1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
|
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//IETF//DTD HTML//EN">
<html>
<head>
<title>Co to jest TeX</title>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<LINK REL=STYLESHEET TYPE="text/css" HREF="./tpstyle.css">
</head>
<!-- offline revision for TeX Live 2009 11.10.2009 -->
<body>
<h1> Przewodnik po systemie TeX </h1>
<a name=CONT>
<menu>
<li> <a href=#P1>Co to jest TeX?</a>
<li> <a href=#P2>Składniki systemu TeX</a>.
<ul>
<li> <a href=#P21>tex i plik formatu</a>
<li> <a href=#P22>Plik źródłowy</a>
<li> <a href=#P23>Pliki .tfm</a>
<li> <a href=#P24>Program mf</a>
<li> <a href=#P25>Fonty CM, EC i PL</a>
<li> <a href=#P26>Plik .dvi, sterowniki</a>
<li> <a href=#P27>Plik .log</a>
<li> <a href=#P28>LaTeX:</a>
<ul>
<li><a href=#P28a>pliki .cls, .clo, .sty i .fd</a>
<li><a href=#P28b>inne pliki tworzone przez LaTeX-a</a>
</ul>
<li> <a href=#extensions>Rozszerzone wersje programu TeX</a>
<li> <a href=#P30>TDS</a>
</ul>
<li> <a href=#web>Web2c</a>
<li> <a href=#P3>Jak zacząć pracę z TeX-em</a>
<ul>
<li><a href=#P3A>Archiwa TeX-owe</a>
<li><a href=#P3B>Generowanie formatów</a>
</ul>
<li> <a href=#P4>Podręczniki dla początkujących</a>
</menu>
<P><hr></P>
<a name=P1>
<h1>Co to jest TeX?</h1>
TeX (wym. tech) jest systemem profesjonalnego składu drukarskiego. Wśród
systemów służących do podobnych celów wyróżnia się dbałością o jakość
wyników. Nie ma sobie równych przy składaniu trudnych tekstów naukowych
(szczególnie matematycznych), słowników, itp. Inną zaletą TeX-a, istotną
w środowisku akademickim, jest jego status oprogramowania <em>public
domain</em>. Poniżej wprowadzimy Czytelnika w świat TeX-a
i przedstawimy podstawowe pojęcia.
<h2> Bardzo krótka historia systemu </h2>
TeX powstał w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie Stanforda. Jego
twórcą jest wybitny matematyk i informatyk, profesor
<a href="http://www-cs-faculty.Stanford.Edu/~knuth/"> Donald E. Knuth</a>.
System został ukończony w 1986 roku, w dziesięć lat po rozpoczęciu
pracy.
<h2>Kto używa TeX-a?</h2>
System TeX, odpowiednio przystosowany do pracy w różnych językach, jest
używany przez setki tysięcy użytkowników na całym świecie. Na większości
wyższych uczelni na świecie jest używany do składania tekstów naukowych.
Wykorzystywany jest np. przez dwóch największych na świecie wydawców tekstów
naukowych, tj. American Mathematical Society oraz Springer Verlag,
a ponadto przez kilkadziesiąt innych cenionych wydawnictw, takich jak:
Addison-Wesley Publishing Group, Oxford University Press, Elsevier Publishers,
Kluwer Academic Publishers itd.
<h2>Dlaczego używa się TeX-a?</h2>
TeX umożliwia efektywne składanie tekstów o dowolnej trudności. Unikalny
algorytm, którym posługuje się TeX przy składaniu akapitów, powoduje, że nie ma
programu oferującego w tym względzie lepsze możliwości. Inne zalety TeX-a
to jego cena i powszechność. System TeX jest oprogramowaniem <em>public
domain</em>, co oznacza, że każdy może zostać jego legalnym użytkownikiem bez
żadnych opłat licencyjnych. <p>
Ponadto TeX, jak każdy prawdziwy program <em>public domain</em>, jest
dostępny <em>łącznie z kodem źródłowym</em> i został
zaimplementowany praktycznie na każdej platformie. W rezultacie
użytkownicy TeX-a na całym świecie mogą się porozumiewać (np. wymieniać
dokumenty poprzez pocztę elektroniczną) bez względu na to, na jakim sprzęcie
pracują. TeX <em>działa tak samo</em> na wszystkich platformach. <p>
Wreszcie TeX jest oprogramowaniem otwartym, przez co rozumieć należy
jego zdolność do współpracy z innymi programami.
Częstą sytuacją jest wykorzystanie TeX-a -- programu, który doskonale
działa w trybie wsadowym -- jako ważnego elementu
zautomatyzowanych systemów publikacyjnych,
np. opartych na standardzie SGML.
<p>
<h2>Wersje językowe TeX-a</h2>
TeX został zaprojektowany w taki sposób, że może być przystosowany do
składania tekstów w dowolnych językach, nawet tak
egzotycznych dla nas, użytkowników alfabetu łacińskiego, systemach, jak
drukowanie z góry na dół (chińska albo japońska wersja językowa) czy
z prawa na lewo (hebrajska i arabska).
<h2>Wymagania sprzętowe</h2>
TeX jest przygotowany do pracy na komputerach pracujących
pod różnymi systemami operacyjnymi, na przykład na komputerach
IBM PC (MS DOS, OS/2, Windows 9x/NT/2000/XP, Linux),
IBM (VM/CMS),
VAX (VMS, UNIX),
HP (HP-UX),
SUN (Solaris),
Cray, DEC,
Commodore Amiga
i Apple Macintosh.
<!-- W Polsce TeX jest najczęściej używany na
komputerach typu IBM PC. -->
<h2>Kto rozwija TeX-a</h2>
System jest rozwijany przez użytkowników
na całym świecie. Wielu z nich jest stowarzyszonych
w międzynarodowej organizacji
<a href="http://www.tug.org"><em>TeX Users Group</em> (TUG)</a>.
TUG liczy około 3000
członków indywidualnych, reprezentujących ponad 1500 szkół,
uniwersytetów, agencji rządowych (np. Los Alamos National Laboratory,
NASA w USA czy CERN w Europie) i prywatnych, oraz ponad 100
instytucjonalnych.
