summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/Master/texmf-dist/doc/latex/proofread/example.tex
blob: e14aeecd022186f861c8a43abfe64e4fd0071ac9 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
\documentclass{article}
\usepackage[a5paper,right=50mm]{geometry}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{microtype}
\usepackage{proofread}
\begin{document}
Een canon van het Nederlands verleden.

Iedere tijd ontwerpt een eigen versie van het verleden. Vroeger gebeurde
dat bij het kampvuur. Later werd dat op scholen meeslepend verteld. Nu zou
televisie het voor de hand liggende medium zijn. Alleen, dat gebeurt niet.
Daar \rep{schijnt}{lijkt} de gedachte te heersen dat geschiedenis eigenlijk te saai is
om een aardig kijkerspubliek te trekken. Daarom krijgt het de vorm van een
gezelschaps\del{ }spelletje, zoals de verkiezing van `de grootste Nederlander
aller tijden'.

Het is de vraag op grond van welke kennis de kijkers straks deze
historische `idol' kiezen. \yel[commentaar op een zin]{Gezien de verbrokkeling van het
geschiedenisonderwijs kan het hier moeilijk om veel meer gaan dan
bliksemschichten in het donker.}

Dat er weinig belangstelling zou zijn voor serieuze geschiedenis is een
merkwaardig vooroordeel in `Hilversum', dat ook heerst in `Den
Haag'. Alleen al de opmerkelijk hoge oplagen van een auteur als Geert
Mak zouden op het tegendeel kunnen wijzen.

Weinig behulpzaam zijn pleidooien van al diegenen die, bezield van de meest
nobele gedachten, beweren dat er geen historisch besef meer bestaat.
Daarbij blijken zij meestal te bedoelen dat niemand meer een proefwerk kan
maken dat sommigen van ons nog wel kennen van de middelbare school
(althans: van v\'o\'or de Mammoetwet): `wie deed wat, wanneer en waarom?'
Met hoon duikt telkens weer het beruchte proefwerk van het Historisch
Nieuwsblad op, waarin Kamerleden op dit soort vragen een dikke onvoldoende
scoorden. Een herhaling onlangs onder `gewone mensen' leverde een nog
droeviger beeld op.

Naast onwil heerst ook onzekerheid: welk verhaal valt hier te vertellen? De
schuchterheid over het historisch verhaal is vooral een gevolg van
veranderingen in de samenleving. Nederland is `ontzuild'. Kerken en
politieke bewegingen hebben aan overtuigingskracht ingeboet. Het
(emancipatie-)verleden van de eigen bevolkingsgroep is minder bruikbaar
geworden. Bijpassende rituelen zijn vervaagd. De geschiedenis is minder
vanzelfsprekend. Niet langer zijn hieraan wijze lessen en aansporingen te
ontlenen. Historische kennis is verschraald tot eruditie.

Als we weer historisch besef willen kweken, dan gaat het niet zozeer om de
weetjes: de jaartallen van rampen, vorsten en ontdekkingen\,---\,al is daar op
zich\add{zelf} helemaal niets mis mee. Het gaat om de gedachte dat het heden niet
goed te begrijpen valt zonder enig inzicht in de ontwikkeling tot dat
heden. Anders gezegd, het gaat om het vermijden van het misverstand dat de
wereld een schouwtoneel is waarvoor iedere dag het doek opnieuw wordt
opgehaald.

Tegen deze ambitie klinken doorgaans twee bezwaren. Het eerste is dat dit
allemaal voortvloeit uit nostalgie. Oude schoolmeesters zouden een
achterhaald verlangen koesteren naar de overzichtelijkheid van de
`nationalistische en etnocentrische geschiedschrijving van onze blanke
voorvaderen'. Dit klinkt al erg genoeg, maar gewoonlijk volgt dan nog dat
we nu eenmaal in een `postmoderne wereld' leven. De fragmentatie van
mens en samenleving is niet langer in een consistent verhaal te vatten.
`Laat duizend bloemen bloeien' en het komt vanzelf wel goed.

Het tweede bezwaar is dat historisch besef op zichzelf, als een manier om
naar de werkelijkheid te kijken, een tijdelijk verschijnsel is. Het is aan
het eind van de achttiende eeuw opgekomen, beleefde zijn bloeitijd in de
negentiende eeuw en zal nu ten onder gaan. We leven in een
`posthistorische wereld'. Dit bezwaar versterkt de gedachte\,---\,die ook
bij enkele belangrijke historici leeft\,---\,dat de strijd al is verloren en
dat het geschiedenisonderwijs maar beter helemaal kan worden afgeschaft.
Belangstelling voor geschiedenis is op z'n best een oude-mannenkwaal.

En zo mogen we kiezen uit tuchteloosheid of vruchteloosheid. Het gevolg van
deze verwarring is de opmerkelijke dictatuur van het nu en hier, het
zogenaamde presentisme. Bijna tien jaar geleden merkte Rudy Kousbroek al
eens op dat in Nederland, in tegenstelling tot allerlei andere landen,
vooral de gedachte leeft dat weinig uit het verleden nog interessant of
waardevol kan zijn: ``Dat is wat in dit land dat eigenaardige gevoel geeft
dat er een dimensie ontbreekt.'' In het openbare debat is de
continu\"iteit met het verleden nagenoeg afwezig.

\del{Een dergelijke }\rep{c}{C}ontinu\"iteit wordt \rep{doorgaans}{veelal} gevonden in een canon: een
geheel aan kennis en inzichten, aan ordening en interpretatie van het
verleden. Daaraan dienen we meteen toe te voegen dat een dergelijk geheel
niet onveranderlijk is. Integendeel, een canon mag en kan niet worden
gecanoniseerd. Essentieel is juist dat deze voortdurend onderwerp is van
reflectie. Wie en wat verdienen een plek in de canon en waarom? Micha\"el
Zeeman zei hierover eens: ``De canon leert geen vaststaande grootheden, de
canon onderwijst lezen, kijken en luisteren, dat is kritisch
oordelen.'' De canon nodigt uit tot kritiek, tot aanvulling en in ieder
geval tot gebruik.

We hebben geprobeerd\com{a comment without highlighting} een beknopte canon te formuleren voor de
`Nederlandse' geschiedenis. Bij de samenstelling hebben drie criteria
een rol gespeeld. Hoe heeft het huidige Nederland zich gevormd? Welk
politiek-bestuurlijk systeem was in dit gebied overheersend? Welke
ontwikkelingen hebben de Nederlandse samenleving sterk hebben be\"invloed?

Aan deze proeve van een canon zouden we een motto willen meegeven dat aan
\hilite[fill=red, draw=blue,opacity=.5,line width=3pt]{Willem van Oranje}
is toegeschreven: `Hoop is niet vereist om ergens aan
te beginnen, succes niet nodig om te volharden.'
\end{document}