summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/info/lshort/mongolian/lshort-mongol/src/spec.tex
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'info/lshort/mongolian/lshort-mongol/src/spec.tex')
-rw-r--r--info/lshort/mongolian/lshort-mongol/src/spec.tex636
1 files changed, 636 insertions, 0 deletions
diff --git a/info/lshort/mongolian/lshort-mongol/src/spec.tex b/info/lshort/mongolian/lshort-mongol/src/spec.tex
new file mode 100644
index 0000000000..5a858e6032
--- /dev/null
+++ b/info/lshort/mongolian/lshort-mongol/src/spec.tex
@@ -0,0 +1,636 @@
+%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
+% Contents: Specialities of the LaTeX system
+% $Id: spec.tex 172 2008-09-25 05:26:50Z oetiker $
+%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
+
+\chapter{Нэмэлт боломжууд}
+\begin{intro}
+ Томоохон баримт боловсруулахад зориулж \LaTeX{} товъјг, номзій іісгэх гэх мэт боломжуудаар хангадаг. \LaTeX{}-ийн тэдгээр нэмэлт болон тусгай боломжуудын талаар {\normalfont\manual{}} болон {\normalfont \companion} товхимлуудад дэлгэрэнгій °гіілсэн байгаа.
+\end{intro}
+
+\section{\EPSi{} зураг оруулах}\label{eps}
+\LaTeX{} нь \texttt{figure} болон \texttt{table} хірээлліідэд зураг, график мэтийн х°в°гч биеттэй ажиллах бололцоог олгодог.
+
+\LaTeX{}-ийн індсэн буюу °рг°тг°с°н багцыг ашиглан \wi{график} байгуулах хэд хэдэн арга байх б°г°°д тэдгээрийн заримыг \ref{chap:graphics}-р білэгт дурдав. М°н \companion{} болон \manual{} товхимлуудаас дэлгэрэнгійг мэдэж болно.
+
+Баримтад зураг оруулах хамгийн хялбар арга нь зургаа тусгай зориулалтын программ ашиглан бэлтгээд\footnote{XFig, Gnuplot, Gimp, Xara X \ldots} тіінийгээ баримтдаа оруулах явдал б°г°°д \LaTeX{}-д бэлтгэсэн зургаа оруулах олон т°рлийн арга зам байдгаас энэ удаад бид, хэрэглэхэд хялбар/тігээмэл хэрэглэгддэгээр нь \EPSi{} (EPS) т°рлийн зургийг хэрхэн оруулах талаар авч ізэх болно. EPS форматын зургийг ашиглахын тулд \PSi{} хэвлэгч\footnote{\PSi{}-г дірслэх °°р нэг боломж бол \textsc{\wi{GhostScript}} программыг \CTANref|support/ghostscript| хаягаас татаж авч ашиглах явдал. Windows болон OS/2 хэрэглэгчдэд \textsc{GSview} хэрэгтэй.} шаардлагатай.
+
+Д.~Карлислын зохиосон \pai{graphicx} багцад зураг оруулахад зориулагдсан нэлээд хічирхэг тушаалууд багтсан байна. Энэ нь ``graphics'' бірдлийн нэг хэсэг ажээ.\footnote{\CTANref|macros/latex/required/graphics|}
+
+Компьютерт тань \PSi{} хэвлэгч ажиллах боломжтой т°дийгій \textsf{graphicx} багц суусан бол баримтад зураг оруулах дараах алхмуудыг гійцэтгээрэй:
+
+\begin{enumerate}
+\item Зориулалтын программаар зургаа EPS формат уруу х°рвіілэх.\footnote{Хэрэв таны программ EPS формат уруу х°рвіілэх боломжгій бол \PSi{} принтерийн драйвер (жишээ нь, Apple LaserWriter мэтийн) суулгаад тіігээр файлаа EPS формат уруу х°рвіілэх хэрэгтэй. EPS нь нэгээс иліі хуудсыг агуулахгій гэдгийг анхаар. Гэхдээ зарим принтер драйверуудад іінийг тохируулж болдог.}
+\item Оролтын файлын эхлэлд \textsf{graphicx} багцыг дараах байдлаар зарлана
+\begin{lscommand}
+\verb|\usepackage[|\emph{драйвер}\verb|]{graphicx}|
+\end{lscommand}
+\noindent іінд, \emph{драйвер} нь ``dvi-аас postscript уруу'' х°рвіілэх программ б°г°°д энд хамгийн °рг°н хэрэглэгддэг программ нь \texttt{dvips} юм. \TeX{}-д зураг оруулах тодорхой стандарт байхгій учраас драйверын нэрийг оноох шаардлагатай байдаг. \emph{Драйверыг} тодорхойлсноор, \eei{.dvi} файл дахь зургийн мэдээллийг оруулах зохих аргыг \textsf{graphicx} багц сонгож улмаар принтер ііний дагуу \eei{.eps} файлыг алдаагійгээр оруулдаг.
+\item Баримтад зургийн \emph{файлыг} оруулахдаа дараах тушаалыг ашиглана.
+\begin{lscommand}
+\ci{includegraphics}\verb|[|\emph{сонголт}=\emph{утга}, \ldots\verb|]{|\emph{файл}\verb|}|
+\end{lscommand}
+\noindent Зургийн °нд°р, °рг°н, эргэлт зэргийг тогтоох \emph{сонголтод} харгалзах \emph{утга} біхий хувьсагчуудыг °°р хооронд нь таслалаар тусгаарлаж оруулна. Чухал хэрэгцээтэй сонголтуудыг \ref{keyvals}-р хіснэгтэд жагсаан ізіілэв.
+\end{enumerate}
+
+\begin{table}[htb]
+\caption{\textsf{graphicx} багцын сонголтууд.}
+\label{keyvals}
+\begin{lined}{9cm}
+\begin{tabular}{@{}ll}
+\texttt{width}& зургийн °рг°ний хэмжээг °°рчилн°\\
+\texttt{height}& зургийн °ндрийн хэмжээг °°рчилн°\\
+\texttt{angle}& зургийг цагийн зііний эсрэг чиглэлд эргіілнэ\\
+\texttt{scale}& зургийн хэмжээг нийтэд нь °°рчилн° \\
+\end{tabular}
+
+\bigskip
+\end{lined}
+\end{table}
+
+\pagebreak
+Ойлгомжтой болгох ііднээс дараах жишээ кодыг авч ізье:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\begin{figure}
+\centering
+\includegraphics[angle=90,
+ width=0.5\textwidth]{test}
+\caption{Энэ бол жишээ.}
+\end{figure}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+“інд \texttt{test.eps} зургийг баримтад оруулахдаа тіінийг \emph{эхлээд} 90 градус эргіілээд \emph{дараа нь} стандарт параграфын хувьд °рг°°ш нь 2 дахин богиносгожээ. Энд °ндрийнх нь хэмжээг тусгайлан тогтоогоогій учраас урт °рг°н хојрын харьцааг $1.0$ гэж ойлгох б°г°°д урт °рг°ний хэмжээг тусгайлан тогтоож болно. Хэмжээтэй холбоотой дэлгэрэнгій мэдээллийг \pageref{units}-р хуудасны \ref{units}-р хіснэгтээс, энэхіі сэдэвтэй холбоотой дэлгэрэнгій мэдээллийг \cite{graphics} болон \cite{eps} товхимлуудаас тус тус сонирхож болно.