Ponadto istnieje kilkanaście
<a href="http://www.tug.org/lugs.html">narodowych grup
użytkowników TeX-a</a>, z których do największych należą:
<a href="http://www.dante.de/Welcome_english.html">DANTE</a>
(niemieckojęzyczna),
<a href="http://www.gutenberg.eu.org">GUTENBERG</a> (francuskojęzyczna),
<a href="http://www.ntg.nl">NTG</a> (holenderska).
TUG i grupy narodowe prowadzą ogólnie dostępne serwery FTP, serwisy
informacyjne WWW i listy dyskusyjne, wydają periodyki oraz organizują
konferencje i szkolenia.
<h2>TeX w Polsce</h2>
W 1992 roku powstała Polska Grupa Użytkowników Systemu
TeX (GUST). Obecnie GUST zrzesza ponad 250 członków indywidualnych
i instytucjonalnych. Co roku organizowana jest
<a href="http://www.gust.org.pl/BachoTeX/">Ogólnopolska
Konferencja Użytkowników TeX-a</a>. Organizowane są kursy i szkolenia.
W 1994 roku GUST był organizatorem IX Europejskiej Konferencji
Użytkowników Systemu TeX w Gdańsku, w 1998 roku
XIX Światowej Konferencji Użytkowników Systemu TeX
w Toruniu, w 2002 roku XIII oraz w 2007 roku XVIII
Europejskiej Konferencji.
GUST wydaje dwa razy do roku swój
<a href="http://www.gust.org.pl/gust/gust_bulletin">biuletyn</a>.
<P>
[<a href=#CONT>Spis treści</a>]
<P><hr><P>
<a name=P2>
<h1> Składniki systemu TeX </h1>
TeX jest programem do komputerowego składu tekstu. Razem z edytorem,
sterownikami umożliwiającymi wydrukowanie czy wyświetlenie złożonego
dokumentu, wieloma programami towarzyszącymi, takimi jak: MetaFont
do generowania fontów czy MetaPost do tworzenia grafiki wektorowej,
BiBTeX do przetwarzania baz bibliograficznych czy MakeIndex do
sortowania skorowidzów i innych,
tworzy system do elektronicznego składu komputerowego.
<p>
Słowo TeX oznacza także pewien wyspecjalizowany język programowania.
Jak każdy język programowania, TeX ma specyficzną składnię
(zawiera m.in. zmienne, instrukcje podstawienia i instrukcje warunkowe,
ale informacja ta nie powinna odstraszyć początkującego użytkownika)
oraz pozwala definiować nowe funkcje. Pomiędzy działaniem programu
TeX a działaniem kompilatora, takiego jak np. <code>gcc</code>,
istnieje duże podobieństwo.
TeX czyta plik źródłowy tworząc plik wynikowy, podobnie jak
w wyniku kompilacji z pliku źródłowego powstaje program.
Plik wynikowy tworzony przez TeX jest niezależny od platformy
(może być przenoszony na dowolny komputer lub system operacyjny),
a także urządzenia, które go wyświetli lub wydrukuje.
<p>
TeX to skomplikowany system, w którego skład wchodzi
wiele (kilka tysięcy) plików. W tym tekście omówiono
rolę i przeznaczenie najważniejszych programów
i typów plików wchodzących w skład systemu TeX.
Tekst ten <em>nie jest</em> natomiast opisem TeX-a jako języka
programowania (patrz: <a href=#P4>Podręczniki dla początkujących</a>).
<a name=P21>
<h2> tex i plik formatu</h2>
Najważniejszą składową systemu jest oczywiście sam program <code>tex</code>
<!-- który występuje w dwóch odmianach <code>virtex</code>
i <code>initex</code>. W większości współczesnych implementacji
obie odmiany to zwykle ten sam program, po prostu <code>tex</code> -->
(lub <code>tex.exe</code>), uruchamiany z różnymi parametrami, np.
<code>tex --ini</code> czy <code>tex /i</code> oznacza
uruchomienie programu <code>tex</code> w celu utworzenia tzw.
<em>formatu</em>.
<p>
TeX zna około 300 instrukcji podstawowych (wbudowanych), tworzących jądro
języka. W codziennej pracy użytkownik <em>nie posługuje się</em>
instrukcjami wbudowanymi, ponieważ operują one na zbyt niskim poziomie
abstrakcji. Użytkownik posługuje się instrukcjami (<em>makrodefinicjami</em>,
<em>makrami</em>) zdefiniowanymi za pomocą instrukcji wbudowanych. Zbiór
takich instrukcji oraz wzorce dzielenia wyrazów dla różnych języków są
czytane podczas uruchamiania <code>tex</code>-a z parametrem
<code>--ini</code> i, po przetworzeniu,
zapisywane do pliku, który nazywamy <em>formatem</em>. Plik formatu ma
zwyczajowe rozszerzenie <code>.fmt</code>. Powszechnie używane formaty
to: Plain (format zaprojektowany przez D.E. Knutha), LaTeX, AMSTeX
i ConTeXt.
Istnieje oczywiście więcej formatów i użytkownik ma pełną swobodę
tworzenia własnego formatu, przeznaczonego do specyficznych zadań.<p>
<!-- Program <code>initex</code> jest wykorzystywany <em>tylko</em>
do generowania formatu. -->
Kiedy potrzebujemy wygenerować format? Najczęściej w wypadku
zmiany zestawu potrzebnych wzorców dzielenia wyrazów, aktualizacji makr
(dotyczy to szczególnie LaTeX-a) albo użycia nowszej wersji samego programu.
<!-- Natomiast <code>virtex</code> jest programem wykorzystywanym
w normalnej pracy. -->
Pierwszą rzeczą, którą wykonuje program <code>tex</code> (lub
jego wersja rozszerzona <a href="#extensions"><code>pdftex</code></a>),
po uruchomieniu, jest przeczytanie formatu. Program umożliwia
przełączanie pomiędzy poszczególnymi wzorcami dzielenia wyrazów, ale nie
potrafi dołączyć nowego.<p>
We współczesnych instalacjach uruchomienie programu o nazwie
<code>tex</code> bez podawania dodatkowych parametrów tożsame jest
z uruchomieniem TeX-a wraz z formatem Plain. Z kolei
uruchomienie np. polecenia <code>latex</code> oznacza uruchomienie
TeX-a z formatem LaTeX itp. Z punktu widzenia przeciętnego
użytkownika nieistotne jest, czy takie polecenie zapisane jest na dysku
pod nazwą <code>latex</code> (Unix), <code>latex.exe</code> (Windows),
czy <code>latex.bat</code> (DOS).<br>
Więcej o tworzeniu formatów -- patrz:
<a href="#P3B">Generowanie formatów</a>
<p>
Oprócz wersji standardowej programu TeX dostępne są
jego <a href="#extensions">wersje rozszerzone</a>, wzbogacone o nowe
elementy funkcjonalne.
