summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/Master/texmf-doc/source/polish/texlive-pl/live.tex
blob: 271d934056330c077e0390c39b43230fe6f76e1d (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
1132
1133
1134
1135
1136
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1143
1144
1145
1146
1147
1148
1149
1150
1151
1152
1153
1154
1155
1156
1157
1158
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
1187
1188
1189
1190
1191
1192
1193
1194
1195
1196
1197
1198
1199
1200
1201
1202
1203
1204
1205
1206
1207
1208
1209
1210
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
1257
1258
1259
1260
1261
1262
1263
1264
1265
1266
1267
1268
1269
1270
1271
1272
1273
1274
1275
1276
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
1285
1286
1287
1288
1289
1290
1291
1292
1293
1294
1295
1296
1297
1298
1299
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
1307
1308
1309
1310
1311
1312
1313
1314
1315
1316
1317
1318
1319
1320
1321
1322
1323
1324
1325
1326
1327
1328
1329
1330
1331
1332
1333
1334
1335
1336
1337
1338
1339
1340
1341
1342
1343
1344
1345
1346
1347
1348
1349
1350
1351
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
1361
1362
1363
1364
1365
1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
1379
1380
1381
1382
1383
1384
1385
1386
1387
1388
1389
1390
1391
1392
1393
1394
1395
1396
1397
1398
1399
1400
1401
1402
1403
1404
1405
1406
1407
1408
1409
1410
1411
1412
1413
1414
1415
1416
1417
1418
1419
1420
1421
1422
1423
1424
1425
1426
1427
1428
1429
1430
1431
1432
1433
1434
1435
1436
1437
1438
1439
1440
1441
1442
1443
1444
1445
1446
1447
1448
1449
1450
1451
1452
1453
1454
1455
1456
1457
1458
1459
1460
1461
1462
1463
1464
1465
1466
1467
1468
1469
1470
1471
1472
1473
1474
1475
1476
1477
1478
1479
1480
1481
1482
1483
1484
1485
1486
1487
1488
1489
1490
1491
1492
1493
1494
1495
1496
1497
1498
1499
1500
1501
1502
1503
1504
1505
1506
1507
1508
1509
1510
1511
1512
1513
1514
1515
1516
1517
1518
1519
1520
1521
1522
1523
1524
1525
1526
1527
1528
1529
1530
1531
1532
1533
1534
1535
1536
1537
1538
1539
1540
1541
1542
1543
1544
1545
1546
1547
1548
1549
1550
1551
1552
1553
1554
1555
1556
1557
1558
1559
1560
1561
1562
1563
1564
1565
1566
1567
1568
1569
1570
1571
1572
1573
1574
1575
1576
1577
1578
1579
1580
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
1594
1595
1596
1597
1598
1599
1600
1601
1602
1603
1604
1605
1606
1607
1608
1609
1610
1611
1612
1613
1614
1615
1616
1617
1618
1619
1620
1621
1622
1623
1624
1625
1626
1627
1628
1629
1630
1631
1632
1633
1634
1635
1636
1637
1638
1639
1640
1641
1642
1643
1644
1645
1646
1647
1648
1649
1650
1651
1652
1653
1654
1655
1656
1657
1658
1659
1660
1661
1662
1663
1664
1665
1666
1667
1668
1669
1670
1671
1672
1673
1674
1675
1676
1677
1678
1679
1680
1681
1682
1683
1684
1685
1686
1687
1688
1689
1690
1691
1692
1693
1694
1695
1696
1697
1698
1699
1700
1701
1702
1703
1704
1705
1706
1707
1708
1709
1710
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
1725
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
1781
1782
1783
1784
1785
1786
1787
1788
1789
1790
1791
1792
1793
1794
1795
1796
1797
1798
1799
1800
1801
1802
1803
1804
1805
1806
1807
1808
1809
1810
1811
1812
1813
1814
1815
1816
1817
1818
1819
1820
1821
1822
1823
1824
1825
1826
1827
1828
1829
1830
1831
1832
1833
1834
1835
1836
1837
1838
1839
1840
1841
1842
1843
1844
1845
1846
1847
1848
1849
1850
1851
1852
1853
1854
1855
1856
1857
1858
1859
1860
1861
1862
1863
1864
1865
1866
1867
1868
1869
1870
1871
1872
1873
1874
1875
1876
1877
1878
1879
1880
1881
1882
1883
1884
1885
1886
1887
1888
1889
1890
1891
1892
1893
1894
1895
1896
1897
1898
1899
1900
1901
1902
1903
1904
1905
1906
1907
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
2035
2036
2037
2038
2039
2040
2041
2042
2043
2044
2045
2046
2047
2048
2049
2050
2051
2052
2053
2054
2055
2056
2057
2058
2059
2060
2061
2062
2063
2064
2065
2066
2067
2068
2069
2070
2071
2072
2073
2074
2075
2076
2077
2078
2079
2080
2081
2082
2083
2084
2085
2086
2087
2088
2089
2090
2091
2092
2093
2094
2095
2096
2097
2098
2099
2100
2101
2102
2103
2104
2105
2106
2107
2108
2109
2110
2111
2112
2113
2114
2115
2116
2117
2118
2119
2120
2121
2122
2123
2124
2125
2126
2127
2128
2129
2130
2131
2132
2133
2134
2135
2136
2137
2138
2139
2140
2141
2142
2143
2144
2145
2146
2147
2148
2149
2150
2151
2152
2153
2154
2155
2156
2157
2158
2159
2160
2161
2162
2163
2164
2165
2166
2167
2168
2169
2170
2171
2172
2173
2174
2175
2176
2177
2178
2179
2180
2181
2182
2183
2184
2185
2186
2187
2188
2189
2190
2191
2192
2193
2194
2195
2196
2197
2198
2199
2200
2201
2202
2203
2204
2205
2206
2207
2208
2209
2210
2211
2212
2213
2214
2215
2216
2217
2218
2219
2220
2221
2222
2223
2224
2225
2226
2227
2228
2229
2230
2231
2232
2233
2234
2235
2236
2237
2238
2239
2240
2241
2242
2243
2244
2245
2246
2247
2248
2249
2250
2251
2252
2253
2254
2255
2256
2257
2258
2259
2260
2261
2262
2263
2264
2265
2266
2267
2268
2269
2270
2271
2272
2273
2274
2275
2276
2277
2278
2279
2280
2281
2282
2283
2284
2285
2286
2287
2288
2289
2290
2291
2292
2293
2294
2295
2296
2297
2298
2299
2300
2301
2302
2303
2304
2305
2306
2307
2308
2309
2310
2311
2312
2313
2314
2315
2316
2317
2318
2319
2320
2321
2322
2323
2324
2325
2326
2327
2328
2329
2330
2331
2332
2333
2334
2335
2336
2337
2338
2339
2340
2341
2342
2343
2344
2345
2346
2347
2348
2349
2350
2351
2352
2353
2354
2355
2356
2357
2358
2359
2360
2361
2362
2363
2364
2365
2366
2367
2368
2369
2370
2371
2372
2373
2374
2375
2376
2377
2378
2379
2380
2381
2382
2383
2384
2385
2386
2387
2388
2389
2390
2391
2392
2393
2394
2395
2396
2397
2398
2399
2400
2401
2402
2403
2404
2405
2406
2407
2408
2409
2410
2411
2412
2413
2414
2415
2416
2417
2418
2419
2420
2421
2422
2423
2424
2425
2426
2427
2428
2429
2430
2431
2432
2433
2434
2435
2436
2437
2438
2439
2440
2441
2442
2443
2444
2445
2446
2447
2448
2449
2450
2451
2452
2453
2454
2455
2456
2457
2458
2459
2460
2461
2462
2463
2464
2465
2466
2467
2468
2469
2470
2471
2472
2473
2474
2475
2476
2477
2478
2479
2480
2481
2482
2483
2484
2485
2486
2487
2488
2489
2490
2491
2492
2493
2494
2495
2496
2497
2498
2499
2500
2501
2502
2503
2504
2505
2506
2507
2508
2509
2510
2511
2512
2513
2514
2515
2516
2517
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
2553
2554
2555
2556
2557
2558
2559
2560
2561
2562
2563
2564
2565
2566
2567
2568
2569
2570
2571
2572
2573
2574
2575
2576
2577
2578
2579
2580
2581
2582
2583
2584
2585
2586
2587
2588
2589
2590
2591
2592
2593
2594
2595
2596
2597
2598
2599
2600
2601
2602
2603
2604
2605
2606
2607
2608
2609
2610
2611
2612
2613
2614
2615
2616
2617
2618
2619
2620
2621
2622
2623
2624
2625
2626
2627
2628
2629
2630
2631
2632
2633
2634
2635
2636
2637
2638
2639
2640
2641
2642
2643
2644
2645
2646
2647
2648
2649
2650
2651
2652
2653
2654
2655
2656
2657
2658
2659
2660
2661
2662
2663
2664
2665
2666
2667
2668
2669
2670
2671
2672
2673
2674
2675
2676
2677
2678
2679
2680
2681
2682
2683
2684
2685
2686
2687
2688
2689
2690
2691
2692
2693
2694
2695
2696
2697
2698
2699
2700
2701
2702
2703
2704
2705
2706
2707
2708
2709
2710
2711
2712
2713
2714
2715
2716
2717
2718
2719
2720
2721
2722
2723
2724
2725
2726
2727
2728
2729
2730
2731
2732
2733
2734
2735
2736
2737
2738
2739
2740
2741
2742
2743
2744
2745
2746
2747
2748
2749
2750
2751
2752
2753
2754
2755
2756
2757
2758
2759
2760
2761
2762
2763
2764
2765
2766
2767
2768
2769
2770
2771
2772
2773
2774
2775
2776
2777
2778
2779
2780
2781
2782
2783
2784
2785
2786
2787
2788
2789
2790
2791
2792
2793
2794
2795
2796
2797
2798
2799
2800
2801
2802
2803
2804
2805
2806
2807
2808
2809
2810
2811
2812
2813
2814
2815
2816
2817
2818
2819
2820
2821
2822
2823
2824
2825
2826
2827
2828
2829
2830
2831
2832
2833
2834
2835
2836
2837
2838
2839
2840
2841
2842
2843
2844
2845
2846
2847
2848
2849
2850
2851
2852
2853
2854
2855
2856
2857
2858
2859
2860
2861
2862
2863
2864
2865
2866
2867
2868
2869
2870
2871
2872
2873
2874
2875
2876
2877
2878
2879
2880
2881
2882
2883
2884
2885
2886
2887
2888
2889
2890
2891
2892
2893
2894
2895
2896
2897
2898
2899
2900
2901
2902
2903
2904
2905
2906
2907
2908
2909
2910
2911
2912
2913
2914
2915
2916
2917
2918
2919
2920
2921
2922
2923
2924
2925
2926
2927
2928
2929
2930
2931
2932
2933
2934
2935
2936
2937
2938
2939
2940
2941
2942
2943
2944
2945
2946
2947
2948
2949
2950
2951
2952
2953
2954
2955
2956
2957
2958
2959
2960
2961
2962
2963
2964
2965
2966
2967
2968
2969
2970
2971
2972
2973
2974
2975
2976
2977
2978
2979
2980
2981
2982
2983
2984
2985
2986
2987
2988
2989
2990
2991
2992
2993
2994
2995
2996
2997
2998
2999
3000
3001
3002
3003
3004
3005
3006
3007
3008
3009
3010
3011
3012
3013
3014
3015
3016
3017
3018
3019
3020
3021
3022
3023
3024
3025
3026
3027
3028
3029
3030
3031
3032
3033
3034
3035
3036
3037
3038
3039
3040
3041
3042
3043
3044
3045
3046
3047
3048
3049
3050
3051
3052
3053
3054
3055
3056
3057
3058
3059
3060
3061
3062
3063
3064
3065
3066
3067
3068
3069
3070
3071
3072
3073
3074
3075
3076
3077
3078
3079
3080
3081
3082
3083
3084
3085
3086
3087
3088
3089
3090
3091
3092
3093
3094
3095
3096
3097
3098
3099
3100
3101
3102
3103
3104
3105
3106
3107
3108
3109
3110
3111
3112
3113
3114
3115
3116
3117
3118
3119
3120
3121
3122
3123
3124
3125
3126
3127
3128
3129
3130
3131
3132
3133
3134
3135
3136
3137
3138
3139
3140
3141
3142
3143
3144
3145
3146
3147
3148
3149
3150
3151
3152
3153
3154
3155
3156
3157
3158
3159
3160
3161
3162
3163
3164
3165
3166
3167
3168
3169
3170
3171
3172
3173
3174
3175
3176
3177
3178
3179
3180
3181
3182
3183
3184
3185
3186
3187
3188
3189
3190
3191
3192
3193
3194
3195
3196
3197
3198
3199
3200
3201
3202
3203
3204
3205
3206
3207
3208
3209
3210
3211
3212
3213
3214
3215
3216
3217
3218
3219
3220
3221
3222
3223
3224
3225
3226
3227
3228
3229
3230
3231
3232
3233
3234
3235
3236
3237
3238
3239
3240
3241
3242
3243
3244
3245
3246
3247
3248
3249
3250
3251
3252
3253
3254
3255
3256
3257
3258
3259
3260
3261
3262
3263
3264
3265
3266
3267
3268
3269
3270
3271
3272
3273
3274
3275
3276
3277
3278
3279
3280
3281
3282
3283
3284
3285
3286
3287
3288
3289
3290
3291
3292
3293
3294
3295
3296
3297
3298
3299
3300
3301
3302
3303
3304
3305
3306
3307
3308
3309
3310
3311
3312
3313
3314
3315
3316
3317
3318
3319
3320
3321
3322
3323
3324
3325
3326
3327
3328
3329
3330
3331
3332
3333
3334
3335
3336
3337
3338
3339
3340
3341
3342
3343
3344
3345
3346
3347
3348
3349
3350
3351
3352
3353
3354
3355
3356
3357
3358
3359
3360
3361
3362
3363
3364
3365
3366
3367
3368
3369
3370
3371
3372
3373
3374
3375
3376
3377
3378
3379
3380
3381
3382
3383
3384
3385
3386
3387
3388
3389
3390
3391
3392
3393
3394
3395
3396
3397
3398
3399
3400
3401
3402
3403
3404
3405
3406
3407
3408
3409
3410
3411
3412
3413
3414
3415
3416
3417
3418
3419
3420
3421
3422
3423
3424
3425
3426
3427
3428
3429
3430
3431
3432
3433
3434
3435
3436
3437
3438
3439
3440
3441
3442
3443
3444
3445
3446
3447
3448
3449
3450
3451
3452
3453
3454
3455
3456
3457
3458
3459
3460
3461
3462
3463
3464
3465
3466
3467
3468
3469
3470
3471
3472
3473
3474
3475
3476
3477
3478
3479
3480
3481
3482
3483
3484
3485
3486
3487
3488
3489
3490
3491
3492
3493
3494
3495
3496
3497
3498
3499
3500
3501
3502
3503
3504
3505
3506
3507
3508
3509
3510
3511
3512
3513
3514
3515
3516
3517
3518
3519
3520
3521
3522
3523
3524
3525
3526
3527
3528
3529
3530
3531
3532
3533
3534
3535
3536
3537
3538
3539
3540
3541
3542
3543
3544
3545
3546
3547
3548
3549
3550
3551
3552
3553
3554
3555
3556
3557
3558
3559
3560
3561
3562
3563
3564
3565
3566
3567
3568
3569
3570
3571
3572
3573
3574
3575
3576
3577
3578
3579
3580
3581
3582
3583
3584
3585
3586
3587
3588
3589
3590
3591
3592
3593
3594
3595
3596
3597
3598
3599
3600
3601
3602
3603
3604
3605
3606
3607
3608
3609
3610
3611
3612
3613
3614
3615
3616
3617
3618
3619
3620
3621
3622
3623
3624
3625
3626
3627
3628
3629
3630
3631
3632
3633
3634
3635
3636
3637
3638
3639
3640
3641
3642
3643
3644
3645
3646
3647
3648
3649
3650
3651
3652
3653
3654
3655
3656
3657
3658
3659
3660
3661
3662
3663
3664
3665
3666
3667
3668
3669
3670
3671
3672
3673
3674
3675
3676
3677
3678
3679
3680
3681
3682
3683
3684
3685
3686
3687
3688
3689
3690
3691
3692
3693
3694
3695
3696
3697
3698
3699
3700
3701
3702
3703
3704
3705
3706
3707
3708
3709
3710
3711
3712
3713
3714
3715
% iso8859-2
% $Id: live.tex, v. 31 2007/02/03
% TeX Live documentation.
% Originally written by Sebastian Rahtz and Michel Goossens,
% now maintained by Karl Berry and others.
% Polish translation and additions by Staszek Wawrykiewicz et al.
% Public domain.
%  ----
\documentclass{article}
\let\tldocenglish=0 % for live4ht.cfg
\def\La{La}
\let\textsl\textit
\usepackage{tex-livep}
\usepackage{polski}            %% for PL
\usepackage[latin2]{inputenc}  %% for PL
\exhyphenpenalty=10000         %% for PL
\def\Dash{---}
\widowpenalty=10000
\clubpenalty=10000
%% redefined MF logo!  %% for PL
%\def\MF{\textlogo{META}\-\textlogo{FONT}} %% for PL
%\def\MP{\textlogo{META}\-\textlogo{POST}} %% *** TP ***
\def\shac{\char178} % for PL + qtmr (HTML)
\def\aac{\char225}  % for PL + qtmr (HTML)
\def\iac{\char237}  % for PL + qtmr (HTML)
\renewcommand{\samp}[1]{,,\texttt{#1}''}  %% for PL
%% Polish style for sections
\makeatletter
\renewcommand{\@seccntformat}[1]{%
 \csname the#1\endcsname.\hspace{.5em}} %%
\def\numberline#1{\hb@xt@\@tempdima{#1.\hfill}}
\makeatother
\hyphenation{tex-basic la-tex pdf-tex}
%% -----
\begin{document}

\title{{\huge \textit{Przewodnik po \protect\TL}\\\strut}
  {\LARGE \textsf\TK{} 2007}
}

\author{Redakcja: Karl Berry \\[3mm]
        \url{http://tug.org/texlive/}
}

\date{Styczeñ 2007}

\maketitle
%\thispagestyle{empty} % no need for page number
%\newpage
%\clearpage % however (SW)

\begin{multicols}{2}
\tableofcontents
\listoftables
\end{multicols}
%--------------------------
\section{Wstêp}\label{sec:intro}
Niniejsza dokumentacja opisuje oprogramowanie \TL{} --
dystrybucjê \TeX-a/\LaTeX-a dla systemów \acro{GNU}/Linux, ró¿nych
wersji Unix
(w~tym \MacOSX{}) oraz Windows. (Uwaga: dystrybucja jest ma³o przydatna dla
starszych systemów Mac i~\acro{MS-DOS}.) \TL{} zawiera skompilowane
programy \TeX{}, \LaTeXe{}, \mbox{\MF}, \MP,
\BibTeX{} i~wiele innych oraz bogaty zestaw pakietów makr o~wielorakim
zastosowaniu, a tak¿e fonty i~dokumentacje, umo¿liwiaj±ce sk³ad publikacji
w~wielu jêzykach. \TL{} wchodzi w~sk³ad \TK{}
(kolekcji opisanej w~skrócie poni¿ej), utworzonej wspólnym wysi³kiem grup
u¿ytkowników systemu \TeX.

Nowsze wersje pakietów mo¿na znale¼æ na serwerach \acro{CTAN}, np.
\url{http://www.ctan.org}.

Lista najwa¿niejszych zmian, jakie dokonano w~tej edycji \TL{}
znajduje siê w~czê¶ci~\ref{sec:tlcurrent}, na str.~\pageref{sec:tlcurrent}.

Nie opisujemy tu, czym jest system \TeX{}, a~jedynie kwestie instalacji
i~konfiguracji oprogramowania \TL.
Pocz±tkuj±cy u¿ytkownicy mog± zapoznaæ siê z~podstawowymi pojêciami
np. w~artykule {\it Przewodnik po systemie \TeX\/}:
\OnCD{texmf-doc/doc/polish/tex-virtual-academy-pl/cototex.html}.

\subsection{Podstawy u¿ycia \protect\TL{}}
\label{sec:basic}

Z~\TL{} mo¿na korzystaæ na kilka sposobów:

\begin{enumerate}
\item uruchamiaæ wszystkie programy bezpo¶rednio z~p³ytki \DVD{}
(patrz rozdzia³~\ref{sec:multiple-dist} na str.~\pageref{sec:multiple-dist});
na dysku twardym znajd± siê jedynie niezbêdne pliki konfiguracyjne
i~chocia¿ wydajno¶æ bêdzie mniejsza ni¿ w~wypadku instalacji na twardym dysku,
instalacja taka bêdzie w pe³ni funkcjonalna.

\item zainstalowaæ czê¶æ lub ca³y system na lokalnym twardym dysku;
 jest to najczêstsze wykorzystanie \TL; wymagane jest
 co najmniej 100 megabajtów, ponad 300 megabajtów dla instalacji
 zalecanej i~conajmniej 700 megabajtów dla instalacji kompletnej
 (kompletne repozytorium DVD wraz ze wszystkimi fontami to kilka gigabajtów).

% tego niestety nie obs³ugujemy
\item doinstalowaæ wybrane pakiety do istniej±cego systemu \TeX{}
 lub systemu \TL{} zainstalowanego wcze¶niej.
\end{enumerate}

\noindent Szczegó³y procedur instalacyjnych podane zostan± dalej
w~rozdzia³ach po¶wiêconych konkretnym systemom operacyjnym, niemniej jednak
podamy tu skrócony przepis:

\begin{itemize*}

\item g³ównym skryptem instalacyjnym dla systemów Unix i~\MacOSX{} jest
\texttt{install-tl.sh}; u¿ytkownicy Linuksa mog± wypróbowaæ
\texttt{setuptl/tlpmgui-\var{<platforma>}},
nowy program instalacyjny o interfejsie graficznym. Bardziej szczegó³owe
informacje na ten temat mo¿na znale¼æ w rozdziale \ref{sec:win-install}
na str.~\pageref{sec:win-install}.

\item pojedyncze pakiety instalujemy za pomoc± skryptu
\texttt{install-pkg.sh}; (Po wykonaniu instalacji za pomoc± \texttt{tlpmgui},
program mo¿na u¿yæ ponownie do dodania lub usuniêcia pojedynczych pakietów
lub kolekcji.)

\item programem instalacyjnym dla Windows jest \texttt{tlpmgui.exe}.
Program ten mo¿e byæ u¿yty wielokrotnie do dodawania b±d¼ usuwania pakietów,
a~tak¿e do zarz±dzania instalacj± (patrz czê¶æ~\ref{sec:win-install} i~\ref{sec:win-managing}).

\end{itemize*}

\subsection{Dostêpna pomoc}
\label{sec:help}

Spo³eczno¶æ \TeX-owa jest bardzo aktywna i~pomocna, st±d te¿ wiêkszo¶æ
powa¿nych zapytañ nie zostanie pozostawiona bez odpowiedzi. Przed zadaniem
pytania warto je uprzednio dobrze przemy¶leæ i~sformu³owaæ, poniewa¿
respondenci to wolontariusze, w¶ród których znale¼æ siê mog± mniej lub
bardziej do¶wiadczeni u¿ytkownicy.
(Je¶li preferujemy komercyjne wsparcie techniczne, mo¿emy zamiast
\TL{} zakupiæ system u~jednego z~dostawców, których listê znale¼æ
mo¿na na \url{http://tug.org/interest.html#vendors}.)

Oto lista ¼róde³ pomocy, w~kolejno¶ci przez nas rekomendowanej:

\begin{description}
\item [\TeX{} \acro{FAQ}] \TeX-owy \acro{FAQ} jest obszernym zbiorem
odpowiedzi  na wszelkie rodzaje pytañ, od najprostszych do najbardziej
zaawansowanych. Jest on za³±czony na \TL{} w~katalogu \OnCD{texmf-doc/doc/english/FAQ-en},
a~tak¿e dostêpny w~sieci: \url{http://faq.tug.org}. Proponujemy
tam najpierw zajrzeæ. Uruchomiono te¿ serwis \acro{FAQ}
w~jêzyku polskim: \url{http://faq.gust.org.pl}.

\item [\TeX{} Catalogue] Je¶li poszukujemy konkretnego pakietu, fontu,
programu itp., polecamy \TeX{} Catalogue. Jest to obszerne zestawienie
wszelkich tematów dotycz±cych \TeX-a. Patrz:
\OnCD{texmf-doc/doc/english/catalogue}
lub \url{http://www.ctan.org/tex-archive/help/Catalogue}.

\item [\TeX{} Web Resources] Strona \url{http://tug.org/interest.html}
zawiera wiele odsy³aczy, w~szczególno¶ci do ksi±¿ek, podrêczników
i~artyku³ów po¶wiêconych wszelkim aspektom pracy z~systemem \TeX.

\item [archiwa pomocy] Dwa g³ówne forum pomocy to grupa
Usenet \url{news:comp.text.tex} oraz lista dyskusyjna
\email{texhax@tug.org}. Warto przeszukaæ archiwa list dyskusyjnych
zawieraj±ce mnóstwo pytañ i odpowiedzi zbieranych przez wiele lat;
odpowiednio \url{http://groups.google.com/groups?group=comp.text.tex} oraz
\url{http://tug.org/mail-archives/texhax}. Nie zaszkodzi
skorzystanie z~wyszukiwarki, np. \url{http://www.google.com}.

\item [wysy³anie pytañ] Je¶li nadal nie znajdujemy rozwi±zania problemu,
mo¿emy wys³aæ pytanie do \dirname{comp.text.tex} korzystaj±c z~Google,
czytnika wiadomo¶ci b±d¼ pisz±c list na adres \email{texhax@tug.org}.
Przedtem jednak \emph{nale¿y} zapoznaæ siê z~poradami dotycz±cymi sposobu
zadawania pytañ, zawartymi w~\acro{FAQ}:
\url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=askquestion}.
Polscy u¿ytkownicy maj± do dyspozycji listê dyskusyjn± GUST (Grupy
U¿ytkowników Systemu \TeX); informacje o niej
znajdziemy na stronie \url{http://www.gust.org.pl}.

\item [wsparcie \TL{}] Gdy chcemy zg³osiæ b³±d b±d¼ sugestie
i~komentarze dotycz±ce dystrybucji \TL{}, instalacji lub dokumentacji,
mamy do dyspozycji listê dyskusyjn± \email{tex-live@tug.org}. Gdy kwestia
dotyczy konkretnego programu (pakietu makr itp.) zawartego na \TL{},
lepiej jednak skierowaæ pytanie do osoby opiekuj±cej siê danym programem
lub na specjalistyczn± listê dyskusyjn±.

\end{description}

Druga strona medalu to pomaganie tym, którzy maj± problemy. Zarówno
\dirname{comp.text.tex}, jak i~\code{texhax} (oraz lista dyskusyjna GUST)
s± otwarte dla ka¿dego,
a~wiêc zapraszamy do w³±czenia siê, czytania wiadomo¶ci i~pomagania
innym w~miarê w³asnych mo¿liwo¶ci. Witamy w¶ród u¿ytkowników
systemu \TeX!

%--------------------------
\section{Struktura \protect\TeX\protect\ Live}\label{sec:struct-tl}

Omówimy tutaj strukturê i~zawarto¶æ dystrybucji \TL{}, a~tak¿e \TK{} --
p³ytki \DVD, w~sk³ad której wchodzi \TL.

\subsection{Rozmaito¶æ dystrybucji: \protect\pkgname{live},
            \protect\pkgname{inst}, \protect\pkgname{protext}}
\label{sec:multiple-dist}

Ograniczona pojemno¶æ formatu \acro{CD-ROM} zmusi³a nas
do podzielenia \TK{} na nastêpuj±ce dystrybucje:

\begin{description}

\item [live] kompletny system na \acro{DVD}, z mo¿liwo¶ci± uruchamiania
bezpo¶rednio z~p³yty (zbyt obszerny aby siê zmie¶ci³ na \acro{CD-ROM});
p³ytka zawiera ponadto zrzut zawarto¶ci archiwów \CTAN{}, niezale¿ne
od \TL{} dystrybucje \pkgname{protext} (dla Windows), Mac\TeX\ (dla \MacOSX)
oraz wybór dodatkowych pakietów w~katalogu \texttt{texmf-extra}.
P³ytka \DVD{} otrzyma³a nazwê \TK.

\CTAN, \pkgname{protext}, Mac\TeX{} i~\texttt{texmf-extra} nie spe³niaj±
przyjêtych dla \TL{} wymogów dotycz±cych swobody kopiowania, wobec
tego nale¿y ten fakt uwzglêdniæ przy redystrybucji b±d¼ modyfikacji zawarto¶ci
wymienionych katalogów.

\item [inst(alowany)] kompletny system na \CD, gdzie wszystkie pakiety
zosta³y skompresowane; p³ytka ta nie nadaje siê do bezpo¶redniego
uruchamiania programów, a~jedynie instalacji na twardym dysku.

\item [protext] dystrybucja dla Windows, oparta na dystrybucji \MIKTEX
rozszerzonej o~dodatkowe narzêdzia; ca³kowicie niezale¿na od \TL;
\ProTeXt\ posiada w³asny, ³atwy w~obs³udze program instalacyjny i~równie¿
mo¿e byæ uruchamiany bezpo¶rednio z~p³ytki. Strona domowa projektu
to \url{http://tug.org/protext}. \ProTeXt\ dostarczono na \pkgname{live}
\DVD oraz na odrêbnym no¶niku~\CD.

%\item [demo] dystrybucja na \CD-ie, pozwalaj±ca zarówno na uruchamianie
%bezpo¶rednio z~no¶nika, jak i~zainstalowanie na dysku; wersja ta jest nieco
%ubo¿sza od wersji pe³nej: brak tu bardzo obszernego zestawu \acro{CJK}
%(wsparcie dla jêzyków: chiñskiego, japoñskiego i~koreañskiego) oraz równie
%obszernych pakietów rzadziej u¿ywanych fontów (cm-super i~cbtype1),
%znajdziemy tu jedynie programy dla systemów Linux, MacOSX i~Windows.

\end{description}

Poszczególne dystrybucje s± rozpoznawalne po nazwie pliku
\texttt{00\var{typ}.TL}, znajduj±cego siê w~g³ównym katalogu ka¿dej z~p³ytek.

Ka¿da z~grup u¿ytkowników systemu \TeX{} mo¿e rozpowszechniaæ dowoln±
p³ytkê wedle w³asnych potrzeb i~uznania. (\acro{TUG} dostarcza swoim
cz³onkom wszystkie trzy p³ytki).

\subsection{G³ówne katalogi}
\label{sec:tld}

Poni¿ej wymieniono wa¿niejsze podkatalogi g³ównego katalogu dystrybucji \TL.
Na p³ytce \pkgname{live} \DVD ca³a dystrybucja \TL{} zosta³a
umieszczona w katalogu \dirname{texlive2007}, nie za¶ w~katalogu g³ównym
(poni¿ej traktujemy go jako katalog g³ówny we wszystkich odniesieniach
dotycz±cych \TL).

