządzeń zewnętrznych. Zwyczajowo jednak +fonty<b> </b>w postaci map bitowych zapisywane są w tzw. formacie <tt>PK</tt>. +Należy<b> </b>jednak pamiętać, że są to fonty przeznaczone dla określonej +rozdzielczości<b> </b>urządzenia zewnętrznego i dla określonego rodzaju +sterownika. +<p> +Zależnie<b> </b>od ilości i rodzaju używanych urządzeń zewnętrznych +oraz<b> </b>zależnie od ilości różnych krojów i możliwych wielkości znaków, +które<b> </b>chcemy mieć stale dostępne, zapis fontów na dysku może zajmować +mniej<b> </b>lub więcej miejsca. Wydaje się, że minimalna konfiguracja, umożliwiająca +już<b> </b>pracę z prostymi tekstami, zajmuje poniżej 1 megabajta. +Możliwości<b> </b>instalowania fontów są praktycznie nieograniczone +można<b> </b>używać nawet kilku tysięcy krojów pisma. Ich zapis na dysku może zajmować +dziesiątki<b> </b>i setki megabajtów. Ilość miejsca zajmowanego przez +fonty<b> </b>jest jednak niezależna od systemu T<sub><font size=4>E</font></sub>X i wynosiłaby +tyle<b> </b>samo przy jakimkolwiek innym systemie składu. + +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html new file mode 100644 index 0000000000..795a4a38db --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1kazio.html @@ -0,0 +1,355 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +<title>TEX,<b> </b>czyli<b> </b>pan<b> </b>Kazio</title> +</head> +<body> + + +<a name="kazio"> +<h2>5. T<sub><font size=5>E</font></sub>X,<b> </b>czyli<b> </b>pan<b> </b>Kazio</h2> + +Aby<b> </b>zrozumieć<b> </b>na<b> </b>czym<b> </b>polega<b> </b>praca<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>może<b> </b>być +pomocne<b> </b>wyobrażenie<b> </b>sobie,<b> </b>że<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>to<b> </b>taki<b> </b>bardzo<b> </b>posłuszny +i skrupulatny<b> </b>pracownik<b> </b>firmy<b> </b>zajmującej<b> </b>się<b> </b>składaniem<b> </b>tekstów. +Na<b> </b>nazwisko<b> </b>ma<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>na<b> </b>imię<b> </b>Kazimierz;<b> </b>z zawodu<b> </b>zecer.<b> </b>Możemy<b> </b>czasem<b> </b>o nim +mówić<b> </b>,,pan<b> </b>Kazio''.<b> </b>Jego<b> </b>zaletą<b> </b>jest<b> </b>to,<b> </b>że<b> </b>zawsze<b> </b>wykonuje +wszelkie<b> </b>polecenia<b> </b>szefa,<b> </b>jeśli<b> </b>tylko<b> </b>są<b> </b>możliwe<b> </b>do<b> </b>spełnienia. +Ma<b> </b>jednak<b> </b>taką<b> </b>cechę,<b> </b>że<b> </b>wykonuje<b> </b>te<b> </b>polecenia<b> </b>jedynie,<b> </b>jeśli<b> </b>są<b> </b>przygotowane +na<b> </b>piśmie<b> </b>w odpowiedni,<b> </b>z góry<b> </b>umówiony<b> </b>sposób. +<p> +Każdy<b> </b>z nas<b> </b>może<b> </b>zostać<b> </b>szefem<b> </b>pana<b> </b>Kazia.<b> </b>Wystarczy<b> </b>nauczyć<b> </b>się +sposobu<b> </b>przygotowania<b> </b>mu<b> </b>na<b> </b>piśmie<b> </b>poleceń<b> </b>dotyczących<b> </b>sposobu +składania. +<p> +Nie<b> </b>będziemy<b> </b>jednak<b> </b>zawracać<b> </b>panu<b> </b>Kaziowi<b> </b>głowy<b> </b>i przygotowywać +poleceń<b> </b>dla<b> </b>niego<b> </b>w jego<b> </b>obecności.<b> </b>Przygotujemy<b> </b>je<b> </b>zawczasu +i udamy<b> </b>się<b> </b>do<b> </b>niego<b> </b>z prośbą<b> </b>o realizację. +<p> +Tu<b> </b>właśnie<b> </b>zaczyna<b> </b>się<b> </b>pierwszy<b> </b>etap<b> </b>pracy. +<p> +Polecenia,<b> </b>które<b> </b>przygotujemy,<b> </b>to<b> </b>będą<b> </b>informacje<b> </b>o tym<b> </b>co<b> </b>i w jaki +sposób<b> </b>należy<b> </b>złożyć.<b> </b>Do<b> </b>przygotowania<b> </b>zbioru<b> </b>poleceń +użyjemy<b> </b>zwykłego<b> </b>edytora,<b> </b>który<b> </b>jest<b> </b>zwykle<b> </b>zainstalowany<b> </b>na<b> </b>każdym +komputerze.<b> </b>Powinien<b> </b>to<b> </b>być<b> </b>tzw. edytor<b> </b>typu<b> </b>ASCII. +<p> +Napiszmy<b> </b>przykładowy<b> </b>plik<b> </b>tekstowy,<b> </b>zawierający<b> </b>następujące<b> </b>dwie<b> </b>linijki: +<pre> +Ala ma psa. +\end +</pre> +<p> +Oczywiście<b> </b>w momencie,<b> </b>kiedy<b> </b>piszemy<b> </b>ten<b> </b>tekst,<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>-- pan<b> </b>Kazio<b> </b>-- +go<b> </b>nie<b> </b>widzi. +<p> +Po<b> </b>zakończeniu<b> </b>pisania<b> </b>(edycji),<b> </b>tworzymy<b> </b>w pamięci<b> </b>dyskowej +komputera<b> </b>plik<b> </b>z tekstem.<b> </b>Nazwijmy<b> </b>przygotowany<b> </b>przez<b> </b>nas<b> </b>plik<b> </b><tt>ala.mex</tt>. +Zwyczajowo<b> </b>pliki<b> </b>zawierające<b> </b>dane<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>mają<b> </b>rozszerzenie<b> </b><tt>.tex</tt>, +a pliki<b> </b>z danymi<b> </b>dla<b> </b>polskiej<b> </b>wersji<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>mają<b> </b>rozszerzenie<b> </b><tt>.mex</tt>. +<p> +Wkrótce<b> </b>wyjaśni<b> </b>się,<b> </b>co<b> </b>oznaczają<b> </b>polecenia<b> </b>napisane<b> </b>w tym<b> </b>tekście +i jak<b> </b>zrozumie<b> </b>je<b> </b>pan<b> </b>Kazio.<b> </b>Na<b> </b>razie<b> </b>uwierzmy,<b> </b>że<b> </b>będą<b> </b>one<b> </b>dla<b> </b>niego +zrozumiałe<b> </b>i prześledźmy<b> </b>dalszą<b> </b>drogę<b> </b>wiodącą<b> </b>ku<b> </b>ostatecznemu<b> </b>efektowi. +<p> +Teraz<b> </b>już<b> </b>nadeszła<b> </b>pora,<b> </b>żeby<b> </b>poprosić<b> </b>pana<b> </b>Kazia<b> </b>o wykonanie<b> </b>składu +na<b> </b>podstawie<b> </b>naszych<b> </b>poleceń. +<p> +Na<b> </b>każdym<b> </b>komputerze,<b> </b>na<b> </b>którym<b> </b>zainstalowany<b> </b>jest<b> </b>system<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X, +istnieje<b> </b>specyficzny<b> </b>sposób<b> </b>uruchamiania<b> </b>go.<b> </b>Nie<b> </b>będziemy<b> </b>tu +wyjaśniać<b> </b>rozmaitych<b> </b>sposobów<b> </b>uruchamiania<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a. + +<!-- +%<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>jest<b> </b>to<b> </b>program<b> </b>komputerowy,<b> </b>który<b> </b>przetwarza<b> </b>pliki. +%<b> </b>Jego<b> </b>działanie<b> </b>polega<b> </b>na<b> </b>przeczytaniu<b> </b>pliku<b> </b>wejściowego, +%<b> </b>przygotowanego<b> </b>przez<b> </b>użytkownika,<b> </b>i utworzeniu<b> </b>pliku<b> </b>wyjściowego, +%<b> </b>zawierającego<b> </b>wszystkie<b> </b>informacje<b> </b>o wykonanym<b> </b>składzie. +--> +<p> +T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>czyli<b> </b>pan<b> </b>Kazio<b> </b>przystępuje<b> </b>do<b> </b>pracy<b> </b>i realizuje<b> </b>polecenia. +Po<b> </b>pewnym<b> </b>czasie<b> </b>daje<b> </b>znać,<b> </b>że<b> </b>wszystko<b> </b>gotowe. +<p> +Wynik<b> </b>jego<b> </b>pracy<b> </b>zapisany<b> </b>jest<b> </b>na<b> </b>dysku<b> </b>w postaci<b> </b>pliku +<tt>ala.dvi</tt>.<b> </b>Oznaczenie<b> </b><tt>dvi</tt><b> </b>jest<b> </b>skrótem<b> </b>od<b> </b>angielskich +słów<b> </b>,,device<b> </b>independent''<b> </b>-- niezależny<b> </b>od<b> </b>urządzenia. +Pan<b> </b>Kazio<b> </b>podjął<b> </b>wszystkie<b> </b>decyzje<b> </b>dotyczące<b> </b>położenia +znaków<b> </b>na<b> </b>stronach,<b> </b>ale<b> </b>nie<b> </b>wie<b> </b>jeszcze<b> </b>na<b> </b>jakim<b> </b>urządzeniu +zewnętrznym<b> </b>zdecydujemy<b> </b>się<b> </b>wydrukować<b> </b>lub<b> </b>wyświetlić<b> </b>wynik +jego<b> </b>pracy.