1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
|
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//IETF//DTD HTML//EN">
<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<meta name="keywords" lang="pl" content="Fonty, kodowanie QX">
<meta name="keywords" lang="en" content="Computer fonts, QX encoding">
<LINK REL=STYLESHEET TYPE="text/css" HREF="./tpstyle.css">
<title> Kodowanie QX</title>
</head>
<body>
<h1> Kodowanie QX</h1>
Wiosn± 1998 roku pojawi³a siê w archiwum GUST-u polonizacja fontu
Palatino, pochodz±cego z kolekcji fontów URW, dystrybuowanej od
jakiego¶ czasu z Ghostscriptem. Znaki w spolonizowanym
foncie maj± kodowanie zgodne z tzw. uk³adem <acro>QX</acro>. Co
to takiego, ten uk³ad <acro>QX</acro>?
</P>
<P>
Otó¿ fonty w postaci elektronicznej przybywaj± na rynek polski
g³ównie ze Stanów Zjednoczonych i s± dostosowane do potrzeb
tamtejszego rynku, zarówno je¶li chodzi o zestaw znaków jak
i kodowanie znaków. W zwi±zku z tym w uk³adzie
dystrybuowanych fontów nie znajduj± odbicia ani potrzeby Polaków, ani
TeX-owców.
</P>
<P>
Problem ten od paru lat by³ przedmiotem prac nieformalnej grupy
cz³onków GUST-u. W pracach brali udzia³: W³odek Bzyl, Bogus³aw
Jackowski, Janusz M. Nowacki, Andrzej Odyniec, Piotr Pianowski,
Marek Ryæko, Andrzej Tomaszewski, Staszek Wawrykiewicz oraz wielu
innych, którzy dobrym lub krytycznym s³owem pomagali popychaæ sprawê
do przodu.
</P>
<P>
Efektem prac jest w³a¶nie uk³ad <acro>QX</acro> okre¶laj±cy dla fontów
<acro>PostScriptowych</acro>-owych zarówno zestaw znaków, jak
i tabele kodów do zastosowañ okienkowych oraz do zastosowañ
TeX-owych, gdy¿ w zamierzeniu uk³ad <acro>QX</acro> ma zaspokajaæ
potrzeby sk³adu TeXnicznego, z mo¿liwo¶ci± (ograniczonego)
wykorzystywania fontów w ¶rodowisku okienkowym.
</P>
<h3> Za³o¿enia </h3>
<P> Uk³ad <acro>QX</acro> nie wzi±³ siê ,,z g³owy czyli
z niczego'' -- przeciwnie, wynik³ z przyjêtych zasad. Zasady
mog± siê okazaæ chybione, to poka¿e czas, niemniej jednak najpierw
sformu³owane zosta³y zasady, a na ich podstawie konstruowany by³
uk³ad <acro>QX</acro>.
</P>
<P>
Oto najwa¿niejsze z tych zasad:
</P>
<ul><A NAME="P0">
<li><A HREF=#P1>Fonty w miarê mo¿no¶ci powinny
mieæ identyczny uk³ad znaków</A>.
<li><A HREF=#P2>Fonty maj± byæ przeznaczone do u¿ywania w TeX-u</A>.
<li><A HREF=#P3>Fonty maj± byæ przeznaczone do sk³adania
przede wszystkim polskich tekstów</A>.
<li><A HREF=#P4>Fonty maj± siê nadawaæ do sk³adania tekstów technicznych</A>.
<li><A HREF=#P5>Fonty maj± siê nadawaæ do sk³adania tekstów zawieraj±cych
fragmenty w jêzykach europejskich, ze szczególnym uwzglêdnieniem krajów
s±siaduj±cych z Polsk±</A>.
<li><A HREF=#P6>Fonty powinny byæ samowystarczalne</A>
(chodzi o to, by znaków dodatkowych, takich jak <i>copyright</i>,
<i>trademark</i>, <i>bullet</i>, itp., nie trzeba by³o czerpaæ
z innych fontów).
<li><A HREF=#P7>Fonty maj± byæ u¿ywalne w ¶rodowisku MS Windows</A>,
w szczególno¶ci w polskiej wersji ¶rodowiska.
