diff options
Diffstat (limited to 'info/lshort/polish/src/spec.tex')
-rw-r--r-- | info/lshort/polish/src/spec.tex | 1343 |
1 files changed, 0 insertions, 1343 deletions
diff --git a/info/lshort/polish/src/spec.tex b/info/lshort/polish/src/spec.tex deleted file mode 100644 index 06c25edcbb..0000000000 --- a/info/lshort/polish/src/spec.tex +++ /dev/null @@ -1,1343 +0,0 @@ -% -- translate-file=il2-pl -- -%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% -% Contents: Specialities of the LaTeX system (LShort2e Introduction) -% File: spec.tex (Polish translation) -%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% - -\chapter{Rysunki, skorowidze, generowanie plików PDF\dots} -\begin{intro} - Kolej teraz na opis możliwości \LaTeX{}a przydatnych w~pracy nad większymi - dokumentami, takich jak: dołączania rysunków w~dokumencie, tworzenie - skorowidzów i~spisów literatury. Bardziej szczegółowy opis tych - i~pokrewnych zagadnień można znaleźć w~\manual{} oraz {\companion}. - Pod koniec niniejszego rozdziału jest też mowa o~tym, jak \LaTeX{} - może generować pliki \acro{PDF}. -\end{intro} - -\section{Włączanie grafiki w~formacie EPS\label{eps:incl} } - -Najprościej przygotować ilustrację w~wyspecjalizowanym programie -graficznym w~rodzaju -\prgi{xfig}, -%\prgi{CorelDraw!}, %% generuje błąd (znak ! jest specjalny dla makeindexa) -\prg{CorelDraw!}\prgih{CorelDraw"!}, -\prgi{Freehand}, -\prgi{gnuplot}, itp., -a~później włączyć gotowy rysunek do dokumentu. Chociaż można to -zrobić na wiele sposobów, tutaj przedstawimy jedynie sposób -na dołączanie grafiki w~formacie \acro{EPS}\index{EPS@\acro{EPS}} -(\UKemph{Encapsulated PostScript}), jako że jest to technika prosta -i~szeroko stosowana\footnote{% - Użytkownicy programów typu Office, którzy w~tym momencie być może po - raz pierwszy usłyszeli, że istnieje coś takiego jak język {\Postscript} - i~jego wariant \acro{EPS}, mogą być tym stwierdzeniem zdziwieni. Tak - jednak jest w~istocie: inne standardy obowiązuję w~biurze, a~inne - w~przemyśle poligraficznym. Więcej na temat grafiki - można znaleźć w~\cite{myszka}.}. -Do pracy z~grafiką w~formacie -\acro{EPS} potrzebujemy albo drukarki -%%z~wbudowanym interpreterem -wyposażonej w~język {\PostScript}, albo -%%Zamiast interpretera wbudowanego w~drukarkę możemy użyć -programu -\prgi{ghostscript}, dostępnego na przykład pod adresem -% ten adres jest do d... --tp-- -%\url{CTAN:/tex-archive/support/ghostscript}. -\url{http://www.cs.wisc.edu/~ghost/}. -Program \prgi{ghostscript} oraz ułatwiające posługiwanie się nim -graficzne nakładki, takie jak: \prgi{ghostview}, \prgi{gv} -czy \prgi{gsview} -są dostępne (pod wyżej wymienionym adresem) na wszystkie popularne -platformy systemowe. - -Wielu poleceń przydatnych do włączania rysunków dostarcza -pakiet \pai{graphicx} -(autor: D.~P.~Carlisle\index{Carlisle David}), -będący częścią zestawu o~nazwie ,,graphics''% -\footnote{Zestaw ,,graphics'' jest obowiązkową - (ang.~\UKemph{required}) częścią każdej dystrybucji - {\LaTeX}a, można go też znaleźć w~katalogu \CTAN{macros/latex/required/graphics}.}. -Włączenie grafiki do dokumentu za jego pomocą możemy przedstawić -w~następujący sposób: -\begin{enumerate} -\item W~programie graficznym zachowujemy rysunek w~formacie - \acro{EPS}\footnote{Jeżeli używany przez nas program graficzny na to - \emph{nie pozwala}, to spróbujmy zainstalować sterownik do drukarki - postscriptowej, jak Apple Laser Writer, i~drukować tym sterownikiem - do pliku. Przy odrobinie szczęścia otrzymamy dokument w~formacie - \acro{EPS}. Pamiętajmy, że plik \acro{EPS} %% w~tym formacie - może zawierać tylko jedną stronę. Sterowniki niektórych drukarek - można jawnie ustawić do tworzenia plików wyjściowych właśnie w~tym - formacie.} lub konwertujemy rysunek na format - \acro{EPS}\index{EPS@\acro{EPS}}, jeżeli - dysponujemy już gotową grafiką ale w~innym - formacie\footnote{W~wypadku grafiki obwiedniowej i~rastrowej, można - do tego celu użyć programu \prgi{ImageMagick} - (\urlImageMagick). Dobrym programem do konwersji, ale tylko grafiki - rastrowej, jest \prgi{gimp}~(\urlGimp). Do konwersji zdjęć albo - innych grafik w~formacie \acro{JPG} wygodnym narzędziem jest - \prgi{jpeg2ps} {\urlJPGtoPS}. Niestety konwersja plików - zapisanych w~promowanym przez firmę Microsoft formacie - \acro{WMF}/\acro{EMF} (\prgi{MS Visio}, - \prgi{MS Office}, itp.) - często daje opłakane rezultaty, ale to już jest wina wspomnianej - firmy i~stosowanej przez nią ,,strategii biznesowej''\dots }. -\item - Dołączamy pakiet \textsf{graphicx} do preambuły dokumentu: -% -\begin{command} -\verb|\usepackage[|\emph{dvi-ps}\verb|]{graphicx}| -\end{command} -% -gdzie \emph{dvi-ps} oznacza nazwę programu do -konwersji pliku wyjściowego \eei{.dvi} na plik postscriptowy. -Najczęściej używanym do tego celu programem jest -\prgi{dvips}. Nazwa sterownika jest tu konieczna, gdyż -brakuje standardu dotyczącego dołączania grafiki postscriptowej -w~dokumentach \TeX{}owych. Kierując się nazwą sterownika, -pakiet \textsf{graphicx} potrafi do wynikowego pliku \eei{.dvi} -włączyć informację potrzebną do tego, by interpreter -{\PostScript}u (w~drukarce bądź w~komputerze) poprawnie -umieścił rysunek na wydruku. - -\item Instrukcją: -% -\begin{command} -\ci{includegraphics}\verb|[|\emph{klucz}=\emph{wartość}, -\ldots\verb|]{|\emph{plik}\verb|}| -\end{command} - % -\noindent -włączamy \emph{plik} do dokumentu. Parametr opcjonalny jest listą -oddzielonych przecinkami \emph{kluczy}, o~określonych przez nas -\emph{wartościach}. Klucze wykorzystujemy do zmiany parametrów -dołączanego rysunku, takich jak szerokość, wysokość czy kąt obrotu. -W~tabeli~\ref{keyvals} zamieszczono najważniejsze klucze. -\end{enumerate} - -\begin{table}[htb] -\caption{Znaczenie ważniejszych kluczy polecenia - \ci{includegraphics}\label{keyvals}} -\begin{lined}{11.5cm} -\begin{tabular}{@{}ll} -\texttt{width=w} & skalowanie rysunku do podanej szerokości \emph{w}\\ -\texttt{height=h}& skalowanie rysunku do podanej wysokości \emph{h}\\ -\texttt{angle=a} & obrót o~kąt \emph{a} (przeciwnie do ruchu wskazówek zegara)\\ -\texttt{scale=s} & równomierne przeskalowanie w~skali \emph{s}\\ -\end{tabular} -\end{lined} -\end{table} - -\noindent -Poniższy przykład pomoże zrozumieć całą ideę: -%% -\noindent -\begin{code}% -\begin{verbatim} -\begin{figure} -%\begin{center} zamiast \begin{center} użyj lepiej -\centering % bo \centering nie wstawia dodatkowego odstępu -\includegraphics[angle=90,width=0.5\textwidth]{sowauszata.eps} -\end{figure} -\end{verbatim} -%\showthe\baselineskip [tp] -\end{code} -% -\noindent -W~powyższym przykładzie do dokumentu jest dołączany rysunek z~pliku -\ee{sowauszata.eps}. Rysunek najpierw obracamy o~90$^{\rm o}$ w~kierunku -przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, a~następnie przeskalowujemy tak, -by nadać mu szerokość równą połowie szerokości szpalty. Skalowanie -grafiki jest równomierne z~uwagi na brak