+
+\section{Номзій}
+
+\ei{thebibliography} хірээллийн тусламжтайгаар \wi{номзій}г іісгэж, °г°гдліідийг дараах маягаар оруулна
+\begin{lscommand}
+\ci{bibitem}\verb|[|\emph{хаяг}\verb|]{|\emph{тэмдэглэгээ}\verb|}|
+\end{lscommand}
+“інд, \emph{тэмдэглэгээ} гэдэгт баримтад иш татаж оруулсан ном товхимлуудын нэрийн товчлол байна.
+\begin{lscommand}
+\ci{cite}\verb|{|\emph{тэмдэглэгээ}\verb|}|
+\end{lscommand}
+Хэрэв \emph{хаяг} гэсэн сонголтыг хоосон орхивол °г°гдлийг автоматаар дугаарлан оруулах болно. \verb|\begin{thebibliography}| тушаалын ард бичигдэх хувьсагчаар номзійд орж болох нийт хаягийн тоог заана. Доорх жишээнд \verb|{99}| гэдгээр \LaTeX{}-д иш татах нийт номын тоо 99 ширхгээс хэтрэхгій болохыг илтгэж байна.
+\enlargethispage{2cm}
+\begin{example}
+Партл~\cite{pa}-ын
+°гіілснээр бол \ldots
+\begin{thebibliography}{99}
+\bibitem{pa} H.~Partl:
+\emph{German \TeX},
+TUGboat Volume~9, Issue~1 (1988)
+\end{thebibliography}
+\end{example}
+
+\chaptermark{Specialities} % w need to fix the damage done by the
+ %bibliography example.
+\thispagestyle{fancyplain}
+
+
+Томоохон баримтуудад Bib\TeX{} программыг ашиглах нь тохиромжтой. Bib\TeX{} нь \TeX{}-ийн ихэнх тархцуудыг агуулдаг т°дийгій номзійн °г°гдлийн санг дэмжих б°г°°д баримтад иш татсан зійл бірийг тііний эх товхимлын талаарх тайлбаруудтай холбож °г°х іірэгтэй. Bib\TeX{} нь томоохон хэмжээний номзійн °г°гдлийг іісгэх загвар хуудасны горимд тулгуурладаг.
+
+\newpage
+
+\section{Товъјг іісгэх} \label{sec:indexing}
+Номын чухал хэсгіідэд \wi{товъјг} багтдаг. \LaTeX{} болон \texttt{makeindex}\footnote{8-аас иліігій тооны тэмдэгтээс бірдсэн файлын нэрийг дэмждэг системіідэд іінийг \texttt{makeidx} гэх нь бий.} программын тусламжтайгаар товъјгийг хялбархан іісгэж болдог б°г°°д энэхіі хэсэгт з°вх°н товъјг іісгэх індсэн тушаалуудыг судлах болно. Дэлгэрэнгій мэдээллийг \companion~товхимлоос авна уу. \index{makeindex программ} \index{makeidx багц}
+
+\LaTeX{}-д товъјг іісгэх горимыг идэвхжіілэхийн тулд \pai{makeidx} багцыг баримтын эхлэлд зарласан байх јстой:
+\begin{lscommand}
+\verb|\usepackage{makeidx}|
+\end{lscommand}
+\noindent товъјг іісгэх тусгай тушаалыг
+\begin{lscommand}
+ \ci{makeindex}
+\end{lscommand}
+\noindent оролтын файлд м°н зарласан байна.
+
+Товъјгийг тодорхойлохдоо,
+\begin{lscommand}
+ \ci{index}\verb|{|\emph{тілхіір іг}\verb|}|
+\end{lscommand}
+\noindent гэсэн тушаалын \emph{тілхіір іг} гэдэгт товъјгт оруулах ігсийг заан оруулна. \emph{Тілхіір іг} оруулах загварыг \ref{index}-р хіснэгтэд жишээгээр ізіілэв.
+
+\begin{table}[!tp]
+\caption{Товъјгт тілхіір іг оруулах загвар.}
+\label{index}
+\begin{center}
+\begin{tabular}{@{}lll@{}}
+ \textbf{Жишээ} &\textbf{Тэмдэглэгээ} &\textbf{Тайлбар}\\\hline
+ \rule{0pt}{1.05em}\verb|\index{hello}| &hello, 1 &Ердийн тэмдэглэгээ\\
+\verb|\index{hello!Peter}| &\hspace*{2ex}Peter, 3 &`hello'-ийн дэд тэмдэглэгээ\\
+\verb|\index{Sam@\textsl{Sam}}| &\textsl{Sam}, 2& Налуулсан тэмдэглэгээ\\
+\verb|\index{Lin@\textbf{Lin}}| &\textbf{Lin}, 7& Дээрхийн адил\\
+\verb.\index{Jenny|textbf}. &Jenny, \textbf{3}& Тодотгосон дугаар\\
+\verb.\index{Joe|textit}. &Joe, \textit{5}& Дээрхийн адил\\
+\verb.\index{ecole@\'ecole}. &\'ecole, 4& ђрг°лт тавих
+\end{tabular}
+\end{center}
+\end{table}
+
+\LaTeX{}, оролтын файлыг боловсруулахдаа \verb|\index| тушаалаар товъјг тэмдэглэгээг зохих хуудасны дугаарын хамтаар, уг оролтын файлтай нэр ижил боловч °рг°тг°л °°р (\verb|.idx|) файлд бичдэг. Улмаар энэхіі \eei{.idx} файлыг \texttt{makeindex} программ цааш боловсруулдаг.
+
+\begin{lscommand}
+ \texttt{makeindex} \emph{файлын нэр}
+\end{lscommand}
+\texttt{makeindex} программаар эрэмбэлсэн товъјг біхий, эх файлтай ижил нэртэй \eei{.ind} °рг°тг°лтэй файлыг іісгэсний дараагаар оролтын файлыг \LaTeX{} дээр дахин боловсруулмагц \LaTeX{}
+\begin{lscommand}
+ \ci{printindex}
+\end{lscommand}
+тушаалын байрлаж буй байрлалд товъјгийг баримтад хавсаргана.
+
+\LaTeXe{}-ийн \pai{showidx} багцын тусламжтайгаар товъјгт орсон тілхіір ігийг тэмдэглэсэн хуудас бірийн захад тухайн хуудсанд харьяалагдах тілхіір ігсийг хэвлэж харуулдаг. Энэ нь товъјгийг нягтлах болон баримтыг хянан засварлахад хэрэг болдог.
+
+\ci{index} тушаалыг з°в хэрэглэхгій бол баримтын харагдах байдалд н°л°°лж болзошгій байдаг.
+
+\begin{example}
+Сіілийн цэг \index{“г}.
+Т°гсг°х цэг\index{“г}.
+Т°гсг°лийг анхаар.
+\end{example}
+
+\section{Зійлчлэлийг тохируулах}
+\label{sec:fancy}
+
+Пит ван Оострумын (Piet van Oostrum) зохиосон \pai{fancyhdr} багц\footnote{\CTANref|macros/latex/contrib/supported/fancyhdr| хаягаас татаж авч болно.} нь баримтын зійлчлэл, зіілтийг хялбархан тохируулах ц°°н тооны тушаалыг агуулдаг. Уг багцын хэрэглээг яг энэ хуудасны дээд талд байрлах зійлчлэлээс харж болно.
