summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/language/bengali/mkbangtex/mkbangtex.bang
blob: 7679a6b5348b3e6d029aec7e4f6e3061470dafee (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
\documentclass[11pt]{barticle}
\usepackage{amsmath,amssymb,amsfonts,pifont,mathbang}
\usepackage{pstricks}
\hoffset -1.2in
\voffset -.5in
\textwidth 7in
\textheight = 8.5in
\def\mkbangtexversion{1.1}
\title{ baaNGalaa theke  {\rm\LARGE  \bangtex:  \mkbangtex}\\ 
\hskip 2.5in \foreign{\tt(Version \mkbangtexversion)}}
\author{ koushik raay}
\date{ taattwik padaarthabijnaan bibhaag\\
iNDiyaan esosiyeshan far di kaalTibheshan af saayens\\kalikaataa 700 032, bhaaratabarshha}
\renewcommand{\theequation}{\bng\arabic{equation}}
\renewcommand\emph[1]{{\bns #1}}
\renewcommand{\contentsname}{{\lbng suucii}}
\newcommand\foreign[1]{{\rm #1}}
\newcommand\fncmd[2]{{\tt {#1}{#2}}}
\newcommand\bangtex{{\rm @fn Bang\TeX @fn }}
\newcommand\mkbangtex{{\tt @fn mkbangtex @fn }}
\begin{document}
\bng
\maketitle
\thispagestyle{empty}
\setcounter{page}{0}
\vfill
\tableofcontents
\clearpage
\section{ prabeshak}
\mkbangtex ekaTi \foreign{Python} \foreign{pre-processor}. eTi \bangtex -er sahaayikaa. 
er muul uddeshya romaan harafe baaNGalaa lekhaar 
kichhu subidhaa bidhaan.
\bangtex -e Taaip karaar samay Juktabyanjan eba_m e-kaar, 
i-kaar, oi-kaar o ou-kaar lekhaar janya kichhu niyam maanate hay. 
ei niyamaguli aadyopaanta Juktinirbhar, byatikramahiin, gaaNitik niyamer mata.
Jeman, Juktabyanjan lekhaa hay bhagnaa_msha hisaabe. r, m, l, J-phalaa 
lekhaa hay i_mreji kyaapiTaal harafe. kintu, ei riiti baaNGalaa 
uchchaaraNaanuga naa haoyaay  
taate Taaip karate beshi samay laage.  \mkbangtex
ucchaaraNaanuga romaan haraphe Taaip karaa baaNGalaa lekhaa theke
\bangtex -er upaJogii ekaTi \foreign{\LaTeX} faail baaniye 
dey.
\verb|mkbangtex| \verb|--help| byabahaar kare sa_mxipta saahaaJyasuutra o byabahaarabidhi
paaoyaa Jaabe: 
%\begin{verbatim}
{\tt\small \obeylines
@fn\noindent 
This is mkbangtex Version \mkbangtexversion.
It creates a BangTeX file from a  Bengali document written
phonetically in Roman script. It works in two modes, which
are automatically detected:
bengali: converts anything but single-word latex
\hskip .8in        commands not protected by enclosing with \fncmd{@}{fn}'s.
foreign: converts only the portions enclosed within
\hskip .8in        a pair of \fncmd{@}{bn}'s.
CAUTION: Only ONE mode can be used in a  file.
A piece of text enclosed within a pair of \fncmd{@}{b2e}'s is converted
from Bengali to acctented Roman script following the IAST (1912)
rules. Works in both modes.
[See accompanying documentation for further details.]
---
\begin{verbatim}
   Usage: mkbangtex [-h, --alphabet --transparent, --ancient, -o <out_file>]  <in_file>
        -h, --help    : print this page
        --alphabet    : transliteration table
        --transparent : transparent symbols and default positioning
        --ancient     : ancient Bengali --- without antastha ya 
        -o <out_file> : specify output file (default: <in_file>.tex)

@fn
\end{verbatim}
}
\noindent\verb|<out_file>| nirdishhTa karaa naa thaakale \verb|<in_file>.tex|  
naame ekaTi  \foreign{\LaTeX}  faail toiri habe.

