summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/info/lshort/polish/src/typeset.tex
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'info/lshort/polish/src/typeset.tex')
-rw-r--r--info/lshort/polish/src/typeset.tex2040
1 files changed, 0 insertions, 2040 deletions
diff --git a/info/lshort/polish/src/typeset.tex b/info/lshort/polish/src/typeset.tex
deleted file mode 100644
index c189faa90c..0000000000
--- a/info/lshort/polish/src/typeset.tex
+++ /dev/null
@@ -1,2040 +0,0 @@
-% -- translate-file=il2-pl --
-%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
-% Contents: Typesetting Part (LShort2e Introduction)
-% File: typeset.tex (Polish translation)
-%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
-
-\chapter{Składanie tekstu}
-
-\begin{intro}
- Po lekturze poprzedniego rozdziału znasz już podstawowe pojęcia
- związane z~systemem \LaTeXe. W~tym rozdziale Twoja wiedza wzbogaci się
- o~informacje niezbędne do tworzenia prawdziwych dokumentów.
-\end{intro}
-
-\section{Struktura tekstu i języka}
-\secby{Hanspeter Schmid}{hanspi@schmid-werren.ch}
-\noindent
-Głównym zadaniem słowa pisanego jest przekaz myśli, informacji lub
-wiedzy. Nadanie zapisowi odpowiedniej struktury pomaga czytelnikowi
-lepiej zrozumieć przekazywane treści. Skład typograficzny może
-czytelnikowi tę logiczną i~semantyczną strukturę tekstu przybliżyć.
-
-\LaTeX{} tym się różni od innych systemów składu, że do złożenia tekstu
-wystarcza mu znajomość logicznej i~semantycznej struktury tekstu.
-Postać typograficzna jest wyprowadzana na podstawie ,,reguł'' zawartych
-w~klasie dokumentu i~plikach z~makroinstrukcjami.
-
-Najważniejszą jednostką podziału tekstu w~\LaTeX{}u (a~także
-w~typografii) jest akapit. Jest to ,,jednostka podziału'' głównie
-dlatego, że według wszelkich kanonów sztuki typograficznej treść akapitu
-powinna być poświęcona jednej spójnej myśli lub pojęciu. Tak więc, gdy
-zaczyna się nowa myśl, powinien się zacząć nowy akapit. Kontynuacja
-dotychczasowej myśli w~nowym akapicie jest błędem. Niezgodne z~regułami
-sztuki jest też pojawienie się w~tym samym akapicie całkowicie nowej
-myśli. W~następnym punkcie omówimy instrukcje nakazujące \LaTeX{}owi
-złamanie linii bez rozpoczynania nowego akapitu, na przykład poleceniem
-\verb|\\|, a~także sposób rozpoczęcia nowego akapitu, na przykład przez
-umieszczenie w~kodzie źródłowym pustej linii.
-
-Większość ludzi całkowicie lekceważy znaczenie właściwej organizacji
-akapitów. Co więcej, wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy, czym
-akapit naprawdę jest, i~(szczególnie w~\LaTeX{}u) kończy akapit,
-nawet o~tym nie wiedząc. Błąd taki łatwo popełnić
-zwłaszcza w~tekście z~równaniami. Zobaczmy, dlaczego w~poniższych
-przykładach w~jednej z~takich sytuacji należy przejść do nowego akapitu,
-a~w~innej -- nie. Czytelnik, który nie zna jeszcze wszystkich poleceń
-użytych w~tych przykładach, powinien dokładnie przeczytać ten i~następny
-rozdział, a~następnie wrócić do tego punktu i~przeczytać go~jeszcze raz.
-
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-% Przykład 1
-\ldots Słynne równanie Einsteina
-\begin{equation}
-e = m \cdot c^2 \; ,
-\end{equation}
-jest najbardziej znanym, ale też
-najmniej rozumianym równaniem w~fizyce.
-
-% Przykład 2
-\ldots którego wynikiem jest prądowe prawo Kirchhoffa:
-\begin{equation}
-\sum_{k=1}{n} I_k = 0 \; .
-\end{equation}
-
-Napięciowe prawo Kirchhoffa ma zaś swój początek w\ldots
-
-% Przykład 3
-\ldots co ma określone zalety.
-
-\begin{equation}
-I_D = I_F - I_R
-\end{equation}
-jest rdzeniem innego modelu tranzystora. \ldots
-\end{verbatim}
-\end{code}
- %%
-\noindent
-Mniejszą od akapitu jednostką podziału tekstu jest zdanie. W~tekstach
-angielskojęzycznych odstęp po kropce kończącej zdanie jest większy od
-odstępu po kropce oznaczającej skrót. Zależnie od kontekstu \LaTeX{}
-stara się użyć krótszego lub dłuższego odstępu. W~razie pomyłek z~jego
-strony powinniśmy mu wskazać nasze intencje. Jak to zrobić, wyjaśniamy
-w~dalszej części tego rozdziału.
-
-Właściwa organizacja tekstu dotyczy nawet fragmentów zdań. Wiele języków
-ma bardzo skomplikowaną interpunkcję, ale w~większości wypadków
-(wliczając angielski i~niemiecki) stawiając przecinek w~określonym
-miejscu w~zdaniu, nie popełnimy na ogół błędu, pamiętając o~zasadzie, że
-przecinek oznacza krótką przerwę w~wypowiedzi. Dlatego -- jeśli nie
-jesteśmy pewni, gdzie w~zdaniu należy go postawić -- przeczytajmy zdanie
-na głos i~postawmy przecinki wszędzie tam, gdzie zrobiliśmy krótką
-przerwę na wdech. Ale nie sugerujmy się wyłącznie tym! Jeśli w~danym
-miejscu przecinek nie wygląda najlepiej, to go usuńmy; jeśli w~innym
-miejscu odczuwamy potrzebę wzięcia powietrza do płuc (lub zrobienia
-krótkiej przerwy), to postawmy tam przecinek. A~najlepiej w~celu
-rozwiania wątpliwości sięgnąć do słownika ortograficzno\=interpunkcyjnego,
-który zresztą zawsze warto mieć pod ręką.
-
-I na koniec: akapit nie jest największą logiczną jednostką podziału
-tekstu. Można jeszcze wspomnieć o rozdziałach, punktach, podpunktach
-itd. Jednakże od strony typograficznej już same nazwy poleceń w~rodzaju
-\verb|\section{Struktura tekstu i języka}| są na tyle oczywiste (dla
-znających język angielski), że sposób ich użycia jest łatwo zrozumiały.
-
-\section{Składanie akapitów i~łamanie stron}
-\subsection{Składanie akapitów\label{just-paragraphs}}
-
-Książki najczęściej składa się tak, że wszystkie wiersze w~akapitach są
-tej samej długości. Dążąc do optymalnej prezentacji akapitu, {\LaTeX}
-ustala miejsca złamań linii oraz wielkość odstępów między słowami. W~razie
-potrzeby przenosi wyrazy, których nie jest w~stanie zmieścić w~wierszu.
-Sposób składania akapitów zależy od użytej klasy dokumentu.
-Najczęściej pierwszy wiersz akapitu jest wcięty, a~między akapitami nie
-ma dodatkowych odstępów. Więcej na ten temat można przeczytać
-w~punkcie~\ref{parsp}.
-
-%%<PLext>
-Zgodnie z~anglo-amerykańskimi zwyczajami typograficznymi {\LaTeX} nie
-wstawia wcięcia akapitowego bezpośrednio po tytułach rozdziałów,
-punktów itd. Polskie zwyczaje nakazują jednak rozpoczynanie także
-początkowych akapitów wcięciem. Efekt ten można osiągnąć przez
-dołączenie w~preambule pakietu \pai{indentfirst}. W~niniejszym
-tłumaczeniu nie stosujemy wcięć w~początkowych akapitach, gdyż akurat
-pod tym względem bardziej nam się podobają zwyczaje anglosaskie.
-%%</PLext>
-
-Czasami przydaje się instrukcja nakazująca {\LaTeX}owi złamanie linii.
-Polecenie:
-\begin{command}
-\ci{\bs} lub \ci{newline}
-\end{command}
-\par
-\noindent
-rozpoczyna nową linię bez rozpoczynania nowego akapitu. \\
-Natomiast instrukcja:
-\begin{command}
-\ci{\bs*}
-\end{command}
-%
-\noindent
-zakazuje dodatkowo złamania strony (w~miejscu złamania linii).
-Z~kolei instrukcja:
-\begin{command}
-\ci{newpage}
-\end{command}
-%
-\noindent
-rozpoczyna nową stronę.
-
-\noindent
-Instrukcje:
-%
-\begin{command}
-\ci{linebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]|,
-\ci{nolinebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]|,
-\ci{pagebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]| oraz
-\ci{nopagebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]|
-\end{command}
- %
-\noindent
-oznaczają, odpowiednio:
-zachętę do złamania wiersza, niezgodę na złamanie
-wiersza, zachętę do złamania strony i~niezgodę na złamanie strony
-(w~miejscu ich wystąpienia w~dokumencie).
-%%Ponadto
-Opcjonalny argument \emph{n}, o~dopuszczalnej wartości
-od $0$ do $4$, określa stopień tej zachęty (niezgody).
-Domyślna wartość~$4$ to bezwarunkowy zakaz lub nakaz złamania
-linii/strony. Wartość mniejsza od $4$
-pozostawia \LaTeX-owi swobodę zignorowania instrukcji, jeżeli
-skład otrzymany w~jej rezultacie byłby kiepskiej jakości.
-
-Poleceń z~grupy \verb|break| nie należy mylić z~tymi z~grupy \verb|new|.
-Mimo otrzymania polecenia typu \verb|break| {\LaTeX} stara się wyrównać
-wiersz do prawego marginesu czy też wypełnić stronę do całej jej wysokości.
-Nietrudno zgadnąć, jakiej instrukcji należy użyć, gdy naprawdę
-zależy nam na rozpoczęciu nowego wiersza\footnote{Zagadka ta
-jest łatwa dla znających język angielski -- jest to
-polecenie \ci{newline}.}.
-
-%%<PLext>
-Jeżeli w~wierszu zakończonym instrukcją \ci{newline} jest zbyt mało
-tekstu, to {\LaTeX} nie wyrówna tego wiersza do prawego marginesu,
-lecz wstawi po tekście odpowiedni odstęp. Jeżeli zamiast \ci{newline}
-użyjemy \ci{linebreak}, to {\LaTeX} postara się wyrównać zawartość
-kończonej linijki do prawego marginesu. Zbyt małe wypełnienie wiersza
-tekstem zmusi {\LaTeX}a do umieszczenia między wyrazami zbyt dużych
-odstępów. Efekt ten \LaTeX{} sygnalizuje podczas przetwarzania
-dokumentu, wyświetlając komunikat:
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-Underfull \hbox (badness 10000) in paragraph at lines 4--5
-\end{verbatim}
-\end{code}
-%
-Liczba po słowie \verb|badness| w~tym komunikacie wskazuje, jak bardzo
-\LaTeX{}owi ,,nie podoba się'' złożony wiersz. Tutaj jest to maksymalna
-%%w~\LaTeX{}u
-negatywna ocena \verb|10000|. Liczby na końcu komunikatu to
-numery pierwszej i~ostatniej linii akapitu, w~którym {\LaTeX} musiał
-złożyć wiersz z~nadmiernymi odstępami między wyrazami. Chociaż wielu
-użytkowników {\LaTeX}a nie zwraca uwagi na podobne ostrzeżenia, warto
-sobie zdawać sprawę, co one oznaczają.
-
-Oprócz wyżej wymienionych istnieją jeszcze w~{\LaTeX}u instrukcje:
-%
-\begin{command}
-\ci{clearpage},
-\ci{cleardoublepage}
-\end{command}
-%
-\noindent
-Obydwie rozpoczynają skład nowej strony. Instrukcja \ci{cleardoublepage}
-działa tak jak \ci{clearpage}, z~tym że rozpoczynana strona
-ma numer nieparzysty; w~razie potrzeby tworzona jest strona pusta
-(wakatowa)\footnote{%
- Mówiąc precyzyjnie zależy to od stanu opcji \popti{openright}/\popti{openany},
- w~szczególności w~klasie ,,article''
- \ci{cleardoublepage} domyślnie
- działa tak jak \ci{clearpage}.\label{fnt:clrdblpg}}.
- %%
-W~trybie składu dwułamowego (opcja \popti{twocolumn})
-instrukcja \ci{newpage} kończy łam, natomiast \ci{clearpage}
-oraz \ci{cleardoublepage} kończą stronę, pozostawiając w~razie
-potrzeby pusty prawy łam.
-
-Jeżeli na stronie zakończonej instrukcją \ci{newpage} albo
-\ci{clearpage} jest zbyt mało tekstu, to {\LaTeX} wstawia odpowiedni
-odstęp u~dołu strony, wypełniający pozostałą cześć kolumny.