+
+\begin{figure}[!htbp]
+\begin{lined}{\textwidth}
+\begin{verbatim}
+\documentclass{book}
+\usepackage{fancyhdr}
+\pagestyle{fancy}
+% ингэснээр білэг, дэд білгийн зійлчлэлийг
+% жижиг ісгээр тэмдэглэх боломжтой болно.
+\renewcommand{\chaptermark}[1]{%
+ \markboth{#1}{}}
+\renewcommand{\sectionmark}[1]{%
+ \markright{\thesection\ #1}}
+\fancyhf{} % одоогийн зійлчлэл, зіілтийг хічингій болгох
+\fancyhead[LE,RO]{\bfseries\thepage}
+\fancyhead[LO]{\bfseries\rightmark}
+\fancyhead[RE]{\bfseries\leftmark}
+\renewcommand{\headrulewidth}{0.5pt}
+\renewcommand{\footrulewidth}{0pt}
+\addtolength{\headheight}{0.5pt} % зай тогтоох
+\fancypagestyle{plain}{%
+ \fancyhead{} % хуудаснаас зійлчлэлийг хасах
+ \renewcommand{\headrulewidth}{0pt}
+}
+\end{verbatim}
+\end{lined}
+\caption{\pai{fancyhdr} тохиргооны жишээ.} \label{fancyhdr}
+\end{figure}
+
+Зійлчлэл, зіілтэд білэг ба дэд білгийн нэрийг тохируулахад ярвигтай байдаг б°г°°д \LaTeX{}-д іінийг хојр янзаар гійцэтгэж болно. Зійлчлэл, зіілтийг оноосон хуудсанд л дахин тодорхойлохыг хісвэл тухайн білэг дэд білгийн нэрсийг т°л°°л°х \ci{rightmark} ба \ci{leftmark} гэсэн тушаалуудыг білэг, дэд білгийн нэрсийг °°рчл°хийг хіссэн хуудсандаа зарлана.
+
+\verb|\chapter| болон іінтэй ижил тушаалуудыг біхэлд нь дахин тодорхойлохын тулд \ci{rightmark} ба \ci{leftmark} тушаалуудыг бус \ci{chaptermark}, \ci{sectionmark}, буюу \ci{subsectionmark} тушаалуудыг ашиглана.
+
+Зійлчлэл дэх білгийн нэрийг °°рчл°хд°° ``шинээр'' \ci{chaptermark} тушаалыг зарлана. \cih{sectionmark}\cih{subsectionmark}
+
+
+\ref{fancyhdr}-р зурагт, энэхіі товхимол дээрх зійлчлэлтэй ижил зійлчлэл іісгэх \pai{fancyhdr} багцын боломжит тохиргоог ізіілэв. Зіілтэд тэмдэглэсэн хаягаар хандан уг багцын талаарх мэдээллийг авч болно.
+
+\section{Verbatim багц}
+
+Энэ номын эхэнд \ei{verbatim} \emph{хірээллийн} талаар тодорхой ойлголттой болсон байх. Энэ дэд білгээр бид \pai{verbatim} \emph{багцыг} судлах болно. Ер°нхийд°° \pai{verbatim} багц нь \ei{verbatim} хірээллийг бодвол нэмэлт іірэгтэйгээр хязгаарлагдмал хірээнд ажилладаг. \ei{verbatim} багцыг ашиглахдаа
+
+\begin{lscommand}
+\ci{verbatiminput}\verb|{|\emph{файлын нэр}\verb|}|
+\end{lscommand}
+
+\noindent гэсэн тушаалыг зарлаж, ASCII текст файлыг біхэлд нь \ei{verbatim} хірээлэлд оруулна.
+
+Энэхіі \pai{verbatim} багц нь `tools' бірдлийн хэсэг тул ихэнх системіідэд тііний суулгац бий. Хэрэв уг багцын талаарх дэлгэрэнгій мэдээллийг авахыг хісвэл \cite{verbatim}-р товхимлыг сонирхоно уу.
+
+
+\section{Нэмэлт багц суулгах}\label{sec:Packages}
+
+Ихэнх \LaTeX{} суулгацуудад томоохон хэмжээний суулгахаар загварчилсан багцууд дагалддаг бол бусдыг нь интернетээс татаж авах шаардлагатай байдаг. Загварчилсан багцуудыг татаж авч болох интернетийн індсэн хаяг нь CTAN (\url{http://www.ctan.org/}).
+
+\pai{geometry}, \pai{hyphenat}, болон °°р бусад багцууд нь голдуу хојр файлаас бірддэг: \texttt{.ins} болон \texttt{.dtx} °рг°тг°лтэй файлууд. Эдгээрийг дагалдаж, уншиж танилцвал зохих тухайн багцын талаарх товч тайлбарыг агуулсан \texttt{readme.txt} файл ирдэг.
+
+Ямар ч тохиолдолд, багц файлуудаа компьютертоо хуулж тавьсны дараагаар (a) \TeX\ тархцадаа загварчилсан багцыг таниулж, (b) шаардагдах баримтуудыг гарган авна. Эхний хэсгийн гійцэтгэлийг дурдвал:
+
+\begin{enumerate}
+\item \LaTeX{} дээр \texttt{.ins} файлыг боловсруулж \eei{.sty} файлыг гарган авна.
+\item Гарган авсан \eei{.sty} файлаа \texttt{\ldots/\emph{localtexmf}/tex/latex} дэд директорт (Windows буюу OS/2 хэрэглэгчид ташуу зураасыг эсрэг тийш °°рчл°н бичнэ) байрлуулна.
+\item Тархцынхаа файлын нэрсийн °г°гдлийг \LaTeX{} тархцадаа зохих тушаалаар шинэчилнэ:
+ teTeX, fpTeX -- \texttt{texhash}; web2c -- \texttt{maktexlsr};
+ MiKTeX -- \texttt{initexmf -update-fndb} эсвэл GUI буюу хэрэглэгчийн харилцах цонх ашигла.
+\end{enumerate}
+
+\noindent Одоо \texttt{.dtx} файлаасаа баримтыг гарган авах боломжтой боллоо:
+
+\begin{enumerate}
+\item \texttt{.dtx} файлыг \LaTeX\ дээр боловсруулж \texttt{.dvi} файлыг гарган авна. \LaTeX\ дээрх хэд хэдэн удаагийн боловсруулалтын дараагаар холбох заагчийн мэдээллийг (cross-reference) цуглуулж хавсаргана.
+\item \LaTeX, боловсруулалтаар \texttt{.idx} файл ііссэн эсэхийг шалгана. Хэрэв іісээгій бол \ref{step:final}-р алхамд шилжинэ.
+\item Товъјг іісгэхийн тулд дараах тушаалыг биеліілнэ:\\
+ \fbox{\texttt{makeindex -s gind.ist \textit{нэр}}}\\
+ (іінд \textit{нэр} гэдэгт боловсруулах файлын °рг°тг°л агуулаагій з°вх°н нэр байна).
+ \item \texttt{.dtx} файлыг \LaTeX\ дээр дахин нэг удаа боловсруулна. \label{step:next}
+
+\item Эцэст нь, уншихад эвтэйхэн байх ііднээс \texttt{.ps} юм уу \texttt{.pdf} файлыг іісгэнэ.\label{step:final}
+
+\end{enumerate}
+
+“гийн тайлбар іісгэхдээ \texttt{.glo} (ігийн тайлбар)
+\ref{step:next}-\ref{step:final}-р алхам хооронд дараах тушаалыг зарлана:
+
+\noindent\texttt{makeindex -s gglo.ist -o \textit{нэр}.gls \textit{нэр}.glo}
+
+\noindent \ref{step:final}-р алхамд шилжихээс °мн° \texttt{.dtx} файлыг \LaTeX\ дээр дахин нэг удаа боловсруулна.