<b> </b>Z tego<b> </b>powodu<b> </b>przygotowuje<b> </b>wynik<b> </b>swojej<b> </b>pracy<b> </b>w +postaci<b> </b>niezależnej<b> </b>od<b> </b>urządzenia. +<p> +Dodatkowo,<b> </b>jako<b> </b>niezwykle<b> </b>skrupulatny<b> </b>pracownik,<b> </b>pan<b> </b>Kazio +umieszcza<b> </b>na<b> </b>dysku<b> </b>jeszcze<b> </b>jeden<b> </b>plik,<b> </b>o nazwie<b> </b><tt>ala.log</tt>, +zawierający<b> </b>zapis<b> </b>tego,<b> </b>co<b> </b>podczas<b> </b>jego<b> </b>pracy<b> </b>wyświetlał<b> </b>ekran +komputera. +<p> +Na<b> </b>tym<b> </b>kończy<b> </b>się<b> </b>rola<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>-- pana<b> </b>Kazia.<b> </b>Przyniósł<b> </b>nam +zmontowane,<b> </b>gotowe<b> </b>strony<b> </b>tekstu<b> </b>(w postaci<b> </b>pliku<b> </b><tt>dvi</tt>)<b> </b>i dalej +musimy<b> </b>jakoś<b> </b>sobie<b> </b>radzić.<b> </b>Jak<b> </b>już<b> </b>wspomnieliśmy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>nigdy<b> </b>nie +działa<b> </b>samotnie.<b> </b>Pan<b> </b>Kazio<b> </b>byłby<b> </b>bezużyteczny<b> </b>w<b> </b>firmie,<b> </b>gdyby<b> </b>nie +było<b> </b>w<b> </b>niej<b> </b>innych<b> </b>pracowników.<b> </b>W<b> </b>istocie<b> </b>użyteczność<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>w ogromnym +stopniu<b> </b>zależy<b> </b>od<b> </b>jego<b> </b>powiązań<b> </b>z<b> </b>innymi<b> </b>programami. +<p> +Jeden<b> </b>z<b> </b>możliwych<b> </b>sposobów<b> </b>współpracy,<b> </b>to<b> </b>wykorzystanie,<b> </b>po +zakończeniu<b> </b>pracy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,<b> </b>jednego +z wielu<b> </b>programów,<b> </b>które<b> </b>umożliwiają<b> </b>zobaczenie<b> </b>tego,<b> </b>co<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X +przygotował.<b> </b>Takie<b> </b>programy,<b> </b>zwane<b> </b>sterownikami,<b> </b>służą<b> </b>do<b> </b>wyświetlania, +drukowania,<b> </b>naświetlania<b> </b>lub<b> </b>jeszcze<b> </b>innych<b> </b>możliwych<b> </b>sposobów +uwidocznienia<b> </b>wyniku<b> </b>pracy<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a. +<p> +Użycie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,<b> </b>a<b> </b>następnie<b> </b>sterownika<b> </b>jest<b> </b>najbardziej<b> </b>popularnym, +choć<b> </b>nie<b> </b>jedynym<b> </b>sposobem<b> </b>uzyskania<b> </b>wyniku<b> </b>składu. +<p> +W<b> </b>przypadku<b> </b>przetwarzania<b> </b>pliku<b> </b>poleceń<b> </b><tt>ala.mex</tt>, +jeśli<b> </b>na<b> </b>naszym<b> </b>komputerze<b> </b>zainstalowany<b> </b>jest<b> </b>sterownik<b> </b>ekranowy, +to<b> </b>możemy<b> </b>obejrzeć<b> </b>wynik<b> </b>składu<b> </b>na<b> </b>ekranie. +<p> +Jak<b> </b>mamy<b> </b>postępować<b> </b>dalej,<b> </b>jeśli<b> </b>nie<b> </b>będziemy<b> </b>usatysfakcjonowani +tym<b> </b>co<b> </b>zobaczymy?<b> </b>Oczywiście<b> </b>jedynym<b> </b>sposobem<b> </b>poprawienia<b> </b>czegokolwiek +w końcowym<b> </b>efekcie<b> </b>jest<b> </b>przygotowanie<b> </b>zmienionej<b> </b>wersji<b> </b>poleceń +dla<b> </b>naszego<b> </b>pana<b> </b>Kazia<b> </b>i powtórzenie<b> </b>całego<b> </b>cyklu<b> </b>przetwarzania. +<p> +Każdy<b> </b>chyba<b> </b>zdaje<b> </b>sobie<b> </b>sprawę,<b> </b>jak<b> </b>wiele<b> </b>zależy<b> </b>od<b> </b>organizacji<b> </b>pracy +w<b> </b>firmie:<b> </b>od<b> </b>zatrudnienia<b> </b>właściwych<b> </b>pracowników<b> </b>i<b> </b>utworzenia<b> </b>odpowiednich +mechanizmów<b> </b>ich<b> </b>współpracy.<b> </b>Podobnie<b> </b>jest<b> </b>z<b> </b>cyklem<b> </b>przetwarzania, +którego<b> </b>częścią<b> </b>jest<b> </b>zecer,<b> </b>pan<b> </b>Kazio.<b> </b>Powiązanie<b> </b>jego<b> </b>działalności +z<b> </b>odpowiednimi<b> </b>programami<b> </b>może<b> </b>dać<b> </b>czasem<b> </b>zdumiewające<b> </b>efekty. +Ale<b> </b>to<b> </b>jest<b> </b>już<b> </b>temat<b> </b>na<b> </b>osobną<b> </b>pogadankę. + + +<h3>5.1. Komendy<b> </b>czyli<b> </b>polecenia</h3> + +Kontynuujemy<b> </b>tu<b> </b>porównywanie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>do<b> </b>pana<b> </b>Kazia,<b> </b>zecera, +który<b> </b>realizuje<b> </b>polecenia<b> </b>swojego<b> </b>szefa,<b> </b>przygotowane<b> </b>mu<b> </b>na<b> </b>piśmie. +Ten<b> </b>szef,<b> </b>to<b> </b>oczywiście<b> </b>użytkownik<b> </b>systemu. +<p> +Przyjrzyjmy<b> </b>się<b> </b>obecnie<b> </b>uważniej<b> </b>plikowi<b> </b>przygotowanemu<b> </b>w poprzednim +rozdziale.<b> </b>Z punktu<b> </b>widzenia<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a/pana<b> </b>Kazia<b> </b>plik<b> </b>ten<b> </b>składa<b> </b>się +jedynie<b> </b>z komend,<b> </b>czyli<b> </b>poleceń.<b> </b>Przypomnijmy,<b> </b>że +treścią<b> </b>pliku<b> </b>było: +<pre> +Ala ma psa. +\end +</pre> +Plik<b> </b>ten<b> </b>zawiera<b> </b>13 komend. +<p> +Pierwsze<b> </b>trzy<b> </b>z nich,<b> </b>to<b> </b>trzy<b> </b>pierwsze<b> </b>litery. +Każda<b> </b>z nich<b> </b>to<b> </b>polecenie:<br> +,,Umieść<b> </b>w składzie<b> </b>literkę<b> </b><tt><<A>></tt>'',<br> +,,Umieść<b> </b>w składzie<b> </b>literkę<b> </b><tt><<l>></tt>'',<br> +,,Umieść<b> </b>w składzie<b> </b>literkę<b> </b><tt><<a>></tt>''.<br> +<p> +Następna<b> </b>komenda,<b> </b>to<b> </b>odstęp.<b> </b>Oznacza<b> </b>ona<b> </b>polecenie<br> +,,zrób<b> </b>zwykły<b> </b>odstęp<b> </b>międzywyrazowy''. +<p> +Podobnie<b> </b>rzecz<b> </b>się<b> </b>ma<b> </b>z kolejnymi<b> </b>dwoma<b> </b>literami,<b> </b>odstępem<b> </b>i dalszymi +czterema<b> </b>literami.<b> </b>Również<b> </b>kropka,<b> </b>to<b> </b>po<b> </b>prostu<b> </b>polecenie<br> +,,Umieść<b> </b>w składzie<b> </b>kropkę''. +<p> +Dwunaste<b> </b>polecenie<b> </b>w tym<b> </b>pliku<b> </b>jest<b> </b>najmniej<b> </b>widoczne. +Zmiana<b> </b>wiersza<b> </b>(przejście<b> </b>do<b> </b>nowej<b> </b>linii)<b> </b>następująca<b> </b>po +kropce<b> </b>traktowana<b> </b>jest<b> </b>przez<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>jak<b> </b>odstęp<b> </b>i w związku<b> </b>z tym +oznacza<b> </b>to<b> </b>samo,<b> </b>co<b> </b>zwykły<b> </b>odstęp.<b> </b>(W składzie<b> </b>ten<b> </b>odstęp<b> </b>nie +będzie<b> </b>widoczny,<b> </b>ponieważ<b> </b>po<b> </b>nim<b> </b>nie<b> </b>następuje<b> </b>już<b> </b>żaden<b> </b>tekst.) +<p> +Ostatnie,<b> </b>trzynaste<b> </b>polecenie<b> </b>znacznie<b> </b>różni<b> </b>się<b> </b>od<b> </b>pozostałych. +Jest<b> </b>ono<b> </b>zapisane<b> </b>nie<b> </b>w postaci<b> </b>pojedynczego<b> </b>znaku,<b> </b>ale<b> </b>w postaci<b> </b>trzech +liter<b> </b>poprzedzonych<b> </b>znakiem<b> </b><tt>\</tt><b> </b>(wtyłciach,<b> </b>po<b> </b>angielsku +<i><b> </b>backslash</i>).<b> </b>Większość<b> </b>komend<b> </b>systemu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X,<b> </b>które<b> </b>oznaczają<b> </b>coś<b> </b>innego +niż<b> </b>,,umieść<b> </b>w składzie...''<b> </b>zapisuje<b> </b>się<b> </b>właśnie<b> </b>w postaci<b> </b>znaku +w-tył-ciach<b> </b>i następującego<b> </b>po<b> </b>nim<b> </b>ciągu<b> </b>liter.