summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/language/vietnamese/vietnet/van-hoa-vn.vnt
blob: bb0c0d174366e6fec98f43b55a03025357cc4277 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
\head{Ba?o To^`n va` Pha't Huy}
\head{Va(n Ho'a Da^n To^.c}
\hfill {\it Tri'ch Trong} {\bf Nguye^.t San Tuo^?i Hoa so^' 11}

\noindent Em ho.c tro` tha^n me^'n:

Thuu em vie^'t, tha^`y dda~ nha^.n dduuoo.c kha' la^u.  Tha^`y chuua
tra? loo`i dduuoo.c, mo^.t pha^`n vi` ba^.n nhie^`u co^ng vie^.c,
nhuung pha^`n nuu~a la` Tha^`y chuua bie^'t pha?i tra? loo`i voo'i em
nhuu the^' na`o ``cho cu. the^?" nhuu em mong muo^'n.  DDe^'n ba^y
gioo` thi` hi vo.ng thuu na`y co' the^? giu'p em tho?a ma~n pha^`n
na`o.

\noindent Thuu em vie^'t:
\begin{quote}\it
``Thuua Tha^`y, la`m the^' na`o dde^? ba?o to^`n va` pha't huy va(n
ho'a da^n to^.c?  Em va^~n bie^'t va(n ho'a da^n to^.c la` ca'i gi`
ra^'t thie^ng lie^ng cao quy'.  Ta^m ho^`n Vie^.t Nam trong con
nguuoo`i em tho^i thu'c em quye^'n luye^'n, ba?o ve^. ne^`n va(n ho'a
a^'y.  Nhuung ne^'u co' ai ho?i em va(n ho'a da^n to^.c la` gi`, va`
la`m the^' na`o dde^? ba?o to^`n va` pha't huy ne^`n va(n ho'a a^'y?
Thi` em chi.u!  Co' nhie^`u nguuoo`i loo'n va` tri' thuu'c ddi.nh
nghi~a ve^` va(n ho'a da^n to^.c ba(`ng nhuu~ng tuu` nguu~ truu`u
tuuoo.ng va` ra^'t kho' hie^?u. Em nghi~ ra(`ng ne^'u em kho^ng
hie^?u dduuoo.c thi` ra^'t nhie^`u ba.n tre? cu`ng luu'a tuo^?i voo'i
em cu~ng kho^ng hie^?u dduuoo.c.  La.i co' nguuoo`i no'i, em kho^ng
bie^'t ho. no'i ddu`a hay no'i tha^.t, ra(`ng: ``Va(n ho'a da^n to^.c
la` ba't phoo?, la` mo'n cha? gio`, la` chie^'c a'o da`i."  Thuua
Tha^`y, nhuu va^.y, co' tha^.t la` khi ta a(n ba't phoo? hay ca'i cha?
gio`, hay khi ta ma(.c chie^'c a'o da`i la` ta dda~ ``ba?o ve^. va`
pha't huy va(n ho'a da^n to^.c kho^ng?"  Thuua Tha^`y, du` ra(`ng ba^y
gioo` Tha^`y kho^ng co`n dduu'ng tre^n bu.c ba?ng dde^? da.y em nuu~a,
nhuung bao gioo` Tha^`y cu~ng la` Tha^`y cu?a em, ne^n em xin Tha^`y
gia?ng gia?i cho em, ma` pha?i cu. the^? coo, Tha^`y nhe'!"
\end{quote}

\noindent Em ho.c tro`,

DDo`i ho?i cu?a em tha^.t hoo.p ly' va` kho^ng co' gi` qua' dda'ng
ca?.  Ta^'t ca? mo.i vie^.c, ne^'u chi? hie^?u tre^n ly' thuye^'t ma`
kho^ng co' ha`nh ddo^.ng cu. the^? thi` dde^`u kho^ng ddi dde^'n dda^u
ca?.  Co^? nha^n ta dda~ vi' von: {\sf ``No'i mo^.t thuuoo'c kho^ng
ba(`ng buuoo'c dduuoo.c mo^.t gang."} Va^.y Tha^`y se~ co^' ga('ng
gia?i thi'ch va^'n dde^` cho em mo^.t ca'ch gia?n di. de^~ hie^?u,
ddo^`ng thoo`i dde^` nghi. voo'i em mo^.t so^' vie^.c cu. the^?,
nha(`m ``ba?o to^`n va` pha't huy va(n ho'a da^n to^.c."