{\color{red}
Jadi kebal \verb|text| Taaipa karate hay, taahale ei \foreign{pre-processor} byabahaar 
karaar sahajatama upaay hala ucchaaraNaanuga baaNGalaa \verb|text| sa_mbalita  
ekaTi \foreign{\LaTeX} phaail likhe 
\begin{verbatim}
@fn  
mkbangtex -o <out_file>  <in_file>
@fn
\end{verbatim}
chaaliye neoyaa. \verb|mkbangtex| eka shabda-bishishhTa
\foreign{\LaTeX} \foreign{command} guli chhaarhaa
anya shabdagulike badale ekaTi \foreign{\bangtex} phaail toiri kare debe.
`shabda' arthe duTi \foreign{whitespace}
-er madhyabartii a_msha. Jeman, \verb|\section{prabeshak}| ekaTi shabda. ataeb,
\verb|\section| -er naam baaNGalaay likhate hale \verb|prabeshak| kathaar aage o pare
ph~naak diye @fn \verb|\section{ prabeshak }| @fn likhate habe.
paxaantare, \verb|\begin{center}| ekaTi shabda, kaajei taa' aparibartita thaakabe.}

kintu lekhaar madhye i_mreji shabda, chhabi baa gaaNitik pharmuulaa thaakale kaaj kichhu
beshi. ebaar taar aalochanaa.
%%%%%%%%%%%
\subsection{ duTi dhaaraa: \foreign{bengali} o \foreign{foreign} }
\verb|mkbangtex| -er du'Ti dhaaraa baa 
\foreign{mode} aachhe: \verb|bengali| o \verb|foreign|.
Je dhaaraay phaaile mulata~h baaNGalaay lekhaa aachhe, seTi \verb|bengali| dhaaraa.
ei dhaaraay \verb|mkbangtex| eka shabda-bishishhTa 
\foreign{@fn \LaTeX~command @fn} guli aparibartita rekhe anyaanya shabdaguli paribartita karabe. 
ei dhaaraay konao a_msha aparibartita raakhaar janye ( Jeman, baaNGalaa lekhaar madhye 
i_mreji shabda likhate hale) sei a_msha \fncmd{@}{fn} dwaaraa beshhTita ka're dite habe. 
udaaharaNaswaruup, niicher samiikaraNaTi, 
\begin{equation}
@fn  
a = b+ cd/5! 
@fn
\end{equation} 
eibhaabe lekhaa Jaabe:\\
\verb|\begin{equation}| \\
\fncmd{@}{fn}\\
@fn\verb|a = b+cd/5!| @fn \\
\fncmd{@}{fn} \\
\verb|\end{equation}| \\
spashhTata~h, \verb|\begin{equation}|, \verb|\end{figure}| ityaadi eka-shabda-bishishhTa
\foreign{@fn \LaTeX~command @fn} haoyaay
eder beshhTaniir baaire raakhaa Jaay. bisheshhata~h \verb|mathmode|, \verb|figure|,
\verb|verbatim| ityaadi \foreign{environment} -er madhye 
\fncmd{@}{fn} beshhTanii atyanta upaJogii.

\verb|foreign| dhaaraa er Thik bipariit. dharaa Jaak ekaTi muulata~h bideshii bhaashhaay
(Jeman \foreign{\LaTeX}!)
lekhaar madhye kichhu baaNGalaa shabda byabahaar karate habe. er janye \verb|bengali|
byabahaar karaa anarthak --- \verb|bengali| dhaaraay \verb|mkbangtex| chalate 
apexaak_rta beshi samay laage. 