klucza \texttt{height}. -Szerokość i~wysokość rysunku możemy też określić w~jednostkach -bezwzględnych, takich jak punkty czy centymetry. W~tabeli~\ref{units} -zestawiono jednostki miar w~\LaTeX{}u. Więcej informacji na temat -powyższych zagadnień znajdziemy w~\cite{graphics} i~\cite{eps}. - -%%<PLext> - Z~powodów opisanych w~punkcie~\ref{graph:inc}, \emph{zaleca się\/} - podawać nazwę dołączanego pliku graficznego \emph{bez - rozszerzenia}, to znaczy lepiej zapisać powyższe polecenie - \ci{includegraphics} następująco: - % -\begin{code} -\begin{verbatim} -\includegraphics[angle=90,width=0.5\textwidth]{sowauszata} -\end{verbatim} -\end{code} - % -W~takiej sytuacji {\LaTeX} będzie szukał pliku \ee{sowauszata} -o~rozszerzeniu -adekwatnym do możliwości zadeklarowanego w~poleceniu \ci{usepackage} -sterownika. Przykładowo, jeżeli \pai{graphicx} było wywołane z~opcją -\popti{dvips}, to szukany będzie plik \ee{sowauszata.eps}, jeżeli -zaś użyjemy opcji \popti{pdftex}, to będą szukane pliki -o~rozszerzeniach \eei{.pdf}, \eei{.jpg} i~\eei{.png}, -a~pierwszy znaleziony zostanie dołączony. - -%% fragment przeniesiony do p. 1.8 -%% - -Rysunki najlepiej jest umieszczać w~oddzielnym katalogu, będącym -podkatalogiem tego, w~którym jest dokument {\LaTeX}a. Bez względu na -używany system operacyjny katalogi w~ścieżce dostępu należy odzielać -znakiem~\verb@/@\footnote{Wszystkie uwagi dotyczące nazw plików - opisane w~punkcie~\ref{sec:duze-d} dla polecenia \ci{include} - dotyczą także polecenia \ci{includegraphics}.}: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\includegraphics[width=0.5\textwidth]{rys/sowy/sowauszata} -\end{verbatim} -\end{code} -\medskip -\noindent -Czasami wewnątrz jednego otoczenia \ei{figure} chcemy umieścić kilka -plików graficznych. W~tym celu wystarczy, że umieścimy je obok siebie -i~w~miarę potrzeby odpowiednio przeskalujemy: -\begin{code}% -\begin{verbatim} -\begin{figure} -\centering -%% http://pl.wikipedia.org/wiki/Ptaki_Polski -\includegraphics[width=.3\textwidth]{sowauszata} -\includegraphics[width=.3\textwidth]{puszczykmszarny} -\includegraphics[width=.3\textwidth]{bubobubo}%puchacz -\end{figure} -\end{verbatim} -\end{code} - % -\noindent -W~powyższym przykładzie trzy rysunki zostaną umieszczone jeden obok -drugiego. Ich łączna szerokość wyniesie $3\times0{,}3=0{,}9$ szerokości -kolumny (\ci{textwidth} w~języku {\LaTeX}a), między rysunkami wstawiony -zostanie odstęp wielkości zwykłej spacji, co wynika z~zasady -\LaTeX{}a, że pojedyncza zmiana wiersza jest traktowana jak odstęp. -Całość zostanie wyśrodkowana w~osi szpalty. Pamiętajmy, żeby do tego -stosować polecenie \ci{centering} a~nie otoczenie~\ei{center}, gdyż to -drugie wstawia dodatkowy a~zbędny odstęp pionowy. - -Aby efekt końcowy na wydruku był zadowalający, rysunki powinny mieć -identyczne wymiary. Inaczej, albo poszczególne obrazki będą optycznie -niezgodnie (np. sowa uszata będzie 3~razy większa od puchacza), albo też -poszczególne rysunki składowe będą miały różne wymiary (rysunek z sową -uszatą będzie dwa razy mniejszy niż rysunek z~puchaczem). - -%% Ale jak to jest w tym wypadku z PDFem? Jak reagują na to -%% przeglądarki typu yap? A kto pyta? [tp] -Czasami rysunki\index{obracanie!rysunku} czy -tabele\index{obracanie!tabeli} zmieściłyby się na stronie, gdyby -obrócić je o~90$^{\rm o}$. W~tym celu można skorzystać z~pakietu -\pai{rotating}. Do obracania dowolnego fragmentu tekstu, -pudełka\index{pudełko} (por.~punkt~\ref{sec:boxes}), tabeli itp. -należy używać otoczenia \ei{rotate}: -\begin{code} -\begin{verbatim} -\begin{rotate}{kąt} ... \end{rotate} -\end{verbatim} -\end{code} - Do obrócenia obiektu o~kąt 90$^{\rm o}$ należy użyć otoczenia - \ei{sideways}: -\begin{code} -\begin{verbatim} -\begin{sideways} ... \end{sideways} -\end{verbatim} -\end{code} - %% -Do obrócenia tabeli łącznie z~podpisem pod tabelą\index{podpis} należy -zastosować otoczenie \ei{sidewaystable} (uwaga: tabela jest umieszczana -na osobnej stronie): -\begin{code} -\begin{verbatim} -\begin{sidewaystable} ... \end{sidewaystable} -\end{verbatim} -\end{code} -Do obrócenia rysunku łącznie z~podpisem pod rysunkiem -należy użyć otoczenia \ei{sidewaysfigure} -(uwaga: rysunek jest umieszczany na osobnej stronie): -\begin{code} -\begin{verbatim} -\begin{sidewayfigure} ... \end{sidewaysfigure} -\end{verbatim} -\end{code} -%%</PLext> - -\section{Spis literatury} - -Do przygotowania spisu literatury służy otoczenie -\ei{thebibliography}. Każda pozycja w~tym otoczeniu ma postać polecenia: -% -\begin{command} -\ci{bibitem}\verb|{|\emph{etykieta}\verb|}| -\end{command} -% -\noindent -\emph{Etykiety} można następnie użyć do zacytowania w~dokumencie tej -pozycji, czyli książki, artykułu bądź pracy konferencyjnej: -% -\begin{command} -\ci{cite}\verb|{|\emph{etykieta}\verb|}| -\end{command} -% -\noindent -Numerowanie pozycji literaturowych jest automatyczne (polecenia -\ci{bibitem} i~\ci{cite} działają podobnie jak opisane -już instrukcje \ci{label} i~\ci{ref}). -Otoczenie \ei{thebibliography} ma jeden parametr, który powinien -zawierać tekst przynajmniej tak szeroki jak najszersza -etykieta ze spisu. W~poniższym przykładzie zapis -\texttt{99} oznacza, że numery -pozycji w~spisie będą co najwyżej dwucyfrowe. -% -\begin{example} -Partl~\cite{pa} zaproponował, -żeby \ldots - -\begin{thebibliography}{99} -\bibitem{pa} H.~Partl: -\emph{German \TeX}, -TUGboat Vol.~9, No.~1 ('88) -\end{thebibliography} -\end{example} -%%%% -\chaptermark{Rysunki, skorowidze\dots} % naprawiamy szkody -% wyrządzone przez ten przykład -\thispagestyle{fancyplain} -%%%% -\noindent -Do większych projektów przydaje się program -o~nazwie {\BibTeX}\index{\BibTeX}. -Program ten znajduje się w~każdej współczesnej -dystrybucji {\TeX}a. {\BibTeX} korzysta -z~bazy bibliograficznej (biblioteki), -z~której wybiera tylko te pozycje literaturowe, -które były cytowane w~dokumencie. -Sposób formatowania spisów literatury jest sterowany za pomocą -specjalnych szablonów, których modyfikacja umożliwia -zmianę układu graficznego spisu. - -%%plext -Po przetworzeniu pliku, na podstawie zawartości etykiet zapisanych -przez {\LaTeX}a do pliku \eei{.aux}, {\BibTeX} tworzy spis literatury -obejmujący tylko te pozycje z~biblioteki, które cytowano w~dokumencie. -Zwykle plik ten ma rozszerzenie \eei{.bib}. Format spisu zależy od -specyfikacji szablonu znajdującej się w~pliku o~rozszerzeniu -\eei{.bst}, a~jest zapisywany do pliku o~rozszerzeniu \eei{.bbl}. Do -poprawnego sformatowania bibliografii i~cytowań konieczne jest -przynajmniej trzykrotne przetworzenie dokumentu {\LaTeX}em. -Więcej informacji na temat przygotowywania spisu literatury za -pomocą {\BibTeX}a zawiera~\cite{borzyszkowski}. -%%/plext - -\section{Skorowidze\label{sec:indexing} } - -Niezwykle użytecznym elementem wielu książek jest skorowidz. -Można go utworzyć -stosunkowo łatwo za pomocą {\LaTeX}a oraz programu narzędziowego o~nazwie -\prgi{makeindex}\footnote{Albo \prg{makeidx}, jeśli -nasz system operacyjny nie pozwala używać nazw dłuższych niż 8~znaków.