<b> </b>Istnieje<b> </b>jeszcze<b> </b>trzecia +kategoria<b> </b>komend,<b> </b>którą<b> </b>wkrótce<b> </b>poznamy,<b> </b>zapisywana<b> </b>w postaci +znaku<b> </b>w-tył-ciach<b> </b>i następującego<b> </b>po<b> </b>nim<b> </b>pojedynczego<b> </b>znaku<b> </b>nie<b> </b>będącego +literą. +<p> +Komenda<b> </b><tt>\end</tt><b> </b>oznacza<b> </b>,,zakończ<b> </b>pracę''.<b> </b>Jest<b> </b>to<b> </b>jedyne +polecenie,<b> </b>które<b> </b>musi<b> </b>znaleźć<b> </b>się<b> </b>w<b> </b>każdym<b> </b>pliku<b> </b>danych +(zestawie<b> </b>poleceń)<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a. +<p> +Uważny<b> </b>czytelnik<b> </b>może<b> </b>zadać<b> </b>pytanie:<b> </b>,,Skąd<b> </b>pan<b> </b>Kazio<b> </b>wiedział +jakimi<b> </b>wielkościami<b> </b>liter<b> </b>ma<b> </b>wykonać<b> </b>skład,<b> </b>jaki<b> </b>ma<b> </b>być<b> </b>krój<b> </b>pisma itp.?'' +To<b> </b>bardzo<b> </b>ważne<b> </b>pytanie.<b> </b>Otóż<b> </b>w<b> </b>bardzo<b> </b>wielu<b> </b>sprawach +szef<b> </b>umówił<b> </b>się<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem:<b> </b>,,jeśli<b> </b>nie<b> </b>napiszę<b> </b>ci<b> </b>tego-i-tego, +to<b> </b>postępuj<b> </b>tak-i-tak''.<b> </b>W<b> </b>szczególności<b> </b>są<b> </b>umówieni: +,,jeśli<b> </b>nie<b> </b>napiszę<b> </b>ci<b> </b>jakim<b> </b>krojem<b> </b>pisma<b> </b>masz<b> </b>wykonywać<b> </b>skład,<b> </b>to +ma<b> </b>to<b> </b>być<b> </b>Computer<b> </b>Modern<b> </b>Roman''. +<p> +W<b> </b>istocie<b> </b>liczba<b> </b>tego<b> </b>rodzaju<b> </b>,,umów''<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem<b> </b>jest +ogromna<b> </b>i<b> </b>sięga<b> </b>kilkuset.<b> </b>Pozwala<b> </b>to<b> </b>na<b> </b>stosowanie<b> </b>stosunkowo<b> </b>zwartej +i<b> </b>skrótowej<b> </b>notacji.<b> </b>Dzięki<b> </b>temu,<b> </b>że<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>jest<b> </b>systemem<b> </b>programowalnym, +możemy<b> </b>zawierać<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem<b> </b>własne<b> </b>umowy,<b> </b>specyficzne<b> </b>dla<b> </b>konkretnego +zastosowania,<b> </b>do<b> </b>którego<b> </b>go<b> </b>wykorzystujemy. + +<!-- +%W<b> </b>dalszej<b> </b>części<b> </b>niniejszej<b> </b>pracy<b> </b>dowiemy<b> </b>się<b> </b>więcej<b> </b>o<b> </b>tym,<b> </b>jakie +%jeszcze<b> </b>umowy<b> </b>zostały<b> </b>zawarte<b> </b>z<b> </b>panem<b> </b>Kaziem,<b> </b>oraz<b> </b>w<b> </b>jaki<b> </b>sposób +%można<b> </b>go<b> </b>poinformować,<b> </b>że<b> </b>chemy<b> </b>postąpić<b> </b>niezgodnie<b> </b>z<b> </b>tradycją.--> + + +<!-- +<h2>Zakończenie<b> </b>--<b> </b>słowo<b> </b>od<b> </b>autora</h2> + +Będę<b> </b>usatysfakcjonowany,<b> </b>jeśli<b> </b>czytelnik<b> </b>po<b> </b>przeczytaniu +tej<b> </b>broszurki<b> </b>będzie<b> </b>odczuwał<b> </b>pewien<b> </b>niedosyt.<b> </b>Rzeczywiście +daleko<b> </b>temu<b> </b>tekstowi<b> </b>od<b> </b>omówienia,<b> </b>nawet<b> </b>pobieżnego<b> </b>wszystkich +podstawowych<b> </b>spraw<b> </b>wiążących<b> </b>się<b> </b>z<b> </b>systemem<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X. +<p> +T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>kryje<b> </b>w<b> </b>sobie<b> </b>wiele<b> </b>tajemnic.<b> </b>Odkrywanie<b> </b>ich<b> </b>może<b> </b>być +fascynującą<b> </b>zabawą.<b> </b>Życzę<b> </b>czytelnikom<b> </b>tyle<b> </b>radości<b> </b>i<b> </b>satysfakcji +z<b> </b>używania<b> </b>i<b> </b>zgłębiania<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a,<b> </b>ile<b> </b>mi<b> </b>było<b> </b>dane<b> </b>na<b> </b>przestrzeni<b> </b>ostatnich +kilku<b> </b>lat.--> + +<a name="pud"> +<h3>5.2. Pudełka<b> </b>i<b> </b>kleje</h3> + +System<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>składając<b> </b>tekst<b> </b>(wykonując<b> </b>polecenia)<b> </b>pracuje +podobnie<b> </b>do<b> </b>tego<b> </b>jak<b> </b>pracowali<b> </b>dawniej<b> </b>zecerzy.<b> </b>Jeśli<b> </b>zecer +otrzymywał<b> </b>polecenie<b> </b>(np. czytał<b> </b>je<b> </b>z przygotowanego<b> </b>maszynopisu): +,,umieść<b> </b>w składzie<b> </b>literę<b> </b><<A>>'', to<b> </b>sięgał<b> </b>ręką<b> </b>do<b> </b>tzw. kaszty, +czyli<b> </b>skrzynki,<b> </b>gdzie<b> </b>znajdowały<b> </b>się<b> </b>metalowe<b> </b>czcionki,<b> </b>wyjmował<b> </b>czcionkę +z literką<b> </b>,,A'' i ustawiał<b> </b>w odpowiednim<b> </b>miejscu<b> </b>komponowanej<b> </b>strony. +Podobnie,<b> </b>gdy<b> </b>trzeba<b> </b>było<b> </b>zrobić<b> </b>odstęp,<b> </b>umieszczał<b> </b>w montowanej<b> </b>stronie +odpowiedni<b> </b>kawałek<b> </b>metalu,<b> </b>który<b> </b>służył<b> </b>do<b> </b>odsuniecia<b> </b>następnych<b> </b>czcionek. +<p> +System<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>montuje<b> </b>stronę<b> </b>z podobnych<b> </b>elementów,<b> </b>tylko<b> </b>metalowe +czcionki<b> </b>zostały<b> </b>zastąpione<b> </b>ich<b> </b>obrazem<b> </b>komputerowym<b> </b>i nazywają +się<b> </b>w T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u<b> </b><i><b> </b>pudełkami</i>,<b> </b>a odstępy<b> </b>nazywają<b> </b>się<b> </b>klejem.<b> </b>Można +sobie<b> </b>wyobrazić,<b> </b>że<b> </b>każda<b> </b>strona<b> </b>montowana<b> </b>jest<b> </b>z pudełek,<b> </b>zawierających +litery<b> </b>i inne<b> </b>znaki,<b> </b>połączonych<b> </b>ze<b> </b>sobą<b> </b>różnymi<b> </b>ilościami<b> </b>elastycznego +kleju,<b> </b>i dzięki<b> </b>niemu<b> </b>utrzymywanych<b> </b>w odpowiednich<b> </b>odległościach<b> </b>od<b> </b>siebie. +<p> +Opracowanie<b> </b>przez<b> </b>autora<b> </b>systemu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>matemetycznego<b> </b>modelu +składu<b> </b>drukarskiego<b> </b>jest<b> </b>prawdopodobnie<b> </b>jednym<b> </b>z jego<b> </b>najważniejszych +osiągnięć<b> </b>związanych<b> </b>ze<b> </b>stworzeniem<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a.<b> </b>Podstawowym<b> </b>elementem +tego<b> </b>modelu<b> </b>jest<b> </b>stwierdzenie,<b> </b>że<b> </b>budowane<b> </b>przez<b> </b>system<b> </b>strony +są<b> </b>pudełkami<b> </b>o hierarchicznej<b> </b>budowie.<b> </b>Każdy<b> </b>pojedynczy<b> </b>znak<b> </b>jest<b> </b>pudełkiem. +Z takich<b> </b>znaków<b> </b>można<b> </b>tworzyć<b> </b>pudełka<b> </b>bardziej<b> </b>skomplikowane. +Na<b> </b>każdym<b> </b>etapie<b> </b>tworzenia<b> </b>pudełek<b> </b>dowolonie<b> </b>skomplikowane<b> </b>pudełko +może<b> </b>być<b> </b>użyte<b> </b>w takiej<b> </b>samej<b> </b>roli<b> </b>jak<b> </b>pojedynczy<b> </b>znak.<b> </b>Pozwala +to<b> </b>wyrazić<b> </b>bardzo<b> </b>złożone<b> </b>konstrukcje<b> </b>za<b> </b>pomocą<b> </b>prostych<b> </b>środków. +<p> +Poniżej<b> </b>opisujemy<b> </b>podstawowe<b> </b>narzędzia,<b> </b>jakich<b> </b>dostarcza<b> </b>system<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X, +do<b> </b>konstruowania<b> </b>pudełek. + + +<h3>5.3. Nastroje<b> </b>pana<b> </b>Kazia</h3> + +T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>zna<b> </b>dwa<b> </b>podstawowe<b> </b>sposoby<b> </b>montowania<b> </b>większych<b> </b>pudełek +z mniejszych<b> </b>pudełek<b> </b>i kleju.<b> </b>Stosuje<b> </b>jeden<b> </b>z tych<b> </b>sposobów, +zależnie<b> </b>od<b> </b>nastroju<b> </b>(lub<b> </b>inaczej<b> </b>mówiąc<b> </b>,,trybu'',<b> </b>w jakim<b> </b>się +w danej<b> </b>chwili<b> </b>znajduje).