ei xetre muul phaailer madhye Je Je a_msha baaNGalaay likhate habe, sei a_mshagulike
\fncmd{@}{bn} dwaaraa beshhTita ka're dilei chalabe. ete \foreign{runtime} anek kam
laagabe. \verb|foreign| dhaaraay \foreign{@fn \LaTeX~command @fn} guli 
\fncmd{@}{bn} beshhTaniir baairei thaakabe. phale, eder konao paribartan habe naa. Jeman, 
\verb|\section| -er naam likhate \verb|\section{|\fncmd{@}{bn} \verb|prabeshak| 
\fncmd{@}{bn}\verb|}|
likhate habe. paashaapaashi dubaar \fncmd{@}{bn} lekhaa Jaabe naa --- ete gaNDagol habe.
duTi dhaaraar bibaraN o beshhTaniir taalikaa niiche punaraay deoyaa ha'la:
\begin{center}
\begin{tabular}{|lcc|}
\hline
dhaaraa (\foreign{mode}) & prakaar (\foreign{type})  
& beshhTanii (\foreign{delimiter}) \\
\hline
\verb|bengali| & baaNGalaa & \fncmd{@}{fn} \\ 
\verb|foreign| & bideshii & \fncmd{@}{bn}\\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
ubhay dhaaraatei Dalaar diye 
gaaNitik farmuulaa swaabhaabik bhaabei lekhaa Jaabe: $a = bd + c$. 
eibhaabe kam-sa_mkhyak i_mreji
shabdao lekhaa Jaay: $\text{like this}$. 

phaaile \fncmd{@}{bn} \sh{ athabaa} \fncmd{@}{fn} thaakale \verb|mkbangtex| saThik \foreign{mode} 
byabahaar karabe. sutaraa_m, ekai phaaile du'Ti dhaaraa byabahaar karaa Jaabe naa.
paxaantare, 
\fncmd{@}{fn} baa \fncmd{@}{bn} -er konaoTi{i} naa thaakale \verb|bengali| dhaaraa byabah_rta
habe. ei dhaaraai \foreign{\mkbangtex} -er puurbokta \foreign{default} dhaaraa.
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
\section{ niyamaabalii}
ebaar ucchaaraNaaanuga baaNGalaa lekhaar bidhi. \verb|bengali| eba_m \verb|foreign| ubhay
dhaaraatei ei bidhi praJojya.
ucchaaraN anusaare lekhaar subidhaa ha'la, niyamaguli anumaan ka're
neoyaa Jaay. uparantu, muul lekhaar paaThaJogyataa b_rddhi paay.
\mkbangtex -eo sei subidhaa paaoyaa Jaabe.
anumaan-nirbhar lekhaay bhul habaar sambhaabanaa atyanta kam. ha'le ei 
DakumenTeshaner parabartii
a_msha parhabaar prayojan ha'te paare. 
echhaarhaa, \verb|--alphabet| \foreign{option} byabahaar kare samasta cinher taalikaa
milabe.
\subsection{ byanjan barNa}
byanjan barNagulir janya du'Timaatra byatikram chhaarhaa sab 
cinhai \bangtex -er DakumenTeshane
Jeman balaa aachhe, temanai lekhaa Jaabe. byatikramii o atirikta 
cinhaguli, 
\begin{center}
\begin{tabular}{ll}
\foreign{@fn c, ch   @fn}   & ch  \\
\foreign{@fn chh     @fn}   & chh  \\
\foreign{@fn Sh, shh @fn}   & shh  \\
\foreign{@fn x       @fn}   & x  \\
\foreign{@fn h, H    @fn}   & h  \\
\end{tabular}
\end{center}
anyaanya byanjan barNer cinhaguli \bangtex -er matai. shudhu ekhan aar 
bhagnaa_msha diye
Juktaaxar athabaa kyaapiTaal harafe -falaa
likhate habe naa. byanjan barNaguli parapar likhalei
chalabe, Jeman, 
ucchhanna, gaangeya, ashwaththa,
uchchiNGRe, mandrya, pouNDrabardhan,  
marmantuda, ei shabdaguli likhate Jathaakrame 
@fn
\begin{verbatim}
ucchhanna, gaangeya, ashwaththa, uchchiNGrhe, mandrya, pouNDrabardhan, marmantuda
\end{verbatim}
@fn
Taaip karate habe. kintu, ekhan du'Ti
byanjan barNa paashaapaashi abik_rta
lekhaar janya taader maajhe \verb|a| likhate habe, Jeman 
\verb|chalabe|: chalabe, aar \verb|chaalaabe|: chaalaabe kintu \verb|chalbe|: chalbe. 