\smallskip
\begingroup
  \renewcommand{\arraystretch}{1.3}  % open up interrow spacing
\begin{tabular}{>{\ttfamily}lp{.78\hsize}}
bin      & wykonywalne programy \TeX-owe, zorganizowane w~podkatalogach wed³ug
   platform systemowych; \\
 %MacOSX   & programy pomocnicze dla u¿ytkowników MacOSX (patrz
 % czê¶æ~\ref{sec:mac-install} na str.~\pageref{sec:mac-install}); \\
setuptl  & programy instalacyjne dla Linuksa i~Windows; \\
source   & ¼ród³a wszystkich programów, w³±cznie z~g³ównymi dystrybucjami
 \Webc{} \TeX-a i~\MF{}-a; s± one umieszczone w~skompresowanym programem
 bzip2 archiwum tar; \\
support  & ró¿ne programy pomocnicze zwi±zane z~\TeX-em, które \emph{nie}
 s± domy¶lnie instalowane;
 dla u¿ytkowników systemów Windows do³±czono ponadto szereg programów
 (edytory, ,,shelle TeX-owe''), których zwykle brak w~typowej instalacji
 Windows (programy te mog± byæ szczególnie przydatne dla pocz±tkuj±cych); \\
texmf      & drzewo katalogów plików pomocniczych i~dokumentacji dla
            \emph{programów}
            (patrz: \texttt{TEXMFMAIN} w~nastêpnej czê¶ci);\\
texmf-dist & g³ówne drzewo katalogów formatów i~pakietów (zawiera makra,
           fonty i~dokumentacje; patrz:
           \texttt{TEXMDIST} w~nastêpnej czê¶ci);\\
texmf-doc  & drzewo samodzielnych dokumentacji (m.in. podrêczniki itp.),
           niezwi±zane z~konkretnymi pakietami, zorganizowane wg. jêzyków. \\
texmf-var  & drzewo dla plików generowanych automatycznie
          (patrz: \texttt{TEXMFSYSVAR}  w~nastêpnej czê¶ci);\\
\end{tabular}
\endgroup

\smallskip
Prócz podkatalogów wymienionych powy¿ej, katalog g³ówny zawiera skrypty
instalacyjne oraz pliki \filename{README}, w~formacie tekstowym lub HTML,
w~kilku jêzykach (równie¿ polskim).

Katalog \dirname{texmf-doc} zawiera, jak wspomniano wy¿ej, dokumentacje
ogólne, np. podrêczniki (tak¿e w~wersjach jêzykowych, jak np. niniejsza
dokumentacja). Dokumentacje programów (man, info) znajduj± siê w~katalogu
\dirname{texmf/doc}, za¶ dokumentacje pakietów makr, fontów i~formatów w~katalogu \dirname{texmf-dist/doc}. Znalezienie konkretnej
dokumentacji w~dowolnym z~wymienionych katalogów u³atwi skorzystanie
z~programów \cmdname{texdoc} lub \cmdname{texdoctk}. Pomocnym mo¿e byæ
tak¿e plik \OnCD{doc.html}, który znajdziemy w~g³ównym katalogu.

\subsection{Predefiniowane drzewa katalogów texmf}
\label{sec:texmftrees}

W tej czê¶ci wymieniono wszystkie predefiniowane zmienne specyfikuj±ce
drzewa katalogów texmf, wykorzystywane przez
system, a~tak¿e ich przeznaczenie. Uruchomienie polecenia \texttt{texconfig
conf} poka¿e warto¶ci tych zmiennych, dziêki czemu ³atwo odnale¼æ
które katalogi w~naszej instalacji s± przypisane do konkretnych zmiennych.

\begin{ttdescription}
\item [TEXMFMAIN] Drzewo katalogów zawieraj±ce podstawowe dla
  dystrybucji elementy systemu, jak skrypty (np. \verb+web2c/mktexdir+),
  pliki pool i~inne pliki pomocnicze.
\item [TEXMFDIST] Drzewo katalogów gromadz±ce pakiety makr, fontów itp.,
 tak jak s± one oryginalnie dystrybuowane; drzewo to mo¿e
  byæ wspó³dzielone z~dowoln± dystybucj±.
\item [TEXMFLOCAL] Drzewo katalogów, które administratorzy mog± wykorzystaæ
 do przechowywania lokalnych makr, fontów itp., dostêpnych dla wszystkich
 u¿ytkowników serwera.
\item [TEXMFHOME] Drzewo katalogów dla prywatnych makr, fontów itp.
 u¿ytkownika. Rozwiniêcie tej zmiennej zale¿y domy¶lnie od warto¶ci przypisanej
 zmiennej systemowej \verb+$HOME+.
\item [TEXMFCONFIG] Drzewo katalogów wykorzystywane przez narzêdzia te\TeX-a
 \verb+texconfig+, \verb+updmap+ oraz \verb+fmtutil+ do przechowywania
 danych konfiguracyjnych (domy¶lnie w~ramach \verb+$HOME+).
\item [TEXMFSYSCONFIG] Drzewo katalogów wykorzystywane przez narzêdzia
 te\TeX-a \verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+ oraz \verb+fmtutil-sys+
 do przechowywania danych konfiguracyjnych dla ca³ej instalacji.
\item [TEXMFVAR] Drzewo katalogów wykorzystywane przez \verb+texconfig+,
 \verb+updmap+ i \verb+fmtutil+ do przechowywania wygenerowanych plików
 formatów i map fontowych (domy¶lnie w~ramach \verb+$HOME+).
\item [TEXMFSYSVAR] Drzewo katalogów wykorzystywane przez
 \verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+ and \verb+fmtutil-sys+
 do przechowywania wygenerowanych plików formatów i~map fontowych
 dla ca³ej instalacji.
\end{ttdescription}

Wiêcej informacji na temat \texttt{texconfig} znajdziemy
w~czê¶ci~\ref{sec:texconfig}, na str.~\pageref{sec:texconfig}.

\subsection{Rozszerzenia \protect\TeX-a}
\label{sec:tex-extensions}

\TL{} zawiera trzy rozszerzenia standardowego \TeX-a:

\begin{description}
\item [\eTeX] wersja \label{text:etex} programu \TeX{}, która zawiera
dodatkowo niewielki, lecz silny zestaw nowych poleceñ wbudowanych
(dotycz±cych g³ównie rozwijania makr, leksemów znakowych, interpretacji
znaczników itp.) oraz rozszerzenie \TeXXeT{} dla sk³adu
od prawej do lewej. W~trybie domy¶lnym \eTeX{} jest w~100\% zgodny ze
standardowym programem \TeX. Wiêcej szczegó³ów znale¼æ mo¿na na \CD,
w~\OnCD{texmf-dist/doc/etex/base/etex_man.pdf}.

\item [pdf\TeX] program umo¿liwiaj¹cy zapis zarówno
w~formacie Acrobat PDF, jak i~\dvi{}. Podrêczniki znajdziemy
w~katalogu \OnCD{texmf/doc/pdftex/manual/}, za¶ przyk³ad
wykorzystania w~pliku \OnCD{texmf/doc/pdftex/manual/samplepdf/samplepdf.tex}.
Jest on domy¶lnym programem dla wiêkszo¶ci formatów (prócz plain \TeX).
Nale¿y zaznaczyæ, i¿ rozszerzenia oferowane przez \eTeX-a zosta³y obecnie wbudowane
na sta³e w~program \textsf{pdftex}. Nie ma wiêc rozró¿nienia na ,,maszyny''
\textsf{pdftex} i \textsf{pdfetex}, jak to mia³o miejsce w~poprzednich wersjach
programów i~w~poprzednich dystrybucjach TeX Live.

\item [Xe\TeX] umo¿liwia kodowanie tekstów w Unicode oraz
fontów OpenType (tak¿e tych dostêpnych w~systemie), przy czym stosuje
biblioteki obce, patrz
\OnCD{texmf-dist/doc/xetex/XeTeX-reference.pdf} lub
\url{http://scripts.sil.org/xetex}.

\item [\OMEGA{} (Omega)] program, który pracuje wewnêtrznie ze znakami
kodowanymi 16-bitowo (Unicode), pozwalaj±c pracowaæ jednocze¶nie
z~wiêkszo¶ci± tekstów spotykanych na ¶wiecie. Wspomaga tak¿e dynamicznie
³adowane tzw. ,,procesy t³umaczenia \OMEGA'' (\acro{OTP}), co pozwala
u¿ytkownikowi definiowaæ z³o¿one transformacje wykonywane na dowolnych
strumieniach wej¶ciowych. Wiêcej szczegó³ów znale¼æ mo¿na na \CD:
\OnCD{texmf-dist/doc/omega/base/doc-1.8.tex} (dokumentacja niezbyt aktualna).

\item [Aleph] ³±czy rozszerzenia \OMEGA\ i~\eTeX; powsta³ jako niezale¿ny
projekt z~potrzeby stabilnej ,,u¿ywalno¶ci'' programu Omega, w~sytuacji
gdy ten jest ci±gle w~fazie eksperymentalnej.

\end{description}

\subsection{Inne wa¿niejsze programy \protect\TL}

Poni¿ej zestawiono inne najczê¶ciej u¿ywane programy dostêpne
w~dystrybucji \TL{}:

\begin{cmddescription}

\item[bibtex]    tworzenie spisów bibliograficznych;

\item[makeindex] tworzenie posortowanych skorowidzów;

\item[dvips]     konwersja \dvi{} do \PS{};

\item[xdvi]      przegl±darka plików \dvi{} dla X~Window;

\item[dvilj]     sterownik dla drukarek HP LaserJet;

\item [dv2dt, dt2dv] konwerter \dvi{} do/z tekstu ASCII;

\item [dviconcat, dviselect] programy do manipulacji stronami w~plikach
  \dvi{};

\item [dvipdfmx]  konwersja \dvi{} do PDF, metoda alternatywna w~stosunku
  do wspomnianego wy¿ej programu pdf\TeX{} (pakiety
  \pkgname{ps4pdf} i~\pkgname{pdftricks} dostarczaj± kolejnych mo¿liwo¶ci);

\item [psselect, psnup, \ldots] narzêdzia manipulacji na plikach \PS-owych;

\item [lacheck]  kontrola syntaktyki plików \LaTeX-owych;

\item [texexec]  program uruchomieniowy dla Con\TeX{}t;

\item [tex4ht]   konwerter \TeX{} do HTML.

\end{cmddescription}

%% zostawiam tê czê¶æ, choæ wylecia³a z wersji oryginalnej!!! 27.08.2003

\subsection[Pakiety i ich zestawy]{Pakiety i ich zestawy}
\label{packages}
Zawarto¶æ drzew \texttt{texmf} na \TL{} zosta³a do celów instalacji
zorganizowana w~szereg ,,zestawów'' (\emph{collections}),
z~których ka¿dy posiada zbiór ,,pakietów'' (\emph{packages}; jest ich obecnie
ponad 1500). Normalna instalacja pozwala u¿ytkownikowi skopiowaæ
z~\CD{} (\DVD{}) na twardy dysk jeden lub wiêcej zestawów, jest te¿ jednak
mo¿liwe zainstalowanie jedynie pojedynczego pakietu.

Zestawy pozwalaj± lepiej dobraæ instalowane sk³adniki, a~tak¿e okre¶liæ
jakie jêzyki bêd± obs³ugiwane po instalacji. Najwa¿niejszy zestaw, wymagany
dla wiêkszo¶ci zastosowañ, to ,,basic''.  Zestawy ,,latex''
i~,,pdftex'' s± rekomendowane dla wiêkszo¶ci u¿ytkowników. Pozosta³e
zestawy s± opcjonalne.

Oto dostêpne zestawy (zdefiniowane w~plikach XML o~nazwach poprzedzonych
cz³onem \texttt{collection-}, umieszczonych
w~podkatalogu \texttt{texmf/tpm/}) i~krótki opis ich zawarto¶ci:

\begin{description}
\item[basic] podstawowe programy, pakiety makr i~fontów systemu \TeX{},
  pliki konfiguracyjne dla podstawowych sterowników;
\item[bibtexextra] dodatkowa, obszerna biblioteka stylów Bib\TeX{}owych
 i~bazy danych bibliograficznych (podstawowe style znajduj± siê w~zestawie
 ,,basic'');
\item[chemistry] pakiety makr do sk³adu wzorów chemicznych;
\item[context] pakiet makr do Con\TeX{}t -- ,,dialektu'' \TeX-a
  autorstwa Hansa Hagena;
\item[documentation] dodatkowe, u¿yteczne dokumentacje;
\item[etex] pliki pomocnicze dla programu e-\TeX;
\item[extrabin] ró¿ne programy pomocnicze; zestaw zawiera m.in.
  programy i~makra dla systemu texinfo, programy do manipulacji na plikach
  DVI itp.;
\item[fontbin] programy do konwersji plików fontowych oraz testowania
 i~instalacji fontów (zestaw do tworzenia fontów wirtualnych, manipulacji
 plikami .gf i~.pk, programy \texttt{mft}, \texttt{fontinst} itp.);
\item[fontsrecommended] obszerna biblioteka czê¶ciej u¿ywanych fontów
 w~postaci ¼ród³owej (.mf) b±d¼ obwiedniowych oraz pliki definicyjne
 i~stylów \LaTeX-a dla tych fontów;
\item[fontsextra] biblioteka ró¿nych rzadziej u¿ywanych fontów;
\item[formatsextra] pliki pomocnicze do generowania dodatkowych
 ,,formatów'' (tj. obszerne zestawy makr s³u¿±ce do wstêpnego przetworzenia
 i~utworzenia pliku \texttt{.fmt});
\item[games] pakiety do prezentacji zapisu ró¿nych gier (szachy,
 bryd¿ itp.);
\item[genericextra] obszerna biblioteka makr, trudnych do sklasyfikowania,
 dzia³aj±cych z~ró¿nymi formatami (Plain, LaTeX itp.);
\item[htmlxml] pakiety konwersji \LaTeX{}a do XML/HTML oraz do sk³adu
  dokumentów XML/SGML;
\item[lang\dots] wsparcie poszczególnych jêzyków; zestawy zawieraj±
  wzorce przenoszenia wyrazów i~makra obs³ugi danych jêzyków, czasem te¿
  specyficzne fonty itp., przyk³adowo:
 %\item[langarmenian] armeñski;
%\item[langcjk] pakiety CJK (obs³uga chiñskiego, japoñskiego i~koreañskiego);
%\item[langcroatian] chorwacki;
%\item[langcyrillic] fonty i makra do sk³adu cyrylic±;
%\item[langczechslovak] fonty i pakiety makr dla czeskiego i~s³owackiego;
%\item[langdanish] duñski;
%\item[langdutch] holenderski;
%\item[langfinnish] fiñski;
%\item[langfrench] francuski;
%\item[langgerman] niemiecki;
%\item[langgreek] grecki;
%\item[langhungarian] wêgierski;
%\item[langindic] wsparcie dla jêzyków indyjskich;
%\item[langitalian] w³oski;
%\item[langlatin] ³acina;
%\item[langmanju] jêzyk Manju;
%\item[langmongolian] mongolski;
%\item[langnorwegian] norweski;
%\item[langother] wzorce przenoszenia wyrazów dla innych jêzyków;
\item[langpolish] zawiera polskie pakiety: makra do tworzenia formatu MeX,
 pakiety \texttt{platex}, \texttt{mwcls}, fonty, makra dodatkowe, przydatne dla
 polskich u¿ytkowników, dokumentacje w~jêzyku polskim;
%\item[langportuguese] portugalski;
%\item[langspanish] hiszpañski;
%\item[langswedish] szwedzki;
%\item[langtibetan] fonty i~wsparcie do sk³adu tybetañskiego;
%\item[langukenglish] angielski (brytyjski);
%\item[langvietnamese] wietnamski;
\item[latex] podstawowe pakiety \LaTeX-a;
\item[latexrecommended] rekomendowany zestaw czêsto u¿ywanych pakietów
 dodatkowych;
\item[latex3] pakiety-,,zwiastuny'' \LaTeX3, dzia³aj±ce z~\LaTeXe;
\item[latexextra] bogaty wybór dodatkowych pakietów dla \LaTeX-a;
\item[mathextra] dodatkowe pakiety do sk³adu zaawansowanej matematyki;
\item[metapost] MetaPost i~pakiety do tworzenia rysunków z~u¿yciem
 MetaFonta;
\item[music] makra do s³adu nutowego;
\item[omega] rozszerzenie \TeX{}a autorstwa Johna Plaice'a i~Yannisa Haralambousa, dzia³aj±ce ze znakami kodowanymi 16-bitowo;
\item[pdftex] pliki pomocnicze dla pdf\TeX{}-a, wersji programu \TeX{}
 tworz±cej pliki w~formacie PDF;
\item[pictures] pakiety do tworzenia diagramów i~innych obiektów graficznych;
\item[plainextra] dodatkowe biblioteki makr dla plain \TeX;
\item[psutils] narzêdzia do manipulacji plikami \PS-owymi;
\item[publishers] pakiety makr pochodz±ce od ró¿nych wydawnictw;
\item[t1utils] narzêdzia do fontów w~formacie Type~1;
\item[texbooks] przyk³ady i~inne materia³y autorstwa D.E.~Knutha;
\item[ttfutils] narzêdzia do konwersji fontów True Type;
 %\item[xemacs] dodatkowe programy wspomagaj±ce dla Windows (zaawansowany
 % edytor XEmacs -- zintegrowane ¶rodowisko do pracy z~\TeX{}em, Perl, programy
 % konwersji grafiki, itp.);
\end{description}
%--------------------------
Katalog \texttt{texmf/lists/} (wykorzystywany podczas instalacji)
zawiera spis wszystkich plików w~ka¿dym pakiecie.

%% koniec pozostawionej sekcji 27.08.2003

\section{Instalacja i~u¿ytkowanie w systemach Unix}
\label{sec:unix-install}

Jak ju¿ wspomniano w~czê¶ci ~\ref{sec:basic} na str.~\pageref{sec:basic},
\TL{} mo¿na u¿ywaæ na trzy sposoby:

\begin{enumerate}
\item zamontowaæ p³ytê (\emph{mount}) \CD{} w~systemie plików,
 uruchomiæ skrypt \texttt{install-tl.sh} i~wybraæ opcjê \verb|<R>|
 (\textit{do not install files, set up to run off CD-ROM/DVD} --
 bez instalacji plików, dostosuj do uruchamiania z~\CD/DVD). Pozwala to
 na uruchamianie wszystkich programów bezpo¶rednio z~p³ytki; na dysku twardym
 znajd± siê jedynie niezbêdne pliki konfiguracyjne.
\item zainstalowaæ czê¶æ lub ca³y system na lokalnym twardym dysku.
\item doinstalowaæ wybrane pakiety do istniej±cego systemu \TeX{}
 lub systemu \TL{} zainstalowanego wcze¶niej.
\end{enumerate}

\noindent Ka¿da z~tych metod jest dok³adniej opisana w~dalszych rozdzia³ach.

%%-- ramka z ostrze¿eniem
\ifSingleColumn \begin{figure}[ht]\noindent \fi
\begin{warningbox}
\textbf{Uwaga: } \CD{} i~\DVD{}
 %wchodz±ce w~sk³ad \TK{}
 s± w~formacie
ISO 9660 (High Sierra), z~rozszerzeniami Rock Ridge (i~Joliet dla Windows).
Aby skorzystaæ z~wszystkich zalet p³ytki pod Unixem, twój system operacyjny powinien
obs³ugiwaæ rozszerzenie Rock Ridge. Prosimy zapoznaæ siê z~dokumentacj±
komendy \cmdname{mount} w~twoim systemie aby sprawdziæ, czy to jest mo¿liwe.
Je¿eli u¿ywasz wielu ró¿nych maszyn w~sieci lokalnej, zobacz czy mo¿esz
zamontowaæ \CD{}/\DVD{} na tej, która pozwala na u¿ycie Rock Ridge.

\leavevmode\quad
Wspó³czesne systemy operacyjne
 %Linux, FreeBSD, Sun i~\acro{SGI}
 powinny umieæ bez problemów korzystaæ z~\CD{}/\DVD.
 %Bêdziemy wdziêczni za wszelkie wskazówki od u¿ytkowników innych systemów,
 %którym uda³o siê skorzystaæ z~niniejszych p³ytek, z~których to wskazówek
 %mogliby¶my skorzystaæ w~przysz³ych wersjach tej dokumentacji.
 Dalsze kroki opisane s± przy za³o¿eniu, ¿e uda³o siê zamontowaæ \CD{}/\DVD{}
w~pe³nej zgodno¶ci z~Rock Ridge.
\end{warningbox}
\ifSingleColumn\end{figure}\fi


\subsection{Uruchamianie \protect\TL{} z~p³ytki (Unix)}

\def\runlive{% text repeated in windows section
 %Na \CD-ie \texttt{demo} zawarto programy jedynie dla systemów
 %Linux, \MacOSX oraz Windows.
 Aby korzystaæ bezpo¶rednio z~no¶nika w~systemach Unix nale¿y u¿yæ
 p³yty \pkgname{live} \DVD.
}

\def\startinst{% repeated in other subsections
 Najpierw nale¿y zamontowaæ \CD{} lub \DVD{} -- postaæ polecenia jest zale¿na
od konkretnej platformy, poni¿sze dzia³a w~Linux, choæ nazwa urz±dzenia
(tu: \filename{/dev/cdrom}) mo¿e siê ró¿niæ. W~przyk³adach podajemy
\texttt{>} jako znak zg³oszenia pow³oki, za¶ to, co wpisuje u¿ytkownik,
jest \Ucom{\texttt{podkre¶lone}}.
\begin{alltt}
> \Ucom{mount -t iso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom}
\end{alltt}

\noindent nastêpnie zmieniamy katalog bie¿±cy na katalog montowania:
\begin{alltt}
> \Ucom{cd /mnt/cdrom}
\end{alltt}

\noindent W~systemie \MacOSX katalog ten znajduje siê zwykle w~ramach
\dirname{/Volumes} za¶ no¶nik montowany jest automatycznie.
}

\def\installtlsh{
\noindent Uruchamiamy skrypt instalacyjny \filename{install-tl.sh}:
\begin{alltt}
> \Ucom{sh install-tl.sh}

Welcome to TeX Live...
\end{alltt}

Po komunikatach powitalnych i ukazaniu siê g³ównego menu z
list± opcji, program oczekuje wprowadzenia polecenia
poprzez naci¶niêcie wybranego znaku wy¶wietlonego obok opcji
oraz klawisza Enter (nie nale¿y
wpisywaæ znaków \verb|<>|; wielkie i~ma³e litery s± to¿same, w~przyk³adach
podajemy ma³e litery).
}

\runlive
\startinst
\installtlsh

Dla uruchamiania bezpo¶rednio z~p³ytki wybieramy najpierw opcjê
\Ucom{d}, nastêpnie podopcjê \Ucom{1}, która pozwoli nam okre¶liæ
katalog na generowane przez \TeX-a pliki (fonty, formaty, pliki
konfiguracyjne do modyfikacji ustawieñ). Je¶li odpowiadaj± nam ustawienia
domy¶lne (\dirname{/usr/local/texlive/2007}), mo¿emy pomin±æ poni¿szy
fragment.
W~naszym przyk³adzie u¿yjemy \dirname{/opt/texlive2007}:
\begin{alltt}
Enter command: \Ucom{d}
Current directories setup:
<1>  TEXDIR:     /usr/local/texlive/2007
.....
Enter command: \Ucom{1}
New value for TEXDIR [/usr/local/texlive/TeX]: \Ucom{/opt/texlive2007}
.....
Enter command: \Ucom{r}
\end{alltt}

\noindent wci¶niêcie klawisza \Ucom{r} powoduje powrót do g³ównego menu,
gdzie wybieramy opcjê uruchamiania bezpo¶rednio z~no¶nika, bez instalacji
w³a¶ciwej na dysku:
\begin{alltt}
Enter command: \Ucom{r}
Preparing destination directories...
.....
Welcome to the TeX Live system!
>
\end{alltt}

Nastêpnie nale¿y uaktualniæ zmienn± \texttt{PATH}, do³±czaj±c do niej
katalog zawieraj±cy binaria dla danej architektury,
a~tak¿e ustawiæ zmienn± \envname{TEXMFSYSVAR} na podany powy¿ej katalog. Dla
pow³oki zgodnej z~Bourne shell (\cmdname{sh}, \cmdname{bash}, \cmdname{ksh})
mo¿emy dopisaæ do pliku \filename{$HOME/.profile}:
\begin{alltt}
PATH=/mnt/cdrom/bin/\var{archname}:$PATH; export PATH
TEXMFSYSVAR=/opt/texlive2007/texmf-var; export TEXMFSYSVAR
\end{alltt}

\noindent gdzie \emph{archname} oznacza konkretn± platformê.
W~tabeli~\ref{tab:archlist} zamieszczono spis obs³ugiwanych systemów
operacyjnych i~odpowiednich dla nich nazw podkatalogów.
 %Nale¿y pamiêtaæ, ¿e \emph{demo} \CD{}
 %zawiera jedynie binaria dla Windows, Linux dla Intel i~Mac~OSX.
 %Dla innych systemów Unix nale¿y zastosowaæ drugi \CD{} b±d¼ \DVD{}.
 %W~nazwie podkatalogu mo¿emy pomin±æ numer wersji, np.
 %\dirname{sparc-solaris} jest dowi±zaniem do \dirname{sparc-solaris2.7}.

Dla pow³ok zgodnych z C shell (\cmdname{csh}, \cmdname{tcsh}),
nale¿y dopisaæ do pliku \filename{$HOME/.cshrc}:
\begin{alltt}
setenv PATH /mnt/cdrom/bin/\var{archname}:$PATH
setenv TEXMFSYSVAR /opt/texlive2007/texmf-var
\end{alltt}

\noindent gdzie \emph{archname} -- jak wy¿ej.

%\noindent Then log out, log back in, and test your installation
%(see section~\ref{sec:test-install}, \p.\pageref{sec:test-install}).

\def\textruntexconfig{%
Po zakoñczeniu instalacji i~ustawieniu zmiennych systemowych warto
uruchomiæ \cmdname{texconfig} lub \cmdname{texconfig-sys} aby dostroiæ
instalacjê do w³asnych potrzeb
(patrz czê¶æ~\ref{sec:texconfig}, str.~\pageref{sec:texconfig}).
}
\textruntexconfig

\begin{table*}[ht]
\caption[Obs³ugiwane systemy operacyjne]{Obs³ugiwane systemy operacyjne}
\label{tab:archlist}
\begin{tabular}{>{\ttfamily}ll}
alpha-linux    & HP Alpha GNU/Linux   \\
%alphaev5-osf4.0d   & HP Alphaev5 OSF      \\
hppa-hpux          & HP9000 HPUX    \\  % HP9000?
i386-darwin        & Intel x86 \MacOSX    \\
i386-freebsd       & Intel x86 FreeBSD    \\
i386-linux         & Intel x86 GNU/Linux  \\
i386-openbsd       & Intel x86 OpenBSD   \\
i386-solaris       & Intel x86 Solaris    \\
mips-irix          & SGI IRIX             \\
powerpc-aix        & IBM RS/6000 AIX      \\
powerpc-darwin     & PowerPC \MacOSX      \\
powerpc-linux      & PowerPC GNU/Linux    \\
sparc-linux        & Sun Sparc GNU/Linux  \\
sparc-solaris      & Sun Sparc Solaris    \\
win32      & Windows (32-bit)     \\
x86\_64-linux      & x86 64-bit GNU/Linux \\
\hline
\end{tabular}
\end{table*}

%Wydawa³oby siê, ¿e potrzeba wygenerowania fontów czy zmiana konfiguracji
%mo¿e spowodowaæ problemy, poniewa¿ nie mo¿na zmieniaæ plików na \CD.
%Mo¿na jednak posiadaæ na dysku drugie, równoleg³e drzewo
%\TeX-owe, w~którym mo¿na dokonywaæ zmian. Drzewo takie jest przeszukiwane
%przed g³ównym drzewem \CD.
%Domy¶ln± lokalizacj± jest \path|texmf-var| na \CD{} (katalog,
%który faktycznie nie istnieje!), wobec tego \emph{nale¿y}
%j± zmieniæ poprzez deklaracjê zmiennej ¶rodowiska \texttt{VARTEXMF}.
%
%Przyk³adowo, u¿ytkownicy \emph{sh} lub \emph{bash} na Intel PC z~systemem
%Linux mog± zamontowaæ \CD{} \TL{} w~katalogu \file{/mnt/cdrom} za pomoc±
%polecenia:
%
%\begin{alltt}
%>> \Ucom{mount -t iso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom}
%\end{alltt}
%
%Po zmianie katalogu bie¿±cego na g³ówny katalog \CD{}
%nale¿y uruchomiæ skrypt:
%
%\begin{alltt}
%>> \Ucom{sh install-tl.sh}
%\end{alltt}
%Odpowiednie pliki pomocnicze zostan± zainstalowane na twardym dysku po
%wybraniu opcji \verb|<R>|
%(\emph{do not install files, set up to run off CD-ROM} --
%bez instalacji pików, dostosuj do uruchamiania z~\CD).
%
%Struktura oprogramowania \Webc{} oznacza, ¿e mo¿na uruchamiaæ programy
%przez zwyk³e dodanie do zmiennej \texttt{PATH} odpowiedniego podkatalogu
%katalogu \path|bin| na \CD. Potrzebne pliki bêd± znajdowane bez dalszych
%problemów.
%
%W~razie w±tpliwo¶ci najlepiej zwróciæ siê do lokalnego guru systemowego
%o~pomoc przy instalowaniu \CD{} i~w~wyborze katalogu dla systemu \TeX.

Po ponownym uruchomieniu sesji polski u¿ytkownik mo¿e u¿yæ bezpo¶rednio m.in.
polecenia \texttt{mex} (spolonizowany format plain),
\texttt{platex} (\LaTeX{} z~polskimi i~anglo\dywiz amerykañskimi wzorcami
przenoszenia wyrazów) oraz ich wersji dla programu \texttt{pdfTeX} (tworz±cego
pliki PDF), odpowiednio: \texttt{pdfmex} i~\texttt{pdfplatex}. Potrzebne
pliki formatów zostan± wygenerowane automatycznie podczas pierwszego
uruchomienia danego polecenia i~zapisane w~lokalnym katalogu. Katalog ten,
domy¶lnie \dirname{/usr/local/texlive/2007/texmf-var/}, a~w~naszym przyk³adzie
\dirname{/usr/local/texlive/texmf-var/}, zawiera pliki konfiguracyjne,
które mog± byæ modyfikowane przez u¿ytkownika. W~konfigurowaniu pomocne jest
uruchomienie skryptu \cmdname{texconfig}, opisanego
w~czê¶ci~\ref{sec:texconfig}.

%------------------------------------------------
\subsection{Instalacja \protect\TeX\ \protect Live na twardym dysku}
\label{sec:unix-install-disk}

Instalacja czê¶ci lub ca³o¶ci dystrybucji na twardym dysku wymaga
zamontowania p³yty \CD{} (lub \DVD) w~systemie, przej¶cia do jego katalogu
g³ównego i~uruchomienia skryptu instalacyjnego:
\begin{alltt}
> \Ucom{sh install-tl.sh}
\end{alltt}
(W niektórych systemach Unix mo¿e zaj¶æ potrzeba u¿ycia \cmdname{sh5}
lub \cmdname{bash}.)

\textbf{Uwaga:} dla systemów Linux za³±czono w niniejszej edycji \TL{}
alternatywny program instalacyjny \texttt{setuptl/tlpmgui\var{platforma}}
(uruchamiany w~XWindow). Posiada on podobn± funkcjonalno¶æ jak skrypt
\cmdname{install-tl.sh}, ale po zainstalowaniu mo¿e byæ tak¿e ponownie
u¿ywany do dodawania lub usuwania pakietów b±d¼ kolekcji oraz do podstawowych
zadañ konfiguracyjnych. Program zosta³ zlokalizowany dla kilku jêzyków.
Przydatne informacje mo¿na znale¼æ w rozdziale \ref{sec:win-install} na
str.~\pageref{sec:win-install}.