</ul>
<!-- ------------------------------------------------------ -->
<A NAME="P1"><h3> Ad 1</h3>
<P>
Oczywi¶cie nie mo¿na oczekiwaæ stuprocentowej zgodno¶ci, na przyk³ad
niektóre fonty s± zaprojektowane bez ligatur zwi±zanych
z liter± ,,f''. Wydaje siê, ¿e brak niektórych znaków jest
stosunkowo niegro¼ny.
</P>
<P>
Nieprzyjemne konsekwencje mo¿e mieæ natomiast decyzja zastêpowania
pewnych znaków innymi. Mimo to taki pomys³ przyszed³ do g³owy nawet
samemu Donaldowi E. Knuthowi: w fontach rodziny Computer
Modern font <code>cmr5</code> ma nieco inny zestaw znaków ni¿
pozosta³e fonty szeregu <code>CMR</code> -- przykra niespodzianka
wydaje siê wcze¶niej czy pó¼niej nieunikniona. Jednak i takie
sytuacje mog± byæ nie do unikniêcia, np. pisanki z regu³y
maj± wiêcej ligatur ni¿ zwyk³e fonty drukarskie. Nale¿y zatem dbaæ
o to, by przynajmniej podstawowe znaki (litery) mia³y przypisane
zawsze te same kody.
</P>
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<A NAME="P2"><h3> Ad 2</h3>
<P>
TeX operuje jedynie na fontach co najwy¿ej 256-znakowych -- to
powa¿ne ograniczenie. Zosta³o ono oczywi¶cie uwzglêdnione przy
projektowaniu uk³adu <acro>QX</acro>. Kolejnym ograniczeniem jest limit ró¿nych
wysoko¶ci i g³êboko¶ci znaków w foncie (16), w zwi±zku
z czym znaki w danym foncie nie powinny siê zbyt ró¿niæ
rozmiarami.
</P>
<P>
Ze wzglêdu na powszechno¶æ fontów <acro>CM</acro> zestaw znaków powinien
byæ mo¿liwe zgodny z zestawem znaków fontów tekstowych rodziny
<acro>CM</acro> (fonty matematyczne, jako u¿ywalne wy³±cznie w kontek¶cie
TeX-a, pozostaj± poza zakresem zainteresowañ).
</P>
<P> Podobna zasada by³a ¶ci¶le przestrzegana przy projektowaniu
pakietu MeX: fonty <acro>PL</acro>
i fonty <acro>CM</acro> ró¿ni± siê jedynie znakami
o kodach 128--255 (polskie znaki diakrytyczne
i cudzys³owy). Dziêki temu ka¿de oprogramowanie TeX-owe
przeznaczone do pracy z fontami <acro>CM</acro> dzia³a
równie¿ z fontami <acro>PL</acro>, co okaza³o siê
w praktyce bardzo korzystne. </P>
Podjêcie takiej decyzji sta³o niestety w sprzeczno¶ci
z ustaleniami konferencji EuroTeX'90 w Cork (Irlandia),
gdzie przyjêty zosta³ jako ,,nowy standard''
tzw. uk³ad <acro>EC</acro>. Z grubsza rzecz bior±c
w uk³adzie <acro>EC</acro> znaki diakrytyczne umieszczone s±
w pozycjach o kodach 0--32, a narodowe znaki
diakrytyczne w pozycjach o kodach 128--256
(w uk³adzie <acro>PL</acro> pozycje polskich znaków
diakrytycznych s± takie same jak
w uk³adzie <acro>EC</acro>).
Niezale¿nie od zalet takiego systemu kodowania u¿ycie
fontów <acro>EC</acro> z formatem plain jest po prostu
niemo¿liwe. Ponadto pula stu dwudziestu o¶miu pozycji na znaki
diakrytyczne okaza³a siê zbyt ma³a. Nie zmie¶ci³y siê na przyk³ad
litewskie litery ,,<i class=glyph>iogonek</i>'', ,,<i
class=glyph>Iogonek</i>'', ,,<i class=glyph>uogonek</i>''
oraz ,,<i class=glyph>Uogonek</i>''.
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<A NAME="P3"><h3> Ad 3 </h3>
<P>
Wolno s±dziæ, ¿e pakiet MeX zadomowi³ siê w ¶rodowisku polskich
u¿ytkowników TeX-a. Ze wzglêdu na istnienie pakietu MeX jest wskazane,
by font by³ rozszerzeniem uk³adu <acro>PL</acro>, mo¿liwie ma³o
ró¿ni±cym siê od uk³adu <acro>EC</acro>. W szczególno¶ci
oznacza to, ¿e wszystkie polskie znaki diakrytyczne powinny siê
w foncie znale¼æ.