-W~wypadku polecenia \ci{pagebreak} {\LaTeX} wyrównuje zawartość
-kolumny do dolnego brzegu, wstawiając odstępy pomiędzy akapitami lub
-innymi elementami na stronie. Jeżeli wstawione odstępy okazują się za
-duże, co zdarza się dość często, to podczas przetwarzania dokumentu
-generowane jest odpowiednie ostrzeżenie, na przykład:
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-Underfull \vbox (badness 10000) has occurred
-while \output is active [7]
-\end{verbatim}
-\end{code}
-%
-W~powyższym komunikacie (z~uwagi na wąskość szpalty przełamanym na dwie
-linijki) liczba po słowie \verb|badness| wskazuje, jak bardzo
-{\LaTeX}owi nie podoba się złożona strona. Tutaj jest to \verb|10000| --
-maksymalna w~{\TeX}u ujemna ocena jakości składu. Liczba w~nawiasach
-prostokątnych na końcu komunikatu oznacza numer strony, podczas
-składania której wystąpił problem.
-%%</PLext>
-
-{\LaTeX} zawsze stara się znaleźć najlepszy podział akapitu na wiersze.
-Kiedy nie potrafi znaleźć podziału, który spełnia jego wysokie wymagania
-jakościowe, wtedy niektóre wyrazy wystają na prawy margines.
-Sytuacja taka jest sygnalizowana komunikatem podobnym do następującego:
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-Overfull \hbox (5.5452pt too wide) in paragraph at lines 79--83
-\end{verbatim}
-\end{code}
-%%
-W~komunikacie\index{overfull hbox} tym liczba
-w~nawiasie okrągłym oznacza, że pewien fragment tekstu wystaje
-o~5,5452 punktów drukarskich na prawy margines. Problem wystąpił
-w~akapicie, który w~pliku źródłowym jest w~wierszach od~79 do~83.
-Podobne ostrzeżenia pojawiają się najczęściej wówczas, gdy {\LaTeX}
-nie potrafi przenieść wyrazów w~akapicie zgodnie z~zadanymi wzorcami
-przenoszenia tak, by nie popsuć jakości składu. Komunikat typu
-\emph{\wi{overfull hbox}\/} nie wystarcza na ogół do dokładnego
-ustalenia przyczyny jego wystąpienia. Można wtedy jako argumentu
-polecenia \ci{documentclass} użyć opcji \popti{draft}, na skutek
-czego {\LaTeX} oznaczy wystające wiersze małą czarną sztabką na prawym
-marginesie szpalty.
-
-Deklaracja \ci{sloppy} nakazuje {\LaTeX}owi nieco obniżyć jego domyślnie
-wysokie standardy. Zapobiega to --~w~większości wypadków --~występowaniu
-zbyt długich linijek, kosztem jednak zwiększenia odstępów
-międzywyrazowych, czyli pogorszenia jakości składu. Mogą się pojawiać
-ostrzeżenia typu \emph{\wi{underfull hbox}}, co w~większości wypadków
-(zwłaszcza gdy podana miara kiepskości jest powyżej 5000) oznacza, że
-skład nie jest zbyt udany. Instrukcja \ci{fussy} działa w~odwrotnym
-kierunku, to znaczy przywraca domyślne, wysokie standardy {\LaTeX}a.
-
-\subsection{Przenoszenie wyrazów\label{hyph}}
-
-W~razie potrzeby {\LaTeX} przenosi (dzieli) wyrazy. Jeżeli
-algorytm podziału przeniósł jakiś wyraz błędnie, to
-właściwe miejsca przenoszenia można zadać instrukcją:
-%
-\begin{command}
-\ci{hyphenation}\verb|{|\emph{słowo1 słowo2 słowo3...}\verb|}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Słowa z~listy argumentów można dzielić
-wyłącznie w~miejscach oznaczonych znakiem \verb|-|.
-Instrukcji tej wolno użyć jedynie w~preambule
-dokumentu, a~wyrazy{\dywiz}argumenty mogą zawierać (oprócz znaku \verb|-|)
-wyłącznie litery.
-Nie ma natomiast znaczenia, czy w~tych wyrazach używa się liter wielkich czy
-małych. Instrukcja \ci{hyphenation} z~przykładu poniżej pozwala
-podzielić słowo ,,ćwierć-li-trówka'' jedynie w~dwóch zaznaczonych
-miejscach i~w~ogóle zabrania dzielić słowa ,,szczypce''.
-Wyrazy z~listy argumentów nie mogą zawierać żadnych
-znaków specjalnych ani symboli. Przykład:
-%
-\begin{code}
-\verb|\hyphenation{ćwierć-li-trówka szczypce}|
-\end{code}
-
-
-W~językach fleksyjnych, do jakich należy polski, instrukcja
-\ci{hyphenation} jest dużo mniej przydatna niż w~angielskim. Aby dany
-wyraz zawsze był dobrze przenoszony, należałoby wypisać wszystkie jego
-formy. Opracowane przez Hannę Kołodziejską\index{Kołodziejska Hanna},
-Bogusława L.~Jackowskiego\index{Jackowski Bogusław} i~Marka
-Ryćko\index{Ryćko Marek} wzorce przenoszenia wyrazów dla języka
-polskiego sprawdzają się w~tak znacznej większości wypadków, że
-praktycznie nie ma potrzeby stosowania tej konkretnej instrukcji. Co
-więcej, próba użycia polecenia \ci{hyphenation} w~wypadku
-stosowania również pakietu \pai{inputenc} (por. punkt~\ref{int-support})
-zakończy się błędem w~czasie przetwarzania dokumentu.
-
-Instrukcja \ci{-} wskazuje, w~których miejscach \emph{wolno} {\LaTeX}owi
-przenieść wyraz do nowego wiersza; {\LaTeX} nie podzieli tego wyrazu
-w~żadnym oprócz wskazanych miejsc. Instrukcja odnosi się do konkretnego
-wystąpienia słowa w~dokumencie i~nie wpływa na miejsca podziału w~innych
-jego wystąpieniach. Przydaje się ona szczególnie w~wypadku wyrazów ze
-znakami specjalnymi, na przykład akcentowanymi, gdyż automatycznie
-{\LaTeX} dzieli jedynie wyrazy złożone z~samych liter.
-%
-\begin{example}
-Nie\-bie\-sko\-bia\-ło\-zie\-lo\-%
-no\-nie\-bie\-ski
-\end{example}
-
-Tekst będący argumentem polecenia:
-%
-\begin{command}
-\ci{mbox}\verb|{|\emph{tekst}\verb|}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-nigdy nie zostanie przeniesiony.
-%
-\begin{example}
-Numer mojego telefonu wkrótce
-się zmieni na \mbox{0116 291 2319}.
-
-Parametr \mbox{\emph{nazwa}} to
-nazwa pliku.
-\end{example}
-
-Polecenie \ci{fbox} jest podobne do \ci{mbox}, z~tym że dodatkowo
-dookoła argumentu rysuje ramkę (por.~punkt~\ref{sec:boxes}).
-
-\section{Kilka gotowych oznaczeń napisów}
-
-W~przykładach na poprzednich stronach pojawiło się kilka
-prostych instrukcji \LaTeX{}a do składania krótkich napisów.
-
-\vspace{1ex}
-
-\noindent
-\begin{tabular}{@{}lll@{}}
-Instrukcja&Przykład&Opis\\
-\hline
-\ci{today} & \today & Bieżąca data\\
-\ci{TeX} & \TeX & Twój ulubiony system składu\\
-\ci{LaTeX} & \LaTeX & Nazwa tej gry\\
-\ci{LaTeXe} & \LaTeXe & Obecne jej wcielenie\\
-\end{tabular}
-
-\section{Znaki specjalne i~symbole }
-\subsection{Cudzysłowy\label{subsec:quotation}}
-
-Znaku cudzysłowu \verb|"| używa się inaczej niż na maszynie do pisania.
-W~publikacjach drukowanych różnie oznacza się początek i~koniec
-cudzysłowu. Występują także różnice w sposobach oznaczania cudzysłowów
-w~różnych językach. Dwa apostrofy \verb|`| otwierają, a~dwa apostrofy
-\verb|'| zamykają {\LaTeX}owy cudzysłów według reguł języka
-angielskiego:
-\begin{example}
-``Please press the `x' key.''
-\end{example}
-
-%%<PLext>
-W~języku polskim cudzysłów otwierający oznacza się
-dwoma przecinkami \verb+,,+$\,$, natomiast zamykający --
-dwoma apostrofami \verb+''+\footnote{Porównaj uwagi
-o~tym sposobie oznaczania cudzysłowów
-z~punktu~\ref{int-support} w~części dotyczącej fontów
-i~ich kodowania (str.~\pageref{fonty-kodowanie}).
-Dotyczy to również cudzysłowów francuskich.}.
-Gdy zachodzi konieczność użycia cudzysłowu w~tekście już
-objętym cudzysłowem, to
-stosuje się ,,cudzysłowy <<francuskie>>'', oznaczane
-w~pliku źródłowym znakami, odpowiednio, mniejszości \texttt{<<}
-i~większości \texttt{>>}.
-%
-\begin{example}
-,,Przechodź tylko po <<zebrach>>''!
-\end{example}
-%%</PLext>
-
-\subsection{Pauzy i~myślniki\label{subsec:pauzy} }
-
-Zwyczajne maszyny do pisania posiadają tylko jeden znak w~kształcie
-poziomej kreski ,,-''. W~składzie drukarskim występują
-aż cztery rodzaje kresek poziomych. Są to: łącznik,
-myślnik, półpauza i~minus, używany we wzorach matematycznych.
-
-%%<PLext>
-Łącznik (dywiz) jest najkrótszą z~kresek. Stosuje się go do dzielenia
-i~przenoszenia wyrazów oraz do łączenia wyrazów wieloczłonowych (np.
-,,niebiesko-czarny''). Zgodnie z~polskimi regułami wyraz wieloczłonowy
-można podzielić i~przenieść albo w~obrębie wyrazów składowych, albo na
-łączniku. W~drugim z~tych przypadków łącznik należy powtórzyć, to
-znaczy powinien się on znaleźć zarówno na końcu pierwszego wiersza,
-jak też na początku drugiego. Oto możliwe miejsca podziału wyrazu
-\mbox{niebiesko-czarny}:
-%
-\begin{flushleft}
-\begin{tabular}{llllllll}
-nie- && niebie- && niebiesko- && niebiesko-czar- \\
-biesko-czarny && sko-czarny && -czarny && ny \\
-\end{tabular}
-\end{flushleft}
-%
-\noindent
-Standardowy {\LaTeX} nie zna polskich norm i~dlatego dzieli
-wyrazy wieloczłonowe w~miejscu połączenia, bez powielania łącznika.
-Jeżeli do składu w~języku polskim korzystamy
-z~zestawu \pai{platex},
-to w~pliku źródłowym w~miejsce łącznika w~wyrazach wieloczłonowych
-powinniśmy zastosować instrukcję \ci{dywiz}
-(np. \verb|niebiesko{\dywiz}czarny|).
-
-W~pewnych sytuacjach lepiej nie dzielić wyrazów połączonych
-łącznikiem. Jeżeli na przykład mówimy o~wydziale K-2, kodzie pocztowym
-czy numerze telefonu, to w~takich wypadkach łącznik
-zapisujemy w~pliku źródłowym jako pojedynczą kreskę -$\,$.
-
-Znaku łącznika używa się również do przenoszenia wyrazów. Jednak
-w~{\LaTeX}u odbywa się to automatycznie i~nie wymaga ręcznych
-ingerencji użytkownika.
-
-Półpauza to kreska o~połowę krótsza od myślnika. Stosuje się ją
-przede wszystkim w~zapisie zakresów liczbowych,
-np.~,,str.~11--13'', czy ,,w~latach 1960--1963''. Przed i~po
-półpauzie nie dodaje się odstępów. Odstępy takie muszą się pojawić
-w~sytuacjach takich jak: ,,11 października -- 13 listopada''.
- Półpauzę zapisuje
-się za pomocą dwóch następujących po sobie minusów~\texttt{--}.
-
-Myślnik ,,---'' to dłuższa kreska, używana jako znak przestankowy.
-Zapisujemy go za pomocą trzech następujących po sobie znaków
-\texttt{-}, czyli \texttt{---}$\,$. W~języku polskim należy przed i~po
-myślniku umieścić odstęp, inaczej niż w~krajach anglosaskich,
-gdzie nie otacza się myślnika odstępami. Wiele osób uważa konstrukcję
-złożoną z~odstępu, myślnika i~kolejnego odstępu za zbyt wybijającą się
-w~składzie. Z~tychże estetycznych powodów często w~roli myślnika używa
-się ,,dwukreskowej'' półpauzy, i~takie właśnie podejście zastosowano
-w~niniejszym tłumaczeniu.
-
-We wzorach matematycznych, czyli wewnątrz trybu matematycznego,
-znak minusa uzyskujemy, pisząc zwyczajnie \texttt{-}$\,$. Przykładowo,
-zapis \verb|$-2$| daje w~składzie $-2$,
-podczas gdy \verb|-2| daje~-2.