<b> </b>Angielskie<b> </b>słowo<b> </b><i><b> </b>mode</i><b> </b>oznaczające +tryb<b> </b>(rodzaj)<b> </b>wykonywanej<b> </b>pracy<b> </b>jest<b> </b>podobne<b> </b>do<b> </b>słowa<b> </b><i><b> </b>mood</i> +oznaczającego<b> </b>nastrój. +Wydaje<b> </b>się,<b> </b>że<b> </b>właściwe<b> </b>jest<b> </b>wyobrażanie<b> </b>sobie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a +(pana<b> </b>Kazia<b> </b>z poprzednich<b> </b>rozdziałów)<b> </b>jako<b> </b>istoty<b> </b>poddającej<b> </b>się +nastrojom. +<p> +Podstawowe<b> </b>dwa<b> </b>nastroje,<b> </b>w jakich<b> </b>bywa<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>-- pan<b> </b>Kazio<b> </b>-- +to<b> </b>nastrój<b> </b>pionowy<b> </b>i poziomy.<b> </b>Zależnie<b> </b>od<b> </b>tego<b> </b>nastroju<b> </b>ma +zwyczaj<b> </b>umieszczać<b> </b>napotykane<b> </b>przez<b> </b>siebie<b> </b>(w tekście<b> </b>z poleceniami) +pudełka<b> </b>albo<b> </b>pionowo<b> </b>-- jedno<b> </b>pod<b> </b>drugim,<b> </b>albo<b> </b>poziomo<b> </b>-- jedno +obok<b> </b>drugiego. +<p> +Na<b> </b>początku<b> </b>pracy,<b> </b>przed<b> </b>przeczytaniem<b> </b>pierwszego<b> </b>polecenia +z pliku<b> </b>wejściowego,<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>znajduje<b> </b>się<b> </b>w nastroju<b> </b>pionowym. +Pewne<b> </b>wydarzenia<b> </b>mogą<b> </b>jednak<b> </b>wpłynąć<b> </b>na<b> </b>zmianę<b> </b>jego<b> </b>nastroju +na<b> </b>poziomy. +<p> +T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>jest<b> </b>w nastroju<b> </b>poziomym<b> </b>w dwóch<b> </b>rodzajach<b> </b>sytuacji: +podczas<b> </b>składania<b> </b>akapitu<b> </b>i podczas<b> </b>tworzenia<b> </b>pudełka<b> </b>poziomego. +Jest<b> </b>to<b> </b>podstawowy<b> </b>nastrój,<b> </b>w którym<b> </b>następuje<b> </b>składanie<b> </b>tekstów. +Nastrój<b> </b>pionowy<b> </b>służy<b> </b>do<b> </b>montowania<b> </b>w strony<b> </b>elementów +utworzonych<b> </b>w nastroju<b> </b>poziomym. +<p> +Po<b> </b>zakończeniu<b> </b>składania<b> </b>akapitu<b> </b>i po<b> </b>zakończeniu<b> </b>tworzenia<b> </b>pudełka +poziomego<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>wraca<b> </b>do<b> </b>nastroju,<b> </b>w jakim<b> </b>znajdował<b> </b>się<b> </b>poprzednio. + + +<h3>5.4. Składanie<b> </b>akapitu</h3> + +Początek<b> </b>akapitu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>rozpoznaje<b> </b>po<b> </b>pewnych<b> </b>typach<b> </b>elementów, +które<b> </b>stanowią<b> </b>zwykle<b> </b>część<b> </b>akapitu. +W szczególności,<b> </b>jeśli<b> </b>będąc<b> </b>w trybie<b> </b>pionowym +T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>napotka<b> </b>w pliku<b> </b>pojedynczą<b> </b>literę,<b> </b>to<b> </b>stwierdzi,<b> </b>że +chcemy<b> </b>rozpocząć<b> </b>składanie<b> </b>akapitu<b> </b>i zmieni<b> </b>nastrój<b> </b>na<b> </b>poziomy. +<p> +Podczas<b> </b>składania<b> </b>akapitu<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>tworzy<b> </b>długą<b> </b>poziomą<b> </b>listę, +złożoną<b> </b>z pudełek<b> </b>i poziomego<b> </b>kleju.<b> </b>Kolejno<b> </b>napotkane<b> </b>litery +traktuje<b> </b>jako<b> </b>pudełka,<b> </b>a odstępy<b> </b>między<b> </b>literami<b> </b>zamienia<b> </b>na +klej<b> </b>i oddziela<b> </b>nim<b> </b>pudełka +<p> +W przykładzie<b> </b>cytowanym<b> </b>w poprzednich<b> </b>rozdziałach +akapit<b> </b>zawierający<b> </b>napis<b> </b>,,Ala<b> </b>ma<b> </b>psa.''<b> </b>zostanie<b> </b>przez +T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>zamieniony<b> </b>na<b> </b>następującą<b> </b>konstrukcję<b> </b>złożoną<b> </b>z pudełek<b> </b>i kleju: + +<pre> +Ala ma psa. +</pre> + +(jest<b> </b>to<b> </b>dziewięć<b> </b>pudełek<b> </b>i dwa<b> </b>kawałki<b> </b>kleju<b> </b>między<b> </b>nimi). +<p> +Po<b> </b>zakończeniu<b> </b>czytania<b> </b>akapitu<b> </b>(T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>w tym<b> </b>wypadku<b> </b>rozpozna<b> </b>koniec<b> </b>akapitu +po<b> </b>komendzie<b> </b><tt>\end</tt>)<b> </b>system<b> </b>dokona<b> </b>połamania<b> </b>akapitu<b> </b>na<b> </b>linijki<b> </b>o szerokości +takiej<b> </b>jak<b> </b>zadana<b> </b>szerokość<b> </b>kolumny<b> </b>tekstu,<b> </b>zaczynając<b> </b>pierwszą<b> </b>z nich +wcięciem<b> </b>akapitowym<b> </b>odpowiedniej<b> </b>wielkości<b> </b>oraz<b> </b>kończąc<b> </b>ostatnią<b> </b>z nich +odpowiednią<b> </b>ilością<b> </b>poziomego<b> </b>kleju,<b> </b>wypełniającą<b> </b>prawą<b> </b>stronę<b> </b>ostatniego +pudełka. +<p> +Każda<b> </b>linijka,<b> </b>która<b> </b>powstaje<b> </b>w wyniku<b> </b>połamania<b> </b>akapitu,<b> </b>jest<b> </b>pudełkiem +o szerokości<b> </b>takiej<b> </b>jak<b> </b>szerokość<b> </b>kolumny<b> </b>tekstu. +<p> +W naszym<b> </b>przykładzie<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>utworzy<b> </b>akapit<b> </b>jednolinijkowy,<b> </b>a zatem +powstanie<b> </b>linijka<b> </b>zaczynająca<b> </b>się<b> </b>od<b> </b>wcięcia<b> </b>akapitowego<b> </b>i kończąca<b> </b>się +klejem<b> </b>dopełniającym<b> </b>ją<b> </b>do<b> </b>prawej<b> </b>strony. +<p> +Nie<b> </b>zachowując<b> </b>proporcji<b> </b>wymiarów,<b> </b>bo<b> </b>litery<b> </b>rysujemy<b> </b>tu<b> </b>w powiekszeniu +można<b> </b>by<b> </b>narysować<b> </b>tę<b> </b>linijkę<b> </b>jako: + +<pre> +Ala ma psa. +\end +</pre> + + +<h3>5.4. Składanie<b> </b>pudełka<b> </b>poziomego</h3> + +Drugim<b> </b>możliwym<b> </b>sposobem<b> </b>umieszczania<b> </b>poziomo<b> </b>obok<b> </b>siebie +pudełek<b> </b>jest<b> </b>jawne<b> </b>utworzenie<b> </b>tzw. pudełka<b> </b>poziomego. +Podstawową<b> </b>komendą<b> </b>służącą<b> </b>w T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u<b> </b>do<b> </b>tego<b> </b>celu<b> </b>jest<b> </b>komenda +<tt>\hbox</tt><b> </b>(<i>h</i>,<b> </b>to<b> </b>skrót<b> </b>od<b> </b>angielskiego<b> </b><i><b> </b>horizontal</i> +-- poziomy,<b> </b><i>box</i>,<b> </b>to<b> </b>po<b> </b>angielsku<b> </b>pudełko). +<p> +Aby<b> </b>utworzyć<b> </b>w T<sub><font size=4>E</font></sub>X-u<b> </b>poziome<b> </b>pudełko<b> </b>o określonej<b> </b>zawartości +należy<b> </b>napisać<b> </b>komendę<b> </b><tt>\hbox</tt><b> </b>i po<b> </b>niej<b> </b>w nawiasach<b> </b>klamrowych +napisać<b> </b>zawartość<b> </b>tego<b> </b>pudełka. +<p> +Na<b> </b>przykład,<b> </b>jeśli<b> </b>chcemy<b> </b>utworzyć<b> </b>pudełko<b> </b>zawierające<b> </b>napis: +,,Od<b> </b>rana<b> </b>jestem<b> </b>dziś<b> </b>w poziomym<b> </b>nastroju.'', +to<b> </b>musimy<b> </b>w pliku<b> </b>poleceń<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X-a<b> </b>napisać: +<p> +<pre> +Od<b> </b>rana<b> </b>jestem<b> </b>dziś<b> </b>w<b> </b>poziomym<b> </b>nastroju. +</pre> +<p> +Pudełko<b> </b>takie<b> </b>może<b> </b>być<b> </b>użyte<b> </b>jako<b> </b>element<b> </b>konstrukcujny<b> </b>innych<b> </b>pudełek. +Na<b> </b>przykład,<b> </b>jeśli<b> </b>przed<b> </b>przeczytaniem<b> </b>tego<b> </b>pudełka<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>znajdował<b> </b>się +w nastroju<b> </b>pionowym,<b> </b>to<b> </b>potraktuje<b> </b>to<b> </b>pudełko<b> </b>jako<b> </b>element<b> </b>konstrukcyjny +strony<b> </b>i umieści<b> </b>w obrębie<b> </b>strony<b> </b>pod<b> </b>innymi<b> </b>pudełkami.