</P>
<P>
W zwi±zku ze sk³adaniem polskich tekstów technicznych przydatne
s± znaki specyficzne dla polskiej literatury technicznej. Zagadnienie
to omówione jest przy okazji analizowania konsekwencji
<A HREF=#P4>zasady 4</A>.
</P>
<P>
W fontach anglosaskich powszechnie obecna jest ligatura ,,fl''
(czasem tak¿e ,,ffl''). Nie widaæ ¿adnego powodu, dla którego
w polskich fontach nie mia³oby byæ ligatury
,,fk'' (poprawna nazwa w wektorze kodowania to <code>f_k</code>).
W polskim jêzyku jest wprawdzie znacznie wiêcej s³ów
zawieraj±cych digram ,,fl'' ni¿ s³ów zawieraj±cych digram ,,fk'',
niemniej jednak s± takie s³owa: <i>agrafka</i>, <i>cofka</i>,
<i>dryfkotwa</i>, <i>fifka</i>, <i>Kafka</i>, <i>karafka</i>,
<i>lufka</i>, <i>mufka</i>, <i>sofka</i>, <i>szafka</i>. Bez
ligatury ,,fk'' wygl±daj± one niezbyt ³adnie ze wzglêdu na
kolizjê liter ,,f'' i ,,k'', analogiczn± do kolizji liter ,,f''
i ,,l''. St±d obecno¶æ ligatury ,,fk''
w uk³adzie <acro>QX</acro>.
</P>
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<A NAME="P4"><h3>Ad 4</h3>
Zastosowanie TeX-a do sk³adania tekstów sugeruje pewien zakres
zastosowañ, mianowicie sk³ad tekstów technicznych. Fonty zatem powinny
posiadaæ znaki przydatne do takich zastosowañ. Po¶ród wielu znaków
specyficznych dla polskich zwyczajów typograficznych dwa wydaj± siê
szczególnie wa¿ne: symbol k±ta ,,<i class=glyph>anglearc</i>'',
oraz symbol ¶rednicy ,,<i class=glyph>diameter</i>''. Znaków
tych, o ile nam wiadomo, nie posiada ¿aden font pochodzenia
zagranicznego. Równie¿ polskie znaki mniejsze-równe
i wiêksze-równe, ,,<i class=glyph>lessequal</i>'' ,,<i
class=glyph>greaterequal</i>'', ró¿ni± siê od symboli stosowanych za
granic±.
</P>
W tekstach technicznych czêsto pojawia siê promil ,,<i
class=glyph>perthousand</i>''. Rzecz dziwna, Donald E. Knuth
nie przyj±³ do wiadomo¶ci istnienia tego znaku --
w fontach <acro>CM</acro> po prostu go nie ma.
</P>
<P>
Z punktu widzenia tekstów technicznych po¿±dana jest obecno¶æ
niektórych ma³ych greckich liter
w foncie. Np. litera <i class=glyph>mu</i> pojawia siê
w oznaczeniach jednostek (przedrostek mikro). Litera <i
class=glyph>pi</i> wydaje siê równie¿ warta uwzglêdnienia. Najlepiej
by³oby móc zawrzeæ w foncie ca³y alfabet grecki. Niestety,
szczup³o¶æ miejsca i obszerno¶æ potrzeb wykluczaj± tak±
mo¿liwo¶æ.
</P>
<P>
Jako jednostki u¿ywane s± czasem symbole <i
class=glyph>quotesingle</i> (minuta), <i
class=glyph>quotedbl</i> (sekunda lub cal), <i
class=glyph>degree</i> (stopieñ) -- ich brak wcze¶niej czy
pó¼niej zaczyna dokuczaæ.
</P>
Okre¶lenie ,,teksty techniczne'' niekoniecznie musi oznaczaæ teksty
o profilu matematycznym lub in¿ynierskim. Teksty prawne równie¿
mo¿na zaliczyæ do tekstów technicznych. Brak symbolu <i
class=glyph>section</i> w standardowych
fontach <acro>CM</acro> (symbol ten wystêpuje jedynie
w fontach szeregu <code>CMSY</code>) dawa³ siê dotkliwie odczuæ
w praktyce.