}. -W~tym wprowadzeniu omówimy jedynie podstawowe polecenia dotyczące -skorowidzów. Jak zawsze, więcej informacji znajdziemy w~\companion. - -Generować hasła do skorowidza można dopiero po załadowaniu -w~preambule dokumentu pakietu o~nazwie \pai{makeidx}: -% -\begin{command} -\verb|\usepackage{makeidx}| -\end{command} -% -\noindent -oraz wstawieniu (także w~obrębie preambuły) instrukcji: -% -\begin{command} -\ci{makeindex} -\end{command} - % -\noindent -Hasło wstawiamy do skorowidza poleceniem: - % -\begin{command} -\ci{index}\verb|{|\emph{hasło}\verb|}| -\end{command} - % -\noindent -gdzie \emph{hasło\/} oznacza pozycję w~skorowidzu. -Polecenie \verb@\index{@\emph{hasło}\verb@}@ umieszczamy w~pliku źródłowym -bezpośrednio w~miejscu związanym z~określonym hasłem. -W~tabeli~\ref{index} przedstawiono przykłady użycia \emph{haseł}. - -\begingroup -\begin{table}[!thp] -\caption{Przykłady składni polecenia \ci{index}\label{index} } -\vspace{1.0ex} -\tabcolsep3.0pt -\centering -\begin{tabular}{@{}lll@{}}\hline -\textbf{Przykład} &\textbf{Hasło} &\textbf{Uwagi}\\\hline -\rule{0pt}{1.05em}\verb|\index{kot}| &kot, 1 & hasło pierwszego stopnia \\ -\verb|\index{kot!rudy}| &\hspace*{2ex}rudy, 3 & hasło drugiego stopnia \\ -\verb|\index{Sam@\textsl{Sam}}| &\textsl{Sam}, 2 & hasło sformatowane \\ -\verb|\index{Lin@\textbf{Lin}}| &\textbf{Lin}, 7 & hasło sformatowane \\ -\verb|\index{Cadiz@C\'adiz}| & C\'adiz, 77 & poprawne sortowanie \\ -\verb+\index{Jenny|textbf}+ &Jenny, \textbf{3} & formatowanie numeru strony \\ -\verb+\index{Joe|textit}+ &Joe, \textit{5} & formatowanie numeru strony \\ -\verb+\index{kot|see{felis}}+ & kot, zob.~felis & relacja pomiędzy hasłami \\ -\hline -\end{tabular}% - %% dodane: -\par \smallskip \footnotesize -\noindent -Aby wstawić do skorowidza literalnie znak \verb@!@, \verb.@. albo \verb@|@ -należy poprzedzić go znakiem \verb.".. -\end{table} -\endgroup - -Podczas przetwarzania pliku źródłowego przez {\LaTeX}a każda instrukcja -\ci{index} powoduje, że do pliku pomocniczego zostaje zapisana -odpowiednia pozycja skorowidza wraz z~bieżącym numerem strony. Plik -pomocniczy nosi tę samą nazwę co główny plik źródłowy, ma jednak -rozszerzenie \eei{.idx}. Trzeba go następnie przetworzyć programem -\prgi{makeindex}, w~taki oto sposób: -% -\begin{command} -\texttt{makeindex} \emph{plik} -\end{command} -% -\noindent -W~rezultacie program \prgi{makeindex} tworzy posortowany skorowidz -i~zapisuje go do pliku o~nazwie identycznej z~nazwą głównego pliku -źródłowego i~o~rozszerzeniu \eei{.ind}. Jeżeli jeszcze raz -przetworzymy plik źródłowy, to tym razem skorowidz zostanie -włączony %%do dokumentu, -w~miejscu wystąpienia polecenia: -% -\begin{command} -\ci{printindex} -\end{command} -% -\noindent -Pakiet \pai{showidx}, wchodzący w~skład standardowej dystrybucji -%systemu -{\LaTeXe}, drukuje pozycje skorowidza na lewym marginesie szpalty. Jest -on dość przydatny do sprawdzania i~korygowania skorowidza. - -Reguły sortowania skorowidza zależą oczywiście od języka, w~którym -piszemy dokument. Pod tym względem program \prgi{makeindex} jest -nieprzydatny dla dokumentów polskojęzycznych, gdyż sortuje hasła -jedynie według zasad języka angielskiego. Wersją programu -\prgi{makeindex} przystosowaną do polskich reguł sortowania -wyrazów jest \prgi{plmindex} (autor: Włodzimierz -Macewicz\index{Macewicz Włodzimierz}). Potrafi on tworzyć skorowidz -według reguł angielskich jak i~polskich. Program ten jest dostępny na -przykład pod adresem {\urlPlmindex}. Więcej informacji na temat -polskich zasad tworzenia skorowidzów można znaleźć -w~\cite{lichonski-idx}. - -Umieszczając w~dokumencie polecenie \ci{index}, powinniśmy -zwrócić uwagę na odstępy. Oto przykład, jak może to wpłynąć na skład: -\begin{example} -Moje słowo \index{słowo}. Inaczej -niż słowo\index{słowo}. Zwróćmy -uwagę na pozycję kropki. -\end{example} - - -\section{Paginy górne i~dolne \label{sec:fancyhdr}} - -Pakiet \pai{fancyhdr} (autor Piet van Oostrum\index{Oostrum Piet van}), -który można znaleźć w~katalogu: \CTAN{macros/latex/contrib/fancyhdr/}, -udostępnia polecenia do definiowania zawartości pagin. Zwróćmy uwagę na -różnice w~wyglądzie pagin na stronach: bieżącej i~poprzedniej. Oprócz -numeru strony, w~paginie górnej na stronie parzystej znajduje się tytuł -rozdziału, a~na stronie nieparzystej dodatkowo tytuł punktu. Paginę, -której zawartość podąża za treścią dokumentu, nazywa się fachowo żywą -%% paginą\index{żywa pagina@żywa pagina\protect\label{verylast}}. -%% powyższe to hack służący do wstawienia odpowiedniej liczby ** -%% minut na stronie tytułowej -- wykorzystujemy fakt, że ** -%% hasło ,,żywa pagina'' jest ostatnią pozycją w~skorowidzu ** -paginą\index{żywa pagina}. -%% teraz to jest niepotrzebne, bo do złożenia skorowidza -%% używamy multicols - -\begin{figure}[!htbp] -\begin{lined}{\textwidth} -\begin{verbatim} -\documentclass{book} -\usepackage{fancyhdr} -\pagestyle{fancy} -% zmiana liter w~żywej paginie na małe -\renewcommand{\chaptermark}[1]{\markboth{#1}{}} -\renewcommand{\sectionmark}[1]{\markright{\thesection\ #1}} -\fancyhf{} % usuń bieżące ustawienia pagin -\fancyhead[LE,RO]{\small\bfseries\thepage} -\fancyhead[LO]{\small\bfseries\rightmark} -\fancyhead[RE]{\small\bfseries\leftmark} -\renewcommand{\headrulewidth}{0.5pt} -\renewcommand{\footrulewidth}{0pt} -\addtolength{\headheight}{0.5pt} % pionowy odstęp na kreskę -\fancypagestyle{plain}{% -\fancyhead{} % usuń p. górne na stronach pozbawionych -% numeracji (plain) -\renewcommand{\headrulewidth}{0pt} % pozioma kreska -} -\end{verbatim} -\end{lined} -\caption{Przykład wykorzystania pakietu \pai{fancyhdr}\label{fancyhdr} } -\end{figure} - -Za pomocą {\LaTeX}a można sobie łatwo poradzić z~automatycznym -umieszczaniem odpowiedniej informacji w~żywej paginie. Rozwiązanie jest -następujące. W~definicjach poleceń składających paginy wykonanie -instrukcji \ci{rightmark} oraz \ci{leftmark} wstawia odpowiedni tytuł -rozdziału, punktu lub cokolwiek innego. Poleceniom \ci{rightmark} -i~\ci{leftmark} jest nadawane nowe znaczenie (nowe wartości) za każdym -wykonaniem instrukcji składania tytułu rozdziału i~punktu -(\ci{chapter}, \ci{section}). - -W~rzeczywistości, \ci{chapter} oraz~inne polecenia podziału logicznego -dokumentu nie zmieniają znaczenia poleceń \ci{rightmark} i~\ci{leftmark}. -Odwołują się one natomiast do poleceń \ci{chaptermark}, \ci{sectionmark} -oraz \ci{subsectionmark}. Dopiero użycie tych instrukcji powoduje -zmianę definicji poleceń \ci{rightmark} i~\ci{leftmark}. - -Do zmiany postaci tytułu rozdziału w~paginie wystarczy modyfikacja -polecenia~\ci{chaptermark}. -Rysunek~\ref{fancyhdr} przedstawia takie wykorzystanie pakietu, -że paginy górne będą wyglądać mniej więcej tak -jak w~tym podręczniku. -Kompletny opis pakietu znajduje się w~jego dokumentacji. -%dostępnej