+
+
+%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
+% Contents: Chapter on pdfLaTeX
+% French original by Daniel Flipo 14/07/2004
+%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
+
+\section{pdf\LaTeX{}-тэй ажиллах} \label{sec:pdftex}\index{PDF}
+\secby{Даниил Флипо (Daniel Flipo)}{Daniel.Flipo@univ-lille1.fr}%
+PDF нь веб хуудаст зарим ігсийг заагч холбоосоор тухайн баримтын аль нэгэн хэсэгт буюу °°р бусад баримтад шилжихээр тэмдэглэсэн байдагтай т°стэй, баримтын \wi{гипертекст} формат юм. Тухайн холбох заагч дээр дармагц заагчийн байрлалд шилжинэ. \LaTeX{}-ийн хувьд уг холбох заагч нь \ci{ref} ба \ci{pageref} юм. Нэмж хэлэхэд, хіснэгтийн жагсаалт, товъјг болон бусад ижил бітціід нь дээрх холбох заагчийн т°р°лд хамаардаг.
+
+Ихэнх веб хуудаснууд HTML \emph{(HyperText Markup Language)} дээр бичигдэж байгаа билээ. Уг форматаар шинжлэх ухааны баримт бичиг боловсруулахад хојр том дутагдал байдаг:
+\begin{enumerate}
+\item HTML баримт математикийн томьјог дэмждэггій. “інд тодорхой стандарт байсаар атал ихэнх интернет х°тчіід іінийг іл дэмжих буюу шаардлагатай фонтууд дутагддаг.
+\item HTML баримтыг хэвлэх боломжтой ч гарах ір дін нь х°т°ч болон системээс ихэд шалтгаалдаг т°дийгій \LaTeX{}-тэй харьцуулахад чанарын шаардлага хангадаггій.
+\end{enumerate}
+
+\LaTeX{}-ээс HTML уруу х°рвіілэх олон янзын оролдлогын зарим нь стандарт \LaTeX{} оролтын файлыг веб хуудсанд уншиж болохоор х°рвіілж байсан хэдий ч гарах ір дін нь бичиглэлийг хэт хялбарчилдаг байсан. Удалгій \LaTeX{}-ийг иліі уян хатан болгох нэмэлт багцууд гарч ирмэгц хімііс бэлтгэсэн баримтынхаа хэвлэлийн чанарыг алдагдуулахгій байлгах ііднээс, вебдээ баримтын загварыг хадгалах т°дийгій гипертекст удирдлагыг дэмжих PDF \emph{(Portable Document Format, баримтын з°°врийн формат)}-г ашиглах болсон юм. Сіілийн іеийн ихэнх интернет х°тчіідэд PDF баримтыг шууд нээх бололцоотой нэмэлт программ дагалддаг болсон.
+
+Хэдийгээр ихэнх системіідэд DVI болон PS файлыг нээн ізэх программ байдаг ч \wi{Acrobat Reader} болон \wi{Xpdf} нь PDF баримтыг дэмжигч хамгийн °рг°н хэрэглэгддэг программууд билээ. Иймээс баримтын PDF хувилбар нь уншигчдад иліі хіртээмжтэй юм.
+
+\subsection{Вебд зориулсан PDF баримтууд}
+
+H\`an~Th\'{\^e}~Th\`anh хэмээх хіний зохиосон pdf\TeX{} программын тусламжтайгаар \LaTeX{} эх файлаас PDF файлыг хялбархан гарган авч болно. pdf\TeX{} нь \TeX{}-ийн іісгэсэн DVI файлыг PDF уруу х°рвіілдэг бол pdf\LaTeX{} нь м°н \LaTeX{} эх файлаас PDF баримтыг боловсруулан гаргадаг. \index{pdftex@pdf\TeX}\index{pdftex@pdf\LaTeX}
+
+pdf\TeX{} болон pdf\LaTeX{} нь сіілийн іеийн \TeX{} тархцууд болох te\TeX{}, fp\TeX{}, MiK\TeX, \TeX{}Live ба CMac\TeX{} системіідэд дагалдан суудаг.
+
+DVI файлын оронд PDF файл іісгэх бол \texttt{latex file.tex} гэсэн тушаалыг \texttt{pdflatex file.tex} тушаалаар солиход хангалттай. Зарим системіідэд \LaTeX{}-г тушаал бичиж ажиллуулахгійгээр \TeX{}-ийн удирдах товчлууруудыг ашиглаж болдог.
+
+\LaTeX{} дээр \texttt{a4paper} буюу \texttt{letterpaper} гэх мэт баримтын т°рлийг зарлаж °гч болдгийн адилаар pdf\LaTeX{}-д ч бас болох б°г°°д харин pdf\TeX{}-ийн хувьд pdf файлд цаасны хэмжээг тодорхойлох тушаалыг зарлаж °г°х шаардлагатай.
+\index{цаасны хэмжээ}
+Хэрэв \pai{hyperref} багцыг (\pageref{ssec:pdfhyperref}-р хуудсыг із) ашиглаж байгаа бол цаасны хэмжээ автоматаар тохирох болно. Бусад тохиолдолд дараах тушаалыг баримтын эхэнд зарлана:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\pdfpagewidth=\paperwidth
+\pdfpageheight=\paperheight
+\end{verbatim}
+\end{code}
+
+Дараагийн дэд білэгт \LaTeX{} болон pdf\LaTeX{} хојрын ялгааг нарийвчлан тайлбарлах болно. Гол ялгааг дараах гурван зійлд т°вл°ріілэн авч ізэх болно: ашиглах фонт, оруулах зургийн т°р°л, гипер холбогчийн бітэц.
+
+\subsection{Фонтууд}
+
+\wi{pdf\LaTeX}-д біх т°рлийн фонтыг (PK bitmaps, TrueType, \PSi{} type~1\dots) ашиглаж болох боловч ердийн \LaTeX{} bitmap PK фонт форматаар іісгэсэн баримтын фонт Acrobat Reader дээр арзайж харагддаг тул арзайлгахгійн тулд гагцхіі \PSi{} Type 1 фонтыг ашиглах нь тохиромжтой байдаг. \emph{Сіілийн іеийн TeX суулгацуудад уг фонт агуулагдах болсон тул энэ нь автоматаар тохирно. Таны PDF баримт, дээрх т°рлийн фонтыг агуулж байвал энэ білгийг уншилгій алгасаж болно.}
+
+\PSi{} Type 1 т°рлийн Computer Modern болон AMSFonts фонтуудыг Blue Sky Research болон Y\&Y, Inc. зохиож Америкийн Математикийн Нийгэмлэгт эрхээ шилжіілжээ. Уг фонтууд нь 1997 оны эхээр нийтэд тігж сіілийн іеийн ихэнх \TeX{} тархцуудад дагалдах болсон байна.