\noindent Skrypt \cmdname{install-tl.sh} przeszukuje listy
zestawów i~pakietów z~\CD{} oraz próbuje odgadn±æ, z~jakim systemem
komputerowym ma do czynienia.

Nastêpnie poka¿e on g³ówn± stronê konfiguracyjn±
 %(tab.~\ref{tab:main-menu-options}),
 umo¿liwiaj±c± wybór:

% I prefer here description instead of the table (SW)
\begin{description}
\item \verb|<P>| \emph{Current platform} (systemu operacyjnego, dla którego
 chcemy dokonaæ instalacji, na wypadek gdyby zawiod³a automatyczna detekcja);
\item \verb|<B>| \emph{Binary architectures} (dodatkowo instalowanych
 binariów dla innych platform, np. na serwerze, z~którego bêd± korzystaæ
 u¿ytkownicy innych systemów);
\item \verb|<S>| \emph{Installation scheme} (predefiniowanego zestawu
 instalacyjnego, np. \emph{full} -- pe³nego, \emph{medium} --
 wystarczaj±cego do wiêkszo¶ci zastosowañ, \emph{basic} -- podstawowego;
 mamy tu te¿ do wyboru zestaw
 proponowany polskim u¿ytkownikom: \emph{GUST scheme});
\item \verb|<C>| \emph{Standard collections} (zestawów, których wybór
 pomaga zmodyfikowaæ dany schemat instalacji);
\item \verb|<L>| \emph{Language collections} (zestawów dla obs³ugiwanych
 jêzyków);
\item \verb|<D>| \emph{Installation directories} (katalogu bazowego na
 dysku, przeznaczonego na instalacjê);
\item \verb|<O>| ustawienia trybu pracy niektórych programów.
\end{description}

Po wybraniu opcji |<C>| -- \emph{Standard collections}, wy¶wietlone zostan±
dostêpne zestawy. Ka¿dy zestaw zawiera szereg pakietów: makr, fontów itp.
Zaznaczenie zestawu do zaistalowania polega na wci¶niêciu odpowiedniego
klawisza, ponowne naci¶niêcie tego samego klawisza wy³±cza zaznaczenie
(uwaga: wielkie i ma³e litery s± rozró¿niane!).

Po wybraniu opcji |<L>| -- \emph{Language collections},
wy¶wietlone zostan± dostêpne zestawy dla ró¿nych jêzyków.
Zawieraj± one najczê¶ciej wzorce przenoszenia wyrazów, czasami
dodatkowe pakiety makr i fontów. Aby zainstalowaæ polskie pakiety
(fonty, makra, dokumentacje), nale¿y w~tym menu wybraæ klawisz
odpowiadaj±cy opcji \texttt{Polish}.

Po powrocie do g³ównego menu mo¿na dodatkowo wybraæ inne opcje. I~tak:

\smallskip\noindent
\verb|<D>| \emph{directories} pozwala zmieniæ domy¶lne katalogi
instalacji, przypisane zmiennym wewnêtrznym: \label{text:instdir}

\vskip-5pt
\begin{ttdescription}
\item [TEXDIR] katalog bazowy, w~ramach którego zostan± zainstalowane wszystkie
 pliki; domy¶lnie jest to \dirname{/usr/local/texlive/2007}, ale mo¿na
 go zmieniæ np. na \dirname{/opt/texlive2007}.

W systemie \MacOSX{} dostêpne programy integruj±ce oprogramowanie \TeX-owe
 %(frontends ???)
 %(\emph{TeXShop}, \emph{ITeXMac}, \ldots)
 korzystaj± z~domy¶lnej
lokalizacji \teTeX{}, czyli \dirname{/usr/local/teTeX}. Wobec czego
u¿ytkownicy Mac dla instalacji \TL{} powinni rozwa¿yæ wybór
katalogu \dirname{/usr/local/teTeX} zamiast \dirname{/usr/local/texlive/2007}.

\item [TEXMFLOCAL] katalog przeznaczony na lokalne pliki makr i~fontów
u¿ytkownika, a~tak¿e indywidualne, nie zwi±zane z~dystrybucj±, uzupe³nienia
instalacji; domy¶lnie jest to \dirname{/usr/local/texlive/texmf-local}.
(Katalog ten jest niezale¿ny od opisanego wy¿ej katalogu bazowego, poniewa¿
jest przeznaczony na lokalnie dodawane makra czy fonty.)

\item [TEXMFSYSVAR] katalog, który przechowuje pliki generowane przez system
 (np. formaty)
 (patrz czê¶æ~\ref{sec:texconfig}, str.~\pageref{sec:texconfig});
 domy¶lnie \dirname{TEXDIR/texmf-var}.
 Istnieje ponadto \envname{TEXMFSYSCONFIG}, katalog dla
 aktualnie u¿ywanych plików konfiguracyjnych, modyfikowanych
 najczê¶ciej przez program \cmdname{texconfig}.
\end{ttdescription}

\noindent
\verb|<O>| \emph{Other options} -- inne opcje:

\begin{ttdescription}
\item [a] \emph{alternate directory for generated fonts} -- pozwala okre¶liæ
 katalog dla generowanych fontów (np. je¿eli chcemy zainstalowaæ g³ówny pakiet
 w~trybie ,,tylko do odczytu''
 (\emph{read-only})); domy¶lnie fonty generowane s±
 w~katalogu okre¶lonym przez zmienn± \envname{TEXMFVAR}.

\item [l] \emph{create symbolic links in standard directories} -- pozwala
 okre¶liæ
 czy utworzyæ dowi±zania symboliczne (\emph{links}) dla stron \cmdname{man},
 \acro{GNU} \cmdname{info} i~programów w~standardowych katalogach systemu
 operacyjnego, np. \dirname{/usr/local/man}, \dirname{/usr/local/info} oraz
 \dirname{/usr/local/bin}.
 Wymagane do tego s±, oczywi¶cie, uprawnienia administratora.

\item [d] \emph{do not install font/macro doc tree} -- pozwala pomin±æ
 instalowanie dokumentacji fontów b±d¼ makr, np. dla zaoszczêdzenia miejsca
 na dysku.

\item [s] \emph{do not install font/macro source tree} --
 pozwala pomin±æ instalowanie plików ¼ród³owych fontów b±d¼ makr (dostêpnych
 np. w~postaci plików \texttt{.dtx}), które nie s± wykorzystywane
 do bie¿±cej pracy;

\end{ttdescription}

Po zakoñczeniu ustawieñ i~po powrocie go g³ównego menu,
mo¿na rozpocz±æ instalacjê (klawisz~\Ucom{I}).
Program instalacyjny, uwzglêdniaj±c wybrane zestawy i~systemy, sprawdzi
spisy plików na \CD{}/\DVD, stworzy listê plików do skopiowania, po czym
skopiuje je na twardy dysk.

Po instalacji \textbf{nale¿y} dodaæ do zmiennej \texttt{PATH} w³a¶ciwy
podkatalog \texttt{bin} instalacji \TeX-a, uaktywniæ tê zmienn± i~mo¿na
ju¿ zacz±æ pracê.
 %Je¶li zajdzie potrzeba, mo¿na przenie¶æ binaria wy¿ej o~jeden poziom,
 %np. z~\dirname{/usr/local/bin/i386-linux} do \dirname{/usr/local/bin};
 %jednak¿e po tym nale¿y wyedytowaæ plik \dirname{texmf/web2c/texmf.cnf}
 %i~zmieniæ liniê znajduj±c± siê blisko pocz±tku pliku:
 %\begin{verbatim}
 % TEXMFMAIN = $SELFAUTOPARENT
 %\end{verbatim}
 %na
 %\begin{verbatim}
 % TEXMFMAIN = $SELFAUTODIR
 %\end{verbatim}
 %Je¶li przeniesiemy ca³o¶æ instalacji do innego katalogu, nale¿y dok³adnie
 %to okre¶liæ, modyfikuj±c zmienn± \envname{TEXMFMAIN} w~pliku
 %\texttt{texmf.cnf}, a~tak¿e ustawiaj±c \envname{TEXMFCNF} na
 %\dirname{$TEXMFMAIN/texmf/web2c}.

\textruntexconfig

Je¶li w u¿ywanym przez nas systemie Linux/Unix dzia³a polecenie \cmdname{manpath}
(sprawdzimy to uruchamiaj±c \code{man manpath}), to wszystkim
u¿ytkownikom systemu mo¿na udostêpniæ elektroniczny porêcznik \TL\ dla
standardowego uruchomiania polecenia \cmdname{man}. W tym celu nale¿y
zmodyfikowaæ plik \filename{/etc/manpath.config} (wymagane s± do tego
uprawnienia administratora systemu).
Poni¿szy wpis w pliku \filename{/etc/manpath.config} pozwoli programowi
\cmdname{man} odnale¼æ strony podrêcznika (strony \cmdname{man}) \TL\
w~drzewie instalacji \TL\ (tak¿e ¶cie¿ka do programów mo¿e wymagaæ
dopasowania do konkretnej architektury systemu):

\begin{verbatim}
MANPATH_MAP /usr/local/texlive/2007/bin/i386-linux \
   /usr/local/texlive/2007/texmf/doc/man
\end{verbatim}

%------------------------------------------------
\subsubsection{Instalacja nieinteraktywna}
\label{sec:noninteractive-install}

Katalogi domy¶lne mo¿na zast±piæ specyfikuj±c odpowiednio zmienne
¶rodowiskowe i~nastêpnie wykonaæ instalacjê nieinteraktywn±,~np.:

\begin{alltt}
> \Ucom{TEXLIVE_INSTALL_PREFIX=/opt/texlive}
> \Ucom{export TEXLIVE_INSTALL_PREFIX}
> \Ucom{echo i | sh install-tl.sh}
\end{alltt}

Zmienna ¶rodowiskowa \envname{TEXLIVE\_INSTALL\_PREFIX} okre¶la inny ni¿
domy¶lny (\dirname{/usr/local/texlive}) katalog instalacyjny, pozostawiaj±c
wszystkie inne parametry bez zmian, tak wiêc powy¿sze polecenia spowoduj±, ¿e
instalacja zostanie wykonana w katalogu \dirname{/opt/texlive/2007}.

W standardowy dla systemów Unix sposób, koñcowe \Ucom{echo i} mo¿na zast±piæ
dowolnym zestawem poleceñ przy pomocy \texttt{here} \texttt{dokument},
zatem dowolna sekwencja poleceñ mo¿e byæ zawarta w~skrypcie.

Poni¿ej lista wszystkich mo¿liwych nadpisañ :

\begin{ttdescription}
\item [TEXLIVE\_INSTALL\_PREFIX]
      nadpisuje \dirname{/usr/local/texlive}.
\item [TEXLIVE\_INSTALL\_TEXDIR]
      nadpisuje \dirname{\$TEXLIVE_INSTALL_PREFIX}/2007.
\item [TEXLIVE\_INSTALL\_TEXMFLOCAL]
      nadpisuje \dirname{\$TEXLIVE_INSTALL_PREFIX/texmf-var}.
\item [TEXLIVE\_INSTALL\_TEXMFSYSVAR]
      nadpisuje \dirname{\$TEXLIVE_INSTALL_TEXDIR/texmf-var}.
\item [TEXLIVE\_INSTALL\_TEXMFHOME]
      nadpisuje \dirname{\$HOME/texmf}.
\end{ttdescription}

Zamiast powy¿szych zmiennych ¶rodowiskowych by³oby lepiej zastosowaæ
\filename{configure} z~opcjami, co jest standardowym sposobem dla
stylu \acro{GNU}. Ochotnicy do wykonania takiej pracy s± mile widziani!


%------------------------------------------------
\subsection{Instalacja pojedynczych pakietów z~\protect\TL{}
na twardym dysku}
\TL{} mo¿na u¿ywaæ zarówno do aktualizacji istniej±cej instalacji,
jak i~do dodawania sk³adników do instalacji wcze¶niejszej.
G³ówny program instalacyjny przeznaczony jest do u¿ycia tylko za pierwszym
razem (nie dotyczy to wpomnianego wcze¶niej \cmdname{tlpmgui}), natomiast
pó¼niej nale¿y u¿ywaæ znajduj±cego siê na \CD{} (\DVD) skryptu
\texttt{install-pkg.sh}.
Uruchamia siê go przez zamontowanie no¶nika, przej¶cie do katalogu
punktu montowania i~wydanie polecenia:

\begin{alltt}
> \Ucom{sh install-pkg.sh \emph{opcje}}
\end{alltt}

Skrypt posiada dziewiêæ parametrów; pierwsze cztery pozwalaj± wybraæ:
pojedynczy pakiet do instalacji, ca³y zestaw (np. \texttt{mathextra}),
nazwê katalogu zamontowanego \CD, oraz nazwê katalogu zawieraj±cego
pliki ze spisami zawarto¶ci pakietów (zwykle te dwa ostatnie ustawiane
s± automatycznie):

\begin{ttdescription}
\item [-{}-package=\var{pkgname}]  pojedynczy pakiet do zainstalowania;

\item [-{}-collection=\var{colname}] pojedynczy zestaw do zainstalowania;

\item [-{}-cddir=\var{dir}] katalog ¼ród³owy (domy¶lnie jest to katalog
  bie¿±cy, z~którego uruchomiono skrypt);

\item [-{}-listdir=\var{dir}] katalog ze spisami plików (domy¶lnie
 \dirname{./texmf/tpm/lists}).

\end{ttdescription}

Proces instalacji jest okre¶lony dok³adniej przez piêæ kolejnych parametrów:
pierwsze dwa pozwalaj± wy³±czyæ z~instalacji dokumentacje i~pliki ¼ród³owe,
trzeci wy³±cza domy¶lne uruchamianie na koniec skryptu \texttt{mktexlsr},
przebudowuj±cego bazê danych o~plikach, czwarty uruchamia na koniec
skrypt konfiguracyjny \code{texconfig init}, za¶ pi±ty powoduje jedynie
wypisanie plików, które mia³yby byæ zainstalowane:

\begin{tabular}{ll}
\texttt{-{}-nodoc} & \\
\texttt{-{}-nosrc} & \\
\texttt{-{}-nohash} & \\
\texttt{-{}-config} & \\
\texttt{-{}-listonly} & \\
\end{tabular}

Mo¿na tak¿e okre¶liæ, czy zamiast instalowaæ pliki, skrypt powinien
utworzyæ z~nich w~wybranej lokalizacji archiwum \cmdname{tar}:

\begin{tabular}{ll}
\texttt{-{}-archive=}\var{nazwa} & \\
\end{tabular}

Dodatkowa opcja \texttt{-{}-verbose} pozwala wy¶wietliæ podczas uruchomienia
bardziej szczegó³owe komunikaty.

Tak wiêc, je¿eli chcieliby¶my tylko zobaczyæ przed zainstalowaniem,
jakie pliki tworz± pakiet \pkgname{fancyhdr}, nasze polecenie wygl±da³oby
nastêpuj±co:

\begin{alltt}
\ifSingleColumn> \Ucom{sh install-pkg.sh -{}-package=fancyhdr -{}-listonly}
\else> \Ucom{sh install-pkg.sh -{}-package=fancyhdr \bs}
>                           \Ucom{-{}-listonly}
\fi{}
texmf/source/latex/fancyhdr/README
texmf/doc/latex/fancyhdr/fancyhdr.pdf
.....
\end{alltt}
Oto inne przyk³ady u¿ycia:
\begin{itemize}
\item zainstaluj \LaTeX-owy pakiet \texttt{natbib}:
\begin{alltt}
> \Ucom{sh install-pkg.sh -{}-package=natbib}
\end{alltt}
\item zainstaluj \LaTeX-owy pakiet \texttt{alg} bez plików ¼ród³owych
i~bez dokumentacji:
\begin{alltt}
\ifSingleColumn> \Ucom{sh install-pkg.sh  -{}-package=alg -{}-nosrc -{}-nodoc}
\else> \Ucom{sh install-pkg.sh  -{}-package=alg \bs}
>                  \Ucom{-{}-nosrc -{}-nodoc}
\fi\end{alltt}
\item zainstaluj wszystkie pakiety dostêpne w~zestawie
dodatkowych makr dla plain \TeX:
\begin{alltt}
> \Ucom{sh install-pkg.sh -{}-collection=plainextra}
\end{alltt}
\item spakuj wszystkie pliki wymagane dla PSTricks
do~pliku \cmdname{tar}, w~katalogu \dirname{/tmp}:
\begin{alltt}
\ifSingleColumn> \Ucom{sh install-pkg.sh -{}-package=pstricks -{}-archive=/tmp/pstricks.tar}
\else
> \Ucom{sh install-pkg.sh -{}-package=pstricks \bs}
>          \Ucom{-{}-archive=/tmp/pstricks.tar}
\fi\end{alltt}
\end{itemize}

% t³umaczenie: jbl (18.01.2007)
\section{Po zakoñczeniu instalowania}
\label{sec:postinstall}

W ka¿dym systemie operacyjnym, po zakoñczeniu g³ównej procedury instalacyjnej,
pozostaje wykonanie dopasowania systemu do lokalnych potrzeb i przeprowadzenie
kilku podstawowych testów.

Innym rodzajem czynno¶ci poinstalacyjnych jest uzyskanie pakietów, fontów
lub programów, które nie zosta³y dostarczone z \TL{}. Podstawow± zasad± jest
instalowanie takich dodatków w drzewie \envname{TEXMFLOCAL}
(je¶li instalacja zosta³a wykonana na lokalnym dysku twardym) lub drzewie
\envname{TEXMFSYSVAR} (je¶li \TeX{} jest u¿ytkowany z p³yty DVD); por.
opcja ``Installation directories'' na str.~\pageref{text:instdir}.

Niestety, w szczegó³ach poszczególne procedury instalacyjne mog± siê znacznie
ró¿niæ, wiêc nie podejmiemy tu próby ich opisania. Podamy jedynie kilka
odno¶ników do dokumentacji zewnêtrznej:
\begin{itemize*}
\item
\url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=instpackages}
\item
\url{http://www.ctan.org/installationadvice}
\item
\url{http://www.ctan.org/tex-archive/info/beginlatex/html/chapter5.html#pkginst}
\item
\url{http://www.ctan.org/tex-archive/info/Type1fonts} w szczególno¶ci s±
tam szczegó³owe informacje o instalowaniu fontów.
\end{itemize*}

\subsection{Program texconfig}
\label{sec:texconfig}
 Po zakoñczeniu instalacji i~uaktywnieniu modyfikacji zmiennej systemowej
\envname{PATH}, mo¿na u¿yæ programu \cmdname{texconfig}, do skonfigurowania
systemu wed³ug w³asnych potrzeb.  Program ten mo¿e byæ w~ka¿dej chwili
uruchomiony do zmiany ustawieñ, w~trybie in\-ter\-fej\-su pe³noekranowego lub
z~linii poleceñ. Program \cmdname{texconfig} powinien byæ u¿ywany do
wszelkich zmian, takich jak deklaracja u¿ywanych drukarek czy przebudowywanie
bazy danych o~plikach. Obydwa tryby pracy posiadaj± tekst pomocy, opisuj±cy
dostêpne mo¿liwo¶ci.

Przyk³ady u¿ycia z~wiersza poleceñ:

\begin{ttdescription}
\item [texconfig dvips paper letter] ustawienie formatu papieru na ,,letter''
 dla programu \cmdname{dvips};
\item [texconfig xdvi letter] jak wy¿ej, ale dla programu \cmdname{xdvi};
\item [texconfig rehash] aktualizacja wszystkich baz danych instalacji
  systemu \TeX;
\item [texconfig faq] wy¶wietla \acro{FAQ} dystrybucji \teTeX{}
  (na dystrybucji tej oparto \TL);
\item [texconfig help] wy¶wietla dostêpne opcje skryptu.

\end{ttdescription}

Skrypt \cmdname{texconfig} pozwala na zmianê jedynie najwa¿niejszych
ustawieñ. G³ównym plikiem konfiguracyjnym jest \filename{texmf.cnf}.
Zlokalizujemy go uruchamiaj±c polecenie \samp{kpsewhich texmf.cnf}.
Plik ten zawiera sporo u¿ytecznych komentarzy, wyja¶niaj±cych
regu³y ustawieñ domy¶lnych, a tak¿e podaje przyk³ady ustawieñ alternatywnych.

Polecenie \cmdname{texconfig} zapisuje pliki w~katalogu u¿ytkownika, na
przyk³ad (\dirname{$HOME/.texlive2007}). Je¶li instalujemy system dla wielu
u¿ytkowników, powinni¶my zatem uruchomiæ polecenie \cmdname{texconfig-sys}.

Podobnie rzecz ma siê ze skryptami \cmdname{updmap} oraz \cmdname{fmtutil};
tak¿e i~one zapisuj± pliki w~\dirname{$HOME/.texliveRRRR}. Aby zmieniæ
globalne ustawienia, wygenerowaæ mapy fontowe b±d¼ formaty, nale¿y u¿yæ
poleceñ \cmdname{updmap-sys} i~\cmdname{fmtutil-sys}. W~przypadku instalacji
dla wielu u¿ytkowników warto wygenerowaæ wspólne pliki formatów (polecenie
\texttt{fmtutil-sys --missing}), dziêki czemu uniknie siê generowania tych¿e
przez ka¿dego u¿ytkownika.

Zmienne specyfikuj±ce katalogi modyfikowane przez powy¿sze polecenia
opisano w czê¶ci\ref{sec:tld} na str.~\pageref{sec:tld}.
Uruchomienie polecenia \cmdname{texconfig conf} wy¶wietli aktualnie
u¿ywane katalogi, za¶ zmiana ustawieñ mo¿liwa jest poprzez modyfikacjê
pliku \texttt{texmf.cnf}.

\subsection{Testowanie instalacji}
\label{sec:test-install}

Po zainstalowaniu \TL{} warto sprawdziæ czy programy dzia³aj±
prawid³owo. Opiszemy tu podstawowe procedury testuj±ce funkcjonowanie
systemu w~systemach Unix. W~\MacOSX{} i~Windows najczê¶ciej u¿yjemy
¶rodowiska graficznego (\acro{GUI}), ale regu³y bêd± podobne.

\begin{enumerate}
\item Sprawdzamy najpierw czy uruchamia siê program \cmdname{tex}:

\begin{alltt}
> \Ucom{tex -{}-version}
TeX 3.141592 (Web2C 7.5.5)
kpathsea version 3.5.3
Copyright (C) 1997-2004 D.E. Knuth.
.....
\end{alltt}
Je¶li uruchomienie zakoñczy siê komunikatem \emph{command not found},
oznacza to, ¿e nieprawid³owo zadeklarowano zmienn± \envname{PATH}.

\item Nastêpnie przetwarzamy prosty plik \LaTeX-owy:
\begin{alltt}
> \Ucom{latex sample2e.tex}
This is pdfeTeXk, Version 3.141592...
.....
Output written on sample2e.dvi (3 pages, 7496 bytes).
Transcript written on sample2e.log.
\end{alltt}
Gdy program nie znajduje \filename{sample2e.tex} (b±d¼ innych wymaganych
plików), mo¿e to oznaczaæ, ¿e nadal dzia³aj± ustawienia zmiennych ¶rodowiska
b±d¼ pliki konfiguracyjne z~poprzedniej instalacji.
Dog³êbn± analizê gdzie s± przeszukiwane i~znajdywane pliki umo¿liwia
diagnostyka opisana w~czê¶ci \ref{sec:Debugging} na str.~\pageref{sec:Debugging}.

\item Podgl±d wyniku sk³adu:
\begin{alltt}
> \Ucom{xdvi sample2e.dvi}
\end{alltt}
Polecenie to wymaga uruchomionego ¶rodowiska graficznego X~Window.
Dla MS Windows analogicznym poleceniem jest \cmdname{dviout}.
 %!
 % You should see a new window with a nice document explaining some of the
 %basics of \LaTeX{}.  (Well worth reading, by the way if you're new to the
 %system.) You do have to be running under X for \cmdname{xdvi} to work; if
 %you're not, or your \envname{DISPLAY} environment variable is set
 %incorrectly, you'll get an error \samp{Can't open display}.

\item Przetwarzanie wyniku sk³adu do \PS{} w~celu wy¶wietlenia lub wydruku:
\begin{alltt}
> \Ucom{dvips sample2e.dvi -o sample2e.ps}
\end{alltt}

\item Tworzenie dokumentu bezpo¶rednio w~formacie \acro{PDF}:
\begin{alltt}
> \Ucom{pdflatex sample2e.tex}
\end{alltt}

\item Podgl±d dokumentu \acro{PDF}:
\begin{alltt}
> \Ucom{gv sample2e.pdf}
\textrm{lub:}
> \Ucom{xpdf sample2e.pdf}
\end{alltt}
Programy \cmdname{gv} i~\cmdname{xpdf} s± dostarczane zwykle
w~ramach systemu operacyjnego, wobec tego nie zawarto ich
na \TL. Przed samodzieln± instalacj± warto odwiedziæ strony,
odpowiednio: \url{http://www.gnu.org/software/gv}
i~\url{http://www.foolabs.com/xpdf}. W~sieci dostêpny jest tak¿e
bezp³atny program Adobe Reader (\url{http://www.adobe.com}).

\item Inne przydatne pliki testowe:

\begin{ttdescription}
\item [small2e.tex] przyk³ad prostszy ni¿ \filename{sample2e};
\item [testpage.tex] test po³o¿enia wydruku na kartce papieru, przydatny
  do sprawdzenia, czy nasza drukarka nie wprowadza przesuniêæ;
\item [nfssfont.tex] s³u¿y do wydruku tablic fontowych;
\item [testfont.tex] jak wy¿ej, ale zamiast \LaTeX-a wymaga jedynie plain
 \TeX{};
\item [story.tex] najbardziej kanoniczny przyk³ad dla plain \TeX{};
 na zakoñczenie przetwarzania uruchomionego poleceniem \Ucom{tex story},
 po ukazaniu siê \code{*}, nale¿y wpisaæ \Ucom{\bs bye}.
\end{ttdescription}

\end{enumerate}

Pocz±tkuj±cym u¿ytkownikom polecamy stronê
\url{http://tug.org/begin.html} oraz podrêcznik
Petera Flynna \textsl{Formatting Information}, dostêpny pod adresem
\url{http://www.ctan.org/tex-archive/documentation/beginlatex}.

%--------------
\section{Instalacja dla systemu \MacOSX{}}
\label{sec:mac-install}

Na komputerach Macintosh \TL{} dzia³a jedynie pod systemem operacyjnym
\MacOSX (starsze systemy z~dzia³aj±cym systemem \TeX{} mog±
korzystaæ z~makr, fontów i~dokumentacji o~ile zainstalujemy rozszerzenie
Joliet dostêpne na \url{http://www.tempel.org/joliet}).

\noindent Instalacja pod \MacOSX{} mo¿e byæ wykonana na dwa sposoby.

W 2005 r. rekomendowana jest instalacja Mac\TeX, nowej dystrybucji
dostêpnej na \pkgname{live} \DVD{} w~katalogu \dirname{mactex/}.
Zawiera ona w³asny program instalacyjny pe³nej dystrybucji systemu \TeX,
która jest kombinacj± te\TeX-a, \TL{} i~dodatkowych programów oraz
dokumentacji. Szczegó³y na temat projektu Mac\TeX{} znajduj± siê na stronie:
\url{http://tug.org/mactex}.

Je¶li wolimy, w~\MacOSX{} mo¿na tak¿e zaistalowaæ \TL, wykorzystuj±c
skrypty \filename{install*}. Wymagane jest do tego posiadanie pow³oki
\cmdname{bash}. Od wersji \MacOSX{} 10.2 \cmdname{bash} jest standardowo
dostêpny, a~wiêc instalujemy podobnie jak opisano to powy¿ej w~czê¶ci
\ref{sec:unix-install} na str.~\pageref{sec:unix-install}. Wcze¶niejsze
wersje systemu operacyjnego wymagaj± aktualizacji, czyli pobrania z~sieci
pow³oki \cmdname{bash}.

%% Mac & bash notes removed 17.11.2004
%
%\subsection{¦rodowiska pracy w~\MacOSX{}}
%
%Na komputerach Macintosh u¿ywamy zwykle \TeX-a w~¶rodowisku pracy
%obejmuj±cym wiersz poleceñ, edytor, program do podgl±du itp.
%Mamy do wyboru kilka takich ¶rodowisk:
%
%\begin{cmddescription}
%\item [TeXShop] dostêpny na \TL{} w~pliku
%\filename{./MacOSX/texshop.dmg}. Szczegó³owe informacje mo¿na znale¼æ
%na stronie \url{http://www.uoregon.edu/~koch/texshop/texshop.html}.
%
%\item [ITeXMac] dostêpny na \TL{} w~pliku
%\filename{./MacOSX/iTeXMac-*.dmg}. Patrz te¿
%\url{http://itexmac.sourceforge.net}.
%
%\item [Mac-emacs] implementacja Emacs dla \MacOSX{} zintegrowana
%z~\pkgname{AucTeX}. Patrz te¿
%\url{http://www.cs.man.ac.uk/~franconi/mac-emacs}.
%
%\end{cmddescription}
%
%Powy¿sze ¶rodowiska stosuj± \dirname{/usr/local/teTeX} jako domy¶ln±
%lokalizacjê oprogramowania \TeX-owego, wobec tego instalacjê nale¿y
%wykonaæ w~tym katalogu (b±d¼ zmieniæ konfiguracjê ¶rodowiska).

\subsection{Strona kodowa Macintosh CE}
Pisz±cy po polsku u¿ytkownicy \MacOSX{} maj± do wyboru stosowanie dwóch
8-bit\-owych stron kodowych:
\begin{description}
\item[iso8859-2] -- co wi±¿e siê z~wykorzystywaniem standardowego
 oprogramowania uniksowego (Cocoa u¿ywa wy³±cznie unikodu), jak na przyk³ad
 Emacsa.
\item[Mac CE] -- co pozwala na stosowanie tradycyjnego (Carbon) oprogramowania
 jak np.~BBEdit. We¼my pod uwagê ten przypadek.
\end{description}

\TL{} zawiera w~standardowych pakietach \LaTeX-a
plik \verb|macce.def|, który pozwala wczytywaæ polski tekst
z~wykorzystaniem pakietu \verb|inputenc|:

\verb|\usepackage[macce]{inputenc}|

Ponadto mamy tablice przekodowañ dla Mac~CE, niewymagaj±ce stosowania
pakietu \verb|\inputenc|. Zamiast niego wystarczy wpisaæ w~pierwszym wierszu
pliku deklaracjê:

\verb|%& --translate-file=macce-pl|

%--------------------------
\section{Instalacja i~u¿ytkowanie pod Windows}
\label{sec:win-install}

Niniejsze wydanie \TL{} zawiera program instalacyjny dla Windows --
\cmdname{tlpmgui.exe}. Program ten posiada podobne opcje
jak instalator dla systemów Unix: pozwala wybraæ schemat, poszczególne
kolekcje, katalogi dla instalacji, a~wiêc ma funcjonalno¶æ opisan±
ju¿ w~czê¶ci~\ref{sec:unix-install-disk} na
str.~\pageref{sec:unix-install-disk}. Dodatkowo, po instalacji w³a¶ciwej,
mo¿liwe jest dodawanie b±d¼ usuwanie pakietów a~tak¿e wykonywanie
najwa¿niejszych czynno¶ci administracyjnych, jak aktualizacja bazy danych
instalacji, generowanie formatów czy map fontowych.
Mo¿liwe jest tak¿e przygotowanie systemu operacyjnego do uruchamiania
programów bezpo¶rednio z~\DVD.