-%%</PLext>
-
-%%<PLext>
-\subsection {Odstępy niełamliwe}
-
-Polskie zasady typograficzne nie pozwalają łamać akapitów
-z~pozostawianiem na końcu wierszy jednoliterowych spójników bądź
-przyimków. Przykładowo, w~zdaniu ,,Jan Kochanowski urodził się
-w~Czernolesie'' nieładnie na końcu wiersza wyglądałby przyimek ,,w''.
-
-Odstępy, na których nie wolno złamać wiersza, zaznacza się w~pliku
-źródłowym znakiem tyldy ,,\verb|~|'' zamiast zwykłym odstępem. Na
-przykład, aby w~powyższej sytuacji zapobiec przeniesieniu składu do
-nowego wiersza, powinniśmy zapisać w~pliku źródłowym:
-\verb|w~Czarnolesie|.
-
-Jest wiele sytuacji, w~których związek fragmentów zdania jest tak silny,
-że wewnątrz nich nie należy łamać na wiersze. Nie zawsze decyzja jest
-tak prosta jak w~wypadku wspomnianych spójników. Oto garść przykładów:
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-godz.~17.00; od~15 do 40~osób; na str.~2 napisano; rozdz.~2;
-2~rozdziały; p.~Jan Nowak; p.~J.~Nowak; I~część IX~Symfonii.
-\end{verbatim}
-\end{code}
-Ze względu na zależność od kontekstu obowiązek decydowania
-o~użyciu tyldy spada na użytkownika {\LaTeX}a.
-
-%%<PLext>
-
-\subsection{Tylda \texorpdfstring{($\sim$)}{}}
-
-W~adresach internetowych\index{www@\acro{WWW}}%
-\index{URL@\acro{URL}}\index{tilde}
-często występuje znak tyldy. W~\LaTeX{}u można by do jego uzyskania użyć
-instrukcji \verb|\~|, ale wynik: \~{} nie jest chyba tym, czego
-oczekujemy. Lepiej zrobić tak:
- %
-\begin{example}
-http://www.rich.edu/\~{}bush \\
-http://www.clever.edu/$\sim$demo
-\end{example}
- %
-A jeszcze lepiej dołączyć do preambuły dokumentu pakiet \pai{url}
-i~korzystać z~polecenia \verb@\url{...}@.
-
-\subsection{Oznaczenie stopni \texorpdfstring{($\circ$)}{}}
-
-Poniższy przykład ilustruje, jak w~\LaTeX{}u uzyskuje się symbol stopni:
- %
-\begin{example}
-Jest $-30\,^{\circ}\mathrm{C}$.
-Niedługo zacznę nadprzewodzić.
-\end{example}
- %
-Pakiet \pai{textcomp} udostępnia symbol stopni
-także jako \ci{textcelsius}.
-
-
-\subsection{Symbol waluty euro \texorpdfstring{(\officialeuro)}{}}
-
-Pisząc dziś o~pieniądzach, nie można się obejść bez symbolu euro. Znak
-ten występuje w~wielu współczesnych fontach. Po załadowaniu pakietu
-\pai{textcomp} w~preambule:
- %
-\begin{command}
-\ci{usepackage}\verb|{textcomp}|
-\end{command}
-\noindent
-można do uzyskania symbolu euro użyć oznaczenia:
-\begin{command}
-\ci{texteuro}
-\end{command}
-
-Jeśli używany font nie zawiera własnego symbolu euro albo nam się on
-nie podoba, to mamy dwie dodatkowe możliwości:
-Pierwszą jest pakiet \pai{eurosym}. Udostępnia on oficjalny znak euro:
- %
-\begin{command}
-\ci{usepackage}\verb|[|\emph{official}\verb|]{eurosym}|
-\end{command}
- %
-Jeśli wolimy znak euro zgodny optycznie z~fontem, to zastąpmy opcję
-\popt{official} opcją \popt{gen}.
-
-% Komentarz z~oryginału (RK):
-%If the Adobe Eurofonts are installed on your system (they are available for
-%free from \url{ftp://ftp.adobe.com/pub/adobe/type/win/all}) you can use
-%either the package \pai{europs} and the command \ci{EUR} (for a Euro symbol
-%that matches the current font).
-% does not work
-% or the package
-% \pai{eurosans} and the command \ci{euro} (for the ``official Euro'').
-
-Pakiet \pai{marvosym} dostarcza wielu różnych symboli, w~tym
-euro pod nazwą \ci{EURtm}. Jego wadą jest to, że nie udostępnia wersji
-pochylonej i~wytłuszczonej euro.
-
-\begin{table}[!htbp]
-\caption{Torba pełna symboli euro} \label{eurosymb}
-\begin{lined}{10cm}
-\begin{tabular}{llccc}
-\acro{LM}+textcomp &\verb+\texteuro+ & \huge\texteuro &\huge\sffamily\texteuro
- &\huge\ttfamily\texteuro\\
-eurosym &\verb+\euro+ & \huge\officialeuro &\huge\sffamily\officialeuro
- &\huge\ttfamily\officialeuro\\
-$[$gen$]$eurosym &\verb+\euro+ & \huge\geneuro &\huge\sffamily\geneuro
- &\huge\ttfamily\geneuro\\
-%europs &\verb+\EUR + & \huge\EURtm &\huge\EURhv
-% &\huge\EURcr\\
-%eurosans &\verb+\euro+ & \huge\EUROSANS &\huge\sffamily\EUROSANS
-% & \huge\ttfamily\EUROSANS \\
-%% <<tp>>
-%%marvosym &\verb+\EURtm+ & \huge\mvchr101 &\huge\mvchr101
-%% &\huge\mvchr101
-%% <<j.w. [w oryginale] nie miało szans działać:
-marvosym &\verb+\EURtm+ & \huge\mvchr{101} &\huge\mvchr{101}
- &\huge\mvchr{101}
-\end{tabular}
-\end{lined}
-\end{table}
-
-\subsection {Wielokropek (\ldots)}
-
-W~typowym piśmie maszynowym \wi{przecinek} oraz \wi{kropka} zajmują
-tyle samo miejsca co każdy inny znak.
-W~piśmie drukarskim szerokość tych znaków jest z~reguły bardzo
-mała i~dlatego, jeżeli umieścimy je obok siebie, to odstępy między nimi
-będą zbyt małe. Do uzyskiwania wielokropka (trzech kropek) używamy
-instrukcji \ci{ldots}. Przykład:
-%
-\begin{command}
-\ci{ldots}
-\end{command}
-\index{...|see{wielokropek}}
-\index{wielokropek}%
-\begin{example}
-Nie tak ..., lecz raczej tak:\\
-Nowy Jork, Tokio, Budapeszt, \ldots
-\end{example}
-
-\subsection{Ligatury }
-
-Ligatury (spójki\index{spójka}\index{ligatura|see{spójka}})
-to znaki
-graficzne, w~których połączono dwie lub trzy litery. W~niektórych
-językach ligatury występują jako właściwe danej ortografii znaki
-pisma, np. {\oe} w~języku francuskim. Większość ligatur tworzy się ze
-względów estetycznych lub
-zwyczajowych.
-{\LaTeX} zna pięć następujących ligatur:
-\looseness-3
- %
-\begin{code}
-{\large ff fi fl ffi ffl}\quad
-{\rm zamiast}
-\quad {\large f{}f f{}i f{}l f{}f{}i f{}f{}l}
-\end{code}
-%
-{\TeX} używa ligatur automatycznie. Można temu zapobiec, między znakami
-tworzącymi ligaturę wstawiając instrukcję
-\verb+\mbox{}+\cih{mbox}:
-%
-\begin{example}
-Jak lepiej: geografii czy
-geograf\mbox{}ii?
-\end{example}
-
-\subsection{Akcenty i~znaki specjalne\label{acc:chars} }
-
-W~{\LaTeX}u istnieją metody wstawiania znaków akcentowanych oraz
-spotykanych w~różnych językach znaków specjalnych.
-W~tabeli~\ref{accents} zestawiono instrukcje akcentów. Użyto ich
-do litery ,,o'', ale można je również stosować do dowolnej
-innej litery.
-
-W~wypadku akcentów nad literami ,,i'' oraz ,,j'' należy znad tych liter
-usunąć kropkę. Służą do tego instrukcje \verb|\i| i~\verb|\j|,
-wstawiające do składu specjalne wersje liter ,,\i'' oraz ,,\j''.
-\begin{example}
-H\^otel, na\"\i ve, \'el\`eve,\\
-sm\o rrebr\o d, !`Se\~norita!,\\
-Sch\"onbrunner Schlo\ss{}
-Stra\ss e
-\end{example}
-\begin{table}[!hbp]
-\caption{Akcenty i~znaki specjalne\label{accents}\index{akcenty}}
-\begin{lined}{10cm}
-\begin{tabular}{*4{cl}}
-\A{\`o} & \A{\'o} & \A{\^o} & \A{\~o} \\
-\A{\=o} & \A{\.o} & \A{\"o} \\[3pt]
-\B{\u}{o} & \B{\v}{o} & \B{\H}{o} & \B{\c}{o} \\
-\B{\d}{o} & \B{\b}{o} & \B{\t}{oo} \\[3pt]
-\A{\oe} & \A{\OE} & \A{\ae} & \A{\AE} \\
-\A{\aa} & \A{\AA} & \k{a} & \verb+\k{a}+ \\[3pt]
-\A{\o} & \A{\O} & \A{\l} & \A{\L} \\
-\A{\i} & \A{\j} & !` & \verb|!`| & ?` & \verb|?`|
-\end{tabular}
-%
-\index{i@\i{} (,,i'' bez kropki)}\index{j@\j{} (,,j'' bez kropki)}%
-\index{ae@\ae}%
-\index{umlaut}%
-\index{grave}%
-\index{acute}%
-\index{oe@\oe}%
-%\bigskip
-\end{lined}
-\end{table}
-
-\section{{\LaTeX} wielojęzyczny \label{int-support}}
-
-% *** JG ***
-Jeżeli \LaTeX{} ma składać tekst w~językach innych niż angielski, to
-zasadniczo należy go dostosować w~trzech następujących obszarach:
- %
-\begin{enumerate}
-\item\label{lat:config:format} {\LaTeX} musi poznać reguły dzielenia
- wyrazów dla danego języka, co wiąże się z~koniecznością stworzenia tak
- zwanego formatu\index{format} \LaTeX{}a -- z~nowymi wbudowanymi weń
- regułami. Nie jest to zbyt trudne zadanie, ale szczegółowy sposób
- postępowania zależy od używanej dystrybucji. Więcej informacji na ten
- temat można znaleźć w~tej części dokumentacji każdej dystrybucji
- {\LaTeX}a, która dotyczy instalowania %%/konfigurowania
- systemu.\index{wzorce podziału}
- \looseness-3
-\item Wszystkie teksty generowane przez {\LaTeX}a automatycznie trzeba
- przystosować do danego języka. Dotyczy to: tytułów rozdziałów, spisu
- treści, spisu rysunków, tabel, dat, itp. Zmiany te umożliwia
- pakiet \pai{babel} Johannesa Braamsa\index{Braams Johannes}.
-\item Należy włączyć specyficzne dla danego języka reguły
- typograficzne. Na przykład w~języku francuskim każdy dwukropek
- i~wykrzyknik trzeba poprzedzić odstępem, a~w~języku polskim po numerach
- w~tytułach rozdziałów i~punktów stawia się kropkę.
-\end{enumerate}
- % *** JG ***
-Jeżeli dysponujemy dobrze skonfigurowanym \LaTeX{}em, czyli {\LaTeX}em
-z~wygenerowanym formatem\index{format} zawierającym odpowiednie reguły przenoszenia
-wyrazów, to resztę zadań polonizacyjnych załatwi pakiet \pai{babel}.
-Wystarczy w~tym celu do preambuły dokumentu wpisać instrukcję:
- %
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-\usepackage{polish}
-\end{verbatim}
-\end{code}
- %
-Jej ogólną postacią jest:
-%
-\begin{command}
-\ci{usepackage}\verb|[|\emph{lista-języków}\verb|]{babel}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Argument \emph{lista{\dywiz}języków} to oddzielone przecinkami nazwy
-języków, które obsługuje zainstalowana wersja {\LaTeX}a. Ostatni na
-liście jest językiem domyślnym. Do przełączenia się w~treści dokumentu
-na inny język służy polecenie: \looseness-3
-%
-\begin{command}
-\verb+\selectlanguage{+\emph{język}\verb+}+
-\end{command}
-%%Podręcznik~\guide{} informuje, jakie
-%%nazwy mogą się pojawić na \emph{liście{\dywiz}języków}.
-
-Jeśli %używany przez nas format\index{format} {\LaTeX}a
-używana wersja
-{\LaTeX}a nie obsługuje
-języka z~listy, to \pai{babel} zadziała z~wyłączonym przenoszeniem
-wyrazów, co znacznie pogorszy jakość składu.
-
-Pakiet \pai{babel} dla każdego języka definiuje elementy
-wpisywane automatycznie przez program (np. dla języka polskiego
-,,Spis treści'' zamiast ,,Table of contents'') oraz udostępnia
-polecenia ułatwiające przygotowanie dokumentów w~tym języku.