ekhaane \verb|a| -r bhuumikaa \bangtex -er \verb|o| -r mata.
\verb|o| diye ekhan o-kaar baa o lekhaa habe. 
\subsection{ swarabarNa }
swarabarNa o tadbhuuta `kaar' lekhaar niyam ei rakam: 
\begin{center}
\begin{tabular}{lccc}
&$\text{a}$ &  @fn \verb|a, aman| @fn   &  a, aman  \\
&$\text{aa}$ & @fn \verb|aa, aami, maataa| @fn  &  aa, aami, maataa  \\
&$\text{i}$ & @fn \verb|i, icchhe, pitaa| @fn & i, icchhe, pitaa \\
&$\text{ii}$ & @fn \verb|ii, iishaan, riiti| @fn &  ii, iishaan, riiti  \\
&$\text{u}$ & @fn \verb|u, uT, baabu | @fn &  u, uT, baabu,  \\
&$\text{uu}$ & @fn \verb|uu, ruup| @fn &  uu, ruup  \\
\ding{235} &$\text{Ri}$ & @fn \verb|Ri, {RR}, Rishhi| @fn &  Ri,{RR}, Rishhi \\
\ding{235} &$\text{Ri-kaar}$ & @fn \verb|_r, k_rshhak, baTak_rshhNa, h_rday| @fn &
   _r, k_rshhak, baTak_rshhNa, h_rday  \\
&$\text{e}$ & @fn \verb|e, bane, ebaar| @fn &  e, bane, ebaar  \\
&$\text{oi}$ & @fn \verb|oi, oisab, boitaalik| @fn &  oi, oisab, boitaalik  \\
\ding{235} &$\text{o+i}$ & @fn \verb|{o}{i}, {o}{i}sab| @fn & 
 {o}{i}, {o}{i}sab  \\
&$\text{o}$ & @fn \verb|o, bhaalo, obhaabe| @fn &  o, bhaalo, obhaabe  \\
&$\text{ou}$ & @fn \verb|ou, outsukya, noukaa| @fn &  ou, ou_tsukya, noukaa  \\
&$\text{ai, aai}$ & @fn \verb|ai, bai, aai, Jaaiba| @fn & ai, bai, aai, Jaaiba  \\
&$\text{ae, aae}$ & @fn \verb|ae, ataeb, aae, naae| @fn & ae, ataeb, aae, naae  \\
&$\text{aii, aaii}$ & @fn \verb|aii, aaii, baaiijii| @fn & 
 aii, aaii, baaiijii  \\
&$\text{au, aau}$ & @fn \verb|mau, jhaaugaachh| @fn &  mau, jhaaugaachh  \\
&$\text{ao, aao}$ & @fn \verb|ao, aao, haaoyaa| @fn &  ao, aao, haaoyaa  \\
&$\text{iu, iiu}$ & @fn \verb|iu, iiu, piu, jiiu| @fn &  iu, iiu, piu, jiiu  \\
\ding{235} &$\text{i+i}$ & @fn \verb|i{i}| @fn &  ekaTi{i}  \\
&$\text{io, iio}$ & @fn \verb|io, iio, kario, baaTiio| @fn & 
  io, iio, kario, baaTiio  \\
&$\text{ei}$ & @fn \verb|ei, nei| @fn &  ei, nei  \\
&$\text{eu}$ & @fn \verb|eu, bheu| @fn &  eu, bheu  \\
&$\text{eo}$ & @fn \verb|eo, Jeo| @fn &  eo, Jeo  \\
&$\text{ui, uii, uui, uuii}$ & @fn \verb|ui, uui, uii, uuii, bh~nuiNJaa, shyuui| @fn 
&  ui, uui, uii, uuii, bh~nuiNJaa, shyuui  \\
\end{tabular}
\end{center}
Je chaaraTi ruup anumaan karate saamaanya beg pete ha'te paare taader
cinhita karaa aachhe.