<a name=P22>
<h2> Plik źródłowy </h2>
Po przeczytaniu formatu, TeX rozpoczyna przetwarzanie dokumentu źródłowego.
Dokument źródłowy, najczęściej mający rozszerzenie <code>.tex</code> lub
<code>.ltx</code>, to zwykły plik tekstowy (ASCII). TeX nie ma nic wspólnego
z jego utworzeniem czy modyfikowaniem. Dokument źródłowy
tworzymy/modyfikujemy za pomocą edytora <code>emacs</code>, <code>vi</code>,
<code>joe</code>, czy jakiegoś innego przez nas ulubionego. Dla systemów
Windows dostępne są implementacje wymienionych edytorów, a także
wiele innych edytorów tekstowych o statusie <em>public domain</em>
bądź <em>shareware</em>. Jeszcze raz
należy podkreślić, że edytor musi zapisać plik jako zwykły plik tekstowy.
Dokument źródłowy może być także utworzony automatycznie, np. przez
odpowiedni skrypt Perlowy. <p>
Plik źródłowy zawiera tekst oraz polecenia języka TeX. Jeżeli polecenia
opisują wygląd dokumentu, to mówimy o <em>formatowaniu wizualnym</em>,
a jeżeli dotyczą jego logicznej struktury, to mówimy
o <em>formatowaniu logicznym</em>. Formatowanie logiczne operuje takimi
pojęciami, jak tytuł rozdziału, tytuł punktu, tabela, tytuł tabeli, odsyłacz
itp. Formatowanie wizualne to odstępy, stopień i krój pisma, kolory
itp. Posługując się TeX-em możemy wykorzystywać oba sposoby formatowania.
W przypadku tworzenia większych dokumentów znakowanie logiczne ma
zdecydowaną przewagę nad wizualnym, zwiększa wygodę pracy i jej
wydajność. Formaty LaTeX i AMSTeX umożliwiają znakowanie logiczne.
Format Plain nie definiuje struktury dokumentu, umożliwia w zasadzie
znakowanie wizualne, ale pozwala użytkownikowi na pełną swobodę definiowania
dowolnej struktury logicznej i na pełne sterowanie procesem składu.
Innymi słowy: LaTeX (czy AMSTeX) może być traktowany jako gotowy zbiór
szablonów dla wielu typowych dokumentów, podczas gdy Plain wymaga
samodzielnego ich zdefiniowania. <p>
Z reguły na początku dokumentu źródłowego
znajdują się instrukcje, które powodują, że zanim TeX rozpocznie
składanie jakiegokolwiek tekstu, musi zapoznać się z zawartością
innych plików, zawierających wymagane makra. Szczególnie dotyczy to
formatu LaTeX, gdzie obowiązkowe jest wczytanie minimum pliku tzw. klasy
dokumentu (patrz: <a href=#P28a>LaTeX: pliki .cls, .clo, .sty i .fd</a>).
<!-- Rysunek przedstawia schematycznie sposób przetwarzania plików
w przypadku uruchomienia TeX-a z formatem latex, czyli w skrócie
przez LaTeX-a. -->
<p>
<a name=P23>
<h2> Pliki .tfm </h2>
Są to podstawowe pliki, z których korzysta TeX: musi on mieć informacje
o użytych w dokumencie fontach. Informacje takie nie są zaszyte
w programie, ale znajdują się w plikach z rozszerzeniem
<code>.tfm</code>, zwanych plikami metrycznymi. Tym samym nie ma żadnych
ograniczeń stosowanych fontów, wystarczy posiadanie odpowiednich plików
metrycznych. Dla każdego wykorzystywanego w dokumencie fontu, TeX
z odpowiedniego pliku <code>.tfm</code> pobiera informacje
o wymiarach znaków. Oprócz wymiarów (wysokość, szerokość, głębokość
znaku) plik <code>.tfm</code> zawiera informacje o podcięciach (kernach)
oraz spójkach (ligaturach). Nie ma natomiast informacji o kształcie
znaków, ponieważ te informacje nie są TeX-owi potrzebne. Więcej informacji
na temat fontów znajduje się w artykule
<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/fonts/abc">Fontowe ABC</a>. -->
<a href="fonty/font-abc.html">Fontowe ABC</a>.
<p>
Wiele implementacji (np. teTeX) pozwala wygenerować brakujący plik
<code>.tfm</code> ,,w locie'', o ile odnalezione zostaną pliki
źródłowe fontu (pliki z rozszerzeniem <code>.mf</code>). Służy do tego
opisany w kolejnym punkcie program MetaFont.<p>
<a name=P24>
<h2> Program mf </h2>
Do generowania fontów wykorzystywany jest system MetaFont,
także autorstwa D.E. Knutha.
Jest to program, który tworzy pliki metryczne (<code>.tfm</code>) oraz pliki
zawierające mapy bitowe, definiujące kształty poszczególnych znaków
na podstawie plików źródłowych.
Pliki źródłowe MetaFont-a (mają one rozszerzenie <code>.mf</code>)
opisują znaki w sposób niezależny od rozdzielczości czy konkretnego
urządzenia drukującego.
<p>
Uwaga: znakomita większość użytkowników TeX-a nie ma potrzeby korzystania
z programu MetaFont w inny sposób niż przez jego automatyczne
uruchamianie do generowania brakujących fontów. Coraz częściej używane są
fonty skalowalne Type 1 (PostScriptowe), ale warto nieco
wiedzieć także i o tym programie.
<p>
System MetaFont, podobnie jak TeX, to język programowania i program
implementujący go.