-
-Dla niektórych języków \pai{babel} udostępnia specjalne instrukcje,
-ułatwiające wprowadzanie znaków diakrytycznych i~specjalnych.
-Teksty w~języku niemieckim zawierają na przykład sporo liter
-z~umlautami: (\"a\"o\"u). Wykorzystując pakiet \pai{babel}, można
-wprowadzić literę \"o, wpisując \verb+"o+ zamiast \verb+\"o+.
-
-W~większości systemów komputerowych znaki akcentowane i~specjalne (czyli
-znaki o~kodach \acro{ASCII} większych niż 127) można wprowadzać
-bezpośrednio z~klawiatury. Przykładowo, polskie znaki diakrytyczne można
-wprowadzać, naciskając klawisz prawy-Alt i~jednocześnie klawisz
-z~odpowiednią literą. {\LaTeX} radzi sobie z~takimi znakami. Począwszy
-od grudnia 1994~r.\ dystrybucje \LaTeX{}a zawierają pakiet
-\pai{inputenc}, pozwalający kodować znaki diakrytyczne w~różnych
-wariantach. Przykładowo, jeśli dokument jest kodowany w~standardzie
-\acro{ISO}~8859-2 (system operacyjny Unix/Linux), to pakiet
-\pai{inputenc} należy dołączyć do dokumentu w~następujący sposób:
-%
-\begin{code}
-\verb+\usepackage[latin2]{inputenc}+
-\end{code}
-%
-\noindent
-W~wypadku dokumentu kodowanego w~standardzie \acro{CP}~1250
-(system operacyjny {\MSWindows}) powinniśmy
-zamiast opcji \popti{latin2} wpisać \popti{cp1250}.
-%% << dodane tp >>
-Dla dokumentów unikodowych
-należy użyć opcji \popti{utf8}\index{Unicode}.
-
-Chociaż pakiety \pai{babel} oraz \pai{inputenc} umożliwiają skład
-dokumentów w~języku polskim, to nie są pozbawione wad. Kłopoty mogą
-sprawiać dokumenty o~rozbudowanej strukturze, na przykład zawierające
-skorowidze. Inne podejście do sprawy języka polskiego w~\LaTeX{}u jest
-przedstawione w~punkcie~\ref{polski}.
-
-% Ten akapit nic nie wnosi: [tp]
-% Wykorzystując pakiet \pai{inputenc}, musimy sobie zdawać sprawę, że
-% część użytkowników nie będzie w~stanie odczytać tak
-% przygotowanych plików źródłowych. Przykładowo: znak \verb+ą+ ma numer 161
-% w~standardzie ISO-8859-2, podczas gdy w~kodowaniu zgodnym z~CP 1250 ta
-% sama litera ma kod 169 (a znak o~kodzie 161 oznacza jakiś inny
-% ,,krzaczek'').
-% Dlatego, korzystając z~tej możliwości, powinniśmy
-% informować innych użytkowników tego samego pliku
-% źródłowego, jak zakodowano w~nim znaki diakrytyczne.
-
-Kodowanie znaków ma znaczenie nie tylko w~pliku źródłowym. Drugą stroną
-medalu jest układ znaków w~foncie, czyli kodowanie
-fontu\label{fonty-kodowanie}. Określa ono, w~których miejscach
-\emph{fontu} znajdują się poszczególne znaki. Standardowo \LaTeX{} używa
-kodowania o~nazwie \label{OT1}\fei{OT1}, przyjętego dla oryginalnych
-\TeX{}owych fontów Computer Modern\index{fonty!CM@\acro{CM}}
-(\acro{CM}). Są to fonty jedynie 128-znakowe, nie zawierają na przykład
-charakterystycznych polskich liter. Znak diakrytyczny można w~nich
-skonstruować metodą nałożenia dwóch innych: litery i~odpowiedniego
-akcentu. Ta metoda ma wady, bo {\TeX} nie może poprawnie przenosić
-wyrazów zawierających tak zapisane znaki diakrytyczne, kiepska jest też
-jakość typograficzna takich diakrytyków.
-
-Na szczęście wszystkie współczesne dystrybucje {\TeX}a zawierają
-komplet fontów \emph{European Computer Modern\/}
-(\acro{EC})\index{fonty!EC@\acro{EC}}.
-Są to fonty zawierające do 256 znaków
-w~kodowaniu \fei{T1}. Pierwszych 128 znaków fontu \acro{EC} jest (prawie)
-identycznych jak w~odpowiadającym mu foncie \acro{CM}. Pozostałe
-128~znaków to znaki diakrytyczne występujące w~różnych językach
-europejskich, w~tym też komplet znaków niezbędnych do składania
-tekstów polskich. Fonty \acro{EC} umożliwiają
-poprawne przenoszenie wyrazów, znacznie
-lepsza jest też jakość typograficzna znaków diakrytycznych.
-
-Polscy użytkownicy mogą też korzystać z~rodziny fontów
-\acro{PL}\index{fonty!PL@\acro{PL}}\index{fonty!PL@\acro{PL}} (autorzy
-B.~Jackowski\index{Jackowski Bogusław}, M.~Ryćko\index{Ryćko Marek},
-J.~Nowacki\index{Nowacki Janusz}) oraz nowszych fontów
-\acro{LM}\index{fonty!LM@\acro{LM}} (autorzy
-B.~Jackowski\index{Jackowski Bogusław}
-i~J.~Nowacki\index{Nowacki Janusz}). W~zakresie objętym przez rodzinę
-\acro{CM} fonty \acro{PL}/\acro{LM} są całkowicie z~nią zgodne,
-a~dodatkowo zawierają wszystkie polskie znaki diakrytyczne. Polskie
-diakrytyki w~fontach \acro{EC} są kopią odpowiednich znaków z~fontów
-\acro{PL}, czyli ,,ogonki'' wyglądają tak samo, niezależnie od tego,
-z~której z~rodzin korzystamy.
-
-W~fontach \acro{EC}, \acro{PL} i~\acro{LM} dostępne są ponadto znaki
-cudzysłowów francuskich i~polskiego otwierającego, których nie ma
-w~fontach \acro{CM}. Opisany w~punkcie~\ref{subsec:quotation} sposób
-wprowadzania tych znaków za pomocą par \verb+,,+$\,$, \verb+<<+
-i~\verb+>>+$\,$ działa jedynie wówczas, gdy używamy fontów \acro{EC},
-\acro{PL} bądź~\acro{LM}.
-
-% wszystkie już są w formacie PS:
-% Zaletą fontów \acro{PL} w~porównaniu z~rodziną \acro{EC} jest to, że
-% są dostępne także w~wersji obwiedniowej ({\PostScript}owej).
-
-Aby przełączyć się na fonty \acro{EC} lub \acro{PL}, trzeba do preambuły
-dokumentu dołączyć pakiet \pai{fontenc}:
- %
-\begin{command}
-\verb@\usepackage[T1]{fontenc}@ lub
-\verb@\usepackage[OT4]{fontenc}@
-\end{command}
- %
-\noindent
-Argument \fei{T1}, określający kodowanie, jest ,,odpowiedzialny'' za
-przełączenie się na fonty \acro{EC}. Podobnie Argument \fei{OT4}
-włącza fonty \acro{PL}.
-
-Uwaga: Powyższe dołączenie pakietu \pai{fontenc} jest jedynie
-deklaracją. Jeżeli twoja dystrybucja {\LaTeX}a nie zawiera fontów, które
-chcesz włączyć, to powyższe polecenia nie zostaną wykonane, a~{\LaTeX}
-przełączy się na font domyślny, zwykle nie zawierający polskich znaków.
-
-% ten akapit musi się zmieścić w 2 wierszasz na wydruku!
-Reasumując, oto przykładowa preambuła artykułu składanego w~języku polskim
-przy wykorzystaniu pakietów \pai{babel}, \pai{inputenc}
-oraz \pai{fontenc}:
- %%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-\documenclass{article}
-\usepackage[polish]{babel}
-\usepackage[cp1250]{inputenc}
-\usepackage[OT4]{fontenc} %% lub [T1]
-\end{verbatim}
-\end{code}
- %%
-Lepszy sposób polonizacji {\LaTeX}a opisano w~następnym punkcie.
-
-Rodzina fontów \acro{LH} zawiera litery potrzebne do składania
-dokumentów w~cyrylicy. Ze względu na dużą liczbę znaków w~różnych
-pismach cyrylickich są one zgrupowane w~czterech różnych kodowaniach:
-\fei{T2A}, \fei{T2B}, \fei{T2C}, i~\fei{X2}\footnote{Listę języków
- obsługiwanych w~tych kodowaniach można znaleźć w~\cite{cyrguide}.}.
-Rodzina \acro{CB}, w~kodowaniu \fei{LGR}, zawiera fonty do składu greki.
-
-\subsection{Język polski w~dokumentach\label{polski}}
-
-Jak wspomniano w~punkcie~\ref{int-support}, poprawny skład w~języku
-polskim wymaga trzech rzeczy: {\LaTeX}a z~wbudowanymi
-w~format\index{format} polskimi regułami przenoszenia wyrazów, fontów
-zawierających polskie znaki diakrytyczne oraz dodatkowego pakietu
-obsługującego specyficzne dla języka polskiego reguły typograficzne.
-W~tym punkcie zakładamy, że udało ci się skonfigurować {\LaTeX}a pod
-kątem pierwszych dwóch punktów, tj. wygenerowania formatu
-i~zainstalowania fontów \acro{PL} lub~\acro{EC}, i~koncentrujemy się na
-szczegółowym opisie ostatniego aspektu polonizacji.
-
-W~każdej %kompletnej
-dystrybucji {\LaTeX}a znajduje się wspomniany
-w~punkcie~\ref{int-support} pakiet \pai{babel}. Mimo występujących
-w~nim niedociągnięć można go polecić, szczególnie początkującym.
-Bardziej wymagający użytkownicy piszący po polsku powinni korzystać
-z~opisanego dalej zestawu polonizacyjnego~\pai{platex}.
-
-W~wypadku języka polskiego wiele kłopotów sprawia kodowanie znaków
-diakrytycznych. Wynika to przede wszystkim z~braku standardu: różne
-platformy systemowe promują w~tym zakresie różne
-rozwiązania\footnote{Lekarstwem na tę bolączkę może być kodowanie
- wielobajtowe, tj.~standard Unicode\index{Unicode} (\acro{UTF}).
- Wprawdzie {\LaTeX} potrafi przetwarzać dokumenty unikodowe jedynie
- w~ograniczonym zakresie, ale jest on wystarczający dla tekstów
- w~językach europejskich. Specjalna wersja {\TeX}a, XeTeX autorstwa
- Jonathana Kew\index{Kew Jonathan}\index{XeTeX}, potrafi przetwarzać
- dokumenty zakodowane w~unikodzie\index{Unicode}, a~także generować
- skład z~użyciem unikodowych fontów OpenType.\index{OpenType}}. Można
-wyróżnić dwa sposoby zapisu diakrytyków w~{\LaTeX}u: polecenia
-standardowe (opisane w~punkcie~\ref{acc:chars} oraz poniżej) i~notację
-,,bezpośrednią'', posługującą się znakami o~kodach większych od
-127\footnote{Jest jeszcze trzeci sposób: tak zwana notacja prefiksowa
- (\texttt{/a} --~ą, \texttt{/n} --~ń, \texttt{/S} --~Ś itp.). Metoda ta
- wyszła już w~zasadzie z~użytku, gdyż powszechnie dostępna jest metoda
- bezpośredniego wprowadzania znaków z~polskimi ogonkami z~klawiatury.}.
-
-Standardowe polecenia akcentowe {\LaTeX}a umożliwiają zapis wszystkich
-polskich znaków diakrytycznych w~następującej
-postaci\footnote{Z~notacją tą wiąże się jednak pewien problem:
- otoczenie \ei{tabbing} zmienia lokalnie definicję kilku makr, w~tym
- \ci{'}. Dlatego w~jego obrębie do uzyskiwania znaków z~akcentem
- \emph{acute} trzeba używać notacji typu \ci{a'o}. Konsekwencją jest
- to, że zarówno w~implementacji notacji prefiksowej, jak i~,,stron
- kodowych'' pakietu \pai{inputenc} trzeba się do akcentu \emph{acute}
- dostawać nieco naokoło.}:
- %%
-\begin{example}
-\k{a} \'c \k{e} \l{} \'n \'o \'s
-\'z \.z \k{A} \'C \k{E} \L{} \'N
-\'O \'S \'Z \.Z
-\end{example}
- %%
-\noindent
-Posługiwanie się powyższymi poleceniami do pisania tekstów po polsku
-jest
-%nad wyraz
-uciążliwe, ale przydaje się na przykład do wstawienia
-niewielkich fragmentów do dokumentu, który będzie przetwarzany przez
-kogoś, kto języka polskiego nie zna i~nie ma dobrze skonfigurowanej pod
-tym kątem instalacji (np. polskie wstawki w artykule konferencyjnym
-pisanym po angielsku).