<b> </b>Jeśli +znajdował<b> </b>się<b> </b>w nastroju<b> </b>poziomym<b> </b>i był<b> </b>w trakcie<b> </b>składania<b> </b>akapitu, +to<b> </b>potraktuje<b> </b>to<b> </b>pudełko<b> </b>tak<b> </b>jak<b> </b>inne<b> </b>znaki<b> </b>znajdujące<b> </b>się<b> </b>w akapicie +i umieści<b> </b>je<b> </b>na<b> </b>liście<b> </b>poziomej<b> </b>przeznaczonej<b> </b>do<b> </b>łamania<b> </b>na<b> </b>linijki. +<p> +Należy<b> </b>zwrócić<b> </b>uwagę<b> </b>na<b> </b>różnicę<b> </b>pomiędzy<b> </b>umieszczeniem<b> </b>w akapicie +zdania<b> </b>,,Od<b> </b>rana<b> </b>jestem<b> </b>dziś<b> </b>w poziomym<b> </b>nastroju.''<b> </b>od<b> </b>umieszczenia +w akapicie<b> </b>pudełka<b> </b>poziomego<b> </b>zawierającego<b> </b>takie<b> </b>zdanie. +W pierwszym<b> </b>przypadku<b> </b>w różnych<b> </b>miejscach<b> </b>zdania<b> </b>T<sub><font size=4>E</font></sub>X<b> </b>ma<b> </b>prawo +dokonać<b> </b>łamania<b> </b>listy<b> </b>poziomej<b> </b>na<b> </b>linijki,<b> </b>w tym<b> </b>również<b> </b>z uwzględnieniem +przenoszenia<b> </b>wyrazów. +W drugim<b> </b>przypadku<b> </b>całe<b> </b>pudełko<b> </b>traktowane<b> </b>jest<b> </b>jako<b> </b>jeden<b> </b>znak<b> </b>i żadne<b> </b> +łamanie<b> </b>wewnątrz<b> </b>niego<b> </b>nie<b> </b>może<b> </b>mieć<b> </b>miejsca.<b> </b>Może<b> </b>to<b> </b>być<b> </b>w szczególności +użyteczne<b> </b>do<b> </b>wprowadzenia<b> </b>lokalnego<b> </b>zakazu<b> </b>łamania<b> </b>na<b> </b>linijki. + +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html new file mode 100644 index 0000000000..7414fd74c4 --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1przyg.html @@ -0,0 +1,342 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> + +<h2>4. Przygotowywanie tekstów do składania</h2> + +Z każdym<b> </b>systemem<b> </b>składu<b> </b>można<b> </b>pracować +w ten<b> </b>sposób,<b> </b>że<b> </b>najpierw<b> </b>tekst<b> </b>przepisywany<b> </b>jest<b> </b>odpowiednio +zwykłym<b> </b>edytorem<b> </b>tekstowym<b> </b>typu<b> </b>ASCII,<b> </b>a następnie +taki<b> </b>,,maszynopis<b> </b>komputerowy''<b> </b>wykorzystywany<b> </b>jest<b> </b>do +wykonania<b> </b>składu. +<p> +Poniżej<b> </b>opisujemy<b> </b>niektóre<b> </b>zasady<b> </b>przygotowywania<b> </b>na +komputerze,<b> </b>edytorem<b> </b>typu<b> </b>ASCII,<b> </b>tekstów,<b> </b>które<b> </b>następnie +mają<b> </b>być<b> </b>złożone<b> </b>za<b> </b>pomocą<b> </b>systemu<b> </b>składania<b> </b>tekstów<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X. +<p> +Wymienione<b> </b>poniżej<b> </b>zasady<b> </b>można<b> </b>podzielić<b> </b>na<b> </b>dwie<b> </b>kategorie: +<ol> +<li><b> </b>ogólne<b> </b>zasady<b> </b>ortograficzne,<b> </b>interpunkcyjne<b> </b>i typograficzne, +<b> </b>których<b> </b>przestrzeganie<b> </b>jest<b> </b>niezbędne<b> </b>zawsze,<b> </b>w każdym<b> </b>profesjonalnie +<b> </b>napisanym<b> </b>tekście,<b> </b>niezależnie<b> </b>od<b> </b>programu,<b> </b>który<b> </b>posłużył +<b> </b>do<b> </b>napisania<b> </b>(złożenia)<b> </b>tego<b> </b>tekstu; +<li><b> </b>sposób<b> </b>realizacji<b> </b>tych<b> </b>zasad<b> </b>w T<sub><font size=3>E</font></sub>X-u. +</ol> + + +<h3>4.1<b> </b>Podział<b> </b>na<b> </b>akapity</h3> + +Akapitem<b> </b>nazywamy<b> </b>tutaj<b> </b>fragment<b> </b>tekstu, +który<b> </b>w gotowej<b> </b>książce<b> </b>lub<b> </b>czasopiśmie, +zaczyna<b> </b>się<b> </b>zwykle<b> </b>od<b> </b>tzw. wcięcia<b> </b>akapitowego, +składa<b> </b>się<b> </b>z pewnej<b> </b>liczby<b> </b>linijek +i kończy<b> </b>niepełną<b> </b>linijką.<b> </b>Niniejsze<b> </b>zdanie<b> </b>jest<b> </b>częścią<b> </b>akapitu, +który<b> </b>zaczął<b> </b>się<b> </b>słowem<b> </b>,,Akapitem'',<b> </b>a kończy<b> </b>się<b> </b>tą<b> </b>kropką: . +<p> +System<b> </b>składu<b> </b>,,wyobraża<b> </b>sobie''<b> </b>akapit<b> </b>najpierw<b> </b>jako<b> </b>jedną +bardzo<b> </b>długą<b> </b>linijkę,<b> </b>którą<b> </b>ma<b> </b>połamać<b> </b>na<b> </b>krótsze,<b> </b>na +ogół<b> </b>równej<b> </b>długości<b> </b>linijki,<b> </b>dokonując<b> </b>-- jeśli<b> </b>to<b> </b>konieczne<b> </b>-- +automatycznego<b> </b>przenoszenia<b> </b>(dzielenia)<b> </b>wyrazów. +<p> +Przygotowując<b> </b>tekst<b> </b>przeznaczony<b> </b>do<b> </b>złożenia<b> </b>musimy +,,poinformować''<b> </b>system<b> </b>składu<b> </b>o treści<b> </b>poszczególnych<b> </b>akapitów. +Przepisując<b> </b>tekst<b> </b>zwykłym<b> </b>edytorem<b> </b>musimy<b> </b>więc<b> </b>przestrzegać +następujących<b> </b>zasad: + +<ol> +<li><b> </b>akapit<b> </b>dzielimy<b> </b>na<b> </b>linijki<b> </b>w sposób<b> </b>dowolny;<b> </b>system<b> </b>składu +<b> </b>nie<b> </b>będzie<b> </b>brał<b> </b>pod<b> </b>uwagę<b> </b>tych<b> </b>miejsc<b> </b>podziału; +<b> </b>każda<b> </b>zmiana<b> </b>wiersza<b> </b>będzie<b> </b>traktowana<b> </b>tak,<b> </b>jak<b> </b>odstęp; +<li><b> </b>nie<b> </b>wykonujemy<b> </b>dzielenia<b> </b>(przenoszenia)<b> </b>wyrazów;<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>sam +<b> </b>dokona<b> </b>odpowiednich<b> </b>podziałów<b> </b>zgodnie<b> </b>z regułami<b> </b>języka<b> </b>polskiego; +<li><b> </b>poszczególne<b> </b>akapity<b> </b>oddzielamy<b> </b>od<b> </b>siebie<b> </b>pustą<b> </b>linijką +<b> </b>(trzeba<b> </b>nacisnąć<b> </b>dwukrotnie<b> </b>klawisz<b> </b>,,Enter''). +</ol> + +<h3>4.2<b> </b>Znaki<b> </b>przestankowe</h3> + +Poniżej<b> </b>opisujemy<b> </b>zasady,<b> </b>jakich<b> </b>należy<b> </b>przestrzegać +przy<b> </b>przepisywaniu,<b> </b>związane<b> </b>ze<b> </b>znakami<b> </b>przestankowymi. + + +<h4>4.2.1<b> </b>Cudzysłowy</h4> + +Cudzysłowy<b> </b>zawsze<b> </b>przylegają<b> </b>do<b> </b>tekstu,<b> </b>którego<b> </b>dotyczą, +tzn. nigdy<b> </b>nie<b> </b>robimy<b> </b>odstępu<b> </b>bezpośrednio<b> </b>wewnątrz,<b> </b>a prawie<b> </b>zawsze<b> </b>robimy<b> </b>na<b> </b>zewnątrz. +Cudzysłów<b> </b>,,otwierający''<b> </b>i ,,zamykający''<b> </b>różnią<b> </b>się<b> </b>położeniem +(otwierający<b> </b>jest<b> </b>na<b> </b>dole,<b> </b>a zamykający<b> </b>na<b> </b>górze). +<p> +Cudzysłów<b> </b>,,otwierający''<b> </b>oznacza<b> </b>się<b> </b>w tekście<b> </b>przy<b> </b>pomocy<b> </b>dwóch +przecinków,<b> </b>a cudzysłów<b> </b>,,zamykający''<b> </b>w postaci<b> </b>dwóch<b> </b>apostrofów. +Pierwsze<b> </b>dwa<b> </b>wyrazy<b> </b>poprzedniego<b> </b>zdania<b> </b>zostały<b> </b>wpisane<b> </b>do +pliku<b> </b>jako:<b> </b><tt>Cudzysłów<b> </b>,<b></b>,otwierający''</tt>.<b> </b>Nawet<b> </b>jeśli<b> </b>w maszynopisie +lub<b> </b>rękopisie +cudzysłowy<b> </b>otwierający<b> </b>i zamykający<b> </b>wyglądają<b> </b>tak<b> </b>samo,<b> </b>należy<b> </b>je +rozróżnić<b> </b>i zaznaczyć<b> </b>tak<b> </b>jak<b> </b>opisano<b> </b>powyżej. +<p> +Oprócz<b> </b>opisanych<b> </b>powyżej<b> </b>zwykłych<b> </b>cudzysłowów,<b> </b>czasem<b> </b>stosuje<b> </b>się +też<b> </b>w tekście<b> </b>tzw. ,,cudzysłowy<b> </b><<francuskie>>''.