\cmdname{tlpmgui} wykorzystuje jako ,,silnik'' program \cmdname{tlpm}.

Oprogramowanie dla Windows w~\TL{} jest oparte o~zaktualizowane programy,
zapo¿yczone (dziêki uprzejmo¶ci Akira Kakuto) z~dystrybucji W32TEX.  Zawiera
ono tak¿e niektóre starsze (ale nadal dzia³aj±ce) programy, które napisa³
Fabrice Popineau, szczególnie za¶ now± przegl±darkê plików \texttt{dvi},
\textsf{dviout}, autorstwa Toshio Oshimy.

\TL{} mo¿e byæ instalowany w systemach Windows 98, \acro{ME},
\acro{NT}, \acro{2K} lub \acro{XP}.

\textbf{Uwaga:} U¿ytkownicy Win9.x powinni zadbaæ aby system posiada³
wystarczaj±cy obszar dla nowych zmiennych ¶rodowiskowych. W~tym celu
przed instalacj± nale¿y dopisaæ do pliku \verb|C:\config.sys| wiersz
\texttt{SHELL=<path>COMMAND.COM /E:4096 /P} i~ponownie uruchomiæ komputer.

\subsection{Instalacja \protect\TeX\protect\ Live na twardym dysku}

Po w³o¿eniu p³yty do napêdu \acro{CD}, autostart powinien uruchomiæ program
\cmdname{tlpmgui}. Je¶li to nie nast±pi, kliknij menu \guiseq{Start\arw
Uruchom} i~wybierz \verb|<litera CD-ROM>:\setuptl\tplmgui.exe| (lub
\verb|<litera DVD>:\texlive\setuptl\tplmgui.exe| je¶li instalujesz
z~p³yty \TeX{} Collection DVD), a~nastêpnie kliknij OK.

Uka¿e siê okno instalatora zatytu³owane \guiseq{Program instalacji
i~konfiguracji TeX Live}. Zawiera ono nastêpuj±ce sekcje: \guiseq{Modyfikacja
schematów}, \guiseq{Instalacja}, \guiseq{Wybierz schemat}, \guiseq{Wybierz
system}, \guiseq{Katalogi} i~\guiseq{Opcje}.

\textbf{Uwaga:} domy¶lnie \cmdname{tlpmgui} próbuje wykryæ, czy nie mamy 
ju¿ instalacji \TeX-a. Je¶li znajdzie w~¶cie¿ce specyfikowanej przez zmienn± 
\texttt{PATH} program \cmdname{tex}, uruchomi siê w trybie administracji
(dodawania/usuwania pakietów i czynno¶ci konfiguracyjnych; patrz ni¿ej).
Tryb instalacji mo¿na wymusiæ uruchamiaj±c \texttt{tlpmgui --install-mode},
ale parametr ten powinien byæ stosowany gdy dok³adnie wiemy, co chcemy zrobiæ.
Zaleca siê uprzednie usuniêcie starej (b±d¼ uszkodzonej) instalacji, 
w szczególno¶ci wszystkich zmiennych systemowych odnosz±cych siê do systemu
\TeX.
Dodatkowym parametrem wywo³ania jest \texttt{--debug}, który powoduje
wy¶wietlanie nazw i zawarto¶ci wszystkich plików tworzonych i zapisywanych 
przez \cmdname{tlpmgui}. 
Podczas pracy informacje diagnostyczne zapisywane s± w pliku log, który
po zakoñczeniu pracy \cmdname{tlpmgui} jest usuwany wraz z wszystkimi plikami
tymczasowymi.

W~sekcji \guiseq{Katalogi}, obok przycisku \guiseq{CD/DVD} powinien byæ
wy¶wietlony dysk instalacyjny, np. \texttt{F:/} (lub \texttt{F:/texlive/}
dla DVD). Je¶li tak nie jest,
naci¶nij przycisk \guiseq{CD/DVD} i~wybierz napêd \acro{CD} z~TeX Live CD
(lub katalog \texttt{texlive} na \TeX{} Collection DVD).

Za pomoc± przycisku \guiseq{TLroot} mo¿esz wybraæ katalog, w~którym chcesz
zainstalowaæ \TL. Wybrany katalog zostanie wpisany do zmiennej ¶rodowiskowej
\texttt{TLroot} do pó¼niejszego u¿ycia.
 %Przyciski \guiseq{TEXMFTEMP}
%i~\guiseq{TEXMFCNF} wskazuj± relatywne do \guiseq{TLRoot} katalogi (pod
%koniec instalacji zostan± przypisane zmiennym ¶rodowiskowym
%\texttt{TEXMFTEMP} i~\texttt{TEXMFCNF}). Katalogi te s± automatycznie
%aktualizowane przy zmianie TLroot.

W~sekcji \guiseq{Wybierz schemat} nale¿y wybraæ odpowiedni schemat
instalacyjny \TL{} przez naci¶niêcie jednego z~dostêpnych przycisków
radiowych (np.  \guiseq{scheme-gust}). Przy nazwie ka¿dego schematu znajduje siê
przycisk \guiseq{Informacje}, po naci¶niêciu którego wy¶wietlana jest lista
kolekcji zawarta w~wybranym schemacie.

Schematy to obszerne zestawy pakietów przeznaczone do wstêpnego wyboru
instalowanych komponentów. Mamy do wyboru schematy dla podstawowej,
przeciêtnej i~pe³nej instalacji, pozosta³e przygotowano z~my¶l± o~wybranych
grupach u¿ytkowników (np.~GUST i~GUTenberg przygotowa³y schematy dla swoich
cz³onków) lub zastosowaniach (np.~XML lub Omega). Wstêpnie wybrane schematy
mo¿na modyfikowaæ. Dodatkowe kolekcje mo¿na wybraæ w~sekcji
\guiseq{Modyfikacja schematów}. Na przyk³ad po naci¶niêciu przycisku
\guiseq{Wybierz} obok \guiseq{Kolekcji standardowych} mo¿na wybraæ dodatkowe
kolekcje, takie jak Metapost, Omega lub dokumentacje w~ró¿nych jêzykach.
Wybór zaznaczamy haczykiem.

Kolekcja \guiseq{Wintools} jest zaznaczona domy¶lnie. Zawiera ona szereg
niewielkich, acz przydatnych programów, zwykle nieobecnych w~Windows, m.in.
konwertery grafiki \cmdname{sam2p}, \cmdname{jpeg2ps}, \cmdname{tiff2png},
programy (de)kompresji plików (\cmdname{bzip2}, \cmdname{gzip},
\cmdname{unzip}), a~tak¿e \cmdname{wget} wymagany przez nowe narzêdzie:
\cmdname{getnonfreefonts}.

W~sekcji \guiseq{Modyfikacja schematów}, po przyci¶niêciu przycisku
\guiseq{Wybierz} przy \guiseq{Kolekcjach jêzyków}, otwiera siê okno, w~którym
mo¿na wybraæ do zainstalowania dodatkowe kolekcje z~pakietami dla obs³ugi
konkretnych jêzyków. Wybór zaznaczamy haczykiem.

W³a¶ciwa instalacja rozpoczyna siê po naci¶niêciu przycisku
\guiseq{Instaluj}.

\textbf{Uwaga:} \guiseq{Perl} i~\guiseq{Ghostscript} s± instalowane tylko
na ¿yczenie. S± one wymagane przez wiele programów, ale mo¿na zrezygnowaæ
z~ich instalacji, gdy s± ju¿ zainstalowane i~wiesz, co robisz.
Ustawiane s± tak¿e zmienne ¶rodowiskowe \verb|PERL5LIB| i~\verb|GS_LIB|,
a~tak¿e do \verb|PATH| dodawana jest ¶cie¿ka do programów Ghostscipta.
W~ka¿dym razie \guiseq{Perl} i~\guiseq{Ghostscript} powinny byæ
obecne w~systemie.

Poniewa¿ \TL{} wymaga pewnych czynno¶ci konfiguracyjnych, zaczekaj cierpliwie
a¿ do pojawienia siê komunikatu o~pomy¶lnym zakoñczeniu instalacji.

Do menu \guiseq{Start\arw Programy\arw TeXLive2007} dodawany jest skrót
do \cmdname{tlpmgui}, a~tak¿e \cmdname{dviout}, o ile zosta³ zainstalowany
(uruchomienie \cmdname{dviout} bez pliku \cmdname{.dvi}
spowoduje jego automatyczne skonfigurowanie).

Je¶li to bêdzie konieczne (Win9x/WinME), bêdziesz poproszony o~ponowne
uruchomienie komputera.

\subsection{Uruchomienie z DVD}

Przy uruchomieniu z DVD mamy dodatkow± zak³adkê \guiseq{Uruchom z DVD}.
Pozwala ona przygotowaæ \TL{} do pracy wprost z dysku \acro{DVD} bez
instalacji. Po naci¶niêciu przycisku \guiseq{Ustaw} dodawane s± zmienne
¶rodowiskowe i~generowane s± formaty na dysku lokalnym.
Od tej chwili mo¿na korzystaæ z~\TL, pamiêtaj±c tylko o~w³o¿eniu p³yty
do napêdu DVD.

%\smallskip {\small\noindent
%Bardziej zaawansowani u¿ytkownicy (szczególnie ci, którzy chc±
%uruchamiaæ programy z~wiersza poleceñ i~samodzielnie modyfikowaæ
%ustawienia programów) mog± przygotowaæ system, wykorzystuj±c
%plik wsadowy \cmdname{mkloctex.bat} (katalog \dirname{bin/win32/}).
%Po skopiowaniu pliku na dysk twardy nale¿y go uruchomiæ z~wiersza poleceñ
%(okno DOS/CMD), podaj±c dwa parametry: literê \CD{} i~literê dysku twardego,
%na którym chcemy utworzyæ pomocnicze drzewko \TeX-owe.
%Po zapoznaniu siê z~koñcowymi komunikatami wy¶wietlanymi
%przez program, zalecane jest wykonanie sugerowanych tam czynno¶ci.
%
%}

\subsection{Programy pomocnicze dla Windows}
\label{sec:win-xemtex}

Aby instalacja by³a kompletna, \TL{} wymaga kilku pomocniczych
programów, które nie s± dostarczane wraz z~systemem Windows.
Wiele skryptów napisano w~jêzyku Perl, ponadto wiele narzêdzi wymaga
programu Ghostscript (interpretera jêzyka PostScript) do
rasteryzacji b±d¼ konwersji plików. Przydatne s± tak¿e w~wielu wypadkach
ró¿ne programy do obróbki grafiki. Wreszcie~-- posiadanie edytora
zorientowanego na ¶rodowisko \TeX{} znacznie u³atwi pracê.

Wszystkie takie programy dla Windows dosyæ ³atwo znale¼æ w~sieci,
ale poniewa¿ jest ich spory wybór, postanowili¶my te najbardziej godne
polecenia umie¶ciæ w~dystrybucji \TL:
\begin{itemize*}
\item \cmdname{Ghostscript} 8.54;
\item minimaln± dystrybucjê \cmdname{Perl} 5.8, wystarczaj±c± do
 uruchomienia wszystkich, zawartych na \TL{} skryptów perlowych;
 %\item \cmdname{ImageMagick} 5.5.6
 %\item \cmdname{ISpell} -- korektor pisowni
 %\item zaawansowany edytor \textsf{XEmacs} 21.5.14 wraz z~kolekcj±
 %pakietów do wspomagania pracy w~¶rodowisku programów \TeX-owych.
\item win-tools -- zestaw kilku przydatnych programów (\texttt{bzip2},
\texttt{gzip}, \texttt{jpeg2ps} i~\texttt{tiff2png})
\end{itemize*}

Programy \textsf{Perl} i~\textsf{Ghostscript} s± instalowane na ¿yczenie,
poniewa¿ s± wymagane do uruchamiania wielu wa¿nych narzêdzi.
Nie ma jednak potrzeby instalowania obu tych programów, je¶li
mamy je ju¿ dostêpne w~systemie.

Poni¿ej zamieszczono listê miejsc, sk±d mo¿na pobraæ programy pomocnicze:

\begin{description}
\item[Ghostscript] \url{http://www.cs.wisc.edu/~ghost/}
\item[Perl] \url{http://www.activestate.com/} (uzupe³niaj±ce, przydatne
 pakiety nale¿y pobraæ z~zasobów CPAN \url{http://cpan.org})
\item[ImageMagick] bogaty zestaw narzêdzi do wsadowego przetwarzania
 plików graficznych (\url{http://www.imagemagick.com})
\item[NetPBM] zamiast \textsf{ImageMagick} do przetwarzania i~konwersji plików
  graficznych mo¿emy u¿yæ NetPBM (\url{http://netpbm.sourceforge.net/})
\item[Edytory dla systemu \TeX{}] mamy tutaj spory wybór, zale¿ny od
 indywidualnych preferencji u¿ytkownika:
 \begin{itemize*}
  \item \cmdname{GNU Emacs} w~wersji zintegrowanej z \textsf{AucTeX}
        (\url{ftp://alpha.gnu.org/gnu/auctex})
%     http://www.gnu.org/software/emacs/windows/ntemacs.html})
  \item \cmdname{XEmacs} -- bardziej przyjazna wersja dla Windows
        (\url{http://www.xemacs.org/})
  \item \cmdname{WinShell} -- prosty edytor/shell, dostêpny na \TL
    w~katalogu \dirname{support/WinShell} (\url{http://www.winshell.de})
  \item \cmdname{WinEdt} -- bogaty edytor dla \TeX-a, dostêpny jako
    \emph{shareware} (\url{http://www.winedt.com})
  \item TeXnicCenter -- kolejny, dosyæ bogaty edytor
    (\url{http://www.toolscenter.org/products/texniccenter/})
  \item \cmdname{Vim} -- rozbudowany i~bardzo silny edytor, wywodz±cy siê
    z~klasycznego dla systemów Unix \cmdname{vi}
    %, dostêpny na \TL{} w~katalogu \dirname{support/vim}
    (\url{http://www.vim.org})
  \item \cmdname{LEd} -- polski edytor dostêpny z
    \url{http://www.ctan.org/support/LEd}
  \item \cmdname{SciTE} -- edytor dostêpny
  z \url{http://www.scintilla.org/SciTE.html}
 \end{itemize*}
\end{description}

Mo¿emy zainstalowaæ z~sieci tak¿e inne narzêdzia, których zabrak³o na
\TL{} z~powodów licencyjnych. Przyk³adem jest tu \cmdname{GSView},
wygodny program wykorzystuj±cy \cmdname{Ghostscript} do wy¶wietlania
i~drukowania plików PS/PDF. Dostêpny jest on m.in.
na \url{http://www.cs.wisc.edu/~ghost/gsview/}, a~tak¿e na ka¿dym serwerze
\acro{CTAN}.

\section[Zarz±dzanie systemem \protect\TL{} w~Windows]{Zarz±dzanie
 systemem \protect\TL{} w~Windows}
\label{sec:win-managing}

Po zainstalowaniu \TL{} mo¿na u¿yæ \texttt{tlpmgui} razem z~\TL{} CD (lub \TeX{}
Collection DVD) do zmian i~administracji Twoj± instalacj±.
Skrót do \texttt{tlpmgui} dostêpny jest w~menu \guiseq{Start\arw Programy\arw
TeXLive2007}. Okno programu zawiera tym razem nastêpuj±ce zak³adki:
\guiseq{Dodawanie pakietów}, \guiseq{Usuwanie pakietów}, \guiseq{Zarz±dzanie
instalacj±} i~\guiseq{Odinstalowanie}.

\subsection{Dodawanie/usuwanie pakietów}

Zak³adki \guiseq{Dodawanie pakietów} lub \guiseq{Usuwanie pakietów} posiadaj±
nastêpuj±c± funkcjonalno¶æ:

\begin{itemize}
\item W~sekcji \guiseq{Przyciski} naci¶niêcie przycisku \guiseq{Szukaj}
wype³nia/od¶wie¿a zawarto¶æ sekcji \guiseq{Wybierz pakiety do...} czyli
kolekcje i~pakiety do instalacji lub usuniêcia.

Podczas dodawania porównywana jest lista wszystkich pakietów z~\acro{CD} (lub
\acro{DVD}) z~list± uprzednio zainstalowanych. Wy¶wietlane s± tylko
niezainstalowane pakiety.

Przy usuwaniu wy¶wietlane s± tylko ju¿ zainstalowane pakiety.

Proszê zwróciæ uwagê, ¿e w~obu zak³adkach wy¶wietlane s± najpierw kolekcje,
a~nastêpnie pojedyncze pakiety.

\item Wybierz pakiet przez klikniêcie na jego nazwie. Zostanie on
pod¶wietlony. Po naci¶niêciu przycisku \guiseq{Informacje} wy¶wietlany bêdzie
po prawej krótki opis. Dla wielokrotnego wyboru zaznaczaj kolejne elementy na
li¶cie, klikaj±c na nie przy uprzednio przyci¶niêtym klawiszu Ctrl lub Shift.
Mo¿na zaznaczaæ równie¿ przyciskaj±c lewy klawisz myszy i~przeci±gaj±c mysz
w~dó³ albo w~górê.

\item Naci¶nij przycisk \guiseq{Instaluj} lub \guiseq{Usuñ} w~sekcji
\guiseq{Przyciski} by wykonaæ odpowiednie polecenie.
\end{itemize}

\subsection{Konfigurowanie i inne zadania administracyjne}

Polecenia dostêpne w~zak³adce \guiseq{Zarz±dzanie instalacj±} s± pomocne
przy wykonywaniu czynno¶ci po dodaniu pakietów jêzykowych, fontów czy
formatów, a~tak¿e przy od¶wie¿aniu bazy danych instalacji, czy rêcznym
dodawaniu pakietów (bez pomocy \texttt{tlpmgui}).

Mo¿emy tu wykonaæ nastêpuj±ce czynno¶ci:

\begin{itemize}
\item Od¶wie¿enie bazy danych \filename{ls-R}
\item Tworzenie formatów (wszystkich lub brakuj±cych)
\item Edycja \filename{language.dat}
\item Edycja \filename{fmtutil.cnf}
\item Edycja \filename{updmap.cfg}
\end{itemize}

Uwaga: okno Edycja\dots{} mo¿na zamkn±æ przyciskiem \guiseq{Anuluj} lub
\guiseq{Gotowe}; w~tym drugim wypadku zostan± odbudowane pliki formatów
(b±d¼ mapy fontowe, gdy edytowano \filename{updmap.cfg}), a~nastêpnie zostan±
od¶wie¿one bazy danych instalacji (pliki \filename{ls-R}).

Wiêcej informacji na temat indywidualnej konfiguracji zawarto
w~czê¶ci~\ref{sec:persconf}, na str.~\pageref{sec:persconf}.

\subsection{Odinstalowanie \protect\TL{}}

Zak³adka \guiseq{Odinstalowanie} udostêpnia polecenie, którego dzia³anie nie
jest warte opisu i~nie wiadomo komu jest ono potrzebne\dots :-)

\textbf{Uwaga:} katalogi \path|texmf-local| (zawieraj±cy prywatne fonty, makra
itp.) oraz \path|setuptl| (zawieraj±cy \texttt{tlpmgui} i~zwi±zane z~nim
pliki) nie s± usuwane podczas odinstalowania. Katalogi te nale¿y usun±æ
samodzielnie.

\subsection{Dodawanie w³asnych pakietów do instalacji}

Gdy zamierzamy dodaæ pakiety, których brak w~dystrybucji
\TL, warto instalowaæ je w~katalogu
specyfikowanym przez zmienn± \envname{\$TEXMFLOCAL}. W~ten sposób
zabezpieczymy te pakiety podczas aktualizacji/wymiany oprogramowania
\TL{}.

Katalog wskazywany przez \envname{\$TEXMFLOCAL} jest pocz±tkowo pusty.
Przyk³adowo: dodajemy pakiet dla Maple (przetwarzanie symboliczne);
pliki stylów nale¿y skopiowaæ do katalogu
\path|...\texmf-local\tex\latex\maple\| \
za¶ pliki dokumentacji do katalogu
\path|...\texmf-local\doc\latex\maple\|

Na zakoñczenie nale¿y \textbf{koniecznie} zaktualizowaæ bazê danych
instalacji \texttt{ls-R}: albo poprzez wybór z~menu programu \texttt{tlpmgui},
albo przez uruchomienie z~linii poleceñ \file{mktexlsr}.

\subsection{Uruchamianie \texttt{tlmp.exe} z linii poleceñ}

Program \cmdname{tlpm.exe} jest intensywnie u¿ywany jako ,,silnik''
\cmdname{tlpmgui}. Mo¿e byæ uruchamiany samodzielnie z~linii poleceñ
i~posiada wiele u¿ytecznych opcji, które mo¿na wy¶wietliæ po uruchomieniu:
\begin{verbatim}
tlpm --help
\end{verbatim}

Wiêcej informacji i~przyk³adów u¿ycia mo¿na znale¼æ
w~pliku \path|tlpm.readme| (katalog \path|setuptl|).

\subsection{Instalacja sieciowa}
 Biblioteka \KPS{}
 %(patrz rozdzia³ \ref{})
 rozpoznaje nazwy UNC, wobec tego
mo¿emy ich u¿yæ dla specyfikacji drzew katalogów TEXMF udostêpnianych w~sieci
komputerowej.  Wszystkie pliki z~wyj±tkiem zawartych w~katalogu
\texttt{bin/win32} mog± byæ wspó³dzielone z~instalacjami \teTeX{} lub \TL{}
systemów Unix/Linux. Oznacza to, ¿e mo¿na u¿yæ Samby do zamontowania serwera
NT dla stacji roboczej Unix lub odwrotnie: serwer np. Linux mo¿e udostêpniaæ
zasoby dla stacji Windows.

\noindent Dostêpne s± nastêpuj±ce mo¿liwo¶ci:
 \begin{itemize}
\item Instalacja ca³ego oprogramowania na serwerze. Wystarczy dodaæ
 binaria dla wymaganych systemów w~podkatalogach \texttt{bin}, np.
 \texttt{bin/win32} i~\texttt{bin/i386-linux}, nastêpnie nale¿y ustawiæ g³ówne
 zmienne ¶rodowiska. W~Windows mo¿na u¿yæ nazw UNC dla wskazania odpowiednich
 katalogów.
\item Instalacja lokalnych kopii binariów i~plików formatów. W~tym wypadku
 nale¿y przypisaæ zmienn± \envname{\$TEXMFMAIN} do katalogu dostêpnego
 na zdalnej maszynie (w~sieci), a~zmienn± \envname{\$VARTEXMF}
 do katalogu, który bêdzie przechowywa³ lokalne pliki konfiguracyjne
 i~inne generowane pliki.
\end{itemize}

\subsection{Ró¿nice w~stosunku do standardowego \Webc{} w~systemach Win32}
Programy \Webc{} dzia³aj±ce w~systemach Win32 posiadaj± szczególne cechy,
o~których warto wspomnieæ:

\begin{description}
 %\item[\KPS{}] -- tablice haszowe, tworzone w~\TL{} przez bibliotekê
 % \KPS{}, s± bardzo du¿e. Aby skróciæ czas uruchamiania dowolnego programu,
 % wykorzystuj±cego \KPS{}, tablice haszowe zostaj± umieszczone w~pamiêci
 % wspó³dzielonej przez procesy. W~ten sposób zmniejszono znacznie czas
 % uruchamiania programów wywo³ywanych kolejno, jeden przez drugi
 % (np. \texttt{tex} wywo³uj±cy \texttt{mpost} wywo³uj±cy \texttt{tex}).
 % Zmianê tê ukryto przed u¿ytkownikiem, z~wyj±tkiem sytuacji, gdy
 % zostanie u¿yta opcja~\texttt{-1} dla diagnostyki dzia³ania \KPS;
 % mo¿na wtedy ¶ledziæ wykorzystanie pamiêci wspó³dzielonej.
 \item[\cmdname{kpsecheck}] -- program ten oferuje kilka opcji
 uzupe³niaj±cych dla programu \cmdname{kpsewhich}.
 Pozwala na wylistowanie wszystkich plików, które wystêpuj± wielokrotnie
 w~dostêpnych drzewach katalogów texmf. Mo¿e to byæ przydatne, choæ
 czêsto mo¿emy otrzymywaæ niepo¿±dane komunikaty o~dziesi±tkach plików typu
 \texttt{README}. Warto tu wspomnieæ, ¿e takie pliki powoduj±
 ,,zapychanie'' siê mechanizmu haszowego \KPS{}; na szczê¶cie biblioteka ta
 nigdy ich nie wyszukuje. Aby tego unikn±æ, nale¿y u¿yæ opcji
 \texttt{-multiple-occurences} wraz z~dwiema innymi, pozwalaj±cymi
 podaæ wzorce nazw do pominiêcia lub w³±czenia w~procesie przeszukiwania
 (mo¿na podaæ kilka wzorców).

 \cmdname{kpsecheck} raportuje tak¿e stan pamiêci wspó³dzielonej: u¿ywanej
 i~nieu¿ywanej. Warto czasem o~tym wiedzieæ, gdy¿ pokazywany
 status ,,pamiêæ w~u¿yciu'' mo¿e oznaczaæ, ¿e dzia³a kilka procesów
 i~efekt wykonania polecenia \cmdname{mktexlsr} zostanie ka¿dorazowo
 opó¼niony do czasu, a¿ nie bêdzie pracowa³ ¿aden program korzystaj±cy
 z~\KPS{}.

 \cmdname{kpsecheck} pozwala tak¿e okre¶liæ po³o¿enie programu
Ghostscript. W~systemach Win32 ³atwiej jest wielu programom skorzystaæ
z~biblioteki DLL programu Ghostscript i~znale¼æ j± na podstawie rejestrów
systemowych, ni¿ na podstawie zmodyfikowanej przez u¿ytkownika zmiennej
\envname{PATH} (ponadto zmienne ¶rodowiskowe, szczególnie w~starszych
 wersjach systemu Windows, maj± do¶æ ograniczon± pojemno¶æ).
\item[\Webc{}] -- programy dla Windows posiadaj± jedn± dodatkow± opcjê
 nieobecn± w~wersjach kompilowanych dla Unix:
  \begin{itemize}
 % \item \texttt{-halt-on-error} pozwala zatrzymaæ przetwarzanie
 %  na pierwszym napotkanym b³êdzie;
 % \item \texttt{-job-time} ustawia czas tworzonych plików na taki sam
 %  jak pliku przetwarzanego;
 % \item \texttt{-time-statistics} wy¶wietla statystyki dotycz±ce czasu
 %  przetwarzania;
 \item \path|-proctimes| wy¶wietla statystyki dotycz±ce czasu przetwarzania;
 warto tu wspomnieæ, ¿e systemy Win9x, nie bêd±c prawdziwymi systemami
 wielozadaniowymi, nie maj± prawid³owo dzia³aj±cego pomiaru czasu dla
 krótkotrwa³ych procesów, wobec tego wy¶wietlane warto¶ci s± jedynie
 przybli¿one; w~NT/2K/XP wyniki s± bardziej dok³adne; w~Win32 brak
 polecenia \texttt{time} znanego z~systemów Unix.
 \end{itemize}
\end{description}


\subsection{Konfiguracja indywidualna}
\label{sec:persconf}
\subsubsection{Dvips}

Plik konfiguracyjny \verb+config.ps+ programu Dvips znajduje siê
w~katalogu \path|C:\TeXlive2007\texmf-var\dvips\config\|.
Plik ten mo¿na otworzyæ w~dowolnym edytorze (np. w~\cmdname{WinShell})
po to, aby zmieniæ niektóre parametry dzia³ania Dvips. Najwa¿niejsze z~nich
zgrupowano w~blokach deklaracji:

\begin{description}
\item [fonty] -- mo¿na zmieniæ domy¶lne parametry generowania fontów
przez \MF{}-a dla danej drukarki (parametr \texttt{M}) i~rozdzielczo¶æ
(parametry \texttt{D}, \texttt{X}, \texttt{Y}). Standardowo
fonty generowane s± dla drukarek laserowych, zgodnych z~Hewlett Packard
(tryb ljfour), w~rozdzielczo¶ci 600~dpi. Domy¶lnie ustawiono wykorzystanie
fontów CM (oraz PL) w~ich wersji obwiedniowej (Type~1), wobec tego
Dvips nie powinien odwo³ywaæ siê zbyt czêsto do programu
\cmdname{mktexpk}.
\item[drukarka] -- parametr `o' okre¶la nazwê portu/przekierowania wydruku.
Gdy nie wpisano nazwy drukarki (portu), wynik pracy bêdzie
zapisywany w~pliku PostScriptowym \verb+.ps+. Drukarkê specyfikujemy
jednym z~poni¿szych sposobów:
\begin{verbatim}
o lpt1:
% o | lpr -S server -P myprinter
% o \\server\myprinter
\end{verbatim}
 %\item[mapy fontowe] -- do standardowej mapy fontowej \verb+psfonts.map+
 % (wiersz: \verb+p psfonts.map+) mo¿emy do³±czyæ dodatkowe mapy fontowe,
 % np.:
 %\begin{verbatim}
 %p +bsr.map
 %p +hoekwater.map
 %\end{verbatim}
 %parametr \verb+p+ musi znajdowaæ siê w~pierwszej kolumnie; nazwy plików
 %z~do³±czanymi mapami poprzedzamy znakiem \texttt{+}; zbêdne mapy
 %mo¿na wy³±czyæ, wstawiaj±c na pocz±tku wiersza znak komentarza (\texttt{\%}).
 %Wymienione w~przyk³adzie mapy dotycz± do³±czania wersji obwiedniowej fontów
 %CM produkcji Blue Sky Research (bsr.map) i~dodatkowych fontów logo, wasy,
 %stmaryrd, wykonanych przez Taco Hoekwatera (hoekwater.map).
\item[papier] -- domy¶lnie Dvips tworzy dokumenty dla formatu A4.
 Zmiana formatu (np. na US Letter) wymaga przeniesienia jego definicji
 na pocz±tek bloku deklaracji formatów (blok ten rozpoczynaj± wiersze
 ze znakiem \texttt{@}). Na pocz±tek bloku trzeba wiêc przenie¶æ wiersze:
\begin{verbatim}
@ letterSize 8.5in 11in
@ letter 8.5in 11in
@+ %%BeginPaperSize: Letter
@+ letter
@+ %%EndPaperSize
\end{verbatim}
\end{description}

\textbf{Uwaga:} obecna dystrybucja \TL{} posiada u³atwion±
procedurê automatycznej aktualizacji map fontowych dla Dvips
i~Pdftex, wykonywan± przez program \cmdname{updmap}.
Po dodaniu pakietów z~fontami nale¿y zmodyfikowaæ plik \verb+updmap.cfg+
w~katalogu \path|$VARTEXMF/web2c|, a~nastêpnie uruchomiæ program
\verb+updmap+. Obie czynno¶ci wykonuje odpowiednie menu programu
\guiseq{tlpmgui}.