Pliki źródłowe <code>.mf</code> przetwarzane są przez program <code>mf</code>
(w systemach DOS/MS Windows będzie to <code>mf.exe</code>).
Pierwszą rzeczą wykonywaną po uruchomieniu przez program <code>mf</code>
jest przeczytanie <em>bazy</em>, która jest tym, czym dla programu TeX
jest format.
Plik <em>bazy</em> ma zwyczajowe rozszerzenie <code>.base</code>
(lub <code>.bas</code>). W standardowym systemie TeX powinny się
znajdować dwa takie pliki: <code>plain.base</code>
i <code>cm.base</code>.
<p>
Po wczytaniu <em>bazy</em> MetaFont utworzy (zwykle) opisany wyżej plik
<code>.tfm</code> <em>oraz</em> plik zawierający kształty poszczególnych
znaków, zapisany w specyficznym dla sterowników TeX-owych bitmapowym
formacie PK. Mówiąc ściślej, MetaFont tworzy pliki w formacie
<em>generic</em> (<code>.gf</code>), ale w instalacjach TeX-a
automatycznie wywoływany jest program <code>gftopk</code> konwersji
do bardziej efektywnego formatu PK. Pliki takie mają rozszerzenie <code>.pk</code> lub
<code>.999pk</code>, gdzie <code>999</code> oznacza rozdzielczość fontu.
Przykładowo, font o nazwie <code>plr10</code>, w rozdzielczości 600
DPI będzie znajdował się w pliku <code>plr10.600pk</code>. <p>
Tradycyjne, bitmapowe fonty TeX-owe nie są jedynymi, z których może
korzystać TeX, np. możliwe jest korzystanie z fontów PostScriptowych
lub w formacie TrueType. <p>
Warto tu zwrócić uwagę na program MetaPost, będący mutacją
MetaFont-a. Jest to doskonałe narzędzie do tworzenia
grafiki obwiedniowej w postaci różnego rodzaju wykresów,
schematów czy diagramów (również kolorowych).
<p>
<a name=P25>
<h2> Fonty CM, EC i PL </h2>
D.E. Knuth opracował zestaw różnych krojów pisma, wzorując się
na kroju Modern 8A firmy Monotype, i udostępnił je publicznie.
Fonty te, nazwane Computer Modern, są standardowymi fontami
używanymi przez TeX-a. Generowane są, oczywiście, za pomocą programu MetaFont.
Jedną z wielu zalet tych fontów jest to, że zawierają bogaty zestaw
symboli matematycznych oraz że publicznie dostępne są
dodatkowe, optycznie do nich pasujące kroje, umożliwiające skład
w wielu alfabetach, nawet tak egzotycznych jak gruziński czy arabski.
<p>
Oryginalne fonty Computer Modern (CM) są 128-znakowe i nie zawierają
kompletu polskich znaków. Znaki diakrytyczne, niezbędne do składu po polsku
i w innych językach europejskich, dostępne są w 256-znakowych
fontach European Computer Modern (EC), opracowanych na podstawie fontów CM
przez Joerga Knappena i wiele innych osób. Każda współczesna dystrybucja
TeX-a zawiera zarówno fonty CM, jak i EC. Układ znaków w zakresie
kodów 0--127 fontów EC różni się nieco od układu CM i w zasadzie
tylko LaTeX zapewnia mechanizmy przełączania się między nimi (dla użytkownika
jest to prawie niewidoczne). Dostępne są ponadto fonty PL, w pełni
zgodne z CM, zawierające dodatkowo wszystkie polskie znaki diakrytyczne oraz
cudzysłowy stosowane w polskiej typografii. Fonty CM i PL są
dostępne (w odróżnieniu od fontów EC) także w postaci fontów
PostScriptowych (skalowalnych). <p>
Omówienie dostępnych polskich fontów, przygotowanych specjalnie dla systemu
TeX, zawarto w artykule
<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/fonts/polish_fonts">Polskie fonty komputerowe</a>. -->
<a href="./fonty/index.html">Polskie fonty komputerowe</a>.
<a name=P26>
<h2> Plik .dvi, sterowniki</h2>
Wynikiem pracy TeX-a jest zwykle kilka plików, z których najważniejszym
jest
plik z rozszerzeniem <code>.dvi</code>, który może być wyświetlony na
ekranie bądź wydrukowany. Plik <code>.dvi</code> zawiera dla każdego znaku na
stronie jego współrzędne oraz informację, z jakiego fontu pochodzi dany
znak, nie zawiera natomiast definicji kształtów znaków. Do wydrukowania lub
wyświetlenia na ekranie pliku <code>.dvi</code> potrzebny jest odrębny
program zwany sterownikiem. W systemach Unix takim sterownikiem
ekranowym jest np. program <code>xdvi</code>, w Windows
<code>dviout</code> lub <code>yap</code>. Dopiero sterownik korzysta
z plików zawierających definicje kształtów znaków (np. z plików
PK). <p>
Plik <code>.dvi</code> można zamienić na plik w formacie PostScript.
Służy do tego program <code>dvips</code>. Wynikowy plik możemy wydrukować
bezpośrednio na drukarce PostScriptowej, a także wyświetlić na ekranie
lub wydrukować na dowolnej innej drukarce, wykorzystując interpreter tego
języka <a
href="ftp://ftp.gust.org.pl/TeX/support/ghostscript/"><code>Ghostscript</code></a>.
<p>
Użycie docelowego formatu PostScript otwiera wiele nowych możliwości,
niemożliwych do realizacji w tradycyjnym systemie TeX/LaTeX.
Najważniejsze to: dołączanie praktycznie dowolnej
grafiki (wektorowej, bitmapowej, kolorowej itd.), wykorzystanie
kolorów w dokumencie czy korzystanie z różnych
krojów pisma w formacie Adobe Type 1 (PostScriptowych).
Więcej informacji na temat fontów i grafiki:
<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/fonts/fonts_inst">Instalowanie font˘w Type 1/True Type</a>. -->
<a href="./fonty/fonts_inst.html">Instalowanie fontów Type 1/True Type</a>
oraz
<!-- <a href="http://www.immt.pwr.wroc.pl/~myszka/grafika/grafika.pdf"> -->
<!-- <a href="../../guides/polish/grafika.pdf"> -->
<a href="http://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/doc/grafika.pdf">
Włączanie grafik do dokumentów LaTeX2e</a> (plik PDF, ok. 800kb).