<b> </b>Używa<b> </b>się<b> </b>ich<b> </b>wtedy, +gdy<b> </b>trzeba<b> </b>wyróżnić<b> </b>cudzysłowem<b> </b>fragment<b> </b>zawarty<b> </b>w tekście<b> </b>już +objętym<b> </b>cudzysłowem<b> </b>zwykłym. +<p> +Francuski<b> </b>cudzysłów<b> </b>otwierający<b> </b>oznacza<b> </b>się<b> </b>w tekście +za<b> </b>pomocą<b> </b>dwóch<b> </b>znaków<b> </b>mniejszości:<b> </b><tt><<</tt>, +a francuski<b> </b>cudzysłów<b> </b>zamykający +za<b> </b>pomocą<b> </b>dwóch<b> </b>znaków<b> </b>większości:<b> </b><tt>>>;</tt>. + + +<h4>4.2.2.<b> </b>Nawiasy</h4> + +Nawiasy<b> </b>(podobnie<b> </b>jak<b> </b>cudzysłowy)<b> </b>zawsze<b> </b>muszą<b> </b>przylegać<b> </b>do<b> </b>tekstu, +którego<b> </b>dotyczą.<b> </b>Odstępy<b> </b>przy<b> </b>nawiasach<b> </b>mogą<b> </b>(i na<b> </b>ogół<b> </b>muszą)<b> </b>być +jedynie<b> </b>na<b> </b>zewnątrz<b> </b>(choć<b> </b>zdarzają<b> </b>się<b> </b>wyjątki). +<p> +Nigdy<b> </b>nie<b> </b>należy<b> </b>w roli<b> </b>nawiasu<b> </b>używać<b> </b>ukośnej<b> </b>kreski<b> </b><tt>/</tt>,<b> </b>zwanej +,,łamane''<b> </b>lub<b> </b>,,ciach''. + + +<h4>4.2.3.<b> </b>Podstawowe<b> </b>znaki<b> </b>przestankowe</h4> + +Przy<b> </b>pisaniu<b> </b>wszystkich<b> </b>podstawowych<b> </b>znaków<b> </b>przestankowych, +czyli<b> </b>kropki,<b> </b>przecinka,<b> </b>średnika,<b> </b>znaku<b> </b>zapytania,<b> </b>wykrzyknika +dwukropka<b> </b>oraz<b> </b>wielokropka: + +<pre> +.<b> </b>,<b> </b>;<b> </b>:<b> </b>?<b> </b>!<b> </b>... +</pre> + +należy<b> </b>pamiętać,<b> </b>że<b> </b>pomiędzy<b> </b>poprzedzającym<b> </b>taki<b> </b>znak +wyrazem,<b> </b>a takim<b> </b>znakiem<b> </b>nie<b> </b>może<b> </b>być<b> </b>odstępu,<b> </b>ani +zmiany<b> </b>wiersza,<b> </b>natomiast<b> </b>po<b> </b>znaku<b> </b>przestankowym<b> </b>zawsze +piszemy<b> </b>odstęp<b> </b>(prawie<b> </b>zawsze!). +<p> +Pamiętajmy,<b> </b>że<b> </b>wielokropek,<b> </b>to<b> </b><b>trzy</b> +kropki,<b> </b>a nie<b> </b>np.<b> </b>cztery. + + +<h4>4.2.4.<b> </b>Kreski<b> </b>poziome</h4> + +Proste<b> </b>maszyny<b> </b>do<b> </b>pisania<b> </b>posiadają<b> </b>tylko<b> </b>jedną<b> </b>czcionkę +w<b> </b>kształcie<b> </b>poziomej<b> </b>kreski<b> </b>,,<tt>-</tt>''.<b> </b>W<b> </b>profesjonalnym<b> </b>składzie +drukarskim +występują<b> </b>aż<b> </b>cztery<b> </b>rodzaje<b> </b>kresek<b> </b>poziomych.<b> </b>Są<b> </b>to: +łącznik,<b> </b>myślnik,<b> </b>półpauza<b> </b>oraz<b> </b>minus. +<p> +Poniżej<b> </b>opiszemy<b> </b>krótko<b> </b>zastosowanie<b> </b>tych<b> </b>znaków<b> </b>i<b> </b>sposób +ich<b> </b>składania<b> </b>w<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-u. + + +<h4>4.2.4.1.<b> </b>Łącznik</h4> + +Łącznik,<b> </b>zwany<b> </b>też<b> </b>dywizem,<b> </b>jest<b> </b>krótką<b> </b>kreską<b> </b>stosowaną +w kilku<b> </b>możliwych<b> </b>kontekstach. +<p> +W wyrazach<b> </b>złożonych,<b> </b>np. ,,niebiesko-czarny'',<b> </b>,,dżentelmen-włamywacz''<b> </b> +łącznik<b> </b>oddziela<b> </b>poszczególne<b> </b>wyrazy<b> </b>składowe.<b> </b>Jest<b> </b>to<b> </b>krótka<b> </b>kreska +znajdująca<b> </b>się<b> </b>pomiędzy<b> </b>wyrazami<b> </b>bez<b> </b>dodatkowych<b> </b>odstępów. +<p> +Pisząc<b> </b>takie<b> </b>słowa<b> </b>jak<b> </b>,,żółto-zielony''<b> </b>należy<b> </b>mieć<b> </b>na<b> </b>uwadze,<b> </b>że +przymiotnik<b> </b>,,żółto-zielony''<b> </b>oznacza<b> </b>,,częściowo<b> </b>barwy<b> </b>żółtej, +a częściowo<b> </b>zielonej'',<b> </b>natomiast<b> </b>przymiotnik<b> </b>,,żółtozielony'' +(pisany<b> </b>jako<b> </b>jedno<b> </b>słowo<b> </b>bez<b> </b>łącznika) +oznacza<b> </b>,,barwy<b> </b>żółtej<b> </b>z odcieniem<b> </b>zielonym''. + +Słowo<b> </b>złożone<b> </b>występujące<b> </b>w składzie<b> </b>na<b> </b>granicy<b> </b>kolumny<b> </b>może<b> </b>zostać +podzielone<b> </b>(częściowo<b> </b>przeniesione<b> </b>do<b> </b>następnego<b> </b>wiersza).<b> </b>Reguła +przenoszenia<b> </b>takich<b> </b>słów<b> </b>jest<b> </b>następująca:<b> </b>każdy<b> </b>z wyrazów<b> </b>składowych +może<b> </b>zostać<b> </b>podzielony<b> </b>lub<b> </b>podział<b> </b>może<b> </b>nastąpić<b> </b>na<b> </b>granicy<b> </b>wyrazów. +W tym<b> </b>ostatnim<b> </b>przypadku<b> </b>kreska<b> </b>łącząca<b> </b>wyrazy<b> </b>powinna<b> </b>zostać<b> </b>,,rozdwojona'', +to<b> </b>znaczy<b> </b>znaleźć<b> </b>się<b> </b>zarówno<b> </b>na<b> </b>końcu<b> </b>linijki<b> </b>pierwszej,<b> </b>jak<b> </b>też<b> </b>na +początku<b> </b>linijki<b> </b>drugiej. + +Oto<b> </b>możliwe<b> </b>sposoby<b> </b>przeniesienia<b> </b>słowa<b> </b>,,żółto-zielony'': +<p> +<tt> +<table> +<tr><td align=right>Żół-</td></tr> +<tr><td align=right>to-zielony.</td></tr> +<tr><td align=right>Żółto-</td></tr> +<tr><td align=right>-zielony.</td></tr> +<tr><td align=right>Żółto-zie-</td></tr> +<tr><td align=right>lony.</td></tr> +<tr><td align=right>Żółto-zielo-</td></tr> +<tr><td align=right>ny.</td></tr> +</table> +</tt> +<p> +Przygotowując<b> </b>tekst<b> </b>do<b> </b>składania<b> </b>systemem<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>łącznik +wpisuje<b> </b>się<b> </b>jako<b> </b>parę<b> </b>znaków +,,<tt>\=</tt>''<b> </b>(w-tył-ciach,<b> </b>równa<b> </b>się),<b> </b>bez<b> </b>dodatkowych<b> </b>odstępów. +Symbol<b> </b>,,<tt>\=</tt>''<b> </b>jest<b> </b>komendą<b> </b>występującą<b> </b>jedynie<b> </b>w<b> </b>polskiej<b> </b>wersji +T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a<b> </b>(czyli<b> </b>w<b> </b>M<sub><font size=3>E</font></sub>X-u)<b> </b>i<b> </b>pozwala<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owi<b> </b>na<b> </b>przenoszenie<b> </b>wyrazów +złożonych<b> </b>zgodnie<b> </b>z<b> </b>opisaną<b> </b>wyżej<b> </b>regułą. +<p> +Są<b> </b>jednak<b> </b>takie<b> </b>konteksty,<b> </b>gdzie<b> </b>chcielibyśmy<b> </b>użyć<b> </b>łącznika, +nie<b> </b>zezwalając<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owi<b> </b>na<b> </b>przenoszenie<b> </b>tak<b> </b>utworzonego<b> </b>napisu. +Jeśli<b> </b>mówimy<b> </b>o<b> </b>wydziale<b> </b>K-2<b> </b>stoczni,<b> </b>to<b> </b>nie<b> </b>chcielibyśmy,<b> </b>aby +T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>w<b> </b>jakiejkolwiek<b> </b>sytuacji<b> </b>przeniósł: + +<tt> +<table> +<tr><td>K-</td></tr> +<tr><td>-2</td.</tr> +</table> +</tt> + +Podobnie<b> </b>w<b> </b>przypadku<b> </b>komputera<b> </b>K-202,<b> </b>numeru<b> </b>telefonu<b> </b>34-22 +lub<b> </b>kodu<b> </b>pocztowego<b> </b>80-309.<b> </b>We<b> </b>wszystkich<b> </b>takich<b> </b>przypadkach +łącznik<b> </b>zapisujemy<b> </b>w<b> </b>danych<b> </b>dla<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a<b> </b>jako<b> </b>pojedynczą<b> </b>kreskę +,,<tt>-</tt>''.<b> </b>A<b> </b>zatem<b> </b>wymienione<b> </b>przykłady<b> </b>należy<b> </b>zapisać<b> </b>jako: +,,<tt>K-2</tt>'',<b> </b>,,<tt>K-202</tt>'',<b> </b>,,<tt>34-22</tt>'',<b> </b>,,<tt>80-309</tt>''. +<p> +Może<b> </b>się<b> </b>jednak<b> </b>zdarzyć,<b> </b>że<b> </b>składamy +tekst<b> </b>w<b> </b>wąskiej<b> </b>kolumnie<b> </b>(np. w<b> </b>jednej<b> </b>ze<b> </b>szpalt<b> </b>gazety),<b> </b>gdzie +system<b> </b>składu<b> </b>nie<b> </b>ma<b> </b>zbyt<b> </b>wielu<b> </b>możliwości<b> </b>wygodnego<b> </b>łamania<b> </b>na +linijki.