</P>
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<A NAME="P5"><h3> Ad 5</h3>
Wiêkszo¶æ znaków diakrytycznych daje siê uzyskaæ za pomoc± operacji
TeX-owych, na ogó³ za pomoc± polecenia <code>\accent</code>. Je¿eli
akcent nie styka siê z liter± (akcenty ,,acute'', ,,grave'',
,,dieresis'' itp.) zabieg taki jest dopuszczalny. Mo¿na te¿ skorzystaæ
z bardzo ogólnego mechanizmu konstruowania znaków z³o¿onych,
mianowicie z fontów wirtualnych. Dziêki fontom wirtualnym znaki
z³o¿one s± widziane przez TeX-a jako zwyk³e, pojedyncze
znaki. Tworzenie fontów wirtualnych jest jednak pracoch³onne (brak
póki co wygodnych narzêdzi) i wymaga sporej wiedzy, tak TeX-owej,
jak i typograficznej.
</P>
Niestety, niektóre znaki tworz± z elementem diakrytycznym jedn±
ca³o¶æ. Wymieniæ tu nale¿y w pierwszym rzêdzie polskie
i litewskie litery z ogonkiem (,,±'', ,,ê'', <i
class=glyph>iogonek</i>, <i class=glyph>uogonek</i>
i odpowiednie majusku³y) oraz litery z cedill± (<i
class=glyph>ccedilla</i>, <i class=glyph>scedilla</i>, <i
class=glyph>tcedilla</i> i odpowiednie majusku³y). Inne znaki
diakrytyczne tego rodzaju to islandzkie <i class=glyph>thorn</i>, <i
class=glyph>Thorn</i> czy <i class=glyph>eth</i>. W dobrze
zaprojektowanych fontach takie znaki nie mog± byæ ,,sk³adank±'' --
musz± stanowiæ spójnie zaprojektowan± ca³o¶æ.
</P>
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<A NAME="P6"><h3>Ad 6</h3>
<P>
Font powinien zawieraæ pewne ,,u¶wiêcone tradycj±'' znaki
dodatkowe. Takie symbole jak ,,<i class=glyph>copyright</i>'' czy ,,<i
class=glyph>registered</i>'' powinny byæ zgodne z bie¿±cym
fontem. Teoretycznie wystarczy³oby kó³ko, w które za pomoc± makra
TeX-owego wstawia³o by siê odpowiednie litery. Ka¿dy, kto próbowa³
u¿ywaæ plain-owego makra <code>\copyright</code>, wie, ¿e nie jest to pomys³
najszczê¶liwszy -- pozycjonowanie liter wewn±trz ko³a musi byæ
przeprowadzone dla ka¿dego fontu (a nawet dla ka¿dej odmiany)
osobno, co wyklucza mo¿liwo¶æ automatyzacji.
</P>
<P>
Symbole ,,<i class=glyph>dagger</i>'' i ,,<i
class=glyph>daggerdbl</i>'' s± wprawdzie stosunkowo rzadko u¿ywane
(ich u¿ywanie to w zasadzie zwyczaj anglosaski), jednak¿e kszta³t
tych symboli jest specyficzny dla danego fontu, tym samym -- dla
pe³no¶ci -- font powinien je zawieraæ.
</P>
Inne symbole potrzebne sporadycznie to ,,<i class=glyph>bullet</i>''
i ,,<i class=glyph>periodcentered</i>''. Na pierwszy rzut oka
mog³oby siê wydawaæ, ¿e znaki te nie s± w ¿aden sposób
z konkretnym fontem zwi±zane. To oczywi¶cie nieprawda, na
przyk³ad kszta³t kropki zale¿y od fontu. Siêganie do innego fontu po
te znaki lub przesuwanie kropki w celu uzyskania drugiego
z nich jest zabiegiem niezwykle uci±¿liwym ze wzglêdu na
trudno¶ci w wywa¿eniu po³o¿enia obu znaków.