+
+\LaTeX{} дээр англиас бусад хэл дээр баримт бэлтгэхэд EC, LH, буюу CB фонтууд (\texttt{OT1} фонтын талаар \pageref{OT1}-р хуудаснаас із) хэрэг болно. Владимир Воловичийн зохиосон EC/TC, EC Concrete, EC Bright ба LH фонтуудыг агуулсан cm-super фонтын бірдлийг \texttt{CTAN:/fonts/ps-type1/cm-super} хаягаас татаж авч болох ба энэ нь \TeX{}Live7 болон MiK\TeX~системіідэд дагалддаг. Апостолос Сирополосын (Apostolos Syropoulos) зохиосон type~1 т°рлийн CB грек ісгийн фонтыг \texttt{CTAN:/tex-archive/fonts/greek/cb} хаягаас татан авч бас болно. Гэхдээ дээрх фонтууд хэвлэлийн чанарын хувьд Blue Sky/Y\&Y-ийн Type1 CM фонтуудыг гійцэхгій, дээд нягтрал нь EC/LH/CB фонтуудын эх bitmap зургийн чанараар танигдаж, бага нягтралд дірслэгдэхдээ эх нягтралыг багасгадаг тул тийм ч цэвэрхэн харагддаггій.
+
+Латин хэл дээр эх бэлтгэхийн тулд дараах тохиргоог хийх хэрэгтэй.
+\begin{itemize}
+\item \pai{aeguill} буюу \emph{Almost European Computer Modern with Guillemets} багцыг баримтын эхлэлд\newline \verb+\usepackage{aeguill}+\paih{aeguill} хэмээн зарласнаар AE виртуал фонтыг EC фонтын оронд идэвхжіілэх юм.
+\item Эсвэл \pai{mltex} багцыг з°вх°н pdf\TeX{}-д зориулж ашиглаж болно.
+\end{itemize}
+{Ml\TeX} системийн адилаар AE виртуал фонт, \TeX{}-ийн CM фонтын тэмдэгтіідийг 256 хіртэл гійцээн, EC фонтын тэмдэгтийн дарааллаар байрлуулж, type 1 форматын CM фонтуудыг ашиглах боломжтой болгосноор T1 кодчилолд латин хэлд суурилсан европын хэлніідэд іе таслах ажиллагааг идэвхтэй болгоно. Гэвч хуурмаг AE тэмдэгтіід нь Acrobat Reader программын \texttt{хайлтын} функцэд зохицон ажилладаггій тул PDF файлд °рг°лттэй ісэг орсон ігсийг хайх боломжгій.
+
+Орос хэлний хувьд дээрхийн ижил шийдэл нь C1 виртуал фонтуудыг \texttt{ftp://ftp.vsu.ru/pub/tex/font-packs/c1fonts} хаягаас татан авч ашиглах явдал юм. Эдгээр фонтууд нь Bluesky бірдлийн стандарт CM type~1 болон Paradissa болон BaKoMa бірдлийн CMCYR type~1 фонтуудын нэгдэл б°г°°д эдгээрийг CTAN-аас татаж авах боломжтой. Paradissa фонтууд нь з°вх°н Орос цагаан толгойн ісгіідийг агуулдаг тул C1 фонтуудад кирилл ісгийн бусад тэмдэгт ісгіід агуулагддаггій.
+
+ђ°р нэг шийдэл нь бусад \PSi{} type~1 фонтуудыг ашиглах явдал. “нэндээ тэдгээрийн зарим нь Acrobat Reader программд дагалддаг. Эдгээр фонтуудын ісгийн хэмжээ харилцан ялгаатай тул хуудсан дахь текстийн байршил °°рчл°гд°ж болзошгій байдаг. Ер°нхийд°° эдгээр фонтууд нь зайг маш ір ашигтайгаар шийдсэн CM фонтуудаас харьцангуй их зай эзэлдэг. Тіінчлэн, Times, Helvetica ба Courier фонтуудыг баримтад ашиглахаар сонгосон тохиолдолд эдгээр нь нэг дор зохицдоггій.
+
+Дээрх н°хц°лд тохирох хојр т°рлийн фонтыг, індсэн текстийн фонтыг, \emph{Palatino} фонтыг дэмжих \pai{pxfonts} багцаар, туслах текстийн фонтыг \emph{Times} фонтыг дэмжих \pai{txfonts} багцаар тус тус идэвхжіілж ажиллуулах явдал б°г°°д ашиглахдаа баримтын эхлэлд дараах м°ріідийг зарлана:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage[T1]{fontenc}
+\usepackage{pxfonts}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+
+Жич: оролтын файлыг боловсруулсны дараа \texttt{.log} файлд
+\begin{verbatim}
+Warning: pdftex (file eurmo10): Font eur... not found
+\end{verbatim}
+баримтад ашиглавал зохих зарим фонтууд олдоогійг заасан анхааруулга гарч болох юм. PDF баримтад \emph{орхигдсон тэмдэгтіідийг агуулсан хуудас гарахгій} тул энэ асуудлыг шийдвэрлэхээс °°р замгій.
+
+Тэдгээр худалдаалах фонтуудыг, ялангуяа type 1 форматын CM фонтуудын чанартай эн чацуу EC фонтыг орлохуйц Latin Modern (LM) гэгдэх фонт шинээр гарсан б°г°°д \TeX{} системийн сіілийн іеийн суулгацуудад энэ нь дагалдах болсон ба баримтын эхлэлд
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage{lmodern}
+\usepackage[T1]{fontenc}
+\usepackage{textcomp}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+гэсэн тушаалуудыг зарласнаар pdf гаралтад латин тэмдэгтіідийг бірэн эхээр нь дэмжих боломжтой болох юм.
+
+
+\subsection{Зураг оруулах}
+\label{ssec:pdfgraph}
+
+Баримтад зураг оруулахад \pai{graphicx} багц нэн тохиромжтой байдаг (\pageref{eps}-р хуудсыг із). pdf\LaTeX{}-д \emph{driver} гэдгийн оронд \texttt{pdftex} гэдгийг сонгоно:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage[pdftex]{color,graphicx}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+Веб баримтад °нг° ашиглаж байгаа учир дээрх жишээнд color багцыг сонгож оруулжээ.
+
+\EPSi{} зургийн формат дэмжигддэггійг эс тооцвол Pdf\LaTeX{}-д давуу тал олон бий. Хэрэв \ci{includegraphics} тушаалд файлын °рг°тг°лийг зааж °г°°гій бол \pai{graphicx} багц, тохирох °рг°тг°лийг, \emph{driver} сонголтоос шалтгаалж °°рт агуулагдах, жишээ нь \texttt{pdftex}-ийн хувьд \texttt{.eps} °рг°тг°л°°с \emph{бусад} \texttt{.png}, \texttt{.pdf}, \texttt{.jpg} ба \texttt{.mps} (\MP\index{metapost@\MP}) °рг°тг°ліідээс хайна.
+
+Дээрх асуудлаас зайлсхийх хялбар арга бол \texttt{epstopdf} программ ашиглан EPS файлыг PDF формат уруу х°рвіілэх явдал юм. Вектор графикийн хувьд бол энэ нь хамгийн оновчтой шийдэл болж чадах бол PDF формат угаасаа PNG ба JPEG зургуудыг дэмжихээр зохиогдсон тул bitmap (фото, сканерын) зургуудын хувьд чадахгій. PNG нь дэлгэцийн зураг болон ц°°н °нг° агуулсан зургуудад, харин JPEG нь шахалт сайтай тул фото зургуудад тохиромжтой байдаг.
+
+Геометрийн дірс зургийг \MP\index{metapost@\MP} мэтийн, ихэнх \TeX{} тархцуудад °°рийн дэлгэрэнгій гарын авлагын хамтаар дагалдах тусгай тушаалын хэл ашиглан боловсруулах нь дээр байдаг.