<p>
<a name=P27>
<h2> Plik .log </h2>
Plik <code>.log</code> zawiera komunikaty i ewentualne ostrzeżenia
TeX-a, wygenerowane podczas kompilacji dokumentu. Przeglądanie tego
pliku może być często pomocne w diagnostyce błędów.
<p>
<a name=P28>
<h2> LaTeX </h2>
LaTeX jest bardzo rozbudowanym zestawem makr, zawierającym wiele mechanizmów
opisu struktury logicznej dokumentów. Jak wspomniano powyżej, zestaw taki,
wraz z wzorcami dzielenia wyrazów, jest wstępnie prekompilowany
i używany jako tzw. format. LaTeX to obecnie najbardziej
rozpowszechniony format i dostarczany w każdej dystrybucji
stanowi tym samym ważny sładnik systemu TeX. Twórcą LaTeX-a jest
Leslie Lamport. Zaprojektowany przez niego zestaw makr został ,,zamrożony''
jako tzw. LaTeX 2.09 i praktycznie nie jest już używany.
Obecnie używany LaTeX to intensywnie rozwijany przez tzw. LaTeX Team
projekt, określany jako LaTeX2epsilon (LaTeX2e).
<a name=P28a>
<h3> LaTeX: pliki .cls, .clo, .sty i .fd</h3>
Oprócz informacji z plików <code>.tfm</code>, LaTeX czyta także
pliki <code>.cls</code>
i <code>.clo</code> (klasy) oraz <code>.sty</code> (pakiety). Klasa to
plik(i) zawierający specyficzne instrukcje służące do sformatowania dokumentu
określonego typu, np. książki, artykułu czy listu. Wczytanie pliku klasy
jest w LaTeX-u obowiązkowe. Pliki <code>.sty</code> rozszerzają
możliwości LaTeX-a. Podstawowy LaTeX nie umożliwia np. dołączania grafiki,
kolorowania tekstu, automatycznego łamania długich tabel itd. Do wykonania
takich zadań służą właśnie pakiety. <p>
Klasy i pakiety LaTeX-a są dystrybuowane w postaci plików
z rozszerzeniem <code>.dtx</code>.
Plik taki zawiera definicje poleceń dla LaTeX-a oraz dokumentację pakietu
(opis techniczny i podręcznik użytkownika).
Instalacja pakietu dostarczonego w pliku (lub plikach)
<code>.dtx</code> polega na skompilowaniu pliku o nazwie
takiej jak nazwa pliku <code>.dtx</code>,
ale z rozszerzeniem <code>.ins</code> (zwykle plikowi <code>.dtx</code>
towarzyszy odpowiadający mu plik <code>.ins</code>):<p>
<code>tex plik.ins</code><p>
W rezultacie otrzymujemy wiele plików (o rozszerzeniach
<code>.cls</code>, <code>.sty</code>, <code>.def</code>
i <code>.fd</code> lub innych
rzadziej spotykanych). Wszystkie takie pliki umieszczamy
w katalogu, w którym LaTeX szuka plików tego typu
(w strukturze TDS -- patrz niżej -- będzie to podkatalog w ramach
<a href=#P311><code>texmf/tex/latex/</code></a>).
<p>
W plikach z rozszerzeniami <code>.fd</code> znajdują się instrukcje
definiujące dostępne w danej instalacji LaTeX-owej fonty. Oznacza to,
że w przypadku posługiwania się LaTeX-em, sam plik <code>.tfm</code> nie
wystarczy do tego, żeby system potrafił z niego skorzystać. Konieczne
jest, aby font był ,,zarejestrowany'' w systemie. Rejestracja ta odbywa
się przez zainstalowanie odpowiedniego pliku <code>.fd</code>
w strukturze katalogów przeszukiwanych przez LaTeX-a. <p>
Aby wydrukować dokumentację pakietu, należy skompilować plik
<code>.dtx</code> (polecenie <code>latex plik.dtx</code>). Czasem
niezbędne jest dwukrotne, a nawet trzykrotne uruchomienie tego
polecenia, dzięki czemu dokumentacja będzie zawierała prawidłowe odsyłacze,
spis treści itp. <p>
Pliki <code>.dtx</code> i <code>.ins</code> nie są wykorzystywane
w codziennej pracy. Po zainstalowaniu pakietu
można je usunąć z systemu. <p>
Polskie opisy wielu pakietów dostępne są
w ramach <a href="./latex2e/latex2e.html">Wirtualnej
Akademii TeX-owej</a>. Poszukiwanie potrzebnego pakietu może ułatwić
<a href="./latex2e/macro/macro_t.html">
zestawienie w układzie tematycznym</a>.
<a name=P28b>
<h3> Inne pliki tworzone przez LaTeX-a</h3>
Wymienione poniżej pliki pomocnicze są tworzone przez LaTeX-a na żądanie
użytkownika, tzn. tylko wtedy, gdy dokument zawiera takie opcjonalne elementy,
jak: spisy treści, bibliografie i skorowidze. Przykładowo, plik
<code>.toc</code> powstanie tylko wtedy, gdy dokument ma zawierać spis treści.
<h4> Pliki .toc, .lot i .lof </h4>
Powstałe w wyniku kompilacji dokumentu LaTeX-owego pliki
z rozszerzeniami <code>.toc</code>,
<code>.lot</code> oraz <code>.lof</code> zawierają spisy treści,
tabel i rysunków.
LaTeX przetwarza dokument strona po stronie, dlatego w pojedynczym
przebiegu niemożliwe jest wstawienie spisu treści na początku
dokumentu, ponieważ jego treść nie jest jeszcze znana. Podobnie ma
się sprawa ze spisami tabel czy rysunków.
Rozwiązanie tego problemu jest tyle proste, co skuteczne.
Podczas pierwszej kompilacji do plików
pomocniczych zapisywane są odpowiednie informacje, które są następnie
wykorzystywane podczas drugiej kompilacji. Patrz też:
<a href="./latex2e/spisy/spis.html">
Spisy w LaTeX-u</a>.
<p>
Podobna technika jest stosowana do wstawienia odsyłaczy.