Ca'c nha` khoa ba?ng khi ddi.nh nghi~a ``va(n ho'a", thuuoo`ng du`ng
nhuu~ng chuu~ truu`u tuuoo.ng va` kho' hie^?u, ly' do chi'nh la` vi`
va(n ho'a vo^'n la` mo^.t ca'i gi` ba`ng ba.c, tha^'m nhie^~m va`o
nhie^`u la~nh vuu.c, ta kho^ng the^? na('m dduuoo.c ca'i ``va(n ho'a"
trong tay, cu~ng kho^ng the^? quan sa't no' tuuoo`ng ta^.n nhuu khi ta
quan sa't mo^.t ddo^` va^.t.  Suu. tha^.t, va(n ho'a chi'nh la` {\sf
ne^'p so^'ng cu?a con nguuoo`i.} Va(n ho'a da^n to^.c chi'nh la` {\sf
ne^'p so^'ng cu?a con nguuoo`i, da^n to^.c a^'y."} Ne^'p so^'ng cu?a
da^n to^.c dduuoo.c the^? hie^.n qua suy nghi~, ca?m xu'c, loo`i no'i,
ha`nh ddo^.ng cu?a ho..  Nhuu the^', em co' the^? hie^?u {\sf va(n
ho'a cu?a mo^.t da^n to^.c chi'nh la` ca'i le^` lo^'i suy nghi~, ca?m
xu'c, no'i na(ng, ha`nh ddo^.ng cu?a da^n to^.c a^'y.}

Da^n to^.c Vie^.t Nam co' mo^.t le^` lo^'i suy nghi~, ca?m xu'c, no'i
na(ng, ha`nh ddo^.ng cu?a mi`nh.  Le^` lo^'i a^'y duu.a tre^n nhuu~ng
dda(.c ti'nh sau dda^y: {\sf tro.ng a^n nghi~a; hie^'u ho`a; uua
chuo^.ng suu. ho`a ddie^.u, nhi.p nha`ng, uye^?n chuye^?n; ca^`n cu`
nha^~n na.i; cam dda?m cha^'p thua^.n nhuung va^~n ra suu'c ddo^'i
pho' voo'i nghi.ch ca?nh; tro.ng ddoo`i so^'ng gia ddi`nh, gia to^.c;
ddoa`n ke^'t khi bi. ke? thu` chung uy hie^'p, ta^'n co^ng.}  Co'
the^? no'i ddo' la` nhuu~ng dda(.c ti'nh ca(n ba?n cu?a ne^`n va(n
ho'a da^n to^.c Vie^.t Nam, no' a?nh huuoo?ng va` ta^'t ca? suu. suy
nghi~, ti`nh ca?m, loo`i no'i, ha`nh ddo^.ng cu?a nguuoo`i Vie^.t Nam,
du` ho. oo? ba^'t cuu' dda^u, trong hoa`n ca?nh na`o.

Nhuu va^.y, ne^'u pha^n ti'ch cho ky~, thi` ba't phoo?, mo'n cha?
gio`, chie^'c a'o da`i {\sf kho^ng pha?i la` va(n ho'a Vie^.t Nam,}
nhuung no' {\sf the^? hie^.n va(n ho'a Vie^.t Nam,} no' {\sf la` sa?n
pha^?m cu?a va(n ho'a Vie^.t Nam,} chi.u a?nh huuoo?ng dda(.c ti'nh
{\sf ho`a ddie^.u, nhi.p nha`ng, uye^?n chuye^?n cu?a va(n ho'a Vie^.t
Nam.}  Ngay ca? nhuu~ng ca'i co' ve? thie^ng lie^ng, cao quy' hoon,
nhuu thoo lu.c ba't, lo^'i thoo thua^`n tu'y da^n to^.c cu~ng kho^ng
pha?i la` va(n ho'a Vie^.t Nam, ma`, cu~ng nhuu nhuu~ng mo'n a(n hay
chie^'c a'o kia, no' chi? la` mo^.t sa?n pha^?m mang dda(.c ti'nh
cu?a va(n ho'a da^n to^.c:  {\sf dda(.c ti'nh nhi.p nha`ng, uye^?n
chuye^?n.}