\subsection{ naasikya dhwani}
naasikya dhwanir xetre
\bangtex -er subidhaa aparibartita aachhe. 
Jeman, 
helasinki anka shankha anga anchal manobaanchhaa byanjan jhanjhaa
baNTan luNThan kaaNDa DheNDhan danta paantha bandar aandhaar m_rnmay
--- kintu chinha aparaaNha bramhaa baaNGmay baaNGalaa:
\begin{verbatim}
@fn
helasinki anka shankha anga anchal manobaanchhaa byanjan jhanjhaa
baNTan luNThan kaaNDa DheNDhan danta paantha bandar aandhaar m_rnmay
--- chinha aparaNha bramhaa baanNGmay baaNGalaa 
@fn
\end{verbatim}
\subsection{ khaNDa _t , hasanta, bisarga o  saanunaasik barNa}
khaNDa _t , hasanta, bisarga o  saanunaasik barNa
lekhaar janya ei saaraNii byabahaar karate habe:
\begin{center}
\begin{tabular}{rcc}
 khaNDa _t:    & @fn \verb|_t|  @fn  &  _t  \\
 hasanta:      & @fn \verb|_h|  @fn  &  _h  \\
 bisarga:      & @fn \verb|~h| @fn  &  ~h  \\
 anuswaar:     & @fn \verb|_m|  @fn  &  _m  \\
 chandrabindu: & @fn \verb|~n|  @fn  &  ~n  
\end{tabular}
\end{center}
tabe, _t-er pare k, kh, x, p, ph ki_mbaa s thaakale kebal \verb|t| -o lekhaa Jaabe. Jeman, 
utkaT, utkhaat, u_txipta, utpal, u_tphulla, utsa e'guli 
emani{o} lekhaa Jaabe. arthaa_t ei du'Ti{i} Thik: 
@fn \verb|utkaT, u_tkaT, u_tpal, utpal| @fn ityaadi. kintu
sthaanuba_t:  @fn \verb|sthaanuba_t|@fn, jalabhaat: \verb|jalabhaat|.
%%%%%%
\subsubsection{ aarao udaaharaN }
\verb|bhoir~no| - \verb|bhair~no| - \verb|bhoiro~n|, \verb|s~nodaraban| - 
\verb|so~ndaraban|: 
bhoir~no - bhair~no - bhoiro~n, s~nodaraban - so~ndaraban  --- chandrabindur abasthaanik
paarthakya laxyaNiiya. temanai, 
saala_mkaaraa, si_mha, sig_hnyaal:  
@fn \verb|saala_mkaaraa, si_mha, sig_hnyaal|.  @fn

bisarga-Jukta shabder udaaharaN:
praata~hraash, ota~hprota, swabhaabata~h, maabhoi~h. e'guli Jathaakrame 
\verb|praata~hraash|, \verb|ota~hprota|, \verb|swabhaabata~h|, \verb|maabhoi~h|.