-
-Bezpośrednie wprowadzanie polskich znaków umożliwia mechanizm
-przekodowywania, uruchamiany przez umieszczenie komentarza
-strukturalnego w~pierwszym wierszu pliku\footnote{Komentarz
-ten %% strukturalny
-należy umieścić w~pierwszym wierszu pliku,
-czyli jeszcze przed wierszem z~\ci{documentclass}, a~znak \texttt{\%}
-musi być pierwszym znakiem tego wiersza.}:
- %
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-%& --translate-file=cp1250pl
-\end{verbatim}
-\end{code}
-Wpis taki będzie poprawny w~wypadku redagowania plików
-w~systemie \acro{MS}~Windows i~stosowania domyślnego w~nim kodowania
-\acro{CP}~1250. W~wypadku systemu Unix/Linux należy zamiast \verb+cp1250pl+
-wpisać \verb+il2-pl+ (przy założeniu, że posługujemy się
-kodowaniem \acro{ISO}~8859-2).
-
-% [tp]
-% Zamiast komentarza strukturalnego można skorzystać z~pakietu
-% \pai{inputenc}, opisanego w~punkcie \ref{int-support}.
-Komentarz strukturalny jest alternatywą dla pakietu \pai{inputenc},
-opisanego w~punkcie \ref{int-support}\footnote{%
- Oznacza to, że jednoczesne użycie komentarza strukturalnego
- \texttt{translate-file} i~dołączanie pakietu \protect\pai{inputenc}
- jest błędem}
-%,
-% bo \LaTeX{} nie potrafi wówczas poprawnie przetwarzać znaków z~ogonkami.
-Mechanizm komentarza strukturalnego nie umożliwia poprawnego
-przetwarzania dokumentów unikodowych\index{Unicode}. Jeżeli upierasz
-się przy unikodzie to pozostaje ci tylko pakiet \pai{inputenc}.
-
-Zamiast pakietu \pkg{babel} można zastosować pakiet \pai{polski}
-z~zestawu \pai{platex} (autorzy
-Mariusz Olko\index{Olko Mariusz}
-i~Marcin Woliński)\index{Woliński Marcin}.
-Jego niewątpliwą zaletą jest staranniejsza polonizacja, np.~pakiet
-\pkg{polski} domyślnie przełącza się na fonty \acro{PL} bez potrzeby
-dołączania %do preambuły dokumentu
-pakietu \pai{fontenc}.
-W~wypadku przejścia z~pakietu \pai{babel} na \pai{polski} dokumenty nie
-wymagają modyfikacji, oprócz oczywistej wymiany nazwy ładowanego pakietu
-w~preambule.
-
-Pakiet \pkg{polski} dołączamy w~preambule dokumentu poleceniem:
-%
-\begin{command}
-\verb+\usepackage[+\emph{opcje}\verb+]{polski}+
-\end{command}
-%
-
-Lista ważniejszych opcji obejmuje:
-%
-\begin{description}
-\item{\popti{OT4}} wybranie kodowania \texttt{OT4} fontów,
-co w~praktyce oznacza skład fontami~\acro{PL};
-\item{\popti{T1} } wybranie kodowania \texttt{T1} fontów,
-co oznacza skład fontami~\acro{EC};
-\item{\popti{OT1}} wybranie kodowania \texttt{OT1} fontów,
-co oznacza skład fontami \acro{CM} (niezalecane);
-\item{\popti{plmath}} włączenie polskich oznaczeń dla standardowych
- poleceń trygonometrycznych oraz symboli relacji
- mniejszy-lub{\dywiz}równy i~większy-lub{\dywiz}równy (zalecane);
-\item{\popti{nomathsymbols}} blokada zmiany znaczenia standardowych
- poleceń trygonometrycznych oraz symboli relacji
- mniejszy-lub{\dywiz}równy i~większy-lub{\dywiz}równy
- (por.~punkt~\ref{symbols},
- str.~\pageref{mniejszy-lub-rowny});
-\item{\popti{MeX}} tryb pełnej polonizacji (zalecane).
-\end{description}
-%
-Jeżeli opcję układu kodowania w~foncie pominięto, to pakiet \pai{polski}
-używa fontów \acro{PL} (w~wypadku ich braku {\LaTeX} będzie sygnalizował
-błędy). Dotyczy to zarówno fontów tekstowych, jak i~zawierających znaki
-matematyczne. W~instalacji zawierającej fonty \acro{PL} dołączenie
-pakietu \pai{polski} bez opcji jest równoważne poleceniu:
-%
-\begin{code}
-\verb+\usepackage[OT4,plmath]{polski}+
-\end{code}
-%
-Polecenie \ci{selecthyphenation} pozwala przełączyć się na dany zestaw
-wzorców dzielenia wyrazów. Jest to odpowiednik polecenia
-\ci{selectlanguage} z~pakietu \pkg{babel}. Argumentem jest nazwa języka.
-
-Polonizacyjnym uzupełnieniem pakietu \pai{polski} jest zestaw klas
-Marcina Wolińskiego\index{Woliński Marcin}
-\texttt{mwart}\index{klasa!mwart}, \texttt{mwrep}\index{klasa!mwrep}
-i~\texttt{mwbook}\index{klasa!mwbook}, dostępny pod adresem
-\urlMWclasses. W~klasach tych zostały uwzględnione m.in.\ takie
-zwyczaje jak: umieszczanie kropek po numerach śródtytułów, sposób
-formatowania przypisów oraz pagin, zakaz przenoszenia słów
-w~śródtytułach, reguły umieszczania/pomijania paginacji.
-Uzyskano to za cenę znacznej ingerencji w~sposób działania klas
-standardowych, czego skutkiem jest niekompatybilność z~częścią
-pakietów {\LaTeX}a.
-
-Oto przykładowa preambuła artykułu składanego w~klasie \texttt{mwart}:
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-%& --translate-file=cp1250pl
-\documentclass{mwart}
-\usepackage[MeX]{polski}
-\begin{document} ...
-\end{verbatim}
-\end{code}
- %%
-Jest to zalecany sposób rozpoczynania dokumentów w~języku polskim. Warto
-z~niego korzystać, zaopatrzywszy się w~niezbędne
-elementy: fonty \acro{PL}, pakiet \pai{polski} i~klasy Marcina
-Wolińskiego. W~standardowej dystrybucji \LaTeX{}a, w~której na ogół
-znajdują się obecnie fonty \acro{PL}, zadziała natomiast taka preambuła:
- %%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-%& --translate-file=cp1250pl
-\documentclass{article}
-\usepackage{polski}
-\end{verbatim}
-\end{code}
-
-\section{Odstępy między wyrazami }
-
-Aby wyrównać prawy margines, {\LaTeX} wstawia między słowami odstępy
-różnej wielkości. Odstęp wstawiany na końcu zdania jest trochę większy,
-ponieważ tak składa się książki w~krajach anglosaskich. {\LaTeX}
-zakłada, że zdania mogą się kończyć kropką, znakiem zapytania
-lub wykrzyknikiem. Jeżeli bezpośrednio przed kropką znajduje się
-duża litera, to {\LaTeX} nie traktuje takiego miejsca jako końca
-zdania, lecz jako kropkę po skrócie.
-
-Wyjątki od powyższych zasad trzeba wyraźnie zaznaczyć
-w~tekście. %W-tył-ciach
-Znak \verb|\| poprzedzający spację oznacza odstęp normalnej wielkości.
-Tylda \verb|~| również wstawia
- %odstęp normalnej wielkości,
- taki odstęp,
-z~tym że
-\LaTeX{}owi nie wolno na nim złamać wiersza. Umieszczenie instrukcji
-\verb|\@| przed kropką jest dla \LaTeX{}a wskazówką, że ta kropka kończy
-%zdanie, nawet jeśli po dużej literze. \cih{"@} \index{~@ \verb.~.}
-zdanie, nawet jeśli następuje po dużej literze.
-\cih{"@}% see. lamport 154
-\index{~@\verb.~.}%
-\index{tylda@tylda (\verb.~.)}%
-%\index{., odstęp po} % ten wpis jest niejasny
- %
-\begin{example}
-Pan~Kowalski ucieszył się\\
-na jej widok (zob.~Rys.~5).\\
-Podoba mi się JAVA\@. A~tobie?
-\end{example}
- %
-\noindent
-Jak wspomniano, wstawianie większych odstępów na końcu zdań to zwyczaj
-anglosaski. W~Europie kontynentalnej tradycyjnie się tego nie robi.
-Wstawianie większych odstępów na końcu zdań można wyłączyć
-poleceniem:
- %
-\begin{command}
-\ci{frenchspacing}
-\end{command}
-
-Pakiet \pai{polski} domyślnie wykonuje instrukcję \ci{frenchspacing}
-za nas, czyli włącza odstępy ,,kontynentalne''.
-
-\section{Tytuły, śródtytuły i~punkty }
- %%
-Podzielenie dokumentu na rozdziały, punkty, podpunkty itd.\ pomaga
-czytelnikom lepiej orientować się w~tekście. Do dzielenia dokumentu na
-hierarchiczne części służą odpowiednie instrukcje {\LaTeX}owe.
-Do autora należy
-używanie tych poleceń w~odpowiednim porządku.
-
-W~klasie \texttt{article} mamy do dyspozycji następujące instrukcje
-podziału hierarchicznego:
-\nopagebreak
-\begin{code}
-\ci{section}\verb|{...} |\ci{paragraph}\verb|{...}|\\
-\ci{subsection}\verb|{...} |\ci{subparagraph}\verb|{...} |\\
-\ci{subsubsection}\verb|{...} |\ci{appendix}
-\end{code}
-
-W~klasach \texttt{report} (raport) i~\texttt{book} (książka)
-mogą występować rozdziały:
-\begin{code}
-\ci{chapter}\verb|{...}|
-\end{code}
- %%
-Jeśli raport bądź książkę trzeba podzielić na części bez naruszania numeracji
-punktów i~rozdziałów, to można użyć polecenia:
-\begin{command}
-\ci{part}\verb|{...}|
-\end{command}
-
-Ponieważ w~klasie \texttt{article} najwyższą jednostką w~hierarchii
-podziału jest \ci{section} (czyli \emph{punkt\/}), łatwo tworzy się
-książki (klasa \verb+book+), w~których rozdziałami są poszczególne
-artykuły. {\LaTeX} dobierze za nas odpowiednie odstępy między
-rozdziałami oraz wielkość i~krój pisma w~śródtytułach.
-
-%\pagebreak[3]
-Dwie z~wymienionych instrukcji działają nieco inaczej niż pozostałe:
-%
-\begin{itemize}
-\item instrukcja \ci{part} nie ma wpływu na numerację rozdziałów;
-\item instrukcja \ci{appendix} nie ma argumentów. Jest to deklaracja
- zmieniająca sposób numerowania z~cyfr na litery. Dotyczy to rozdziałów
- w~klasach \verb+book+ i~\verb+report+, a~punktów w~klasie
- \verb+article+.
-\end{itemize}
- %%
-\noindent
-Argumentu instrukcji podziału dokumentu {\LaTeX} używa do przygotowania
-spisu treści. Instrukcja:
-%
-\begin{command}
-\ci{tableofcontents}
-\end{command}
- %
-\noindent
-wstawia spis treści w~miejscu jej użycia. Aby w~spisie treści otrzymać
-poprawne numery stron, trzeba dokument przetworzyć (,,zlatechować'')
-dwukrotnie. Czasami niezbędna jest nawet trzecia kompilacja. Kolejny
-przebieg jest potrzebny, gdy pod koniec przetwarzania dokumentu {\LaTeX}
-pokazuje komunikat:
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-LaTeX Warning: Label(s) may have changed.
-Rerun to get cross-references right.
-\end{verbatim}
-\end{code}
-%
-
-%%<PLext>
-{\LaTeX} przetwarza dokument strona po stronie i~w~pojedynczym
-przebiegu nie może wstawić spisu treści na początku dokumentu,
-ponieważ nie jest jeszcze znana jego treść ani numeracja stron.
-Podobnie ma się sprawa ze spisami tabel czy rysunków. Rozwiązanie tego
-problemu jest tyleż proste co skuteczne. Podczas przetwarzania
-dokumentu {\LaTeX} zapisuje odpowiednie informacje do plików
-pomocniczych -- w~celu ich wykorzystania podczas kolejnych przebiegów.
-
-Przeznaczenie danego pliku pomocniczego jest sygnalizowane przez
-rozszerzenie jego nazwy. I tak: plik o~rozszerzeniu \eei{.toc} zawiera
-spis treści, plik~\eei{.lot} -- spis tabel, plik~\eei{.lof} -- spis
-rysunków, \eei{.aux} -- informacje o~odsyłaczach wewnątrz dokumentu
-(odsyłacze omawiamy w~punkcie~\ref{sec:odsylacze}). Pełniejszy wykaz
-nazw plików \LaTeX{}owych podano w~punkcie~\ref{sec:latex-files}
-na stronie \pageref{sec:latex-files}.