\medskip
\noindent Em ho.c tro` tha^n me^'n,

Nhuu the^', ba?o to^`n va` pha't huy va(n ho'a da^n to^.c kho^ng pha?i
la` ta ba?o to^`n va` pha't huy nhuu~ng sa?n pha^?m cu?a ne^`n va(n
ho'a a^'y, nhuung la` ta ba?o to^`n chi'nh nhuu~ng dda(.c ti'nh cu?a
ne^`n va(n ho'a a^'y, nhuu~ng dda(.c ti'nh dda~ a?nh huuoo?ng va` chi
pho^'i dde^'n y' nghi~, ta^m ti`nh, loo`i no'i, ha`nh ddo^.ng cu?a con
nguuoo`i Vie^.t Nam, nhuu~ng dda(.c ti'nh dda~ ta.o ne^n nhuu~ng sa?n
pha^?m cu?a da^n to^.c Vie^.t Nam nhuu thuu'c a(n, y phu.c, nha`
cuu?a, va(n chuuoong, chuu~ nghi~a.

Theo thoo`i gian va` theo lua^.t pha't trie^?n, ca'c sa?n pha^?m cu?a
va(n ho'a cu~ng dda~ co' nhie^`u bie^'n ca?i, thay ddo^?i.  Ba't
phoo? hay mo'n cha? gio` dda~ tro^i no^?i theo thoo`i gian, chi.u
nhie^`u suu. gia gia?m, pha che^' moo'i tha`nh mo'n a(n ba^y gioo`;
chie^'c a'o da`i cu~ng dda~ chi.u suu. mo^? xe?, ca?i ca'ch nhie^`u
la^`n; lo^'i thoo lu.c ba't cu~ng tuu` tho^ soo da^`n da` troo? ne^n
ddie^u luye^.n.  Ngay ca? chuu~ vie^'t cu?a chu'ng ta, lu'c dda^`u
du`ng chuu~ Ha'n, sau du`ng chuu~ Ha'n che^' ta'c tha`nh chuu~ No^m,
ro^`i cuo^'i cu`ng la` chuu~ Quo^'c Nguu~; chi'nh chuu~ Quo^'c nguu~
la` chuu~ chu'ng ta du`ng ba^y gioo` cu~ng dda~ tra?i qua nhie^`u giai
ddoa.n hi`nh tha`nh va` pha't trie^?n moo'i tha`nh thuu' chuu~ nhuu
ba^y gioo`.  Boo?i the^', ne^'u ba?o ra(`ng ba?o to^`n va` pha't huy
nhuu~ng sa?n pha^?m cu?a ne^`n va(n ho'a a^'y, thi` ho'a ra mo^~i khi
chu'ng ta bie^'n ca?i, suu?a ddo^?i nhuu~ng sa?n pha^?m a^'y la`
chu'ng ta dda~ bo? ma^'t hay dda~ suu?a ddo^?i va(n ho'a da^n to^.c
hay sao\?  Cha('c cha('n em cu~ng nghi~ la` kho^ng.  Boo?i va^.y,
Tha^`y muo^'n nha('c la.i voo'i em: {\sf ba?o to^`n va` pha't huy va(n
ho'a da^n to^.c la` ba?o to^`n va` pha't huy ca'i go^'c, ca'i co^.i
nguo^`n,  tuu'c la` ca'i dda(.c ti'nh co^'t ye^'u cu?a ne^`n va(n ho'a
chu'ng ta\.}