<b> </b>Jeżeli<b> </b>w<b> </b>takim<b> </b>kontekście<b> </b>pojawi<b> </b>się<b> </b>gdzieś<b> </b>w<b> </b>środku +akapitu<b> </b>długi<b> </b>symbol,<b> </b>np. numer<b> </b>konta<b> </b>bankowego: +<pre> +123456-778899-124-0, +</pre> +to<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>może<b> </b>mieć<b> </b>trudności<b> </b>ze<b> </b>składem.<b> </b>W takiej<b> </b>sytuacji +zamiast<b> </b>w danych<b> </b>wejściowych<b> </b>pisać: +<pre> +123456-778899-124-0, +</pre> +czyli<b> </b>stosując<b> </b>pojedyncze<b> </b>kreski,<b> </b>można<b> </b>podpowiedzieć<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-owi +gdzie<b> </b>może<b> </b>złamać<b> </b>ten<b> </b>długi<b> </b>napis,<b> </b>stosując<b> </b>notację<b> </b>,,<tt>\=</tt>'': +<pre> +123456\=778899\=124\=0. +</pre> + +Łącznik<b> </b>jest<b> </b>również<b> </b>tym<b> </b>znakiem,<b> </b>którego<b> </b>używa<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>do +przenoszenia<b> </b>(dzielenia)<b> </b>wyrazów.<b> </b>To<b> </b>jednak<b> </b>odbywa<b> </b>się<b> </b>automatycznie +i nie<b> </b>wymaga<b> </b>żadnych<b> </b>ingerencji +użytkownika<b> </b>systemu. + + +<h4>4.2.4.2.<b> </b>Myślnik</h4> + +Myślnik<b> </b>--- to<b> </b>dłuższa<b> </b>kreska<b> </b>używana<b> </b>jako<b> </b>znak<b> </b>przestankowy. +<p> +Zapisuje<b> </b>się<b> </b>go<b> </b>za<b> </b>pomocą<b> </b>trzech<b> </b>następujących<b> </b>po<b> </b>sobie<b> </b>minusów: +,,<tt>---</tt>''. +Przed<b> </b>myślnikiem<b> </b>i po<b> </b>myślniku<b> </b>należy<b> </b>dodać<b> </b>po<b> </b>jednym<b> </b>odstępie. + + +<h4>4.2.4.3.<b> </b>Półpauza</h4> + + +Półpauza,<b> </b>zwana<b> </b>też<b> </b>pauzą<b> </b>półfiretową,<b> </b>to<b> </b>kreska<b> </b>o<b> </b>połowę +krótsza<b> </b>od<b> </b>myślnika.<b> </b>Stosuje<b> </b>się<b> </b>ją<b> </b>przede<b> </b>wszystkim<b> </b>przy<b> </b>pisaniu<b> </b>zakresów +liczbowych,<b> </b>np. ,,str. 11--13''. +Zapisuje<b> </b>się<b> </b>ją<b> </b>przy<b> </b>pomocy<b> </b>dwóch<b> </b>następujących<b> </b>po<b> </b>sobie<b> </b>minusów: +,,<tt>--</tt>''.<b> </b>A<b> </b>zatem<b> </b>napis<b> </b>,,11--13''<b> </b>zapisujemy<b> </b>jako +,,<tt>11--13</tt>''<b> </b>bez<b> </b>odstępów<b> </b>po<b> </b>bokach.<b> </b>Odstępy<b> </b>takie<b> </b>muszą +się<b> </b>pojawić<b> </b>w sytuacjach<b> </b>takich<b> </b>jak:<b> </b>,,11<b> </b>października<b> </b>-- +13 listopada''. +<p> +Czasem<b> </b>półpauzy<b> </b>używa<b> </b>się<b> </b>też<b> </b>w roli<b> </b>myślnika. +Myślniki<b> </b>muszą<b> </b>być<b> </b>jednolite<b> </b>w całym<b> </b>tekście. +Na<b> </b>ogół<b> </b>stosowanie<b> </b>jednego<b> </b>lub<b> </b>drugiego<b> </b>rodzaju<b> </b>wymaga +uzgodnienia<b> </b>z redakcją<b> </b>zlecającą<b> </b>skład. + + +<h4>4.2.4.4.<b> </b>Minus</h4> + +Minus<b> </b>jest<b> </b>znakiem<b> </b>o podobnym<b> </b>kształcie<b> </b>do<b> </b>poprzednio<b> </b>wymienionych. +Stosuje<b> </b>się<b> </b>go<b> </b>w formułach<b> </b>matematycznych. +Nawet<b> </b>takie<b> </b>proste<b> </b>zdanie<b> </b>jak:<b> </b>,,Na<b> </b>dworze<b> </b>jest<b> </b>dziś<b> </b>-5<b> </b>stopni.'' +zawiera<b> </b>formułę<b> </b>matematyczną. +<p> +Formuły<b> </b>matematyczne,<b> </b>to<b> </b>bardzo<b> </b>duży<b> </b>i istotny<b> </b>fragment<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a +i nie<b> </b>sposób<b> </b>tu<b> </b>omówić<b> </b>go<b> </b>szerzej.<b> </b>Możemy<b> </b>jednak<b> </b>nauczyć<b> </b>się +zapisywać<b> </b>taką<b> </b>prościutką<b> </b>formułkę,<b> </b>jak<b> </b>,,--5''. +Otóż<b> </b>jeśli<b> </b>w tekście<b> </b>wejściowym<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X-a<b> </b>umieścimy +kolejno<b> </b>znaki<b> </b>,,<tt>-</tt>''<b> </b>i ,,<tt>5</tt>'' +otoczone<b> </b>symbolami<b> </b>dolara,<b> </b>czyli<b> </b>napiszemy:<b> </b><tt>$-5$</tt>, +to<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>potraktuje<b> </b>to<b> </b>jako<b> </b>formułę<b> </b>matematyczną +i użyta<b> </b>przezeń<b> </b>w składzie<b> </b>kreska<b> </b>pozioma<b> </b>będzie<b> </b>minusem.<b> </b>Gdybyśmy<b> </b>nie +użyli<b> </b>znaków<b> </b>dolara,<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>złożyłby<b> </b>łącznik,<b> </b>co<b> </b>byłoby<b> </b>zupełnie +nieodpowiednie;<b> </b>porównajmy<b> </b>niepoprawne:<b> </b>,,-$5$''<b> </b>i poprawne:<b> </b>,,$-5$''. +<p> +<!--%Sposób<b> </b>pisania<b> </b>w<b> </b>systemie<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>formuł<b> </b>matematycznych<b> </b>opisany<b> </b>jest +%w<b> </b>odpowiednim<b> </b>rozdziale<b> </b>w<b> </b>dalszej<b> </b>części<b> </b>niniejszej<b> </b>pracy.--> + + +<h3>4.3.<b> </b>Znaki<b> </b>specjalne</h3> + +Niektóre<b> </b>znaki<b> </b>w<b> </b>systemie<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>mają<b> </b>specjalne<b> </b>znaczenie. +Oznacza<b> </b>to,<b> </b>że<b> </b>system<b> </b>po<b> </b>napotkaniu<b> </b>takiego<b> </b>znaku +w<b> </b>tekście<b> </b>przeznaczonym<b> </b>do<b> </b>składania<b> </b>wykonuje<b> </b>inne<b> </b>czynności +niż<b> </b>po<b> </b>prostu<b> </b>umieszczenie<b> </b>takiego<b> </b>znaku<b> </b>na<b> </b>stronie. +<p> +Na<b> </b>przykład<b> </b>przygotowany<b> </b>pod<b> </b>edytorem<b> </b>tekst,<b> </b>zawierający<b> </b>jedynie +litery<b> </b>i<b> </b>znaki<b> </b>przestankowe: + +<tt>To<b> </b>nie<b> </b>takie<b> </b>trudne,<b> </b>jak<b> </b>się<b> </b>wydaje...</tt> +<p> +zostanie<b> </b>złożony<b> </b>--<b> </b>zgodnie<b> </b>z<b> </b>oczekiwaniem<b> </b>--<b> </b>jako: +<p> +To<b> </b>nie<b> </b>takie<b> </b>trudne,<b> </b>jak<b> </b>się<b> </b>wydaje... +<p> +Jednak,<b> </b>jeśli<b> </b>w<b> </b>takim<b> </b>tekście<b> </b>pojawiłyby<b> </b>się<b> </b>znaki,<b> </b>które<b> </b>T<sub><font size=3>E</font></sub>X<b> </b>traktuje +w<b> </b>sposób<b> </b>szczególny,<b> </b>to<b> </b>zareagowałby<b> </b>na<b> </b>nie<b> </b>zupełnie<b> </b>inaczej. +Nie<b> </b>będziemy<b> </b>tu<b> </b>opisywać<b> </b>co<b> </b>by<b> </b>się<b> </b>stało.<b> </b>Zapamiętajmy<b> </b>jednak,<b> </b>że +jeśli<b> </b>chcemy<b> </b>uzyskać<b> </b>jeden<b> </b>z<b> </b>czterech<b> </b>następujących<b> </b>znaków: + +<pre> +&<b> </b>$<b> </b>%<b> </b># +</pre> + +to<b> </b>musimy<b> </b>wpisać<b> </b>to<b> </b>do<b> </b>pliku<b> </b>wejściowego,<b> </b>jako: +<p> +<tt>\&<b> </b>\$<b> </b>\%<b> </b>\#</tt> +<p> +A<b> </b>zatem<b> </b>każdy<b> </b>z<b> </b>tych<b> </b>specjalnych<b> </b>znaków<b> </b>należy<b> </b>poprzedzić +,,w-tył-ciachem'',<b> </b>czyli<b> </b>,,<tt>\</tt>''. + + +<h3>4.4.<b> </b>Niełamliwe<b> </b>odstępy</h3> + +Polskie<b> </b>zasady<b> </b>typograficzne<b> </b>nie<b> </b>pozwalają<b> </b>łamać<b> </b>akapitu<b> </b>na<b> </b>linijki +w taki<b> </b>sposób,<b> </b>żeby<b> </b>na<b> </b>końcu<b> </b>linijki<b> </b>pojawił<b> </b>się<b> </b>jednoliterowy +spójnik.