+
+\subsection{Гипертекст холбоосууд}
+\label{ssec:pdfhyperref}
+
+\pai{hyperref} багц нь баримтад дотоод заагч холбоосыг гаргахад хэрэглэгддэг. Идэвхжіілэхдээ баримтын эхлэлд
+\verb+\usepackage[pdftex]{hyperref}+ тушаалыг бусад тушаалуудын \emph{дор} зарлаж °гн°.
+
+\pai{hyperref} багцад т°л°вийг тодорхойлох олон янзын сонголт бий:
+\begin{itemize}
+\item нэмэлт сонголтыг pdftex сонголтын араас таслал аван бичнэ\\
+ \verb+\usepackage[pdftex]{hyperref}+
+\item эсвэл тусад нь
+ \verb+\hypersetup{+\emph{сонголт}\verb+}+ тушаалын м°р°°с оруулсан ч болно.
+\end{itemize}
+
+Гагцхіі \texttt{pdftex} гэсэн сонголт нь зайлшгій байх хэрэгтэй, харин бусад нь заавал байх албагій б°г°°д тэдгээрийг hyperref\footnote{\pai{hyperref} багц нь pdf\TeX{}-ээр хязгаарлагдаад зогсохгій ердийн \LaTeX{} гаралтын DVI файлд PDF-д зориулагдсан мэдээллийг оруулж, улмаар энэ нь \texttt{dvips} программын тусламжтайгаар іісэх PS файлд дамжиж эцэст нь PS файлаас PDF уруу х°рвіілэх іед Adobe Distiller программд ашиглагддаг.} багцын т°л°віідэд °°рчилж болно. Дараах жагсаалтын тохируулгын (default) утгыг босоо фонтоор тэмдэглэв:
+
+\begin{flushleft}
+\begin{description}
+ \item [\texttt{bookmarks (=true,\textit{false})}] баримтад номын хавчуулгыг харагдуулах буюу іл харагдуулах
+ \item [\texttt{unicode (=false,\textit{true})}] Acrobat-ын номын хавчуулгад латин бус ісгэн тэмдэгтіідийг ашиглахыг з°вш°°р°х
+ \item [\texttt{pdftoolbar (=true,\textit{false})}] Acrobat-ын т°л°°л°х товчлууруудыг (toolbar) харагдуулах буюу іл харагдуулах
+ \item [\texttt{pdfmenubar (=true,\textit{false})}] Acrobat-ын цэсийг харагдуулах буюу іл харагдуулах
+ \item [\texttt{pdffitwindow (=true,\textit{false})}] pdf файлыг нээх іеийн хуудасны томорч харагдах байдлыг тохируулах
+ \item [\texttt{pdftitle (=\{text\})}] Acrobat-ын \texttt{баримтын тухай мэдээлэлд (Document Info)} гарчгийг тодорхойлж °г°х
+ \item [\texttt{pdfauthor (=\{text\})}] PDF файлын зохиогчийн нэр
+ \item [\texttt{pdfnewwindow (=true,\textit{false})}] тухайн баримтын заагч холбоосыг шинэ цонхонд нээх эсэхийг тодорхойлно
+ \item [\texttt{colorlinks (=false,\textit{true})}] заагч холбоосыг д°рв°лжин °нг°т хірээнд багтаах (\texttt{false}) буюу °нг°т ісгээр (\texttt{true}) илэрхийлнэ. Тэдгээр заагч холбоосын °нгіідийг дараах байдлаар сонгон тохируулж болно (індсэн тохиргооны °нгіідийг хаалтад тэмдэглэв):
+ \begin{description}
+ \item [\texttt{linkcolor (=red)}] дотоод холбогч °нг° (дэд білэг, хуудас, г.м.),
+ \item [\texttt{citecolor (=green)}] иш татах холбоосын °нг° (номзій)
+ \item [\texttt{filecolor (=magenta)}] файлыг заах холбоосын °нг°
+ \item [\texttt{urlcolor (=cyan)}] URL хаягийн холбоосын °нг° (мэйл, веб)
+ \end{description}
+\end{description}
+\end{flushleft}
+
+Хэрэв дээрх індсэн сонголтуудыг °°рчл°х шаардлагагій гэж ізвэл дараах хялбар тушаалыг ашиглахад хангалттай
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage[pdftex]{hyperref}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+
+Номын хавчуулгыг харагдахаар, заагч холбоосуудыг °нг°т°°р тэмдэглэхээр тохируулах бол (\texttt{=true} утгууд нь індсэн сонголтынх):
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage[pdftex,bookmarks,colorlinks]{hyperref}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+
+PDF баримтыг, хар цагаанаар хэвлэх зорилгоор бэлтгэх тохиолдолд, хэвлэлтэд °нг°т заагч холбоосууд іл харагдахаас зайлсхийж іл хэвлэгдэх °нг°т д°рв°лжин хірээллийг хэрэглэх нь зохимжтой байдаг:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage{hyperref}
+\hypersetup{colorlinks=false}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+\noindent эсвэл заагч холбоосыг хараар дірсэлж болно:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage{hyperref}
+\hypersetup{colorlinks,%
+ citecolor=black,%
+ filecolor=black,%
+ linkcolor=black,%
+ urlcolor=black,%
+ pdftex}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+
+PDF файлын \texttt{Document Info} хэсэгт мэдээлэл оруулахдаа:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\usepackage[pdfauthor={Pierre Desproges},%
+ pdftitle={Des femmes qui tombent},%
+ pdftex]{hyperref}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+
+\vspace{\baselineskip}
+
+Холбох заагчуудад автомат холбоос оруулахдаа дараах тушаалыг ашиглана
+\begin{lscommand}
+\ci{href}\verb|{|\emph{url}\verb|}{|\emph{text}\verb|}|
+\end{lscommand}
+
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+Вебсайт \href{http://www.ctan.org}{CTAN}.
+\end{verbatim}
+\end{code}
+Дээрх тушаалаар ``\href{http://www.ctan.org}{CTAN}'' сайтын хаягийг, ``\textcolor{magenta}{CTAN}'' ігээр т°л°°ліілэн тііний дармагц автоматаар холбогдох вебсайтын хаягтай хамтатган оруулж байна.
+
+Хэрэв URL хаягийн оронд локалоор (дискнээс зам зааж) файл оруулах бол \ci{href} тушаалыг ашиглана:
+\begin{verbatim}
+Дэлгэрэнгій мэдээллийг \href{manual.pdf}{эндээс}
+\end{verbatim}
+Дээрх жишээ нь ``Дэлгэрэнгій мэдээллийг \textcolor{cyan}{эндээс}'' гэж харагдах ба ``\textcolor{cyan}{эндээс}'' гэдгийг дармагц \texttt{manual.pdf} файл ачаалагдана. (Файлын нэр нь тухайн файлын байршлаас шалтгаална).
+
+ђгііллийн зохиогч уншигчдад зориулж баримтын ніірэн талд эмэйл хаягаа \ci{author} тушаал дотор \ci{href} тушаалыг оруулах маягтайгаар ілдээж болно:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\author{Mary Oetiker $<$\href{mailto:mary@oetiker.ch}%
+ {mary@oetiker.ch}$>$
+\end{verbatim}
+\end{code}
+Дээрх жишээнд эмэйл хаяг хуудсанд холбоосоор т°дийгій бірэн эхээрээ харагдахаар бэлтгэгдсэн байна, хэрэв дээрхийн оронд\\
+\verb+\href{mailto:mary@oetiker.ch}{Mary Oetiker}+\\
+гэвэл энэ нь Acrobat дээр асуудалгій ажиллах боловч хэвлэхэд эмэйл хаяг харагдахгій.