Nhuu va^.y kho^ng co' nghi~a la` chu'ng ta kho^ng co`n a(n phoo? hay
cha? gio`, kho^ng co`n ma(.c a'o da`i, kho^ng co`n chuo^.ng thoo lu.c
ba't.  A(n nhuu~ng mo'n a(n ddo', ma(.c thuu' y phu.c ddo', sa'ng ta'c
hay thuuoo?ng thuu'c thuu' thoo ddo' la` di.p ra^'t to^'t dde^?
nha('c nhoo? chu'ng ta nhoo' dde^'n va(n ho'a da^n to^.c.  Nhuung
ne^'u cuu' a(n, cuu' ma(.c, cuu' thuuoo?ng thuu'c nhuu the^', ma` la.i
kho^ng chi.u the^? hie^.n nhuu~ng dda(.c ti'nh co^'t ye^'u cu?a va(n
ho'a da^n to^.c qua lo^'i suy nghi~, ca?m xu'c, no'i na(ng, ha`nh
ddo^.ng trong cuo^.c so^'ng ha`ng nga`y thi` vie^.c a(n, ma(.c,
thuuoo?ng thuu'c kia kho^ng ddu? dde^? ke^'t lua^.n ra`ng chu'ng ta
ddang ba?o ve^. va` pha't trie^?n va(n ho'a cu?a da^n to^.c chu'ng
ta\.

DDe^'n ba^y gioo`, co' le~ Tha^`y kho^ng ca^`n dde^` ra nhuu~ng ha`nh
ddo^.ng cu. the^? ve^` vie^.c ba?o to^`n va` pha't huy va(n ho'a da^n
to^.c nuu~a.  Em la` ho.c tro` cu?a Tha^`y, nhuung ba^y gioo` em dda~
loo'n, ne^n Tha^`y co' the^? chia se? voo'i em ddie^`u quan tro.ng
na`y: vie^.c ba?o to^`n va` pha't huy va(n ho'a da^n to^.c kho^ng
pha?i chi? dduuoo.c thuu.c hie^.n ba(`ng va`i ba vie^.c la`m cu. the^?
ma` ddu?, no' pha?i dduuoo.c thuu.c hie^.n ba(`ng ca'ch mo^~i nguuoo`i
Vie^.t {\sf so^'ng nhuu mo^.t nguuoo`i Vie^.t, suy nghi~ nhuu mo^.t
nguuoo`i Vie^.t, xu'c ca?m nhuu mo^.t nguuoo`i Vie^.t, a(n no'i nhuu
mo^.t nguuoo`i Vie^.t, ha`nh ddo^.ng nhuu mo^.t nguuoo`i Vie^.t...
trong mo.i hoa`n ca?nh, mo.i thoo`i gian, mo.i nooi cho^'n va` ke'o
da`i trong ca? cuo^.c so^'ng gia ddi`nh.} DDe^? so^'ng dduuoo.c nhuu
va^.y, lu'c na`o ta cu~ng pha?i nuo^i trong ta nhuu~ng dda(.c ti'nh
co^'t ye^'u cu?a ne^`n va(n ho'a da^n to^.c chu'ng ta, nhuu~ng dda(.c
ti'nh ma` Tha^`y dda~ nha('c oo? pha^`n dda^`u buu'c thuu\.  Khi em
ho.c ha`nh, la`m vie^.c trong soo?, chung so^'ng trong gia ddi`nh,
hoa.t ddo^.ng xa~ ho^.i, dda^'u tranh chi'nh tri.; khi em ye^u
thuuoong, la`m vie^.c ba'c a'i, sinh hoa.t ddoa`n the^?... em dde^`u
so^'ng ddu'ng nhuu nhuu~ng dda(.c ti'nh cu?a ne^`n va(n ho'a da^n
to^.c chu'ng ta\.  Nhuu the^' thi` du` em co' so^'ng tre^n xuu'
nguuoo`i, oo? nhuu~ng hoa`n ca?nh kho^ng the^? a(n thuu'c a(n, du`ng y
phu.c thua^`n tu'y da^n to^.c, pha?i no'i ngo^n nguu~ nuuoo'c nguuoo`i
hay mang quo^'c ti.ch cu?a xuu' soo? kha'c, em va^~n {\sf tro.n ve.n
la` mo^.t nguuoo`i Vie^.t Nam.}