</P>
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<A NAME="P7"><h3>Ad 7</h3>
<P>
Rozpowszechniona obecnie wersja ¶rodowiska Windows nak³ada dodatkowe
ograniczenia na liczbê znaków w foncie: znakom nie mo¿na
przypisaæ kodów wiêkszych ni¿ 255 i mniejszych
ni¿ 32. Redukuje to maksymaln± liczbê znaków w foncie
daj±cych siê równocze¶nie wykorzystaæ
do 224. W uk³adzie <acro>QX</acro> przeznaczonym do
zastosowañ okienkowych kody mniejsze-równe od 32 otrzyma³y znaki, co
do których mo¿na ze sporym prawdopodobieñstwem za³o¿yæ, ¿e nie bêd±
potrzebne w tych zastosowaniach (g³ównie akcenty, symbole
i ligatury -- p. <a
href="qx-table2.html">tabela 2</a>).
</P>
<P>
Dalsze zmniejszenie puli wolnych miejsc wi±¿e siê ze znakami
o niewielkiej u¿yteczno¶ci z punktu widzenia TeX-a, ale
niezbêdnymi ze wzglêdu na pewne tradycje w ich stosowaniu. Takim
znakiem jest np. ,,<i class=glyph>paragraph</i>'', u¿ywany jako
znak koñca akapitu w niektórych edytorach tekstu pracuj±cych
w ¶rodowisku MS Windows. Do podobnego celu wykorzystywany bywa
znak ,,<i class=glyph>currency</i>''.
</P>
Pewne aplikacje windowsowe spodziewaj± siê znale¼æ pod kodami 32
i 160 odpowiednio odstêp (<code>space</code>) i nie³amliwy
odstêp (<code>nbspace</code>). S± to znaki absolutnie bezu¿yteczne
z punktu widzenia TeX-a, ale nieusuwalne ze wzglêdu na windowsowe
tradycje.
</P>
<P><A HREF=#P0><IMG ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif"> Spis za³o¿eñ</A></P>
<h3>Ligatury i kerny</h3>
<P>
Specyfikacja uk³adu <acro>QX</acro> w kontek¶cie zastosowañ
TeX-owych obejmuje tak¿e ligatury. Ligatury to wa¿ny choæ praktycznie
pomijany (z nie do koñca jasnych przyczyn) w ¶wiecie
nieTeX-owym element definicji fontu.
</P>
<P>
Od wersji 0.03 uk³ad QX uwzglêdnia nastêpuj±ce ligatury:
</P>
<table align=center>
<tr bgcolor="yellow"><td> f + f </td><td> ff</tr>
<tr><td> f + i </td><td> fi</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> f + l </td><td> fl</tr>
<tr><td> f + k </td><td> f_k</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> ff + i </td><td> ffi</tr>
<tr><td> ff + l </td><td> ffl</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> hyphen + hyphen </td><td> endash</tr>
<tr><td> endash + hyphen </td><td> emdash</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> quoteleft + quoteleft </td><td> quotedblleft</tr>
<tr><td> quoteright + quoteright </td><td> quotedblright</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> comma + comma </td><td> quotedblbase</tr>
<tr><td> exclam + quoteleft </td><td> exclamdown</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> question + quoteleft </td><td> questiondown</tr>
<tr><td> exclamdown + exclamdown </td><td> guillemotleft</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> questiondown + questiondown </td><td> guillemotright</tr>
</table>
<P>
Z dok³adno¶ci± do ligatury ,,fk'' jest to ten sam zestaw ligatur
co w fontach <acro>PL</acro>, natomiast ró¿ni siê on od
zestawu ligatur zaproponowanego dla uk³adu <acro>EC</acro>, który
obejmowa³ m.in.:
</P>
<table align=center>
<tr bgcolor="yellow"><td> space + l </td><td> lslash</tr>
<tr><td> space + L </td><td> Lslash</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> percent + percent </td><td> perthousand</tr>
<tr><td> less + less </td><td> guillemotleft</tr>
<tr bgcolor="yellow"><td> greater + greater </td><td> guillemotright</tr>
</table>
<P>
Pierwsze trzy z tych ligatur wydaj± siê nieuzasadnione, dwie
pozosta³e s± nieadekwatne, ze wzglêdu na zachowanie
w uk³adzie <acro>QX</acro> konwencji fontów <acro>CM</acro>
umieszczaj±cej hiszpañskie znaki interpunkcyjne w pozycji znaku
<i class=glyph>less</i> (znak ,,<'') oraz <i
class=glyph>greater</i> (znak ,,>'').