Informacje niezbędne do ich prawidłowego zdefiniowania są
zapisywane do pliku z rozszerzeniem <code>.aux</code>.
<p>
<h4> Pliki .idx, .ind i .ist </h4>
Plik z rozszerzeniem <code>.idx</code> zawiera hasła skorowidza.
Hasła te powinny być następnie posortowane przez
program <code>makeindex</code> albo <code>plmindex</code>.
Drugi z tych programów, będący
zmodyfikowaną wersją pierwszego, jest zdolny do tworzenia skorowidza
zarówno według reguł angielskich, jak i polskich.
Wynikiem działania programu
<code>makeindex</code>/<code>plmindex</code> jest
plik z rozszerzeniem <code>.ind</code>, który zawiera
gotowy do przetworzenia przez LaTeX-a skorowidz.
Postacią tworzonego skorowidza można sterować w ograniczony sposób
za pomocą specjalnych instrukcji zapisanych w pliku
<code>.ist</code> (<em>index style</em>).
Dodatkowo powstający plik <code>.ilg</code> zawiera komunikaty pracy programu
<code>makeindex</code>/<code>plmindex</code>.
Patrz też
<a href="./idx/index.html">Wszystko o indeksowaniu</a>.
<p>
<h4> Pliki .bib, .bbl i .bst </h4>
Do przygotowywania spisów bibliograficznych służy program BibTeX. Jest to
narzędzie przydatne dla osób piszących np. prace naukowe, które to prace,
jak wiadomo, zawierają wiele odwołań do innych dokumentów. Informacja
bibliograficzna jest przechowywana w pliku <code>.bib</code>. Każda
pozycja jest oznaczona etykietą. W dokumencie LaTeX-owym zamiast pełnej
treści odwołania wstawiamy etykietę, którą podczas kompilacji LaTeX zapisuje
do pliku <code>.aux</code>. Na podstawie pliku <code>.aux</code> program
BibTeX tworzy spis bibliograficzny, obejmujący oczywiście tylko te pozycje
z pliku <code>.bib</code>, które były cytowane w dokumencie. Spis
jest formatowany według specyfikacji zawartej w pliku <code>.bst</code>
i zapisywany do pliku <code>.bbl</code>. Komunikaty programu BibTeX są
zapisywane do pliku <code>.blg</code>. Dwa kolejne przetworzenia dokumentu
powodują poprawne sformatowanie bibliografii i odwołań. Patrz też
<a href="./prog/bibtex/bibtex.html">Bibliografia w LaTeX-u</a>.
<p>
<a name=extensions>
<h2> Rozszerzone wersje programu TeX </h2>
We współczesnych dystrybucjach oprócz programu <code>tex</code>
dostępne są jego rozszerzone wersje:
<ul>
<li><b>pdfTeX</b> -- rozszerzenie TeX-a pozwalające tworzyć
bezpośrednio pliki w formacie <code>PDF</code>, w trybie pracy
tworzącym standardowe pliki <code>DVI</code> pdfTeX jest w pełni
zgodny z programem TeX; pdfTeX wraz z zestawem odpowiednich
makr pozwala tworzyć interaktywne dokumenty hipertekstowe
i atrakcyjne prezentacje; od 2004 roku pdfTeX jest rozwijany jako
pdfeTeX (patrz niżej); obszerne omówienie pdfTeX-a zawiera
artykuł G. Sapijaszko:
<a href="http://www.sapijaszko.net/pedeefy.pdf">Tworzenie dokumentów PDF
przy pomocy LaTeX-a</a> (plik PDF, ok. 1mb).
<!-- <a href="../../guides/polish/pedeefy.pdf">Tworzenie dokumentów PDF
przy pomocy LaTeX-a</a>; -->
<li><b>eTeX</b> -- TeX rozszerzony o szereg poleceń pierwotnych, posiada
m.in. tryb składu od prawej do lewej (dla m.in. arabskiego i hebrajskiego);
w trybie zgodności pracuje jak standardowy program TeX;
<li><b>pdfeTeX</b> -- połączenie pdfTeX i e-TeX; w 2004 r. uzgodniono,
że pdfeTeX będzie głównym ,,motorem'' instalacji TeX-owych i będzie
wykorzystywany do generowania i pracy z większością formatów
(LaTeX, pdfLaTeX, ConTeXt, TeXinfo, MeX itp.), sposób generowania
formatu będzie decydował o domyślnym tworzeniu wynikowego pliku
<code>DVI</code> bądź <code>PDF</code>; od roku 2007 <code>pdftex</code>
i <code>pdfetex</code> to ten sam program;
<!-- <li><b>Omega</b> -- rozszerzenie TeX-a pracujące z fontami ze znakami
kodowanymi 16-bitowo (Unicode) i pozwalające na skład w różnych,
nawet b. egzotycznych językach. Projekt ten ostatnio nie jest rozwijany;
<li><b>Alef</b> -- stabilna wersja Omegi zawierająca rozszerzenia eTeX; -->
<li><b>XeTeX</b> -- intensywnie rozwijana wersja, pracująca w Unikodzie
i korzystająca z fontów systemowych, także OpenType.
</ul>
<a name=P30>
<h2> TDS </h2>
TDS (ang. <em>TeX Directory Structure</em>) oznacza standardową strukturę
katalogów systemu TeX. Współczesne instalacje TeX-a są w zdecydowanej
większości zgodne z TDS. <p>
W instalacji TeX-owej zgodnej z TDS wszystkie omówione wyżej składniki
systemu <em>oprócz plików wykonywalnych</em> (i oczywiście oprócz plików
tworzonych podczas pracy) mają swoje standardowe miejsce w katalogu, którego
korzeniem jest katalog <code>texmf-dist</code>. Umiejscowienie tego katalogu
w systemie plików jest zależne od lokalnej konfiguracji, np. w systemie
Linux może to być <code>/usr/local/texlive/texmf-dist/</code>, a w systemie
Windows np. <code>C:\texlive\texmf-dist\</code>. Warto tu podkreślić, że
z zawartości katalogu <code>texmf-dist/</code> mogą korzystać różne systemy
operacyjne, wystarczy, aby został on udostępniony w instalacji sieciowej
lub zamontowany. Innymi słowy: zawartość <code>texmf-dist/</code> jest
<em>niezależna</em> od platformy (komputera i systemu operacyjnego);
katalog z taką samą zawartością można mieć np. w pracy na maszynie
Sun z systemem Solaris i w domu na PC z Windows bądź Linux.