<b> </b>Np. w zdaniu<b> </b>,,Janek<b> </b>urodził<b> </b>się<b> </b>w Płocku''<b> </b>nieładnie +by<b> </b>było,<b> </b>gdyby<b> </b>na<b> </b>koncu<b> </b>linijki<b> </b>pojawiło<b> </b>się<b> </b>słowo +,,w'', a dopiero<b> </b>na<b> </b>początku<b> </b>następnej<b> </b>słowo<b> </b>,,Płocku''.<b> </b>Te<b> </b>słowa<b> </b>są +silnie<b> </b>ze<b> </b>sobą<b> </b>związane. +<p> +Takie<b> </b>odstępy,<b> </b>na<b> </b>których<b> </b>nie<b> </b>wolno<b> </b>systemowi<b> </b>złamać<b> </b>wiersza, +zazanacza<b> </b>się<b> </b>w przepisywanym<b> </b>tekście<b> </b>w specjalny<b> </b>sposób, +pisząc<b> </b>znak<b> </b>,,tylda''<b> </b><tt>~</tt><b> </b>zamiast<b> </b>odstępu. +Wymienione<b> </b>wcześniej<b> </b>zdanie<b> </b>należy<b> </b>zatem<b> </b>przepisać<b> </b>jako: +,,<tt>Janek<b> </b>urodził<b> </b>się<b> </b>w~Płocku</tt>''. +<p> +Jest<b> </b>wiele<b> </b>takich<b> </b>przypadków,<b> </b>kiedy<b> </b>związek<b> </b>fragmentów<b> </b>zdania +jest<b> </b>tak<b> </b>silny,<b> </b>że<b> </b>nie<b> </b>należy<b> </b>wewnątrz<b> </b>takiego<b> </b>fragmentu +łamać<b> </b>na<b> </b>linie.<b> </b>Nie<b> </b>zawsze<b> </b>reguła<b> </b>jest<b> </b>tak<b> </b>prosta,<b> </b>jak<b> </b>to +napisano<b> </b>powyżej.<b> </b>Przyjrzyjmy<b> </b>się<b> </b>kilku<b> </b>przykładom +poprawnie<b> </b>zaznaczonych<b> </b>fragmentów. + +<pre> +godz.~17.00 +od~15 do~40~osób +na str.~2 napisano +ul.~Świerkowa +tel.~25--04--71 +rozdział~2 +2~rozdziały +p.~Jan Nowak +I~część IX~Symfonii +</pre> + +W większości<b> </b>przypadków +odpowiednie<b> </b>zaznaczenie<b> </b>wymaga<b> </b>pewnej<b> </b>wprawy<b> </b>i doświadczenia. + + +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html new file mode 100644 index 0000000000..02c75aa363 --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/2-1zece.html @@ -0,0 +1,59 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> +<a name=zecer> +<h2>3. Zecernia czy maszyna do pisania?</h2> + +Od czasu, kiedy udało się zautomatyzować pewne czynności +związane z pisaniem minęło kilkaset lat. Automatyzowanie +tych czynności zaczęło się od wynalezienia przez Gutenberga druku +za pomocą ruchomych czcionek. +Drugim ważnym wydarzeniem było wynalezienie maszyny do pisania. +Od tego czasu zautomatyzowane pisanie rozwijało się w dwóch nurtach. + +Pierwszy nurt, to elegancki, profesjonalny skład drukarski. +Taki skład wykonywany był na ogół w drukarniach, gdzie pracowali specjaliści +w tej dziedzinie -- zecerzy. + +Drugi nurt realizowany był za pomocą powszechnie dostępnego +narzędzia -- maszyny do pisania. Możliwości maszyny były +znacznie mniejsze, niż to, czym dysponował zecer. +Nie było też potrzeby, ani możliwości dbania o różne subtelne +szczegóły drukowanego tekstu, stanowiące o jego elegancji. + +Z chwilą powstania pierwszych programów komputerowych +służących do pisania tekstów, przed automatyzacją pisania +otworzyły się nowe możliwości. Programy, które zaczęły +powstawać przypominały albo skomputeryzowaną maszynę do pisania, +albo skomputeryzowaną zecernię. + +Niektóre obecnie istniejące programy działają w sposób +przypominający maszynę do pisania. Do tej grupy należą +zwłaszcza edytory tekstów typu ASCII, tzn. edytory, +które zapisują przepisywany tekst jedynie z użyciem zwykłych znaków +(w kodzie ASCII), bez żadnych dodatkowych wyróżnień, np. kursywy. +<!--%Polskie znaki diakrytyczne (ą, ę, ś, ź, ł itp.) zapisywane +%są w kodzie Mazovii lub w kodzie Latin 2 (są to dwa najpopularniejsze +%z wielu znanych rozszerzeń kodu ASCII o polskie znaki).--> +Wszystkie znaki w tekście przygotowanym takim edytorem +mają jednakowe rozmiary, w szczególności takie same szerokości. +Przykłady takich edytorów na komputerach typu IBM PC, +to m.in. edytor wbudowany w Norton Commandera, Norton Edytor, +BRIEF, Multi-Edit. + +Drugą grupę stanowią programy przeznaczone do wykonywania +na komputerze profesjonalnego składu drukarskiego. +Każdy z tych programów potrafi składać różnymi krojami pisma, +różnymi wielkościami, łamać tekst w jednej lub wielu kolumnach +(szpaltach lub tzw. łamach), dbać o różne szczegóły +wpływające na jakość uzyskiwanego wyniku. Do tej grupy należy +m.in. Ventura Publisher, Page Maker, Cyfroset, Quark-X-Press +i T<sub><font size=3>E</font></sub>X. + +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html new file mode 100644 index 0000000000..4b2f1ae554 --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/bib.html @@ -0,0 +1,13 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> +<h2>Bibliografia</h2> +[1-5] Donald Knuth: Computers & Typesetting, Addison Wesley +Publishing Company, vol. A, B, C, D, E. +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html new file mode 100644 index 0000000000..5c0719a7c3 --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/spis.html @@ -0,0 +1,30 @@ +<HTML> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> +<nobr> +<a href="2-0wst1.html" TARGET="body">1. Wstęp</a><br> +<a href="2-1coto.html" TARGET="body">2. Co to jest TeX -- informacje ogólne</a><br> +<a href="2-1zece.html" TARGET="body">3. Zecernia czy maszyna do pisania?</a><br> +<a href="2-1przyg.html" TARGET="body">4. Przygotowywanie tekstów do składania</a><br> +<a href="2-1kazio.html" TARGET="body">5. TeX, czyli pan Kazio</a><br> +<a href="bib.html" TARGET="body">6. Bibliografia</a><br> +</nobr> + +<p> +<p> +<p> +<p> +<p> +<p> +<p> +<hr> +Zredagował</br> +<em>Włodzimierz Macewicz</em> +<hr> +</body> +</html> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html new file mode 100644 index 0000000000..3486906c1c --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/tex.html @@ -0,0 +1,28 @@ +<HTML> +<HEAD> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +<TITLE>Podstawy systemu TeX</TITLE> +</HEAD> +<FRAMESET ROWS="25%,75%"> + <FRAME SRC="title.html" SCROLLING="no" NAME="title"> + <FRAMESET COLS="20%,80%"> + <FRAME SRC="spis.html" SCROLLING="auto" NAME="spis"> + <FRAME SRC="2-0wst1.html" SCROLLING="auto" NAME="body" > + </FRAMESET> +</FRAMESET> +<NOFRAMES> + <BODY> + <nobr> + <a href="2-0wst1.html">1. Wstęp</a><br> + <a href="2-1coto.html">2. Co to jest TeX -- informacje ogólne</a><br> + <a href="2-1zece.html">3. Zecernia czy maszyna do pisania?</a><br> + <a href="2-1przyg.html">4. Przygotowywanie tekstów do składania</a><br> + <a href="2-1kazio.html">5. TeX, czyli pan Kazio</a><br> + <a href="bib.html">6. Bibliografia</a><br> + </nobr> + </BODY> +</NOFRAMES> +</HTML> diff --git a/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html new file mode 100644 index 0000000000..8b7726228e --- /dev/null +++ b/info/tex-virtual-academy-pl/podstawy/title.html @@ -0,0 +1,14 @@ +<html> +<head> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2"> +<meta http-equiv="Content-language" content="pl"> +<meta name="Author" content="Włodzimierz Macewicz"> +<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia"> +</head> +<body> +<h1 align=center>Podstawy Systemu +T<sub><font size=6>E</font></sub>X<sup><img src="../gify/cop.gif"></sup> </h1> +<center><i> Marek Ryćko</i></center> + +</body> +</html> |