</P>
<P>
W definicji uk³adu <acro>QX</acro> zestaw par kernowych nie jest
w ¿aden sposób specyfikowany, w szczególno¶ci dopuszczalne
s± -- nieobecne w uk³adzie <acro>EC</acro> -- kerny miêdzy
cyframi.
</P>
<h3>Zmiany wprowadzone do uk³adu QX wer. 0.05 (14.01.2002)</h3>
Po d³ugiej debacie znaki [tT]cedilla (niewykorzystywane w ¿adnym
z europejskich jêzyków, ale z niezrozumia³ych przyczyn obecne
w wielu fontach) zosta³y w wersji 0.04 uk³adu QX zast±pione przez
rumuñskie znaki [tT]commaaccent. Konsekwentnie tureckie znaki [sS]cedilla
zosta³y zast±pione przez rumuñskie znaki [sS]commaaccent, aczkolwiek zalecane
jest pozostawienie definicji obwiedni znaków [sS]cedilla w foncie.
Wprowadzenie waluty euro spowodowa³o dodanie symbolu Euro do uk³adu QX
(wer. 0.05). Symbolowi temu zosta³ przypisany kod 128 zarówno
w kodowaniu dla systemu TeX, jak i Windows, co jest zgodne
z zaleceniem Microsoftu (patrz
<a href="http://www.microsoft.com/typography/faq/faq12.htm">faq12.htm</a>):
<p><small>
The symbol has been added to the following codepages at position
'0x80'; 1250 Eastern European, 1252 Western, 1253 Greek, 1254 Turkish,
1257 Baltic, 1255 Hebrew, 1256 Arabic, 1258 Vietnamese, 874 Thai.
In 1251 Cyrillic the symbol will be added at position '0x88'.
</p></small>
Niestety skutkiem tego rozszerzenia by³a konieczno¶æ wprowadzenia dalszych
zmian w kodowaniu QX dla systemu Windows: litewskie znaki [Ii]ogonek
otrzyma³y kody 222 i 254 (uprzednio 128 i 144); znaki [Tt]horn,
maj±ce przedtem te kody, zosta³y usuniête. Zalecane jest pozostawienie
definicji kszta³tów znaków [Tt]horn w foncie.
Przy okazji zmian wprowadzona zosta³a nazwa <code>f_k</code> dla
(niestandardowej) ligatury ,,fk'', zgodnie z zaleceniem Adobe:
<a href="http://partners.adobe.com/asn/developer/typeforum/unicodegn.html">unicodegn.html</a>
<h3>Zmiany wprowadzone do uk³adu QX wer. 0.06 (24.08.2003)</h3>
Dodano ligatury ij, IJ (dostêpne tylko w TeX-owym kodowaniu) oraz
znak interpunkcyjny <em>threequartersemdash</em>.<p>
<A NAME="P9"><h3>Tabele uk³adu QX</h3>
<P>
Na dwóch kolejnych stronach zamieszczamy porównanie aktualnego uk³adu
<acro>QX</acro> (wer. 0.06) z innymi szeroko u¿ywanymi
uk³adami znaków. <A HREF="qx-table1.html">Tabela 1</A>
przedstawia porównanie TeX-owych uk³adów -- uk³adu <acro>PL</acro>
(przypomnijmy, ¿e znaki o kodach mniejszych-równych od 127 s±
identyczne w uk³adzie <acro>PL</acro> i w uk³adzie
<acro>CM</acro>), uk³adu <acro>EC</acro> oraz
uk³adu <acro>QX</acro>. Z kolei <A
HREF="qx-table2.html">tabela 2</A> przedstawia porównanie uk³adu
<acro>QX</acro> przeznaczonego do zastosowañ windowsowych
z uk³adem CP 1250 oraz macintoshowym <acro>PLEURO</acro>.
Je¿eli chodzi o uk³ad <acro>QX</acro> to -- rzecz jasna --
w obu tabelach wystêpuje ten sam zestaw znaków, ró¿nice dotycz±
jedynie kodów przypisanych poszczególnym znakom.
</P>
<P><i> Tekst jest zaktualizowan± wersj± artyku³u z Biuletynu GUST,
nr 9/1997, s. 28--30.</i><BR>
<i>Ostatnia modyfikacja 13.09.2004</i> (StaW)</P>
<hr>
<A HREF="index.html#infod"><IMG
ALIGN="BOTTOM" SRC="back.gif">Powrót</A>
</P>
</body>
</html>
|