Poniżej wymieniono najważniejsze podkatalogi drzewa <code>texmf-dist/</code>:
<p>
<dl>
<dt>
<code>texmf-dist/web2c/</code>
<dd>znajdują się tu m.in. pomocnicze pliki do generowania formatów dla
programu TeX (pdfTeX itp.) i bazy
MetaFonta i MetaPosta oraz <em>pliki konfiguracyjne</em> instalacji.
<a name=P311>
<dt> <code>texmf-dist/tex/</code>
<dd>podkatalogi tu zawarte są przeszukiwane przez program TeX, i tak
np. <code>generic/</code> zawiera biblioteki współużytkowane przez różne
formaty;
<code>latex/</code> zawiera biblioteki klas, stylów, plików
<code>.def</code> i <code>.fd</code> dla LaTeX-a.
Inne podkatalogi katalogu <code>tex/</code> zawierają biblioteki
przeznaczone dla innych formatów.
<dt><code>texmf-dist/fonts/</code>
<dd>zawiera wszelkiego rodzaju pliki fontowe:
podkatalog <code>source/</code> to miejsce, w którym znajdują się
źródłowe pliki MetaFonta; <code>type1/</code> zawiera
fonty PostScriptowe (pliki <code>.pfa</code>
lub <code>.pfb</code>);
<code>tfm/</code> zawiera pliki <code>.tfm</code>;
<code>enc/</code> pliki przekodowań fontów zaś <code>map/</code> pliki map
fontowych.
Mogą też znajdować się tam inne katalogi,
np. <code>truetype/</code>, jeżeli instalacja
wykorzystuje fonty w formacie TrueType.
<dt><code>texmf-dist/dvips/</code>
<dd>zawiera pliki konfiguracyjne i pomocnicze dla programu Dvips.
</dl>
Miejsce, w którym znajdują się pliki zawierające fonty bitmapowe
w formacie PK, jest zależne od konkretnej platformy systemowej
i dystrybucji. W systemach Unixowych pliki te są często generowane
w katalogu udostępnionym do zapisu dla wszystkich użytkowników
i kontrolowane przez demona <code>cron</code> (po upływie pewnego czasu
są automatycznie usuwane). W instalacjach jednostanowiskowych pliki PK
mogą być deponowane w katalogu <code>~/texmf/fonts/pk/</code> .
<p>
Wszystkie pliki programów znajdują się natomiast w osobnym katalogu,
którego położenie jest zależne od konkretnej platformy
i dystrybucji. Ponieważ jednak są one
wszystkie <em>w jednym</em>
miejscu ich odszukanie nie powinno stanowić problemu.
<p>
<!-- Szczegółowy opis TDS znajduje się w pliku
<a href="../../english/tds/tds.html">tds.html</a>
<p> -->
<a name=web>
<h2>Web2c</h2>
Web2c jest systemem do generowania kompletnego środowiska TeX-owego
dla różnorodnych platform, nie tylko Unixowych, ale także
Windows. W oparciu o Web2c
zbudowane były dystrybucje teTeX (Unix, Linux), W32TeX (Windows), a obecnie
dystrybucja wieloplatformowa TeX Live.
Więcej szczegółów zawarto w artykule
<!-- <a href="./doc/poczatki/web2c.html">Web2c</a>, -->
<a href="./poczatki/web2c.html">Web2c</a>,
gdzie wymieniono też programy tworzone w tym środowisku. <p>
[<a href=#CONT>Spis treści</a>]
<P><hr></P>
<a name=P3>
<h1> Jak zacząć pracę z TeX-em </h1>
[Część ta na razie zawiera tylko
pobieżne omówienie implementacji TeX-a i generowanie formatów.]<br>
<a name=P3A>
<h2>Archiwa TeX-owe</h2>
Oprogramowanie dla systemu TeX gromadzone jest
na serwerach CTAN (<em>Comprehensive TeX Archive Network</em>)
usytuowanych w <a href="ftp://ftp.dante.de/tex-archive/">Niemczech</a>,
<a href="ftp://ftp.tex.ac.uk/tex-archive/">Anglii</a>
i <a href="ftp://ftp.tug.org/tex-archive/">Danii</a>. Archiwa CTAN
posiadają wiele kopii (<em>mirror</em>) na całym świecie, w Polsce
pełna kopia dostępna jest na <a
href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/CTAN/">FTP GUST</a>, zaś
prace polskich użytkowników gromadzone są
w <a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/">Archiwum GUST</a>.
Na serwerach CTAN i ich kopiach dostępne są implementacje
dla większości obecnie używanych systemów operacyjnych, a także
bogate archiwa makr, fontów i oprogramowania towarzyszącego.
<a name=P3B>
<h2>Generowanie formatów</h2>
Generowanie formatu polega na uruchomieniu programu <code>tex</code>
(lub pochodnego, np. <code>pdftex</code>)
z parametrem <code>--ini</code> i przetworzeniu odpowiedniego
pliku inicjującego. Plik taki zawiera najczęściej deklaracje wczytania
pliku z makrami, wzorców przenoszenia wyrazów oraz ewentualne inne
polecenia dla TeX-a, wymagane
dla danego formatu. Dzięki takiemu podejściu możliwe było zbudowanie
programów, które ułatwiają generowanie różnorodnych formatów. Programy takie
nie tylko uruchamiają <code>tex</code>-a, ale też umieszczają wygenerowany
plik w odpowiednim katalogu instalacji, tworzą polecenie uruchamiania
TeX-a (lub jego odmian pdfTeX, eTeX, Omega) z danym formatem, wreszcie
odświeżają bazę danych instalacji (co przyspiesza znajdywanie potrzebnych
plików w codziennej pracy).<p>
W przypadku formatu LaTeX (lub jego wersji pdflatex dla programu
pdfTeX, tworzącego od razu pliki PDF) niezbędne jest określenie wymaganych
w formacie wzorców przenoszenia wyrazów.