+
+
+\subsection{Холбоост хамаатай асуудлууд}
+
+Тоолуур дахин тоолох іед жишээ нь, \texttt{book} т°рлийн \ci{mainmatter} тушаалыг ашиглах іед дараах:
+\begin{verbatim}
+! pdfTeX warning (ext4): destination with the same
+ identifier (name{page.1}) has been already used,
+ duplicate ignored
+\end{verbatim}
+гэсэн, номын тэргіін білгийн дугаарыг °мн°х хуудасны дугаарын адилаар дахин 1-ээс эхліілэн тоолж, тийнхіі 1 гэсэн дугаарлалт давхцах болж ``\verb+давхцлыг іл тооцох+'' тухай анхааруулга гарна.
+
+Дээрхээс зайлсхийх арга нь hyperref-д \texttt{plainpages=false} гэсэн сонголтыг тохируулж °гч з°вх°н хуудасны дугаарлалтад н°л°°л°х явдал. “інээс иліі сайн шийдэл нь \texttt{hypertexnames=false} боловч энэ нь товъјг дахь хуудасны холбоост з°рчил іісгэдэг.
+
+\subsection{Номын хавчуулгатай холбоотой асуудлууд}
+
+Номын хавчуулга (bookmark) нь \LaTeX{} текстийг бодвол ц°°н тооны тэмдэгт агуулдаг ``ердийн текст'' тул тіінд орсон текст тэрбір ягштал тэмдэглэгдэх нь ховор б°г°°д холбогдох асуудлыг hyperref дараах байдлаар сануулдаг:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+Package hyperref Warning:
+Token not allowed in a PDFDocEncoded string:
+\end{verbatim}
+\end{code}
+Дээрх тохиолдолд номын хавчуулгын тэрхіі з°рчилтэй текстийг дараах тушаалаар з°вш°°р°гд°х текстээр солих замаар асуудлыг шийднэ:
+\begin{lscommand}
+\ci{texorpdfstring}\verb|{|\emph{\TeX{} текст}\verb|}{|\emph{Хавчуулгад орох ердийн текст}\verb|}|
+\end{lscommand}
+
+
+Ихэвчлэн математикийн илэрхийлліідэд дээрх т°рлийн асуудлууд хамаардаг:
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\section{\texorpdfstring{$E=mc^2$}%
+ {E=mc^2}}
+\end{verbatim}
+\end{code}
+іінд \verb+\section{$E=mc^2$}+ гэдгийг хавчуулгад ``E=mc2'' гэж оруулна.
+
+ђнг°ний ялгарлууд хавчуулгад ійлчлэхгій:
+\begin{code}
+\verb+\section{\textcolor{red}{Red !}}+
+\end{code}
+гэхэд ерд°° ``redRed!'' гэж гарна. Хэдийгээр \verb+\textcolor+ гэсэн тушаалыг хэрэгсэхгій боловч (red) гэсэн хувьсагчийг хамтатган авна.
+
+Тиймээс іінийг хамтатган гаргахгійн тулд
+\begin{code}
+\verb+\section{\texorpdfstring{\textcolor{red}{Red !}}{Red\ !}}+
+\end{code}
+гэвэл зохино.
+
+Хэрэв юникод дээр баримтаа бэлтгэж байгаа б°г°°д номын хавчуулгыг юникод дээр бэлтгэх хэрэгтэй болбол \pai{hyperref} багцын \verb+unicode+ гэсэн сонголтыг ашиглах хэрэгтэй. Энэ нь \ci{texorpdfstring} хэрэглэх іеийн тэмдэгтийн олон сонголтыг санал болгоно.
+
+\subsubsection{\LaTeX{}, pdf\LaTeX{} хојрыг зохицуулах нь}
+\label{sec:pdfcompat}
+
+Баримтыг \LaTeX{} болон pdf\LaTeX{} аль алинаар нь х°рвіілж болох хэдий ч зураг оруулахад асуудал іісдэг. “інийг хялбараар, \ci{includegraphics} тушаалд биелэгдэх файлын °рг°тг°лийг \emph{ямагт хасах} замаар шийдэх ба ингэхэд тухайн директороос тохирох форматтай файл автоматаар хайгддаг. Энд зургийн файлыг тохирох хувилбаруудын аль нэгээр іісгэсэн байх јстой. \LaTeX{} нь \texttt{.eps} файлыг хайдаг бол pdf\LaTeX{} нь \texttt{.png}, \texttt{.pdf}, \texttt{.jpg} буюу \texttt{.mps} файлыг хайдаг.
+
+Баримтын PDF хувилбарт зориулсан нэмэлт код ашиглах тохиолдолд баримтын эхлэлд \pai{ifpdf}%
+\footnote{Энэ багцыг яагаад ашиглах болсныг \TeX{} FAQ-аас сонирхоорой\\
+ \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=ifpdf}.}
+багцыг зарлана. Хэрэв MiK\TeX{} хэрэглэгчдийн системд уг багц байхгій бол систем тіінийг автоматаар татаж суулгах болно. Уг багцад н°хц°лт кодыг (conditional code) хялбархан оруулах \ci{ifpdf} тушаал агуулагддаг. Дараах жишээнд, хэвлэхэд зориулж PostScript хувилбарыг, онлайнаар °нг°т текстээр ізэхэд зориулж PDF хувилбарыг тус тус сонгожээ.
+\begin{code}
+\begin{verbatim}
+\RequirePackage{ifpdf} % Хэрэв pdfTeX бол?
+\ifpdf
+ \documentclass[a4paper,12pt,pdftex]{book}
+\else
+ \documentclass[a4paper,12pt,dvips]{book}
+\fi
+
+\ifpdf
+ \usepackage{lmodern}
+\fi
+\usepackage[bookmarks, % гиперлинк буюу холбоос оруулах
+ colorlinks,
+ plainpages=false]{hyperref}
+\usepackage[T1]{fontenc}
+\usepackage[latin1]{inputenc}
+\usepackage[english]{babel}
+\usepackage{graphicx}
+...
+\end{verbatim}
+\end{code}
+Дээрх жишээнд \pai{hyperref} багцыг PDF-ээс бусад хувилбарт ч бас ашигласан байна. Энд \ci{href} тушаал нь тодорхой н°хц°лд л биелэгдэх юм.
+
+Сіілийн іеийн \TeX{} тархцуудын (жишээлбэл \TeX{}Live) ердийн \TeX{} программ нь угтаа, баримтын т°рл°°с хамааруулж баримтыг pdf болон dvi файлын аль нэгээр боловсруулдаг pdf\TeX{} программ ажээ. Хэрэв дээрх кодыг хэрэглэсэн тохиолдолд, pdf файлыг боловсруулах \verb|pdflatex| тушаалыг, dvi файлыг боловсруулах \verb|latex| тушаалуудыг тус тус ашиглах боломжтой юм.
+
+
+\section{Илтгэл (presentation) бэлтгэх}
+\label{sec:beamer}
+\secby{Даниил Флипо (Daniel Flipo)}{Daniel.Flipo@univ-lille1.fr}
+“ігээр шинжлэх ухааны бітээлээ самбарт тольдуураар (transparency) гэрэлтіілж эсвэл з°°врийн компьютероо ашиглан (илтгэл бэлтгэж ізіілэх зориулалттай программаар) танилцуулах боломжтой юм.