\subsubsection{PdfTeX}
Konfiguracja programu pdf(la)tex wymaga modyfikacji pliku\\
\verb+C:\TeXlive2007\texmf-var\generic\config\pdftexconfig.tex+\\
 %W pliku tym mo¿emy deklarowaæ dodatkowe mapy fontowe wczytywane przez
 %program, choæ obecnie tworzone s± one automatycznie
 %przez program \cmdname{updmap} (patrz ,,Uwaga'' zamieszczona powy¿ej).
 %Stosowana jest tu nieco
 %inna notacja ni¿ w~\verb+config.ps+:
 %\begin{verbatim}
 %map pdftex.map
 %map +lw35.map
 %%map +rawfonts.map
 %\end{verbatim}
 Mo¿na tu ustawiæ parametry pracy programu \texttt{pdftex}:
rozmiar papieru, stopieñ kompresji itp. Na przyk³ad rozmiar strony dla
formatu letter ustawia siê nastêpuj±co:
\begin{alltt}
\bs{}pdfpagewidth=8.5 true in
\bs{}pdfpageheight=11 true in
\end{alltt}

\subsubsection{Xe\TeX}
Xe\TeX{} dla Windows jest kompilowany wraz z fontconfig 2.4.2.
Plikiem konfiguracyjnym fontconfig jest \verb+fonts.conf+,
za¶ szczegó³y jego modyfikacji znajdziemy w~samym pliku, w~katalogu
wskazanym przez polecenie \texttt{kpsewhich --var-value=FONTCONFIG\_PATH}.

\subsubsection{GSView}
Pocz±wszy od wersji zgodnej z~Ghostscript 6.50, GSView jest niestety
programem \textit{shareware}, wobec tego nie móg³ znale¼æ siê na \CD.

Parametry pracy programu s± ustawiane m.in. w~menu \verb+Media+.
W~podmenu \texttt{Display Settings} mo¿na poprawiæ (kosztem szybko¶ci pracy)
sposób wy¶wietlania: parametry \texttt{Text Alpha}
i~\texttt{Graphics Alpha} nale¿y ustawiæ na 4~bity.
W~menu \verb+Media+ mo¿na te¿ okre¶liæ rozmiar papieru i~jego orientacjê.

Uwagi dotycz±ce drukowania zawarto poni¿ej, w~podrozdziale~\ref{printing}.

% \subsubsection{WinDvi}
% \label{sec:windvi}
%  Program \file{tlpmgui.exe} ustawia skojarzenie plików \verb+.dvi+
% z~uruchamianiem programu \file{Windvi}, ale nie tworzy dla tego programu
% ikony na pulpicie. W~miarê potrzeby nale¿y zatem wykonaæ to samodzielnie b±d¼
% uruchamiaæ program z~linii poleceñ lub menu edytora (po jego odpowiednim
% skonfigurowaniu).
%
% W~menu \texttt{View}
% \verb+->+\texttt{Options} mo¿na ustawiæ niektóre parametry pracy Windvi,
% np. mo¿liwo¶æ uruchamiania programów zewnêtrznych (\texttt{Allow shell}),
% automatyczne od¶wie¿anie zmienionego pliku .dvi (\texttt{Autoscan}),
% tryb pracy \MF{}-a i~rozdzielczo¶æ generowanych fontów (\texttt{MF mode}
% i~\texttt{Pixels per inch}), wspó³pracê z~Ghostscriptem (\texttt{Postscript})
% itp. Po zakoñczeniu pracy programu parametry zapisywane s±
% w~pliku \verb+$HOME/windvi.cnf+ (lub \verb+Moje dokumenty/windvi.cnf+).
% Po³o¿enie tego pliku mo¿na ustaliæ po uruchomieniu z~wiersza poleceñ:
% \begin{verbatim}
% c:\>kpsewhich --expand-var $HOME/windvi.cnf
% \end{verbatim}
% W~wypadku b³êdnego ustawienia parametrów pracy Windvi plik konfiguracyjny
% wystarczy skasowaæ.

\subsection{Testowanie}

Ogólne wskazówki dotycz±ce weryfikacji instalacji zawarto
w~czê¶ci~\ref{sec:test-install}, na str.~\pageref{sec:test-install}.
Tutaj omówimy jedynie kwestie specyficzne dla Windows.

Dla szybkiej kontroli poprawno¶ci instalacji nale¿y uruchomiæ
edytor i~otworzyæ plik \verb+sample2e.tex+
(znajduje siê on w~katalogu \path|C:\TeXLive2007\texmf\tex\latex\base\|).
Na belce z~narzêdziami wybraæ z~menu \guiseq{Command\arw LaTeX} (XEmacs)
lub wcisn±æ ikonê uruchamiania programu \verb+latex+ (WinShell).
Nastêpnie wybraæ z~menu \guiseq{Command\arw View DVI} (XEmacs), lub
wcisn±æ ikonê podgl±du DVI (WinShell). Pierwsze uruchomienie \verb+dviout+
zazwyczaj automatycznie generuje wymagane fonty ekranowe. Po kilku sesjach
komunikaty dotycz±ce generowania fontów stan± siê rzadsze.
 %Warto ponadto wypróbowaæ uruchamianie Dvips i~GSView z~programu
 %\cmdname{WinShell}.

\textbf{Wskazówka:} je¶li program \verb+latex+ nie mo¿e znale¼æ pliku
do przetwarzania, naci¶niêcie \textbf{Ctrl-Z} spowoduje natychmiastowe
zakoñczenie jego pracy.

\subsection{Drukowanie}\label{printing}
 Drukowanie bezpo¶rednio z~programu \verb+dviout+ odbywa siê z~wykorzystaniem
uniwersalnego sterownika druku systemu Windows. Z~definicji powinien byæ on
zgodny z~wiêkszo¶ci± drukarek, jednak¿e ma on tendencjê do tworzenia
olbrzymich plików kolejek (spool) i~niektóre (starsze) wersje Windows po
prostu tego nie akceptuj±. Zalet± sterownika jest jedynie mo¿liwo¶æ obs³ugi
grafik BMP i~WFM. Stosuj±c metodê druku via sterownik Windows nale¿y
prawid³owo ustawiæ parametry rozdzielczo¶ci, w~przeciwnym wypadku otrzymany
wydruk mo¿e byæ przeskalowany (np. drukuj±c w~rozdzielczo¶ci 600dpi na
drukarce 300dpi otrzymamy niespodziewanie 1/4 zamierzonego rozmiaru wydruku).

Drukowanie znacznie szybsze i~bardziej niezawodne zapewni konwersja pliku
\verb+.dvi+ do \verb+.ps+ programem Dvips i~wykorzystanie GSView.  Z~menu
\verb+Plik+ nale¿y wybraæ \verb+Drukuj+, co wy¶wietli okno dialogowe
z~szeregiem opcji. Gdy mamy drukarkê PostScriptow±, nale¿y wybraæ
\texttt{PostScript printer}. Drukowanie na drukarkach bez interpretera
PostScript wymaga zaznaczenia opcji \texttt{Ghostscript device}
(w~sekcji ,,Print Method'' okna) i~wybrania przyciskiem po prawej stronie
odpowiedniego urz±dzenia.

%%%
\subsection{\cmdname{WinShell}}\label{sec:winshell}

Je¶li nie decydujemy siê na rozbudowany (ale i~bardzo silny) edytor
XEmacs, mo¿emy samodzielnie zainstalowaæ prosty i~³atwy w~obs³udze
edytor WinShell. Znajdziemy go na p³ytkach w~katalogu
\dirname{support/winshell}. Wystarczy dwukrotnie klikn±æ klawiszem myszy
na znajduj±cym siê tam pliku \texttt{.exe}.
Program uruchamiamy z~menu Start b±d¼ z~ikony/skrótu na pulpicie.
Dostosowanie do polskiej wersji Windows wymaga, prócz okre¶lenia jêzyka
dla menu i~komunikatów, u¿ycia menu
\verb+Opcje+ (Options) \verb+->+ \verb+Font+ \verb+->+ \verb+Zmieñ+
i~wyboru w~wy¶wietlonym oknie \texttt{Skrypt}
napisu \texttt{Europa ¦rodkowa}. Dziêki temu wpisywane za pomoc±
prawego klawisza Alt polskie znaki diakrytyczne bêd± prawid³owo
wy¶wietlane.

Aby skonfigurowaæ uruchamianie programów otwieramy menu
\texttt{Options} \verb+->+ \texttt{Program Calls}.

\begin{itemize}\itemsep 0pt
\item W zak³adce DVIWin, w~polu ,,exe-file'', powinno byæ ju¿ wpisane
\texttt{dviout.exe}.
\item W zak³adce Ghostview nale¿y sprawdziæ, czy prawid³owo podano
¶cie¿kê dla gsview32.exe:\\
\hspace*{1em} \verb+C:\ghostgum\gsview\gsview32.exe+ (dla wersji 3.6
i~nowszych).
\end{itemize}
Wciskaj±c przycisk \texttt{OK} zatwierdzamy zmiany.

Instalacja programu ustawia w~Windows skojarzenie plików \texttt{.tex}
z~uruchamianiem \cmdname{WinShell}. Dopóki nie zamierzamy korzystaæ
z~innego edytora (jak WinEdt lub Emacs) jest to poprawne.

%\cmdname{WinShell} niestety nie posiada wbudowanej korekty pisowni,
%niemniej jednak po zainstalowaniu zestawu \path|extrabin|
%mamy do dyspozycji program \cmdname{Ispell} (program korekty pisowni, znany
%z~systemów Unix). Poniewa¿ znajduje siê on w~¶cie¿ce przypisanej
%zmiennej PATH, \verb+ispell.exe+ mo¿e byæ uruchamiany z~linii
%poleceñ (okno DOS). Informacjê
%o~Ispell mo¿na znale¼æ~w: \OnCD{texmf/doc/html/manpages/ispell.html}
%Na \CD{} dostêpny jest s³ownik Ispell dla jêzyka polskiego;
%typowe uruchamianie programu: \verb+ispell -t -b -d polish-win plik.tex+
%powoduje wczytanie s³ownika w~kodowaniu Windows cp1250.
%
%Ispell mo¿na uruchamiaæ z poziomu \cmdname{WinShell};
%w~podrozdziale~\ref{winshell:ispell} opisano jak dodaæ uruchamianie polecenia
%do menu edytora.

\cmdname{WinShell} posiada pomoc, dostêpn± po naci¶niêciu symbolu
$\textbf{\underbar{?}}$ na belce z~narzêdziami.

\subsubsection{U¿ycie plików ,,projektu''}
 Wielokrotnie mamy do czynienia z~dokumentami sk³adaj±cymi siê z~wielu
czê¶ci. Najwygodniej gdy s± one zapisane w~odrêbnych plikach.
\cmdname{WinShell} umo¿liwia utworzenie pliku projektu (\textit{Project
file}), w~którym deklarujemy poszczególne czê¶ci wiêkszego dokumentu.  Nazwy
pliku projektu, traktowanego jako g³ówny edytowany plik (\textit{Main file}),
oraz plików czê¶ci s± wy¶wietlane w~lewym oknie edytora. Dwukrotne klikniêcie
mysz± na nazwie pliku pozwala na szybki wybór i~wy¶wietlenie potrzebnego
pliku w~g³ównym oknie edytora. Naci¶niêcie ikony LaTeX na belce narzêdziowej
uruchamia zawsze przetwarzanie g³ównego pliku, bez wzglêdu na to który plik
jest aktualnie wy¶wietlany.

Na belce narzêdziowej mamy dodatkowe przyciski pozwalaj±ce wy³±czyæ lub
w³±czyæ wy¶wietlanie okna projektu (po lewej stronie) i~okna zapisu sesji
(log) -- na dole. Gdy plik projektu nie jest u¿ywany, lew± czê¶æ okna mo¿na
zamkn±æ, wykorzystuj±c ca³± szeroko¶æ ekranu dla edytowanego pliku.

\subsubsection{Drukowanie z~\cmdname{WinShell} na drukarce PostScriptowej}
\label{winshell:print}
 Ikona Dvips belki narzêdziowej uruchamia program, który wynik pracy
zapisuje zwykle w~pliku \verb+.ps+. Ogl±danie i/lub drukowanie takiego pliku
wymaga uruchomienia GSView. \cmdname{WinShell} pozwala zdefiniowaæ
wygodne wywo³anie polecenia dvips, które wynik przetwarzania wy¶le od razu
do drukarki posiadaj±cej interpreter PostScript. Przyk³adowo, dla drukarki
o~nazwie \texttt{vclw}, postêpowanie bêdzie nastêpuj±ce:
\begin{enumerate}
\item Deklaracja danej drukarki w programie:
\begin{itemize}
\item otworzyæ \cmdname{WinShell}, wybraæ menu \texttt{Opcje} \verb+->+
  \texttt{Programy u¿ytkownika}.
\item wybraæ \texttt{Tool 1} w~spisie po prawej stronie i~wype³niæ pola
 po stronie lewej, np.:\vspace{-3pt}
 \begin{quote}
 Name: \verb+Drukuj+\\
 exe file: \verb+dvips+\\
 cmd-line: \verb+ -D600 %c.dvi -o vclw+\\
 skasowaæ zaznaczenie okienka ,,najpierw DVIPS''
\end{quote}%\vspace{-12pt}
\item nacisn±æ \texttt{OK}.
\end{itemize}
\item Dodanie polecenia ,,Drukuj'' do belki narzêdziowej:
\begin{itemize}
\item wybraæ menu \texttt{Opcje} \verb+->+ \texttt{Przegl±daj} \verb+->+
      \texttt{Dostosuj paski};
\item w okienku \verb+Kategoria+ wybraæ \texttt{Programy u¿ytkownika};
\item wskazaæ \texttt{Drukuj} i przeci±gn±æ go mysz± na belkê narzêdziow±,
  umieszczaj±c w~dowolnym miejscu obok innych poleceñ;
\item w kolejno wy¶wietlanym oknie dokonaæ wyboru: ,,Tylko obrazek'' (Image
only), ,,Tylko tekst'' lub ,,Tekst i~obrazek''; najpro¶ciej wybraæ
,,Tylko tekst'' i~zatwierdziæ guzikiem
 \texttt{OK}.
 Napis \texttt{Drukuj} uka¿e siê na belce. (Bardziej wymagaj±cy u¿ytkownicy
 mog± wybraæ opcjê ,,Tylko obrazek'', nastêpnie ,,Edytuj'' i~skonstruowaæ
 sobie w³asn± ikonkê.)
\end{itemize}
\end{enumerate}
Uruchamianie polecenia zosta³o zdefiniowane. Aby drukowaæ bezpo¶rednio na
drukarce wystarczy teraz nacisn±æ guzik z~napisem ,,Drukuj''.

%\subsubsection{Dodanie Ispell do \cmdname{WinShell}}
%\label{winshell:ispell}
%\begin{enumerate}
%\item Deklaracja polecenia Ispell:
%\begin{itemize}
%\item otworzyæ \cmdname{WinShell}, wybraæ menu \texttt{Opcje} \verb+->+
%  \texttt{Wywo³anie programów} \verb+->+ \texttt{User defined}.
%\item wybraæ \texttt{Tool 1} (lub \texttt{Tool 2}, je¶li \texttt{Tool 1}
%  zosta³o ju¿ u¿yte) i~wype³niæ pola po lewej stronie okna:\vspace{-3pt}
%\begin{quote}
% Name: \verb+Ispell+\\
% exe file: \verb+ispell+\\
% cmd-line: \verb+ -t -d polish-win %c.tex+\\
% skasowaæ zaznaczenie okienek ,,najpierw LaTeX'' i ,,najpierw DVIPS''
%\end{quote}%\vspace{-12pt}
%\item nacisn±æ \texttt{OK}.
%\end{itemize}
%\item Dodanie polecenia ,,Ispell'' do belki narzêdziowej
% -- analogicznie jak powy¿ej, dla polecenia ,,Drukuj''.
%\end{enumerate}
% Gdy mamy otwarty dokument \TeX-owy, naci¶niêcie guzika ,,Ispell'' uruchomi
%w~odrêbnym oknie program Ispell, który rozpocznie sprawdzanie pisowni.
%Niepoprawne (lub nieznane) s³owo zostanie wy¶wietlone, poni¿ej pojawi
%siê kontekst i~czasem sugestie jak naprawiæ b³±d (naci¶niêcie klawisza
%cyfry umieszczonej obok sugerowanego s³owa dokona zamiany
%b³êdnie napisanego s³owa). Inne reakcje na b³±d s± wy¶wietlane
%u~do³u ekranu, np. naci¶niêcie klawisza spacji ignoruje dany b³±d i~wznawia
%wyszukiwanie. Wiêcej informacji na temat Ispell mo¿na znale¼æ
%w:~\verb+C:\Program Files\TeXlive\texmf\doc\html\manpages\ispell.html+.
%
%Uwaga: poprawione s³owa nie uka¿± siê w~oknie \cmdname{WinShell}
%dopóki plik nie zostanie zamkniêty (przez naci¶niêcie X w~prawym górnym
%rogu okna edytora) i~ponownie otwarty (z~menu Plik).

\subsection{Wskazówki dla u¿ytkowników Win32}

\subsubsection{Ró¿ne wcielenia Win32}
To, co nazywamy Win32 nie jest w³a¶ciwie systemem operacyjnym a~jedynie
zbiorem funkcji, z~których wiele (ok. 12000) mo¿na u¿yæ do pisania
programów dla ró¿nych systemów operacyjnych rodziny Windows. Spotykamy
ró¿ne wersje Windows:
\begin{itemize}
\item Win95 i Win98, które \emph{nie s± prawdziwymi systemami
wielozadaniowymi i~wielow±tkowymi}. S± to ostatnie (na szczê¶cie)
metamorfozy systemu DOS, co mo¿na sprawdziæ podczas startu systemu,
wymuszaj±c ³adowanie tylko wiersza poleceñ: polecenie \texttt{ver}
zwróci wtedy np. napis ,,MS-DOS 7.0''.
\item NT, nowy system operacyjny, napisany od podstaw, wyposa¿ony
 w~prawdziwe mo¿liwo¶ci wielozadaniowo¶ci i~inne zaawansowane cechy.
\item Windows 2000, oparty na NT, z~wszystkimi cechami zewnêtrznymi
 Win98.
\item Windows XP, wystêpuj±cy w~odmianach Home i~Pro,
obecnie najpopularniejszy system operacyjny Windows
% jest ostatnim krokiem po³±czenia cech obu linii produktów Win9x i~NT. % ?
\item Windows 2003 Server, odmiana zaprojektowana do zastosowañ serwerowych.
\item Windows Vista, najnowszy system operacyjny rodziny Windows.
\end{itemize}

Win9x maj± mo¿liwo¶æ uruchamiania jednocze¶nie programów 16-
i~32-bi\-to\-wych, ale poniewa¿ sam system nie jest w~ca³o¶ci
napisany dla trybu 32-bi\-to\-wego i~nie posiada ochrony pamiêci, programy
16-bi\-to\-we mog± nadpisywaæ czê¶æ pamiêci wykorzystywanej przez system!
Niektóre elementy systemu, jak GDI (\emph{Graphical Device Interface})
zarz±dzaj± w~sposób ograniczony zasobami (bitmapy, fonty itp.)
gdy wszystkie uruchomione programy jednocze¶nie korzystaj± z~tych zasobów.
Wszystkie nag³ówki bitmap dostêpnych w~tym samym czasie nie mog± przekroczyæ
granicy 64KB. Jest to przyczyna spotykanego czêsto gwa³townego spadku
wydajno¶ci systemu i~jego zawieszania.

NT i nowsze nie posiadaj± takich ograniczeñ. S± to systemy w~pe³ni
wielozadaniowe i~z~ochron± pamiêci. Wydaj± siê bardziej stabilne,
poniewa¿ lepiej zarz±dzaj± pamiêci±, posiadaj± lepszy system plików itp.

Uwaga: nie testowali¶my dystrybucji TeX Live na wszystkich odmianach
systemu Windows.

\subsubsection{Wiersz poleceñ}
 Wielu u¿ytkowników mo¿e zadaæ pytanie: ,,po co u¿ywaæ wiersza poleceñ
w~systemie Windows?''. Dobre pytanie! Problem ma naturê bardziej ogóln±.
Otó¿ nie wszystkie zadania daje siê wykonaæ jedynie przy u¿yciu interfejsu
graficznego (\acro{GUI}). Wiersz poleceñ dostarcza wielu mo¿liwo¶ci rasowego
programowania (zak³adaj±c posiadanie przyzwoitego interpretera poleceñ).

\TeX{} jest programem dzia³aj±cym \emph{wsadowo} (\emph{batch}),
a~nie interakcyjnie: wylicza najlepszy wygl±d ka¿dej strony, rozwi±zuje
odes³ania itp. Taki charakter pracy mo¿liwy jest jedynie podczas
globalnego przetwarzania dokumentu, nie ma tu mo¿liwo¶ci interakcji.
Oznacza to, ¿e program \TeX{} powinien byæ u¿ywany z~linii poleceñ.
W~istocie nie jest to takie z³e. Programy dzia³aj±ce wsadowo, przeznaczone
do skomplikowanych zadañ, s± zwykle lepiej opracowane i~pozbawione b³êdów,
poniewa¿ nie s± zwi±zane z~graficznym interfejsem. Do uruchamiania
takich programów mo¿na zawsze opracowaæ interfejs graficzny, przekazuj±cy
zadanie do wykonania i~inne parametry. Przyk³adem takiego w³a¶nie dzia³ania
mo¿e byæ graficzny edytor (patrz punkt \ref{sec:winshell}).

Niemniej jednak czêste s± sytuacje, gdy przydaje siê mo¿liwo¶æ uruchamiania
programów bezpo¶rednio z~linii poleceñ, np. diagnostyka b³êdów w~wypadku
wyst±pienia problemów (patrz punkt \ref{sec:Debugging} na
str.~\pageref{sec:Debugging}).

\begin{description}
\item[Win9x] linia poleceñ dostêpna jest z~menu \texttt{Start->Programy->Tryb
 MS~DOS} albo \texttt{Start->Uruchom}: nale¿y tu wpisaæ \texttt{command.com}.
\item[NT, 2K, XP] dostêp do linii poleceñ z menu \texttt{Start->Akcesoria->
 Command Prompt}; mo¿na tak¿e w~menu \texttt{Start->Uruchom}
 wpisaæ \texttt{cmd.exe} co uruchomi interpreter poleceñ (wyja¶nia to,
 dlaczego trudno w~systemach opartych na NT mówiæ o~,,oknie DOS'').
\end{description}

\subsubsection{Separatory ¶cie¿ek}
API Win32 obs³uguje zarówno \texttt{/}, jak i~\path|\| jako separatory ¶cie¿ek.
Niestety interpretery poleceñ obs³uguj± wy³±cznie \path|\|, a~wiêc
odwo³uj±c siê do programu w~linii poleceñ mo¿emy u¿yæ tylko tego znaku
(wynika to z~potrzeby kompatybilno¶ci: znak \texttt{/} u¿ywany jest czêsto
jako prefiks dodatkowego parametru).
Gdy nazwa ¶cie¿ki jest u¿ywana przez program, oba separatory mog± byæ
stosowane wymiennie, a~nawet mieszane.

Nie nale¿y siê dziwiæ gdy czêsto spotkamy ¶cie¿ki pisane w~konwencji Unix
(a~wiêc separowane znakiem \texttt{/}). Windows-\TL{} jest implementacj±
\Webc{} i~z~zasady musi byæ zgodny miêdzy ró¿nymi platformami. Dlatego
w³a¶nie np. wszystkie pliki konfiguracyjne stosuj± konwencjê uniksow±
notacji ¶cie¿ek.

\subsubsection{System plików}
\label{sec:clusters}
 Najgorsz± cech± Win9x z~punktu widzenia systemu \TeX{} jest prawdopodobnie
system plików zwany FAT. \TeX{} u¿ywa bardzo wielu niewielkich plików
(1--3KB) i~na wspó³czesnych dyskach o~wielkiej pojemno¶ci ka¿dy taki plik
potrafi faktycznie zaj±æ nawet 32KB. Wykorzystanie dysku jest wiêc bardzo nieefektywne
za¶ instalacja wszystkich plików z~\CD{} mo¿e w~rzeczywisto¶ci zaj±æ wielokrotnie wiêcej miejsca ni¿ ³±czna objêto¶æ plików.

Bardziej nowoczesne systemy plików, takie jak NTFS, dostêpne s± w~nowszych
wersjach Windows s± pozbawione ujemnych cech FAT: minimalna jednostka
alokacji dla pliku to zwykle 4KB, choæ w~systemie NTFS mo¿na j± zredukowaæ
nawet do 512 bajtów.

\subsubsection{Jak dodaæ katalog do zmiennej PATH}
Wiêkszo¶æ programów korzysta ze zmiennych, którym mo¿na przypisaæ pewne
warto¶ci. Zestaw takich przypisañ (par: zmienna\dywiz warto¶æ)
nazywamy ¶rodowiskiem. Ka¿dy uruchomiony program korzysta z~kopii
¶rodowiska i~mo¿e w~ramach tej kopii zmieniaæ przypisania niektórych
zmiennych (nie s± one dostêpne dla innych uruchomionych równolegle
programów). Instalator systemu \TeX\ dla Win32 konieczn± konfiguracjê
¶rodowiska przeprowadza automatycznie. Warto jednak wiedzieæ,
jak konfigurowaæ ¶rodowisko rêcznie.

\texttt{PATH} jest specjaln± zmienn± wykorzystywan± do lokalizowania programów
w~systemie. Poszczególne wersje Windows maj± ró¿ne procedury deklarowania
\texttt{PATH}:

\begin{description}
\item[Windows 95/98] zmienna PATH jest tu deklarowana w~pliku
 \texttt{autoexec.bat} (znajduje siê on w~g³ównym katalogu dysku startowego).
 Po wczytaniu pliku do edytora (np. Notatnik, WinShell) nale¿y
 odszukaæ wiersz z~napisem \texttt{PATH=} i~z~szeregiem ¶cie¿ek
 oddzielanych separatorem \texttt{;} (¶rednik). Mo¿na dopisaæ kolejne ¶cie¿ki
 wskazuj±ce po³o¿enie programów, np.
\begin{verbatim}
PATH=c:\windows;c:\windows\system;c:\TeXLive2007\bin\win32
\end{verbatim}
 Proszê zauwa¿yæ, ¿e ¶cie¿ki zawieraj±ce spacjê wymagaj± ujêcia w~parê
 znaków \verb+"+. Poczynione zmiany bêd± aktywne po restarcie systemu.
\item[Windows ME] nale¿y uruchomiæ specjalny program
 \path|c:\windows\system\msconfig.exe| i~wybraæ opcjê ,,¦rodowisko''
 (\emph{Environment}). Po dodaniu lub modyfikacji zmiennej nale¿y ponownie
 uruchomiæ system.
\item[Windows NT/2K/XP] nale¿y wybraæ menu \texttt{Start -> Settings ->
  Panel Sterowania}, w~opcji ,,System'' otworzyæ zak³adkê ,,Zaawansowane'',
  nastêpnie przycisk ,,Zmienne ¶rodowiskowe''
  i~tu modyfikowaæ deklaracje zmiennych, zgodnie z~posiadanymi uprawnieniami.
  Istniej±c± zmienn± \texttt{PATH} modyfikujemy
  naciskaj±c lewy klawisz myszy na napisie \texttt{PATH}. Pole ,,Warto¶æ''
  (Value) poka¿e listê katalogów rozdzielonych separatorem \texttt{;}.
  Nale¿y tu dopisaæ katalog zawieraj±cy programy ¶rodowiska \TeX-owego
  (np. \path|c:\TeXLive2007\bin\win32|).
  Gdy brak jest zmiennej \texttt{PATH}, nale¿y klikn±æ pole ,,Zmienna'',
  wpisaæ \texttt{PATH}, przenie¶æ kursor do pola ,,Warto¶æ'' i~wpisaæ tu
  odpowiedni katalog.

  Uwaga: przed zamkniêciem okna dialogowego nale¿y zatwierdziæ zmiany
  przyciskiem ,,Zastosuj''.
\end{description}
Dokonane zmiany mo¿na sprawdziæ otwieraj±c konsolê i~uruchamiaj±c polecenie:
\begin{verbatim}
set NAZWA_ZMIENNEJ
\end{verbatim}
co wy¶wietli aktualnie aktywne warto¶ci dla danej zmiennej.

\subsubsection{,,Maszyny'' \TeX{}}
Z dokumentacji \Webc{} mo¿na wyczytaæ, ¿e ró¿nie nazwane programy
wykorzystuj± tê sam± ,,maszynê'', np. \texttt{tex.exe} i~\texttt{latex.exe}
s± dok³adnymi kopiami tego samego programu, ale uruchamiaj± siê
z~ró¿nymi plikami formatu, zgodnie z~nazw± podan± w~wywo³aniu.

W~systemach Unix cecha ta jest zaimplementowana poprzez tzw. dowi±zanie
symboliczne, co pozwala na zaoszczêdzenie wiele miejsca na dysku: ten sam
program uruchamiany jest z~wieloma formatami.

Interfejs aplikacji systemów Windows (API) nie zna pojêcia dowi±zania.
Aby niepotrzebnie nie zajmowaæ miejsca na dysku, zastosowano tu pomys³
umieszczenia g³ównej ,,maszyny'' \TeX{} w~pliku dynamicznie wi±zanej
biblioteki (DLL). Z~kolei programy uruchomieniowe (.exe) umieszczono
w~niewielkich plikach, przekazuj±cych przez nazwê parametr wywo³ania
(nazwê formatu). Na dysku znajdziemy zatem:
\begin{alltt}
2006-11-23  07:06             2 560 latex.exe
2007-01-06  23:54         1 073 664 pdftex.dll
2006-01-28  08:05             2 560 pdftex.exe
\end{alltt}
Ka¿dy z~tych \emph{identycznych} programów (\texttt{latex.exe},
\texttt{mex.exe} itp.) korzysta ze wspólnego pliku \texttt{pdftex.dll}.
Podobne rozwi±zanie zastosowano dla grupy programów \texttt{mktex*.exe},
z~których ka¿dy jest powi±zany z~bibliotek± \texttt{mktex.dll}.
W~dystrybucji dostêpny jest program \texttt{irun.exe}, który tworzy
w~systemach Win32 odpowiedniki dowi±zañ systemu Unix.