-%%</PLext>
-
-Wymienione wyżej instrukcje podziału hierarchicznego
-posiadają także wersje ,,z~gwiazdką''. Nazwa instrukcji w~wersji
-,,z~gwiazdką'' składa się z~,,normalnej'' nazwy, po której występuje
-znak ,,\verb+*+''. W~wyniku działania takiej instrukcji tytuł
-rozdziału lub punktu zostanie umieszczony w~dokumencie,
-ale nie w~spisie treści; tytuł nie zostanie też objęty numeracją.
-Przykładowo, wersją ,,z~gwiazdką'' instrukcji \verb|\section{Pomoc}| jest
-\verb|\section*{Pomoc}|.
-
-%%<PLext>
-Zwyczajem angielskim jest nieumieszczanie nienumerowanych śródtytułów
- w~spisie treści. Polscy redaktorzy często się domagają, by na przykład
- ,,Wstęp'' był śródtytułem nienumerowanym, a~jednocześnie występował
- w~spisie. Ten problem rozwiązujemy za pomocą polecenia:
-\begin{command}
- \ci{addcontentsline}\verb.{.\emph{spis}\verb.}{.\emph{poziom}\verb.}{.\emph{śródtytuł}\verb.}.
-\end{command}
- %
-\noindent
-gdzie: \emph{spis} to rozszerzenie nazwy pliku, w~którym ma zostać
-zapisana informacja, \emph{poziom} to \texttt{chapter}, \texttt{section}
-bądź inna nazwa polecenia hierarchicznego, a~\emph{śródtytuł} to sam
-śródtytuł. Przykład:
- %
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-\chapter*{Wstęp}
-\addcontentsline{toc}{chapter}{Wstęp}
-\end{verbatim}
-\end{code}
-%%</PLext>
-
-Najczęściej hasła w~spisie treści pokrywają się z~tytułami rozdziałów
-czy punktów. Czasami jednak nie jest to pożądane, na przykład wówczas,
-gdy tekst hasła jest zbyt długi. W~takich wypadkach hasło do spisu
-treści można podać jako \emph{opcjonalny} argument instrukcji podziału
-hierarchicznego, na przykład tak:
-%
-\begin{code}
-\verb|\chapter[Krótki i~ekscytujący rozdział]{To jest|\\
-\verb| bardzo długi i~wyjątkowo nudny rozdział}|
-\end{code}
-%
-W~wyniku wykonania tej instrukcji w~spisie treści pojawi się
-,,Krótki i~ekscytujący rozdział'', natomiast w~tytule rozdziału
-,,To jest bardzo długi i~wyjątkowo nudny rozdział''.
-
-
-{\LaTeX} składa część tytułową dokumentu, napotkawszy instrukcję:
-%
-\begin{command}
-\ci{maketitle}
-\end{command}
-%
-\noindent
-Należy ją umieścić po \verb+\begin{document}+, czyli nie w~preambule.
-
-Zawartość części tytułowej ustalają polecenia:
-%
-\begin{command}
-\ci{title}\verb|{...}|, \ci{author}\verb|{...}|
-oraz opcjonalnie \ci{date}\verb|{...}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Należy je umieścić w~preambule. Jeżeli dokument ma kilku autorów, to ich
-nazwiska i~imiona rozdzielamy instrukcją \ci{and}. Sposób użycia
-powyższych instrukcji demonstruje rysunek~\ref{document} ze
-strony~\pageref{document}.
-
-W~{\LaTeXe} istnieją trzy dodatkowe instrukcje dotyczące struktury
-dokumentu, dostępne jednak wyłącznie w~klasie \verb|book|. Oto ich nazwy,
-sposób użycia i~przeznaczenie:
-%
-\begin{description}
-\item[\ci{frontmatter}] powinna być pierwszą instrukcją w~treści
- dokumentu, czyli powinna wystąpić tuż po \verb|\begin{document}|. Włącza ona
- rzymski zapis numerów stron, wyłączając jednocześnie numerowanie
- punktów podziału. To tak, jakby się używało instrukcji
- ,,gwiazdkowanych'', w~rodzaju \verb|\chapter*{Preface}|. Punkty
- podziału trafią jednak do spisu treści.
-\item[\ci{mainmatter}] należy umieścić tuż przed pierwszym rozdziałem
- książki. Przełącza ona sposób oznaczania numerów stron na arabski,
- zerując zarazem licznik stron.
-\item[\ci{backmatter}] powinna wystąpić przed ostatnimi fragmentami
- książki, takim jak spis literatury albo skorowidz.
-\end{description}
-%
-\noindent
-Powyższe instrukcje przydają się do podzielenia książki na część
-wstępną (obejmującą tytulaturę, spisy treści, tabel, wstępy itd.),
-główną i~zakończenie (załączniki, skorowidze, kolofon itd.). W~części
-wstępnej tytuły rozdziałów są składane mniejszym stopniem pisma (czego
-należy oczekiwać), a~numery stron są w~notacji rzymskiej (co raczej
-odbiega od polskich zwyczajów typograficznych).
-
-
-\section{Odsyłacze\label{sec:odsylacze}}
-
-Książki, raporty i~artykuły często zawierają odsyłacze do rysunków,
-tabel i~innych fragmentów tekstu. Z~odsyłaczami związane są w~\LaTeX{}u
-następujące trzy instrukcje:
-%
-\begin{command}
-\ci{label}\verb|{|\emph{etykieta}\verb|}|,
-\ci{ref}\verb|{|\emph{etykieta}\verb|}|
-i \ci{pageref}\verb|{|\emph{etykieta}\verb|}|
-\end{command}
-% *** Przypis JG
-\noindent
-Argument \emph{etykieta} jest ciągiem liter, cyfr lub~znaków
-interpunkcyjnych. Nazwy etykiet ustala sam autor. \LaTeX{} zamienia
-\verb+\ref{+\emph{etykieta}\verb+}+ na numer tego rozdziału, punktu,
-rysunku, tabeli czy też równania matematycznego, \emph{bezpośrednio
- za\/} którym umieszczona została instrukcja \ci{label} zawierająca
-identyczną \emph{etykietę}. Instrukcja
-\verb+\pageref{+\emph{etykieta}\verb+}+ działa identycznie jak \ci{ref},
-z~tym że wstawia numer strony, na której znajduje się element oznaczony
-etykietą\footnote{Warto pamiętać, że te instrukcje ,,nie wiedzą'', do czego
- tak naprawdę się odnoszą. Zadaniem instrukcji \ci{label} jest
- przechowanie związku wygenerowanej automatycznie liczby z~miejscem
- w~tekście.}. Oto przykład:
-%
-\begin{example}
-Odsyłacz do tego punktu
-\label{sec:this} wygląda tak:
-,,patrz punkt~\ref{sec:this} na
-stronie~\pageref{sec:this}.''
-\end{example}
-
-Podobnie jak w~wypadku spisów treści, tabel czy rysunków, do ustalenia
-właściwej numeracji odsyłaczy potrzebne są co najmniej dwie, a~z~reguły
-trzy kompilacje dokumentu. Podczas pierwszej \LaTeX{} wysyła do pliku
-pomocniczego z~rozszerzeniem \eei{.aux} (zob.
-punkt~\ref{sec:latex-files}) informacje o~odsyłaczach, które
-wykorzystuje podczas kolejnych kompilacji.
-
-\section{Przypisy }
-
-Do składania przypisów u~dołu strony służy instrukcja:
-%
-\begin{command}
-\ci{footnote}\verb|{|\emph{tekst przypisu}\verb|}|
-\end{command}
- %
-\noindent
-Należy ją wstawić bezpośrednio po słowie lub zdaniu, do którego się
-odnosi. W~krajach anglosaskich przypisy odnoszące się do całego zdania
-lub jego części umieszcza się natychmiast po kropce lub przecinku.
-W~Polsce najczęściej umieszcza się je \emph{przed} znakiem przestankowym
-(zasadę tę stosujemy w~niniejszym tłumaczeniu).
-
-%%<PLext>
-{\LaTeX} numeruje przypisy automatycznie. Sposób ich numerowania zależy
-od używanej klasy. W~klasie \verb|article| numeracja jest
-ciągła, w~klasach \verb|report| i~\verb|book| przypisy są numerowane
-w~ramach rozdziałów.
-%%</PLext>
-
-\begin{example}
-Przypisy\footnote{To jest właśnie
-przypis.} są często
-stosowane przez
-użytkowników {\LaTeX}a
-\end{example}
-
-\section{Wyróżnienia }
-
-W~tekstach pisanych na maszynie fragmenty, które mają zostać
-wyróżnione, $\underline{\mbox{podkreśla się}}$.
-W~dokumentach drukowanych wyróżnienie fragmentu odbywa się przez
-złożenie go \textit{kursywą}. Służy do tego \LaTeX{}owa instrukcja:
-%
-\begin{command}
-\ci{emph}\verb|{|\emph{tekst}\verb|}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Argumentem tej instrukcji jest tekst, który ma zostać wyróżniony.
-%
-\begin{example}
-\emph{\emph{Wyróżnienia} w~tekście
-już wyróżnionym są składane
-\emph{zwykłym} krojem pisma.}
-\end{example}
-
-Zwróćmy uwagę, że istnieje różnica między wyróżnieniem części tekstu
-a~złożeniem go inną czcionką:
-%
-\begin{example}
-\textit{Tekst można \emph{wyróżnić},
- składając go kursywą,}
-\textsf{czcionką \emph{szeryfową},}
-\texttt{a nawet \emph{maszynowo}.}
-\end{example}
-
-
-\section{Otoczenia\label{env} }
-
-Do instrukcji formatujących zaliczają się
-\emph{otoczenia}\index{otoczenie} (zwane
-też \emph{środowiskami}\index{środowisko|see{otoczenie}}),
-czyli instrukcje postaci:
-%
-\begin{command}
-\cmd{begin}\verb|{|\emph{nazwa}\verb|}|\quad
-\emph{tekst}\quad
-\cmd{end}\verb|{|\emph{nazwa}\verb|}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-gdzie \emph{nazwa} jest nazwą otoczenia, a~\emph{tekst} jest fragmentem
-dokumentu, który ma zostać złożony inaczej niż poza otoczeniem.
-
-Otoczenia można zagnieżdżać jedne w~drugich:
-%
-\begin{code}
-\verb|\begin{aaa}...\begin{bbb}...\end{bbb}...\end{aaa}|
-\end{code}
-%
-\noindent
-Niedopuszczalne jest natomiast ,,przeplatanie'' otoczeń:
-%
-\begin{code}
-\verb|\begin{aaa}...\begin{bbb}...\end{aaa}...\end{bbb}|
-\end{code}
-% <PLext>
-% Otoczenie tworzy grupę, tak że instrukcje wykonane pomiędzy
-% \verb+\begin{+\emph{nazwa}\verb+}+
-% a~\verb+\end{+\emph{nazwa}\verb+}+ dotyczą tylko jego wnętrza.
-% Innymi słowy ich działanie trwa aż do napotkania
-% zamykającego \verb+\end{nazwa}+.
-
-% Tu od nowego akapitu!
-Wiele standardowych poleceń \LaTeX{}a można zapisać w~formie
-,,otoczeniowej''. W~takich wypadkach nazwa polecenia (bez
-w-tył-ciacha) jest nazwą otoczenia.
-Na przykład, zamiast polecenia \ci{em}, włączającego
-wyróżniający krój pisma, możemy
-zastosować otoczenie \verb+\begin{em}...\end{em}+.
-
-W~kolejnych punktach przedstawiamy częściej używane otoczenia.
-
-\subsection{Otoczenia \ei{itemize}, \ei{enumerate} i~\ei{description}}
-
-Otoczenia \ei{itemize} oraz \ei{description} służą do tworzenia
-wyszczególnień, zaś \ei{enumerate} do tworzenia wyliczeń. W~każdym
-z~nich element wyliczenia zaczyna się od instrukcji \ci{item}.
-
-\begin{example}
-\begin{enumerate}
-\item Taka lista:
-\begin{itemize}
-\item wygląda
-\item[--] śmiesznie.
-\end{itemize}
-\item Pamiętaj:
-\begin{description}
-\item[Głupoty] nie staną się
-mądrościami, gdy się je wyliczy.
-\item[Mądrości] można elegancko
-zestawiać w~wyliczeniach.
-\end{description}
-\end{enumerate}
-\end{example}
-
-\subsection{Otoczenia \ei{flushleft}, \ei{flushright} i~\ei{center}}
-
-W~otoczeniach \ei{flushleft} i~\ei{flushright} akapity są składane
-z~wyrównaniem, odpowiednio, do lewego bądź prawego marginesu. Wewnątrz
-otoczenia \ei{center} każdy wiersz akapitu jest wyśrodkowany w~osi
-szpalty. Tak jak zawsze, {\LaTeX} dzieli akapity na wiersze
-automatycznie, można jednak w~obrębie powyższych otoczeń wymusić zmianę
-wiersza poleceniem \ci{\bs}.
-%
-\begin{example}
-\begin{flushleft}
-To jest tekst\\ wyrównany do lewej.
-{\LaTeX} nie składa tu wierszy\\
-z~zachowaniem jednakowej długości.
-\end{flushleft}
-\end{example}
-
-\begin{example}
-\begin{flushright}
-To jest tekst\\ wyrównany do prawej.