+
+\wi{pdf\LaTeX}-тэй хосолсон \pai{beamer} т°р°л нь илтгэлийг, яг PowerPoint дээр бэлтгэсэн мэт, гэхдээ ихэнх системіідэд дэмжигддэг иліі авсаар Acrobat Reader программ дээр уншигддаг PDF файлаар бэлтгэнэ.
+
+\pai{beamer} т°р°л нь баримтыг дэлгэцээр ізіілэхэд зориулж \pai{graphicx}, \pai{color} ба \pai{hyperref} багцуудыг ашигладаг.
+%La figure~\ref{fig:pdfscr} contient un exemple de fichier minimal а
+%compiler avec \wi{pdf\LaTeX} et le
+%rйsultat produit.
+
+% Йcran capturй par ImageMagick (man ImageMagick) fonction « import »
+% et convertie en jpg toujours par ImageMagick.
+
+\begin{figure}[htbp]
+\begin{verbatim}
+\documentclass[10pt]{beamer}
+\mode<beamer>{%
+ \usetheme[hideothersubsections,
+ right,width=22mm]{Goettingen}
+}
+
+\title{Жишээ илтгэл}
+\author[Д. Флипо]{Даниил Флипо}
+\institute{U.S.T.L. \& GUTenberg}
+\titlegraphic{\includegraphics[width=20mm]{USTL}}
+\date{2005}
+
+\begin{document}
+
+\begin{frame}<handout:0>
+ \titlepage
+\end{frame}
+
+\section{Жишээ}
+
+\begin{frame}
+ \frametitle{Ням гаригийн ідээс хойш хийх зійлс}
+ \begin{block}{Аль аль нь боломжтой \ldots}
+ \begin{itemize}
+ \item нохойгоо салхилуулах\dots \pause
+ \item ном унших\pause
+ \item муураа эрхліілэх\pause
+ \end{itemize}
+ \end{block}
+ болон бусад
+\end{frame}
+\end{document}
+\end{verbatim}
+ \caption{\pai{beamer} т°рлийн жишээ код}
+ \label{fig:code-beamer}
+\end{figure}
+
+\ref{fig:code-beamer}-р зурагт ізіілсэн \wi{PDF\LaTeX}-д зориулсан жишээ кодыг боловсруулбал эхний ніірэнд гарчиг, удаах ніірэнд хэд хэдэн зійлээс бірдэх PDF файл ііснэ.
+
+beamer т°рлийн давуу тал нь, PDF файлыг, \pai{prosper} шиг PostScript боловсруулах дамжлага буюу \pai{ppower4} багц ашиглан іісгэсэн илтгэлд шаардагдах нэмэлт боловсруулалтыг шаарддаггій.
+
+\pai{beamer} т°р°лд оролтын файлыг хэд хэдэн хувилбараар боловсруулж болдог. Ингэхдээ оролтын файлд дараах ялгаатай загваруудад зориулсан тусгай тушаалуудыг гурвалжин хаалтад хашиж оруулна.
+
+\begin{description}
+\item[beamer] дээр дурдсан PDF илтгэлд зориулсан.
+\item[trans] слайдад зориулсан.
+\item[handout] хэвлэх загварт зориулсан.
+\end{description}
+Энд індсэн тохиргоо нь \texttt{beamer} загвар б°г°°д іінийг жишээ нь хэвлэх хувилбарт зориулж \verb|\documentclass[10pt,handout]{beamer}| гэж °°рчилж болно.
+
+beamer т°рлийн загваруудаас илтгэлийн ізэмж ихээхэн хамаарах ба загварыг шинээр іісгэж болдог. Энэ талаарх дэлгэрэнгій мэдээллийг beamer т°рлийн баримт болох \texttt{beameruserguide.pdf} файлаас мэдэж авах боломжтой юм.
+
+\ref{fig:code-beamer}-р зураг дээрх кодыг авч ізье.
+
+\verb|\mode<beamer>| загварын, захад х°ндл°нг°°р гарах удирдах самбарт гарчгийг харуулах \emph{Goettingen} т°л°вийг сонгожээ. Уг самбарын хэмжээг (дээрх тохиолдолд 22~мм) болон байрлалыг (баримтын баруун талд ) °°рчилж болно. \emph{hideothersubsections} сонголт нь илтгэлийн з°вх°н дэд білгіідийг ізіілдэг. \verb|\mode<trans>| ба \verb|\mode<handout>| загваруудад зориулсан тусгай тохиргоо байхгій тул стандарт тохиргоогоороо дірслэгдэнэ.
+
+\verb|\title{}|, \verb|\author{}|, \verb|\institute{}|, ба \verb|\titlegraphic{}| тушаалууд нь ніір хуудсанд хамаардаг. \verb|\title[]{}| ба \verb|\author[]{}| хувьсагч біхий тушаалаар \emph{Goettingen} т°л°вийн удирдах самбарт гарчиг болон зохиогчийн нэр харагдана.
+
+\ei{frame} хірээллийн \emph{гадна} зарлагдах \verb|\section{}| ба \verb|\subsection{}| тушаалууд нь удирдах самбарт гарчиг дэд гарчгийг іісгэдэг.
+
+Дэлгэцийн доод буланд байрлах удирдах жижиг товчлууруудаар баримтыг удирдаж болно. Эдгээрийн харагдах хэлбэр нь т°л°вийн сонголтоос шалтгаалахгій.
+
+Илтгэлийн ніір бірийг \ei{frame} хірээлэлд оруулах ба тііний тусгай хірээг далдлахдаа гурвалжин хаалтад (\verb|<| ба \verb|>|) дурын (optional) хувьсагч зарлаж °гн°. Дээрх жишээнд эхний ніірний загварыг \verb|<handout:0>| гэж сонгосон тул анх баримтад зориулж сонгосон загвараар харагдахгій.
+
+Илтгэлийн гарчгийг ніір хуудаснаас гадна бусад хуудаснуудад хэвлэн гаргах нь чухал байдаг. “інийг \verb|\frametitle{}| тушаалаар гійцэтгэх ба хэрэв дэд гарчиг °г°х шаардлагатай бол \ei{block} хірээллийг жишээгээр ізіілсний дагуу ашиглаж болно. Энд, білэглэх \verb|\section{}| ба \verb|\subsection{}| тушаалууд нь гаралтад харагдахгій болохыг сануулъя.
+
+itemize хірээлэлд \verb|\pause| тушаалыг оруулснаар зійліідийг нэг нэгээр нь тодотгон гаргах боломжтой болно. Илтгэлтэй холбоотой бусад ійлдліідийг \verb|\only|, \verb|\uncover|, \verb|\alt| ба \verb|\temporal| тушаалуудаар туршиж ізэж болно. Илтгэлд °°рчл°лт оруулахад ихэвчлэн гурвалжин хаалт хэрэглэгддэг.
+
+Ямартай ч beamer т°рлийн \texttt{beameruserguide.pdf} баримттай танилцсанаар, дээр дурдсан болгоныг гійцэд ухварлаж чадна. Энэхіі багц нь нэлээд хурдацтай х°гжиж байгаа ба \href{http://latex-beamer.sourceforge.net/}{http://latex-beamer.sourceforge.net/} хаягаар хандан тііний сіілийн іеийн х°гжіілэлттэй танилцаарай.
+
+
+
+% Local Variables:
+% TeX-master: "lshort2e"
+% mode: latex
+% mode: flyspell
+% End: