summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/language/vietnamese/vietnet/tuoi-tre.vnt
blob: e4fe627a96a3b2e6f62027d0877c1522e33fd523 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
\sl
\head{Thuu Guu?i Mo^.t Nguuoo`i Ba.n Tre?}

\hfill {\it Tri'ch Trong} {\bf Non So^ng}\par
\hfill {\bf so^' 6 Tha'ng 10-88}\par

Truuoo'c dda^y va`i na(m, hoa(.c cu. the^? la` trong buo^?i ho^.i
tha?o ve^` ``Tuo^?i Tre? Cu?a Tha^.p Nie^n 60" do To^?ng Ho^.i SV Nam
Cali to^? chuu'c va`o khoa?ng tha'ng 6 na(m 1984, to^i co' dduuoo.c
nghe mo^.t ba.n tre? dda(.t ca^u ho?i: {\bf ``Xin cho bie^'t tuo^?i
tre? hie^.n nay ca^`n pha?i la`m gi`?"} Ca^u ho?i na`y dda~ dduuoo.c
la^.p la.i oo? nhie^`u cho^~, sau ddo', ra?i ra'c trong ca'c cuo^.c
ho^.i tha?o lie^n quan dde^'n the^' he^. tre? oo? Nam Cali, oo?
Kansas Ciy, oo? Wichita, oo? Oregon, va` ca? tre^n nhie^`u ba`i ba'o
do tuo^?i tre? vie^'t nuu~a.

DDe^'n ho^m nay, nha^.n dduuoo.c thuu cu?a ba.n, to^i la.i ga(.p y
chang ca^u ho?i vo^'n dda~ dduuoo.c dda(.t ra tuu` bao la^u nay ro^`i:
``Trong cuuoong vi. mo^.t nguuoo`i vie^'t va(n nhuu Chu', xin Chu' cho
cha'u mo^.t loo`i khuye^n: {\bf Tuo^?i tre? hie^.n nay chu'ng cha'u
pha?i la`m gi`?}"

Truuoo'c he^'t, to^i ra^'t tha^'u hie^?u ra(`ng, khi mo^.t ba.n tre?
dda(.t ra ca^u ho?i nhuu the^', la` anh dda~ mang mo^.t ta^'m lo`ng
cha^n tha`nh.  Cha^n tha`nh muo^'n la('ng nghe tie^'ng no'i cu?a the^'
he^. ddi truuoo'c.  Cha^n tha`nh muo^'n ddo'ng go'p mo^.t ca'i gi`
huu~u i'ch trong sinh hoa.t cu?a gioo'i tre? no'i rie^ng va` trong
co^.ng ddo^`ng nguuoo`i Vie^.t oo? ha?i ngoa.i no'i chung.

Tuy nhie^n, pha?i tha`nh thuu.c ma` no'i cuu' mo^~i la^`n nghe mo^.t
ca^u ho?i tuuoong tuu., hoa(.c truu.c tie^'p nhuu ca^u ho?i oo? tre^n,
hoa(.c gia'n tie^'p nhuu y' kie^'n cu?a gioo'i tre? cho ra(`ng {\it
``ca^`n dde^'n suu. di`u da('t cu?a the^' he^. dda`n anh ddi truuoo'c
dde^?  tuo^?i tre? co' kha? na(ng phu.c vu. huu~u hie^.u cho co^.ng
ddo^`ng,"} v.v., luo^n luo^n to^i dde^`u ca?m tha^'y nhen nhu'm mo^.t
ca?m gia'c buu.c bo^.i, ba^'t o^?n.

Co' pha?i la` to^i qua' khi'ch qua' kho^ng, khi cuu' cho ra(`ng muo^'n
la`m ba^'t cuu' chuye^.n gi` kha'c truuoo'c he^'t, tuo^?i tre? cu?a
ca'c ba.n ca^`n pha?i co' tinh tha^`n tuu. chu?.  Thie^'u tuu. chu?
la` sa dda` va`o tra.ng tha'i phu. thuo^.c.  Vi` phu. thuo^.c oo?
nguuoo`i kha'c, cho ne^n dda~ co' bao nhie^u nguuoo`i trong gioo'i
tre? dda~ tuu`ng pha?i tho^'t le^n: ``Tuo^?i tre? bi. loo.i du.ng,
tuo^?i tre? bi. huuoo'ng da^~n sai la.c va` do ddo' tuo^?i tre? dda~
tuu`ng bi. thie^u ddo^'t ra^'t nhie^`u trong nhuu~ng giai ddoa.n ro^'i
boo`i cu?a mo^.t xa~ ho^.i ro^'i boo`i nhuu oo? Vie^.t Nam trong
nhuu~ng tha^.p nie^n 60, 70."  Nhu~ng tie^'ng ke^u than, oa'n tra'ch
ddo' kho^ng pha?i la` kho^ng co' ba(`ng chuu'ng cu. the^?.  Qua?
thuu.c, trong qua' khuu', tuo^?i tre? dda~ bi. loo.i du.ng qua'
nhie^`u.  Nguuoo`i tha`nh ta^m voo'i tuo^?i tre? thi` i't nhuung
nguuoo`i dde^'n voo'i tuo^?i tre? dde^? ro^`i lo^i ke'o tuo^?i tre?
ddi theo con dduuoo`ng tham vo.ng cu?a mi`nh thi` ra^'t nhie^`u.  Ba`i
ho.c a^'y dda~ khie^'n cho chi'nh to^i pha?i e de` la^y giu`m cho
tuo^?i tre?.  Va` to^i kha(?ng ddi.nh: tuo^?i tre? co' thie^.n chi'
la('ng nghe nguuoo`i ddi trruuoo'c la` ddie^`u ne^n la`m, nhuung
la('ng nghe chuua pha?i la` dda~ quye^'t ddi.nh.  Suu. quye^'t ddi.nh
sau cu`ng va^~n pha?i la` oo? chi'nh tuo^?i tre?, oo? chi'nh suu. suy
nghi~, dda`o sa^u, ddo^'i chie^'u va` cho.n luu.a chi'nh mo^~i
nguuoo`i tre?.  Y' nghi~a cu?a tinh tha^`n tuu. chu? ma` to^i dde^`
ca^.p dde^'n oo? tre^n na(`m trong suu. tuu. cho.n luu.a ddo'.

Tuy nhie^n dde^? suu. cho.n luu.a cu?a mo^~i nguuoo`i co' nhie^`u
pha^`n chi'nh xa'c, ddie^`u truuoo'c he^'t, tuo^?i tre? pha?i co' kha?
na(ng nha^.n ddi.nh, va` pha'n ddoa'n duu.a tre^n kinh nghie^.m cu?a
nhie^`u nguuoo`i, duu.a tre^n vo^'n lie^'ng tuu tuuoo?ng ra?i ra'c
tre^n nhie^`u sa'ch ba'o, nhie^`u ta'c pha^?m, va` duu.a tre^n suu.
trao ddo^?i, dda`m thoa.i, ghi nha^.n thuuoo`ng xuye^n qua nhuu~ng
cuo^.c ga(.p goo~ giuu~a tuo^?i tre? voo'i nhau\.

No'i kha'c ddi, nguuo`i ta kho^ng the^? da^'n tha^n va`o ba^'t cuu'
mo^.t co^ng cuo^.c hay mu.c ddi'ch na`o ma` la.i chi? co' mo^.t so^'
vo^'n nghe`o na`n cu?a suu. hie^?u bie^'t, cu~ng nhuu suu. luuoo`i
bie^'ng suy nghi~ hay thie^'u dda`o sa^u ve^` mo^.t va^'n dde^`.

Nhuu~ng ddie^`u kie^.n to^'i ca^`n thie^'t ddo', kho^ng mo^.t ba^.c
dda`n anh na`o co' the^? ddem la.i cho nguuoo`i tre? nhuu mo^.t mo'n
qua` ta(.ng de^~ da~i ca?.  No' ddo`i ho?i suu. no^~ luu.c trao gio^`i
cu?a chi'nh ba?n tha^n mo^~i nguuoo`i tre?.  Nhuung suu. kie^.n ma('t
tha^'y, tai nghe trong hie^.n ta.i, nhuu~ng ba`i ho.c ru't ra tuu`
qua' khuu', va` nhuu~ng uuoo'c vo.ng, nhuu~ng khao kha't muo^'n la`m
mo^.t ca'i gi` cho tuuoong lai, ta^'t ca? nhuu~ng thuu' ddo' dde^`u
co' the^? giu'p cho nguuoo`i tre? bo^`i duuoo~ng kha? na(ng hoa.t
ddo^.ng hay suy nghi~ cu?a mo^~i nguuoo`i.