\subsection{W razie problemów}
\label{troubleshooting}

\subsubsection{Co zrobiæ gdy \texttt{latex} nie mo¿e znale¼æ potrzebnych
plików?}

\begin{itemize}
\item Program \cmdname{kpsewhich} jest podstawowym narzêdziem do diagnozowania
problemów. Wyprowadza on informacje diagnostyczne na wyj¶cie stderr, przy czym
konsole (wiersze poleceñ) starszych systemów Windows nie potrafi± przekierowaæ
stderr do pliku.
Umo¿liwia to dopiero system Windows NT i pó¼niejsze, ale rozwi±zanie
przedstawione poni¿ej
dzia³a dla ka¿dej konsoli (wiersza poleceñ). Otó¿ dla celów diagnostycznych
mo¿na tymczasowo zdefiniowaæ zmienn± ¶rodowiskow± (w oknie poleceñ):
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=err.log
\end{verbatim}
Mo¿na równie¿ zadaæ zakres diagnostyki:
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG=-1
\end{verbatim}

Podobnie, aby przekierowaæ wyj¶cie stderr na stdout:
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=con:
\end{verbatim}
W ten sposób mo¿na skierowaæ zarówno stderr jak i stdout do tego samego pliku.
\item Przy za³o¿eniu, ¿e instalacjê wykonano w \path|c:/TeX|, nale¿y
  sprawdziæ (porównaæ) nastêpuj±ce warto¶ci:\\
  {\small
  \begin{tabular}{ll}
    \path|kpsewhich -expand-path $SELFAUTOPARENT| &  \path|c:/TeX| \\
    \path|kpsewhich -expand-path $TEXMF| & \path|c:/TeX/texmf....| \\
    \path|kpsewhich -expand-path $TEXMFCNF| &
                        \path|.;c:/TeX/texmf-var/web2c;| \\
    \path|kpsewhich -expand-var $TEXINPUTS| & \path|.;c:/TeX/texmf/tex//|
  \end{tabular}
}

Je¶li w otoczeniu systemowym s± zdefiniowane zmienne zwi±zane z \TeX-em,
powinny one zostaæ usuniête, maj± bowiem pierwszeñstwo nad tymi,
które okre¶lono w texmf.cnf.
\item Nastêpnie nale¿y sprawdziæ (porównaæ) warto¶ci:\\
{\small
  \begin{tabular}{ll}
  \texttt{kpsewhich cmr10.tfm} & \path|c:/TeX/texmf-dist/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm|\\
  \texttt{kpsewhich latex.fmt}& \path|c:/TeX/texmf-var/web2c/latex.fmt|
  \end{tabular}
}

Je¶li sprawdzenia nie wykaza³y odstêpstw, \TeX{} i programy towarzysz±ce powinny
dzia³aæ. Je¶li tak nie jest, nale¿y poeksperymentowaæ z opcj± \path|-debug=n|
programu \path|kpsewhich| i zweryfikowaæ wszystkie uzyskane warto¶ci. Po
zidentyfikowaniu problemu warto go zg³osiæ.
\end{itemize}

%Nale¿y u¿yæ programu \cmdname{kpsewhich}, który jest narzêdziem
%do diagnostyki wszelkich problemów zwi±zanych ze znajdowaniem plików
%(patrz czê¶æ~\ref{sec:Debugging} na str.~\pageref{sec:Debugging}).

\subsubsection{Co zrobiæ gdy instalacja nadal nie dzia³a prawid³owo?}

Nale¿y odpowiedzieæ sobie na szereg pytañ:
\begin{enumerate}
\item czy program \file{tex.exe} jest w~¶cie¿ce wymienionej w~zmiennej
 \envname{PATH}?
\item czy zmienna \envname{TEXMFCNF} jest prawid³owo ustawiona
  (standardowo \path|c:/TeXLive2007/texmf-var/web2c|)?
\item diagnostyka b³êdów omówiona zosta³a w~czê¶ci~\ref{sec:Debugging}.
\item opis znanych problemów i~ewentualne rozwi±zania oraz poprawki mo¿na
  znale¼æ pod adresem \url{http://www.tug.org/tex-live.html}.
\end{enumerate}

Oprogramowanie zawarte na \TL{} jest bardzo z³o¿one i~sk³ada siê
z~ponad 250 programów i~oko³o 40000 plików ró¿nego pochodzenia. Nies³ychanie
trudno przewidzieæ wszystkie mo¿liwe przyczyny problemów, niemniej jednak
do³o¿ymy wszelkich starañ aby pomóc je rozwi±zaæ.

%--------------------------
% don't use \Webc so the \uppercase in the headline works.
\section{Instrukcja obs³ugi systemu Web2C}

\Webc{} to zestaw programów zwi±zanych z~\TeX-em, tj.  sam \TeX{}, \MF{},
\MP, \BibTeX{} itd. Stanowi± one rdzeñ dystrybucji \TL.

Oryginalna implementacja wykonana zosta³a przez Tomasa Rokickiego, który
w~roku 1987 stworzy³ pierwszy system \TeX{}-to-C, adaptuj±c pliki wymiany
(\emph{change files}) pod Unix-em (pierwotnie by³y one dzie³em Howarda
Trickey'a oraz Pavela Curtisa).  W~czasie gdy Tim Morgan zajmowa³ siê
systemem, jego nazwa zosta³a zmieniona na Web-to-C\@. W~1990 roku prace nad
projektem przej±³ Karl Berry wraz z~dziesi±tkami wspó³pracowników, a~w~roku
1997 pa³eczkê przej±³ Olaf Weber.

\Webc{} dzia³a na platformach systemowych, takich jak Unix (w~tym \MacOSX),
Windows 9x/\acro{NT/2K/XP} i~innych.
System wykorzystuje oryginalne ¼ród³a \TeX-owe autorstwa Donalda Knutha
oraz inne programy napisane w~\web{} i~t³umaczy je na kod ¼ród³owy~C.
Ponadto system udostêpnia spory zestaw makr i~funkcji stworzonych dla
zwiêkszenia funkcjonalno¶ci oryginalnych zasobów oprogramowania
zwi±zanego z~\TeX-em. Podstawowymi sk³adnikami systemu s±:

\begin{cmddescription}
\item[bibtex]    tworzenie spisów bibliograficznych;
\item[dmp]       konwersja \cmdname{troff} do MPX (rysunki \MP{}-owe);
\item[dvicopy]   modyfikowanie pliku \dvi;
\item[dvitomp]   konwersja \dvi{} do MPX (rysunki \MP{}-owe);
\item[dvitype]   konwersja \dvi{} na plik tekstowy (ASCII);
\item[gftodvi]   zamiana fontu GF na plik \dvi;
\item[gftopk]    zamiana fontu w~formacie GF na font spakowany (PK);
\item[gftype]    zamiana fontu GF na plik tekstowy (ASCII);
\item[makempx]   sk³ad etykiet \MP{}-owych;
\item[mf]        generowanie fontów bitmapowych w formacie GF;
\item[mft]       sk³ad plików ¼ród³owych \MF{}-a;
\item[mpost]     tworzenie rysunków oraz diagramów technicznych;
\item[mpto]      ekstrakcja etykiet \MP{}-owych;
\item[newer]     porównywanie czasów modyfikacji;
\item[patgen]    tworzenie wzorców przenoszenia wyrazów;
\item[pktogf]    zamiana fontów w formacie PK na fonty GF;
\item[pktype]    zamiana fontu PK na plik tekstowy (ASCII);
\item[pltotf]    konwersja tekstowej listy w³a¶ciwo¶ci do TFM;
\item[pooltype]  wy¶wietlanie \web-owych plików pool;
\item[tangle]    konwersja \web{} do jêzyka Pascal;
\item[tex]       sk³ad tekstu;
\item[tftopl]    konwersja TFM do tekstowej listy w³a¶ciwo¶ci (PL);
\item[vftovp]    konwersja fontów wirtualnych do wirtualnej listy
                 w³a¶ciwo¶ci (VPL);
\item[vptovf]    konwersja wirtualnej listy w³a¶ciwo¶ci do fontów wirtualnych;
\item[weave]     konwersja \web{} do \TeX-a.
\end{cmddescription}

\noindent
Dok³adny opis funkcji oraz sk³adni tych programów zawarty jest
w~dokumentacji poszczególnych pakietów samego \Webc{}.
Jednak do optymalnego wykorzystania instalacji \Webc{} pomocna bêdzie
znajomo¶æ kilku zasad rz±dz±cych ca³± rodzin± programów.

Wszystkie programy obs³uguj± standardowe opcje \acro{GNU}:
\begin{description}
\item[\texttt{-{}-help\ \ \ }] podaje podstawowe zasady u¿ytkowania;
\item[\texttt{-{}-verbose}] podaje dok³adny raport z~dzia³ania programu;
\item[\texttt{-{}-version}] podaje informacjê o~wersji, po czym koñczy
                          dzia³anie programu.
\end{description}

W~celu lokalizacji plików programy \Webc{} u¿ywaj± biblioteki do
przeszukiwania ¶cie¿ek zwanej \KPS{}.
Dla optymalizacji przeszukiwania \TeX-owego drzewa podkatalogów biblioteka ta
u¿ywa kombinacji zmiennych ¶rodowiskowych oraz kilku plików konfiguracyjnych.
\Webc{} potrafi obs³ugiwaæ jednocze¶nie wiêcej ni¿ jedno drzewo
podkatalogów, co jest u¿yteczne w~przypadku, gdy chce siê przechowywaæ
standardow± dystrybucjê \TeX-a jak i~lokalne rozszerzenia w~dwóch ró¿nych
drzewach katalogów.
Aby przyspieszyæ  poszukiwanie plików, katalog g³ówny ka¿dego drzewa ma swój
plik \file{ls-R}, zawieraj±cy pozycje okre¶laj±ce nazwê i~wzglêdn± ¶cie¿kê
dla wszystkich plików zawartych w~tym katalogu.

\subsection{Przeszukiwanie ¶cie¿ek przez Kpathsea}

Opiszemy najpierw ogólny mechanizm przeszukiwania ¶cie¿ek przez bibliotekê
\KPS{}.

Tym, co nazywamy \emph{¶cie¿k± przeszukiwania}, jest rozdzielona dwukropkami
lub ¶rednikami lista \emph{elementów ¶cie¿ki}, które zasadniczo s± nazwami
podkatalogów.  ¦cie¿ka przeszukiwania mo¿e pochodziæ z~(kombinacji) wielu
¼róde³.  Przyk³adowo, aby odnale¼æ plik \samp{my-file} w~¶cie¿ce
\samp{.:/dir}, \KPS{} sprawdza czy istnieje dany element ¶cie¿ki
w~nastêpuj±cej kolejno¶ci: najpierw \file{./my-file}, potem
\file{/dir/my-file}, zwracaj±c pierwszy odnaleziony (lub mo¿liwie wszystkie).

Aby optymalnie zaadaptowaæ siê do konwencji wszystkich systemów operacyjnych,
na systemach nieunixowych \KPS{} mo¿e u¿ywaæ
jako separatorów nazw ¶cie¿ek znaków innych
ni¿ dwukropek (\samp{:}) oraz ,,ciach'' (\samp{/}).

W~celu sprawdzenia konkretnego elementu \var{p} ¶cie¿ki, \KPS{} najpierw
sprawdza czy zbudowana wcze¶niej baza danych (patrz ,,Baza nazw plików'' na
stronie~\pageref{Filename-database}) odnosi sie do \var{p}, tj.
czy baza danych znajduje siê w~podkatalogu z~prefiksem~\var{p}.
Je¿eli tak, to specyfikacja ¶cie¿ki jest porównywana z~zawarto¶ci± bazy.

Je¶li baza danych nie istnieje, lub nie odnosi siê do danego elementu
¶cie¿ki, albo te¿ nie zawiera elementów zgodnych, przeszukiwany jest system
plików (je¿eli nie zosta³o to zabronione przez specyfikacjê rozpoczynaj±c±
siê od~\samp{!!}\ oraz je¿eli poszukiwany plik musi istnieæ).
\KPS{} konstruuje listê podkatalogów, które koresponduj± z~danym elementem
¶cie¿ki, a~nastêpnie sprawdza w~ka¿dym z~nich czy nie ma tam poszukiwanego
pliku.

Warunek mówi±cy, ¿e ,,plik musi istnieæ'' dotyczy np. plików \samp{.vf}
i~plików do³±czanych \TeX-owym poleceniem \cs{openin}.
Takiego pliku mo¿e nie byæ (np. \file{cmr10.vf}), b³êdne by³oby zatem
poszukiwanie go na dysku.
Je¶li wiêc zapomnisz o~aktualizacji \file{ls-R} po instalacji nowego
pliku \samp{.vf}, nie zostanie on odnaleziony.
Ka¿dy element ¶cie¿ki sprawdzany jest w~nastêpuj±cej kolejno¶ci: najpierw
w~bazie danych, potem na dysku.
Je¿eli plik siê znajdzie, przeszukiwanie zostanie zatrzymane i~zwrócony
zostanie wynik.

Poniewa¿ najprostszym i~najbardziej powszechnym elementem ¶cie¿ki jest
nazwa katalogu, \KPS{} korzysta z~dodatkowych mo¿liwo¶ci w~przeszukiwaniu
¶cie¿ek:
wielowarstwowych warto¶ci domy¶lnych, zmiennych ¶rodowiskowych, warto¶ci
pliku konfiguracyjnego, lokalnych
podkatalogów u¿ytkownika oraz rekursywnego przeszukiwania podkatalogów.
Mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e \KPS{} \emph{rozwija} element ¶cie¿ki, tzn.
transformuje wszystkie specyfikacje do podstawowej nazwy lub nazw katalogów.
Jest to opisane w~kolejnych akapitach, w~kolejno¶ci w~jakiej ma to miejsce.

Trzeba zauwa¿yæ, ¿e je¿eli nazwa poszukiwanego pliku jest
absolutna lub jawnie wzglêdna, tj. zaczyna siê od \samp{/} lub \samp{./}
lub \samp{../}, \KPS{} ogranicza siê do sprawdzenia czy ten plik istnieje.

\ifSingleColumn
\else
\begin{figure*}
\verbatiminput{examples/ex5.tex}
\setlength{\abovecaptionskip}{0pt}
  \caption{Przyk³ad pliku konfiguracyjnego}
  \label{fig:config-sample}
\end{figure*}
\fi

\subsubsection{¬ród³a ¶cie¿ek}
\label{Path-sources}

Nazwa przeszukiwanej ¶cie¿ki mo¿e pochodziæ z~wielu ¼róde³.
Oto kolejno¶æ, w~jakiej \KPS{} ich u¿ywa:

\begin{enumerate}
\item
  Zmienna ¶rodowiskowa ustawiana przez u¿ytkownika, np.
  \envname{TEXINPUTS}.
  Zmienne ¶rodowiskowe z~do³±czon± kropk± i~nazw± programu zastêpuj± inne,
  np. je¿eli \samp{latex} jest nazw± uruchomionego programu, wtedy zamiast
  \envname{TEXINPUTS} wykorzystana zostanie zmienna \envname{TEXINPUTS.latex}.
\item
  Plik konfiguracyjny konkretnego programu, np. linia ,,\texttt{S /a:/b}''
  w~pliku \file{config.ps} programu \cmdname{dvips}.
\item   Plik konfiguracyjny \KPS{} \file{texmf.cnf}, zawieraj±cy tak± liniê,
  jak \samp{TEXINPUTS=/c:/d} (patrz poni¿ej).
\item Warto¶ci domy¶lne dla uruchamianych programów.
\end{enumerate}
\noindent Ka¿d± z~tych warto¶ci dla danej ¶cie¿ki przeszukiwania mo¿na
zobaczyæ, u¿ywaj±c opcji diagnostyki b³êdów (patrz ,,Diagnostyka b³êdów'' na
stronie~\pageref{sec:Debugging}).

\subsubsection{Pliki konfiguracyjne}

\tolerance=3500
\KPS{} szuka ¶cie¿ek przeszukiwania i~innych definicji w~\emph{plikach
konfiguracyjnych} o~nazwach \file{texmf.cnf}.
¦cie¿ka przeszukiwania u¿ywana do znajdowania tych plików okre¶lana jest
zmienn± \envname{TEXMFCNF} (domy¶lnie taki plik znajduje siê w~podkatalogu
\file{texmf/web2c}).
Czytane bêd± \emph{wszystkie} pliki \file{texmf.cnf} w~¶cie¿ce
przeszukiwania,
a~definicje we wcze¶niejszych plikach zast±pi± te w~pó¼niejszych.
Tak wiêc w~¶cie¿ce \verb|.:$TEXMF|, warto¶ci pochodz±ce z~\file{./texmf.cnf}
zast±pi± te z~\verb|$TEXMF/texmf.cnf|.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Dociekliwy czytelnik mo¿e byæ zainteresowany jak same programy znajduj± plik
\file{texmf.cnf}, skoro nie jest obowi±zkowe deklarowanie specyficznej
zmiennej ¶rodowiskowej systemu. Otó¿ po³o¿enie domy¶lne jest wkompilowane
w~programy jako wzglêdne do ich po³o¿enia (okre¶lanego, jak wiemy, w~¶cie¿ce
specyfikowanej przez \texttt{\$PATH}): \path{../../texmf/web2c/} b±d¼
\path{../texmf/web2c/}. Je¶li jawnie deklarujemy zmienn± \envname{TEXMFCNF},
wymagane jest podanie bezwzglêdnej ¶cie¿ki.

Czytaj±c zamieszczony poni¿ej opis formatu pliku \file{texmf.cnf}
warto przegl±daæ jego zawarto¶æ. Po³o¿enie \emph{aktywnego} pliku
znajdziemy za pomoc± polecenia \texttt{kpsewhich texmf.cnf}.

\begin{itemize}
\item
  Komentarze zaczynaj± siê od ,,\texttt{\%}'', a~koñcz± na koñcu wiersza.
\item
  Puste wiersze nie s± brane pod uwagê.
\item
  Znak \bs{} na koñcu wiersza dzia³a jako znak kontynuacji, tzn.
  oznacza, ¿e kolejny wiersz jest kontynuacj± bie¿±cego.
  Spacja na pocz±tku kolejnego wiersza nie jest ignorowana.
\item
  Pozosta³e wiersze maj± postaæ:
\begin{alltt}
  \emph{zmienna}[.\emph{program}] [=] \emph{warto¶æ}
\end{alltt}%
  gdzie \samp{=} i~otaczaj±ce spacje s± opcjonalne.
\item
  ,,\texttt{\var{zmienna}}'' zawieraæ mo¿e dowolne znaki poza spacj±,
  \samp{=}, lub \samp{.} (kropk±), najbezpieczniej jest jednak u¿ywaæ znaków
  z~zakresu \samp{A-Za-z\_}.
\item
  Napis ,,\texttt{.\var{program}}'' ma zastosowanie w~wypadku, gdy
  uruchamiany program nosi nazwê \texttt{\var{program}} lub
  \texttt{\var{program}.exe}. Pozwala to ró¿nym odmianom \TeX-a posiadaæ
  ró¿ne ¶cie¿ki przeszukiwania.
\item ,,\texttt{\var{warto¶æ}}'' zawieraæ mo¿e dowolne znaki poza
  ,,\texttt{\%}'' i \samp{@}.
  Nie mo¿na u¿ywaæ konstrukcji ,,\texttt{\$\var{zmienna}.\var{program}}''
  po prawej stronie. Zamiast tego trzeba zastosowaæ zmienn± pomocnicz±.
  ¦rednik \samp{;}\ u¿yty w~,,\texttt{\var{warto¶æ}}'' zamieniany jest na
  \samp{:}\ je¿eli systemem operacyjnym jest Unix;  umo¿liwia to posiadanie
  wspólnego pliku \file{texmf.cnf} dla systemów  Unix oraz Windows.
\item
  Wszystkie definicje czytane s± zanim cokolwiek zostanie rozwiniête, tak
  wiêc do zmiennych odwo³ywaæ siê mo¿na przed ich zdefiniowaniem.
\end{itemize}
Fragment pliku konfiguracyjnego ilustruj±cy wiêkszo¶æ opisanych powy¿ej
regu³ notacji:
\ifSingleColumn
\verbatiminput{examples/ex5.tex}
\else
jest pokazany na rys.~\ref{fig:config-sample}.
\fi

\subsubsection{Rozwijanie ¶cie¿ek}
\label{Path-expansion}

\KPS{} rozpoznaje w~¶cie¿kach przeszukiwania pewne specjalne znaki oraz
konstrukcje, podobne do tych dostêpnych w~pow³okach Unix.
Jako ogólny przyk³ad: z³o¿ona ¶cie¿ka
\verb+~$USER/{foo,bar}//baz+ rozwija siê do wszystkich podkatalogów pod
katalogami \file{foo} i~\file{bar} w~katalogu g³ównym \texttt{\$USER},
które zawieraj± katalog lub plik \file{baz}.
Rozwiniêcia te opisane s± w~poni¿szych podrozdzia³ach.

\subsubsection{Rozwijanie domy¶lne}
\label{Default-expansion}

\tolerance=2500
Je¿eli ¶cie¿ka przeszukiwania najwiêkszego uprzywilejowania (patrz ,,¬ród³a
¶cie¿ek'' na stronie~\pageref{Path-sources}) zawiera
\emph{dodatkowy dwukropek} (np. na pocz±tku, na koñcu lub podwójny) to \KPS{}
wstawia w~tym miejscu nastêpn± zdefiniowan± w~hierarchii uprzywilejowania
¶cie¿kê przeszukiwania.
Je¿eli ta wstawiona ¶cie¿ka ma dodatkowy dwukropek, dzieje siê dalej to samo.
Przyk³adowo, je¿eli ustawiæ zmienn± ¶rodowiskow±
\tolerance=1500

\begin{alltt}
> \Ucom{setenv TEXINPUTS /home/karl:}
\end{alltt}
oraz warto¶æ \code{TEXINPUTS} pobran± z~\file{texmf.cnf}

\begin{alltt}
  .:\$TEXMF//tex
\end{alltt}
koñcow± warto¶ci± u¿yt± w~przeszukiwaniu bêdzie:

\begin{alltt}
  /home/karl:.:\$TEXMF//tex
\end{alltt}

Poniewa¿ nieu¿ytecznym by³oby wstawiaæ warto¶æ domy¶ln± w~wiêcej ni¿ jedno
miejsce, \KPS{} zmienia tylko jeden dodatkowy \samp{:}\ i~pozostawia
inne bez zmian. \KPS{} najpierw szuka dwukropków na pocz±tku linii, potem na koñcu,
a~nastêpnie podwójnych.

\subsubsection{Rozwijanie nawiasów}

U¿yteczn± cech± jest mo¿liwo¶æ rozwijania nawiasów, co oznacza, ¿e np.
\verb+v{a,b}w+ rozwija siê do \verb+vaw:vbw+.
Mo¿liwe jest zagnie¿d¿anie nawiasów.
Funkcja ta mo¿e byæ u¿yta do zaimplementowania ró¿nych hierarchii \TeX-owych
przez przypisanie listy nawiasów do \code{\$TEXMF}.  Przyk³adowo,
w~pliku \file{texmf.cnf} znale¼æ mo¿na nastêpuj±c± definicjê:
\begin{verbatim}
  TEXMF = {$TEXMFHOME,$TEXMFLOCAL,!!$TEXMFVAR,!!$TEXMFMAIN}
\end{verbatim}
U¿ywaj±c jej mo¿na nastêpnie napisaæ co¶ w~rodzaju:
\begin{verbatim}
  TEXINPUTS = .;$TEXMF/tex//
\end{verbatim}
co oznacza, ¿e po szukaniu w~katalogu bie¿±cym przeszukane bêd± kolejno
\code{\$TEXMFHOME/tex}, \code{\$TEXMFLOCAL/tex}, \code{\$TEXMFVAR/tex}
i~\code{\$TEXMFMAIN/tex} (wszystkie wraz z~katalogami ni¿szego poziomu;
dwie ostatnie ¶cie¿ki \emph{wy³±cznie} na podstawie zawarto¶ci
pliku \file{ls-R}).
Jest to wygodny sposób dla uruchamiania dwóch równoleg³ych struktur \TeX-owych,
jednej ,,zamro¿onej'' (np. na \CD), a~drugiej ci±gle uaktualnianej nowymi,
pojawiaj±cymi siê wersjami.
U¿ywaj±c zmiennej \code{\$TEXMF} we wszystkich definicjach jest siê pewnym,
¿e najpierw przeszukiwane jest drzewo uaktualnione.

\subsubsection{Rozwijanie podkatalogów}
\label{Subdirectory-expansion}

Dwa lub wiêcej kolejnych ,,ciachów'' (,,/'') w~elemencie ¶cie¿ki,
wystêpuj±cych po nazwie katalogu~\var{d}, zastêpowany jest przez wszystkie
podkatalogi~\var{d}, najpierw podkatalogi znajduj±ce siê bezpo¶rednio
pod~\var{d}, potem te pod powy¿szymi i~tak dalej.  Na ka¿dym etapie
kolejno¶æ, w~jakiej przeszukiwane s± katalogi, jest \emph{nieokre¶lona}.

Je¶li wyszczególni siê cz³ony nazwy pliku po \samp{//}, uwzglêdnione zostan±
tylko te podkatalogi, które zawieraj± powy¿sze cz³ony.
Na przyk³ad \samp{/a//b} rozwija siê do katalogów \file{/a/1/b},
\file{/a/2/b}, \file{/a/1/1/b} itd., ale nie do \file{/a/b/c} czy \file{/a/1}.

Mo¿liwe jest wielokrotne u¿ycie \samp{//} w~¶cie¿ce, jednak¿e \samp{//}
wystêpuj±ce na pocz±tku ¶cie¿ki nie jest brane pod uwagê.

\subsubsection{Lista znaków specjalnych i~ich znaczeñ -- podsumowanie}

Poni¿sza lista podsumowuje znaczenie znaków specjalnych w~plikach
konfiguracyjnych.

\newcommand{\CODE}[1]{\makebox[2.2em][l]{\code{#1}}}
\begin{description}
\item[\CODE{:}] znak rozdzielaj±cy w~specyfikacji ¶cie¿ki; umieszczony na
pocz±tku lub na koñcu ¶cie¿ki zastêpuje domy¶lne rozwiniêcie ¶cie¿ki;
\item[\CODE{;}] znak rozdzielaj±cy dla systemów nieUnix-owych
 (dzia³a tak jak ,,\code{:}'');
\item[\CODE{\$}] rozwijanie zmiennej;
\item[\CODE{\string~}] oznacza katalog g³ówny u¿ytkownika;
\item[\CODE{\char`\{\dots\char`\}}] rozwijanie nawiasów, np.
    \verb+a{1,2}b+ zmieni siê w~\verb+a1b:a2b+;
\item[\CODE{//}] rozwijanie podkatalogów (mo¿e wyst±piæ gdziekolwiek
 w~¶cie¿ce, poza jej pocz±tkiem);
\item[\CODE{\%}] pocz±tek komentarza, trwaj±cego do koñca linii;
\item[\CODE{\bs}] znak kontynuacji (pozwala na prze³amanie wiersza
         z~wyra¿eniem);
\item[\CODE{!!}] przeszukiwanie \emph{tylko} bazy danych,
         a~\emph{nie} dysku.
\end{description}


\subsection{Bazy nazw plików}
\label{Filename-database}

Dla celów przeszukiwania \KPS{} stara siê zminimalizowaæ dostêp do dysku.
Niemniej jednak, w~przypadku instalacji ze zbyt du¿± liczb± katalogów,
przegl±danie ka¿dego mo¿liwego katalogu w~poszukiwaniu danego pliku mo¿e
zabieraæ sporo czasu (ma to miejsce zw³aszcza, je¿eli przeszukaæ trzeba setki
katalogów z~fontami).
Dlatego te¿ \KPS{} mo¿e u¿ywaæ zewnêtrznego pliku z~,,baz± danych''
o~nazwie \file{ls-R}, który to zawiera przypisania plików do katalogów.
Unika siê w~ten sposób potrzeby czasoch³onnego przeszukiwania dysku.

Drugi plik z~baz± danych -- \file{aliases} -- pozwala na nadawanie
dodatkowych nazw plikom zawartym w~\file{ls-R}.
Mo¿e to byæ pomocne do adaptacji do DOS-owej konwencji ,,8.3'' nazewnictwa
plików w~plikach ¼ród³owych.

\subsubsection{Baza nazw plików}
\label{ls-R}

Jak to wyt³umaczono powy¿ej, plik zawieraj±cy g³ówn± bazê nazw
plików musi nosiæ nazwê \file{ls-R}.
W~katalogu podstawowym ka¿dej hierarchii \TeX-owej (domy¶lnie \code{\$TEXMF}),
któr± chcemy w³±czyæ w~mechanizm przeszukiwania, umieszczaæ mo¿na po jednym
pliku \file{ls-R}; w~wiêkszo¶ci przypadków istnieje tylko jedna hierarchia.
\KPS{} szuka pliku \file{ls-R} w~¶cie¿ce \code{TEXMFDBS}.

Najlepszym sposobem stworzenia i~utrzymywania pliku \file{ls-R} jest
uruchomienie skryptu \code{mktexlsr}, bêd±cego sk³adnikiem dystrybucji.
Jest on wywo³ywany przez ró¿ne skrypty typu \samp{mktex...}.
W~zasadzie skrypt ten jedynie wykonuje polecenie
\begin{alltt}
cd \var{/your/texmf/root} && ls -LAR ./ >ls-R
\end{alltt}
zak³adaj±c, ¿e polecenie \code{ls} danego systemu utworzy w³a¶ciwy format
strumienia wyj¶ciowego (\acro{GNU} \code{ls} dzia³a prawid³owo).
Aby mieæ pewno¶æ, ¿e baza danych jest zawsze aktualna, wygodnie jest
 przebudowywaæ j± regularnie za pomoc± demona \code{cron}.
 %tak ¿e wraz ze zmianami
 %w~instalowanych plikach -- np. po instalacji lub uaktualnianiu pakietu
 %\LaTeX{} -- plik \file{ls-R} jest uaktualniany automatycznie.

Je¶li pliku nie ma w~bazie danych,  \KPS{} domy¶lnie przechodzi do
przeszukiwania dysku. Je¿eli jednak dany element ¶cie¿ki zaczyna sie od
\samp{!!}, w~poszukiwaniu tego elementu sprawdzona zostanie \emph{jedynie}
baza danych, a~nigdy dysk.

\subsubsection{kpsewhich -- program do przeszukiwania ¶cie¿ek}
\label{Invoking-kpsewhich}

Przeszukiwanie ¶cie¿ek przez program \texttt{kpsewhich} jest niezale¿ne od
jakiejkolwiek aplikacji.
Mo¿e on byæ przydatny jako rodzaj programu \code{find}, za pomoc± którego
lokalizowaæ mo¿na pliki w~hierarchiach \TeX-owych (jest on u¿ywany
intensywnie w~skryptach \samp{mktex...} tej dystrybucji).

\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich \var{opcje}\dots{} \var{nazwa-pliku}\dots{}}
\end{alltt}
Parametry wyszczególnione w~,,\texttt{\var{opcje}}'' mog± zaczynaæ siê zarówno od
\samp{-} jak i~od \samp{-{}-}, i~dozwolony jest ka¿dy jednoznaczny skrót.

\KPS{} traktuje ka¿dy argument nie bêd±cy parametrem jako nazwê pliku
i~zwraca pierwsz± odnalezion± nazwê.
Nie ma parametru nakazuj±cego zwracanie wszystkich nazw plików o~okre¶lonej
nazwie (w~tym celu mo¿na wykorzystaæ Unix-owy program \samp{find}).

Wa¿niejsze parametry opisane s± poni¿ej.

\begin{ttdescription}
\item[\texttt{-{}-dpi=\var{num}}]\mbox{}\\*
  Ustaw rozdzielczo¶æ na ,,\texttt{\var{num}}''; ma to tylko wp³yw na
  przeszukiwanie fontów \samp{gf} i~\samp{pk}.  Dla zgodno¶ci
  z~\cmdname{dvips} parametr
  \samp{-D} dzia³a identycznie. Domy¶ln± warto¶ci± jest 600.
\item[\texttt{-{}-format=\var{nazwa}}]\mbox{}\\
  Ustawienie formatu (typu pliku) przeszukiwania na ,,\texttt{\var{nazwa}}''.
  Domy¶lnie format odgadywany jest z~nazwy pliku.
  Dla formatów, które nie maj± przydzielonego jednoznacznego rozszerzenia,
  takich jak niektóre pliki \MP{}-owe czy pliki konfiguracyjne
  \cmdname{dvips}-a, nale¿y wyszczególniæ nazwê, których listê wy¶wietli
  uruchomienie \texttt{kpsewhich -{}-help}.