W LaTeX 2e zestaw reguł przenoszenia wyrazów jest
deklarowany w pliku o nazwie <code>language.dat</code>,
który znajduje się zwykle w podkatalogu
<code>tex/generic/config/</code> lokalnej konfiguracji systemu
TeX bądź głównego katalogu instalacji. Modyfikacja
<code>language.dat</code> polega na usunięciu w tym pliku znaku
`%' przed deklaracją potrzebnych wzorców (dla języka polskiego jest to plhyph.tex)
i ewentualnym zablokowaniu takim znakiem
niepożądanych deklaracji wzorców dzielenia wyrazów. Reasumując, dla
formatu LaTeX (pdfLaTeX) należy najpierw wybrać potrzebne wzorce dzielenia wyrazów,
a następnie uruchomić generowanie formatu.
<dl>
<dt>
<strong>Dystrybucje oparte na
<a href="./poczatki/web2c.html">Web2c</a>
(obecnie TeX Live)</strong>
</dt>
<dd>
Pliki formatów znajdują się w katalogu <code>texmf-var/web2c/</code>,
dedykowanym na lokalne
pliki danej instalacji. W podkatalogu <code>web2c/</code> znajduje
się także plik konfiguracyjny <code>fmtutil.cnf</code> dla programu
<code>fmtutil</code> automatyzującego generowanie formatów.
Plik ten można modyfikować zgodnie z zawartymi w nim wskazówkami,
co zwykle polega na odblokowaniu deklaracji interesującego nas formatu
(usunięciu znaku komentarza #) bądź zablokowaniu deklaracji formatów
niepożądanych, po czym, po zapisaniu pliku,
uruchomienie programu: <code>fmtutil --all </code>
wygeneruje wszystkie zadeklarowane formaty, <code>fmtutil --byfmt
nazwa_formatu</code> wygeneruje dany format (<code>fmtutil --help</code>
wyświetla dostępne opcje).
<!-- W systemach Unix i Linux
modyfikowanie <code>fmtutil.cnf</code> możliwe jest po uruchomieniu
programu <code>texconfig</code> i wybraniu menu <code>Formats</code>.
Modyfikacja pliku z deklaracjami wzorców
przenoszenia wyrazów (dla LaTeX jest to <code>language.dat</code>)
dostępna jest z kolei z menu <code>Hyphenation</code>.
Po zakończonej edycji <code>texconfig</code> automatycznie uruchomi
program <code>fmtutil</code> i wygeneruje format(y). -->
Tyle teorii co dzieje się za kulisami. Obecnie w dystrybucji TeX Live
cały proces generowania formatów został zautomatyzowany: po instalacji pakietu
do obsługi danego języka aktualizowane są omówione wyżej pliki konfiguracyjne,
po czym generowne są pliki formatów dla wszystkich dostępnych odmian-silników
TeX-a.
<p>
</dd>
<dt>
<strong>MiKTeX</strong>
</dt>
<dd>
W dystrybucji tej, od wersji 2.0, wprowadzono menu
<code>MiKTeX Options</code>, uruchamiające program <code>mo.exe</code>
(program można uruchomić także z wiersza poleceń). W podmenu
<code>TeX Formats</code> można wybrać potrzebny format, po czym,
po naciśnięciu przycisku <code>Build</code>, wygenerować go. Możliwe jest
deklarowanie nowych formatów. Deklaracje
formatów są przechowywane w pliku <code>miktex/config/formats.ini</code>
lokalnego (bądź, przy jego braku, głównego) drzewa instalacji.
Podobnie jak w dystrybucjach opartych
na Web2c, generowanie formatu LaTeX wymaga uprzedniego zadeklarowania
wymaganych wzorców przenoszenia wyrazów. Służy do tego podmenu
<code>Languages</code> (patrz uwagi zawarte powyżej, dotyczące formatu
LaTeX).
<code>MiKTeX Options -- Formats</code> zawiera deklaracje dla polskich
formatów <code>mex, pdfmex</code>.
Pliki formatów umieszczane są w podkatalogu <code>miktex/fmt/</code>
lokalnego drzewa instalacji (bądź, przy jego braku, głównego drzewa
instalacji).
</dd>
</dl>
<h3>Tworzenie formatów dla języka polskiego</h3>
Zanim przedstawimy szczegóły dotyczące generowania formatów
dla języka polskiego, zainteresowanych Czytelników zachęcamy
do przeczytania artykułu o problemach związanych
<!-- z <a href="http://www.mimuw.edu.pl/~wolinski/spw.html">kodowaniem -->
z <a href="./poczatki/spw.html">kodowaniem
polskich liter</a>.
<p>
<a href="./poczatki/mex.html">MeX</a>
<!-- <a href="./doc/poczatki/mex.html">MeX</a> -->
<p>
<a href="./poczatki/latex-pl.html">(pdf)LaTeX i polski</a>
<!-- <a href="./doc/poczatki/latex-pl.html">LaTeX i polski</a> -->
<p>
<a href="./poczatki/cont-pl.html">ConTeXt</a>
<!-- <a href="./doc/poczatki/cont-pl.html">ConTeXt</a> -->
<p>
[<a href=#CONT>Spis treści</a>]
<P><hr><P>
<a name=P4>
<h1> Podręczniki dla początkujących </h1>
<ul>
<!-- <li> <a href="../../guides/polish/gentl-pl.pdf"> -->
<li><a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/doc/gentl-pl.pdf">
Michael Doob: <em>Łagodne wprowadzenie do systemu TeX</em>
(tł. Stanisław Wawrykiewicz)</a> -- samouczek dla użytkowników Plain TeX/MeX,
ale przydatny także bardziej dociekliwym.<br>
<li><a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/doc/lshort2e.pdf">
<!-- <li><a href="ftp://ftp.gust.org.pl/CTAN/info/lshort/polish/lshort2e.pdf"> -->
Tobias Oetiker: <em>Nie za krótkie wprowadzenie do systemu LaTeX2e</em>
(tł. Janusz Gołdasz, Ryszard Kubiak, Tomasz Przechlewski)</a> -- całkiem
zgrabne wprowadzenie dla niecierpliwych.
</ul>
<hr>
<em>T. Przechlewski i S. Wawrykiewicz</em><br>
Ostatnie zmiany: 15.05.2014.
</body>
</html>
|