Mo^.t ye^'u to^' kha'c ma` to^i thie^'t tha tro^ng ddoo.i, se~ troo?
tha`nh mo^.t pha^?m cha^'t cu?a gioo'i tre?, ddo' la` suu. co' can
dda?m dda^.p voo~ dduuoo.c nhuu~ng tha`nh kie^'n co^' huu~u, thoa't ly
dduuoo.c nhuu~ng le^` lo^'i suy nghi~ theo lo^'i mo`n, vuuoo.t le^n
tre^n ta^'t ca? nhuu~ng bu?a va^y cu?a ta^m ly' xa~ ho^.i dduuoong
thoo`i dde^? giuu~ dduuoo.c ca'i nhi`n kha'ch quan trong co^ng cuo^.c
cho.n luu.a: nhuu~ng ca'i hay thi` tie^'p tu.c gi`n giuu~, pha't
trie^?n, nhuung ca'i doo? thi` ru~ bo? dde^? ddi ti`m ca'i moo'i thay
the^', kho^ng khie^'p soo., kho^ng ru.t re`, kho^ng chi.u a'p luu.c
ba^'t cuu' tuu` dda^u too'i, ngay ca? nhuung a'p luu.c xua^'t pha't
tuu` tho'i quen cu?a mi`nh, tuu` suu. luuoo`i bie^'ng suy nghi~ cu?a
mi`nh va` suu. nga.i nga^`n pha?i nha^.n la~nh tra'ch nhie^.m khi la`m
mo^.t ca'i gi` kha'c voo'i nhuu~ng ca'i dda~ co', vo^'n co'.  DDo' la`
ddi'ch thuu.c tinh tha^`n cu?a tuo^?i tre?.  Va` tuo^?i tre?  chuua
co' tinh tha^`n ma.nh da.n a^'y, thi` chuua go.i la` tuo^?i tre?.

Mo^.t nhuuoo.c ddie^?m kha'c nuu~a cu?a kha' nhie^`u nguuoo`i, trong
ddo' co' ca? tuo^?i tre?, ddo' la` suu. de^~ da~i cha^'p nha^.n suu.
kie^.n ma` kho^ng tra?i qua qua' tri`nh suy lua^.n hay kie^?m chuu'ng.
DDa^y la` ly' so chi'nh ye^'u dda~ da^~n too'i nhuu~ng ti`nh tra.ng
ngo^. nha^.n, nghi ky. va` chia re~.  Va` dda^'y cu~ng la` mo^.t
nhuuoo.c ddie^?m loo'n lao dda~ khie^'n cho co^.ng sa?n loo.i du.ng
dde^? lu~ng ddoa.n ha`ng ngu~ nhuu~ng nguuoo`i dduu'ng ve^` phi'a
ddo^'i nghi.ch ba(`ng thu? ddoa.n chu.p mu~, tung tin ddo^`n va`
xuye^n ta.c suu. thuu.c.  Tuo^?i tre?, hoon ai he^'t la` nhuu~ng
tha`nh pha^`n tie^'p xu'c ga^`n gu~i voo'i tinh tha^`n khoa ho.c.  Ma`
dda~ go.i la` tinh tha^`n khoa ho.c, thi` kho^ng mo^.t lua^.n cuu'
na`o co' the^? dduu'ng vuu~ng dduuoo.c ne^'u kho^ng tra?i qua mo^.t
qua' tri`nh kie^?m chuu'ng.  Vi` the^', ne^'u de^~ da~i cha^'p nha^.n
nhuu~ng lua^.n cuu' ma` nguuoo`i ta mang too'i cho mi`nh, tuu'c la`
tuu. mi`nh bie^'n tha`nh na.n nha^n cu?a nhuu~ng cuo^.c lo^i ke'o,
da`nh gia^.t tuo^?i tre? trong nhuu~ng mu.c tie^u kho^ng pha?i vi`
chi'nh tuo^?i tre?.  DDie^`u to^'t nha^'t ne^n la`m va^~n la` tha'i
ddo^. tha?n nhie^n thu tha^.p duu~ kie^.n, ca`ng nhie^`u ca`ng to^'t,
dde^'n tuu` mo.i phi'a.  Ro^`i tuo^?i tre? tuu. ti`m ra la^'y ke^'t
lua^.n cho mi`nh sau khi dda~ dda`o sa^u, suy lua^.n va` ngay ca? ba`n
tha?o trong nhuu~ng cuo^.c ho^.i ho.p, ga(.p goo~ giuu~a tuo^?i tre?.
To^i nhoo' dda~ co' la^`n no'i voo'i tuo^?i tre?:

-- Xin dduu`ng tin tuuoo?ng ngay chi'nh nhuu~ng ddie^`u to^i ddang
no'i.  Ha~y thu tha^.p y' kie^'n oo? nhie^`u nguuoo`i kha'c ro^`i
chi'nh anh chi. em tuu. ti`m ra la^'y ke^'t lua^.n cu?a mi`nh.

Hie^?n nhie^n, khi no'i le^n ddie^`u a^'y, co' nghi~a la` to^i kho^ng
muo^'n la`m ke? va.ch dduuoo`ng, hay chi? da^~n anh chi. em pha?i la`m
gi`, pha?i thi ha`nh nhuu~ng gi` dde^? dda'p uu'ng nhu ca^`u ha`nh
ddo^.ng cu~ng nhuu hoa`i ba~o cu?a anh chi. em -- To^i kho^ng muo^'n
ddi la.i ve^'t xe cu~, tuu'c la` xo^ dda^?y tuo^?i tre? va`o tra.ng
tha'i thu. ddo^.ng, de^~ tin, de^~ nghe, va` do ddo' de^~ bi. ma^'t
nie^`m tin mo^.t khi pha't gia'c ra ra(`ng tuo^?i tre? cu?a mi`nh dda~
bi. loo.i du.ng.  To^i mong mo?i tuo^?i tre? pha?i truuoo?ng tha`nh
trong tha'i ddo^. cu?a mi`nh hoon nuu~a, va` can dda?m nha^.n la~nh
vai tro` cu?a gioo'i mi`nh hoon nuu~a, trong tinh tha^`n ca^`u tie^'n,
ho.c ho?i oo? ta^'t ca? mo.i nguuoo`i nhuung kho^ng le^. thuo^.c va`o
mo.i nguuoo`i.

Hi`nh nhuu trong gioo'i tre? hie^.n nay, co' hai quan nie^.m pho^?
bie^'n.  Mo^.t la` ``tra'ch cuu' gioo'i dda`n anh ddi truuoo'c kho^ng
quan ta^m dde^'n suu. huuoo'ng da^~n tuo^?i tre? trong co^ng cuo^.c
phu.c vu. que^ huuoong,"  hai la`: ``tra'ch cuu' the^' he^. truuoo'c
dda~ la`m ma^'t nie^`m tin cu?a tuo^?i tre? vi` nhuu~ng ddo^? voo~
trong qua' khuu', do ddo' tuo^?i tre? sinh ra cha'n chuuoo`ng, thu.
ddo^.ng trong ca'c hoa.t ddo^.ng phu.c vu. cho que^ huuoong."

Theo y' to^i, ca? hai quan nie^.m a^'y dde^`u kho^ng ddu'ng ca?.
Boo?i vi` qua' tin ca^.y va`o the^' he^. gia` dde^? tro^ng ddoo.i
vie^.c suu. di`u da('t hay qua' tra'ch cuu' the^' he^. gia` dde^?
bie^.n minh cho suu. ma^'t nie^`m tin cu?a mi`nh (ma` thuu.c suu. dda~
co' bao nhie^u nguuoo`i co' nie^`m tin chuua dde^? ro^`i ke^u ma^'t?),
ta^'t ca? dde^`u ba('t nguo^`n oo? suu. thie^'u tuu. tin oo? chi'nh
mi`nh.  Li.ch suu? dda~ xa?y ra nhuu the^' ro^`i, que^ huuoong dda~
ddie^u ta`n ra'ch na't nhuu the^' ro^`i, nguuoo`i Vie^.t dda~ pha^n
ho'a, ta?n ma'c, va` dda~ co' nhie^`u ho^' sa^u nga(n ca'ch nhuu the^'
ro^`i.  Va^.y thi` ngo^`i tra'ch cuu' tra'ch nhie^.m ve^` ai, se~ co'
i'ch loo.i gi` dda^u.  Ha~y dde^? vie^.c la`m a^'y cho ca'c nha`
vie^'t suu?.  Rie^ng tuo^?i tre? ha~y sa('n tay le^n va` nhi`n ve^`
phi'a truuoo'c.  Voo'i mo^.t ca'i nhi`n tha(?ng tha('n, kha'ch quan.
Voo'i mo^.t ta^'m lo`ng ro^.ng moo?.  Voo'i mo^.t tra'i tim qua? ca?m.
Va` moo'i mo^.t ta^m nie^.m ha`nh ddo^.ng kho^ng phu.c vu.  cho ba^'t
cuu' thie^?u so^' na`o ma` cho tuye^.t dda.i dda so^' ddo^`ng ba`o
ddang co`n ddau kho^?, thie^'u tho^'n nooi que^ nha`.  Theo to^i ddo'
la` cha^n ly' ddi'ch thuu.c cu?a tuo^?i tre? thuo^.c the^' he^. nga`y
nay\.

\sig{Nha^.t Tie^'n}