\item[\texttt{-{}-mode=\var{napis}}]\mbox{}\\*
  Ustaw nazwê trybu na ,,\texttt{\var{napis}}''; dotyczy to jedynie szukania
  fontów \samp{gf} oraz \samp{pk}.
  Brak jest warto¶ci domy¶lnej --  odnaleziony zostanie dowolny
  wyszczególniony tryb.
\item[\texttt{-{}-must-exist}]\mbox{}\\
  Zrób wszystko co mo¿liwe aby odnale¼æ pliki, w³±czaj±c w~to przede wszystkim
  przeszukanie dysku.
  Domy¶lnie, w~celu zwiêkszeniu efektywno¶ci dzia³ania, sprawdzana jest
  tylko baza \file{ls-R}.
\item[\texttt{-{}-path=\var{napis}}]\mbox{}\\
  Szukaj w~¶cie¿ce ,,\texttt{\var{napis}}'' (rozdzielonej, jak
  zwykle, dwukropkami), zamiast zgadywaæ ¶cie¿kê przeszukiwania z~nazwy
  pliku.
  \samp{//} i~wszystkie zwyk³e rozszerzenia s± mo¿liwe.
  Parametry \samp{-{}-path} oraz \samp{-{}-format} wzajemnie siê wykluczaj±.
\item[\texttt{-{}-progname=\var{nazwa}}]\mbox{}\\
  Ustaw nazwê programu na ,,\texttt{\var{nazwa}}''.
  Mo¿e to mieæ wp³yw na ¶cie¿kê przeszukiwania poprzez
  ,,\texttt{.\var{program}}'' w~plikach konfiguracyjnych.
  Ustawieniem domy¶lnym jest \samp{kpsewhich}.
\item[\texttt{-{}-show-path=\var{nazwa}}]\mbox{}\\
  Pokazuje ¶cie¿kê u¿ywan± do poszukiwania plików typu
  ,,\texttt{\var{nazwa}}''.
  U¿yte mo¿e byæ zarówno rozszerzenie (\samp{.pk}, \samp{.vf}, etc.), jak
  i~nazwa pliku, tak jak w~przypadku parametru \samp{-{}-format}.
\item[\texttt{-{}-debug=\var{num}}]\mbox{}\\
  ustawia parametry wykrywania b³êdów na ,,\texttt{\var{num}}''.
\end{ttdescription}

%Zmienne ¶rodowiskowe domy¶lnie ustawiane s± w~pliku konfiguracyjnym
%\file{texmf.cnf}.  W~wypadku gdy chce siê uniewa¿niæ warto¶ci zmiennych
%wyszczególnione w~tym pliku, mo¿na narzuciæ ich ustawienie w~¶rodowisku,
%w~którym uruchamiane s± programy.

\subsubsection{Przyk³ady u¿ycia}
\label{SExamplesofuse}

Przyjrzyjmy sie teraz jak dzia³a \KPS{}.

\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich  article.cls}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/article.cls
\end{alltt}
Szukamy pliku \file{article.cls}.
Poniewa¿ rozszerzenie \samp{.cls} jest jednoznaczne, nie musimy zaznaczaæ, ¿e
poszukujemy pliku typu ,,tex'' (katalogi plików ¼ród³owych \TeX-a).
Znajdujemy go w~podkatalogu \file{tex/latex/base} pod katalogiem nadrzêdnym
\samp{texmf-dist}.
Podobnie wszystkie poni¿sze pliki odnajdywane s± bez\-pro\-ble\-mo\-wo
dziêki swoim jednoznacznym rozszerzeniom:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich array.sty}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/tools/array.sty
> \Ucom{kpsewhich latin1.def}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/latin1.def
> \Ucom{kpsewhich size10.clo}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/size10.clo
> \Ucom{kpsewhich small2e.tex}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/small2e.tex
> \Ucom{kpsewhich tugboat.bib}
/usr/local/texmf-dist/bibtex/bib/beebe/tugboat.bib
\end{alltt}

\noindent (ostatni plik to \BibTeX-owa baza bibliograficzna dla artyku³ów
\textsl{TUGBoat}).

\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich cmr10.pk}
\end{alltt}
Pliki czcionek bitmapowych typu \file{.pk} u¿ywane s± przez sterowniki,
takie jak \cmdname{dvips}  % ??? dvips to chyba nie przegl±darka ---
czy \cmdname{xdvi}.       % w oryg. by³o display programs like dvips...
W~tym wypadku nie zostan± zwrócone ¿adne rezultaty przeszukiwania, poniewa¿
w~systemie brak gotowych wygenerowanych czcionek \samp{.pk} Computer Modern
(wynika to z~faktu u¿ywania w~\TL{} fontów PostScript-owych Type1).
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich wsuipa10.pk}
\ifSingleColumn   /usr/local/texmf-var/fonts/pk/ljfour/public/wsuipa/wsuipa10.600pk
\else /usr/local/texmf-var/fonts/pk/ljfour/public/
.....                         wsuipa/wsuipa10.600pk
\fi\end{alltt}
Dla tych fontów (alfabetu fonetycznego) musieli¶my wygenerowaæ pliki
\samp{.pk}, a~poniewa¿ domy¶lnym \MF{}-owym trybem naszej instalacji jest
\texttt{ljfour} z~podstawow± rozdzielczo¶ci± 600dpi, zwracany jest taki
w³a¶nie rezultat.
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich -dpi=300 wsuipa10.pk}
\end{alltt}
W~tym wypadku, kiedy zaznaczamy, ¿e interesuje nas rozdzielczo¶æ
300dpi (\texttt{-dpi=300}), widzimy, ¿e taka czcionka nie jest dostêpna
w~naszej instalacji.
Program taki jak \cmdname{dvips} czy \cmdname{xdvi} zatrzyma³by siê, aby
utworzyæ pliki \texttt{.pk} w~wymaganej rozdzielczo¶ci (u¿ywaj±c skryptu
\cmdname{mktexpk}).

Zwrócimy teraz nasz± uwagê na pliki nag³ówkowe i~konfiguracyjne
programu \cmdname{dvips}.
Najpierw szukamy pliku PostScript-owego prologu \file{tex.pro},
wykorzystywanego dla potrzeb \TeX-a.  Drugi przyk³ad pokazuje
poszukiwanie pliku konfiguracyjnego \file{config.ps}, za¶ trzeci --
szukanie pliku mapy czcionek PostScriptowych \file{psfonts.map}
(pocz±wszy od obecnej edycji, pliki \file{.map} i~\file{.enc}
maj± w³asne regu³y przeszukiwania ¶cie¿ek i~zmienione po³o¿enie w~ramach
drzew \dirname{texmf}).
Poniewa¿ rozszerzenie \samp{.ps} nie jest jednoznaczne, musimy zaznaczyæ
wyra¼nie jaki typ jest wymagany dla pliku
\texttt{config.ps} (,,\texttt{dvips config}'').
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich tex.pro}
/usr/local/texmf/dvips/base/tex.pro
> \Ucom{kpsewhich --format="dvips config" config.ps}
/usr/local/texmf-var/dvips/config/config.ps
> \Ucom{kpsewhich psfonts.map}
/usr/local/texmf-var/fonts/map/dvips/updmap/psfonts.map
\end{alltt}

Nastêpnie przyjrzymy siê bli¿ej plikom pomocniczym fontów Times z~kolekcji
URW. W~standardzie nazewnictwa fontów posiadaj± one prefiks \samp{utm}.
Pierwszy plik którego szukamy, to plik konfiguracyjny, zawieraj±cy nazwê
pliku z~przemapowaniem fontów:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich --format="dvips config" config.utm}
   /usr/local/texmf-dist/dvips/psnfss/config.utm
\end{alltt}
W~pliku tym znajduje siê wiersz:
\begin{alltt}
  p +utm.map
\end{alltt}
wskazuj±cy na plik \file{utm.map}, który chcemy zlokalizowaæ w~nastêpnej
kolejno¶ci:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich utm.map}
   /usr/local/texmf-dist/fonts/map/dvips/times/utm.map
\end{alltt}
Plik z~przemapowaniem definiuje nazwy czcionek PostScriptowych Type~1
w~zestawie fontów URW, za¶ jego zawarto¶æ wygl±da nastêpuj±co
(pokazane s± tylko fragmenty wierszy):
\begin{alltt}
utmb8r  NimbusRomNo9L-Medi    ... <utmb8a.pfb
utmbi8r NimbusRomNo9L-MediItal... <utmbi8a.pfb
utmr8r  NimbusRomNo9L-Regu    ... <utmr8a.pfb
utmri8r NimbusRomNo9L-ReguItal... <utmri8a.pfb
utmbo8r NimbusRomNo9L-Medi    ... <utmb8a.pfb
utmro8r NimbusRomNo9L-Regu    ... <utmr8a.pfb
\end{alltt}
U¿ywaj±c przeszukiwania plików z~fontami Type1, znajd¼my font
Times Roman \file{utmr8a.pfb} w~drzewie katalogów \file{texmf}:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich utmr8a.pfb}
\ifSingleColumn   /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/urw/times/utmr8a.pfb
\else   /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/
... urw/utm/utmr8a.pfb
\fi\end{alltt}

Powy¿sze przyk³ady pokazuj±, jak ³atwo mo¿na znajdowaæ lokalizacjê danego
pliku. Wa¿ne jest to zw³aszcza wówczas, gdy istnieje podejrzenie, ¿e gdzie¶
zawieruszy³a siê z³a wersja jakiego¶ pliku; \cmdname{kpsewhich} poka¿e tylko
pierwszy napotkany plik.

\subsubsection{Diagnostyka b³êdów}
\label{sec:Debugging}

Czasami niezbêdne s± informacje o~tym, jak program radzi sobie
z~odniesieniami do plików.  Aby da³o siê to wykonywaæ w~wygodny sposób,
\KPS{} oferuje ró¿ne poziomy diagnostyki b³êdów:
\begin{itemize}
\item[\texttt{\ 1}] wywo³ania \texttt{stat} (testy pliku). Podczas
  uruchamiania z~uaktualnion± baz± danych \file{ls-R} nie powinno to
  przewa¿nie dawaæ ¿adnego wyniku.
\item[\texttt{\ 2}] Zapis odwo³añ do tablic asocjacyjnych (\emph{hash
 tables}), takich jak baza \file{ls-R}, pliki przemapowañ, pliki konfiguracyjne.
\item[\texttt{\ 4}] Operacje otwarcia i~zamkniêcia pliku.
\item[\texttt{\ 8}] Ogólne informacje o~¶cie¿kach dla typów
  plików szukanych przez \KPS; u¿yteczne dla znalezienia ¶cie¿ki
  zdefiniowanej dla danego pliku.
\item[\texttt{16}] Lista katalogów dla ka¿dego z~elementów ¶cie¿ki
  (odnosi siê tylko do poszukiwañ na dysku).
\item[\texttt{32}] Poszukiwania plików.
\end{itemize}
Warto¶æ \texttt{-1} ustawia wszystkie powy¿sze opcje: w~praktyce,
potrzebuj±c wykryæ przyczyny b³êdów, prawdopodobnie zawsze u¿ywaæ
bêdziesz tych poziomów.

Podobnie, w~przypadku programu \cmdname{dvips}, ustawiaj±c kombinacjê
prze³±czników wykrywania b³êdów, mo¿na dok³adnie ¶ledziæ sk±d pochodz± pliki.
W~wypadku gdy plik nie zostanie odnaleziony, widaæ, w~których katalogach
program szuka³ danego pliku, dziêki czemu mo¿na siê zorientowaæ w~czym
problem.

Ogólnie mówi±c, poniewa¿ programy odwo³uj± siê wewnêtrznie do
biblioteki \KPS{}, opcje wykrywania b³êdów wybraæ mo¿na przy u¿yciu
zmiennej ¶rodowiskowej \envname{KPATHSEA\_DEBUG}, ustawiaj±c j±
na opisan± powy¿ej warto¶æ (kombinacjê warto¶ci).

\noindent
\textbf{Uwaga dla u¿ytkowników Windows:} w~systemie tym nie³atwo jest
przekierowaæ komunikaty programu do pliku. Do celów diagnostycznych
mo¿na w~tym celu ustawiæ chwilowo zmienne (w~oknie DOS/CMD):
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=err.log
SET KPATHSEA_DEBUG=-1
\end{verbatim}

Rozwa¿my na przyk³ad ma³y \LaTeX-owy plik ¼ród³owy \file{hello-world.tex},
który zawiera co nastêpuje:
\begin{verbatim}
  \documentclass{article}
  \begin{document}
  Hello World!
  \end{document}
\end{verbatim}
Ten ma³y plik u¿ywa jedynie fontu \file{cmr10}. Przyjrzyjmy siê jak
\cmdname{dvips} przygotowuje plik PostScript-owy (chcemy u¿yæ wersji Type1
fontu Computer Modern, st±d opcja \texttt{-Pcms}).
\begin{alltt}
> \Ucom{dvips -d4100 hello-world -Pcms -o}
\end{alltt}
Mamy tu do czynienia jednocze¶nie z~czwart± klas± wykrywania b³êdów
programu \cmdname{dvips} (¶cie¿ki fontowe) oraz z~rozwijaniem elementu
¶cie¿ki przez \KPS{} (patrz: \emph{Dvips Reference Manual}, \OnCD{texmf/doc/dvips/dvips.html}).
 %Komunikaty z~uruchomienia programu (lekko zmodyfikowane) znajduj± siê
 %na~rys.~\ref{fig:dvipsdbga}.
 %\begin{figure*}[tp]
 %\centering
 %\input{examples/ex6a.tex}
 %\caption{Szukanie pliku konfiguracyjnego}\label{fig:dvipsdbga}
 %
 %\bigskip
 %
 %\input{examples/ex6b.tex}
 %\caption{Szukanie pliku prologu}\label{fig:dvipsdbgb}
 %
 %\bigskip
 %
 %\input{examples/ex6c.tex}
 %\caption{Szukanie pliku fontu}\label{fig:dvipsdbgc}
 %\end{figure*}
 Program \cmdname{dvips} zaczyna pracê od zlokalizowania potrzebnych mu plików.
Najpierw znajduje plik \file{texmf.cnf}, który zawiera ¶cie¿ki
przeszukiwania dla innych plików. Potem znajduje bazê danych \file{ls-R}
(dla optymalizacji szukania plików), nastêpnie plik \file{aliases},
który umo¿liwia deklarowanie ró¿nych nazw (np. krótkie \acro{DOS}-owe ,,8.3''
i~bardziej naturalne d³u¿sze wersje) dla tych samych plików.
Nastêpnie \cmdname{dvips} znajduje podstawowy plik konfiguracyjny
\file{config.ps}, zanim poszuka pliku z~ustawieniami u¿ytkownika
\file{.dvipsrc} (który w~tym wypadku \emph{nie} zostaje odnaleziony).
W~koñcu \cmdname{dvips} lokalizuje plik konfiguracyjny \file{config.cms}
dla fontów PostScript-owych Computer Modern (jest to inicjowane przez
dodanie parametru \texttt{-Pcms} przy uruchamianiu programu).
Plik ten zawiera listê plików z~,,mapami'', które definiuj± relacje
pomiêdzy \TeX-owymi, PostScript-owymi i~systemowymi nazwami fontów.
\begin{alltt}
> \Ucom{more /usr/local/texmf/dvips/config/config.cms}
p +bsr.map
p +bakomaextra.map
\end{alltt}
W~ten sposób \cmdname{dvips} wyszukuje wszystkie te pliki oraz g³ówny plik
z~przemapowaniem
\file{psfonts.map}, który ³adowany jest domy¶lnie (zawiera on deklaracje
czêsto u¿ywanych fontów PostScript-owych; wiêcej szczegó³ów odno¶nie
PostScript-owych plików przemapowañ fontów mo¿na znale¼æ w~ostatniej czê¶ci
rozdzia³u \ref{SExamplesofuse}).

W~tym miejscu \cmdname{dvips} zg³asza siê u¿ytkownikowi:
\begin{alltt}\ifSingleColumn
This is dvips 5.86 Copyright 1999 Radical Eye Software (www.radicaleye.com)
\else\small{}This is dvips 5.86 Copyright 1999 Radical Eye...
\fi\end{alltt}% decided to accept slight overrun in tub case
\ifSingleColumn
\ldots potem szuka pliku prologu \file{texc.pro}:
\begin{alltt}\small
kdebug:start search(file=texc.pro, must\_exist=0, find\_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).
kdebug:search(texc.pro) => /usr/local/texmf/dvips/base/texc.pro
\end{alltt}
\else
potem szuka pliku prologu \file{texc.pro}.
 %(patrz rys.~\ref{fig:dvipsdbgb}).

\fi
Po znalezieniu szukanego pliku, \cmdname{dvips} podaje datê i~czas
oraz informuje o~generowaniu pliku \file{hello-world.ps}.
Poniewa¿ potrzebuje pliku z~fontem \file{cmr10}, a~jest on
zadeklarowany jako dostêpny, wy¶wietla komunikat:
\begin{alltt}\small
TeX output 1998.02.26:1204' -> hello-world.ps
Defining font () cmr10 at 10.0pt
Font cmr10 <CMR10> is resident.
\end{alltt}
Teraz trwa poszukiwanie pliku \file{cmr10.tfm}, który zostaje znaleziony,
a~nastêpnie \cmdname{dvips} powo³uje siê na kilka innych plików startowych
(nie pokazanych). W~koñcu przyk³adowy font Type1 \file{cmr10.pfb}
zostaje zlokalizowany
i~do³±czony do pliku wynikowego (patrz ostatnia linia):
\begin{alltt}\small
kdebug:start search(file=cmr10.tfm, must\_exist=1, find\_all=0,
  path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf/fonts/tfm//:
       /var/tex/fonts/tfm//).
kdebug:search(cmr10.tfm) => /usr/local/texmf/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm
kdebug:start search(file=texps.pro, must\_exist=0, find\_all=0,
   ...
<texps.pro>
kdebug:start search(file=cmr10.pfb, must\_exist=0, find\_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).
kdebug:search(cmr10.pfb) => /usr/local/texmf/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb
<cmr10.pfb>[1]
\end{alltt}

\subsection{Parametry kontroluj±ce dzia³anie programów}
Inn± u¿yteczn± cech± \Webc{} jest mo¿liwo¶æ ustalania wielu parametrów
okre¶laj±cych wielko¶æ pamiêci za pomoc± pliku \texttt{texmf.cnf}.
 %Za³±cznik~\ref{app:texmf.cnf} zaczynaj±cy siê na
 %stronie~\pageref{app:texmf.cnf} zawiera listing pliku \texttt{texmf.cnf}.
 Ustawienia wszystkich parametrów znajduj± siê w~czê¶ci trzeciej pliku.
Najwa¿niejszymi zmiennymi s±:
\begin{description}
\item[\code{main\_memory}] Ca³kowita wielko¶æ pamiêci dostêpnej dla
 \TeX-a, \MF{}-a i~\MP{}-a. Dla ka¿dego nowego ustawienia tej zmiennej
 nale¿y wykonaæ nowy format.
 %Przyk³adowo, mo¿esz wygenerowaæ ,,ogromn±'' wersjê formatu \TeX{} i~nazwaæ
 %taki plik \texttt{hugetex.fmt}.
 %Dziêki standardowemu sposobowi nazywania programów przez
 %\KPS{}, okre¶lona warto¶æ zmiennej \verb|main_memory| bêdzie
 %przeczytana z~pliku \texttt{texmf.cnf} (por. warto¶æ standardow±
 %oraz warto¶æ ,,ogromn±'', wykorzystywan± przez program \texttt{hugetex},
 %itd.).
 %
\item[\code{extra\_mem\_bot}] Dodatkowa wielko¶æ pamiêci przeznaczonej
 na ,,du¿e'' struktury danych \TeX-a, takie jak: pude³ka, kleje itd.;
 przydatna zw³aszcza w~przypadku korzystania z~pakietu \PiCTeX{}.
 %
\item[\code{font\_mem\_size}] Wielko¶æ pamiêci przeznaczonej przez
 \TeX-a na informacje o~fontach. Jest to mniej wiêcej ogólna
 wielko¶æ wczytywanych przez \TeX-a plików TFM.
 %
\item[\code{hash\_extra}] Dodatkowa wielko¶æ pamiêci przeznaczonej
 na tablicê zawieraj±c± nazwy instrukcji. Tablica g³ówna
 mo¿e zmie¶ciæ w~przybli¿eniu 10000 nazw; wielko¶æ ta mo¿e okazaæ
 siê zbyt ma³a, np. w~wypadku obszernej ksi±¿ki zawieraj±cej liczne
 odsy³acze. Domy¶lna warto¶æ \texttt{hash\_extra} to \texttt{50000}.
\end{description}
 %
Oczywi¶cie powy¿sza mo¿liwo¶æ nie zast±pi prawdziwej, dynamicznej
alokacji pamiêci. Jest to jednak niezwykle trudne
do zaimplementowania w~obecnej wersji \TeX-a i~dlatego
powy¿sze parametry stanowi± praktyczny kompromis, pozwalaj±c
na pewn± elastyczno¶æ.

%%====
\section{Budowa systemu na nowej platformie Uniksowej}\label{sec:build}
Je¿eli mamy do czynienia z~platform±, dla której nie s± dostarczone binaria,
trzeba bêdzie skompilowaæ \TeX-a oraz towarzysz±ce mu programy.
Nie jest to takie trudne jak siê wydaje.
Wszystko czego potrzebujemy znajduje siê na \CD{} w~katalogu
\texttt{source}.

Najpierw nale¿y zainstalowaæ g³ówne drzewo plików \TeX-owych z~\CD{}
\TL{} (najlepiej jest wykonaæ instalacjê podstawow±, bez wybierania
binariów systemowych).

\subsection{Warunki wstêpne}
Do skompilowania ca³ego \TeX-a i~jego programów pomocniczych potrzeba
oko³o 100 megabajtów wolnego miejsca na dysku.
Potrzebny jest tak¿e kompilator \acro{ANSI}~C, oprogramowanie \cmdname{make},
skaner leksykalny oraz generator parserów.
Programy u¿ytkowe \acro{GNU} (\cmdname{gcc}, \acro{GNU}
\cmdname{make}, \cmdname{m4}, \cmdname{flex}, \cmdname{bison})
s± najlepiej przetestowanymi na ró¿nych platformach.
Prawid³owo powinny pracowaæ \cmdname{gcc}-2.7.*, \cmdname{flex}-2.4.7
i~\acro{GNU}\,\cmdname{make}-3.72.1 lub nowszy.
Istnieje mo¿liwo¶æ pracy z~innymi kompilatorami C i~programami
\cmdname{make}, wymaga to jednak dobrego zrozumienia zasad tworzenia
programów Unixowych, aby móc poradziæ sobie z~ewentualnymi problemami.
 %W~wyniku wykonania polecenia \texttt{uname} powinni¶my
 %otrzymaæ jak±¶ rozs±dn± warto¶æ.

\subsection{Konfiguracja}
Nale¿y rozpakowaæ ¼ród³a ze skompresowanego pliku \texttt{tar}
z~katalogu \dirname{source} na twardy dysk, a~potem przej¶æ do katalogu,
do którego zosta³y one skopiowane.
Teraz trzeba zdecydowaæ siê, gdzie bêdzie g³ówny katalog instalacji,
np.\ \path|/usr/TeX| lub \path|/usr/local/TeX|.
Naturalnie, nale¿y u¿yæ tej samej lokalizacji, która zosta³a wykorzystana
przy instalowaniu g³ównego drzewa \TeX-owego.

Uruchomiæ \textsf{configure} z~linii poleceñ:
\begin{alltt}
> \Ucom{./configure --prefix=/usr/local/TeX}
\end{alltt}

Katalog ,,prefix'' to ten, w~którym zainstalowane zosta³o g³ówne drzewo
\TeX-owe. Zostanie wykorzystany nastêpuj±cy uk³ad katalogów
 (\verb|$TEXDIR| oznacza wybrany powy¿ej katalog):

\noindent
\begin{tabular}{>{\ttfamily}ll@{}}
  \dirname{$TEXDIR/man}                  & strony manuala Uniksowego,\\
  \dirname{$TEXDIR/share/texmf}          & g³ówne drzewo \TeX-owe,
                                           zawieraj±ce makra itp.,\\
  \dirname{$TEXDIR/info}                 & podrêczniki w formacie \acro{GNU}
                                           info,\\
  \dirname{$TEXDIR/bin/$PLATFORM}        & binaria\\
\end{tabular}
%$

Mo¿na unikn±æ stosowania ,,\dirname{share/}'' przed katalogiem
\dirname{texmf}, poniewa¿ \dirname{$TEXDIR/share/texmf}
i~\dirname{$TEXDIR/texmf} s± wykrywane automatycznie przez skrypt \cmdname{configure}.
W~przypadku wybrania innego katalogu, trzeba wyszczególniæ ten katalog
parametrem \verb|--datadir| skryptu \cmdname{configure}.

Je¿eli nie chcemy u¿ywaæ katalogu \dirname{$PLATFORM}
(a~wiêc umie¶ciæ binaria bezpo¶rednio w~\dirname{$TEXDIR/bin}), w~wywo³aniu
skryptu \cmdname{configure} nale¿y u¿yæ parametru
\verb|--disable-multiplatform|.

Wiêcej dostêpnych parametrów (np. pomijanie pakietów opcjonalnych, takich
jak \OMEGA\ czy \eTeX) mo¿na zobaczyæ uruchamiaj±c
\texttt{./configure -{}-help}.

\subsection{Uruchamianie \textsf{make}}
Po upewnieniu siê, ¿e nie jest ustawiona zmienna pow³oki \texttt{noclobber},
nale¿y napisaæ
\begin{alltt}
> \Ucom{make world}
\end{alltt}
i~\ldots zaparzyæ sobie kawê.

Mog³oby te¿ byæ u¿yteczne zapisanie w~pliku \texttt{.log} ca³ego procesu
kompilacji:
\begin{alltt}
> \Ucom{sh -c "make world >world.log 2>\&1" \&}
\end{alltt}
Zanim stwierdzimy, ¿e wszystko jest w~porz±dku, warto sprawdziæ czy w~pliku
\texttt{.log} nie ma komunikatów b³êdów (kiedy polecenie zwraca kod b³êdu,
\acro{GNU} \cmdname{make} zawsze u¿ywa sekwencji \samp{***})
i~czy utworzone zosta³y wszystkie binaria:
\begin{alltt}
> \Ucom{cd /usr/local/TeX/bin/i586-pc-linux-gnu}
> \Ucom{ls | wc}
\end{alltt}
Oczekiwanym rezultatem jest 242. Polecenie \texttt{make world} jest
równowa¿ne z~\texttt{make all install strip}.
Je¶li do uruchamiania \texttt{make install} potrzebne s± specjalne
uprawnienia, mo¿na uruchomiæ dwie oddzielne sesje \cmdname{make}:
\begin{alltt}
> \Ucom{make all}
> \Ucom{su}
> \Ucom{make install strip}
\end{alltt}

\subsection{Koñcowe kroki konfiguracyjne}
Nale¿y uaktualniæ zmienn± \envname{PATH} o~nazwê katalogu zawieraj±cego
w³a¶nie zainstalowane binaria (np.\
\dirname{/usr/local/TeX/bin/mips-sgi-irix6.3}); podobnie post±piæ trzeba
z~\envname{MANPATH} i~\envname{INFOPATH} i~do³±czyæ do nich
odpowiednie nazwy podkatalogów, tj.\
\dirname{$TEXDIR/man} oraz \dirname{$TEXDIR/info}.

Program \cmdname{texconfig} pozwala na ustawienie domy¶lnych wzorców
przenoszenia wyrazów, rozmiaru papieru, poleceñ do druku, trybu \MF{}-a itd.
Polecenia tego u¿ywaæ mo¿na interaktywnie. Aby zobaczyæ jakie funkcje program
udostêpnia, wystarczy napisaæ:
\begin{alltt}
> \Ucom{texconfig help}
\end{alltt}

Przyk³adowo, je¿eli nie u¿ywamy formatu A4, mo¿emy ustawiæ jako format
domy¶lny ,,lettersize'' pisz±c:
\begin{alltt}
> \Ucom{texconfig dvips paper letter}
> \Ucom{texconfig xdvi paper us}
\end{alltt}

%--------------------------
\section{Podziêkowania}\label{sec:acknowl}

\TL{} jest wspólnym dzie³em praktycznie wszystkich grup \TeX-owych.
Niniejsza edycja \TL{} zosta³a opracowana pod kierownictwem Sebastiana
Rahtza i~Karla Berry, przy g³ównym wspó³udziale:

\begin{itemize*}
\item angielskiej, niemieckiej, holenderskiej i polskiej grup \TeX-owych
  (odpowiednio \acro{TUG}, \acro{DANTE} e.V., \acro{NTG}, i~\acro{GUST}), które
  wspólnie zapewniaj± potrzebn± infrastrukturê techniczn± i~organizacyjn±.
  Do³±cz do swojej grupy \TeX-owej!;
\item zespo³u \acro{CTAN}, który dystrybuuje obrazy \TL{} i~udostêpnia wspóln±
  infrastrukturê s³u¿±c± aktualizacji pakietów, od której zale¿y \TL{};
\item Petera Breitenlohnera i zespo³u \eTeX-owego, którzy stworzyli stabiln±
  podstawê przysz³ych wersji \TeX-a;
\item Thomasa Essera, autora wspania³ego \teTeX-a, bez którego
  \TL{} z~ca³± pewno¶ci± by nie powsta³, i~którego sta³a
  pomoc umo¿liwi³a uczynienie z~tej dystrybucji coraz lepszego produktu;
\item Michaela Goossensa, który by³ wspó³autorem pierwotnej dokumentacji;
\item Eitana Gurari, autora programu \TeX4ht{} (wykorzystanego do
  tworzenia niniejszej dokumentacji w~wersji \HTML), który niezmordowanie
  pracowa³ nad jego ulepszaniem i~b³yskawicznie wykonywa³ poprawki;
\item Hansa Hagena, który dostosowywa³ \ConTeXt\ do potrzeb \TL;
\item \Thanh{}a, Martina Schr\"odera i~pdf\TeX\ teamu za ci±g³e ulepszanie
  mo¿liwo¶ci \TeX-a;
\item Taco Hoekwatera, za wznowienie rozwoju nad MetaPost i~samego \TeX-a;
\item Paw³a Jackowskiego, który wykona³ instalator dla Windows \cmdname{tlpm}
 i~Tomka £uczaka, twórcy \cmdname{tlpmgui};
\item Akira Kakuto, za zaktualizowanie binarów dla Windows, które s± czê¶ci±
  jego dystrybucji \acro{W32TEX}
  (\url{http://www.fsci.fuk.kindai.ac.jp/kakuto/win32-ptex/});
\item Jonathana Kew i jego pracodawcy \acro{SIL}, za powa¿n± now± ¶cie¿kê
  rozwojow±, któr± jest Xe\TeX{} oraz za wysi³ek w³o¿ony w~zintegrowanie
  programu z~\TL;
\item Reinharda Kotuchy za pomoc w~olbrzymim wysi³ku aktualizowania pakietów
 w~\TL, jak równie¿ za skrypt \texttt{getnonfreefonts} i~za wiele innych
 prac;
\item Petra Ol\shac{}\aac{}ka, który koordynowa³ i~sprawdza³
  przygotowanie czeskich i~s³owackich pakietów;
\item Toshio Oshimy, za jego przegl±darkê \cmdname{dviout} dla Windows;
\item Fabrice'a Popineau, który pierwszy stworzy³ wersje oprogramowania
 dla Windows;
\item Norberta Preininga za pomoc w budowaniu infrastruktury \TL{}
 i~aktualizacji pakietów, koordynowanie, wraz z~Frankiem K\"usterem,
 debianowej wersji \TL{}, oraz za wiele sugestii ulepszeñ;
\item Staszka Wawrykiewicza, g³ównego testuj±cego \TL{} w~ró¿nych systemach,
 który ponadto koordynowa³ przygotowanie wszystkich polskich dodatków (fontów,
 programów instalacyjnych i~wielu innych);
\item Olafa Webera, który cierpliwie pielêgnowa³ Web2C, od którego wszystko zale¿y;
\item Gerbena Wierda, który przygotowa³ oprogramowanie i~wsparcie dla
  \MacOSX{};
\item Grahama Williamsa, którego prace nad katalogiem pakietów bardzo
 pomog³y w~przygotowaniu dystrybucji.
\end{itemize*}

Binaria dla ró¿nych platform skompilowali:
Hartmut Henkel (\pkgname{x86\_64-linux}),
Manfred Lotz (\pkgname{i386-freebsd}),
%Maksym Polyakov (\pkgname{sparc-solaris}),
Akira Kakuto i~Fabrice Popineau (\pkgname{win32}),
Norbert Prei\-ning (\pkgname{alpha-linux}),
Vladimir Volovich (\pkgname{powerpc-aix}, \pkgname{sparc-linux}
       i~\pkgname{sparc-solaris}),
 %Staszek Wawrykiewicz
 Karl Berry (\pkgname{i386-linux}),
Olaf Weber (\pkgname{mips-irix}),
Gerben Wierda (\pkgname{i386-darwin}, \pkgname{powerpc-darwin}).