\section{ romaan pratibarNiikaraN }
baaNGalaa baa sa_msk_rta shabda romaan haraphe lekhaar janya
\foreign{@fn accented letters @fn} byabah_rta hay. erajanya paribartaniiya
a_msher aage o pare \fncmd{@}{b2e} likhate habe. Jathaa, aadi shlok,  \\
\parbox{.5\textwidth}{%
maa nishhaada pratishhThaa_m twama gamaa~h shaashwatiisamaa.\\
Ja_tkrounchamithunaadekamabadhi kaamamohitam_h..\\
}%
\parbox[b]{.5\textwidth}{%
@b2e
{\rm maa nishhaada pratishhThaa_m twama gamaa~h shaashwatiisamaa.\\
Ja_tkrounchamithunaadekamabadhi kaamamohitam_h..}
@b2e
}%

\noindent
eibhaabe likhate habe:\\
\noindent\fncmd{@}{b2e}
\begin{verbatim}
@fn
{\rm maa nishhaada pratishhThaa_m twama gamaa~h shaashwatiisamaa.\\
Ja_tkrounchamithunaadekamabadhi kaamamohitam_h..}
@fn
\end{verbatim}
\fncmd{@}{b2e}\\
\foreign{@fn International Alphabet of Sanskrit Transliteration (IAST), 1912 @fn}
 anuJaayii pratibarNiikaraN-bidhi niicher saaraNiite deoyaa ha'la.  
\parbox{.5\textwidth}{%
a aa i ii u uu Ri e oi o ou\\
ka kha ga gha NG\\
ch chh ja jha NJ\\
Ta Tha Da Dha Na\\
ta tha da dha na\\
pa pha ba bha ma\\
Ja ra la ba\\
sha shha sa ha\\
rh rhh _m ~ha ~n
}%
\parbox{.5\textwidth}{%
@b2e
{\rm 
a aa i ii u uu Ri e oi o ou\\
ka kha ga gha NG\\
ch chh ja jha NJ\\
Ta Tha Da Dha Na\\
ta tha da dha na\\
pa pha ba bha ma\\
Ja ra la wa\\
sha shha sa ha\\
rh rhh _m ~ha ~n}
@b2e
}%

\noindent
sa_msk_rta bhaashhaay chandrabindu-r astitwa nei. phale, \foreign{IAST} -r niyame
er janye konao
cinha nirdishhTa nei. ekhaane ekaTi cinha nirdishhTa ha'la. paxaantare, 
baaNGalaay oshhThyabargiiya o anta~hasthabargiiya `ba'-er konao paarthakya nei. 
anta~hasthabargiiya `ba'-er janya \foreign{IAST} -te \foreign{wa} baa 
\foreign{va} lekhaa saabyasta hayechhe. 
ekhaane prathamaTi raakhaa ha'la.
%%%%%%%%%%%%%
\section{ truTi sa_mshodhan}
\bangtex -e k, x, NG, ch, jha, Ta, Da, Dha, pha eba_m bha --- ei barNagulir o 
J-falaa Jukta barNer u-kaar,
uu-kaar eba_m Ri-kaar kichhuTaa sthaanachyuta dekhaay. \mkbangtex ei truTi meraamat
ka're dey. Jeman kul, kuul, xudhaarta, ghuNGur, chula, jhulojhuli, Tul, Dumur,
DhuluDhulu, phulamaalaa, bhulabhraanti, bhuut, k_rsha, bh_rngaar. 
T-e o x-e ba-falaar truTi \bangtex -er DakumenTeshane ullekh karaa hayechhe.
Ta-e Jugapa_t ra-falaa o u-kaar thaakaleo saamaanya
abasthaanik truTi hay. egulio meraamat karaa ha'la: khaTwaa, ixwaaku, Truth.
parisheshhe, \bangtex -e {\char235} o {\char236} lekhaa hay \emph{ swacchha} chinhe, 
kintu shhka, shhpa, shhpha aswacchha chinhe. \mkbangtex pratham du'Tikeo 
`aswacchha' ka're debe: JashhTi, shushhkakaashhTha, baashhpa,  nishhphalaa.

\mkbangtex -er \verb|--transparent| \foreign{option} byabahaar ka're ei a_msher
paribartita chinhagulir paribarte \bangtex -er \foreign{default} riiti byabahaar karaa
Jaabe.