\noindent Em ho.c tro` tha^n a'i,

Tha^`y ra^'t vui khi dduuoo.c bie^'t hie^.n ta.i em ddang la` co^
gia'o da.y Vie^.t nguu~ cho ca'c em nho?.  Vie^.c giu'p ca'c em no'i
dduuoo.c, ddo.c dduuoo.c, vie^'t dduuoo.c ngo^n nguu~ va` va(n tuu.
da^n to^.c la` vie^.c la`m qua' to^'t dde.p dde^? giu'p ca'c em ga('n
bo' voo'i gia ddi`nh Vie^.t Nam, co^.ng ddo^`ng Vie^.t Nam, da^n to^.c
Vie^.t Nam, va(n ho'a Vie^.t Nam.  Nhuung em a., ne^'u ca'c tha^`y,
co^ gia'o xem vie^.c giu'p ca'c em nho? no'i dduuoo.c tie^'ng Vie^.t,
ddo.c dduuoo.c mo^.t ba`i ba'o chuu~ Vie^.t, vie^'t dduuoo.c mo^.t
buu'c thuu ba(`ng Vie^.t nguu~ la` mu.c ddi'ch, thi` tha^`y thie^?n
nghi~ ra(`ng vie^.c la`m a^'y du` co' to^'t, ra^'t to^'t, cu~ng chuua
the^? dduuoo.c coi la` vie^.c la`m ba?o to^`n va` pha't huy va(n ho'a
da^n to^.c.  Trong mo^.t cuo^.c ga(.p goo~, no'i chuye^.n, ta^m suu.
voo'i mo^.t so^' tha^`y, co^ gia'o da.y Vie^.t nguu~ oo? San Jose,
California, Tha^`y dda~ nghe nhuu~ng loo`i cha^n ti`nh pha't xua^'t
tuu` tra'i tim ye^u chuo^.ng va(n ho'a da^n to^.c cu?a nhuu~ng
nguuoo`i tre? dda'ng ki'nh tro.ng ddo'.  Nhuu~ng anh chi. a^'y no'i
ra(`ng: mu.c ddi'ch cu?a vie^.c da.y Vie^.t nguu~ kho^ng pha?i chi?
nha(`m giu'p ca'c em nho? no'i, ddo.c, vie^'t tie^'ng Vie^.t, chuu~
Vie^.t; nhuung la` huuoo'ng da^~n ca'c em {\sf so^'ng la` mo^.t
nguuoo`i Vie^.t Nam, voo'i ne^`n va(n ho'a Vie^.t Nam.} Tha^`y nghi~
ra(`ng em cu~ng chia se? ta^m ti`nh va` y' thuu'c a^'y.  Va` ne^'u
mo.i nguuoo`i Vie^.t chu'ng ta dde^`u y' thuu'c va` ha`nh ddo^.ng nhuu
va^.y, thi` lo gi` va(n ho'a da^n to^.c kho^ng dduuoo.c ba?o to^`n va`
pha't huy\.

DDo' la` uuoo'c vo.ng cu?a em, cu?a Tha^`y va` cu?a bao nhie^u
nguuoo`i Vie^.t thie^.n chi' kha'c.  DDuu`ng choo` ddoo.i ai va` cu~ng
dduu`ng choo` ddoo.i dde^'n lu'c na`o, ngay ba^y gioo` mo^~i chu'ng ta
ha~y the^? hie^.n uuoo'c moo ddo' ba(`ng cuo^.c so^'ng va` ha`nh
ddo^.ng cu?a chi'nh mi`nh.

\sig{{\sl Tha^n a'i,} \\Tha^`y: Bu`i Va(n}