Aktualizacje i~t³umaczenia dokumentacji wykonali:
Karl Berry (angielski),
Daniel Flipo \& Fabrice Popineau (francuski),
G\"unter Partosch \& Hartmut Henkel (niemiecki),
Petr Sojka \& Jan Busa (czeski\slash s³owacki),
Boris Veytsman (rosyjski),
Staszek Wawrykiewicz (polski).

Oczywi¶cie, najwa¿niejsze podziêkowania nale¿± siê Donaldowi Knuthowi
za stworzenie systemu \TeX{} i~ofiarowanie go nam wszystkim.

%%%
\section{Historia}
\label{sec:history}

\subsection{Poprzednie wersje}

Dystrybucja \TL{} jest wspólnym przedsiêwziêciem
grup U¿ytkowników Systemu \TeX{} z Niemiec, Holandii, Wielkiej
Brytanii, Francji, Czech, S³owacji, Polski, Indii i~Rosji oraz grupy
miêdzynarodowej TUG (\emph{\TeX{} Users Group}).
Dyskusje nad projektem rozpoczê³y siê pod koniec 1993 roku, kiedy holenderska
Grupa U¿ytkowników \TeX-a rozpoczê³a prace nad swoim
4All\TeX{} \CD{} dla u¿ytkowników \acro{MS-DOS}.  W~tym te¿
czasie pojawi³y siê nadzieje na opracowanie jednego \CD{} dla
wszystkich systemów.
Projekt taki by³ wprawdzie zbyt ambitny, ale zrodzi³ nie tylko bardzo
popularny i~uwieñczony du¿ym powodzeniem projekt 4All\TeX{} \CD{},
lecz równie¿ spowodowa³ powstanie Grupy Roboczej TUG ds. Standardu Katalogów
\TeX-owych (\emph{\TeX{} Directory Structure}), okre¶laj±cego w~jaki
sposób tworzyæ zgodne i~³atwe do zarz±dzania zestawy pakietów \TeX-owych.
Koñcowy raport \TDS{} zosta³ opublikowany w~grudniowym numerze
\textsl{TUGboat}-a, i~jasnym siê sta³o, ¿e
jednym z~oczekiwanych rezultatów wprowadzenia tego standardu mog³aby
byæ modelowa struktura na \CD.
Niniejszy \CD{} jest bezpo¶rednim rezultatem rozwa¿añ i~zaleceñ
Grupy Roboczej ds. \TDS.
Jasne tak¿e by³o, ¿e sukces 4All\TeX{} \CD{} pokaza³, ¿e
u¿ytkownicy Unixa tak¿e wiele by zyskali mog±c korzystaæ
z~podobnie ³atwego w~instalacji/pielêgnacji i~u¿ytkowaniu systemu.
By³o to jednym z~celów projektu \TL.

Projekt przygotowania nowego \CD, opartego na standardzie \TDS i~zorientowanego
na systemy Uniksowe, rozpocz±³ siê jesieni± 1995 roku. Szybko
zdecydowali¶my siê na wykorzystanie \teTeX-a autorstwa Thomasa Essera, poniewa¿
oferowa³ on wsparcie dla wielu platform i~zosta³ zaprojektowany z~my¶l±
o~przeno¶no¶ci pomiêdzy ró¿nymi systemami plików.  Thomas zgodzi³ siê pomóc
i~prace rozpoczê³y siê na dobre na pocz±tku 1996 roku. Pierwsze wydanie
ukaza³o siê w~maju 1996 roku.  Na pocz±tku 1997 roku Karl Berry udostêpni³
now±, powa¿nie zmienion± wersjê swojego pakietu \Webc, zawieraj±c± prawie
wszystkie funkcje wprowadzone do \teTeX-a przez Thomasa Essera. W~zwi±zku
z~tym zdecydowali¶my siê oprzeæ drugie wydanie \CD{} na standardowej
bibliotece \Webc, z~dodaniem skryptu \texttt{texconfig} z~pakietu \teTeX.
Trzecie wydanie \CD{} by³o oparte na \Webc{} wersji 7.2, przygotowanej przez
Olafa Webera. W~tym samym czasie zosta³a przygotowana nowa wersja \teTeX-a
i~\TL{} udostêpnia³ prawie wszystkie jego nowe funkcje.
Czwarta edycja by³a przygotowana podobnie,
wykorzystuj±c now± wersjê  te\TeX-a i~now± wersjê \Webc{} (7.3).
Wtedy to te¿ zainaugurowano kompletn± dystrybucjê dla Windows.

Edycja pi±ta (marzec 2000) zawiera³a wiele poprawek i~uzupe³nieñ;
zaktualizowano setki pakietów. Szczegó³y zawarto¶ci pakietów zosta³y
zapisane w~plikach XML.
G³ówn± zmian± w~\TeX\ Live5 by³o usuniêcie programów, które nie mia³y statusu
{\it public domain}. Zawarto¶æ ca³ej p³ytki powinna odpowiadaæ ustaleniom
Debian Free Software Guidelines (\url{http://www.debian.org/intro/free}).
Do³o¿yli¶my wszelkich starañ aby sprawdziæ warunki licencyjne pakietów,
ale nadal bardzo prosimy o~zg³aszanie zauwa¿onych pomy³ek.

Szósta edycja (lipiec 2001) zawiera³a aktualizacje ca³ego materia³u. G³ówn±
zmian± by³o wprowadzenie nowej koncepcji programów instalacyjnych: u¿ytkownik
mia³ odt±d mo¿liwo¶æ dok³adniejszego wyboru potrzebnych zestawów i~pakietów.
Zestawy dotycz±ce obs³ugi poszczególnych jêzyków zosta³y ca³kowicie
zreorganizowane, dziêki czemu wybór jednego z~nich nie tylko instalowa³
potrzebne makra i~fonty, ale tak¿e przygotowywa³ odpowiedni plik
\texttt{language.dat}.

\TL~7 (rok 2002) zawiera³ po raz pierwszy oprogramowanie dla \MacOSX{}
i,~jak zwykle, aktualizacjê wszelkich programów i~pakietów.
Wa¿nym zadaniem, które wykonano, by³o ujednolicenie plików ¼ród³owych
programów z~dystrybucj± te\TeX. W~programach instalacyjnych wprowadzono
mo¿liwo¶æ wyboru bardziej ogólnych, predefiniowanych zestawów pakietów
(m.in. dla u¿ytkowników francuskojêzycznych oraz polskich). Nowo¶ci±
by³o tak¿e wprowadzenie procedury aktualizacji map fontowych dla Dvips
i~Pdftex podczas instalacji oraz doinstalowywania pakietów fontowych.

W~2003~r., wraz z~nap³ywem aktualizacji i~dodatkowych nowych pakietów,
okaza³o siê, ¿e \TL{} nie mie¶ci siê na pojedynczym \CD.
Zmuszeni byli¶my podzieliæ \TL{} na trzy dystrybucje, które wydano
na \DVD{} i~dwóch p³ytkach \CD. Ponadto:

\begin{itemize*}
\item na ¿yczenie ,,\LaTeX{} team'' zmieniono standardowe u¿ycie
 programów \cmdname{latex} i~\cmdname{pdflatex}~-- korzysta³y
 one z~\eTeX{} (patrz str.~\pageref{text:etex});
\item za³±czono nowe fonty obwiedniowe Latin Modern, które zastêpuj±
 m.in. fonty EC (zawieraj±c komplet znaków europejskich), szczególnie
 do tworzenia poprawnych plików PDF;
\item usuniêto binaria dla platformy Alpha \acro{OSF} (poprzednio
 usuniêto tak¿e binaria dla \acro{HPUX}), niestety nie uda³o siê znale¼æ
 osób chêtnych do wykonania kompilacji;
\item zmieniono instalacjê w~systemach Windows, wprowadzaj±c po raz pierwszy
 zintegrowane ¶rodowisko pracy oparte na edytorze XEmacs;
\item potrzebne programy pomocnicze dla Windows (Perl, Ghost\-script,
 Image\-Magick, Ispell) instalowano w~strukturze katalogów
 instalacji \TL;
\item mapy fontowe, wykorzystywane przez programy \cmdname{dvips},
 \cmdname{dvipdfm} oraz \cmdname{pdftex}, generowano odt±d w~katalogu
 \dirname{texmf/fonts/map};
\item \TeX{}, \MF{} oraz \MP{} domy¶lnie pozwala³y wypisywaæ komunikaty
 na ekranie i~w~pliku .log, a~tak¿e w~operacjach \verb|\write| w~ich
 reprezentacji 8-bitowej, zamiast tradycyjnej notacji \verb|^^|;
 w~\TL{}~7 eksperymentalnie wprowadzono zale¿no¶æ przekodowania
 wyj¶cia programów od systemowej strony kodowej, obecnie ten pomys³
 zarzucono;
\item znacznie zmieniono niniejsz± dokumentacjê;
\item wreszcie, poniewa¿ numery wersji kolejnych edycji mog³y wprowadzaæ
 w~b³±d, postanowili¶my identyfikowaæ edycje \TL{} zgodnie z~rokiem
 wydania.
\end{itemize*}

\subsection{Edycja 2004}

Jak przy ka¿dej kolejnej wersji, w~2004 roku uaktualniono wiele pakietów
i~programów. Poni¿ej wymieniamy najbardziej istotne zmiany.

\begin{itemize}
\item Gdy mamy ju¿ lokalnie zaistalowane fonty, które korzystaj± z~w³asnych
plików \filename{.map} i/lub \filename{.enc}, \emph{nale¿y} przenie¶æ te
pliki w~nowe miejsce w~strukturze \filename{texmf/}.

Pliki \filename{.map} (map fontowych) s± obecnie wyszukiwane w~podkatalogach
\dirname{fonts/map} (w~ka¿dym drzewie \filename{texmf}), zgodnie ze ¶cie¿k±
okre¶lon± przez zmienn± \envname{TEXFONTMAPS}. Analogicznie, pliki
\filename{.enc} (przekodowañ fontów) s± obecnie wyszukiwane w~podkatalogach
\dirname{fonts/enc}, zgodnie ze ¶cie¿k± okre¶lon± przez zmienn±
\envname{ENCFONTS}. O~niew³a¶ciwie umieszczonych plikach tego typu
zostaniemy ostrze¿eni podczas uruchomienia programu \cmdname{updmap}.
Zmiany te wprowadzono w~celu uporz±dkowania struktury katalogów: wszystkie
pliki dotycz±ce fontów znajduj± siê obecnie w~ramach jednego podkatalogu
\dirname{fonts/}.

Metody radzenia sobie z~sytuacjami zwi±zanymi z~przej¶ciem na nowy uk³ad
katalogów omawia artyku³ \url{http://tug.org/texlive/mapenc.html}.

\item Do \TK\ \DVD{} dodano now± dystrybucjê dla Windows o~nazwie
pro\TeX{}t (opart± na \MIKTEX-u). Jest ona dostêpna tak¿e na odrêbnym \CD.
Choæ pro\TeX{}t nie bazuje na implementacji Web2C, stosuje uk³ad katalogów
zgodny z~\TDS (patrz czê¶æ~\ref{sec:struct-tl} na
str.~\pageref{sec:struct-tl}).

\item W ramach \TL{} dotychczasowe pojedyncze drzewo katalogów
\dirname{texmf} zosta³o rozdzielone na trzy mniejsze: \dirname{texmf},
\dirname{texmf-dist} i~\dirname{texmf-doc} (patrz
czê¶æ~\ref{sec:tld}, str.~\pageref{sec:tld}) oraz pliki \filename{README}
w~ka¿dym z~tych katalogów).

\item Wszystkie pliki makr wczytywane przez \TeX-a s±
obecnie umieszczone wy³±cznie w~podkalogu \dirname{tex} w~ramach
\dirname{texmf*}. Tym samym usuniêto zbêdne katalogi
\dirname{etex}, \dirname{pdftex}, \dirname{pdfetex} itp. i~uproszczono
metody wyszukiwania plików.

\item Pomocnicze skrypty wykonywalne, niezale¿ne od platformy
i~zwykle uruchamiane w~sposób automatyczny, s± obecnie
umieszczone w~nowym podkatalogu \dirname{scripts} w~ramach \dirname{texmf*}.
Znajdywane s± poleceniem \verb|kpsewhich -format=texmfscripts|.
Programy korzystaj±ce z tych skryptów mog± wymagaæ modyfikacji.
Patrz \CDref{texmf-doc/doc/english/tds/tds.html\#Scripts}
{\texttt{texmf-doc/doc/english/tds/tds.html\#Scripts}}.

\item Prawie wszystkie formaty traktuj± obecnie wiêkszo¶æ znaków
jako jawnie ,,wy¶wietlalne'' (\emph{printable}), nie za¶, jak by³o dotychczas,
konwertowane na \TeX-ow± notacjê \verb|^^|. Mo¿liwe jest to dziêki domy¶lnemu
wczytywaniu tablicy przekodowañ \filename{cp227.tcx}. Dok³adniej, znaki
o~kodach 32--256, HT, VT oraz FF s± traktowane dos³ownie podczas wy¶wietlania
komunikatów. Wyj±tkiem jest plain \TeX{} (tylko znaki z~zakresu 32--127
s± nie zmieniane), \ConTeXt{} (znaki z zakresu 0--255) oraz formaty bazuj±ce
na Omedze. Podobna domy¶lna w³a¶ciwo¶æ by³a wprowadzona w~\TL\,2003, ale
obecnie zosta³a zaimplementowana w~bardziej elegancki sposób i~z~wiêkszymi
mo¿liwo¶ciami indywidualnego dostosowania (patrz
\CDref{texmf/doc/web2c/web2c.html\#TCX-files}
{\texttt{texmf/doc/web2c/web2c.html\#TCX-files}}.
(Warto wspomnieæ, ¿e wczytuj±c Unicode \TeX{} mo¿e w~komunikatach b³êdów
pokazywaæ niekompletne sekwencje znaków, poniewa¿
zosta³ zaprojektowany ,,bajtowo''.) % hmmm, ca³y akapit by
                                     % o strumieniach we-wy?

\item Program \textsf{pdfetex} jest obecnie domy¶ln± ,,maszyn±'' dla
wiêkszo¶ci formatów (nie dotyczy to samego (plain) \textsf{tex}).
Domy¶lnie, gdy uruchamiamy polecenie \textsf{latex}, \textsf{mex}
itp., generowane s± pliki \acro{DVI}. Mo¿liwe jest jednak wykorzystanie
w~\LaTeX, \ConTeXt{} itp. m.in. w³a¶ciwo¶ci mikrotypograficznych
zaimplementowanych w~\textsf{pdftex}, a~tak¿e rozszerzonych cech \eTeX-a
(\OnCD{texmf-dist/doc/etex/base/}).

Oznacza to tak¿e, co warto podkre¶liæ, ¿e \emph{zalecane} jest u¿ycie
pakietu \pkgname{ifpdf} (który dzia³a zarówno z~plain, jak i~\LaTeX)
lub analogicznych makr. Zwyk³e sprawdzanie czy zdefiniowano \cs{pdfoutput}
b±d¼ kilka innych poleceñ pierwotnych mo¿e nie wystarczyæ do rozstrzygniêcia
czy nie jest generowany plik \acro{PDF}. W~tym roku podjêli¶my
wysi³ek by zachowaæ, najlepiej jak to mo¿liwe, kompatybilno¶æ
z~dotychczasowymi przyzwyczajeniami u¿ytkowników. Od przysz³ego roku
nale¿y siê spodziewaæ, ¿e \cs{pdfoutput} mo¿e byæ zdefiniowany nawet wtedy,
gdy generowany jest plik \acro{DVI}.

\item pdf\TeX\ (\url{http://pdftex.org}) posiada obecnie wiele nowych
cech:

 \begin{itemize*}

 \item \cs{pdfmapfile} i~\cs{pdfmapline} pozwalaj± okre¶liæ
 z~poziomu dokumentu u¿yte mapy fontowe, a~tak¿e pojedyncze
 dodatkowe wpisy w~tych mapach.

 \item mikrotypograficzne operacje z~fontami s± ³atwiejsze w u¿yciu;\\
 \url{http://www.ntg.nl/pipermail/ntg-pdftex/2004-May/000504.html}

 \item wszystkie parametry pracy pdf\TeX-a, dotychczas okre¶lane
 w~specjalnym pliku konfiguracyjnym \filename{pdftex.cfg}, musz± byæ
 teraz ustawiane poleceniami wbudowanymi, jak w~pliku
 \filename{pdftexconfig.tex}; plik \filename{pdftex.cfg}
 nie jest ju¿ w~ogóle wykorzystywany. Po zmianie \filename{pdftexconfig.tex}
 nale¿y na nowo wygenerowaæ pliki formatów (wci±¿ jednak u¿ytkownik ma
 pe³n± swobodê okre¶lania parametrów w~redagowanym dokumencie);

 \item wiêcej informacji zawarto w~podrêczniku pdf\TeX-a:
 \OnCD{texmf/doc/pdftex/manual}.

 \end{itemize*}

\item Polecenie \cs{input} w~programach \cmdname{tex},
 \cmdname{mf} oraz \cmdname{mpost} akceptuje obecnie nazwy
 plików ograniczone podwójnymi apostrofami, zawieraj±ce spacje i~inne
 znaki, np.:
\begin{verbatim}
\input "nazwa_pliku ze spacjami"   % plain
\input{"nazwa_pliku ze spacjami"}  % latex
\end{verbatim}
Wiêcej informacji zawiera podrêcznik Web2C: \OnCD{texmf/doc/web2c}.

\item \texttt{-output-directory} -- nowa opcja programów \cmdname{tex},
 \cmdname{mf} oraz \cmdname{mpost} -- pozwala na zapisanie wyniku pracy
 w~wyspecyfikowanym katalogu (np. mo¿emy uruchomiæ program \texttt{tex}
 z~plikiem znajduj±cym siê na dysku tylko do odczytu, za¶ wynik zapisaæ
 na dysku pozwalaj±cym na~to);

\item Rozszerzenie enc\TeX\ zosta³o szczê¶liwie w³±czone do Web2C.
 Aby uaktywniæ to rozszerzenie, nale¿y podczas generowania formatu
 u¿yæ opcji \optname{-enc}. Ogólnie mówi±c, enc\TeX\ obs³uguje
 przekodowanie wej¶cia i~wyj¶cia, w³±czaj±c tak¿e Unicode (\acro{UTF}-8)
 (patrz \OnCD{texmf-dist/doc/generic/enctex/} oraz
 \url{http://www.olsak.net/enctex.html}).

\item Dostêpny jest nowy program Aleph, który ³±czy cechy \eTeX\ i~\OMEGA.
 Póki co, dokumentacja jest znikoma (\OnCD{texmf-dist/doc/aleph/base}
 oraz \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=aleph}).
 Format bazuj±cy na \LaTeX-u dla programu Aleph nazwano \textsf{lamed}.

\item Aktualna dystrybucja \LaTeX-a zosta³a zaopatrzona w~now± licencjê
\acro{LPPL}, obecnie w~pe³ni zgodn± i~aprobowan± przez zalecenia okre¶lone
w~licencji Debiana. O~nowo¶ciach i~uaktualnieniach mo¿na siê dowiedzieæ
przegl±daj±c pliki \filename{ltnews} w~\OnCD{texmf-dist/doc/latex/base}.

\item Do³±czono tak¿e program \cmdname{dvipng} konwertuj±cy pliki \acro{DVI}
do formatu graficznego \acro{PNG} (\OnCD{texmf/doc/man/man1/dvipng.1}).

\item W~porozumieniu i~z~pomoc± autora, Claudio Beccari, ograniczono
pakiet \pkgname{cbgreek} do zestawu fontów rozs±dnego rozmiaru. Usuniêto
sporadycznie u¿ywane fonty konturowe i~s³u¿±ce do prezentacji. Pe³en
zestaw jest oczywi¶cie nadal dostêpny z~serwerów \acro{CTAN}
(\url{http://www.ctan.org/tex-archive/fonts/greek/cb}).

\item Usuniêto program \cmdname{oxdvi}; jego funkcje obs³uguje
obecnie \cmdname{xdvi}.

\item Programy z~przedrostkiem \cmdname{ini} oraz \cmdname{vir}
(np. \cmdname{initex}), które zwykle by³y dowi±zaniami do programów
\cmdname{tex}, \cmdname{mf} i~\cmdname{mpost}, nie s± ju¿ dostêpne.
W~zupe³no¶ci wystarcza u¿ycie w~wierszu poleceñ opcji \optname{-ini}.

\item Dystrybucja nie zawiera binariów dla platformy \textsf{i386-openbsd}
(g³ównie z~powodu braku chêtnych do wykonania kompilacji).

\item W~systemie \textsf{sparc-solaris} nale¿y ustawiæ zmienn± systemow±
\envname{LD\_LIBRARY\_PATH}, aby uruchomiæ programy \pkgname{t1utils}.
Binaria by³y kompilowane w~C++, ale w~tym systemie brak jest standardowego
po³o¿enia bibliotek uruchomieniowych. Fakt ten by³ ju¿ wcze¶niej znany,
ale nie by³ dotychczas udokumentowany. Z~kolei dla systemu
\textsf{mips-irix} wymagana jest obecno¶æ bibliotek \acro{MIPS}pro 7.4.

\end{itemize}

\subsection{Edycja 2005}

Edycja ta przynios³a, jak zwykle, mnóstwo aktualizacji pakietów
i~programów. Struktura dystrybucji ustabilizowa³a siê, niemniej jednak
pojawi³o siê nieco zmian w~konfiguracji:

\begin{itemize}

\item Wprowadzono nowe skrypty \cmdname{texconfig-sys}, \cmdname{updmap-sys}
 i~\cmdname{fmtutil-sys}, których zadaniem jest modyfikowanie plików
 konfiguracyjnych w~g³ównych drzewach katalogów systemu. Dotychczasowe
 skrypty \cmdname{texconfig}, \cmdname{updmap} i~\cmdname{fmtutil}
 modyfikuj± obecnie pliki u¿ytkownika w~katalogu \dirname{$HOME/.texlive2005}.
 (Patrz czê¶æ~\ref{sec:texconfig}, str.~\pageref{sec:texconfig}).

\item Nowe zmienne ¶rodowiskowe \envname{TEXMFCONFIG}
 i~\envname{TEXMFSYSCONFIG} wskazuj± po³o¿enie drzew katalogów z~plikami
 konfiguracyjnymi, odpowiednio: u¿ytkownika i~systemu. Tak wiêc mo¿e okazaæ
 siê koniecznym przeniesienie w³asnych wersji \filename{fmtutil.cnf}
 i~\filename{updmap.cfg} w~odpowiednie miejsca. Inn± mo¿liwo¶ci± jest
 przedefiniowanie \envname{TEXMFCONFIG} lub \envname{TEXMFSYSCONFIG}
 w~pliku texmf.cnf. W~ka¿dym przypadku po³o¿enie tych plików i~przypisania
 \envname{TEXMFCONFIG} i~\envname{TEXMFSYSCONFIG} musz± byæ zgodne.
 (Patrz czê¶æ~\ref{sec:texmftrees}, str.~\pageref{sec:texmftrees}.)

\item W~wydaniu zesz³orocznym przy produkowaniu wynikowego pliku DVI
 \verb|\pdfoutput| i~podobne polecenia pozostawa³y niezdefiniowane, mimo
 ¿e u¿ywany by³ program \cmdname{pdfetex}. Zgodnie z~obietnic±,
 w~tym roku zarzucili¶my to rozwi±zanie, którego celem by³o zapewnienie
 kompatybilno¶ci. Z~tego powodu bêd± musia³y ulec zmianie te Twoje dokumenty,
 które u¿ywaj± \verb|\ifx\pdfoutput\undefined| do sprawdzania czy plik
 wynikowy ma byæ w~formacie PDF. Mo¿esz zastosowaæ pakiet \pkgname{ifpdf.sty},
 który dzia³a zarówno z~plain \TeX-em jak i~\LaTeX-em, albo zapo¿yczyæ
 zastosowane w~nim rozwi±zania.

\item W~wydaniu zesz³orocznym zmienili¶my wiêkszo¶æ formatów tak, aby na
 wyj¶ciu 8-bitowe znaki by³y reprezentowane przez same siebie (por.
 poprzednia czê¶æ). Nowy plik TCX o~nazwie \filename{empty.tcx} pozwala
 w~³atwy sposób uzyskaæ w~razie potrzeby oryginaln± notacjê (\verb|^^|),
 np.:

\begin{verbatim}
latex --translate-file=empty.tcx twojplik.tex
\end{verbatim}

\item Do³±czono nowy program \cmdname{dvipdfmx}, s³u¿±cy do konwersji DVI
 do PDF. Program jest aktywnie pielêgnowan± aktualizacj± programu
 \cmdname{dvipdfm}, który wci±¿ jest dostêpny, ale nie jest ju¿ polecany.

\item Nowe programy \cmdname{pdfopen} i~\cmdname{pdfclose} pozwalaj± na
 prze³adowanie plików PDF w~Adobe Acrobat Reader, bez konieczno¶ci ponownego
 uruchamiania programu. (Inne przegl±darki formatu PDF, jak \cmdname{xpdf},
 \cmdname{gv} i~\cmdname{gsview}, nigdy na tê przypad³o¶æ nie cierpia³y.)

\item Dla spójno¶ci, zmienne \envname{HOMETEXMF} i~\envname{VARTEXMF} zosta³y
 przemianowane odpowiednio na \envname{TEXMFHOME} i~\envname{TEXMFSYSVAR}.
 Istnieje równie¿ \envname{TEXMFVAR}, która przeznaczona jest domy¶lnie
 dla u¿ytkownika. Patrz te¿ punkt pierwszy, powy¿ej.

\end{itemize}

\subsection{Edycja 2007}
\label{sec:tlcurrent}

Najwiêksz± nowo¶ci± edycji lat 2006 i~2007 jest Xe\TeX{},
w~postaci programów \texttt{xetex} i~\texttt{xelatex}; patrz
\OnCD{texmf-dist/doc/xetex/XeTeX-reference.pdf} lub
\url{http://scripts.sil.org/xetex}.

W istotny sposób zosta³ zaktualizowany MetaPost, planuje siê tak¿e jego
dalszy rozwój (\url{http://tug.org/metapost/articles}); to samo dotyczy
pdf\TeX-a (\url{http://tug.org/applications/pdftex}).

Pliki formatów (pdf)TeX-a (\filename{.fmt}) oraz analogiczne dla MetaPosta
i~Meta\-Fonta s± obecnie zapisywane w~podkatalogach \dirname{texmf/web2c},
choæ sam ten katalog jest nadal przeszukiwany. Podkatalogi te maj± nazwê
zgodn± z~zastosowanym podczas generowania ,,silnikiem'', np.
\filename{tex}, \filename{pdftex} lub \filename{xetex}. Zmiana ta nie powinna
byæ zauwa¿alna w~typowym u¿yciu.

Program \texttt{tex} (plain) ju¿ nie analizuje pierwszego wiersza
rozpoczynaj±cego siê znakami \texttt{\%\&} aby ustaliæ jaki ma wczytaæ
format. Jest to zatem czysty, Knuthowy \TeX. \LaTeX\ i~wszystkie
pozosta³e formaty nadal analizuj± pierwszy wiersz z~\texttt{\%\&}.

Skrypty instalacyjne akcepuj± obecnie kilka zmiennych ¶rodowiska, co
umo¿liwia instalowanie wsadowe (nieinteraktywne) -- patrz
rozdzia³~\ref{sec:noninteractive-install}.

Oczywi¶cie, jak zwykle, w~okresie od ostatniego wydania wykonano setki innych
aktualizacji pakietów i programów. Kolejne aktualizacje mo¿na znale¼æ
tradycyjnie na \acro{CTAN} (\url{http://www.ctan.org}).

Drzewo ¼ród³owe \TL{} jest obecnie przechowywane w~Subversion. Przegl±danie
umo¿liwia standardowy interfejs www, a jego adres jest opublikowany
na stronie \url{http://tug.org.pl/texlive}.
Mimo i¿ nie widaæ efektów tej zmiany w koñcowej dystrybucji, mamy nadziejê,
¿e bêdzie to stabilne repozytorium oprogramowania dla rozwoju \TL{}
w~nadchodz±cych latach.

Na koniec, w~maju 2006~r. Thomas Esser og³osi³, ¿e zaprzestaje aktualizowania
dystrybucji te\TeX{} (\url{http://tug.org/tetex}).  W wyniku tego znacznie
wzros³o zainteresowanie \TL-em, szczególnie w¶ród dystrybutorów
\acro{GNU}/Linux-a. (W \TL{} zdefiniowano w przybli¿eniu równowa¿ny, nowy
schemat instalacyjny pod nazw± \texttt{tetex}.) Mamy nadziejê, ¿e
w~przysz³o¶ci doprowadzi to do takich ulepszeñ w~otoczeniu \TeX-owym, na
których wszyscy skorzystaj±.

\subsection{Przysz³e wersje}

\emph{Niniejsza dystrybucja nie jest doskona³a!} Planujemy kontynuowanie
wydawania nowych wersji i~chcieliby¶my, ¿eby zawiera³y one jeszcze wiêcej
pomocnej dokumentacji, wiêcej programów u¿ytkowych, lepsze programy
instalacyjne oraz (oczywi¶cie) stale ulepszany i~poprawiany katalog makr
i~fontów. Zadanie to jest wykonywane przez ciê¿ko pracuj±cych ochotników,
po¶wiêcaj±cych na to wiele swojego wolnego czasu. Wiele jeszcze pozosta³o do
zrobienia. Je¿eli mo¿esz pomóc, nie zastanawiaj siê i~przy³±cz siê do nas.

Prosimy o~przesy³anie poprawek, sugestii i~uzupe³nieñ oraz deklaracji
pomocy w~opracowywaniu kolejnych edycji na adres:\hfill\null
 %
\begin{quote}
\email{tex-live@tug.org} \\
\url{http://tug.org/texlive}
\end{quote}

%Uaktualnienia, og³oszenia i~wskazówki bêd± dostêpne na stronie
%\url{http://tug.org/texlive.html}.

\end{document}