%%%%%%%%%%%%
\section{ @fn {\tt ancient}@fn  ap_hshan}
praachiin baaNGalaa lekhaar janya ei \foreign{option} -Tir byabahaar siimita.
praachiina baaNGalaay antastha ya-r byabahaar chhila naa. ei praachiin ruuper byabahaar
charJaagiitite dekhaa Jaay. udaaharaNaswaruup, ei riitite  kaayaa hay `kaa{aa}'. 
@fn \verb|mkbangtex --ancient|
@fn \foreign{option} byabahaar kare ei praachiin baaNGalaa lekhaa Jaay. niicher
udaaharaNe @fn{\tt --ancient} \foreign{option} @fn saha o taa chhaarhaa \verb|mkbangtex| chaalaale ei
paarthakya bojhaa Jaabe:
\begin{verbatim}
@fn
kaayaa tarubara pancha bi Daal. \\
chanchala chiiye paiTho kaal.. \\
dirhha kari mahaasuha parimaaN. \\
lui bhaNayi guru puchchhiya jaaN..\\
sayala samaahiya kaahi kariyai. \\
sukha dukhete~n nichita mariyai..\\
erhi eu chhaandaka baandha karaNaka paaTera aas.\\
sunupaakha bhiti lehu re paasa..\\
bhaNai lui aameh_h jhaane diThaa.\\
dhamaNa chamaNa beNi piNDi baiThaa..
@fn
\end{verbatim}
%%%%%%%%%%%%
\section{ byatyay}
\bangtex -e `aYaa' chhaapaar janya \verb|AYa| likhalei chale. kintu \mkbangtex -e
\verb|AYa| baa \verb|aYa| likhale AYa, \verb|Aya| baa \verb|aya| likhale aya chhaapaa haya. 
phale, ekhan  \bangtex o \mkbangtex -er
Joutha niyame \verb|aYaa| likhate habe, \verb|aYaasiD|: aYaasiD. 
parantu, \bangtex -e aYaa-r
dhwani o tatsa_mshlishhTa -kaar lekhaar janya
natun chinha prastaabita hayechhe:
\verb|AA|: {AA} o \verb|aa|: {aa}. 
kintu \mkbangtex -e \verb|AA=aa|: aa. phalata~h, \bangtex -er chinhagulir janya 
natun niyam dhaarJa hayechhe. \verb|YA| likhale oi cinhaguli chhaapaa habe: 
@fn \foreign{\tt YAkaa kYAna ele?} @fn: YAkaa kYAna ele? 
laxyaNiiya Je, YA eba_m {aa}
lekhaar janya du'Ti p_rthak chinha lekhaar prayojan nei.

echhaarhaa aami ekaTi golamaal peyechhi, \verb|dhanyabaadaarha|:
dhanyabaadaarha, dhanyabaadaarHa likhate giye! e'Ti besh majaar. 
\verb|rh| maane rh, aabaar h-ye ref-o. 
anya sab jaayagaay dwitiiyaTi{i} habe, 
Jeman barNa baa barSha. 
kintu, ei xetre du'Ti niyam \foreign{clash} karachhe. 
ekhaane \bangtex -er niyam mene prathamaTi{i}
\foreign{default} -e raakhaa ha'la. fale, dwitiiya xetre 
\bangtex er niyamamaafik \foreign{H} 
diye ``dhanyabaadaarHa'' likhate habe: \verb|dhanyabaadaarHa|. arthaa_t, \bangtex -er
niyamaabalii baada deoyaa Jaabe naa --- seigulio $\text{Z}\!\!$ Vaan_hti habe!
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
\subsection*{ k_rtajnataa}
\mkbangtex prograamaTi \verb|Python2.4.1| -e pariixita.
ei prograamer ekaTi gurutwapurNa a_msha 
\foreign{@fn Xavier Defrang @fn} -er  {\rm @fn Single-Pass Multiple Replace, 
Py Cookbook 81330 @fn} theke g_rhiita hayechhe.
ei prograamer byaapaare afuranta saahaaJya ka'rechhen jayadiip
majumadaar. 
\end{document}