pod adresem podanym w~ostatnim przypisie. %% lipa - -\section{Pakiet \ei{verbatim}} - -Pakiet \ei{verbatim} udostępnia poprawioną wersję standardowego -otoczenia \ei{verbatim} (opisanego na stronie~\pageref{verb-envir}). -Oprócz wielu drobnych, chociaż istotnych ulepszeń -pakiet udostępnia polecenie: -% -\begin{command} -\ci{verbatiminput}\verb|{|\emph{plik}\verb|}| -\end{command} -% -\noindent -które dołącza do dokumentu plik tekstowy tak, jakby jego zawartość -znajdowała się wewnątrz otoczenia \ei{verbatim}. - -Pakiet \pai{verbatim} jest częścią grupy pakietów o~nazwie ,,tools''. -Wchodzą one w~skład standardowej dystrybucji {\LaTeX}a. -Więcej szczegółów znajdziemy w~\cite{verbatim}. - - -\section{Instalowanie dodatkowych pakietów\label{sec:Packages}} - -Ten punkt jest adresowany raczej do tych czytelników, którzy mają już -doświadczenie w~\LaTeX{}u, do składania dokumentów używają własnych -poleceń i~otoczeń, a~odczuwają potrzebę uporządkowania sobie środowiska -pracy bądź udostępnienia go innym. Czytelnicy początkujący mogą bez -wielkiej straty pominąć ten punkt i~kontynuować czytanie -od następnego punktu. - -W~większość instalacji {\LaTeX}a wbudowany jest bogaty zestaw -pakietów dodatkowych, jeszcze ich więcej można znaleźć w~sieci. Głównym -miejscem, %w~Internecie, %% --to oczywiste--tp-- -gdzie można je znaleźć, jest archiwum \acro{CTAN} -(\url{http://www.ctan.org/}). - -Pakiety takie jak \pai{geometry} albo \pai{hyphenat}, a~także wiele innych, -składają się na ogół z~dwóch plików: jednego o~rozszerzeniu -\eei{.ins} i~drugiego o~rozszerzeniu \eei{.dtx}. Często jest też -dołączany plik \ee{readme.txt} z~krótkim opisem pakietu. Ma się -rozumieć, zawsze warto zaczynać od przeczytania tego właśnie pliku. - -Po skopiowaniu plików pakietu na nasz komputer trzeba je w~ten czy inny -sposób przetworzyć, aby po pierwsze wprowadzić do dystrybucji {\TeX}a -informację o~nowym pakiecie, a~po drugie uzyskać dokumentację. -Oto, jak osiąga się pierwszy z~tych celów: - -\begin{enumerate} -\item Uruchamiamy {\LaTeX}a na pliku\eei{.ins}. To powoduje - wygenerowanie pliku \eei{.sty}. -\item Plik \eei{.sty} kopiujemy w~miejsce, w~którym nasza dystrybucja - {\TeX}a potrafi go odnaleźć. Zazwyczaj jest to katalog o~nazwie - - \noindent - \texttt{\ldots/\emph{localtexmf}/tex/latex} - - \noindent - (użytkownicy systemów {\MSWindows} oraz \acro{OS/2} - wiedzą, że w~ich systemie trzeba używać znaku ukośnika pochylonego przeciwnie). -\item Odświeżamy zawartą w~dystrybucji bazę danych nazw plików. - Odpowiednie polecenie zależy od dystrybucji {\TeX}a: - w~te{\TeX}u i~fp{\TeX}u jest to \prgi{maktexlsr}; - a~w~Mik{\TeX}u -- \texttt{initexmf -update-fndb}. - % Do polecenia tego może - % dawać też dostęp środowisko graficzne (GUI) dystrybucji, jeśli takowe - % ona posiada. - W~dystrybucjach wyposażonych w~środowisko graficzne - (np.~Mik{\TeX}) do odświeżenia bazy nazw wystarczy wybrać - odpowiednią pozycję z~menu. -\end{enumerate} - -\noindent Można teraz wygenerować dokumentację z~pliku \eei{.dtx}: - -\begin{enumerate} -\item Uruchamiamy {\LaTeX}a na pliku \eei{.dtx}, w~wyniku czego - powstanie plik \eei{.dvi}. Niewykluczone, że zanim w~dokumentacji - uporządkują się numery odsyłaczy, będziemy musieli - uruchomić {\LaTeX}a kilka razy. -\item Sprawdzamy, czy wśród wielu plików, - które wygenerował {\LaTeX}, - jest plik \eei{.idx}. Jeśli go nie widać, to możemy przejść - do kroku~\ref{step:final}. -\item Aby wygenerować skorowidz, piszemy linijkę rozkazową: - %% -\begin{command} -\texttt{makeindex -s gind.ist \textit{nazwa}} -\end{command} -\noindent - gdzie \textit{nazwa\/} oznacza nazwę głównego spośród - przetwarzanych plików, bez rozszerzenia. - \item Ponownie uruchamiamy {\LaTeX}a na pliku \eei{.dtx}. - \label{step:next} -\item Na koniec coś równie ważnego: aby uprzyjemnić sobie czytanie, - tworzymy plik \eei{.ps} albo \eei{.pdf}.\label{step:final} -\end{enumerate} - %% -\noindent -Czasami wśród wygenerowanych plików znajdziemy jeszcze plik \eei{.glo}. -W~takiej sytuacji między krokami~\ref{step:next} i~\ref{step:final} -powinniśmy wykonać: - %% -\begin{command} -\texttt{makeindex -s gglo.ist -o \textit{name}.gls \textit{name}.glo} -\end{command} -\noindent -Zawsze przed przejściem do kroku \ref{step:final} musimy -mieć pewność, że w~poprzednim -kroku uruchomiliśmy {\LaTeX}a na pliku~\eei{.dtx}. - - -\section{Tworzenie plików PDF: {pdf\LaTeX}~i~hyperref \label{sec:pdftex}} -% \section{Praca z~programem pdf\LaTeX} \label{sec:pdftex}\index{PDF} -% to już nie jest tekst Daniela Flipo --tp-- -% \secby{Daniel Flipo}{Daniel.Flipo@univ-lille1.fr}% -% -\noindent -\acro{PDF} (\emph{Portable Document Format}) -to format hipertekstowy\index{hipertekst}. -Podobnie jak na stronie internetowej, niektóre słowa są w~dokumencie -zaznaczone jako hiperłącza\index{hiperłącze}. -Łączą one miejsce w~dokumencie z~innymi jego -miejscami bądź nawet z~innymi dokumentami; gdy klikamy w~takie -hiperłącze, jesteśmy przenoszeni do miejsca docelowego. %%łącza. -W~kontekście {\LaTeX}a oznacza to, że wszystkie wystąpienia poleceń -\ci{ref} i~\ci{pageref} stają się hiperłączami. Na dodatek spis treści, -skorowidz i~wszystkie podobne struktury stają się zestawami łączy. - -Wiekszość spotykanych dziś w~Internecie stron jest napisana w~języku -\acro{HTML}\index{HTML@\acro{HTML}} (\emph{HyperText Markup Language}). -Kiedy przychodzi do pisania pracy naukowej, format ten ma dwie wady: - -\begin{enumerate} -\item Nie ma dobrej metody włączania wzorów matematycznych. Chociaż - został zdefiniowany odpowiedni standard, to jednak większość - przeglądarek go nie obsługuje, brakuje też w~komputerach odpowiednich - fontów. -\item Dokumenty \acro{HTML} można co prawda drukować, ale wydruki - wyglądają różnie w~różnych przeglądarkach, a~także na różnych - platformach. Od jakości, do której przyzwyczaja nas {\LaTeX}, - wydruki te dzieli przepaść. -\end{enumerate} - %% -\noindent -Próbowano już na wiele sposobów napisać program tłumaczący język {\LaTeX}a -na \acro{HTML}. Niektóre z~tych programów dają nawet niezłe wyniki -- w~tym -sensie, że są w~stanie ze źródła w~standardowym {\LaTeX}u wygenerować -czytelny dokument \acro{HTML}\index{HTML@\acro{HTML}}. -Wszystkim jednak zawsze czegoś brakuje. -Gdy tylko zachodzi konieczność użycia bardziej wyrafinowanych -możliwości {\LaTeX}a bądź jego pakietów zewnętrznych, -jakość spada. -Autorom, którym zależy na publikowaniu w~sieci \acro{WWW}, a~jednocześnie -chcą utrzymać wysoką jakość typograficzną, -pozostaje w~zasadzie wyłącznie \acro{PDF}\index{PDF@\acro{PDF}}. -Większość współczesnych przeglądarek sieciowych potrafi wyświetlać -%i~drukować -dokumenty w~tym formacie. - -Chociaż przeglądarki do plików w~formatch \acro{DVI} i~\acro{PS} są dostępne na -prawie każdej platformie, to jeszcze powszechniej spotyka się -przeglądarki do plików \acro{PDF}, takie jak -\prgi{Acrobat Reader} i~\prgi{xpdf}. -Tak więc, jeśli naszą pracę udostępnimy w~postaci \acro{PDF}, to stanie się -ona łatwiej dostępna dla grona potencjalnych czytelników. - -%% --tp-- -%% http://www.tug.org/pipermail/macostex-archives/2006-May/022362.html -\subsection{Tworzenie dokumentów PDF w~{\LaTeX}u} - -Są dwa sposoby\footnote{Tych sposobów jest więcej, ale - przedstawione dwa są zdecydowanie najczęściej używane.} zamiany -plików źródłowych {\LaTeX}a na dokument \acro{PDF}. Pierwszy z~nich -polega na zamianie pliku \acro{DVI} na dokument \acro{PS} (zwykle za -pomocą programu \prgi{dvips}), który następnie jest transformowany do -formatu \acro{PDF} bądź programem \prgi{ghostscript}, bądź z~użyciem -komercyjnego narzędzia \prgi{Acrobat Distiller}, firmy Adobe. -Drugi sposób -to bezpośrednie generowanie dokumentu \acro{PDF} za pomocą programu -pdf{\TeX}\index{pdftex@pdf\TeX}. -Pierwszy z~wymienionych sposobów, mimo że na pierwszy rzut -oka wydaje się bardziej pracochłonny, ma tę przewagę nad drugim, że -umożliwia wykorzystanie wielu wartościowych pakietów stosujących -język {\PSi}, choćby takich jak \pai{rotate} czy \pai{pstricks}. -Z~kolei utworzenie pliku \acro{PDF} bezpośrednio z~pliku źródłowego, za -pomocą programu {pdf\TeX}\index{pdftex@pdf\TeX}, -jest prostsze. Którąkolwiek z~metod wybierzesz, -w~większości przypadków efekt końcowy będzie identyczny. - -Program {pdf\TeX}, opracowany przez -H\`an Th\^e\llap{\raise 0.5ex\hbox{\'{}}}~Th\`anha%% -\index{Than Han The @Th\`anh H\`an Th\^e\llap{\raise 0.5ex\hbox{\'{}}}}, -generuje dokument \acro{PDF} na podobnej -zasadzie, jak {\TeX} produkuje plik \acro{DVI}. Istnieje też -pdf{\LaTeX}, który tworzy pliki \acro{PDF} ze źródeł -{\LaTeX}owych.\index{pdftex@pdf\TeX}\index{pdflatex@pdf\LaTeX} -Zarówno {pdf\TeX}, jak i~{pdf\LaTeX} wchodzą w~skład wszystkich współczesnych -dystrybucji {\TeX}a, takich jak: {te\TeX}, {fp\TeX}, {Mik\TeX}, -{\TeX}Live czy CMac{\TeX}. - -Do wygenerowania pliku \acro{PDF}\index{PDF@\acro{PDF}} zamiast -\acro{DVI} wystarcza zastąpić polecenie \texttt{latex file.tex} -instrukcją \texttt{pdflatex file.tex}. W~zintegrowanym środowisku -graficznym\index{IDE@\acro{IDE}}, takim jak \prgi{TeXnicCenter} czy -\prgi{Kile}, uruchomienie obu programów polega na wybraniu odpowiedniego -przycisku z~menu. - -% to jest lipa--ew. nadaje się na przypis ale później [tp]: -% wstawione w punkcie nt. hyperref -% W~{\LaTeX}u rozmiar papieru zadaje się w~opcjonalnym argumencie -% polecenia \ci{documentclass}, na przykład \texttt{a4paper} albo -% \texttt{letterpaper}. Działa to również w~pdf\LaTeX{}u, z~tym że musi on -% jeszcze znać fizyczny rozmiar papieru, aby przekazać fizyczny rozmiar stron -% do pliku \acro{PDF}\index{PDF@\acro{PDF}}.\index{paper size} -% Jeśli korzystamy z~pakietu -% \pai{hyperref} (por.~s.~\pageref{ssec:pdfhyperref}), to rozmiar -% dostosuje się automatycznie. W~przeciwnym razie musimy to zrobić -% ręcznie, umieszczając w~preambule dokumentu następujące dwa wiersze: -% %% -% \begin{code} -% \begin{verbatim} -% \pdfpagewidth=\paperwidth -% \pdfpageheight=\paperheight -% \end{verbatim} -% \end{code} -% %% -% \noindent -Tworzenie dobrej jakości dokumentów \acro{PDF} wymaga: użycia -\emph{odpowiednich\/} fontów, dołączenia grafiki we \emph{właściwym\/} -formacie oraz zdefiniowania hiperłączy dla elementów takich jak -odsyłacze, spisy czy skorowidze. W~kolejnych punktach omówimy -te zagadnienia szczegółowo. Jeszcze bardziej detaliczny opis -można znaleźć w~\cite{sapijaszko}. - -\subsection{Fonty bitmapowe i~obwiedniowe} - -Fonty są bardzo ważną częścią każdego systemu składu. Font to w~istocie -program komputerowy, zawierający opisy znaków oraz dodatkowe informacje -określające sposób ich drukowania i~pozycjonowania na stronie. Większość -fontów jest komercyjna i~nie może być swobodnie rozpowszechniana. Z~tego -powodu system {\TeX} nie używa fontów systemowych, na przykład fontów -dostępnych w~systemie {\MSWindows}, lecz wykorzystuje alternatywne kroje -pisma o~statusie Oprogramowania Otwartego. Inaczej, dokumentu -przygotowanego na przykład w~systemie {\MSWindows} nie można by poprawnie -przetworzyć w~systemie Linux albo, jeżeli nawet dałoby się go -przetworzyć, to otrzymalibyśmy dokument wyglądający -inaczej\footnote{Inne na przykład byłoby łamanie wierszy i~podział na - strony. W~edytorze {\MSWord} nie jest to zresztą uważane za błąd, bo - w~tamtym programie dokument jest przenośny, ale tylko razem z~komputerem, - bo przesłanie dokumentu na inny komputer z~reguły powoduje, że jest on - złożony inaczej.}. - -Z~punktu widzenia ,,technologii komputerowej'' fonty dzielimy na -bitmapowe i~obwiedniowe, przy czym te pierwsze --~za wyjątkiem systemu -{\TeX} -- mają znaczenie historyczne. Istnieje kilka standardów -tworzenia fontów obwiedniowych: fonty postscriptowe -(tzw.~fonty Type~1 albo \emph{typu pierwszego\/}), -fonty TrueType oraz najnowsze OpenType. ,,Klasyczne'' -bitmapowe fonty {\TeX}a -%\footnote{Z~których -%--~przypominamy -- nie należy korzystać:-).} -określa się akronimem \acro{PK}. - -{\LaTeX} umie korzystać zarówno z~fontów \acro{PK}, jak i~z~fontów -Type~1, zaś {pdf\LaTeX}\index{pdflatex@pdf\LaTeX} potrafi dodatkowo -używać fontów TrueType i~OpenType. Jednakże dokument z~tradycyjnymi -fontami \acro{PK} bardzo źle wygląda w~przeglądarce \prgi{Acrobat - Reader}. Najlepiej używać wyłącznie fontów Type~1, bo wówczas -dokumenty zawsze wyświetlają się poprawnie. Współczesne instalacje -{\TeX}a są domyślnie skonfigurowane tak, by używane były fonty -Type~1\footnote{Aby się przekonać, czy tak jest w~wypadku twojej - instalacji, utwórz plik \acro{PDF} (na przykład za pomocą {pdf\LaTeX}) - i~wyświetl go w~oknie przeglądarki \prgi{Acrobat Reader}. Jeżeli fonty - na ekranie są nieczytelne i~mają poszarpane brzegi, to masz problem. - %Jeżeli jakość znaków - %jest dobra, to reszty tego punktu możesz nie czytać. - W~nowych dystrybucjach {\LaTeX}a problem ten nie powinien wystąpić, - więc jeżeli go napotkałeś, to przypuszczalnie masz zainstalowaną zbyt - okrojoną wersję systemu \TeX.}. -W~zależności od sposobu polonizacji -dokumentu (por.~punkt~\ref{polski}) {\LaTeX} albo wykorzysta obwiedniowe -wersje fontów \acro{PL}\index{fonty!PL@\acro{PL}}, -albo przełączy się na -fonty z~pakietu cm-super\index{fonty!cm-super}, -które są implementacją fontów -\acro{EC}\index{fonty!EC@\acro{EC}} w~technologii Type~1. - -Ostatnio dostępna stała się wysokiej jakości rodzina fontów -obwiedniowych \acro{LM}\index{fonty!LM@\acro{LM}} -(\emph{Latin Modern}). Jeśli -dysponujemy świeżej daty instalacją {\TeX}a, to jest całkiem możliwe, -że zawiera ona już tę rodzinę. -Wystarczy w~takim wypadku dodać do preambuły: -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage{lmodern} -\usepackage[T1]{fontenc} -\end{verbatim} -\end{code} -Uwaga! Rodzina \acro{LM} nie zawiera na razie fontów matematycznych, -dlatego do składu formuł i~tak potrzebne są albo fonty \acro{PL}, albo -oryginalne fonty {\LaTeX}owe. - -\noindent -Uwaga! Jeśli w~pliku o~rozszerzeniu \eei{.log}, zawierającym raport -z~kompilacji, pojawią się komunikaty w~rodzaju: -\begin{code} -\begin{verbatim} -Warning: pdftex (file eurmo10): Font eur... not found -\end{verbatim} -\end{code} -to oznacza, że któryś z~fontów potrzebnych do przetworzenia dokumentu -nie został odnaleziony. Problem taki wymaga rzetelnej naprawy, gdyż -przeglądarka plików \acro{PDF} \emph{w~ogóle nie wyświetli stron ze znakami - z~brakującego fontu.} - -\subsection{Dołączanie grafiki \label{graph:inc}} -\label{ssec:pdfgraph} - -Do włączania grafiki najlepiej korzystać z~pakietu \pai{graphicx} -(zobacz str.~\pageref{eps:incl}). Po wpisaniu \popti{pdftex} jako opcji -\emph{sterownik\/} pakiet zadziała też w~pdf\LaTeX{}u: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage[pdftex]{color,graphicx} -\end{verbatim} -\end{code} -W~tym przykładzie pojawia się również pakiet \pai{color}, jako że stosowanie -kolorów w~sieci jest naturalne. - -Tyle dobrych wieści. Złe są takie, że grafika -w~formacie \acro{EPS}\index{EPS@\acro{EPS}} nie -działa w~{pdf\LaTeX}u. Jeśli w~argumencie instrukcji \ci{includegraphics} -pominiemy rozszerzenie nazwy pliku, -to pakiet \pai{graphicx} będzie -szukał pliku w~formacie zależnym od opcji \emph{sterownik}. W~programie -{pdf\TeX} dopuszczalny jest jeden z~formatów: \eei{.png}, -\eei{.pdf}, \eei{.jpg}, \eei{.mps} -(\MP\index{metapost@\MP}), ale \emph{nie} \eei{.eps}. - -Prostym sposobem wyjścia z~tej sytuacji jest konwersja plików \acro{EPS} na -format \acro{PDF} programem \prgi{epstopdf}, -dostępnym na wielu platformach. -Dla grafiki wektorowej (rysunków) jest to wspaniałe rozwiązanie. Dla -mapek bitowych (zdjęcia, skany) nie jest ono idealne, bo format \acro{PDF} -z~natury obsługuje włączanie obrazów w~formatach \acro{PNG} i~\acro{JPEG}. -Format \acro{PNG} jest -dobry do zdjęć z~ekranów i~innych obrazów z~niewielką liczbą kolorów. -Format \acro{JPEG} jest świetny do zdjęć, jako że zużywa na nie mało pamięci. - -Niekiedy zamiast rysowania figur geometrycznych korzystniejsze jest -opisywanie ich w~wyspecjalizowanym języku poleceń, na przykład takim, -jaki jest stosowany w~programie \MP\index{metapost@\MP}, który -- wraz -z~obszernym podręcznikiem -- wchodzi w~skład większości dystrybucji -{\TeX}a. - -\subsection{Łącza hipertekstowe \label{ssec:pdfhyperref}} - -O~kierowanie wewnętrznych odsyłaczy we właściwe miejsca dokumentu zadba -pakiet \pai{hyperref}. Aby zadziałał poprawnie, zaleca się umieścić -polecenie \verb+\usepackage{hyperref}+ jako -\emph{ostatnie\/} %polecenie -w~preambule dokumentu. Sposobem działania -pakietu \pai{hyperref} można sterować za pomocą wielu opcji, które -podajemy bądź ,,tradycyjne'', czyli jako listę rozdzielonych przecinkami -opcji po \ci{usepackage}, wewnątrz nawiasów kwadratowych, bądź jako -argument polecenia \verb+\hypersetup{+\emph{opcje}\verb+}+. - -Opcje \popti{pdftex} i~\popti{dvips} są kluczowe, bo określają metodę -generowania dokumentu \acro{PDF}: bezpośrednio za pomocą programu -pdf{\TeX} albo pośrednio poprzez zamianę wynikowego pliku \acro{DVI} na -\acro{PS}, a~potem~\acro{PDF}. - -W~poniższym wykazie wartości domyślne są podane pismem prostym. - -%\begin{flushleft} -\begin{description} -\item [\texttt{bookmarks (=true,\textit{false})}] w~trakcie wyświetlania - dokumentu Acrobatem pokaż bądź ukryj pasek zakładek; -\item [\texttt{unicode (=false,\textit{true})}] - \index{Unicode}pozwól w~zakładkach - Acrobata używać znaków z~alfabetów niełacińskich; - \item [\texttt{pdftoolbar (=true,\textit{false})}] pokaż bądź ukryj - pasek narzędziowy Acrobata; - \item [\texttt{pdfmenubar (=true,\textit{false})}] pokaż bądź ukryj - menu Acrobata; - \item [\texttt{pdffitwindow (=true,\textit{false})}] dostosuj wielkość - wyświetlanego \acro{PDF}-a do wielkości okna; - \item [\texttt{pdftitle (=\{napis\})}] tytuł dokumentu; - \item [\texttt{pdfauthor (=\{napis\})}] nazwisko autora; - \item [\texttt{pdfnewwindow (=true,\textit{false})}] określa, czy - w~wypadku gdy łącze prowadzi poza dokument, ma być otwierane nowe okna; - \item [\texttt{colorlinks (=false,\textit{true})}] określa, czy - otoczyć hiperłącza kolorowymi ramkami (\texttt{false}) czy kolorować - same hiperłącza (\texttt{true}). Kolory można konfigurować za - pomocą następujących opcji (w~nawiasach kolory domyślne): - \begin{description} - \item [\texttt{linkcolor (=red)}] kolor łączy wewnętrznych - (rozdziałów, punktów, stron itp.), - \item [\texttt{citecolor (=green)}] kolor cytowań, czyli odsyłaczy - do bibliografii, - \item [\texttt{filecolor (=magenta)}] kolor odsyłaczy do plików, - \item [\texttt{urlcolor (=cyan)}] kolor łączy typu \acro{URL} - (adresy poczty elektronicznej bądź sieciowe). - \end{description} -\end{description} -%\end{flushleft} - -Jeśli zadowalają nas ustawienia domyślne, to wpisujemy: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage[pdftex]{hyperref} %ew. dvips zamiast pdftex -\end{verbatim} -\end{code} - %% -\noindent -Jeśli przeglądarka ma pokazać listę zakładek, a~łącza mają być kolorowane -(wartości domyślnych \texttt{=true} nie trzeba podawać), to: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage[pdftex,bookmarks,colorlinks]{hyperref} -\end{verbatim} -\end{code} - %% -Gdy tworzymy dokumenty \acro{PDF}\index{PDF@\acro{PDF}} przeznaczone do druku -czarno{\dywiz}białego, to kolorowanie łączy nie jest najlepszym -pomysłem, bo w~wydrukach wychodzą one szare, co utrudnia czytanie. -Zamiast tego możemy użyć kolorowych ramek, które nie są drukowane: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage{hyperref} -\hypersetup{colorlinks=false} -\end{verbatim} -\end{code} - %% -\noindent albo dla łączy używać koloru czarnego: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage{hyperref} -\hypersetup{colorlinks,citecolor=black,% - filecolor=black,linkcolor=black,urlcolor=black,pdftex} -\end{verbatim} -\end{code} - %% -Jeśli chcemy dodać informacji o~dokumencie \acro{PDF}, -które \prgi{Acrobat} wyświetla -w~oknie~\emph{Document Properties}: -\begin{code} -\begin{verbatim} -\usepackage[pdfauthor={P. Desproges},pdftitle={Des femmes - qui tombent},pdftex]{hyperref} -\end{verbatim} -\end{code} - -%%\vspace{\baselineskip} -\medskip -\noindent -Oprócz hiperłączy %generowanych -tworzonych automatycznie możemy umieszczać własne: -\begin{command} -\ci{href}\verb|{|\emph{url}\verb|}{|\emph{text}\verb|}| -\end{command} - %% -\noindent -Przykładowo, w~wyniku wykonania następującego fragmentu: -\begin{code} -\begin{verbatim} -Na stronie \href{http://www.ctan.org}{CTAN}. -\end{verbatim} -\end{code} -zostanie wydrukowane słowo ,,\href{http://www.ctan.org}{CTAN}'', -kliknięcie w~to słowo przeniesie nas na internetową stronę -\acro{CTAN}-u. - -Jeśli docelowe miejsce łącza nie jest \acro{URL}-em, lecz plikiem lokalnym, -to możemy użyć polecenia \ci{href} w~następującej postaci: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -Pełny dokument jest w~\href{manual.pdf}{pliku}. -\end{verbatim} -\end{code} - % -Generuje to tekst ,,Pełny dokument jest w \textcolor{cyan}{pliku}''. -Klikając w~słowo ,,\textcolor{cyan}{pliku}'', otworzymy plik -\texttt{manual.pdf}. (Nazwa pliku jest interpretowana względem -położenia dokumentu \acro{PDF}). - -Autorka dokumentu może zachęcić czytelników do korespondencji -elektronicznej, wpisując instrukcję -\ci{href} jako fragment polecenia \ci{author} - na stronie tytułowej dokumentu: -\begin{code} -\begin{verbatim} -\author{Maria Oetiker $<$\href{mailto:mary@oetiker.ch}% - {mary@oetiker.ch}$>$ -\end{verbatim} -\end{code} - %% -Zauważmy, że łącze zapisano tu tak, iż adres elektroniczny pojawia się -zarówno w~łączu, jak i~na stronie. Gdyby podać go tak: - %% -\begin{code} -\verb+\href{mailto:mary@oetiker.ch}{Maria Oetiker}+ -\end{code} -to łącze działałoby w~programie \prgi{Acrobat}, -lecz adres nie byłby widoczny w~wydruku. - - -\subsection{Problemy z~łączami} - -Ukazaniu się komunikatu w~rodzaju: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -! pdfTeX warning (ext4): destination with the same - identifier (name{page.1}) has been already used, - duplicate ignored -\end{verbatim} -\end{code} - %% -towarzyszy reinicjalizacja licznika, na przykład w~wyniku użycia -polecenia \ci{mainmatter}, dostępnego w~klasie dokumentów \texttt{book}. -Ustala ono wartość licznika stron na~1 tuż przed pierwszym rozdziałem -książki. Ale ponieważ również i~wstęp do książki zawiera stronę~1, to -odsyłacz ,,page.1'' staje się niejednoznaczny, stąd notka -,,\verb+duplicate+ \verb+ignored+''. - -Możemy temu przeciwdziałać, dodając opcję \popt{plainpages=false}. -Pomaga to niestety tylko w~odniesieniu do licznika stron. -Radykalniejszym rozwiązaniem jest opcja \popt{hypertexnames=false}, -która jednak powoduje, że przestają działać odsyłacze do stron -w~skorowidzu. - -\subsection{Problemy z~zakładkami} - -Tekst na zakładkach nie zawsze wygląda zgodnie z~naszymi oczekiwaniami. -Ponieważ zakładki są traktowane jako ,,czysto tekstowe'', może w~nich -wystąpić mniejszy zakres znaków niż w~normalnym tekście \LaTeX{}owym. -Pakiet \pai{hyperref} zauważy tego typu problem -i~zasygnalizuje go komunikatem: -\begin{code} -\begin{verbatim} -Package hyperref Warning: -Token not allowed in a PDFDocEncoded string: -\end{verbatim} -\end{code} -Możemy ten problem obejść, podając napis przeznaczony na -zakładkę, który ma zastąpić wywołujący trudność tekst: -\begin{command} -\ci{texorpdfstring}\verb|{|\emph{\TeX{} tekst}\verb|}{|\emph{Napis na zakładkę}\verb|}| -\end{command} - %% -\noindent -Podstawowym kandydatem do zastosowania takiego postępowania są -wzory matematyczne: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\section{\texorpdfstring{$E=mc^2$}{E=mc^2}} -\end{verbatim} -\end{code} - %% -Śródtytuł ,,\verb@E=mc^2@'' przekształca się na zakładce w~,,E=mc2''. - -Także zmiany kolorów nie przenoszą się dobrze na zakładki: - %% -\begin{code} -\verb+\section{\textcolor{czerwony}{Czerwony !}}+ -\end{code} - %% -Na zakładce otrzymamy ,,redRed!''. Polecenie \verb+\textcolor+ jest -tu ignorowane, chociaż wyświetlany jest jego argument (na czerwono). -Lepszy wynik uzyskamy, wpisując: - %% -\begin{code} -\verb+\section{\texorpdfstring{\textcolor{red}{Red !}}{Red\ !}}+ -\end{code} - %% -Jeśli w~dokumencie używamy unikodu, a~pakietowi \pai{hyperref} podamy -opcję \popti{unicode}, to na zakładkach będą mogły wystapić znaki -unikodowe\index{Unicode}. -Poszerza to zakres znaków, które można przekazać -w~poleceniu \ci{texorpdfstring}. - -\subsection{Interpretacja pliku źródłowego przez \LaTeX{}a i~pdf\LaTeX{}a} -\label{sec:pdfcompat} - -W~idealnych warunkach dokument powinien się równie dobrze kompilować -tak w~\LaTeX{}u, jak i~w~pdf\LaTeX{}u. Problemy w~tym względzie mogą -wynikać przede wszystkim z~włączania grafiki. Prostym sposobem jest -\emph{systematyczne opuszczanie} rozszerzeń nazw plików w~poleceniu -\ci{includegraphics}. Powoduje to wyszukiwanie plików w~formacie -właściwym dla sposobu kompilacji. Reszta sprowadza się do wygenerowania -odpowiednich wersji plików graficznych. \LaTeX{} poszuka plików -\eei{.eps}, podczas gdy pdf\LaTeX{} spróbuje włączyć plik o~jednym -z~rozszerzeń \eei{.png}, \eei{.pdf}, \eei{.jpg} lub -\eei{.mps} (w~podanej kolejności). - -Jeśli w~{pdf\TeX}owej wersji dokumentu chcemy użyć innego kodu niż -w~\LaTeX{}owej, to do preambuły możemy dodać pakiet -\pai{ifpdf}\footnote{Pełniejsze wyjaśnienie, kiedy ten pakiet się - przydaje, można znaleźć w~\TeX{}owym \acro{FAQ}-u, w~punkcie - \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=ifpdf}.}. -%% mętne [tp]: -%% Są spore -%% szanse, że mamy go już w~instalacji, a~jeśli nie, to prawdopodobnie -%% używamy MiK\TeX{}a, który napotkawszy pierwsze użycie pakietu, -%% zainstaluje go nam automatycznie. -W~pakiecie zdefiniowana jest -instrukcja \ci{ifpdf}, która ułatwia pisanie kodu warunkowego. -W~poniższym przykładzie wersja do druku, w~formacie \acro{PS}, -ma być czarno{\dywiz}biała, co obniży koszty w~drukarni, -podczas gdy wersja \acro{PDF}, przeznaczona do wyświetlania na ekranie, -ma być kolorowa: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -%& --translate-file=il2-pl -\RequirePackage{ifpdf} -% Sprawdzamy, czy działa pdfTeX: -\ifpdf \documentclass[a4paper,12pt,pdftex]{book} -\else \documentclass[a4paper,12pt,dvips]{book} \fi - -\ifpdf \usepackage{lmodern} \fi -% dodajemy hiperłącza -\usepackage[bookmarks,colorlinks,plainpages=false]{hyperref} -\usepackage{polski} -... -\end{verbatim} -\end{code} - %% -Pakiet \pai{hyperref} jest tu włączany także w~wersji \acro{PS}. -Dzięki temu polecenie \ci{href} zadziała także w~wypadku kompilacji -zwykłym {\LaTeX}em. - -Warto odnotować, że w~niektórych współczesnych dystrybucjach {\TeX}a -%na przykład w~\TeX{}Live, -podstawowym programem używanym do kompilacji dokumentów -jest właśnie \prg{pdftex}. Przełącza się on na -generowanie plików \acro{PDF} albo \acro{DVI}, zależnie od ustawień -podanych wraz z~klasą dokumentu. -Kod podany powyżej pozwala użyć zarówno instrukcji -\prg{pdflatex} do wygenerowania \acro{PDF}-a, jak i~\prg{latex} do -uzyskania pliku~\acro{DVI}. - -\subsection{Wymiary kartki papieru} - -W~{\LaTeX}u rozmiar papieru zadaje się w~opcjonalnym argumencie -polecenia \ci{documentclass}, na przykład \popti{a4paper} albo -\popti{letterpaper}. Opcje te działają również w~wypadku generowania -dokumentu \acro{PDF}, tyle że ich wykonanie nie wystarcza do stworzenia -poprawnego pliku \acro{PDF}. Jeśli korzystamy z~pakietu \pai{hyperref}, -%(por.~s.~\pageref{ssec:pdfhyperref}), -to niezbędne polecenia zostaną -wykonane automatycznie. W~przeciwnym razie musimy to zrobić ręcznie, -umieszczając w~preambule dokumentu następujący fragment: - %% -\begin{code} -\begin{verbatim} -\ifpdf %% działa tylko z pdftex: - \pdfpagewidth=\paperwidth \pdfpageheight=\paperheight - %% dziala z programami latex+dvips: -\else \special{papersize=\paperwidth,\pageheight} \fi -\end{verbatim} -\end{code} - -\section{Tworzenie prezentacji \label{sec:beamer}} -\secby{Daniel Flipo}{Daniel.Flipo@univ-lille1.fr} -\noindent -Wyniki naszej pracy naukowej możemy przedstawiać kredą na tablicy, -za pomocą rzutnika i~przeźroczy (slajdów) bądź -- posługując -się odpowiednim oprogramowaniem -- bezpośrednio z~laptopa. - -Program {pdf\LaTeX}\index{pdflatex@pdf\LaTeX} -w~połączeniu z~klasą \pai{beamer} służy do -tworzenia prezentacji w~formacie \acro{PDF}. Wyglądają one tak, jak -gdybyśmy je wygenerowali -- mając dobry dzień i~sporo szczęścia -- za -pomocą PowerPointa, ale są bardziej przenośne, bo -\prgi{Acrobat Reader} jest -dostępny w~większej liczbie systemów. -%%\looseness-3 - -Klasa \pai{beamer} używa pakietów \pai{graphicx}, \pai{color} oraz -\pai{hyperref} z~opcjami zaadaptowanymi do prezentacji ekranowych. -%La figure~\ref{fig:pdfscr} contient un exemple de fichier minimal \`a -%compiler avec \wi{pdf\LaTeX} et le -%résultat produit. - -% Écran capturé par ImageMagick (man ImageMagick) fonction << import >> -% et convertie en jpg toujours par ImageMagick. - -\begin{figure}[!htb] -\begingroup -\advance\baselineskip-.45pt -\begin{verbatim} -%& --translate-file=il2-pl -\documentclass[10pt]{beamer} -\mode<beamer>{\usetheme[hideothersubsections,% - right,width=22mm]{Goettingen} } -\usepackage{polski} -\title{Prosta prezentacja} -\author[K. Wielki]{Karol Wielki} -\institute{Uniwersytet Karola Wielkiego} -%\titlegraphic{\includegraphics[width=20mm]{USTL}} -\date{2005} - -\begin{document} -\begin{frame}<handout:0> - \titlepage \end{frame} - -\section{Przykład} - -\begin{frame} - \frametitle{Co robić w~niedzielne popołudnie?} - \begin{block}{Można:} - \begin{itemize} - \item pójść na spacer z~psem\pause - \item przeczytać książkę\pause - \item pobawić się z~kotem\pause - \end{itemize} - \end{block} - i~robić wiele innych rzeczy. -\end{frame} -\end{document} -\end{verbatim} -\endgroup -\caption{Prosty kod dla klasy \pai{beamer}} -\label{fig:code-beamer} -\end{figure} - -Kompilując {pdf\LaTeX}em\index{pdflatex@pdf\LaTeX} -kod z~rysunku \ref{fig:code-beamer}, -otrzymamy plik \acro{PDF} ze stroną tytułową oraz jeszcze jedną -stroną, zawierającą kilka punktów, które mają się odsłaniać w~miarę, -jak podczas prezentacji będziemy przechodzili do kolejnych jej kroków. - -Jedną z~zalet klasy \pai{beamer} jest to, że generuje ona gotowy do -użycia plik \acro{PDF}, bez konieczności przechodzenia przez fazę -postscriptową, jak to jest w~wypadku pakietu \pai{prosper} albo -wymagającego dodatkowego przetworzenia pakietu \pai{ppower4}. -Korzystając z~klasy \pai{beamer}, możemy z~tego samego pliku źródłowego -generować kilka wersji prezentacji, tak zwanych trybów. Plik źródłowy -może w~nawiasach kątowych zawierać instrukcje przeznaczone do różnych -trybów. Dostępne są następujące tryby: \texttt{beamer} -- dla omówionych -wyżej prezentacji \acro{PDF}, \texttt{trans} -- do slajdów, oraz -\texttt{handout} -- do wydruku. Domyślnym jest \texttt{beamer}, a~inny -tryb możemy zadać jako opcję globalną, wpisując na przykład -\verb|\documentclass[10pt,handout]{beamer}| w~celu wydrukowania -materiałów do rozdania. - -Wygląd ekranu prezentacji zależy od wybranego \emph{tematu}. -Możemy wskazać jeden z~tematów dostarczanych wraz z~klasą albo -stworzyć nasz własny. Więcej informacji na ten temat można znaleźć -w~opisie klasy zawartym w~pliku \texttt{beameruserguide.pdf}. - -Przyjrzyjmy się bliżej kodowi z~rysunku~\ref{fig:code-beamer}. -Do wersji ekranowej prezentacji wybrano dla trybu \verb|\mode<beamer>| temat -\emph{Goettingen}, w~którym spisowi treści towarzyszy panel do -nawigacji. Opcje tematu pozwalają określić rozmiar panelu (w~tym wypadku 22$\,$mm) -oraz jego pozycję (z~prawej strony głównego tekstu). Opcja - \emph{hideothersubsections} nakazuje pokazywać tytuły punktów, - jednak tylko te, które pochodzą z~bieżącego rozdziału. Dla trybów - \verb|\mode<trans>| i~\verb|\mode<handout>| nie zadano żadnej opcji; -mają się ukazywać w~swoim układzie domyślnym. - -%Polecenia \verb|\title{}|, \verb|\author{}|, \verb|\institute{}|, oraz -% czy kogoś pogięło z tymi {}: -Polecenia \ci{title}, \ci{author}, \ci{institute}, oraz -\ci{titlegraphic} określają zawartość strony tytułowej. Opcjonalne -argumenty instrukcji \ci{title} i~\ci{author} pozwalają podać specjalną -wersję tytułu oraz autora do wyświetlenia w~panelu tematu -\emph{Goettingen}. Tytuły oraz podtytuły na panelu są tworzone przez -zwykłe polecenia \ci{section} i~\ci{subsection}, umieszczone \emph{poza} -otoczeniem~\ei{frame}. - -Maleńkie ikonki u~dołu ekranu służą do nawigowania po dokumencie. -Można ich ukazywanie się zablokować poleceniem: -\begin{code} -\begin{verbatim} -\setbeamertemplate{navigation symbols}{} -\end{verbatim} -\end{code} - -Zawartość każdego slajdu oraz ekranu należy umieścić w~otoczeniu -\ei{frame}. W~nawiasach kątowych \verb|<| i~\verb|>| można podać -opcjonalny argument, który pozwala ukryć slajd w~jednym z~trybów -prezentacyjnych. W~powyższym przykładzie pierwsza strona nie ukaże się -w~trybie materiałów do rozdania, gdyż w~argumencie otoczenia \ei{frame} -podano argument \verb|<handout:0>|. - -Warto zatytułować każdy ze slajdów, nie zaś jedynie slajd tytułowy. -Zauważmy, że polecenia \ci{section} i~\ci{subsection} nie służą do -tytułowania slajdów; służy do tego instrukcja \ci{frametitle}. Gdyby -potrzebny był podtytuł, to -- jak pokazano w~przykładzie -- można użyć -otoczenia \ei{block}. - -Użycie polecenia \ci{pause} w~otoczeniu \ei{itemize} pozwala rozwijać -punkty jeden po drugim, w~miarę postępów prezentacji. Dodatkowe efekty -prezentacyjne można osiągnąć za pomocą instrukcji: \ci{only}, -\ci{uncover}, \ci{alt} oraz \ci{temporal}. Do dalszego sterowania -prezentacją służą dopuszczalne w~wielu miejscach opcje, podawane -w~nawiasach kątowych. - -Cokolwiek mówić, aby uzyskać pełny obraz wszystkich dostępnych -parametrów, trzeba przeczytać dokumentację \texttt{beameruserguide.pdf} -klasy \pai{beamer}. Pakiet ten jest ciągle rozwijany, dlatego warto po -nowości zajrzeć na stronę \url{http://latex-beamer.sourceforge.net/}. - -\section{Pakiet \pai{pdfscreen}} - -Pakiet \pai{pdfscreen}, opracowany przez -C.V.~Radhakrishnana\index{Radhakrishnana C.V.}, pozwala tworzyć -dokumenty \acro{PDF} ,,zorientowane ekranowo'', to znaczy takie, które -będzie się wygodnie czytało z~ekranu monitora (inne wymiary kolumny -tekstu, większy krój pisma). Takie dokumenty mogą też zawierać różne -elementy nawigacyjne przeznaczone do poruszania się po dokumencie. -Efektowne przykłady dokumentów przygotowanych za pomocą pakietu -\pai{pdfscreen} można znaleźć pod adresem {\urlPDFscreenexs}. -Szczegółowy polski opis pakietu zawiera~\cite{sapijaszko}. - -\endinput - -%%% Local Variables: -%%% mode: latex -%%% TeX-master: "lshort2e" -%%% case-fold-search: nil -%%% ispell-local-dictionary: "polish" -%%% coding: latin-2 -%%% End: |