-{\LaTeX} nie składa tu wierszy\\
-z~zachowaniem jednakowej długości.
-\end{flushright}
-\end{example}
-
-\begin{example}
-\begin{center}
-To jest tekst\\wyśrodkowany.
-\end{center}
-\end{example}
-
-\subsection{Otoczenia \ei{quote}, \ei{quotation} i~\ei{verse}}
-
-Otoczenie \ei{quote} przydaje się do składania cytatów oraz przykładów:
-%
-\begin{example}
-Jeżeli chodzi o~długość wierszy,
-to regułą kciuka jest, że:
-\begin{quote}
-Przeciętnie wiersz nie powinien
-zawierać więcej niż 66 znaków.
-
-Dlatego w~{\LaTeX}u standardowe
-strony mają szerokie marginesy.
-\end{quote}
-Dlatego też w~gazetach stosuje
-się druk wielołamowy.
-\end{example}
-
-\noindent
-Istnieją ponadto dwa otoczenia o~podobnym zastosowaniu:
-\ei{quotation} oraz \ei{verse}. Pierwsze z~nich przydaje się
-do formatowania cytatów dłuższych niż jeden akapit.
-W~przeciwieństwie do otoczenia \ei{quote}, wewnątrz
-\ei{quotation} {\LaTeX} rozpoczyna poszczególne akapity od wcięcia
-akapitowego.
-Otoczenie \ei{verse} służy do składania wierszy. Poszczególne
-linijki zwrotek należy kończyć instrukcją \ci{\bs}, poszczególne zaś
-zwrotki -- oddzielać pustą linią.
-
-\begin{example}
-Na pamięć znam tylko jeden angielski
-wiersz. Ten o~Humptym Dumptym.
-\begin{flushleft}
-\begin{verse}
-Humpty Dumpty sat on a wall:\\
-Humpty Dumpty had a great fall.\\
-All the King's horses and all
-the King's men\\
-Couldn't put Humpty together again.
-\end{verse}
-\end{flushleft}
-\end{example}
-
-\subsection{Streszczenie}
-
-Publikacje naukowe zaczynają się zazwyczaj od streszczenia --
-przeglądu tego, co czytelnik napotka w~dalszej części.
-W~\LaTeX{}u do wyróżniania streszczeń służy otoczenie
-\ei{abstract}. Używa się go na ogół w~dokumentach klasy
-\texttt{article}.
-
-\newenvironment{abstract}%
- {\begin{center}\begin{small}\begin{minipage}{0.8\textwidth}}%
- {\end{minipage}\end{small}\end{center}}
-\begin{example}
-\begin{abstract}
-Streszczenie streszczenia.
-\end{abstract}
-\end{example}
-
-\subsection{Symulacja maszynopisu\label{verb-envir} }
-
-Tekst zawarty między \verb|\begin{|\ei{verbatim}\verb|}|
- a~\verb|\end{verbatim}| jest przez \LaTeX{}a składany dosłownie, czyli
-tak, by wyglądał jak napisany na maszynie, z~zachowaniem zmian wiersza
-i~odstępów z~pliku źródłowego.
-
-Aby uzyskać ten efekt, krój pisma zmienia się na imitujący pismo
-maszynowe (grotesk). Wszystkie znaki w~tym kroju, włączając spację,
-mają jednakową szerokość. Zakończenie linii wewnątrz otoczenia
-\ei{verbatim} prowadzi do rozpoczęcia nowego wiersza w~wydruku,
-a~\emph{każda\/} spacja zamienia się na odstęp. Wewnątrz otoczenia
-\ei{verbatim} \emph{nie\/} są wykonywane instrukcje.
-
-Wewnątrz akapitów imitację maszynopisu uzyskuje się
-za pomocą instrukcji:
-%
-\begin{command}
-\ci{verb}\verb|+|\emph{tekst}\verb|+|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Znak \verb|+| ogranicza %tu
-tekst, który ma zostać wydrukowany
-dosłownie. Zamiast \verb|+| można użyć innego znaku, byle to nie była
-litera, gwiazdka, spacja ani żaden znak, który występuje w~\emph{tekście}.
-Instrukcję \ci{verb} oraz otoczenie
-\pai{verbatim} wykorzystujemy często w~tej
-książce do składania przykładów {\LaTeX}owych.
-%
-\begin{example}
-Rozważmy przykład\ldots
-
-\begin{verbatim}
-{ for (i=1;i<=NF;i++) {l[$i]++; }
-END {for (i in l) {print l[i]}
-\end{verbatim}
-\end{example}
-%$ %
-\noindent
-Otoczenie \ei{verbatim} oraz instrukcja \ci{verb} mają także wersje
-,,z~gwiazdką'', w~których spacja z~pliku źródłowego jest zamieniana na
-znak \verb*+ +. Jest to jedyna różnica działania w~porównaniu do
-wersji bezgwiazdkowych:
-%
-\begin{example}
-\begin{verbatim*}
-gwiazdkowa wersja
-otoczenia verbatim
-wyróżnia spacje
-w tekście
-\end{verbatim*}
-\end{example}
-%
-\noindent
-Otoczenia \ei{verbatim} ani instrukcji \ci{verb}
-nie wolno używać wewnątrz argumentów innych instrukcji
-(więcej na ten temat w~punkcie~\ref{fragile:commands}).
-
-\subsection{Otoczenie \ei{tabular}\label{sec:tabular} }
-
-Do składania tabel służy otoczenie \ei{tabular}. {\LaTeX} automatycznie
-ustala szerokość poszczególnych rubryk tabeli. Otoczenie ma jeden
-parametr obowiązkowy, \emph{spec-kolumn}, który określa liczbę kolumn
-tabeli oraz sposób ich justowania:
-%
-\begin{command}
-\verb|\begin{tabular}{|\emph{spec-kolumn}\verb|}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Dla każdej kolumny należy w~argumencie wstawić jedną z~liter: \verb+l+,
-\verb+r+ lub \verb+c+, określając w~ten sposób justowania
-zawartości kolumny. Dosunięcie zawartości kolumny do lewej
-oznaczamy literą \verb+l+, do prawej -- znakiem \verb+r+,
-a~wyśrodkowanie -- znakiem \verb+c+.
-Zapisu \verb|p{|\emph{szer-kolumn}\verb|}| można użyć do zaznaczenia, że
-kolumna ma mieć szerokość \emph{szer-kolumn}. Wewnątrz
-takiej kolumny tekst jest składany w~prostokąt o~zadanej szerokości,
-z~wyrównywaniem obu marginesów.
-Znak \verb+|+ instruuje \LaTeX{}a, by kolumny tabeli
-rozdzielił pionową kreską.
-
-Wewnątrz otoczenia \ei{tabular} poszczególne wiersze oddzielamy
-instrukcją \ci{\bs}, a~rubryki w~wierszu -- znakiem \verb+&+.
-Instrukcja \ci{hline} wstawia poziomą kreskę na całą szerokość tabeli.
- %
-\index{"|@ \verb."|.}
-\begin{example}
-\begin{tabular}{|r|l|} \hline
-7C0 & heksadecymalnie \\
-3700 & oktalnie \\
-11111000000 & binarnie \\
-\hline \hline
-1984 & dziesiętnie \\ \hline
-\end{tabular}
-\end{example}
- %%
-\vspace*{-.45ex}
- %%
-\begin{example}
-\begin{tabular}{|p{4.7cm}|} \hline
-Ten akapit jest wewnątrz pudełka.
-Mamy nadzieję, że uzyskany
-efekt się podoba.\\ \hline
-\end{tabular}
-\end{example}
- %
-\noindent
-Instrukcją \verb|@{...}| określamy odstęp między kolumnami.
-Zastępuje ona domyślny odstęp międzykolumnowy
-treścią umieszczoną między \verb+{+ a~\verb+}+.
-Stosuje się ją często do wyrównywania zestawień
-liczbowych według cyfr znaczących.
-Można ją także wykorzystać do usunięcia odstępów
-w~pierwszej i~ostatniej kolumnie tabeli, co ilustruje
-poniższy przykład:
-%
-\label{sec:tabular-et}
-\begin{example}
-\begin{tabular}{@{} l @{}} \hline
-bez odstępów na brzegach\\ \hline
-\end{tabular}
-\end{example}
-\vspace*{-.45ex}
-\begin{example}
-\begin{tabular}{l} \hline
-odstępy na brzegach tabeli\\ \hline
-\end{tabular}
-\end{example}
-
-\noindent
-W~{\LaTeX}u nie ma mechanizmu pozwalającego wyrównywać zestawienia
-liczbowe według cyfr znaczących\footnote{%
- Do wyrównywania cyfr można skorzystać %z~możliwości
- z~pakietu
- \pai{dcolumn} z~zestawu ,,tools''.}, ale efekt ten można
-%%osiągnąć, %% źle się składa
-uzyskać, %% dzięki temu akapit skraca się o 1 wiersz
-składając liczbę w~dwóch kolumnach: część całkowitą w~kolumnie
-wyrównywanej do prawego brzegu i~część dziesiętną w~kolumnie
-wyrównanej do lewego. Za pomocą instrukcji \verb|@{,}| zastępujemy
-przecinkiem odstęp wstawiany normalnie między kolumnami. Trzeba jednak
-pamiętać o~konieczności wpisywania znaku \verb|&| zamiast przecinków
-w~liczbach. Rubryki rozciągające się na kilka kolumn, jak nagłówek
-w~poniższym przykładzie, tworzymy poleceniem \ci{multicolumn}:
-
-\begin{example}
-\begin{tabular}{c r @{,} l}
-Wyrażenie &
-\multicolumn{2}{c}{Wartość}\\\hline
-$\pi$ & 3&1416 \\
-$\pi^{\pi}$ & 36&46 \\
-$(\pi^{\pi})^{\pi}$ & 80662&7 \\
-\end{tabular}
-\end{example}
- %
-\noindent
-Polecenie \ci{cline}\verb+{+\emph{m}\verb+-+\emph{n}\verb+}+
-wstawia poziomą kreskę
-ciągnącą się od kolumy \emph{m}~do kolumny~\emph{n}:
-
-\begin{example}
-\begin{tabular}{|c|c|c|c|l|}\hline
-1 &\multicolumn{4}{c|}{0}\\
-\cline{2-5}
-1 & 2 & 3 & 4 &5 \\ \cline{2-4}
-1 & 2 & 3 & 4 &5 \\ \hline
-\end{tabular}
-\end{example}
- %%
-W~punkcie~\ref{more:tables} opisano,
-jak sobie radzić ze składem bardziej skomplikowanych tabel.
-
-\section{Wstawki }
-
-Współczesne publikacje zawierają dużo rysunków i~tabel. Elementów tych
-nie należy dzielić między strony i~dlatego wymagają specjalnego
-potraktowania. W~sytuacji gdy nie mieszczą
-się one na bieżącej stronie, na ogół przenosi się je i~wstawia na
-początku strony następnej. W~wypadku przeniesienia rysunku lub
-tabeli miejsce pozostałe na stronie wypełniane jest tekstem. Tego
-typu elementy będziemy nazywać \emph{wstawkami}\index{wstawka}.
-
-Aby w~pełni skorzystać z~{\LaTeX}owego mechanizmu wstawek,
-trzeba choćby powierzchownie rozumieć, jak {\LaTeX}
-manipuluje takimi obiektami. W~przeciwnym razie
-wstawki mogą się stać źródłem irytacji, gdyż {\LaTeX}
-będzie je umieszczał wszędzie, tylko nie w~miejscach, w~którym byśmy
-sobie tego życzyli.
-
-Do tworzenia wstawek mamy w~{\LaTeX}u dwa otoczenia. Otoczenie
-\ei{figure} służy do tworzenia rysunków, a~otoczenie \ei{table}
--- do tabel. Oba mają jeden parametr opcjonalny:
-%
-\begin{command}
-\verb|\begin{figure}[|\emph{miejsce}\verb|]| albo
-\verb|\begin{table}[|\emph{miejsce}\verb|]|
-\end{command}
-%
-\noindent
-Argument \emph{miejsce} określa, gdzie na stronie
-można umieścić wstaw\-kę. Powinna to być sekwencja od jednego
-do pięciu znaków: \verb+h+, \verb+t+, \verb+b+, \verb+p+ oraz \verb+!+.
-Każdy znak określa dopuszczalny sposób umieszczenia wstawki;
-szczegółowe informacje na ten temat zestawiono w~tabeli~\ref{tab:permiss}.
-
-\begin{table}[!tbp]
-\caption{Opcjonalny argument otoczeń \ei{table} i~\ei{figure}
-\label{tab:permiss} }
-\noindent \begin{minipage}{\textwidth}
-\medskip
-\begin{center}
-\begin{tabular}{@{}cp{10cm}@{}}
-Znak & Dopuszczalne miejsce umieszczenia wstawki \\ \hline
-\rule{0pt}{1.05em}
-\texttt{h} & bez przemieszczenia, dokładnie w~miejscu użycia \\[0.3ex]
-% poniższe nie jest prawdą: [tp]
-% (użyteczne w~wypadku niewielkich wstawek);
-\texttt{t} & na górze strony \\[0.3ex]
-\texttt{b} & na dole strony \\[0.3ex]
-\texttt{p} & na stronie zawierającej wyłącznie wstawki \\[0.3ex]
-\texttt{!} & ignorując większość parametrów kontrolujących
-umieszczanie wstawek\footnote{Są to parametry takie jak
-np.~maksymalna dopuszczalna liczba wstawek na stronie},
-przekroczenie wartości, które mogą nie pozwolić na
-umieszczanie następnych wstawek na stronie.
-\end{tabular}
-\end{center}
-\end{minipage}
-\end{table}
-
-Przykładowa tabela może się zaczynać tak:
-%
-\begin{code}
-\verb|\begin{table}[!hbp]|
-\end{code}
-%
-\noindent
-Argument \verb|[!hbp]| oznacza, że tabelę można umieścić w~miejscu,
-w~którym pojawia się w~pliku źródłowym (\texttt{h}), albo na dole strony
-(\texttt{b}), albo wreszcie na osobnej stronie zawierającej wyłącznie
-wstawki (\texttt{p}). Ponadto ,,\texttt{!}'' oznacza, że {\LaTeX} ma
-pominąć większość parametrów sterujących umieszczaniem wstawek. Jeżeli
-%%instrukcji \ci{table} %% błąd [tp]
-otoczenia \ei{table}
-użyto bez opcjonalnego argumentu, to jego
-domyślnymi wartościami są~\verb|[tbp]|.
-
-\LaTeX{} umieszcza każdą wstawkę zgodnie ze specyfikacją autora podaną
-w~argumencie \emph{miejsce}. Jeżeli nie może umieścić wstawki na
-bieżącej stronie, to dołącza ją albo do \emph{kolejki rysunków}, albo do
-\emph{kolejki tabel}\footnote{Są to kolejki typu \acro{FIFO} (pierwsze
- weszło -- pierwsze wyjdzie).}. Na początku składania nowej strony
-{\LaTeX} sprawdza, czy można ją zapełnić wstawkami czekającymi
-w~kolejce. Jeśli nie jest to możliwe, to pierwsza wstawka każdej
-z~kolejek traktowana jest tak, jak gdyby właśnie pojawiła się w~tekście:
-{\LaTeX} stara się ją umieścić zgodnie z~wartościami parametru
-\emph{miejsce} (za wyjątkiem \verb+h+, gdyż nie jest to już oczywiście
-możliwe). Nowe wstawki dołączane są na koniec odpowiednich kolejek.
-{\LaTeX} dba
-o~właściwy porządek wstawek każdego typu. Może się zdarzyć, że
-pojedynczy rysunek, którego z~jakichś względów nie można poprawnie
-wstawić, ,,ciągnie'' za sobą wszystkie późniejsze rysunki, nawet aż na
-koniec dokumentu. Dlatego:
-
-\begin{quote}
-Jeżeli {\LaTeX} nie umieszcza wstawek zgodnie z~oczekiwaniami,
-to z~reguły któraś z~nich blokuje całą kolejkę,
-a~być może nawet wszystkie kolejki wstawek.
-\end{quote}
-
-%%\bigskip
-\noindent
-Wyjaśniwszy ów cokolwiek zawiły problem umieszczania wstawek, przejdź\-my do
-omówienia kilku pozostałych spraw z~nimi związanych. Poleceniem:
-%
-\begin{command}
-\ci{caption}\verb|{|\emph{tekst}\verb|}|
-\end{command}
-%
-\noindent
-wstawiamy tytuł rysunku lub tabeli. Kolejny numer rysunku bądź tabeli
-oraz słowo ,,Rysunek'' bądź ,,Tabela'' (lub ,,Tablica'' -- zależnie od
-używanego pakietu polonizacyjnego) zostaną wstawione automatycznie.
-
-Następujące instrukcje:
-%
-\begin{command}
-\ci{listoffigures} oraz \ci{listoftables}
-\end{command}
-%
-\noindent
-działają analogicznie do instrukcji \ci{tableofcontents},
-wstawiając do dokumentu, odpowiednio, spis rysunków oraz spis tabel.
-Poszczególnymi pozycjami tych spisów będą
-tytuły rysunków bądź tabel będące argumentami instrukcji
-\ci{caption}. Jeżeli tytuł jest długi, to do spisu można
-przesłać jego wersję skróconą, podaną jako opcjonalny argument
-instrukcji \ci{caption}:
-%
-\begin{code}
-\verb|\caption[Short]{LLLLLoooooonnnnnggggg}|
-\end{code}
-%
-Za pomocą instrukcji \ci{label} oraz \ci{ref} można tworzyć
-odsyłacze do tabel i~rysunków.
-
-Polecenie \ci{label} należy umieszczać \emph{bezpośrednio za\/}
-instrukcją \ci{caption}. Dobrym pomysłem jest też umieszczenie jej
-wewnątrz argumentu instrukcji \ci{caption} (na przykład
-na końcu tytułu rysunku czy tabeli).
-Niektórzy użytkownicy błędnie sądzą, że wystarczy umieścić instrukcję
-\ci{label} wewnątrz otoczenia \ei{figure} czy \ei{table}, gdy
-tymczasem umieszczenie jej przed poleceniem \ci{caption}
-prowadzi do błędów w~numerach odsyłaczy.
-
-W~poniższym przykładzie wstawka zawiera prostokąt o~wymiarach 5~cm
-$\times$ 5~cm. Ten sposób postępowania można wykorzystać w~celu
-zarezerwowania miejsca na rysunki, które zostaną wklejone później -- do
-gotowego, wydrukowanego dokumentu.
-% to nie to samo co: [tp]
-% Tym sposobem można
-% zarezerwować miejsce na rysunki, które zostaną wklejone później --
-% dopiero do gotowego, przeznaczonego do druku dokumentu.
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-Rysunek~\ref{white} jest przykładem Pop-Artu.
-\begin{figure}[!htp]
-\makebox[\textwidth]{\framebox[5cm]{\rule{0pt}{5cm}}}
-\caption{Pięć na pięć centymetrów\label{white} }
-\end{figure}
-\end{verbatim}
-\end{code}
- %
-\noindent
-Zakładając w~tym przykładzie, że kolejka rysunków jest pusta, {\LaTeX}
-najpierw spróbuje umieścić rysunek bez przesuwania go dokądkolwiek
-(\texttt{h}). Jeżeli okaże się to niemożliwe, to spróbuje go umieścić na
-górze strony (\texttt{t}). Jeżeli i~to okaże się niewykonalne, to będzie
-się starał umieścić rysunek na stronie zawierającej wyłącznie wstawki
-(\texttt{p}). Jeżeli w~kolejkach rysunków i~tabel nie ma wstawek
-pozwalających wypełnić stronę, to \LaTeX{} rozpocznie nową stronę
-i~spróbuje umieścić na niej rysunek, traktując go znowu tak, jakby
-właśnie pojawił się w~tekście.
-
-Czasami może wystąpić konieczność wykonania instrukcji:
- %
-\begin{command}
-\ci{clearpage} albo nawet \ci{cleardoublepage}
-\end{command}
- %
-\noindent
-W~wyniku jej zadziałania {\LaTeX} umieszcza w~dokumencie wszystkie
-oczekujące w~kolejkach wstawki, a~następnie rozpoczyna skład od nowej
-strony. W~wypadku użycia instrukcji \ci{cleardoublepage} {\LaTeX}
-rozpoczyna skład od strony
-nieparzystej (por. przypis~\ref{fnt:clrdblpg} na str.~\pageref{fnt:clrdblpg}).
-
-W~dalszej części książki przedstawimy, jak można do dokumentu dołączać
-rysunki w~formacie {\PSi} (por.~\ref{eps:incl}).
-
-\section{Ochrona poleceń kruchych\label{fragile:commands}}
-
-Niektórych poleceń nie można umieszczać wewnątrz argumentów innych
-poleceń, na przykład polecenie \ci{footnote} albo \ci{verb} nie może się pojawić
-w~argumencie polecenia \ci{section} czy \ci{caption}. Kompilacja
-dokumentu zakończy się w~takiej sytuacji błędem, a~takie polecenia
-nazywamy \emph{kruchymi}\index{polecenie!kruche} (ang.~\UKemph{fragile
- command\/}).
-
-Polecenia kruche wymagają ,,ochrony''. Możemy je chronić,
-umieszczając przed nimi polecenie \ci{protect}.
-Polecenie \ci{protect} odnosi się wyłącznie do instrukcji znajdującej
-się tuż za nim, nie obejmuje swym działaniem nawet argumentów tej
-instrukcji. W~większości wypadków nadmiarowe użycie \ci{protect} nie
-powoduje szkód.
- %%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-\section{Jestem przezorny%
- \protect\footnote{i~chronię przypisy}}
-\end{verbatim}
-\end{code}
- %%
-Uwaga: wiele osób lubi dodawać przypisy do śródtytułów. Naszym zdaniem
-jest to zły i~komplikujący życie zwyczaj; ostatecznie zawsze można
-umieścić przypis w~pierwszym akapicie pod śródtytułem. Rób jak
-uważasz, ale czy wiesz, jak usunąć numer przypisu ze spisu treści?
-
-\section {Listy \label{sec:letter}}
-
-Do pisania listów można użyć klasy \verb+letter+. Struktura pliku
-źródłowego tej klasy różni się od
-dokumentów z~klasy \verb+article+ czy \verb+book+. Klasę
-\verb+letter+ zaprojektowano tak, by bezproblemowo dało się napisać
-zarówno pojedynczy list do przysłowiowej ,,cioci'', jak też setki listów
-do różnych osób (korespondencja seryjna).
-
-Jeśli imię, nazwisko i~adres nadawcy mają być
-identyczne we wszystkich listach, to deklarujemy je
-poleceniem:
-%
-\begin{code}
-\verb+\address{+\emph{imię}\verb+\\+\emph{nazwisko}\verb+\\+
-\emph{adres\dots}\verb+}+
-\end{code}
-%
-\noindent
-Użycie instrukcji \ci{\bs} w~adresie powoduje złamanie wiersza.
-
-Polecenie \ci{signature} służy do zadeklarowania podpisu pod listem.
-Wewnątrz argumentu tego polecenia instrukcja \ci{\bs} służy
-do rozpoczęcia nowego wiersza, przykładowo:
-%
-\begin{example}
-Dyr. E.~K.~Tor,\\ Przewodniczący
-Zastępcy
-\end{example}
-%
-\noindent
-Do nagłówka listu automatycznie wstawiana jest bieżąca data. Aby wstawić
-inną, należy zastosować deklarację \ci{date}:
-%
-\begin{code}
-\verb+\date{16 Czerwca 1963~r.}+
-\end{code}
-%
-\noindent
-Deklaracje \ci{address}, \ci{signature} oraz \ci{date}
-umieszcza się zwykle w~preambule, chociaż mogą one wystąpić również
-w~części zasadniczej pliku źródłowego.
-
-Treść listu powinniśmy wpisać wewnątrz otoczenia \ei{letter}. Otoczenie
-to ma jeden argument, którym jest adres osoby, do której piszemy.
-Wewnątrz otoczenia \ei{letter} można stosować kilka prostych poleceń
-służących do umieszczania w~odpowiednim miejscu elementów typowego
-listu\footnote{Elementy nietypowe zawsze można umieścić, korzystając
- z~innych poleceń poznanych w~tym rozdziale.}. Do złożenia nagłówka
-listu używamy polecenia \ci{opening}, a~do zakończenia --
-\ci{closing}. Ponadto są polecenia: \ci{ps} do wstawienia \emph{post
- scriptum} oraz \ci{cc} do zdefiniowania wykazu osób, które mają
-otrzymać kopię listu. Oto pełny przykład listu:
-%
-\begin{code}
-\begin{verbatim}
-%& --translate-file=il2-pl
-\documentclass{letter}
-\usepackage{polski}
-\address{Dyr. E.~K.~Tor,\\ Przewodniczący Zastępcy\\
- Firma z~o.o.\\ w/m}
-\signature{E.~.K.~Thor}
-\begin{document}
-% pierwszy list
-\begin{letter}{Henryk Potrykus\\ul.~Krótka\\Puck}
-\opening{Szanowny Panie}
-Z~przykrością zawiadamiam, że Pańskie podanie
-zostało...
-\closing{Z~poważaniem}
-\cc{cc: Józef Wujke}
-\end{letter}
-
-% drugi list
-\begin{letter}{Zofia Potrykus\\ul.~Szkolna\\Reda}
-\opening{Szanowna Pani}
-Odpowiadając na Pani pismo...
-...
-\end{letter}
-\end{document}
-\end{verbatim}
-\end{code}
-
-%%% Local Variables:
-%%% mode: latex
-%%% TeX-master: "lshort2e"
-%%% coding: latin-2
-%%% case-fold-search: nil
-%%% LocalWords: ghostscript acrobat makeindex plmindex kiepskości
-%%% LocalWords: Johannesa Braamsa
-%%% ispell-local-dictionary: "polish"
-%%% End