summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/Master/texmf-dist/doc/texlive/texlive-pl/texlive-pl.tex
blob: 1e8b3da1de6a30d0549e6b54734039323d0c6849 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
1132
1133
1134
1135
1136
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1143
1144
1145
1146
1147
1148
1149
1150
1151
1152
1153
1154
1155
1156
1157
1158
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
1187
1188
1189
1190
1191
1192
1193
1194
1195
1196
1197
1198
1199
1200
1201
1202
1203
1204
1205
1206
1207
1208
1209
1210
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
1257
1258
1259
1260
1261
1262
1263
1264
1265
1266
1267
1268
1269
1270
1271
1272
1273
1274
1275
1276
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
1285
1286
1287
1288
1289
1290
1291
1292
1293
1294
1295
1296
1297
1298
1299
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
1307
1308
1309
1310
1311
1312
1313
1314
1315
1316
1317
1318
1319
1320
1321
1322
1323
1324
1325
1326
1327
1328
1329
1330
1331
1332
1333
1334
1335
1336
1337
1338
1339
1340
1341
1342
1343
1344
1345
1346
1347
1348
1349
1350
1351
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
1361
1362
1363
1364
1365
1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
1379
1380
1381
1382
1383
1384
1385
1386
1387
1388
1389
1390
1391
1392
1393
1394
1395
1396
1397
1398
1399
1400
1401
1402
1403
1404
1405
1406
1407
1408
1409
1410
1411
1412
1413
1414
1415
1416
1417
1418
1419
1420
1421
1422
1423
1424
1425
1426
1427
1428
1429
1430
1431
1432
1433
1434
1435
1436
1437
1438
1439
1440
1441
1442
1443
1444
1445
1446
1447
1448
1449
1450
1451
1452
1453
1454
1455
1456
1457
1458
1459
1460
1461
1462
1463
1464
1465
1466
1467
1468
1469
1470
1471
1472
1473
1474
1475
1476
1477
1478
1479
1480
1481
1482
1483
1484
1485
1486
1487
1488
1489
1490
1491
1492
1493
1494
1495
1496
1497
1498
1499
1500
1501
1502
1503
1504
1505
1506
1507
1508
1509
1510
1511
1512
1513
1514
1515
1516
1517
1518
1519
1520
1521
1522
1523
1524
1525
1526
1527
1528
1529
1530
1531
1532
1533
1534
1535
1536
1537
1538
1539
1540
1541
1542
1543
1544
1545
1546
1547
1548
1549
1550
1551
1552
1553
1554
1555
1556
1557
1558
1559
1560
1561
1562
1563
1564
1565
1566
1567
1568
1569
1570
1571
1572
1573
1574
1575
1576
1577
1578
1579
1580
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
1594
1595
1596
1597
1598
1599
1600
1601
1602
1603
1604
1605
1606
1607
1608
1609
1610
1611
1612
1613
1614
1615
1616
1617
1618
1619
1620
1621
1622
1623
1624
1625
1626
1627
1628
1629
1630
1631
1632
1633
1634
1635
1636
1637
1638
1639
1640
1641
1642
1643
1644
1645
1646
1647
1648
1649
1650
1651
1652
1653
1654
1655
1656
1657
1658
1659
1660
1661
1662
1663
1664
1665
1666
1667
1668
1669
1670
1671
1672
1673
1674
1675
1676
1677
1678
1679
1680
1681
1682
1683
1684
1685
1686
1687
1688
1689
1690
1691
1692
1693
1694
1695
1696
1697
1698
1699
1700
1701
1702
1703
1704
1705
1706
1707
1708
1709
1710
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
1725
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
1781
1782
1783
1784
1785
1786
1787
1788
1789
1790
1791
1792
1793
1794
1795
1796
1797
1798
1799
1800
1801
1802
1803
1804
1805
1806
1807
1808
1809
1810
1811
1812
1813
1814
1815
1816
1817
1818
1819
1820
1821
1822
1823
1824
1825
1826
1827
1828
1829
1830
1831
1832
1833
1834
1835
1836
1837
1838
1839
1840
1841
1842
1843
1844
1845
1846
1847
1848
1849
1850
1851
1852
1853
1854
1855
1856
1857
1858
1859
1860
1861
1862
1863
1864
1865
1866
1867
1868
1869
1870
1871
1872
1873
1874
1875
1876
1877
1878
1879
1880
1881
1882
1883
1884
1885
1886
1887
1888
1889
1890
1891
1892
1893
1894
1895
1896
1897
1898
1899
1900
1901
1902
1903
1904
1905
1906
1907
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
2035
2036
2037
2038
2039
2040
2041
2042
2043
2044
2045
2046
2047
2048
2049
2050
2051
2052
2053
2054
2055
2056
2057
2058
2059
2060
2061
2062
2063
2064
2065
2066
2067
2068
2069
2070
2071
2072
2073
2074
2075
2076
2077
2078
2079
2080
2081
2082
2083
2084
2085
2086
2087
2088
2089
2090
2091
2092
2093
2094
2095
2096
2097
2098
2099
2100
2101
2102
2103
2104
2105
2106
2107
2108
2109
2110
2111
2112
2113
2114
2115
2116
2117
2118
2119
2120
2121
2122
2123
2124
2125
2126
2127
2128
2129
2130
2131
2132
2133
2134
2135
2136
2137
2138
2139
2140
2141
2142
2143
2144
2145
2146
2147
2148
2149
2150
2151
2152
2153
2154
2155
2156
2157
2158
2159
2160
2161
2162
2163
2164
2165
2166
2167
2168
2169
2170
2171
2172
2173
2174
2175
2176
2177
2178
2179
2180
2181
2182
2183
2184
2185
2186
2187
2188
2189
2190
2191
2192
2193
2194
2195
2196
2197
2198
2199
2200
2201
2202
2203
2204
2205
2206
2207
2208
2209
2210
2211
2212
2213
2214
2215
2216
2217
2218
2219
2220
2221
2222
2223
2224
2225
2226
2227
2228
2229
2230
2231
2232
2233
2234
2235
2236
2237
2238
2239
2240
2241
2242
2243
2244
2245
2246
2247
2248
2249
2250
2251
2252
2253
2254
2255
2256
2257
2258
2259
2260
2261
2262
2263
2264
2265
2266
2267
2268
2269
2270
2271
2272
2273
2274
2275
2276
2277
2278
2279
2280
2281
2282
2283
2284
2285
2286
2287
2288
2289
2290
2291
2292
2293
2294
2295
2296
2297
2298
2299
2300
2301
2302
2303
2304
2305
2306
2307
2308
2309
2310
2311
2312
2313
2314
2315
2316
2317
2318
2319
2320
2321
2322
2323
2324
2325
2326
2327
2328
2329
2330
2331
2332
2333
2334
2335
2336
2337
2338
2339
2340
2341
2342
2343
2344
2345
2346
2347
2348
2349
2350
2351
2352
2353
2354
2355
2356
2357
2358
2359
2360
2361
2362
2363
2364
2365
2366
2367
2368
2369
2370
2371
2372
2373
2374
2375
2376
2377
2378
2379
2380
2381
2382
2383
2384
2385
2386
2387
2388
2389
2390
2391
2392
2393
2394
2395
2396
2397
2398
2399
2400
2401
2402
2403
2404
2405
2406
2407
2408
2409
2410
2411
2412
2413
2414
2415
2416
2417
2418
2419
2420
2421
2422
2423
2424
2425
2426
2427
2428
2429
2430
2431
2432
2433
2434
2435
2436
2437
2438
2439
2440
2441
2442
2443
2444
2445
2446
2447
2448
2449
2450
2451
2452
2453
2454
2455
2456
2457
2458
2459
2460
2461
2462
2463
2464
2465
2466
2467
2468
2469
2470
2471
2472
2473
2474
2475
2476
2477
2478
2479
2480
2481
2482
2483
2484
2485
2486
2487
2488
2489
2490
2491
2492
2493
2494
2495
2496
2497
2498
2499
2500
2501
2502
2503
2504
2505
2506
2507
2508
2509
2510
2511
2512
2513
2514
2515
2516
2517
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
2553
2554
2555
2556
2557
2558
2559
2560
2561
2562
2563
2564
2565
2566
2567
2568
2569
2570
2571
2572
2573
2574
2575
2576
2577
2578
2579
2580
2581
2582
2583
2584
2585
2586
2587
2588
2589
2590
2591
2592
2593
2594
2595
2596
2597
2598
2599
2600
2601
2602
2603
2604
2605
2606
2607
2608
2609
2610
2611
2612
2613
2614
2615
2616
2617
2618
2619
2620
2621
2622
2623
2624
2625
2626
2627
2628
2629
2630
2631
2632
2633
2634
2635
2636
2637
2638
2639
2640
2641
2642
2643
2644
2645
2646
2647
2648
2649
2650
2651
2652
2653
2654
2655
2656
2657
2658
2659
2660
2661
2662
2663
2664
2665
2666
2667
2668
2669
2670
2671
2672
2673
2674
2675
2676
2677
2678
2679
2680
2681
2682
2683
2684
2685
2686
2687
2688
2689
2690
2691
2692
2693
2694
2695
2696
2697
2698
2699
2700
2701
2702
2703
2704
2705
2706
2707
2708
2709
2710
2711
2712
2713
2714
2715
2716
2717
2718
2719
2720
2721
2722
2723
2724
2725
2726
2727
2728
2729
2730
2731
2732
2733
2734
2735
2736
2737
2738
2739
2740
2741
2742
2743
2744
2745
2746
2747
2748
2749
2750
2751
2752
2753
2754
2755
2756
2757
2758
2759
2760
2761
2762
2763
2764
2765
2766
2767
2768
2769
2770
2771
2772
2773
2774
2775
2776
2777
2778
2779
2780
2781
2782
2783
2784
2785
2786
2787
2788
2789
2790
2791
2792
2793
2794
2795
2796
2797
2798
2799
2800
2801
2802
2803
2804
2805
2806
2807
2808
2809
2810
2811
2812
2813
2814
2815
2816
2817
2818
2819
2820
2821
2822
2823
2824
2825
2826
2827
2828
2829
2830
2831
2832
2833
2834
2835
2836
2837
2838
2839
2840
2841
2842
2843
2844
2845
2846
2847
2848
2849
2850
2851
2852
2853
2854
2855
2856
2857
2858
2859
2860
2861
2862
2863
2864
2865
2866
2867
2868
2869
2870
2871
2872
2873
2874
2875
2876
2877
2878
2879
2880
2881
2882
2883
2884
2885
2886
2887
2888
2889
2890
2891
2892
2893
2894
2895
2896
2897
2898
2899
2900
2901
2902
2903
2904
2905
2906
2907
2908
2909
2910
2911
2912
2913
2914
2915
2916
2917
2918
2919
2920
2921
2922
2923
2924
2925
2926
2927
2928
2929
2930
2931
2932
2933
2934
2935
2936
2937
2938
2939
2940
2941
2942
2943
2944
2945
2946
2947
2948
2949
2950
2951
2952
2953
2954
2955
2956
2957
2958
2959
2960
2961
2962
2963
2964
2965
2966
2967
2968
2969
2970
2971
2972
2973
2974
2975
2976
2977
2978
2979
2980
2981
2982
2983
2984
2985
2986
2987
2988
2989
2990
2991
2992
2993
2994
2995
2996
2997
2998
2999
3000
3001
3002
3003
3004
3005
3006
3007
3008
3009
3010
3011
3012
3013
3014
3015
3016
3017
3018
3019
3020
3021
3022
3023
3024
3025
3026
3027
3028
3029
3030
3031
3032
3033
3034
3035
3036
3037
3038
3039
3040
3041
3042
3043
3044
3045
3046
3047
3048
3049
3050
3051
3052
3053
3054
3055
3056
3057
3058
3059
3060
3061
3062
3063
3064
3065
3066
3067
3068
3069
3070
3071
3072
3073
3074
3075
3076
3077
3078
3079
3080
3081
3082
3083
3084
3085
3086
3087
3088
3089
3090
3091
3092
3093
3094
3095
3096
3097
3098
3099
3100
3101
3102
3103
3104
3105
3106
3107
3108
3109
3110
3111
3112
3113
3114
3115
3116
3117
3118
3119
3120
3121
3122
3123
3124
3125
3126
3127
3128
3129
3130
3131
3132
3133
3134
3135
3136
3137
3138
3139
3140
3141
3142
3143
3144
3145
3146
3147
3148
3149
3150
3151
3152
3153
3154
3155
3156
3157
3158
3159
3160
3161
3162
3163
3164
3165
3166
3167
3168
3169
3170
3171
3172
3173
3174
3175
3176
3177
3178
3179
3180
3181
3182
3183
3184
3185
3186
3187
3188
3189
3190
3191
3192
3193
3194
3195
3196
3197
3198
3199
3200
3201
3202
3203
3204
3205
3206
3207
3208
3209
3210
3211
3212
3213
3214
3215
3216
3217
3218
3219
3220
3221
3222
3223
3224
3225
3226
3227
3228
3229
3230
3231
3232
3233
3234
3235
3236
3237
3238
3239
3240
3241
3242
3243
3244
3245
3246
3247
3248
3249
3250
3251
3252
3253
3254
3255
3256
3257
3258
3259
3260
3261
3262
3263
3264
3265
3266
3267
3268
3269
3270
3271
3272
3273
3274
3275
3276
3277
3278
3279
3280
3281
3282
3283
3284
3285
3286
3287
3288
3289
3290
3291
3292
3293
3294
3295
3296
3297
3298
3299
3300
3301
3302
3303
3304
3305
3306
3307
3308
3309
3310
3311
3312
3313
3314
3315
3316
3317
3318
3319
3320
3321
3322
3323
3324
3325
3326
3327
3328
3329
3330
3331
3332
3333
3334
3335
3336
3337
3338
3339
3340
3341
3342
3343
3344
3345
3346
3347
3348
3349
3350
3351
3352
3353
3354
3355
3356
3357
3358
3359
3360
3361
3362
3363
3364
3365
3366
3367
3368
3369
3370
3371
3372
3373
3374
3375
3376
3377
3378
3379
3380
3381
3382
3383
3384
3385
3386
3387
3388
3389
3390
3391
3392
3393
3394
3395
3396
3397
3398
3399
3400
3401
3402
3403
3404
3405
3406
3407
3408
3409
3410
3411
3412
3413
3414
3415
3416
3417
3418
3419
3420
3421
3422
3423
3424
3425
3426
3427
3428
3429
3430
3431
3432
3433
3434
3435
3436
3437
3438
3439
3440
3441
3442
3443
3444
3445
3446
3447
3448
3449
3450
3451
3452
3453
3454
3455
3456
3457
3458
3459
3460
3461
3462
3463
3464
3465
3466
3467
3468
3469
3470
3471
3472
3473
3474
3475
3476
3477
3478
3479
3480
3481
3482
3483
3484
3485
3486
3487
3488
3489
3490
3491
3492
3493
3494
3495
3496
3497
3498
3499
3500
3501
3502
3503
3504
3505
3506
3507
3508
3509
3510
3511
3512
3513
3514
3515
3516
3517
3518
3519
3520
3521
3522
3523
3524
3525
3526
3527
3528
3529
3530
3531
3532
3533
3534
3535
3536
3537
3538
3539
3540
3541
3542
3543
3544
3545
3546
3547
3548
3549
3550
3551
3552
3553
3554
3555
3556
3557
3558
3559
3560
3561
3562
3563
3564
3565
3566
3567
3568
3569
3570
3571
3572
3573
3574
3575
3576
3577
3578
3579
3580
3581
3582
3583
3584
3585
3586
3587
3588
3589
3590
3591
3592
3593
3594
3595
3596
3597
3598
3599
3600
3601
3602
3603
3604
3605
3606
3607
3608
3609
3610
3611
3612
3613
3614
3615
3616
3617
3618
3619
3620
3621
3622
3623
3624
3625
3626
3627
3628
3629
3630
3631
3632
3633
3634
3635
3636
3637
3638
3639
3640
3641
3642
3643
3644
3645
3646
3647
3648
3649
3650
3651
3652
3653
3654
3655
3656
3657
3658
3659
3660
3661
3662
3663
3664
3665
3666
3667
3668
3669
3670
3671
3672
3673
3674
3675
3676
3677
3678
3679
3680
3681
3682
3683
3684
3685
3686
3687
3688
3689
3690
3691
3692
3693
3694
3695
3696
3697
3698
3699
3700
3701
3702
3703
3704
3705
3706
3707
3708
3709
3710
3711
3712
3713
3714
3715
3716
3717
3718
3719
3720
3721
3722
3723
3724
3725
3726
3727
3728
3729
3730
3731
3732
3733
3734
3735
3736
3737
3738
3739
3740
3741
3742
3743
3744
3745
3746
3747
3748
3749
3750
3751
3752
3753
3754
3755
3756
3757
3758
3759
3760
3761
3762
3763
3764
3765
3766
3767
3768
3769
3770
3771
3772
3773
3774
3775
3776
3777
3778
3779
3780
3781
3782
3783
3784
3785
3786
3787
3788
3789
3790
3791
3792
3793
3794
3795
3796
3797
3798
3799
3800
3801
3802
3803
3804
3805
3806
3807
3808
3809
3810
3811
3812
3813
3814
3815
3816
3817
3818
3819
3820
3821
3822
3823
3824
3825
3826
3827
3828
3829
3830
3831
3832
3833
3834
3835
3836
3837
3838
3839
3840
3841
3842
3843
3844
3845
3846
3847
3848
3849
3850
3851
3852
3853
3854
3855
3856
3857
3858
3859
3860
3861
3862
3863
3864
3865
3866
3867
3868
3869
3870
3871
3872
3873
3874
3875
3876
3877
3878
3879
3880
3881
3882
3883
3884
3885
3886
3887
3888
3889
3890
3891
3892
3893
3894
3895
3896
3897
3898
3899
3900
3901
3902
3903
3904
3905
3906
3907
3908
3909
3910
3911
3912
3913
3914
3915
3916
3917
3918
3919
3920
3921
3922
3923
3924
3925
3926
3927
3928
3929
3930
3931
3932
3933
3934
3935
3936
3937
3938
3939
3940
3941
3942
3943
3944
3945
3946
3947
3948
3949
3950
3951
3952
3953
3954
3955
3956
3957
3958
3959
3960
3961
3962
3963
3964
3965
3966
3967
3968
3969
3970
3971
3972
3973
3974
3975
3976
3977
3978
3979
3980
3981
3982
3983
3984
3985
3986
3987
3988
3989
3990
3991
3992
3993
3994
3995
3996
3997
3998
3999
4000
4001
4002
4003
4004
4005
4006
4007
4008
4009
4010
4011
4012
4013
4014
4015
4016
4017
4018
4019
4020
4021
4022
4023
4024
4025
4026
4027
4028
4029
4030
4031
4032
4033
4034
4035
4036
4037
4038
4039
4040
4041
4042
4043
4044
4045
4046
4047
4048
4049
4050
4051
4052
4053
4054
4055
4056
4057
4058
4059
4060
4061
4062
4063
4064
4065
4066
4067
4068
4069
4070
4071
4072
4073
% iso8859-2
% $Id: texlive-pl.tex, v. 53 2015/05/17
% TeX Live documentation.
% Originally written by Sebastian Rahtz and Michel Goossens,
% now maintained by Karl Berry and others.
% Polish translation and additions by Staszek Wawrykiewicz
% (with a little help from my friends, while my guitar gently weeps ;-)
% Public domain.
%  ----
% UWAGA dla recenzentów/t³umaczy:  %%! to moje komentarze (StaW)
\documentclass{article}
\let\tldocenglish=0 % for live4ht.cfg
\let\textsl\textit
\usepackage{tex-live}
\usepackage{polski}            %% for PL
\usepackage[latin2]{inputenc}  %% for PL
\usepackage[T1]{fontenc}
\exhyphenpenalty=10000         %% for PL
\def\Dash{---}
\widowpenalty=10000
\clubpenalty=10000
%% redefined MF logo!  %% for PL
%\def\MF{\textlogo{META}\-\textlogo{FONT}} %% for PL
%\def\MP{\textlogo{META}\-\textlogo{POST}} %% *** TP ***
\def\shac{\char178} % for PL + qtmr (HTML)
\def\aac{\char225}  % for PL + qtmr (HTML)
\def\iac{\char237}  % for PL + qtmr (HTML)
\renewcommand{\samp}[1]{,,\texttt{#1}''}  %% for PL
%% Polish style for sections
\makeatletter
\renewcommand{\@seccntformat}[1]{%
 \csname the#1\endcsname.\hspace{.5em}} %%
\def\numberline#1{\hb@xt@\@tempdima{#1.\hfill}}
\makeatother
\hyphenation{tex-basic la-tex pdf-tex}
%% -----
\begin{document}

\title{\huge \textit{Przewodnik po \protect\TL{} 2015}
}

\author{Redakcja: Karl Berry; t³umaczenie: Staszek Wawrykiewicz \\[3mm]
        \url{http://tug.org/texlive/}
}

\date{Maj 2015}

\maketitle

\begin{multicols}{2}
\tableofcontents
%\listoftables
\end{multicols}
%--------------------------
\section{Wstêp}\label{sec:intro}

\subsection{\TeX\ Live i \TeX\ Collection}
Niniejsza dokumentacja opisuje oprogramowanie \TL{} --
dystrybucjê \TeX-a wraz z~programami pomocniczymi, dostêpn± dla 
ró¿nych wersji Unix, w~tym \acro{GNU}/Linux, \MacOSX{} i~Cygwin,
oraz Windows. 

\TL{} mo¿na ¶ci±gn±æ z~sieci b±d¼ otrzymaæ na p³ytce \DVD \TK{}, któr±
otrzymuj± cz³onkowie odpowiedniej Grupy U¿ytkowników Systemu \TeX{}.
Czê¶æ \ref{sec:tl-coll-dists} omawia pokrótce zawarto¶æ tej p³ytki.
Zarówno \TL{}, jak i \TK{} powsta³y dziêki zbiorowemu wysi³kowi Grup.
W~tym dokumencie omówimy g³ównie sam± dystrybucjê \TL.

\TL{} zawiera skompilowane programy: \TeX{}, \LaTeXe{}, \mbox{\MF}, \MP,
\BibTeX{} i~wiele innych oraz bogaty zestaw pakietów makr o~wielorakim
zastosowaniu, a tak¿e fonty i~dokumentacje. Wszystko to umo¿liwia sk³ad 
publikacji w~wielu jêzykach.

Pakiety zawarte w~\TL{} s± regularnie aktualizowane na serwerach \acro{CTAN}
(\textit{Comprehensive TeX Archive Network}), które gromadz± wszelkie 
zasoby dotycz±ce systemu \TeX: \url{http://www.ctan.org}.

Lista najwa¿niejszych zmian dokonanych w~tej edycji \TL{}
znajduje siê w~czê¶ci~\ref{sec:tlcurrent}, na str.~\pageref{sec:tlcurrent}.

Nie opisujemy tu, czym jest system \TeX{}, a~jedynie kwestiê instalacji
i~konfiguracji oprogramowania \TL.
Pocz±tkuj±cy u¿ytkownicy mog± siê zapoznaæ z~podstawowymi pojêciami
np. w~artykule {\it Przewodnik po systemie \TeX\/}:
\OnCD{texmf-dist/doc/generic/tex-virtual-academy-pl/cototex.html}.

\htmlanchor{platforms}
\subsection{Obs³ugiwane systemy operacyjne}
\label{sec:os_support}

\TL{} zawiera oprogramowanie dla wielu platform uniksowych,
w~tym \GNU/Linux, \MacOSX i~Cyg\-win. Za³±czone pliki ¼ród³owe pozwalaj± te¿ 
na jego instalacjê na platformach innych systemów operacyjnych i~kompilacjê
samych programów.

Spo¶ród systemów Windows obs³ugiwane s± tylko XP i nowsze wersje.
 %(choæ w Windows 2000 \TL{} te¿ w~zasadzie dzia³a).
 Wprawdzie brak jest oprogramowania dedykowanego dla wersji 64-bitowych, ale
programy 32-bitowe dzia³aj± na nich równie sprawnie.

W czê¶ci \ref{sec:tl-coll-dists} omówiono alternatywne dystrybucje,
przeznaczone dla Windows oraz \MacOSX.

\subsection{Podstawy instalacji \protect\TL{}}
\label{sec:basic}

\TL{} mo¿na zainstalowaæ z~p³ytki \DVD{} lub internetu
(\url{http://tug.org/texlive/acquire.html}). Program instalacyjny
jest niewielki i~pozwala pobraæ z sieci wszystkie potrzebne pakiety.
Jest to wygodne, zw³aszcza gdy potrzebujemy jedynie czê¶ci oprogramowania
\TL\ i~nie chcemy pobieraæ niepotrzebnie obrazu ca³ej p³ytki instalacyjnej.

Posiadaj±c p³ytkê \TK{} \DVD{} (lub jej obraz w~pliku \code{.iso})
mo¿emy zaistalowaæ \TL{} na twardym dysku,
lub przygotowaæ przeno¶n± instalacjê, np. na pen drivie
(patrz czê¶æ~\ref{sec:portable-tl}).
Szczegó³owy opis instalacji \TL{} znajduje siê w dalszych rozdzia³ach 
tego dokumentu, tu podamy skrócony przepis:

\begin{itemize*}
 \item program instalacyjny \filename{install-tl} mo¿e dzia³aæ w~kilku
trybach: tzw. ,,wizard'' (graficznym, parametr \code{-gui=wizard}) -- 
domy¶lnym dla Windows; tekstowym (\code{-gui=text}, domy¶lnym dla 
Unix/Linux) i~graficznym trybie ,,expert'' (parametr \code{-gui=perltk}).
Dla wygody u¿ytkowników Windows uruchomienie
\filename{install-tl-advanced.bat} prze³±cza instalator w tryb ,,expert''.
 %tryb mo¿na wymusiæ podaj±c parametr \code{-gui}
 %b±d¼ \code{-no-gui};

\item jednym z~instalowanych programów jest \prog{tlmgr} (mened¿er \TL{}),
który równie¿ mo¿na uruchamiaæ w~trybie tekstowym b±d¼ graficznym; pozwala
on doinstalowaæ lub usun±æ pakiety, aktualizowaæ je z~sieci, a tak¿e
wykonaæ ró¿ne czynno¶ci konfiguracyjne.

\end{itemize*}

\htmlanchor{security}
\subsection{Uwagi dotycz±ce bezpieczeñstwa}
\label{sec:security}

Zgodnie z~nasz± najlepsz± wiedz±, g³ówne programy \TeX-owe s±
(i~zawsze by³y) nadzwyczaj odporne. Jednak mimo dok³adania najwy¿szej
staranno¶ci, inne programy wspieraj±ce, zawarte w~\TeX\ Live, nie
zawsze osi±gaj± ten sam poziom. Jak zawsze, nale¿y byæ 
ostro¿nym przy uruchamianiu programów z~danymi pochodz±cymi
z~niepewnych ¼róde³. Dla uzyskania najwy¿szego stopnia
bezpieczeñstwa zalecamy stosowania podczas pracy nowych podfolderów.

Konieczno¶æ zachowania staranno¶ci jest szczególnie wa¿na w systemie
Windows, poniewa¿ niezale¿nie od zawarto¶ci ¶cie¿ki przeszukiwania
poszukuje on programów zawsze najpierw w bie¿±cym folderze. To
zachowanie systemu otwiera szerokie mo¿liwo¶ci ataku. Usunêli¶my
wiele luk, lecz niew±tpliwie niektóre jeszcze pozosta³y, szczególnie
przy uruchamianiu programów pochodz±cych z~innych ¼róde³.  Zalecamy
wiêc sprawdzanie bie¿±cych folderów pod k±tem obecno¶ci podejrzanych
plików, w~szczególno¶ci plików wykonywalnych (binarnych lub
skryptów). Zwykle nie powinno ich byæ, a~w~szczególno¶ci nie
powinny byæ one tworzone w~wyniku typowego przetwarzania dokumentów.

I~na koniec: \TeX\ (oraz towarzysz±ce mu programy) mog±, przy przetwarzaniu
dokumentów, tworzyæ pliki. W³asno¶æ ta jest na wiele ró¿nych sposobów podatna
na nadu¿ycia. Tak¿e w~tych przypadkach, przetwarzanie nieznanych dokumentów
w~nowych podfolderach jest najlepszym znanym sposobem zabezpieczenia.

\subsection{Dostêpna pomoc}
\label{sec:help}

Spo³eczno¶æ \TeX-owa jest bardzo aktywna i~pomocna, st±d te¿ wiêkszo¶æ
powa¿nych zapytañ nie pozostaje bez odpowiedzi. Przed zadaniem
pytania warto je uprzednio dobrze przemy¶leæ i~sformu³owaæ, poniewa¿
respondenci to wolontariusze, w¶ród których znale¼æ siê mog± mniej lub
bardziej do¶wiadczeni u¿ytkownicy.
(Je¶li preferujemy komercyjne wsparcie techniczne, mo¿emy zamiast
\TL{} zakupiæ system u~jednego z~dostawców, których listê mo¿na znale¼æ
na \url{http://tug.org/interest.html#vendors}.)

Oto lista ¼róde³ pomocy, w~kolejno¶ci przez nas rekomendowanej:

\begin{description}
\item [\TeX{} \acro{FAQ}] \TeX-owy \acro{FAQ} jest obszernym zbiorem
odpowiedzi na wiele pytañ, od najprostszych do najbardziej
zaawansowanych. Jest on za³±czony na \TL{} w~katalogu 
\OnCD{texmf-dist/doc/generic/FAQ-en/},
a~tak¿e dostêpny w~sieci: \url{http://www.tex.ac.uk/faq}. Proponujemy
tam najpierw zajrzeæ. Uruchomiono te¿ serwis \acro{FAQ}
w~jêzyku polskim: \url{http://faq.gust.org.pl}.

\item [\TeX{} Catalogue] Je¶li poszukujemy konkretnego pakietu, fontu,
programu itp., to polecamy \TeX{} Catalogue. Jest to obszerne zestawienie
wszelkich pakietów dotycz±cych \TeX-a. Patrz:
 %\OnCD{texmf-dist/doc/english/catalogue} lub 
 \url{http://mirror.ctan.org/help/Catalogue/}.

\item [\TeX{} Web Resources] Strona \url{http://tug.org/interest.html}
zawiera wiele odsy³aczy, w~szczególno¶ci do ksi±¿ek, podrêczników
i~artyku³ów po¶wiêconych wszelkim aspektom pracy z~systemem \TeX.

\item [archiwa pomocy] G³ówne fora pomocy to grupa
Usenet \url{news:comp.text.tex}, lista dyskusyjna
\email{texhax@tug.org} oraz strona \url{http://tex.stackexchange.com}. 
Warto przeszukaæ archiwa list dyskusyjnych,
zawieraj±ce wiele pytañ i odpowiedzi zbieranych przez wiele lat:
\url{http://groups.google.com/group/comp.text.tex/topics} oraz
\url{http://tug.org/mail-archives/texhax}. Nie zaszkodzi
skorzystanie z~wyszukiwarki, np. \url{http://www.google.com}.

\item [wysy³anie pytañ] Je¶li nadal nie znajdujemy rozwi±zania problemu,
mo¿emy wys³aæ pytanie do \dirname{comp.text.tex}, skorzystaæ z~Google,
czytnika wiadomo¶ci b±d¼ pisz±c list na adres \email{texhax@tug.org}.
Przedtem jednak \emph{nale¿y} zapoznaæ siê z~poradami dotycz±cymi sposobu
zadawania pytañ, zawartymi w~\acro{FAQ}:
\url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=askquestion}.
Warto wspomnieæ stronê \LaTeX{} Community
(\url{http://www.latex-community.org/}), forum 
\url{http://www.latex-community.org/forum/} oraz
\TeX\ StackExchange (\url{http://tex.stackexchange.com/}). 
Polscy u¿ytkownicy maj± do dyspozycji listê dyskusyjn± GUST (polskiej Grupy
U¿ytkowników Systemu \TeX); informacje o niej
znajdziemy na stronie \url{http://www.gust.org.pl}.

\item [wsparcie ze strony spo³eczno¶ci \TL{}] Gdy chcemy zg³osiæ b³±d 
b±d¼ sugestie i~komentarze dotycz±ce dystrybucji \TL{}, instalacji 
lub dokumentacji, mamy do dyspozycji listê dyskusyjn± 
\email{tex-live@tug.org}. Je¶li kwestia dotyczy konkretnego programu 
(pakietu makr itp.) z~\TL{}, to lepiej jednak skierowaæ pytanie do osoby 
opiekuj±cej siê danym programem lub na specjalistyczn± listê dyskusyjn±.

\end{description}

Druga strona medalu to pomaganie tym, którzy maj± problemy. Zarówno
\dirname{comp.text.tex}, jak i~\code{texhax} (oraz lista dyskusyjna GUST)
s± otwarte dla ka¿dego,
tak wiêc zapraszamy do w³±czenia siê, czytania wiadomo¶ci i~pomagania
innym w~miarê w³asnych mo¿liwo¶ci. Witamy w¶ród u¿ytkowników
systemu \TeX!

%--------------------------
\section{Struktura \protect\TeX\protect\ Live}
\label{sec:struct-tl}

Omówimy tutaj strukturê i~zawarto¶æ dystrybucji \TL{}, a~tak¿e \TK{} --
p³ytki \DVD, w~sk³ad której wchodzi \TL.

\subsection{\protect\TeX\protect\ Collection: \TL, pro\TeX{}t, Mac\TeX}
\label{sec:tl-coll-dists}

\TK{} \DVD{} zawiera:

\begin{description}

\item [\TL] kompletny system \TeX, który pozwala na instalacjê na 
twardym dysku lub przygotowanie przeno¶nej instalacji np. na pen drivie; 
strona domowa projektu: \url{http://tug.org/texlive/}.

\item [Mac\TeX] dla systemu \MacOSX; posiada w³asny program instalacyjny
i~dodatkowe programy dla tego systemu; strona domowa projektu:
\url{http://tug.org/mactex/};  

\item [pro\TeX{}t] dystrybucja dla Windows, oparta na dystrybucji \MIKTEX{},
rozszerzonej o~dodatkowe narzêdzia; ca³kowicie niezale¿na od \TL;
\ProTeXt\ posiada w³asny, ³atwy w~obs³udze program instalacyjny;
 strona domowa projektu: \url{http://tug.org/protext}; 

\item [CTAN] zrzut zawarto¶ci archiwów \CTAN{};
(\url{http://www.ctan.org}).

% \item [\texttt{texmf-extra}] katalog z wybranymi pakietami dodatkowymi.

\end{description}

\CTAN, \pkgname{protext} nie spe³nia przyjêtych dla
\TL{} wymogów dotycz±cych swobody kopiowania, wobec tego nale¿y ten fakt
uwzglêdniæ przy redystrybucji b±d¼ modyfikacji zawarto¶ci wymienionych
katalogów.

\subsection{G³ówne katalogi \TL}
\label{sec:tld}

Poni¿ej wymieniono wa¿niejsze podkatalogi g³ównego katalogu \emph{instalacji}
\TL (na p³ytce \TK{} \DVD{} ca³a dystrybucja \TL{} zosta³a umieszczona nie
w~katalogu g³ównym, ale w~katalogu \dirname{texlive}, którego struktura nieco
siê ró¿ni; poni¿ej traktujemy katalog \dirname{texlive} jako katalog g³ówny
we wszystkich odniesieniach do instalacji \TL).

\begin{ttdescription}
\item[bin] skompilowane programy \TeX-owe i~pomocnicze, zorganizowane 
w~podkatalogach  wed³ug platform systemowych;

\item[readme-*.dir] krótkie omówienie z~u¿ytecznymi odno¶nikami,
w kilku jêzykach, w formacie \HTML{} i~zwyk³ym tekstowym;

\item[source] ¼ród³a wszystkich programów, w³±cznie z~g³ównymi dystrybucjami
 \Webc{} \TeX-a; 

%\item[support] ró¿ne programy pomocnicze zwi±zane z~\TeX-em, które \emph{nie}
% s± domy¶lnie instalowane;
% dla u¿ytkowników systemów Windows do³±czono ponadto szereg programów
% (edytory, ,,shelle TeX-owe''), których zwykle brak w~typowej instalacji
% Windows (programy te mog± byæ szczególnie przydatne dla pocz±tkuj±cych);

\item[texmf-dist] g³ówne drzewo katalogów instalacji (zawiera makra,
 fonty i~dokumentacje; patrz: \texttt{TEXMFDIST} w~nastêpnej czê¶ci);
%
%\item[texmf-doc] drzewo samodzielnych dokumentacji (m.in. podrêczniki itp.),
%  niezwi±zane z~konkretnymi pakietami, zorganizowane wed³ug jêzyków.

\item[tlpkg] skrypty, programy i~inne dane potrzebne do instalacji;
  katalog zawiera tak¿e ,,prywatne'' dla \TL{} kopie oprogramowania Perl 
  i~Ghostscript dla Windows (nie koliduj± one z~posiadanymi przez u¿ytkownika 
  podobnymi programami i~dzia³aj± tylko w~ramach instalacji); poza tym 
  do³±czono szybki i~wygodny program do podgl±du plików postscriptowych i~PDF
  -- PS\_View dla Windows.
\end{ttdescription}

Prócz podkatalogów wymienionych powy¿ej, katalog g³ówny zawiera skrypty
instalacyjne oraz inne pliki informacyjne.
 %\filename{README}, w~formacie tekstowym lub HTML,
 %w~kilku jêzykach (równie¿ polskim).
 Do znalezienia dokumentacji przydatne mog± byæ np. dowi±zania zawarte 
w~pliku \OnCD{doc.html}. Dokumentacje niemal wszystkiego (pakietów makr,
formatów, fontów, programów, przewodników man i info, czêsto tak¿e w~formacie
PDF) znajduj± siê w~katalogu \dirname{texmf-dist/doc/}. W~odszukaniu 
konkretnej dokumentacji w~dowolnym z~wymienionych
katalogów mog± pomóc programy \cmdname{texdoc} (tekstowy) lub 
\cmdname{texdoctk} (graficzny).

Niniejsza dokumentacja w~kilku jêzykach znajduje siê na p³ytce \TK{}DVD\
w~podkatalogach \dirname{texlive-doc}, za¶ po instalacji
w~podkatalogach \dirname{texmf-dist/doc/texlive}:

\begin{itemize*}
\item{uproszczony chiñski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-zh-cn}
\item{czeski/s³owacki:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-cz}
\item{angielski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-en}
\item{francuski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-fr}
\item{niemiecki:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-de}
\item{polski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-pl}
\item{rosyjski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-ru}
\item{serbski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-sr}
\item{w³oski:} \OnCD{texmf-dist/doc/texlive/texlive-it}
\end{itemize*}

\subsection{Predefiniowane drzewa katalogów texmf}
\label{sec:texmftrees}

W tej czê¶ci wymieniono wszystkie u¿ywane przez system, predefiniowane
zmienne specyfikuj±ce drzewa katalogów texmf; omówiono te¿ ich przeznaczenie.
Uruchomiaj±c polecenie \texttt{tlmgr conf}, wy¶wietlimy warto¶ci tych 
zmiennych, dziêki czemu ³atwo ustalimy, które katalogi w~naszej instalacji s±
przypisane do konkretnych zmiennych.

Wszystkie drzewa katalogów, w³±cznie z prywatnymi katalogami u¿ytkownika,
powinny posiadaæ strukturê zgodn± z zaleceniami \TeX\
Directory Structure (\TDS, \url{http://tug.org/tds}), konsekwentnie wraz
z~odpowiednimi podkatalogami. W przeciwnym wypadku potrzebne pliki mog± nie 
zostaæ odnalezione. W~czê¶ci \ref{sec:local-personal-macros} 
(str.~\pageref{sec:local-personal-macros}) bêdzie to omówione dok³adniej.

\begin{ttdescription}
\item [TEXMFDIST] Drzewo katalogów zawieraj±ce niemal wszystkie pliki
 dystrybucji: pakiety makr, fontów, pomocnicze skrypty, dokumentacje itp.
 (pozosta³e pliki dystrybucji, czyli programy, znajduj± siê w~równoleg³ym
 katalogu \code{bin/}).
 %Drzewo to mo¿e byæ wspó³dzielone z~dowoln± dystybucj±.
 \item [TEXMFLOCAL] Drzewo katalogów, które administratorzy mog± wykorzystaæ
 do przechowywania lokalnych makr, fontów itp., dostêpnych dla wszystkich
 u¿ytkowników w~lokalnej sieci.
\item [TEXMFHOME] Drzewo katalogów dla prywatnych makr, fontów itp.
 u¿ytkownika. Rozwiniêcie tej zmiennej zale¿y domy¶lnie od warto¶ci przypisanej
 zmiennej systemowej \verb+$HOME+ (w~Windows \verb+%USERPROFILE%+).
\item [TEXMFCONFIG] Lokalne drzewo katalogów wykorzystywane przez narzêdzia
 \verb+texconfig+, \verb+updmap+ oraz \verb+fmtutil+ do przechowywania
 danych konfiguracyjnych (domy¶lnie w~ramach \envname{TEXMFHOME}).
\item [TEXMFSYSCONFIG] Drzewo katalogów wykorzystywane przez narzêdzia
 \verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+ oraz \verb+fmtutil-sys+
 do przechowywania danych konfiguracyjnych dla ca³ej instalacji (np.
 sieciowej).
\item [TEXMFVAR] Lokalne drzewo katalogów wykorzystywane przez \verb+texconfig+,
 \verb+updmap+ i~\verb+fmtutil+ do przechowywania wygenerowanych plików
 formatów i~map fontowych (domy¶lnie w~ramach \envname{TEXMFHOME}).
\item [TEXMFSYSVAR] Drzewo katalogów wykorzystywane przez
 \verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+, \verb+fmtutil-sys+, a~tak¿e
 przez program \verb+tlmgr+ do przechowywania wygenerowanych plików 
 formatów i~map fontowych dla ca³ej instalacji.
\item [TEXMFCACHE] Drzewa katalogów wykorzystywane przez 
 \ConTeXt\ Mk\acro{IV} oraz Lua\LaTeX\ do przechowywania 
 %!!!(cached) runtime data. ???
 buforowanych danych z~przetwarzania;
 domy¶lna warto¶æ w~\TL{} jest identyczna z~\code{TEXMFSYSVAR} lub, je¶li
 katalog jest niedostêpny do zapisu, \verb+TEXMFVAR+.
\end{ttdescription}

\noindent
Domy¶lny uk³ad katalogów:
\begin{description}
  \item[ogólnosystemowy katalog instalacji] mo¿e zawieraæ kilka wydañ \TL{}:
  \begin{ttdescription}
    \item[2014] poprzednie wydanie,
    \item[2015] wydanie aktualne:
    \begin{ttdescription}
      \item [bin] ~
      \begin{ttdescription}
        \item [i386-linux] programy dla \GNU/Linux
        \item [...]
        \item [universal-darwin] programy dla \MacOSX
        \item [win32] programy dla Windows
      \end{ttdescription}
      \item [texmf-dist\ \ \ \ ] okre¶lany zmienn± \envname{TEXMFDIST} i \envname{TEXMFMAIN}
      \item [texmf-var\ \ ] \envname{TEXMFSYSVAR}
      \item [texmf-config] \envname{TEXMFSYSCONFIG}
    \end{ttdescription}
    \item [texmf-local] \envname{TEXMFLOCAL}, katalog zachowywany
      od wydania do wydania,
  \end{ttdescription}
  \item[katalog domowy u¿ytkownika] (\texttt{\$HOME} lub
      \texttt{\%USERPROFILE\%})
    \begin{ttdescription}
      \item[.texlive2014] prywatne pliki konfiguracyjne 
        poprzedniego wydania
      \item[.texlive2015] prywatne pliki konfiguracyjne 
        dla bie¿±cego wydania:
      \begin{ttdescription}
        \item [texmf-var\  \ ] \envname{TEXMFVAR}, \envname{TEXMFCACHE}
        \item [texmf-config] \envname{TEXMFCONFIG}
      \end{ttdescription}
    \item[texmf] \envname{TEXMFHOME} prywatne makra, fonty itp.
  \end{ttdescription}
\end{description}

\subsection{Rozszerzenia \protect\TeX-a}
\label{sec:tex-extensions}

Oryginalny \TeX{}, stworzony przez prof. Knutha, zosta³ zamro¿ony, ale jest
i~zawsze bêdzie w~przysz³o¶ci dostêpny w~dystrybucji. \TL{} zawiera ponadto
kilka wersji rozszerzonych standardowego \TeX-a (tzw. ,,silników'' \TeX-a):

\begin{description}
\item [\eTeX] wersja \label{text:etex} programu \TeX{}, w~której dodano
 po¿yteczny zestaw nowych poleceñ wbudowanych
 (dotycz±cych g³ównie rozwijania makr, leksemów znakowych, interpretacji
 znaczników itp.) oraz rozszerzenie \TeXXeT{} dla sk³adu
 od prawej do lewej. W~trybie domy¶lnym \eTeX{} jest w~100\% zgodny ze
 standardowym programem \TeX. Wiêcej szczegó³ów mo¿na znale¼æ 
 w~\OnCD{texmf-dist/doc/etex/base/etex_man.pdf}.

\item [pdf\TeX] program zawieraj±cy silnik \eTeX{} i dalsze
rozszerzenia, który umo¿liwia tworzenie plików zarówno w~formacie PDF, jak 
i~\dvi{}. Jest on domy¶lnym programem dla wiêkszo¶ci formatów (prócz plain
\TeX), nie ma wiêc obecnie rozró¿nienia na ,,maszyny'' \textsf{pdftex} i
\textsf{pdfetex}, jak to mia³o miejsce w~poprzednich wersjach programów
i~w~poprzednich dystrybucjach \TL.  Podrêczniki znajdziemy w~katalogu 
\OnCD{texmf-dist/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf}, za¶ przyk³ad wykorzystania
w~pliku \OnCD{texmf-dist/doc/pdftex/manual/samplepdf/samplepdf.tex}.

\item [Lua\TeX] docelowo sukcesor pdf\TeX-a, z~którym ma byæ, aczkolwiek
nieca³kowicie, zgodny wstecz.
Powinien tak¿e zast±piæ Aleph (patrz ni¿ej), choæ nie zak³ada siê
tu technicznej kompatybilno¶ci. Za³±czony
interpreter Lua (patrz strona domowa \url{http://www.lua.org/})
pozwala na eleganckie rozwi±zanie wielu trudnych problemów \TeX-a.
Program \filename{texlua} ma funkcjonalno¶æ samodzielnego
interpretera Lua, co sprawia, ¿e jest u¿ywany w~\TL{} do wielu zadañ.
Patrz \url{http://www.luatex.org/} i~w~instalacji
\OnCD{texmf-dist/doc/luatex/base/luatexref-t.pdf}.

\item [Xe\TeX] umo¿liwia pisanie tekstów w~Unicode oraz korzystanie
z~fontów OpenType (tak¿e tych dostêpnych bezpo¶rednio w~systemie operacyjnym),
przy czym stosuje biblioteki obce. Patrz \url{http://tug.org/xetex}.

\item [\OMEGA{} (Omega)] program, który pracuje wewnêtrznie ze znakami
kodowanymi 16-bitowo (Unicode), pozwalaj±c sk³adaæ jednocze¶nie
wiêkszo¶æ tekstów spotykanych na ¶wiecie. Wspomaga dynamicznie
³adowane tzw. ,,procesy t³umaczenia \OMEGA'' (\acro{OTP}), co pozwala
u¿ytkownikowi definiowaæ z³o¿one transformacje, wykonywane na dowolnych
strumieniach wej¶ciowych. 
 %Wiêcej szczegó³ów znale¼æ mo¿na na \DVD:
 %\OnCD{texmf-dist/doc/omega/base/doc-1.8.tex} (dokumentacja niezbyt aktualna;
 Sam program od dawna nie jest aktualizowany, zosta³ wiêc usuniêty z~\TL.
 Pozostawiono jego dzia³aj±cy klon:

\item [Aleph] ³±czy rozszerzenia \OMEGA\ i~\eTeX; powsta³ jako niezale¿ny
projekt z~potrzeby stabilnej ,,u¿ywalno¶ci'' programu Omega, w~sytuacji,
gdy ten pozostawa³ wci±¿ w~fazie eksperymentalnej. Dostêpna jest minimalna 
dokumentacja: \OnCD{texmf-dist/doc/aleph/base}.

\end{description}

\subsection{Inne wa¿niejsze programy \protect\TL}

Poni¿ej zestawiono kilka innych, najczê¶ciej u¿ywanych programów, dostêpnych
w~dystrybucji \TL{}:

\begin{cmddescription}

\item[bibtex]  tworzenie spisów bibliograficznych;

\item[makeindex, xindy] tworzenie posortowanych skorowidzów;

\item[dvips]     konwersja \dvi{} do \PS{};

\item[xdvi]      przegl±darka plików \dvi{} dla X~Window;

%\item[dvilj]     sterownik dla drukarek HP LaserJet;

%\item [dv2dt, dt2dv] konwerter \dvi{} do/z tekstu ASCII;

\item [dviconcat, dviselect] programy do manipulacji stronami w~plikach
  \dvi{};

\item [dvipdfmx]  konwersja \dvi{} do PDF, metoda alternatywna w~stosunku
 do wspomnianego wy¿ej programu pdf\TeX{}; 
 %(pakiety \pkgname{ps4pdf} i~\pkgname{pdftricks} dostarczaj± tutaj kolejnych
 %mo¿liwo¶ci);

\item [psselect, psnup, \ldots] narzêdzia do manipulacji na plikach 
postscriptowych;

\item [pdfjam, pdfjoin, \ldots] narzêdzia do manipulacji na plikach 
 \acro{PDF};

%\item [lacheck]  kontrola syntaktyki plików \LaTeX-owych;

\item [context, mtxrun]  programy uruchamieniowe dla Con\TeX{}t;

\item [htlatex, \ldots] \cmdname{tex4ht} postprocesor dla 
 \AllTeX-a konwersji do HTML i~XML.

\end{cmddescription}

%%! zostawiam tê czê¶æ, choæ wylecia³a z wersji oryginalnej!!! 27.08.2003
%%! zmiany: 24.09.2009

\subsection[Pakiety i ich zestawy]{Pakiety i ich zestawy}
\label{packages}
Zawarto¶æ drzew \texttt{texmf} na \TL{} zosta³a do celów instalacji
zorganizowana w~szereg ,,zestawów'' (\emph{collections}),
z~których ka¿dy posiada zbiór ,,pakietów'' (\emph{packages}; jest ich obecnie
ponad 2500). Normalna instalacja pozwala u¿ytkownikowi pobraæ
z~\DVD{} na twardy dysk jeden lub wiêcej zestawów, ale mo¿na nastêpnie
doinstalowaæ do ju¿ zainstalowanego zestawu tak¿e pojedynczy pakiet.

Zestawy pozwalaj± lepiej dobraæ instalowane sk³adniki, a~tak¿e okre¶liæ,
jakie jêzyki bêd± obs³ugiwane po instalacji. Najwa¿niejszy zestaw, wymagany
dla wiêkszo¶ci zastosowañ, to ,,Essential programs and files''.  Zestawy 
,,Basic LaTeX packages'' i~,,Recommended fonts'' s± rekomendowane dla
wiêkszo¶ci u¿ytkowników. Pozosta³e zestawy s± opcjonalne.

Oto wybrane dostêpne zestawy i~krótki opis ich zawarto¶ci:

\begin{description}
\item[Essential programs and files] podstawowe programy, pakiety makr 
i~fontów systemu \TeX{}, pliki konfiguracyjne dla podstawowych sterowników;
\item[BibTeX additional styles] dodatkowa, obszerna biblioteka stylów 
 Bib\TeX-owych i~bazy danych bibliograficznych (podstawowe style znajduj± 
 siê w~zestawie ,,Essential\dots'');
%\item[chemistry] pakiety makr do sk³adu wzorów chemicznych;
 \item[ConTeXt] pakiet makr do Con\TeX{}t -- ,,dialektu'' \TeX-a
  autorstwa Hansa Hagena;
 %\item[documentation] dodatkowe, u¿yteczne dokumentacje;
 %\item[etex] pliki pomocnicze dla programu e-\TeX;
 \item[TeX auxiliary programs] ró¿ne programy pomocnicze; zestaw 
 zawiera m.in. programy i~makra dla systemu texinfo, programy do manipulacji 
 na plikach DVI itp.;
\item[Graphics and font utilities] programy do konwersji plików 
 fontowych oraz testowania i~instalacji fontów (zestaw do tworzenia fontów 
 wirtualnych, manipulacji plikami .gf i~.pk, programy \texttt{mft}, 
 \texttt{fontinst} itp.);
\item[Recommended fonts] obszerna biblioteka czê¶ciej u¿ywanych fontów
 w~postaci ¼ród³owej (.mf) b±d¼ fontów obwiedniowych oraz pliki z~definicjami
 i~stylami \LaTeX-a dla tych fontów;
\item[Additional fonts] biblioteka ró¿nych rzadziej u¿ywanych fontów;
\item[Additional formats] pliki pomocnicze do generowania dodatkowych
 ,,formatów'' (tj. obszernych zestawów makr s³u¿±cych do wstêpnego 
 przetworzenia i~utworzenia pliku \texttt{.fmt});
\item[Games typesetting] pakiety do prezentacji zapisu ró¿nych gier (szachy,
 bryd¿ itp.);
\item[Generic additional packages] obszerna biblioteka makr, trudnych do 
 sklasyfikowania, dzia³aj±cych z~ró¿nymi formatami (Plain, \LaTeX{} itp.);
\item[HTML/SGML/XML support] pakiety konwersji \LaTeX-a do XML/HTML oraz 
 do sk³adu dokumentów XML/SGML;
\item[arabski] itp.: wsparcie poszczególnych jêzyków; zestawy zawieraj±
  wzorce przenoszenia wyrazów i~makra obs³ugi danych jêzyków, czasem te¿
  specyficzne fonty itp., przyk³adowo:
 %\item[langarmenian] armeñski;
%\item[langcjk] pakiety CJK (obs³uga chiñskiego, japoñskiego i~koreañskiego);
%\item[langcroatian] chorwacki;
%\item[langcyrillic] fonty i makra do sk³adu cyrylic±;
%\item[langczechslovak] fonty i pakiety makr dla czeskiego i~s³owackiego;
%\item[langdanish] duñski;
%\item[langdutch] holenderski;
%\item[langfinnish] fiñski;
%\item[langfrench] francuski;
%\item[langgerman] niemiecki;
%\item[langgreek] grecki;
%\item[langhungarian] wêgierski;
%\item[langindic] wsparcie dla jêzyków indyjskich;
%\item[langitalian] w³oski;
%\item[langlatin] ³acina;
%\item[langmanju] jêzyk Manju;
%\item[langmongolian] mongolski;
%\item[langnorwegian] norweski;
%\item[langother] wzorce przenoszenia wyrazów dla innych jêzyków;
\item[Polish] zawiera polskie pakiety: makra do tworzenia formatu MeX,
 pakiety \texttt{polski}, \texttt{mwcls}, fonty i~makra dodatkowe 
 przydatne dla polskich u¿ytkowników oraz dokumentacje w~jêzyku polskim.
%\item[langportuguese] portugalski;
%\item[langspanish] hiszpañski;
%\item[langswedish] szwedzki;
%\item[langtibetan] fonty i~wsparcie do sk³adu tybetañskiego;
%\item[langukenglish] angielski (brytyjski);
%\item[langvietnamese] wietnamski;
%\item[music] makra do sk³adu nutowego;
%\item[omega] rozszerzenie \TeX{}a autorstwa Johna Plaice'a i~Yannisa Haralambousa, dzia³aj±ce ze znakami kodowanymi 16-bitowo;
%\item[pdftex] pliki pomocnicze dla pdf\TeX{}-a, wersji programu \TeX{}
% tworz±cej pliki w~formacie PDF;
%\item[pictures] pakiety do tworzenia diagramów i~innych obiektów graficznych;
%\item[plainextra] dodatkowe biblioteki makr dla Plain \TeX;
%\item[psutils] narzêdzia do manipulacji plikami \PS-owymi;
%\item[publishers] pakiety makr pochodz±ce od ró¿nych wydawnictw;
%\item[t1utils] narzêdzia do obs³ugi fontów w~formacie Type~1;
%\item[texbooks] przyk³ady i~inne materia³y autorstwa D.E.~Knutha;
%\item[ttfutils] narzêdzia do konwersji fontów True Type.
\end{description}
%--------------------------
%%! koniec pozostawionej sekcji 24.09.2009 i po zmianach 28.05.2013

\htmlanchor{installation}
\section{Instalacja}
\label{sec:install}

\subsection{Start instalacji}
\label{sec:inst-start}

Instalacjê \TL{} uruchamiamy z~p³ytki \TK{} \DVD{} lub po pobraniu z~sieci
pakietu instalacyjnego i~jego rozpakowaniu.
Dodatkowe informacje na temat ró¿nych metod instalacji znajdziemy
na stronie \url{http://tug.org/texlive/acquire.html}.

\begin{description}
\item [Instalacja z sieci; pliki .zip i~tar.gz:] z~archiwum \CTAN, z~katalogu
\dirname{systems/texlive/tlnet} 
(\url{http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet} powinien
przekierowaæ do najbli¿szej, aktualnej kopii \CTAN) nale¿y pobraæ plik
\filename{install-tl.zip} (wspólny dla Unix i Windows) lub znacznie mniejszy
\filename{install-unx.tar.gz} (tylko dla Unix). Po rozpakowaniu,
w~katalogu \dirname{install-tl/} znajdziemy skrypty instalacyjne
\filename{install-tl}, \filename{install-tl-windows.bat}
i~\filename{install-tl-advanced.bat}. 

\begin{figure}[tb]
\tlpng{nsis_installer}{.6\linewidth}
\caption{Ekran install-tl-windows.exe}\label{fig:nsis}
\end{figure}

\item [Instalacja z sieci w~Windows:] Dla Windows mo¿emy pobraæ alternatywny
\filename{install-tl-windows.exe} i~uruchomiæ go podwójnym klikniêciem. Po
samoczynnym rozpakowaniu zawarto¶ci ujrzymy okno przedstawione na 
rys.~\ref{fig:nsis}. Znajdziemy tam trzy opcje: ,,Simple install'' (prosta
instalacja; instaluje wszystko); ,,Custom install'' (instalacja zaawansowana,
opisana w~czê¶ci ~\ref{sec:wininst}) oraz ,,Unpack only'' (tylko 
rozpakowanie, czyli w~wyniku otrzymamy to samo, co po rozpakowaniu
\filename{install-tl.zip}).

\begin{figure}[ht]
\begin{boxedverbatim}
Installing TeX Live 2015 from: ...
Platform: i386-linux => 'GNU/Linux on Intel x86'
Distribution: inst (compressed)
Directory for temporary files: /tmp
...
 Detected platform: GNU/Linux on Intel x86

 <B> binary platforms: 1 out of 19

 <S> installation scheme (scheme-full)

 <C> customizing installation collections:
     47 collections out of 48, disk space required: 4022 MB

 <D> directories:
   TEXDIR (the main TeX directory):
     /usr/local/texlive/2015
   ...

 <O> options:
   [ ] use letter size instead of A4 by default
   ...

 <V> set up for portable installation

Actions:
 <I> start installation to hard disk
 <H> help
 <Q> quit
\end{boxedverbatim}
\caption{G³ówny ekran instalatora w~trybie tekstowym 
 (\GNU/Linux)}\label{fig:text-main}
\end{figure}

Plik \texttt{tlpdb/texlive.tlpdb} (wykorzystywany podczas instalacji)
zawiera spis wszystkich plików w~ka¿dym pakiecie.

%\subsection{Fonty w \protect\TL}
%\label{sec:tl-fonts}
%
%\TL{} zawiera wiele wysokiej jako¶ci fontów skalowanych. Patrz:
%\url{http://tug.org/fonts} oraz 
%\OnCD{texmf-dist/doc/fonts/free-math-fonts-survey}.

%====

\item [Instalacja z p³ytki \TeX{} Collection \DVD:] po zamontowaniu 
p³ytki nale¿y zmieniæ katalog bie¿±cy na \dirname{texlive} \DVD{} 
(w~Windows program instalacyjny powinien uruchomiæ siê automatycznie). 
\DVD{} otrzymamy w ramach cz³onkostwa w~dowolnej Grupie U¿ytkowników 
Systemu \TeX{} (kontakt w Polsce \url{http://www.gust.org.pl}). Mo¿emy 
tak¿e wypaliæ p³ytkê z dostêpnego w sieci jej obrazu \ISO{} b±d¼ zamontowaæ 
bezpo¶rednio plik obrazu (w wiêkszo¶ci systemów istnieje taka mo¿liwo¶æ). Po
zainstalowaniu z \DVD\ lub obrazu \ISO{} mo¿na dokonywaæ aktualizacji 
z~internetu (patrz \ref{sec:dvd-install-net-updates}).
\end{description}

Bez wzglêdu na ¼ród³o stosowany jest ten sam program instalacyjny. Jedyn±
widoczn± ró¿nic± przy instalacji z sieci jest pobranie zaktualizowanych
pakietów, w przeciwieñstwie do \DVD\ i obrazu \ISO, które nie s±
aktualizowane miêdzy corocznymi wydaniami.

Gdy ³±czymy siê z~sieci± poprzez serwer proxy, nale¿y uwzglêdniæ 
jego ustawienia  dla programu Wget
w~pliku ~/.wget.rc b±d¼ poprzez modyfikacjê zmiennych ¶rodowiskowych 
(patrz \url{http://www.gnu.org/software/wget/manual/html_node/Proxies.html}). 
Do pobierania plików \TL{} zawsze
u¿ywa programu \GNU\ Wget. Oczywi¶cie uwaga ta jest nieistotna 
gdy instalujemy z \DVD\ lub obrazu p³yty \ISO.

Dalsze kroki omówiono dok³adniej poni¿ej.

\subsubsection{Unix}

\noindent
Poni¿ej \texttt{>} oznacza znak zachêty systemu (tzw. prompt); to, 
co wpisuje u¿ytkownik, zaznaczono \Ucom{\texttt{pogrubieniem}}. 
W~oknie terminala nale¿y wykonaæ:
\begin{alltt}
> \Ucom{perl /path/to/installer/install-tl}
\end{alltt}
(mo¿na tak¿e uruchomiæ \Ucom{/path/to/installer/install-tl}, o~ile posiada 
on tryb ,,wykonywalny'' lub najpierw zmieniæ katalog poleceniem \texttt{cd}, 
itd.; w~dalszej czê¶ci nie bêdziemy powtarzaæ wszelkich mo¿liwych kombinacji). 
Zalecane jest powiêkszenie okna terminala, aby zobaczyæ pe³n± zawarto¶æ 
ekranu programu instalacyjnego (rys.~\ref{fig:text-main}).

Do uruchomienia w~trybie graficznym (\GUI; rys.~\ref{fig:gui-main}) 
wymagana jest obecno¶æ w~systemie modu³u \dirname{Perl::TK} skompilowanego
ze wsparciem dla \acro{XFT} (w~systemach \GNU/Linux{} jest on z~regu³y 
dostêpny, ale dla innych systemów niekoniecznie):
\begin{alltt}
> \Ucom{perl install-tl -gui}
\end{alltt}

Kompletny wykaz dostêpnych opcji otrzymamy uruchamiaj±c:
\begin{alltt}
> \Ucom{perl install-tl -help}
\end{alltt}
 
\textbf{Uwaga dotycz±ca uprawnieñ w Unix:} program instalacyjny 
bêdzie respektowa³ aktualn± warto¶æ \code{umask}.
Je¶li wiêc chcemy, aby instalacja by³a dostêpna dla innych u¿ytkowników, 
musimy ustawiæ warto¶æ np. \code{umask 002}. Wiêcej informacji na temat
\code{umask} znajdziemy w~dokumentacji posiadanego systemu operacyjnego.

\begin{figure}[tb]
\tlpng{install-lnx-main}{\linewidth}
\caption{Ekran zaawansowanego programu instalacyjnego \GUI{}
(\GNU/Linux)}\label{fig:gui-main}
\end{figure}

\textbf{Uwagi specjalne dotycz±ce Cygwin:} w~odró¿nieniu od wielu 
rzeczywistych systemów operacyjnych, których Cygwin jest jedynie emulatorem, 
w~¶rodowisku tym mog± nie byæ domy¶lnie zainstalowane niektóre programy 
wymagane dla instalatora \TL. Dodatkowe informacje -- patrz 
czê¶æ~\ref{sec:cygwin}.

\subsubsection{\MacOSX}
\label{sec:macosx}

Jak wspomniano w czê¶ci \ref{sec:tl-coll-dists}, dla \MacOSX{}
przygotowano odrêbn± dystrybucjê Mac\TeX\ (\url{http://tug.org/mactex}).
W~jej wypadku nale¿y u¿yæ dedykowanego programu instalacyjnego, gdy¿
zmienia on w~specyficzny sposób ustawienia systemu, w~szczególno¶ci pozwala
na ³atwe prze³±czanie miêdzy ró¿nymi dystrybucjami \TeX-a dla 
\MacOSX (Mac\TeX, Fink, MacPorts, \ldots), wykorzystuj±c tzw. 
struktury danych \TeX{}Dist.

Mac\TeX\ jest oparty na \TL{} i g³ówne drzewa katalogów oraz programy s±
w~nim dok³adnie takie same; dodano jedynie katalogi ze specyficznymi dla
systemu \MacOSX\ dokumentacjami i~aplikacjami.

\subsubsection{Windows}\label{sec:wininst}

Gdy u¿ywamy pobranego z~sieci i~rozpakowanego z~pliku zip instalatora 
(b±d¼ program ten nie uruchamia siê automatycznie po w³o¿eniu \DVD{} 
do napêdu), nale¿y uruchomiæ \filename{install-tl-windows.bat} (np. 
podwójnym klikniêciem myszy). Je¶li potrzebujemy wiêcej opcji 
instalacyjnych (np. wyboru konkretnych kolekcji pakietów), mo¿emy
uruchomiæ alternatywny \filename{install-tl-advanced.bat}.

Mo¿na to uczyniæ tak¿e z~linii poleceñ. Gdy katalog zawieraj±cy ten plik 
jest katalogiem bie¿±cym, wystarczy uruchomiæ:
\begin{alltt}
> \Ucom{install-tl-windows}
\end{alltt}

W linii poleceñ mo¿na zamiast tego podaæ ¶cie¿kê do programu, np.
dla \TK\ \DVD:
\begin{alltt}
> \Ucom{D:\bs{}texlive\bs{}install-tl-windows}
\end{alltt}
zak³adaj±c, ¿e \dirname{D:} jest napêdem \DVD
(rys.~\ref{fig:wizard-w32} pokazuje domy¶lny dla Windows ekran programu
instalacyjnego).

Instalacja w~trybie tekstowym wymaga podania:
\begin{alltt}
> \Ucom{install-tl-windows -no-gui}
\end{alltt}

Wszystkie dostêpne opcje wy¶wietlimy uruchamiaj±c:
\begin{alltt}
> \Ucom{install-tl-windows -help}
\end{alltt}

\begin{figure}[tb]
\tlpng{wizard-w32}{\linewidth}
\caption{Ekran programu instalacyjnego ,,Wizard''
(Windows)}\label{fig:wizard-w32}
\end{figure}

\htmlanchor{cygwin}
\subsubsection{Cygwin}
\label{sec:cygwin}

 %Program instaluj±cy \TL{} obs³uguje jedynie Cygwin w~wersji 1.7.
 Przed instalacj± w tym systemie zaleca siê uruchomiæ program 
\filename{setup.exe} i,~o~ile nie zosta³y one uprzednio zainstalowane, 
zainstalowaæ pakiety \filename{perl} oraz \filename{wget}.
Ponadto zalecana jest instalacja:
\begin{itemize*}
\item \filename{fontconfig} (wymagany dla \XeTeX{} i~Lua\TeX)
\item \filename{ghostscript} (wymagany dla wielu narzêdzi)
\item \filename{libXaw7} (wymagany dla \code{xdvi})
\item \filename{ncurses} (udostêpnia \code{clear} -- ,,czyste'' polecenie 
stosowane przez program instalacyjny)
\end{itemize*}

\subsubsection{Instalator w trybie tekstowym}

Rysunek \ref{fig:text-main} przedstawia g³ówny ekran programu
\filename{install-tl} w (domy¶lnym) trybie tekstowym w~systemie Unix.
W tym trybie nie u¿ywamy ani klawiszy kursora, ani myszy,
lecz wy³±cznie klawiszy alfanumerycznych (uwaga: du¿e i~ma³e litery s±
rozró¿niane!). Wybran± opcjê zatwierdzamy klawiszem Enter.
Instalator w~trybie tekstowym jest na tyle 	, by dzia³a³ na
mo¿liwie wielu platformach, nawet wyposa¿onych jedynie w~podstawowe 
biblioteki Perla.

\subsubsection{Zaawansowany program instalacyjny w trybie graficznym}

Rysunek \ref{fig:gui-main} przedstawia program instalacyjny w~trybie 
graficznym, w~wersji rozszerzonej. W systemie Windows znajdziemy 
tu dodatkowe przyciski dla opcji nieistotnych w systemach Unix/Linux. 
Tryb ten uruchamiamy poleceniem:

\begin{alltt}
 > \Ucom{install-tl -gui=perltk}
\end{alltt}

\subsubsection{Uproszczony program instalacyjny}

W systemie Windows domy¶lnie uruchamiany jest uproszczony program 
instaluj±cy wszystkie pakiety \TL{}, który wymaga od u¿ytkownika odpowiedzi
jedynie na kilka pytañ (katalog docelowy itp.). Tryb ten zwany jest
\textit{wizard} (,,czarodziej'', ,,mag'', rys.~\ref{fig:wizard-w32}). 

Na innych platformach tryb ten uruchamiamy poleceniem:

\begin{alltt}
> \Ucom{install-tl -gui=wizard}
\end{alltt}

\subsection{Podczas instalacji}
\label{sec:runinstall}

Program instalacyjny jest z~za³o¿enia na tyle prosty, ¿e szczegó³owe
wyja¶nienia wydaj± siê zbêdne. Podamy jednak kilka uwag dotycz±cych ró¿nych 
opcji i~dostêpnych podmenu.

\subsubsection{Menu: binary systems (tylko Unix)}
\label{sec:binary}

\begin{figure}[tb]
\begin{boxedverbatim}
Available platforms: (Dostêpne platformy:)
===============================================================================
   a [ ] Cygwin on Intel x86 (i386-cygwin)
   b [ ] Cygwin on x86_64 (x86_64-cygwin)
   c [ ] MacOSX/Darwin universal binaries (universal-darwin)
   d [ ] MacOSX/Darwin on x86_64 (x86_64-darwin)
   e [ ] FreeBSD on x86_64 (amd64-freebsd)
   f [ ] FreeBSD on Intel x86 (i386-freebsd)
   g [ ] GNU/Linux on DEC Alpha (alpha-linux)
   h [ ] GNU/Linux on ARM (armel-linux)
   i [ ] GNU/Linux on ARMhf (armhf-linux)
   j [X] GNU/Linux on Intel x86 (i386-linux)
   k [ ] GNU/Linux on MIPSel (mipsel-linux)
   l [ ] GNU/Linux on PowerPC (powerpc-linux)
   m [ ] GNU/Linux on x86_64 (x86_64-linux)
   o [ ] NetBSD on x86_64 (amd64-netbsd)
   p [ ] NetBSD on Intel x86 (i386-netbsd)
   s [ ] Solaris on Intel x86 (i386-solaris)
   t [ ] Solaris on Sparc (sparc-solaris)
   u [ ] Solaris on x86_64 (x86_64-solaris)
   v [ ] Windows (win32)
\end{boxedverbatim}
\caption{Wybór platformy (systemu operacyjnego)}\label{fig:bin-text}
\end{figure}

Rysunek \ref{fig:bin-text} pokazuje (w~trybie tekstowym) wybór platformy
(systemu operacyjnego).  Domy¶lnie instalowane s± tylko programy dla bie¿±cej
platformy, ale menu to pozwala wybraæ tak¿e zestawy dla innych platform. Mo¿e
byæ to przydatne do instalacji na serwerze i~wspó³dzielenia zasobów w~sieci
dla ró¿nych systemów operacyjnych b±d¼ dla instalacji dla kilku systemów na
tej samej maszynie.

\subsubsection{Wybór sk³adników do instalacji}
\label{sec:components}

\begin{figure}[tbh]
\begin{boxedverbatim}
Select scheme: (Wybór schematu do instalacji:)
===============================================================================
  a [X] full scheme (everything)
  b [ ] medium scheme (small + more packages and languages)
  c [ ] small scheme (basic + xetex, metapost, a few languages)
  d [ ] basic scheme (plain and latex)
  e [ ] minimal scheme (plain only)
  f [ ] ConTeXt scheme
  g [ ] GUST TeX Live scheme
  h [ ] teTeX scheme (more than medium, but nowhere near full)
  i [ ] XML scheme
  j [ ] custom selection of collections
\end{boxedverbatim}
\caption{Menu: wybór schematów}\label{fig:scheme-text}
\end{figure}

Rysunek \ref{fig:scheme-text} pokazuje menu ,,Wybór schematów''.  Schematy to
obszerne zestawy pakietów, przeznaczone do wstêpnego wyboru instalowanych
komponentów. Mamy tu schematy do instalacji: podstawowej (\optname{basic}),
typowej (\optname{medium}) i~pe³nej (\optname{full}; jest ona
domy¶lna), pozosta³e przygotowano z~my¶l± o~wybranych grupach
u¿ytkowników (np.~GUST) lub zastosowaniach (np.~XML lub ConTeXt). 

\begin{figure}[tb]
\begin{center}
\centering \tlpng{stdcoll}{.7\linewidth}
\caption{Menu Collections (Kolekcje)}\label{fig:collections-gui}
\end{center}
\end{figure}

Wstêpnie wybrane schematy mo¿na modyfikowaæ. W sk³ad ,schematów'' wchodz±
tzw. ,,kolekcje'', czyli zestawy pakietów, które mo¿na wybraæ w~kolejnym 
menu: ,,Kolekcje'' (rys.~\ref{fig:collections-gui}).
Kolekcje stanowi± ni¿szy poziom ni¿ schematy, a~same sk³adaj± siê z
,,pakietów''. Dopiero pakiety zawieraj± w³a¶ciwe pliki makr, fontów itp.
Je¶li chcemy dodaæ lub usun±æ pakiet, to po instalacji w³a¶ciwej u¿yjemy
programu \TeX\ Live Manager (\prog{tlmgr}, patrz czê¶æ~\ref{sec:tlmgr}).

\subsubsection{Katalogi}
\label{sec:directories}

Domy¶lny uk³ad katalogów opisano w czê¶ci~\ref{sec:texmftrees} na
str.~\pageref{sec:texmftrees}. Po³o¿enie domy¶lne ca³ej instalacji
(\dirname{TEXDIR}) to w~systemach Unix \dirname{/usr/local/texlive/2015},
za¶ w~Windows |%SystemDrive%\texlive\2015|.
Mo¿emy zatem mieæ kilka równoleg³ych instalacji, ka¿d± dla konkretnego roku
wydania, i~³atwo prze³±czaæ siê miêdzy nimi zmieniaj±c jedynie
kolejno¶æ ¶cie¿ek przeszukiwania.

G³ównym powodem, dla którego chcieliby¶my ewentualnie zmieniæ domy¶lne 
po³o¿enie \dirname{TEXDIR} podczas instalacji,
mo¿e byæ brak uprawnieñ systemowych. Aby zainstalowaæ \TL{}, nie musimy byæ 
administratorem systemu, musimy jednak posiadaæ uprawnienia do zapisu 
w~docelowym katalogu. Rozs±dn± alternatyw± mo¿e byæ wtedy instalacja 
w~katalogu domowym, szczególnie gdy bêdziemy jej jedynym u¿ytkownikiem.
Stosujemy tu zapis ,,|~|'' do zaznaczenia katalogu domowego u¿ytkownika, np.
|~/texlive/2015|. Zalecamy u¿ycie katalogu z~nazw± odzwierciedlaj±c±
rok wydania, co pozwoli na zainstalowanie obok siebie ró¿nych wydañ \TL{}.
 %%! przegadane, na razie olewam (SW)
 %(You may wish to make a
 %version-independent name such as \dirname{/usr/local/texlive-cur} via a
 %symbolic link, which you can then update after testing the new release.)

Katalogi przeznaczone na instalacjê mo¿na równie¿ zmieniæ  definiuj±c zmienne systemowe
\envname{TEXLIVE\_INSTALL\_PREFIX} lub
\envname{TEXLIVE\_INSTALL\_TEXDIR}); patrz dokumentacja wy¶wietlana poleceniem
|install-tl --help| (dostêpna te¿ online na stronie
\url{http://tug.org/texlive/doc/install-tl.html}).

Zmiana \dirname{TEXDIR} w programie instalacyjnym zmieni tak¿e ¶cie¿ki
katalogów okre¶lone przez zmienne \dirname{TEXMFLOCAL}, \dirname{TEXMFSYSVAR}
i~\dirname{TEXMFSYSCONFIG}.

\dirname{TEXMFHOME} jest zalecanym po³o¿eniem dla prywatnych makr i~fontów
u¿ytkownika. Domy¶lnym katalogiem jest |~/texmf|. W odró¿nieniu od
\dirname{TEXDIR}, znak |~| jest zachowywany w generowanych plikach
konfiguracyjnych, poniewa¿ w~wygodny sposób odnosi siê do katalogu domowego
u¿ytkownika podczas ka¿dego uruchamiania programów. Znak ten rozwijany jest 
do zmiennej \dirname{$HOME} w~Unix/Linux i~\verb|%USERPROFILE%| w~Windows. Po 
raz kolejny podkre¶lmy, ¿e tak jak inne drzewa katalogów, 
\envname{TEXMFHOME} musi mieæ strukturê zgodn± z \TDS, w~przeciwnym wypadku
potrzebne pliki mog± nie zostaæ znalezione.

Katalog okre¶lany przez zmienn± \dirname{TEXMFVAR} przechowuje dane
konfiguracyjne specyficzne dla ka¿dego u¿ytkownika. Katalog okre¶lany przez
zmienn± \dirname{TEXMFCACHE} przechowuje dane buforowane (\textit{cached})
Lua\LaTeX{} oraz \ConTeXt\ Mk\acro{IV} (patrz czê¶æ~\ref{sec:context-mkiv}, na
str.~\pageref{sec:context-mkiv}).

\subsubsection{Opcje}
\label{sec:options}

\begin{figure}[tbh]
\begin{boxedverbatim}
Options setup:
===============================================================================
 <P> use letter size instead of A4 by default: [ ]
 <E> execution of restricted list of programs: [X]
 <F> create all format files:                  [X]
 <D> install font/macro doc tree:              [X]
 <S> install font/macro source tree:           [X]
 <L> create symlinks in standard directories:  [ ]
            binaries to:
            manpages to:
                info to:
 <Y> after installation, get package updates from CTAN: [X]
\end{boxedverbatim}
\caption{Menu: Options (Opcje) w Unix}\label{fig:options-text}
\end{figure}

Rysunek \ref{fig:options-text} pokazuje menu (w~trybie tekstowym)
z~dodatkowymi opcjami. Warto tu je wymieniæ:

\begin{description}
\item[use letter size instead of A4 by default] (u¿yj domy¶lnie formatu
papieru letter zamiast A4): pozwala okre¶liæ domy¶lny format papieru
dla wielu programów. Oczywi¶cie format papieru mo¿na (nawet: nale¿y) 
specyfikowaæ dla ka¿dego dokumentu w miarê potrzeby.

\item[execution of restricted list of programs] (zezwalaj na uruchomienie
 niektórych programów): od \TL\ 2010 wykonanie niektórych przydatnych 
 programów pomocniczych, uruchamianych jako podprocesy (w~,,tle''), zosta³o 
 zastrze¿one dla ich niewielkiej listy, zamieszczonej w~pliku 
 \filename{texmf.cnf}. Szczegó³y znajdziemy w~czê¶ci ,,Wydanie 
 2010'' (\ref{sec:2010news}).

\item[create format files] (generuj pliki formatów):
chocia¿ zbêdne formaty zajmuj± miejsce na dysku, zaleca siê
pozostawiæ tê opcjê w³±czon±; je¶li tego nie zrobimy, formaty bêd±
generowane automatycznie (w~razie potrzeby) w~prywatnych katalogach
\dirname{TEXMFVAR} u¿ytkowników, nie bêd± jednak od¶wie¿ane, gdy w~instalacji
zostan± zaktualizowane np. same programy b±d¼ wzorce przenoszenia; wskutek 
tego pliki formatów mog± utraciæ zgodno¶æ ze ¶rodowiskiem, w~którym s± 
u¿ywane.

\item[install font/macro \ldots\ tree] (instaluj pliki ¼ród³owe i/lub
 dokumentacji dla fontów b±d¼ makr): wprawdzie wy³±czenie tych opcji
 pozwala zaoszczêdziæ miejsce na dysku, ale nie jest zalecane.

\item[create symlinks in standard directories] (utwórz dowi±zania 
 w~standardowych katalogach, dotyczy tylko Unix): opcja ta pozwala 
 unikn±æ ustawiania zmiennych ¶rodowiska po instalacji (\envname{PATH}, 
 \envname{MANPATH} i~\envname{INFOPATH}), ale jej u¿ycie nie jest zalecane, 
 bo mo¿e powodowaæ kolizje z ju¿ zainstalowanym w~systemie ¶rodowiskiem 
 \TeX; mo¿e byæ ona przydatna jedynie wtedy, gdy w~standardowych katalogach 
 (np.  \dirname{/usr/local/bin}) nie ma jakichkolwiek programów \TeX-owych.
 Wymaga ona ponadto uprawnieñ do zapisu w docelowych katalogach.

\item[after installation \ldots\ \CTAN] (po instalacji u¿yj CTAN, aby pobraæ
 aktualizacje): gdy instalujemy z~\DVD, opcja ta jest domy¶lnie w³±czona,
 co pozwala dokonaæ aktualizacji zainstalowanych pakietów z~sieci (z~kopii
 CTAN). Jedyny powód, dla którego mogliby¶my wy³±czyæ tê opcjê, to sytuacja,
 gdy instalujemy tylko czê¶æ pakietów i~zamierzamy potem doinstalowaæ z~\DVD\
 inne. Tak czy inaczej, repozytorium pakietów do instalacji b±d¼
 aktualizacji mo¿e byæ w~ka¿dej chwili zmienione w~linii poleceñ, lub
 po wyborze odpowiedniego menu programu \cmdname{tlmgr} w~trybie graficznym.
 Patrz czê¶æ~\ref{sec:location} i~czê¶æ~\ref{sec:dvd-install-net-updates}.
\end{description}

Po wykonaniu wszystkich potrzebnych ustawieñ mo¿na rozpocz±æ instalacjê
(klawisz ,,I''). Po instalacji zaleca siê zajrzeæ do czê¶ci 
\ref{sec:postinstall}, bo byæ mo¿e bêd± jeszcze potrzebne dodatkowe kroki.

%\htmlanchor{runfromdvd}
%\subsubsection{Uruchamianie bezpo¶rednio z DVD{} (tylko w trybie tekstowym)}
%\label{sec:fromdvd}
%
%Aby uruchomiæ programy bezpo¶rednio z~p³ytki \DVD{}, nale¿y wybraæ 
%opcjê ,,|V|'', co zmienia menu na przedstawione na 
%rys.~\ref{fig:main-fromdvd}. 
%\begin{figure}[tbh]
%\begin{boxedverbatim}
%======================> TeX Live installation procedure <=====================
%...
% <D> directories:
%   TEXDIRW (Writable root):
%     !! default location: /usr/local/texlive/2009
%     !! is not writable, please select a different one!
%   TEXMFLOCAL (directory for site-wide local files):
%     /usr/local/texlive/texmf-local
%   TEXMFSYSVAR (directory for variable and automatically generated data):
%     /usr/local/texlive/2009/texmf-var
%   TEXMFSYSCONFIG (directory for local config):
%     /usr/local/texlive/2009/texmf-config
%   TEXMFHOME (directory for user-specific files):
%     ~/texmf
%
% <O> options:
%   [ ] use letter size instead of A4 by default
%   [X] create all format files
%
% <V> set up for installing to hard disk
%
%Other actions:
% <I> start installation for running from DVD
% <H> help
% <Q> quit
%\end{boxedverbatim}
%\caption{Menu g³ówne dla uruchamiania z~\optname{DVD}}%
%\label{fig:main-fromdvd}
%\end{figure}
%
%Zwróæmy uwagê na nastêpuj±ce zmiany w menu: zniknê³y wszystkie opcje dotycz±ce
%wyboru pakietów, sekcja dotycz±ca katalogów pokazuje teraz \dirname{TEXDIRW}
%-- katalog posiadaj±cy prawa do zapisu. Pozwoli to uruchamiaæ dowolny program
%bezpo¶rednio z~p³ytki; na dysku twardym znajd± siê (w odpowiednich
%katalogach) jedynie niezbêdne pliki konfiguracyjne.
%
%Poniewa¿ struktura katalogów ró¿ni siê nieco od domy¶lnej, niezbêdne bêd±
%pewne czynno¶ci konfiguracyjne, omówione w~czê¶ci~\ref{sec:postinstall}.
%
%Instalator \GUI nie posiada opcji ,,V'', dlatego
%u¿ytkownicy Windows mog± uruchomiæ program jedynie
%z~linii poleceñ, jak opisano to w~czê¶ci~\ref{sec:cmdline}.
%
%W~rozdziale \ref{sec:portable-tl} opisano jeszcze inny, przeno¶ny sposób
%uruchamiania \TL, który nie wymaga zmian w~konfiguracji systemu
%(a~wrêcz nie pozwala na nie).

\subsection{Parametry instalacji z linii poleceñ}
\label{sec:cmdline}

Uruchom
\begin{alltt}
> \Ucom{install-tl -help}
\end{alltt}
aby wy¶wietliæ wszystkie dostêpne parametry.
 % Either |-| or |--| can be used to introduce option names.  
 Oto najczê¶ciej u¿ywane:

\begin{ttdescription}
\item[-gui] u¿yj (je¶li to mo¿liwe) programu w~wersji graficznej (\GUI);
 wymagane jest posiadanie modu³u Perl/Tk 
 (\url{http://tug.org/texlive/distro.html#perltk}) skompilowanego ze
wsparciem dla \acro{XFT};
gdy jest on niedostêpny, program instalacyjny uruchomiony zostanie
w trybie tekstowym;
\item[-no-gui] wymusza tryb tekstowy, np. w~Windows.
\item[-lang {\sl ll}] pozwala wybraæ jêzyk komunikatów, 
 \textsl{ll} oznacza tu dwuliterowy kod jêzyka; listê dostêpnych
 jêzyków wy¶wietli \verb|install-tl --help|;
 %angielski (\texttt{en}, domy¶lny),
 % chiñski tradycyjny (\texttt{zh-tw}),
 % chiñski uproszczony (\texttt{zh-cn}),
 % czeski (\texttt{cz},
 % francuski (\texttt{fr}),
 % holenderski (\texttt{nl}),
 % japoñski (\texttt{ja}),
 % niemiecki (\texttt{de}),  
 % polski (\texttt{pl}),
 % rosyjski (\texttt{ru}),
 % serbski (\texttt{sr}),
 % s³owacki (\texttt{sk}),
 % s³oweñski (\texttt{sl}),
 % w³oski (\texttt{it}) i~wietnamski (\texttt{vi}); 
 program samoczynnie wykrywa jêzyk systemu, ale je¶li jest to niemo¿liwe,
komunikaty oraz menu bêd± wy¶wietlane w~jêzyku angielskim;

\item[-portable] instalacja do u¿ycia przeno¶nego, np. na pen drivie;
 opcja ta mo¿e byæ u¿yta zarówno w trybie tekstowym (poleceniem \code{V}), 
 jak i przez wybór odpowiedniego przycisku programu instalacyjnego w trybie
GUI (patrz czê¶æ ~\ref{sec:portable-tl}).

\item[-profile {\sl plik}] wczytuje \var{plik} profilu instalacji 
 i~przebiega ona bez interakcji ze strony u¿ytkownika; program 
 instalacyjny zapisuje plik \filename{texlive.profile} w~katalogu 
 \dirname{tlpkg} naszej instalacji, co pozwala wykorzystaæ go dla 
 powielenia w trybie wsadowym wszystkich wyborów i~ustawieñ w~kolejnych 
 instalacjach;

\item [-repository {\sl url-lub-¶cie¿ka}] pozwala okre¶liæ inne ni¿ 
 domy¶lne ¼ród³o instalacji (patrz poni¿ej).

\htmlanchor{opt-in-place} 
\item[-in-place] je¶li posiadamy kopiê repozytorium \TL{} uzyskan± via
 rsync, svn itp. (patrz \url{http://tug.org/texlive/acquire-mirror.html}),
 opcja ta pozwala na wykorzystanie jako instalacji owej kopii i~jedynie
 wykona kroki poinstalacyjne (konfiguracjê). \textbf{Uwaga:} plik
 \filename{tlpkg/texlive.tlpdb} mo¿e zostaæ nadpisany, a wiêc warto go
 uprzednio skopiowaæ w~bezpieczne miejsce. Ponadto usuwanie zbêdnych pakietów
 nale¿y wykonaæ wtedy rêcznie, s³owem -- u¿ycie tej opcji zaleca siê jedynie
 zaawansowanym u¿ytkownikom. Opcja ta jest niedostêpna w~programie 
 instalacyjnym z~graficznym interfejsem.

\end{ttdescription}

\subsubsection{Parametr \optname{-repository}}
\label{sec:location}

Domy¶lnym repozytorium pakietów dla \TL{} jest kopia (\textit{mirror}) CTAN, 
znajdywana automatycznie poprzez sewis \url{http://mirror.ctan.org}.

Parametrowi \optname{-repository} mo¿na przypisaæ adres w sieci
(rozpoczynaj±cy siê od \texttt{ftp:}, \texttt{http:} lub \texttt{file:/}) lub
pe³n± ¶cie¿kê do kopii repozytorium pakietów na dysku (np. pobranej za pomoc± 
programu \filename{wget} lub \filename{rsync}). Je¶li podany argument 
wskazuje na lokalny dysk (¶cie¿kê b±d¼ adres \texttt{file:/}), wybrana 
zostanie instalacja ze skompresowanych plików \filename{tar.xz}, zawartych
w~podkatalogu \dirname{archive}.  (Podaj±c adres \texttt{http:}\ lub
\texttt{ftp:}\ koñcowy znak ,,\texttt{/}'' lub komponent ,,\texttt{/tlpkg}'' 
s± ignorowane.)

Przyk³adowo, mo¿na wybraæ konkretn± kopiê (zwierciad³o) \CTAN\ z 
\url{http://ctan.example.org/tex-archive/systems/texlive/tlnet/} podstawiaj±c
prawdziw± nazwê hosta i jego konkretn± ¶cie¿kê do korzenia \CTAN, zamiast
|ctan.example.org/tex-archive|. Lista kopii \CTAN\ dostêpna jest na
stronie \url{http://ctan.org/mirrors}.

\subsection{Czynno¶ci poinstalacyjne}
\label{sec:postinstall}

 % %Czê¶æ ta nie dotyczy systemu Windows, dla którego program instalacyjny 
 %przeprowadza ca³± konfiguracjê, w³±cznie z~ustawieniami menu systemowego 
 %i~tworzeniem ikon na pulpicie. Poni¿sze uwagi mog± byæ przydatne dla 
 %u¿ytkowników innych systemów.
 %
 %\subsubsection{Gdy zastosujemy dowi±zania symboliczne}
 %

\subsubsection{Zmienne ¶rodowiska dla Unix}
\label{sec:env}

U¿ycie opisanej w~czê¶ci~\ref{sec:options} opcji tworzenia dowi±zañ
symbolicznych w~standardowych katalogach nie wymaga zmian w zmiennych
¶rodowiska systemowego. Niemniej jednak w systemach Unix
po instalacji nale¿y do zmiennej \envname{PATH} dodaæ ¶cie¿kê do
programów \TL. (W Windows program instalacyjny czyni to za nas.)

Ka¿da z~obs³ugiwanych platform ma w³asny podkatalog 
w~ramach \dirname{TEXDIR/bin}. Listê platform i~odpowiadaj±cych im katalogów
przedstawiono na rys.~\ref{fig:bin-text}.

Równie¿ korzystanie z~systemowych przegl±darek dokumentacji \prog{man} 
i~\prog{info} staje siê mo¿liwe dopiero
po dodaniu odpowiednich katalogów do ich ¶cie¿ek przeszukiwania.
Strony \prog{man} mog± byæ tak¿e znajdywane automatycznie po dodaniu
¶cie¿ki ich po³o¿enia do \envname{MANPATH}.

Dla pow³oki zgodnej z~Bourne shell (\cmdname{sh}, \cmdname{bash},
\cmdname{ksh}) mo¿emy dopisaæ do pliku \filename{$HOME/.profile}:

\begin{sverbatim}
PATH=/usr/local/texlive/2015/bin/i386-linux:$PATH; export PATH
MANPATH=/usr/local/texlive/2015/texmf-dist/doc/man:$MANPATH; export MANPATH
INFOPATH=/usr/local/texlive/2015/texmf-dist/doc/info:$INFOPATH; export INFOPATH
\end{sverbatim}

W~wypadku csh lub tcsh nale¿y zmodyfikowaæ plik \filename{$HOME/.cshrc}, np.:

\begin{sverbatim}
setenv PATH /usr/local/texlive/2015/bin/i386-linux:$PATH
setenv MANPATH /usr/local/texlive/2015/texmf-dist/doc/man:$MANPATH
setenv INFOPATH /usr/local/texlive/2015/texmf-dist/doc/info:$INFOPATH
\end{sverbatim}

Je¶li jakie¶ ustawienia zawarto ju¿ w~prywatnych plikach konfiguracyjnych,
wówczas oczywi¶cie katalogi \TL\ powinny byæ tam odpowiednio wkomponowane.

\subsubsection{Zmienne ¶rodowiska: konfiguracja globalna}
\label{sec:envglobal}

Je¶li zmiany maj± byæ dokonane globalnie, lub je¶li maj± byæ dokonane dla 
nowego u¿ytkownika systemu, wówczas nale¿y dokonaæ tego na w³asn± rêkê --
jest zbyt wiele mo¿liwo¶ci dla ró¿nych systemów dotycz±cych miejsca i sposobu
konfiguracji.

Nasze dwie rady s± nastêpuj±ce: 1)~mo¿na sprawdziæ plik
\filename{/etc/manpath.config} i,~je¶li jest obecny, dodaæ w nim wiersze
\begin{sverbatim}
MANPATH_MAP /usr/local/texlive/2015/bin/i386-linux \
            /usr/local/texlive/2015/texmf-dist/doc/man 
\end{sverbatim} 
 2)~mo¿na sprawdziæ plik \filename{/etc/environment}, w którym mo¿e byæ
zdefiniowana ¶cie¿ka wyszukiwania i~inne domy¶lne zmienne ¶rodowiska.  

W ka¿dym katalogu w plikami wykonywalnymi systemów uniksowych mo¿emy utworzyæ
symboliczne dowi±zanie o nazwie \code{man} do katalogu
\dirname{texmf-dist/doc/man}. Niektóre programy \code{man}, np. standardowy
program \code{man} w systemie \MacOSX, automatycznie znajd± to dowi±zanie,
likwiduj±c potrzebê jakiegokolwiek ustawiania dla stron manuala.

\subsubsection{Aktualizacje z internetu po instalacji z \DVD}
\label{sec:dvd-install-net-updates}

Po instalacji z \DVD\ i \textit{po modyfikacji} ¶cie¿ki wyszukiwania
programów (jak opisano to powy¿ej), mo¿emy pobraæ z internetu aktualizacje
pakietów:

\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr option repository http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet}
\end{alltt}

Wówczas pakiety bêd± aktualizowane z najbli¿szej, automatycznie
znalezionej kopii archiwów CTAN (co domy¶lnie w³±czono podczas instalacji). 
Je¶li wyst±pi± problemy z automatycznym wyborem archiwum, nale¿y podaæ
konkretny adres (listê adresów znajdziemy na \url{http://ctan.org/mirrors})
wraz z pe³n± ¶cie¿k± do podkatalogu \dirname{tlnet}.

\htmlanchor{xetexfontconfig} % keep historical anchor working
\htmlanchor{sysfontconfig}
\subsubsection{Konfiguracja fontów dla \XeTeX\ i~Lua\TeX}
\label{sec:font-conf-sys}

\XeTeX\ i~Lua\TeX\ pozwalaj± u¿yæ ka¿dy font zainstalowany w~systemie, nie
tylko fonty znajduj±ce siê w~katalogach \TeX-owych. Oba programy korzystaj±
tu ze zbli¿onych, ale jednak ró¿nych metod.

W systemach Windows fonty dostarczone z~\TL\ s± automatycznie dostêpne
dla programu \XeTeX{}.
Gdy w systemie uniksowym zainstalowano \filename{xetex}, nale¿y
skonfigurowaæ system tak, aby program ten móg³ znale¼æ fonty dostarczone
w~\TL. Aby to u³atwiæ, podczas instalacji pakietu tworzony jest
plik konfiguracyjny fontów:
\filename{TEXMFSYSVAR/fonts/conf/texlive-fontconfig.conf}.

Aby udostêpniæ fonty \TL{} dla innych aplikacji systemu
(zak³adaj±c, ¿e mamy odpowiednie uprawnienia) nale¿y wykonaæ
nastêpuj±ce czynno¶ci:
\begin{enumerate*}
\item skopiowaæ \filename{texlive-fontconfig.conf} do
\dirname{/etc/fonts/conf.d/09-texlive.conf};
\item uruchomiæ \Ucom{fc-cache -fsv}.
\end{enumerate*}

Je¶li nie mamy odpowiednich uprawnieñ, a~chcemy 
 %podczas uruchamiania \XeTeX-a
 korzystaæ z~fontów dostêpnych w~\TL, nale¿y:
\begin{enumerate*}
\item skopiowaæ plik \filename{texlive-fontconfig.conf} do
   \filename{~/.fonts.conf}, gdzie \filename{~} oznacza nasz katalog domowy.
\item uruchomiæ \Ucom{fc-cache -fv}.
\end{enumerate*}

Uruchomienie programu \code{fc-list} pozwala wy¶wietliæ nazwy fontów
systemowych. Uruchomienie \code{fc-list : family style file spacing} poka¿e
wiêcej interesuj±cych informacji.

%\subsubsection{Gdy uruchamiamy programy z~DVD}
%
%Programy \TL{} wyszukuj± potrzebne dane w~ró¿nych drzewach katalogów,
%korzystaj±c z~pliku \filename{texmf.cnf}. Plik ten poszukiwany jest w ca³ej
%serii po³o¿eñ wzglêdem po³o¿enia samych programów, ale zasada ta nie dzia³a,
%gdy uruchamiamy programy bezpo¶rednio z~\DVD.  Wynika to z faktu, ¿e niektóre
%pliki s± zapisywane na twardym dysku (\DVD{} jest medium tylko do odczytu) 
%i~trac± tym samym predefiniowane wzglêdne po³o¿enie.  Wymagane jest zatem
%zdefiniowanie w~¶rodowisku zmiennej \envname{TEXMFCNF}, która wska¿e
%po³o¿enie \filename{texmf.cnf}. Nadal jest potrzebna modyfikacja zmiennej
%\envname{PATH}, jak opisano wy¿ej.
%
%Na zakoñczenie instalacji program powinien pokazaæ komunikat informuj±cy,
%jak± warto¶æ nale¿y przypisaæ zmiennej \envname{TEXMFCNF}. Gdyby¶my 
%to przeoczyli -- warto¶ci± t± jest \dirname{$TEXMFSYSVAR/web2c}, czyli dla
%domy¶lnych ustawieñ (\dirname{/usr/local/texlive/2009/texmf-var/web2c})
%potrzebujemy deklaracji:
%\begin{sverbatim}
%TEXMFCNF=/usr/local/texlive/2009/texmf-var/web2c; export TEXMFCNF
%\end{sverbatim}
%lub, dla [t]csh:
%\begin{sverbatim}
%setenv TEXMFCNF /usr/local/texlive/2009/texmf-var/web2c
%\end{sverbatim}
%
%Opcja ta jest najbardziej przydatna, gdy chcemy uruchamiaæ programy \TL{}
%we w³asnym systemie, ale brak nam wystarczaj±cego miejsca na dysku.
%W pe³ni przeno¶ny sposób korzystania z~\TL{}, np. z pen drive USB,
%opisano w czê¶ci~~\ref{sec:portable-tl}.

\subsubsection{\ConTeXt{} Mark \acro{IV}}
\label{sec:context-mkiv}

Zarówno tzw. ,,stary'' \ConTeXt{} (Mark \acro{II}), jak i~nowy 
\ConTeXt{} (Mark \acro{IV}, oparty na Lua\TeX) powinny dzia³aæ po instalacji
\TL bez problemów, o ile do aktualizacji bêdziemy u¿ywaæ wy³±cznie programu
\verb+tlmgr+. 

Poniewa¿ \ConTeXt{} Mk\acro{IV} nie stosuje biblioteki kpathsea do
wyszukiwania plików, po zainstalowaniu rêcznie nowych plików (bez u¿ycia 
\verb+tlmgr+) wymagane jest uruchomienie:  
\begin{sverbatim}
context --generate 
\end{sverbatim} 
do od¶wie¿enia danych buforowych \ConTeXt.
Wygenerowane dane buforowe zostan± zapisane w~katalogach wskazywanych przez
zmienn± \code{TEXMFCACHE} (domy¶lna warto¶æ w \TL\ tej zmiennej to
\verb+TEXMSYSVAR;TEXMFVAR+).

\ConTeXt\ Mk\acro{IV} przeszuka wszystkie ¶cie¿ki wymienione w
\verb+TEXMFCACHE+ i zapisze dane w pierwszej ¶cie¿ce, która jest dostêpna 
do zapisu. Gdy dane buforowe s± zduplikowane, podczas ich odczytywania
zostan± wykorzystane ostatnio znalezione.

Wiêcej informacji znajdziemy na stronach:
\url{http://wiki.contextgarden.net/Running_Mark_IV}.

\subsubsection{Integracja lokalnych i prywatnych pakietów makr}
\label{sec:local-personal-macros}

Jak ju¿ wspomniano w~czê¶ci~\ref{sec:texmftrees}, katalog \dirname{TEXMFLOCAL}
(domy¶lnie \dirname{/usr/local/texlive/texmf-local} lub 
\verb|%SystemDrive%\texlive\texmf-local| w~Windows) przeznaczony jest na lokalne 
(np. w~danej sieci komputerowej) fonty oraz pakiety makr. Z~kolei 
\dirname{TEXMFHOME} (domy¶lnie \dirname{$HOME/texmf} lub 
\verb|%USERPROFILE%\texmf|) jest przeznaczony na prywatne makra i~fonty 
u¿ytkownika. W zamierzeniu oba te katalogi powinny byæ zachowywane przy 
instalacji nowszych wersji \TL{}, a~ich zawarto¶æ ma byæ automatycznie 
dostêpna dla kolejnych wydañ. Zalecamy zatem, by nie 
przedefiniowywaæ \dirname{TEXMFLOCAL}, co pozwoli unikn±æ rêcznego
konfigurowania w~przysz³o¶ci.

W~obu drzewach katalogów pliki powinny byæ umieszczane w~odpowiednich
podkatalogach, zgodnie z~zaleceniami \TDS{} (patrz: \url{http://tug.org/tds},
tak¿e plik \filename{texmf-dist/web2c/texmf.cnf}). Przyk³adowo pliki klas lub
makr \LaTeX-a powinny byæ umieszczane w~katalogu 
\dirname{TEXMFLOCAL/tex/latex/} lub \dirname{TEXMFHOME/tex/latex/} 
(lub ich podkatalogach).

\dirname{TEXMFLOCAL} po zmianie zawarto¶ci wymaga od¶wie¿enia bazy danych --
poleceniem \cmdname{mktexlsr} lub poprzez u¿ycie przycisku ,,Od¶wie¿ bazy
danych'' w~graficznym trybie programu TeX Live Manager (\prog{tlmgr}).

Ka¿da z tych zmiennych ma domy¶lnie przypisany pojedynczy katalog, ale
nie musi byæ to regu³±. Je¶li testujemy ró¿ne wersje pakietów, mo¿emy
do w³asnych celów zak³adaæ kolejne drzewa katalogów i prze³±czaæ kolejno¶æ
ich przeszukiwania. Wystarczy zadeklarowaæ zmienn± \dirname{TEXMFHOME}
dla listy katalogów, które oddzielamy przecinkami i~umieszczamy w~klamrach:

\begin{verbatim}
  TEXMFHOME = {/my/dir1,/mydir2,/a/third/dir}
\end{verbatim}

W czê¶ci \ref{sec:brace-expansion} opisano dok³adniej analizê listy
katalogów umieszczonych w klamrach.

\subsubsection{Integracja fontów z innych ¼róde³}

Jest to, niestety, bardzo skomplikowane zagadnienie, wymagaj±ce sporej wiedzy
u¿ytkownika. Warto najpierw przejrzeæ, jakie fonty mamy dostêpne 
bezp³atnie w~dystrybucji \TL\ (jest ich ca³kiem sporo).

Alternatyw± jest tu u¿ycie programu \XeTeX{} lub Lua\TeX\ (patrz
czê¶æ~\ref{sec:tex-extensions}), które korzystaj± z fontów systemowych
bez potrzeby instalowania ich dla programów \TeX-owych.

Procedury instalacji i integracji fontów 
 % for our best effort at wielkim staraniem ??
 opisano w~miarê dok³adnie np. na stronie:
 \url{http://tug.org/fonts/fontinstall.html}. 

\subsection{Testowanie instalacji}
\label{sec:test-install}

Po zainstalowaniu \TL{} warto sprawdziæ, czy programy dzia³aj±
poprawnie. Pierwsz± rzecz± bêdzie znalezienie programu do edycji plików.
\TL{} dostarcza edytor \TeX{}works (\url{http://tug.org/texworks}), ale tylko
dla Windows, za¶ Mac\TeX{} edytor
TeXShop (\url{http://pages.uoregon.edu/koch/texshop}).
Dla innych systemów uniksowych 
wybór edytora pozostawia siê u¿ytkownikowi. W~zasadzie we wszystkich 
systemach mo¿emy korzystaæ z~dowolnego edytora, operuj±cego na czystym
tek¶cie. 

Opiszemy tu podstawowe procedury testuj±ce funkcjonowanie instalacji
w~systemach Unix, ale zasady s± identyczne dla innych systemów. 

\begin{enumerate}
\item Sprawdzamy najpierw, czy uruchamia siê program \cmdname{tex}:

\begin{alltt}
> \Ucom{tex -{}-version}
TeX 3.14159265 (TeX Live ...)
Copyright ... D.E. Knuth.
...
\end{alltt}
Je¶li uruchomienie koñczy siê komunikatem \emph{command not found}
(\emph{nie znaleziono polecenia}), oznacza to, ¿e niepoprawnie 
zadeklarowano zmienn± \envname{PATH} (patrz: deklaracje zmiennych 
¶rodowiska na str.~\pageref{sec:env}).

\item Nastêpnie przetwarzamy prosty plik \LaTeX-owy:
\begin{alltt}
> \Ucom{latex sample2e.tex}
This is pdfTeX 3.14...
.....
Output written on sample2e.dvi (3 pages, 7484 bytes).
Transcript written on sample2e.log.
\end{alltt}
Gdy program nie znajduje \filename{sample2e.tex} (b±d¼ innych wymaganych
plików), mo¿e to oznaczaæ, ¿e nadal dzia³aj± ustawienia zmiennych ¶rodowiska
b±d¼ pliki konfiguracyjne z~innej (poprzedniej) instalacji.
Szczegó³ow± analizê, gdzie pliki s± szukane i~znajdowane, 
umo¿liwia diagnostyka opisana w~czê¶ci \ref{sec:debugging} na 
str.~\pageref{sec:debugging}.

\item Podgl±d wyniku sk³adu:
\begin{alltt}
 > \Ucom{xdvi sample2e.dvi}    # Unix
 > \Ucom{dviout sample2e.dvi}  # Windows
\end{alltt}
Polecenie \cmdname{xdvi} wymaga uruchomionego ¶rodowiska graficznego 
X~Window. Dla MS Windows analogicznym poleceniem jest \cmdname{dviout}. 
 %%!
 %%! You should see a new window with a nice document explaining some of the
 %%! basics of \LaTeX{}.  (Well worth reading, by the way if you're new to the
 %%! system.) You do have to be running under X for \cmdname{xdvi} to work; if
 %%! you're not, or your \envname{DISPLAY} environment variable is set
 %%! incorrectly, you'll get an error \samp{Can't open display}.

\item Przetwarzanie wyniku sk³adu do \PS{} w~celu wy¶wietlenia lub wydruku:
\begin{alltt}
> \Ucom{dvips sample2e.dvi -o sample2e.ps}
\end{alltt}

\item Tworzenie dokumentu bezpo¶rednio w~formacie \acro{PDF}:
\begin{alltt}
> \Ucom{pdflatex sample2e.tex}
\end{alltt}

\item Podgl±d dokumentu \acro{PDF}:
\begin{alltt}
> \Ucom{gv sample2e.pdf}
\textrm{lub:}
> \Ucom{xpdf sample2e.pdf}
\end{alltt}
Programy \cmdname{gv} i~\cmdname{xpdf} s± zwykle dostarczane 
w~ramach systemu operacyjnego, wobec tego nie zamieszczono ich
na \TL. Przed samodzieln± instalacj± warto odwiedziæ strony,
odpowiednio: \url{http://www.gnu.org/software/gv}
i~\url{http://www.foolabs.com/xpdf}. W~sieci dostêpny jest tak¿e
bezp³atny program Adobe Reader (\url{http://www.adobe.com}).
U¿ytkownikom Windows mo¿na zarekomendowaæ program
Sumatra PDF (\url{http://blog.kowalczyk.info/software/sumatrapdf}.
W~systemie Windows domy¶lnie instalowany jest dla \TL{} program 
\cmdname{psv} 
(PS\_View), pozwalaj±cy przegl±daæ pliki \cmdname{.ps} i~\cmdname{.pdf}. 
Program ten mo¿na te¿ zainstalowaæ samodzielnie w~systemach Linux 
 %(w~katalogu \dirname{support/} znajdziemy plik \filename{psview-5.09t.zip}).
 (\url{http://psview.sourceforge.net/download.html}).

\item Inne przydatne pliki testowe:

\begin{ttdescription}
\item [small2e.tex] przyk³ad prostszy ni¿ \filename{sample2e};
\item [testpage.tex] test po³o¿enia wydruku na kartce papieru, przydatny
  do sprawdzenia, czy nasza drukarka nie wprowadza przesuniêæ;
\item [nfssfont.tex] s³u¿y do wydruku tablic fontowych;
\item [testfont.tex] jak wy¿ej, z~tym ¿e zamiast \LaTeX-a trzeba u¿yæ plain
 \TeX{};
\item [story.tex] najbardziej kanoniczny przyk³ad dla plain \TeX{};
 na zakoñczenie przetwarzania uruchomionego poleceniem \samp{tex story},
 po ukazaniu siê \code{*}, nale¿y wpisaæ \samp{\bs bye}.
\end{ttdescription}

\item Je¶li zainstalowano pakiet \filename{xetex}, mo¿emy przetestowaæ
 u¿ycie fontów systemowych:
\begin{alltt}
> \Ucom{xetex opentype-info.tex}
This is XeTeX, Version 3.14\dots
...
Output written on opentype-info.pdf (1 page).
Transcript written on opentype-info.log.
\end{alltt}
Gdy otrzymamy komunikat b³êdu: 
,,Invalid fontname `Latin Modern Roman/ICU'\dots'', oznacza to, ¿e
nale¿y zmieniæ konfiguracjê systemu, jak to opisano 
w~czê¶ci~\ref{sec:font-conf-sys}.

\end{enumerate}

\subsection{Programy pomocnicze dla Windows}

Pocz±tkuj±cym u¿ytkownikom polecamy stronê
\url{http://tug.org/begin.html} oraz podrêcznik
Petera Flynna \textsl{Formatting Information}, dostêpny pod adresem
\url{http://www.ctan.org/tex-archive/documentation/beginlatex}.

Aby instalacja by³a kompletna, \TL{} wymaga kilku pomocniczych
programów, które nie s± dostarczane z~systemem Windows.
Wiele skryptów napisano w~jêzyku Perl, ponadto wiele narzêdzi wymaga
programu Ghostscript (interpretera jêzyka PostScript) do
rasteryzacji b±d¼ konwersji plików. Przydatne s± tak¿e w~wielu wypadkach
ró¿ne programy do obróbki grafiki. Ponadto posiadanie edytora
dedekowanego dla ¶rodowiska \TeX{} znacznie u³atwi pracê.

Wszystkie te programy dla Windows mo¿na dosyæ ³atwo znale¼æ w~sieci,
poniewa¿ jednak jest ich spory wybór, postanowili¶my te najbardziej istotne
umie¶ciæ w~dystrybucji \TL:
\begin{description}
\item[Perl i Ghostscript] -- obydwa te programy s± niezbêdne do
poprawnego dzia³ania \TL, do³±czyli¶my zatem \cmdname{Ghostscript} 8.62
i~minimaln± dystrybucjê \cmdname{Perl} 5.8, wystarczaj±c± do
uruchomienia wszystkich zawartych w~\TL{} skryptów perlowych;
oba programy zosta³y ,,ukryte'', to znaczy tylko programy \TL, które
z~nich korzystaj±, ,,wiedz±'' gdzie je znale¼æ; tym samym nie powinny
kolidowaæ z~ewentualnie zainstalowanymi w~systemie programami Perl
i~Ghostscript;
\item[narzêdzia uruchamiane z~linii poleceñ] -- zestaw kilku przydatnych 
 programów 
 (\texttt{gzip}, \texttt{unzip}, \texttt{jpeg2ps} i~\texttt{tiff2png})
 a~tak¿e kilka narzêdzi z~zestawu \cmdname{xpdf}, uruchamianych z~linii 
 poleceñ (sam \cmdname{xpdf} nie jest dostêpny dla Windows, 
 mo¿na jednak pobraæ z~internetu opart± na nim przegl±darkê \acro{PDF}:
 \url{http://blog.kowalczyk.info/software/sumatrapdf});
\item[fc-list, fc-cache] -- narzêdzia z~biblioteki fontconfig; program 
\prog{fc-cache} rejestruje dla \XeTeX-a fonty systemowe lub dostarczane 
 w~dystrybucji \TL{} fonty OpenType; \prog{fc-list} wy¶wietla zarejestrowane
 fonty, podaj±c ich pe³ne nazwy (deklarujemy je w~rozszerzonym w~\XeTeX-u
 poleceniu \cs{font});
\item[PS\_View] -- program do podgl±du plików postscriptowych (a~tak¿e
 plików \acro{PDF}), patrz rys.~\ref{fig:psview}.
\end{description}
 %\begin{description}
 %\item[katalog \texttt{support,}] wspomniany ju¿ w~czê¶ci~\ref{sec:tld},
 %zawiera ró¿ne programy, które mog± byæ u¿yteczne w~¶rodowisku \TeX-owym
 %(np. edytory/¶rodowiska dla \TeX-a); programy te \emph{nie s±} uwzglêdniane
 %podczas instalacji samego \TL, nale¿y je wiêc zainstalowaæ samodzielnie.
 %\end{description}

\begin{figure}[h]
\begin{center}
\tlpng{psview}{.6\linewidth}
\caption{PS\_View: umo¿liwia bardzo du¿e powiêkszenia!}\label{fig:psview}
\end{center}
\end{figure}

Poni¿ej zamieszczono listê miejsc, z~których mo¿na pobraæ programy 
pomocnicze:

\begin{description}
\item[Ghostscript] \url{http://www.cs.wisc.edu/~ghost/}
\item[Perl] \url{http://www.perl.org} (uzupe³niaj±ce, przydatne
 pakiety nale¿y pobraæ z~zasobów CPAN \url{http://cpan.org})
\item[ImageMagick] -- bogaty zestaw narzêdzi do wsadowego przetwarzania
 plików graficznych (\url{http://www.imagemagick.com})
\item[NetPBM] -- do przetwarzania i~konwersji plików graficznych mo¿emy 
 u¿yæ alternatywnego dla \textsf{ImageMagick} programu NetPBM 
 (\url{http://netpbm.sourceforge.net/})
\item[Edytory dla systemu \TeX{}] -- spory wybór programów, uwzglêdniaj±cych
 indywidualne preferencje u¿ytkownika (poni¿ej wymieniono jedynie
 te dzia³aj±ce w~systemach Windows)
 \begin{itemize*}
  \item \cmdname{GNU Emacs} -- w~wersji zintegrowanej z~\textsf{AucTeX}
  dla Windows dostêpny jest w~archiwach \CTAN;
  strona domowa: \url{http://www.gnu.org/software/auctex}.
%     http://www.gnu.org/software/emacs/windows/ntemacs.html)
%  \item \cmdname{XEmacs} -- bardziej przyjazna wersja dla Windows
%        (\url{http://www.xemacs.org/})
  \item \cmdname{LEd} -- polski edytor, dostêpny 
  z~\url{http://mirror.ctan.org/support/LEd}.
  \item \cmdname{SciTE} -- edytor dostêpny
  z \url{http://www.scintilla.org/SciTE.html}
  \item \cmdname{Texmaker} -- edytor dostêpny z
        \url{http://www.xm1math.net/texmaker}.
%  \item \cmdname{TexMakerX} jest rozszerzeniem \cmdname{Texmaker}
%  (\url{http://texmakerx.sourceforge.net}).
  \item \cmdname{TeXstudio} jest rozszerzeniem \cmdname{Texmaker} o~dodatkowe
  fukcje (\url{http://texstudio.sourceforge.net}).
  \item TeXnicCenter -- kolejny, dosyæ bogaty w~funkcje edytor
    (\url{http://www.toolscenter.org/products/texniccenter/})
  \item \cmdname{TeXworks} -- nowy edytor, dostêpny z
        \url{http://tug.org/texworks} i instalowany wy³±cznie w~Windows
         jako czê¶æ \TL.
  \item \cmdname{Vim} -- rozbudowany i~bardzo funkcjonalny edytor, 
         wywodz±cy siê z~klasycznego dla systemów Unix edytora \cmdname{vi}
    %, dostêpny na \TL{} w~katalogu \dirname{support/vim}
    (\url{http://www.vim.org})
  \item \cmdname{WinShell} -- prosty edytor/shell
   (\url{http://www.winshell.de})
  \item \cmdname{WinEdt} -- bogaty w~funkcje edytor dla \TeX-a, dostêpny jako
    \emph{shareware} (\url{http://www.winedt.com})
 \end{itemize*}
\end{description}

Obszerniejsz± listê programów mo¿na znale¼æ na stronie
\url{http://tug.org/interest.html}.

\section{Instalacje zaawansowane}

W poprzednich czê¶ciach opisano proces typowej instalacji. Teraz
omówimy te bardziej wyspecjalizowane.

\htmlanchor{tlsharedinstall}
\subsection{Instalacje dla wielu u¿ytkowników (lub wieloplatformowe)}
\label{sec:sharedinstall}

\TL{} zaprojektowano tak, by w~sieci komputerowej mog³o z~niego korzystaæ
wielu u¿ytkowników, nawet w~ró¿nych systemach operacyjnych.
Dziêki standardowej strukturze katalogów nie ma potrzeby konfiguracji
i~okre¶lania konkretnych ¶cie¿ek: po³o¿enie plików wymaganych przez programy
\TL{} jest zdefiniowane jako wzglêdne wobec samych programów. Mo¿na to 
zobaczyæ w~pliku \filename{$TEXMFDIST/web2c/texmf.cnf}, który zawiera np. 
takie wiersze:
\begin{sverbatim}
TEXMFROOT = $SELFAUTOPARENT
...
TEXMFDIST = $TEXMFROOT/texmf-dist
...
TEXMFLOCAL = $SELFAUTOPARENT/../texmf-local
\end{sverbatim}
W konsekwencji oznacza to, ¿e dla ró¿nych systemów operacyjnych b±d¼ 
u¿ytkowników wystarczy dodaæ do ich ¶cie¿ek przeszukiwania tylko ¶cie¿kê 
do programów \TL{}.

Mo¿liwa jest zatem np. instalacja lokalna \TL{}, po czym przeniesienie
ca³ej struktury w~inne miejsce w~sieci.

U¿ytkownicy Windows mog± pobraæ z internetu skrypt \filename{w32client}
(patrz: \url{http://tug.org/texlive/w32client.html}), który
pozwala dostosowaæ istniej±c± instalacjê \TL{} dla potrzeb sieci
(w³±cznie z~utworzeniem skrótów w~menu systemowym). Plik .zip dostêpny na
wymienionej stronie zawiera ponadto skrypt \filename{w32unclient},
s³u¿±cy do odinstalowania.
  
%W czê¶ci~\ref{sec:kpathsea} dowiemy siê wiêcej o~konfigurowaniu \TL{}
%i~zasadach przeszukiwania ¶cie¿ek.

%%! 2 sekcje t³umaczy³ Kocio (Andrzej Borzyszkowski), przeredagowa³ StaW
\htmlanchor{tlportable}
\subsection{Przeno¶na instalacja na pen drivie USB}
\label{sec:portable-tl}

Aby wykonaæ przeno¶n± instalacjê na pen drivie nale¿y uruchomiæ program
instalacyjny z~opcj± \optname{-portable} (lub polecenie \code{V} w trybie
tekstowym b±d¼ odpowiednia opcja w trybie \GUI). Instalacja taka nie ingeruje
w sam system operacyjny. Mo¿na j± wykonaæ bezpo¶rednio na pen drivie, lub na
dysku twardym, sk±d kopiujemy j± na urz±dzenie przeno¶ne.

Do uruchomienia programów \TL\ w takiej instalacji wystarczy w sesji
terminala dodaæ, jak zazwyczaj, odpowiedni katalog do zmiennej \code{PATH}. W
Windows nale¿y dwukrotnie klikn±æ \filename{tl-tray-menu} w g³ównym katalogu
instalacji, aby wybraæ jedno z podstawowych zadañ, pokazanych na poni¿szym
rysunku:

\medskip
\tlpng{tray-menu}{4cm}
\smallskip

\noindent Wybór ,,More\ldots'' poka¿e komunikat z informacj± jak mo¿na
dostosowaæ menu do w³asnych potrzeb.

\htmlanchor{tlisoinstall}
\subsection{Instalacje z pliku obrazu \ISO\ (lub \DVD)}
\label{sec:isoinstall}

Je¶li nie zamierzamy czêsto aktualizowaæ b±d¼ modyfikowaæ w inny sposób
naszej instalacji, a~tak¿e gdy zamierzamy uruchamiaæ \TL\ na wielu systemach,
warto utworzyæ plik obrazu \ISO\ takiej instalacji, choæby z poni¿szych 
powodów:

\begin{itemize}
\item kopiowanie obrazu \ISO\ miêdzy komputerami jest znacznie szybsze
 ni¿ kopiowanie zwyk³ej instalacji;
\item je¶li u¿ywamy kilku systemów operacyjnych na tym samym komputerze
 i chcemy korzystaæ z~tej samej instalacji \TL, obraz \ISO instalacji
 jest pozbawiony ograniczeñ ró¿nych systemów plików
 (\acro{FAT32}, \acro{NTFS}, \acro{HFS+});
\item systemy uruchamiane w trybie wirtualnym mog± po prostu zamontowaæ
 plik obrazu \ISO.
\end{itemize}

Obraz \ISO\ mo¿na oczywi¶cie wypaliæ na p³ytce \DVD.

Systemy \GNU/Linux/Unix (w tym \MacOSX) pozwalaj± na montowanie pliku obrazu
\ISO. Windows~8 jest pierwsz±(!) wersj± tego systemu, która te¿ na to
pozwala. Instalacja z~obrazu \ISO\ w~niczym siê nie ró¿ni od typowej,
wykonanej na dysku (patrz: \ref{sec:env}).

Podczas wykonywania instalacji do \ISO\ warto pomin±æ specyfikowanie katalogu
dla roku wydania, ponadto warto umie¶ciæ katalog \filename{texmf-local} na
tym samym poziomie co inne drzewa (\filename{texmf-dist}, 
\filename{texmf-var}, itd.). Zmianê katalogów umo¿liwia opcja 
\verb+TEXDIR+ programu instalacyjnego.

Dla natywnego (nie wirtualnego) systemu Windows mo¿na wypaliæ obraz \ISO\ na
p³ytce \DVD, ale warto te¿ rozwa¿yæ instalacjê którego¶ z~dostêpnych w sieci
programów umo¿liwiaj±cych montowanie takiego obrazu, np. dla Windows XP
WinCDEmu (\url{http://wincdemu.sysprogs.org/}).

Poza tym w Windows mo¿na do³±czyæ opisany wy¿ej skrypt \filename{w32client}
(patrz: \ref{sec:sharedinstall} oraz 
\url{http://tug.org/texlive/w32client.html}), który wykonuje swe zadania,
podobnie jak w wypadku instalacji sieciowej.

W systemie \MacOSX{} program TeXShop bêdzie móg³ wykorzystaæ
instalacjê na \acro{DVD}, gdy zadeklarujemy dowi±zanie symboliczne
\filename{/usr/texbin} do odpowiedniego katalogu, np.:
\begin{verbatim}
sudo ln -s /Volumes/MyTeXLive/bin/universal-darwin /usr/texbin
\end{verbatim}

Uwaga historyczna: \TL{} 2010 by³ pierwsz± edycj±, która (z ró¿nych przyczyn)
nie by³a faktycznie \textit{live}. Niemniej jednak poprzednie edycje zawsze
wymaga³y akrobatycznych ,,sztuczek'' do uruchamiania programów bezpo¶rednio
z \DVD\ lub obrazu \ISO (np. deklarowania dodatkowej zmiennej ¶rodowiska).
Obraz \ISO, tworzony obecnie, tego nie wymaga.

\htmlanchor{tlmgr}
\section{\cmdname{tlmgr}: zarz±dzanie instalacj±}
\label{sec:tlmgr}

\TL{} zawiera program o~nazwie  \prog{tlmgr}, s³u¿±cy do dalszego
zarz±dzania \TL{} po pierwotnej instalacji. Jego mo¿liwo¶ci obejmuj±:

\begin{itemize*}
\item instalowanie, aktualizacjê, tworzenie kopii zapasowych, odtwarzanie 
 oraz usuwanie pojedynczych pakietów (opcjonalnie~-- z~uwzglêdnieniem 
 zale¿no¶ci pomiêdzy pakietami);
\item wyszukiwanie i pokazanie zawarto¶ci pakietów oraz ich opisów;
\item wyszczególnianie oraz dodawanie architektur (platform systemowych);
\item zmianê opcji instalacji, takich jak rozmiar papieru czy zmiana 
 po³o¿enia ¼ród³a instalacji (patrz czê¶æ~\ref{sec:location}).
\end{itemize*}

Program \prog{tlmgr} ca³kowicie zast±pi³ funkcjonalno¶æ programu
\prog{texconfig}. Choæ ten ostatni jest nadal dostêpny w~dystrybucji \TL{}
dla u¿ytkowników przyzwyczajonych do tego interfejsu, zalecamy
obecnie u¿ywanie \prog{tlmgr}.

\begin{figure}[tb]
\tlpng{tlmgr-gui}{\linewidth}
\caption{\prog{tlmgr} w~trybie graficznym: g³ówne okno, po akcji
,,Wczytaj'' (\textit{Load}).}
\label{fig:tlmgr-gui}
\end{figure}

\begin{figure}[tb]
\hbox to \hsize{%
  \vtop{\hsize=.59\linewidth
    \null  % make figures align at the top
    \tlpng{tlmgr-general-options}{\hsize}
    \caption{\texttt{tlmgr} w trybie \GUI: Opcje ogólne}
    \label{fig:tlmgr-general-options}
  }
  \hfil
  \vtop{\hsize=.39\linewidth
    \null
    \tlpng{tlmgr-paper-options}{\hsize}
    \caption{\texttt{tlmgr} w trybie \GUI: Opcje dotycz±ce formatu papieru}
    \label{fig:tlmgr-paper-options}
  }
}
\end{figure}

 %\begin{figure}[tb]
 %\tlpng{tlmgr-config}{.8\linewidth}
 %\caption{\texttt{tlmgr} w~trybie graficznym: zak³adka 
 %konfiguracji}\label{fig:tlmgr-config}
 %\end{figure}

\subsection{\cmdname{tlmgr} -- tryb graficzny (\GUI)}
\prog{tlmgr} mo¿e byæ uruchomiony w~trybie graficznym 
(rys.~\ref{fig:tlmgr-gui}) za pomoc± polecenia:
\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr -gui}
\end{alltt}
 za¶ w~systemie Windows poprzez wybór menu: \texttt{Start},
\texttt{Programy}, \texttt{TeX Live 2015}, \texttt{TeX Live Manager}. 
Po klikniêciu przycisku ,,Wczytaj'' wy¶wietla listê dostêpnych oraz
listê zainstalowanych pakietów.

Rysunki~\ref{fig:tlmgr-general-options} i~\ref{fig:tlmgr-paper-options}
pokazuj± zak³adki docz±ce opcji.

\subsection{Przyk³adowe wywo³ania \cmdname{tlmgr} z~linii poleceñ}

Po zainstalowaniu \TL{} mo¿na dokonaæ aktualizacji wszystkich pakietów:
\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr update -all}
\end{alltt}
Symulacjê aktualizacji umo¿liwia:
\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr update -all -dry-run}
\end{alltt}
b±d¼ tylko wyliczenie, jakie pakiety bêd± aktualizowane:
\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr update -list}
\end{alltt}

Poni¿szy przyk³ad dodaje kolekcjê zawieraj±c± m.in. nowy ,,silnik'' \XeTeX, 
 %z~innego ni¿ domy¶lne po³o¿enia ¼ród³a 
 z~lokalnego repozytorium instalacji:

\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr -repository /local/mirror/tlnet install collection-xetex}
\end{alltt}
co pokazuj± komunikaty (tu w skrócie):
\begin{fverbatim}
install: collection-xetex
install: arabxetex
...
install: xetex
install: xetexconfig
install: xetex.i386-linux
running post install action for xetex
install: xetex-def
...
running mktexlsr
mktexlsr: Updating /usr/local/texlive/2015/texmf-dist/ls-R...
...
running fmtutil-sys --missing
...
Transcript written on xelatex.log.
fmtutil: /usr/local/texlive/2015/texmf-var/web2c/xetex/xelatex.fmt installed.
\end{fverbatim}

Jak widaæ, \prog{tlmgr} instaluje wszystkie pakiety zale¿ne, a tak¿e
przeprowadza wymagane czynno¶ci poinstalacyjne, jak aktualizacja bazy 
danych, budowa plików formatów itp. (w przyk³adzie wygenerowali¶my 
nowy format dla \XeTeX).

Aby wy¶wietliæ informacjê o~pakiecie (kolekcji b±d¼ schemacie), nale¿y 
uruchomiæ np.:
\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr show collection-latexextra}
\end{alltt}
co poka¿e:
\begin{fverbatim}
package:    collection-latexextra
category:   Collection
shortdesc:  LaTeX supplementary packages
longdesc:   A very large collection of add-on packages for LaTeX.
installed:  Yes
revision:   32768
\end{fverbatim}

\noindent
\textbf{Uwaga:} pe³na dokumentacja programu \cmdname{tlmgr} dostêpna 
jest pod adresem:
\url{http://tug.org/texlive/tlmgr.html} lub po uruchomieniu:
\begin{alltt}
> \Ucom{tlmgr -help}
\end{alltt}

\section{Uwagi dotycz±ce Windows}
\label{sec:windows}

%\TL\ posiada tylko jeden program instalacyjny, dzia³aj±cy zarówno w~Unix,
%jak i~w~Windows. Stworzenie takiego programu by³o mo¿liwe dopiero 
%po zaniechaniu wsparcia dla starszych wersji Windows. Obecnie 
%\TL\ mo¿na instalowaæ tylko w~Windows 2000 i~nowszych.

\subsection{Cechy specyficzne w~systemie Windows}
\label{sec:winfeatures}

W systemie Windows program instalacyjny wykonuje kilka dodatkowych czynno¶ci:
\begin{description}
\item[Menu i skróty.] W~menu systemowym instalowane jest podmenu ,,\TL'',
 które zawiera kilka pozycji dla programów dzia³aj±cych w~trybie graficznym
 (\prog{tlmgr}, \prog{texdoctk}, PS\_View -- przegl±darka plików
 postscriptowych) oraz dokumentacji. 
 %Dla PS\_View tworzony jest tak¿e
 %skrót (ikona) na pulpicie, umo¿liwiaj±cy ,,przeci±ganie\dywiz upuszczanie''
 %na ikonie plików postscriptowych.
\item[Skojarzenia typów plików.] Je¶li wybrano tê opcjê, 
 \prog{TeXworks}, \prog{Dviout} oraz \prog{PS\_view} otwieraj± domy¶lne
  dla tych programów typy plików (lub, przy klikniêciu prawym klawiszem
  myszy na danym pliku, proponuj± ,,Otwórz'' i wybór programu).
\item[Konwerter bitmap do EPS.] Dla ró¿nych formatów graficznych plików 
 bitmapowych klikniêcie prawym klawiszem myszy wy¶wietla w~menu ,,Otwórz''
 \cmdname{bitmap2eps}. Bitmap2eps jest prostym skryptem, który pozwala
 na wybór programu \cmdname{sam2p} b±d¼ \cmdname{bmeps}.
\item[Automatyczne ustawienie zmiennych ¶rodowiska.]
 Po instalacji nie s± wymagane ¿adne ,,rêczne'' zmiany ustawieñ.
\item[Odinstalowanie.]  Program instalacyjny rejestruje instalacjê
w~menu ,,Dodaj/Usuñ programy'' w~Panelu sterowania; odinstalowanie 
odbywa siê zatem w~standardowy dla Windows sposób.
\end{description}

%\subsection{Program Dviout}
%
%Obecne wydanie \TL{} nie oferuje niestety preinstalowanego programu do
%podgl±du plików \acro{DVI} dla Windows, mo¿na jednak samodzielnie
%zainstalowaæ doskona³y \prog{dviout}, autorstwa Toshio Oshimy.  Znajdziemy go
%w~katalogu \path{support/dviout/}, zawieraj±cym równie¿ krótki plik
%\filename{README} omawiaj±cy, jak zaistalowaæ i~skonfigurowaæ \prog{dviout}
%dla \TL. Przed instalacj± zalecamy przeczytaæ informacje tam zawarte.
%
%Pierwsze uruchomienie \verb+dviout+ zazwyczaj automatycznie generuje wymagane
%fonty ekranowe. Po kilku sesjach komunikaty dotycz±ce generowania fontów
%stan± siê rzadsze. Wiêcej informacji mo¿na znale¼æ w~bardzo dobrym
%poradniku \emph{on-line} tego programu.

\subsection{User Profile to inaczej Home (katalog domowy)}
\label{sec:winhome}

Odpowiednikiem uniksowego katalogu domowego u¿ytkownika (|$HOME|) jest
w~Windows katalog okre¶lany zmienn± \verb|%USERPROFILE%|. W~Windows XP jest
to zazwyczaj katalog \verb|C:\Documents and Settings\|
\verb|<nazwa_u¿ytkownika>|,
za¶ w~Windows Vista i~kolejnych wersjach katalog
\verb|C:\Users\<nazwa_u¿ytkownika>|. W~pliku konfiguracyjnym
\filename{texmf.cnf} i~bibliotekach \KPS{} znak \verb|~| jest poprawnie
rozwijany do odpowiedniej zmiennej zarówno w~Windows, jak i~w~Unix/Linux.

\subsection{Rejestr Windows}
\label{sec:registry}

W systemie Windows prawie wszystkie dane konfiguracyjne przechowywane s±
w~tzw. rejestrze. Zawiera on hierachicznie zorganizowane klucze, w~ramach
kilku kluczy g³ównych. Najbardziej istotne dla programów instalacyjnych
s± klucze \path{HKEY_CURRENT_USER} oraz \path{HKEY_LOCAL_MACHINE} 
(w~skrócie \path{HKCU} i~\path{HKLM}). Czê¶æ \path{HKCU} dotyczy katalogów
domowych u¿ytkowników (patrz~\ref{sec:winhome}), za¶ \path{HKLM} -- podkatalogów
systemowych (w~katalogu Windows).

Informacje o~ustawieniach systemu mo¿na czasem uzyskaæ ze zmiennych
¶rodowiska, ale po inne informacje, np. po³o¿enie tzw. skrótów, trzeba
odwo³aæ siê do rejestru. Tak¿e zapis zmiennych ¶rodowiska na sta³e wymaga
dostêpu do rejestru.

\subsection{Uprawnienia w Windows}
\label{sec:winpermissions}

%%! UWAGA SW: ca³a ta czê¶æ jest mocno niejasna w oryginale. T³umaczy³em
%%! j± maj±c na uwadze ogólny sens, w niektórych miejscach doprecyzowuj±c
%%! sformu³owania. Ale i tak jest, wg mnie, do bani :-)

W nowszych wersjach Windows istnieje wyra¼ne rozró¿nienie miêdzy
u¿ytkownikami ,,zwyk³ymi'' i~administratorami, którzy maj±
pe³n± swobodê dostêpu do ca³o¶ci systemu.  
Do³o¿ono wielu starañ, aby umo¿liwiæ instalacjê \TL{} tak¿e osobom bez 
uprawnieñ administratora.

Je¶li osoba instaluj±ca ma uprawnienia administrata, to udostêpniona jest
opcja instalacji dla wszystkich u¿ytkowników. U¿ycie jej oznacza, ¿e tworzone
s± skróty, a tak¿e ustawiane s± zmienne ¶rodowiska dla ca³ego systemu.
W~przeciwnym wypadku skróty i~menu s± tworzone jedynie dla konkretnego
u¿ytkownika, tak¿e definiowane zmienne ¶rodowiska dotycz± zwyk³ych
u¿ytkowników.

Bez wzglêdu na status u¿ytkownika proponowanym, domy¶lnym katalogiem g³ównym
instalacji jest katalog w~ramach \verb|%SystemDrive%|. Program instalacyjny
zawsze sprawdza, czy ten katalog jest dostêpny do zapisu dla aktualnego
u¿ytkownika.

Problem mo¿e siê pojawiæ wtedy, gdy u¿ytkownik instaluj±cy \TL{} nie jest 
administratorem, a~programy \TeX-owe s± ju¿ w~¶cie¿ce przeszukiwania. 
Wynikowa ¶cie¿ka zawiera wtedy ¶cie¿kê systemow±, do której dodano ¶cie¿kê do
programów u¿ytkownika. W~konsekwencji nie bêd± znajdowane nowo instalowane
programy. Aby rozwi±zaæ ten problem, program instalacyjny tworzy skrót do
okna z~wierszem poleceñ, w~którym ¶cie¿ka do nowych programów \TL{} ma
priorytet. W~ten sposób, po uruchomieniu tego skrótu, bêdzie mo¿na korzystaæ
z~\TL. Dotyczy to tak¿e programu \TeX{}works, o ile go zainstalowali¶my.

Windows Vista i nowsze stwarzaj± dodatkowe utrudnienia: nawet je¶li
jeste¶my zalogowani jako administrator, musimy dodatkowo ¿±daæ uprawnieñ do
uruchomienia programów jako administrator! W rzeczywisto¶ci nie ma sensu
logowanie jako administrator, zamiast tego wystarczy klikn±æ prawym klawiszem
myszy na programie (lub skrócie), co pozwala wybraæ opcjê ,,Uruchom jako
administrator''.

\subsubsection{Zabezpieczenie katalogu \TL}

Nawet gdy instalujemy \TL{} jako administrator, nie zabezpiecza to katalogu docelowego 
instalacji przed zmianami, które mo¿e w~nim dokonaæ zwyk³y u¿ytkownik. Po instalacji 
zatem mo¿e byæ wymagane ustawienie dla tego katalogu odpowiedniej warto¶ci \acro{ACL}
(Access Control List; patrz dokumentacja uruchamianego z~wiersza poleceñ programu 
Windows \filename{icacls}). 

\subsection{Zwiêkszanie maksymalnej ilo¶ci dostêpnej pamiêci 
w~Windows i~Cygwin}
\label{sec:cygwin-maxmem}

U¿ytkownicy systemów Windows i~Cygwin mog± w~przypadku uruchamiania
niektórych programów dostarczonych w~\TL{} spotkaæ siê z~niewystarczaj±c±
ilo¶ci± dostêpnej pamiêci.  Na przyk³ad \prog{asy} wyczerpie dostêpn± pamiêæ
w~przypadku próby zadeklarowania macierzy sk³adaj±cej siê z~25~milionów liczb
rzeczywistych, a~Lua\TeX\ przy przetwarzaniu dokumentu zawieraj±cego wiele
du¿ych czcionek.
 % XXX "du¿ych" jest brzydkie, ale nie mam lepszego pomys³u :/

W~Cygwin mo¿na ten problem rozwi±zaæ w~sposób podany za porad± zawart±
w~Podrêczniku U¿ytkownika Cygwin
(\url{http://www.cygwin.com/cygwin-ug-net/setup-maxmem.html}).

W~Windows nale¿y utworzyæ plik, np. \code{moremem.reg}, o~zawarto¶ci:
\begin{sverbatim}
Windows Registry Editor Version 5.00

[HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Cygwin]
"heap_chunk_in_mb"=dword:ffffff00
\end{sverbatim}

\noindent a~nastêpnie wykonaæ (jako u¿ytkownik z~prawami administratora)
polecenie: \code{regedit /s moremem.reg}.  Zamiast ustawieñ globalnych dla
systemu, mo¿na te¿ zmieniæ wielko¶æ dostêpnej pamiêci jedynie dla bie¿±cego
u¿ytkownika, u¿ywaj±c \code{HKEY\_CURRENT\_USER}.

\section{W razie problemów}
\label{troubleshooting}

\subsection{Co zrobiæ gdy \texttt{latex} nie mo¿e znale¼æ potrzebnych
plików?}

\begin{itemize}
 \item Podstawowym narzêdziem do diagnozowania problemów jest program 
 \cmdname{kpsewhich}. Wyprowadza on informacje diagnostyczne na wyj¶cie
stderr, przy czym konsole (okienka wierszy poleceñ) starszych systemów
Windows nie potrafi± przekierowaæ stderr do pliku.  Umo¿liwia to dopiero
system Windows NT i~pó¼niejsze, ale rozwi±zanie przedstawione poni¿ej dzia³a
dla ka¿dej konsoli (okienka wierszy poleceñ). Otó¿ dla celów diagnostycznych
mo¿na tymczasowo zdefiniowaæ zmienn± ¶rodowiska (w~oknie poleceñ):
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=err.log
\end{verbatim} 
Mo¿na równie¿ zadaæ zakres diagnostyki:  
\begin{verbatim} 
SET KPATHSEA_DEBUG=-1
\end{verbatim}

Podobnie, aby przekierowaæ wyj¶cie stderr na stdout:
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=con:
\end{verbatim}
W ten sposób mo¿na skierowaæ zarówno stderr, jak i stdout do tego samego pliku.
\item Przy za³o¿eniu, ¿e instalacjê wykonano w \path|c:/TeX|, nale¿y
  sprawdziæ (porównaæ) nastêpuj±ce warto¶ci:\\
  {\small
  \begin{tabular}{ll}
    \path|kpsewhich -expand-path $SELFAUTOPARENT| &  \path|c:/TeX| \\
    \path|kpsewhich -expand-path $TEXMF| & \path|c:/TeX/texmf....| \\
    \path|kpsewhich -expand-var $TEXINPUTS| & \path|.;c:/TeX/texmf-dist/tex//|
  \end{tabular}
}

Je¶li w otoczeniu systemowym s± zdefiniowane zmienne zwi±zane z~\TeX-em,
nale¿y je usun±æ, maj± bowiem pierwszeñstwo przed tymi,
które okre¶lono w~pliku \filename{texmf.cnf}.
\item Nastêpnie nale¿y sprawdziæ (porównaæ) warto¶ci:\\
{\small
  \begin{tabular}{ll}
  \texttt{kpsewhich cmr10.tfm} & \path|c:/TeX/texmf-dist/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm|\\
  \texttt{kpsewhich latex.fmt}& \path|c:/TeX/texmf-var/web2c/pdftex/latex.fmt|
  \end{tabular}
}

Je¶li podczas sprawdzania nie znaleziono odstêpstw, to \TeX{} i~programy 
towarzysz±ce powinny dzia³aæ. Je¶li tak nie jest, to nale¿y poeksperymentowaæ 
z opcj± \path|-debug=n| programu \path|kpsewhich| i~zweryfikowaæ wszystkie 
uzyskane warto¶ci. Po zidentyfikowaniu problemu warto go zg³osiæ.  
\end{itemize}

%--------------------------
% don't use \Webc so the \uppercase in the headline works.
\section{Instrukcja obs³ugi systemu Web2C}

\Webc{} to zestaw programów zwi±zanych z~\TeX-em, tj.  sam \TeX{}, \MF{},
\MP, \BibTeX{} itd. Stanowi± one rdzeñ dystrybucji \TL.

Oryginalna implementacja wykonana zosta³a przez Tomasa Rokickiego, który
w~roku 1987 stworzy³ pierwszy system \TeX{}-to-C, adaptuj±c pliki wymiany
(\emph{change files}) pod Unix-em (pierwotnie by³y one dzie³em Howarda
Trickey'a oraz Pavela Curtisa).  W~czasie, gdy Tim Morgan zajmowa³ siê
systemem, jego nazwa zosta³a zmieniona na Web-to-C\@. W~1990 roku prace nad
projektem przej±³ Karl Berry wraz z~dziesi±tkami wspó³pracowników, a~w~roku
1997 pa³eczkê przej±³ Olaf Weber.

\Webc{} dzia³a na platformach systemowych, takich jak Unix (w~tym \MacOSX),
Windows 9x/\acro{NT/2K/XP} i~innych.
System wykorzystuje oryginalne ¼ród³a \TeX-owe autorstwa Donalda Knutha
oraz inne programy napisane w~\web{} i~t³umaczy je na kod ¼ród³owy~C.
Ponadto system udostêpnia spory zestaw makr i~funkcji stworzonych dla
zwiêkszenia funkcjonalno¶ci oryginalnych zasobów oprogramowania
zwi±zanego z~\TeX-em. Podstawowymi sk³adnikami systemu s±:

\begin{cmddescription}
\item[bibtex]    tworzenie spisów bibliograficznych;
\item[dvicopy]   modyfikowanie pliku \dvi;
\item[dvitomp]   konwersja \dvi{} do MPX (rysunki \MP{}-owe);
\item[dvitype]   konwersja \dvi{} na plik tekstowy (ASCII);
\item[gftodvi]   zamiana fontu GF na plik \dvi;
\item[gftopk]    zamiana fontu w~formacie GF na font spakowany (PK);
\item[gftype]    zamiana fontu GF na plik tekstowy (ASCII);
\item[mf]        generowanie fontów bitmapowych w formacie GF;
\item[mft]       sk³ad plików ¼ród³owych \MF{}-a;
\item[mpost]     tworzenie rysunków oraz diagramów technicznych;
\item[patgen]    tworzenie wzorców przenoszenia wyrazów;
\item[pktogf]    zamiana fontów w formacie PK na fonty GF;
\item[pktype]    zamiana fontu PK na plik tekstowy (ASCII);
\item[pltotf]    konwersja tekstowej listy w³a¶ciwo¶ci do TFM;
\item[pooltype]  wy¶wietlanie \web-owych plików pool;
\item[tangle]    konwersja \web{} do jêzyka Pascal;
\item[tex]       sk³ad tekstu;
\item[tftopl]    konwersja TFM do tekstowej listy w³a¶ciwo¶ci (PL);
\item[vftovp]    konwersja fontów wirtualnych do wirtualnej listy
                 w³a¶ciwo¶ci (VPL);
\item[vptovf]    konwersja wirtualnej listy w³a¶ciwo¶ci do fontów wirtualnych;
\item[weave]     konwersja \web{} do \TeX-a.
\end{cmddescription}

\noindent
Dok³adny opis funkcji oraz sk³adni tych programów zawarty jest
w~dokumentacji poszczególnych pakietów samego \Webc{}.
Do optymalnego korzystania z~instalacji \Webc{} 
przyda siê znajomo¶æ kilku zasad rz±dz±cych ca³± rodzin± programów.

Wszystkie programy obs³uguj± standardowe opcje \acro{GNU}:
\begin{description}
\item[\texttt{-{}-help\ \ \ }] podaje podstawowe zasady u¿ytkowania;
\item[\texttt{-{}-verbose}] podaje dok³adny raport z~dzia³ania programu;
\item[\texttt{-{}-version}] podaje informacjê o~wersji, po czym koñczy
                          dzia³anie programu.
\end{description}

Do lokalizowania plików programy oparte na \Webc{} u¿ywaj± biblioteki do
przeszukiwania ¶cie¿ek zwanej \KPS{}.
Dla optymalizacji przeszukiwania \TeX-owego drzewa podkatalogów biblioteka ta
u¿ywa kombinacji zmiennych ¶rodowiskowych oraz kilku plików konfiguracyjnych.
\Webc{} potrafi obs³ugiwaæ jednocze¶nie wiêcej ni¿ jedno drzewo
podkatalogów, co jest u¿yteczne w~wypadku, gdy chce siê przechowywaæ
standardow± dystrybucjê \TeX-a jak i~lokalne rozszerzenia w~dwóch ró¿nych
drzewach katalogów.
Aby przyspieszyæ  poszukiwanie plików, katalog g³ówny ka¿dego drzewa ma swój
plik \file{ls-R}, zawieraj±cy pozycje okre¶laj±ce nazwê i~wzglêdn± ¶cie¿kê
dla wszystkich plików zawartych w~tym katalogu.

\subsection{Przeszukiwanie ¶cie¿ek przez Kpathsea}
\label{sec:kpathsea}

Opiszemy najpierw ogólny mechanizm przeszukiwania ¶cie¿ek przez bibliotekê
\KPS{}.

Tym, co nazywamy \emph{¶cie¿k± przeszukiwania}, jest rozdzielona dwukropkami
lub ¶rednikami lista \emph{elementów ¶cie¿ki}, które zasadniczo s± nazwami
podkatalogów.  ¦cie¿ka przeszukiwania mo¿e pochodziæ z~(kombinacji) wielu
¼róde³.  Przyk³adowo, aby odnale¼æ plik \samp{my-file} w~¶cie¿ce
\samp{.:/dir}, \KPS{} sprawdza istnienie danego elementu ¶cie¿ki
w~nastêpuj±cej kolejno¶ci: najpierw \file{./my-file}, potem
\file{/dir/my-file}, zwracaj±c pierwszy odnaleziony (lub mo¿liwie wszystkie).

Aby optymalnie zaadaptowaæ siê do konwencji wszystkich systemów operacyjnych,
na systemach nieunixowych \KPS{} mo¿e u¿ywaæ
jako separatorów nazw ¶cie¿ek znaków innych
ni¿ dwukropek (\samp{:}) oraz ,,ciach'' (\samp{/}).

W~celu sprawdzenia konkretnego elementu \var{p} ¶cie¿ki, \KPS{} najpierw
sprawdza, czy zbudowana wcze¶niej baza danych (patrz ,,Baza nazw plików'' na
str.~\pageref{Filename-database}) odnosi sie do \var{p}, tj.
czy baza danych znajduje siê w~podkatalogu z~prefiksem~\var{p}.
Je¿eli tak, to specyfikacja ¶cie¿ki jest porównywana z~zawarto¶ci± bazy.

Je¶li baza danych nie istnieje b±d¼ nie odnosi siê do danego elementu
¶cie¿ki albo te¿ nie zawiera elementów zgodnych, to przeszukiwany jest system
plików (je¿eli nie zosta³o to zabronione przez specyfikacjê rozpoczynaj±c±
siê od~\samp{!!}\ oraz je¿eli poszukiwany plik musi istnieæ).
\KPS{} konstruuje listê podkatalogów, które koresponduj± z~danym elementem
¶cie¿ki, a~nastêpnie sprawdza w~ka¿dym z~nich, czy nie ma tam poszukiwanego
pliku.

Warunek mówi±cy, ¿e ,,plik musi istnieæ'' dotyczy np. plików \samp{.vf}
i~plików do³±czanych \TeX-owym poleceniem \cs{openin}.
Takiego pliku mo¿e nie byæ (np. \file{cmr10.vf}), b³êdne by³oby zatem
poszukiwanie go na dysku.
Je¶li wiêc zapomnisz o~aktualizacji \file{ls-R} po instalacji nowego
pliku \samp{.vf}, to nie zostanie on odnaleziony.
Ka¿dy element ¶cie¿ki sprawdzany jest w~nastêpuj±cej kolejno¶ci: najpierw
w~bazie danych, potem na dysku.
Je¿eli plik siê znajdzie, to przeszukiwanie zostanie zatrzymane i~zwrócony
zostanie wynik.

Poniewa¿ najprostszym i~najbardziej powszechnym elementem ¶cie¿ki jest
nazwa katalogu, \KPS{} korzysta z~dodatkowych mo¿liwo¶ci w~przeszukiwaniu
¶cie¿ek:
wielowarstwowych warto¶ci domy¶lnych, zmiennych ¶rodowiskowych, warto¶ci
pliku konfiguracyjnego, lokalnych
podkatalogów u¿ytkownika oraz rekursywnego przeszukiwania podkatalogów.
Mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e \KPS{} \emph{rozwija} element ¶cie¿ki, tzn.
transformuje wszystkie specyfikacje do podstawowej nazwy lub nazw katalogów.
Jest to opisane w~kolejnych akapitach, w~kolejno¶ci w~jakiej to zachodzi.

Trzeba zauwa¿yæ, ¿e je¿eli nazwa poszukiwanego pliku jest
absolutna lub jawnie wzglêdna, tj. zaczyna siê od \samp{/} lub \samp{./}
lub \samp{../}, to \KPS{} ogranicza siê do sprawdzenia, czy ten plik istnieje.

\ifSingleColumn
\else
\begin{figure*}
\verbatiminput{examples/ex5.tex}
\setlength{\abovecaptionskip}{0pt}
  \caption{Przyk³ad pliku konfiguracyjnego}
  \label{fig:config-sample}
\end{figure*}
\fi

\subsubsection{¬ród³a ¶cie¿ek}
\label{Path-sources}

Nazwa przeszukiwanej ¶cie¿ki mo¿e pochodziæ z~wielu ¼róde³.
Oto kolejno¶æ, w~jakiej \KPS{} ich u¿ywa:

\begin{enumerate}
\item
  Zmienna ¶rodowiskowa ustawiana przez u¿ytkownika, np.
  \envname{TEXINPUTS}.
  Zmienne ¶rodowiskowe z~do³±czon± kropk± i~nazw± programu zastêpuj± inne,
  np. je¿eli \samp{latex} jest nazw± uruchomionego programu, wtedy zamiast
  \envname{TEXINPUTS} wykorzystana zostanie zmienna \envname{TEXINPUTS.latex}.
\item
  Plik konfiguracyjny konkretnego programu, np. linia ,,\texttt{S /a:/b}''
  w~pliku \file{config.ps} programu \cmdname{dvips}.
\item   Plik konfiguracyjny \KPS{} \file{texmf.cnf}, zawieraj±cy tak± liniê,
  jak \samp{TEXINPUTS=/c:/d} (patrz poni¿ej).
\item Warto¶ci domy¶lne dla uruchamianych programów.
\end{enumerate}
\noindent Ka¿d± z~tych warto¶ci dla danej ¶cie¿ki przeszukiwania mo¿na
zobaczyæ, u¿ywaj±c opcji diagnostyki b³êdów (patrz ,,Diagnostyka b³êdów'' na
str.~\pageref{sec:debugging}).

\subsubsection{Pliki konfiguracyjne}

\tolerance=3500
 \KPS{} szuka ¶cie¿ek przeszukiwania i~innych definicji w~\emph{plikach
konfiguracyjnych} o~nazwach \file{texmf.cnf}.
¦cie¿ka przeszukiwania u¿ywana do znajdowania tych plików okre¶lana jest
przez zmienn± \envname{TEXMFCNF},
 %(domy¶lnie taki plik znajduje siê 
 %w~podkatalogu \file{texmf/web2c}).
 ale nie zalecamy jawnego ustawiania tej, jak i~innych zmiennych w~systemie.
Zamiast tego typowa instalacja \TL{} tworzy plik \file{.../2015/texmf.cnf},
który w~wyj±tkowych wypadkach mo¿emy modyfikowaæ. G³ównym plikiem
konfiguracyjnym jest \file{.../2015/texmf-dist/web2c/texmf.cnf}, ale
nie powinien byæ on modyfikowany, gdy¿ 
 %wprowadzone ewentualne 
 zmiany bêd± utracone podczas aktualizacji.
 
Czytane bêd± \emph{wszystkie} pliki \file{texmf.cnf} w~¶cie¿ce
przeszukiwania, a~definicje we wcze¶niejszych plikach zast±pi± te
w~pó¼niejszych.  Tak wiêc w~¶cie¿ce \verb|.:$TEXMF| warto¶ci pochodz±ce
z~\file{./texmf.cnf} zast±pi± te z~\verb|$TEXMF/texmf.cnf|.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Dociekliwy czytelnik mo¿e byæ zainteresowany sposobem, w~jaki programy
znajduj± plik \file{texmf.cnf}, skoro nie ma konieczno¶ci deklarowania 
specyficznej zmiennej ¶rodowiskowej systemu. Otó¿ po³o¿enie domy¶lne jest
wkompilowane w~programy jako wzglêdne do ich po³o¿enia (okre¶lanego, jak
wiemy, w~¶cie¿ce specyfikowanej przez \texttt{\$PATH}):
\path{../../texmf-dist/web2c/} b±d¼ \path{../texmf-dist/web2c/}. Je¶li jawnie
deklarujemy zmienn± \envname{TEXMFCNF}, wymagane jest podanie bezwzglêdnej
¶cie¿ki.

Czytaj±c zamieszczony poni¿ej opis formatu pliku \file{texmf.cnf},
warto przegl±daæ jego zawarto¶æ. Po³o¿enie \emph{aktywnego} pliku
znajdziemy za pomoc± polecenia \texttt{kpsewhich texmf.cnf}.

\begin{itemize}
\item
  Komentarze zaczynaj± siê od ,,\texttt{\%}'', a~koñcz± na koñcu wiersza.
\item
  Puste wiersze nie s± brane pod uwagê.
\item
  Znak ,,\bs{}'' na koñcu wiersza dzia³a jako znak kontynuacji, tzn.
  oznacza, ¿e kolejny wiersz jest kontynuacj± bie¿±cego.
  Spacja na pocz±tku kolejnego wiersza nie jest ignorowana.
\item
  Pozosta³e wiersze maj± postaæ:
\begin{alltt}
  \emph{zmienna}[.\emph{program}] [=] \emph{warto¶æ}
\end{alltt}%
  gdzie \samp{=} i~otaczaj±ce spacje s± opcjonalne.
\item
  ,,\texttt{\var{zmienna}}'' zawieraæ mo¿e dowolne znaki poza spacj±,
  \samp{=}, lub \samp{.} (kropk±), najbezpieczniej jednak u¿ywaæ znaków
  z~zakresu \samp{A-Za-z\_}.
\item
  Napis ,,\texttt{.\var{program}}'' ma zastosowanie w~wypadku, gdy
  uruchamiany program nosi nazwê \texttt{\var{program}} lub
  \texttt{\var{program}.exe}. Pozwala to ró¿nym odmianom \TeX-a stosowaæ
  ró¿ne ¶cie¿ki przeszukiwania.
\item ,,\texttt{\var{warto¶æ}}'' zawieraæ mo¿e dowolne znaki poza
  ,,\texttt{\%}'' i \samp{@}.
  Nie mo¿na u¿ywaæ konstrukcji ,,\texttt{\$\var{zmienna}.\var{program}}''
  po prawej stronie. Zamiast tego trzeba zastosowaæ zmienn± pomocnicz±.
  Je¿eli systemem operacyjnym jest Unix,
  to ¶rednik \samp{;}\ u¿yty w~,,\texttt{\var{warto¶æ}}'' zamieniany jest na
  \samp{:};  umo¿liwia to istnienie
  wspólnego pliku \file{texmf.cnf} dla systemów  Unix oraz Windows.
\item
  Wszystkie definicje czytane s± zanim cokolwiek zostanie rozwiniête, tak
  wiêc do zmiennych mo¿na siê odwo³ywaæ przed ich zdefiniowaniem.
\end{itemize}
Oto fragment pliku konfiguracyjnego ilustruj±cy wiêkszo¶æ opisanych powy¿ej
regu³ notacji:
\ifSingleColumn
\verbatiminput{examples/ex5.tex}
\else
jest pokazany na rys.~\ref{fig:config-sample}.
\fi

\subsubsection{Rozwijanie ¶cie¿ek}
\label{Path-expansion}

\KPS{} rozpoznaje w~¶cie¿kach przeszukiwania pewne specjalne znaki oraz
konstrukcje, podobne do tych, które s± dostêpne w~pow³okach systemów
typu Unix.
Jako ogólny przyk³ad: z³o¿ona ¶cie¿ka
\verb+~$USER/{foo,bar}//baz+ rozwija siê do wszystkich podkatalogów pod
katalogami \file{foo} i~\file{bar} w~katalogu g³ównym \texttt{\$USER},
które zawieraj± katalog lub plik \file{baz}.
Rozwiniêcia te opisane s± w~poni¿szych podrozdzia³ach.

\subsubsection{Rozwijanie domy¶lne}
\label{Default-expansion}

\tolerance=2500
Je¿eli ¶cie¿ka przeszukiwania najwiêkszego uprzywilejowania (patrz ,,¬ród³a
¶cie¿ek'' na str.~\pageref{Path-sources}) zawiera
\emph{dodatkowy dwukropek} (np. na pocz±tku, na koñcu lub podwójny), to \KPS{}
wstawia w~tym miejscu nastêpn± zdefiniowan± w~hierarchii uprzywilejowania
¶cie¿kê przeszukiwania.
Je¿eli ta wstawiona ¶cie¿ka ma dodatkowy dwukropek, to dzieje siê dalej to samo.
Przyk³adowo, je¿eli ustawiæ zmienn± ¶rodowiskow±
\tolerance=1500

\begin{alltt}
> \Ucom{setenv TEXINPUTS /home/karl:}
\end{alltt}
oraz warto¶æ \code{TEXINPUTS} pobran± z~\file{texmf.cnf}

\begin{alltt}
  .:\$TEXMF//tex
\end{alltt}
to koñcow± warto¶ci± u¿yt± w~przeszukiwaniu bêdzie:

\begin{alltt}
  /home/karl:.:\$TEXMF//tex
\end{alltt}

Poniewa¿ nieu¿ytecznym by³oby wstawiaæ warto¶æ domy¶ln± w~wiêcej ni¿ jednym
miejscu, \KPS{} zmienia tylko jeden dodatkowy \samp{:}\ i~pozostawia
inne bez zmian. \KPS{} najpierw szuka dwukropków na pocz±tku linii, potem na koñcu,
a~nastêpnie podwójnych.

\subsubsection{Rozwijanie nawiasów}
\label{sec:brace-expansion}

U¿yteczna jest mo¿liwo¶æ rozwijania nawiasów, co oznacza, ¿e np.
\verb+v{a,b}w+ rozwija siê do \verb+vaw:vbw+.
Nawiasy mo¿na te¿ zagnie¿d¿aæ.
Funkcji tej mo¿na u¿yæ do zaimplementowania ró¿nych hierarchii \TeX-owych
przez przypisanie listy nawiasów do \code{\$TEXMF}.  Przyk³adowo,
w~pliku \file{texmf.cnf} mo¿na znale¼æ nastêpuj±c± (uproszczon± tu)
definicjê:
\begin{verbatim}
  TEXMF = {$TEXMFVAR,$TEXMFHOME,!!$TEXMFLOCAL,!!$TEXMFDIST}
\end{verbatim}
U¿ywaj±c jej, mo¿na nastêpnie zdefiniowaæ na przyk³ad:
\begin{verbatim}
  TEXINPUTS = .;$TEXMF/tex//
\end{verbatim}
co oznacza, ¿e po szukaniu w~katalogu bie¿±cym bêd± przeszukane kolejno
\code{\$TEXMFVAR/tex}, \\code{\$TEXMFHOME/tex}, code{\$TEXMFLOCAL/tex}, 
i~\code{\$TEXMFDIST/tex} (wszystkie wraz z~katalogami ni¿szego poziomu;
dwie ostatnie ¶cie¿ki \emph{wy³±cznie} na podstawie zawarto¶ci
pliku \file{ls-R}).
Jest to wygodny sposób na uruchamianie dwóch równoleg³ych struktur \TeX-owych,
jednej ,,zamro¿onej'' (np. na \CD), a~drugiej ci±gle uaktualnianej nowo
pojawiaj±cymi siê wersjami.
U¿ywaj±c zmiennej \code{\$TEXMF} we wszystkich definicjach daje pewno¶æ,
¿e najpierw przeszukiwane jest drzewo uaktualnione.

\subsubsection{Rozwijanie podkatalogów}
\label{Subdirectory-expansion}

Dwa lub wiêcej kolejnych ,,ciachów'' (,,/'') w~elemencie ¶cie¿ki,
wystêpuj±cych po nazwie katalogu~\var{d}, zastêpowanych jest przez wszystkie
podkatalogi~\var{d}, najpierw podkatalogi znajduj±ce siê bezpo¶rednio
pod~\var{d}, potem te pod powy¿szymi i~tak dalej.  Na ka¿dym etapie
kolejno¶æ, w~jakiej przeszukiwane s± katalogi, jest \emph{nieokre¶lona}.

Je¶li wyszczególni siê cz³ony nazwy pliku po \samp{//}, to uwzglêdnione zostan±
tylko te podkatalogi, które zawieraj± powy¿sze cz³ony.
Na przyk³ad \samp{/a//b} rozwija siê do katalogów \file{/a/1/b},
\file{/a/2/b}, \file{/a/1/1/b} itd., ale nie do \file{/a/b/c} czy \file{/a/1}.

Mo¿liwe jest wielokrotne u¿ycie \samp{//} w~¶cie¿ce, jednak¿e \samp{//}
wystêpuj±ce na pocz±tku ¶cie¿ki nie jest brane pod uwagê.

\subsubsection{Lista znaków specjalnych i~ich znaczeñ -- podsumowanie}

Poni¿sza lista podsumowuje znaczenie znaków specjalnych w~plikach
konfiguracyjnych.

\newcommand{\CODE}[1]{\makebox[2.2em][l]{\code{#1}}}
\begin{description}
\item[\CODE{:}] znak rozdzielaj±cy w~specyfikacji ¶cie¿ki; umieszczony na
 pocz±tku lub na koñcu ¶cie¿ki zastêpuje domy¶lne rozwiniêcie ¶cie¿ki;
\item[\CODE{;}] znak rozdzielaj±cy dla systemów nieuniksowych
 (dzia³a tak jak ,,\code{:}'');
\item[\CODE{\$}] rozwijanie zmiennej;
\item[\CODE{\string~}] oznacza katalog g³ówny u¿ytkownika;
\item[\CODE{\char`\{\dots\char`\}}] rozwijanie nawiasów, np.
    \verb+a{1,2}b+ zmieni siê w~\verb+a1b:a2b+;
\item[\CODE{//}] rozwijanie podkatalogów (mo¿e wyst±piæ gdziekolwiek
 w~¶cie¿ce, poza jej pocz±tkiem);
\item[\CODE{\%}] pocz±tek komentarza, obejmuj±cego wszystkie znaki do koñca 
 linii;
\item[\CODE{\bs}] znak kontynuacji (pozwala na prze³amanie wiersza
         z~wyra¿eniem);
\item[\CODE{!!}] przeszukiwanie \emph{tylko} bazy danych,
         a~\emph{nie} dysku.
\end{description}


\subsection{Bazy nazw plików}
\label{Filename-database}

Podczas przeszukiwania \KPS{} stara siê zminimalizowaæ dostêp do dysku.
Niemniej, w~przypadku instalacji ze zbyt du¿± liczb± katalogów
przegl±danie ka¿dego dopuszczalnego katalogu w~poszukiwaniu pliku mo¿e
zabieraæ sporo czasu (ma to miejsce zw³aszcza, je¿eli przeszukaæ trzeba setki
katalogów z~fontami).
Dlatego te¿ \KPS{} mo¿e u¿ywaæ zewnêtrznego pliku z~,,baz± danych''
o~nazwie \file{ls-R}, który zawiera przypisania plików do katalogów.
Unika siê w~ten sposób czasoch³onnego przeszukiwania dysku.

Drugi plik z~baz± danych -- \file{aliases} -- pozwala na nadawanie
dodatkowych nazw plikom zawartym w~\file{ls-R}.
Mo¿e to byæ pomocne do adaptacji do DOS-owej konwencji ,,8.3'' nazewnictwa
plików w~plikach ¼ród³owych.

\subsubsection{Baza nazw plików}
\label{ls-R}

Jak wspomniano, plik zawieraj±cy g³ówn± bazê nazw
plików musi nosiæ nazwê \file{ls-R}.
W~katalogu podstawowym ka¿dej hierarchii \TeX-owej (domy¶lnie \code{\$TEXMF}),
któr± chcemy w³±czyæ w~mechanizm przeszukiwania, umieszczaæ mo¿na po jednym
pliku \file{ls-R}; w~wiêkszo¶ci przypadków istnieje tylko jedna hierarchia.
\KPS{} szuka pliku \file{ls-R} w~¶cie¿ce \code{TEXMFDBS}.

Najlepszym sposobem stworzenia i~utrzymywania pliku \file{ls-R} jest
uruchomienie skryptu \code{mktexlsr}, bêd±cego sk³adnikiem dystrybucji.
Jest on wywo³ywany przez ró¿ne skrypty typu \samp{mktex...}.
W~zasadzie skrypt ten jedynie wykonuje polecenie
\begin{alltt}
cd \var{/your/texmf-dist/root} && ls -LAR ./ >ls-R
\end{alltt}
zak³adaj±c, ¿e polecenie \code{ls} danego systemu utworzy w³a¶ciwy format
strumienia wyj¶ciowego (\acro{GNU} \code{ls} dzia³a prawid³owo).
Aby mieæ pewno¶æ, ¿e baza danych jest zawsze aktualna, wygodnie jest
 przebudowywaæ j± regularnie za pomoc± demona \code{cron}.
 %tak ¿e wraz ze zmianami
 %w~instalowanych plikach -- np. po instalacji lub uaktualnianiu pakietu
 %\LaTeX{} -- plik \file{ls-R} jest uaktualniany automatycznie.

Je¶li pliku nie ma w~bazie danych,  \KPS{} domy¶lnie przechodzi do
przeszukiwania dysku. Je¿eli jednak dany element ¶cie¿ki zaczyna sie od
\samp{!!}, to w~poszukiwaniu tego elementu sprawdzona zostanie \emph{jedynie}
baza danych, a~nigdy dysk.

\subsubsection{kpsewhich -- program do przeszukiwania ¶cie¿ek}
\label{Invoking-kpsewhich}

Przeszukiwanie ¶cie¿ek przez program \texttt{kpsewhich} jest niezale¿ne od
jakiejkolwiek aplikacji.
Mo¿e on byæ przydatny jako rodzaj programu \code{find}, za pomoc± którego
lokalizowaæ mo¿na pliki w~hierarchiach \TeX-owych (jest on u¿ywany
intensywnie w~skryptach \samp{mktex...} tej dystrybucji).

\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich \var{opcje}\dots{} \var{nazwa-pliku}\dots{}}
\end{alltt}
Parametry wyszczególnione w~,,\texttt{\var{opcje}}'' mog± zaczynaæ siê zarówno od
\samp{-}, jak i~od \samp{-{}-}, a~dozwolony jest ka¿dy jednoznaczny skrót.

\KPS{} traktuje ka¿dy argument niebêd±cy parametrem jako nazwê pliku
i~zwraca pierwsz± odnalezion± nazwê.
Nie ma parametru nakazuj±cego zwracanie wszystkich nazw plików o~okre¶lonej
nazwie (w~tym celu mo¿na wykorzystaæ Unix-owy program \samp{find}).

Oto wa¿niejsze parametry.

\begin{ttdescription}
\item[\texttt{-{}-dpi=\var{num}}]\mbox{}\\*
  Ustaw rozdzielczo¶æ na ,,\texttt{\var{num}}''; ma to tylko wp³yw na
  przeszukiwanie fontów \samp{gf} i~\samp{pk}.  Dla zgodno¶ci
  z~\cmdname{dvips} parametr
  \samp{-D} dzia³a identycznie. Domy¶ln± warto¶ci± jest 600.
\item[\texttt{-{}-format=\var{nazwa}}]\mbox{}\\
  Ustawienie formatu (typu pliku) przeszukiwania na ,,\texttt{\var{nazwa}}''.
  Domy¶lnie format odgadywany jest z~nazwy pliku.
  Dla formatów, które nie maj± przydzielonego jednoznacznego rozszerzenia,
  takich jak niektóre pliki \MP{}-owe czy pliki konfiguracyjne
  \cmdname{dvips}-a, nale¿y wyszczególniæ nazwê, których listê wy¶wietli
  uruchomienie \texttt{kpsewhich -{}-help}.

\item[\texttt{-{}-mode=\var{napis}}]\mbox{}\\*
  Ustaw nazwê trybu na ,,\texttt{\var{napis}}''; dotyczy to jedynie szukania
  fontów \samp{gf} oraz \samp{pk}.
  Brakuje warto¶ci domy¶lnej --  odnaleziony zostanie dowolny
  wyszczególniony tryb.
\item[\texttt{-{}-must-exist}]\mbox{}\\
  Zrób wszystko co mo¿liwe, aby odnale¼æ pliki, w³±czaj±c w~to przede wszystkim
  przeszukanie dysku.
  Domy¶lnie, w~celu zwiêkszeniu efektywno¶ci dzia³ania, sprawdzana jest
  tylko baza \file{ls-R}.
\item[\texttt{-{}-path=\var{napis}}]\mbox{}\\
  Szukaj w~¶cie¿ce ,,\texttt{\var{napis}}'' (rozdzielonej, jak
  zwykle, dwukropkami), zamiast zgadywaæ ¶cie¿kê przeszukiwania z~nazwy
  pliku.
  \samp{//} i~wszystkie zwyk³e rozszerzenia s± mo¿liwe.
  Parametry \samp{-{}-path} oraz \samp{-{}-format} wzajemnie siê wykluczaj±.
\item[\texttt{-{}-progname=\var{nazwa}}]\mbox{}\\
  Ustaw nazwê programu na ,,\texttt{\var{nazwa}}''.
  Mo¿e to mieæ wp³yw na ¶cie¿kê przeszukiwania poprzez
  ,,\texttt{.\var{program}}'' w~plikach konfiguracyjnych.
  Ustawieniem domy¶lnym jest \samp{kpsewhich}.
\item[\texttt{-{}-show-path=\var{nazwa}}]\mbox{}\\
  Pokazuje ¶cie¿kê u¿ywan± do poszukiwania plików typu
  ,,\texttt{\var{nazwa}}''.
  U¿yæ mo¿na zarówno rozszerzenia (\samp{.pk}, \samp{.vf}, etc.), jak
  i~nazwy pliku, tak jak w~wypadku parametru \samp{-{}-format}.
\item[\texttt{-{}-debug=\var{num}}]\mbox{}\\
  ustawia parametry wykrywania b³êdów na ,,\texttt{\var{num}}''.
\end{ttdescription}

%Zmienne ¶rodowiskowe domy¶lnie ustawiane s± w~pliku konfiguracyjnym
%\file{texmf.cnf}.  W~wypadku gdy chce siê uniewa¿niæ warto¶ci zmiennych
%wyszczególnione w~tym pliku, mo¿na narzuciæ ich ustawienie w~¶rodowisku,
%w~którym uruchamiane s± programy.

\subsubsection{Przyk³ady u¿ycia}
\label{SExamplesofuse}

Przyjrzyjmy sie teraz, jak dzia³a \KPS{}.

\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich  article.cls}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/article.cls
\end{alltt}
Szukamy tu pliku \file{article.cls}.
Poniewa¿ rozszerzenie \samp{.cls} jest jednoznaczne, nie musimy zaznaczaæ, ¿e
poszukujemy pliku typu ,,tex'' (katalogi plików ¼ród³owych \TeX-a).
Znajdujemy go w~podkatalogu \file{tex/latex/base}, pod katalogiem nadrzêdnym
\samp{texmf-dist}.
Podobnie wszystkie poni¿sze pliki odnajdywane s± bez\-pro\-ble\-mo\-wo
dziêki swoim jednoznacznym rozszerzeniom:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich array.sty}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/tools/array.sty
> \Ucom{kpsewhich latin1.def}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/latin1.def
> \Ucom{kpsewhich size10.clo}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/size10.clo
> \Ucom{kpsewhich small2e.tex}
/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/small2e.tex
> \Ucom{kpsewhich tugboat.bib}
/usr/local/texmf-dist/bibtex/bib/beebe/tugboat.bib
\end{alltt}

\noindent (ostatni plik to \BibTeX-owa baza bibliograficzna dla artyku³ów
\textsl{TUGBoat}).

\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich cmr10.pk}
\end{alltt}
Pliki czcionek bitmapowych typu \file{.pk} u¿ywane s± przez sterowniki,
 % ??? dvips to chyba nie przegl±darka ---
 % w oryg. by³o display programs like dvips...
 takie jak \cmdname{dvips} czy \cmdname{xdvi}.       
W~tym wypadku wynik przeszukiwania oka¿e siê pusty, poniewa¿
w~systemie brak gotowych wygenerowanych czcionek \samp{.pk} Computer Modern
(wynika to z~faktu u¿ywania w~\TL{} fontów PostScript-owych Type1).
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich wsuipa10.pk}
\ifSingleColumn   /usr/local/texmf-var/fonts/pk/ljfour/public/wsuipa/wsuipa10.600pk
\else /usr/local/texmf-var/fonts/pk/ljfour/public/
.....                         wsuipa/wsuipa10.600pk
\fi\end{alltt}
Dla tych fontów (alfabetu fonetycznego) musieli¶my wygenerowaæ pliki
\samp{.pk}, a~poniewa¿ domy¶lnym \MF{}-owym trybem naszej instalacji jest
\texttt{ljfour} z~podstawow± rozdzielczo¶ci± 600dpi, zwracany jest taki
w³a¶nie wynik.
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich -dpi=300 wsuipa10.pk}
\end{alltt}
W~tym wypadku, kiedy zaznaczamy, ¿e interesuje nas rozdzielczo¶æ
300dpi (\texttt{-dpi=300}), to widzimy, ¿e w~naszej instalacji taka 
czcionka nie jest dostêpna.
Program taki jak \cmdname{dvips} czy \cmdname{xdvi} zatrzyma³by siê, aby
utworzyæ pliki \texttt{.pk} w~wymaganej rozdzielczo¶ci (u¿ywaj±c skryptu
\cmdname{mktexpk}).

Przeanalizujmy teraz pliki nag³ówkowe i~konfiguracyjne
programu \cmdname{dvips}.
Najpierw szukamy pliku PostScript-owego prologu \file{tex.pro},
wykorzystywanego dla potrzeb \TeX-a.  Drugi przyk³ad pokazuje
poszukiwanie pliku konfiguracyjnego \file{config.ps}, za¶ trzeci --
szukanie pliku mapy czcionek PostScriptowych \file{psfonts.map}
(pocz±wszy od obecnej edycji, pliki \file{.map} i~\file{.enc}
maj± w³asne regu³y przeszukiwania ¶cie¿ek i~zmienione po³o¿enie w~ramach
drzew \dirname{texmf}).
Poniewa¿ rozszerzenie \samp{.ps} nie jest jednoznaczne, musimy 
wyra¼nie zaznaczyæ, jaki typ jest wymagany dla pliku
\texttt{config.ps} (,,\texttt{dvips config}'').
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich tex.pro}
/usr/local/texmf-dist/dvips/base/tex.pro
> \Ucom{kpsewhich --format="dvips config" config.ps}
/usr/local/texmf-var/dvips/config/config.ps
> \Ucom{kpsewhich psfonts.map}
/usr/local/texmf-var/fonts/map/dvips/updmap/psfonts.map
\end{alltt}

Nastêpnie przyjrzyjmy siê bli¿ej plikom pomocniczym fontów Times z~kolekcji
URW. W~standardzie nazewnictwa fontów maj± one prefiks \samp{utm}.
Pierwszy plik, którego szukamy, to plik konfiguracyjny, zawieraj±cy nazwê
pliku z~przemapowaniem fontów:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich --format="dvips config" config.utm}
   /usr/local/texmf-dist/dvips/psnfss/config.utm
\end{alltt}
W~pliku tym znajduje siê wiersz:
\begin{alltt}
  p +utm.map
\end{alltt}
wskazuj±cy na plik \file{utm.map}, który chcemy zlokalizowaæ w~nastêpnej
kolejno¶ci:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich utm.map}
   /usr/local/texmf-dist/fonts/map/dvips/times/utm.map
\end{alltt}
Plik z~przemapowaniem definiuje nazwy czcionek PostScriptowych Type1
w~zestawie fontów URW, za¶ jego zawarto¶æ wygl±da nastêpuj±co
(pokazane s± tylko fragmenty wierszy):
\begin{alltt}
utmb8r  NimbusRomNo9L-Medi    ... <utmb8a.pfb
utmbi8r NimbusRomNo9L-MediItal... <utmbi8a.pfb
utmr8r  NimbusRomNo9L-Regu    ... <utmr8a.pfb
utmri8r NimbusRomNo9L-ReguItal... <utmri8a.pfb
utmbo8r NimbusRomNo9L-Medi    ... <utmb8a.pfb
utmro8r NimbusRomNo9L-Regu    ... <utmr8a.pfb
\end{alltt}
U¿ywaj±c przeszukiwania plików z~fontami Type1, znajd¼my font
Times Roman \file{utmr8a.pfb} w~drzewie katalogów \file{texmf}:
\begin{alltt}
> \Ucom{kpsewhich utmr8a.pfb}
\ifSingleColumn   /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/urw/times/utmr8a.pfb
\else   /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/
... urw/utm/utmr8a.pfb
\fi\end{alltt}

Powy¿sze przyk³ady pokazuj±, jak ³atwo mo¿na znajdowaæ lokalizacjê danego
pliku. Jest to wa¿ne zw³aszcza wówczas, gdy istnieje podejrzenie, ¿e gdzie¶
zawieruszy³a siê b³êdna wersja jakiego¶ pliku; \cmdname{kpsewhich} poka¿e tylko
pierwszy napotkany plik.

\subsubsection{Diagnostyka b³êdów}
\label{sec:debugging}

Czasami niezbêdne s± informacje o~tym, jak program sobie radzi 
z~odniesieniami do plików.  Aby da³o siê je uzyskaæ w~wygodny sposób,
\KPS{} oferuje ró¿ne poziomy diagnostyki b³êdów:
\begin{itemize}
\item[\texttt{\ 1}] wywo³ania \texttt{stat} (testy pliku). Podczas
  uruchamiania z~uaktualnion± baz± danych \file{ls-R} nie powinno to
  przewa¿nie dawaæ ¿adnego wyniku.
\item[\texttt{\ 2}] Zapis odwo³añ do tablic asocjacyjnych (\emph{hash
 tables}), takich jak baza \file{ls-R}, pliki przemapowañ, pliki konfiguracyjne.
\item[\texttt{\ 4}] Operacje otwarcia i~zamkniêcia pliku.
\item[\texttt{\ 8}] Ogólne informacje o~¶cie¿kach dla typów
  plików szukanych przez \KPS; u¿yteczne do znalezienia ¶cie¿ki
  zdefiniowanej dla danego pliku.
\item[\texttt{16}] Lista katalogów dla ka¿dego z~elementów ¶cie¿ki
  (odnosi siê tylko do poszukiwañ na dysku).
\item[\texttt{32}] Poszukiwania plików.
\end{itemize}
Warto¶æ \texttt{-1} ustawia wszystkie powy¿sze opcje -- w~praktyce,
poszukuj±c przyczyny b³êdów, prawdopodobnie bêdziesz zawsze u¿ywaæ
tych poziomów.

Podobnie w~przypadku programu \cmdname{dvips}, ustawiaj±c kombinacjê
prze³±czników wykrywania b³êdów, mo¿na dok³adnie ¶ledziæ, sk±d pochodz± pliki.
W~sytuacji gdy plik nie zostanie odnaleziony, widaæ, w~których katalogach
program szuka³ danego pliku, dziêki czemu mo¿na siê zorientowaæ, w~czym
problem.

Ogólnie mówi±c, poniewa¿ programy odwo³uj± siê wewnêtrznie do
biblioteki \KPS{}, opcje wykrywania b³êdów mo¿na wybraæ przy u¿yciu
zmiennej ¶rodowiskowej \envname{KPATHSEA\_DEBUG}, ustawiaj±c j±
na opisan± powy¿ej warto¶æ (kombinacjê warto¶ci).

\noindent
\textbf{Uwaga dla u¿ytkowników Windows:} w~systemie tym nie³atwo 
przekierowaæ komunikaty programu do pliku. Do celów diagnostycznych
mo¿na chwilowo ustawiæ zmienne (w~oknie CMD):
\begin{verbatim}
SET KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=err.log
SET KPATHSEA_DEBUG=-1
\end{verbatim}

Rozwa¿my na przyk³ad ma³y \LaTeX-owy plik ¼ród³owy \file{hello-world.tex},
który zawiera:
\begin{verbatim}
  \documentclass{article}
  \begin{document}
  Hello World!
  \end{document}
\end{verbatim}
Ten ma³y plik korzysta jedynie z~fontu \file{cmr10}. Przyjrzyjmy siê, jak
\cmdname{dvips} przygotowuje plik PostScript-owy (chcemy u¿yæ wersji Type1
fontu Computer Modern, st±d opcja \texttt{-Pcms}).
\begin{alltt}
> \Ucom{dvips -d4100 hello-world -Pcms -o}
\end{alltt}
Mamy tu do czynienia jednocze¶nie z~czwart± klas± wykrywania b³êdów
programu \cmdname{dvips} (¶cie¿ki fontowe) oraz z~rozwijaniem elementu
¶cie¿ki przez \KPS{} (patrz: \cmdname{dvips} Reference Manual, 
\OnCD{texmf-dist/doc/dvips/dvips.pdf}).
Komunikaty z~uruchomienia programu (nieco zmodyfikowane) znajduj± siê
na~rys.~\ref{fig:dvipsdbga}.
\begin{figure*}[tp]
\centering
\input{examples/ex6a.tex}
\caption{Szukanie pliku konfiguracyjnego}\label{fig:dvipsdbga}

\bigskip

\input{examples/ex6b.tex}
\caption{Szukanie pliku prologu}\label{fig:dvipsdbgb}

\bigskip

\input{examples/ex6c.tex}
\caption{Szukanie pliku fontu}\label{fig:dvipsdbgc}
\end{figure*}
 Program \cmdname{dvips} zaczyna pracê od zlokalizowania potrzebnych mu plików.
Najpierw znajduje plik \file{texmf.cnf}, który zawiera ¶cie¿ki
przeszukiwania dla innych plików. Potem znajduje bazê danych \file{ls-R}
(w~celu optymalizacji szukania plików), nastêpnie plik \file{aliases},
który umo¿liwia deklarowanie ró¿nych nazw (np. krótkie \acro{DOS}-owe ,,8.3''
i~bardziej naturalne d³u¿sze wersje) dla tych samych plików.
Nastêpnie \cmdname{dvips} znajduje podstawowy plik konfiguracyjny
\file{config.ps}, zanim poszuka pliku z~ustawieniami u¿ytkownika
\file{.dvipsrc} (który w~tym wypadku \emph{nie} zostaje odnaleziony).
W~koñcu \cmdname{dvips} lokalizuje plik konfiguracyjny \file{config.cms}
dla fontów PostScript-owych Computer Modern (jest to inicjowane przez
dodanie parametru \texttt{-Pcms} przy uruchamianiu programu).
Plik ten zawiera listê plików z~,,mapami'', które definiuj± relacje
pomiêdzy \TeX-owymi, PostScript-owymi i~systemowymi nazwami fontów.
\begin{alltt}
> \Ucom{more /usr/local/texmf-dist/dvips/config/config.cms}
p +ams.map
p +cms.map
p +cmbkm.map
p +amsbkm.map
\end{alltt}
W~ten sposób \cmdname{dvips} wyszukuje wszystkie te pliki oraz g³ówny plik
z~przemapowaniem
\file{psfonts.map}, który ³adowany jest domy¶lnie (zawiera on deklaracje
czêsto u¿ywanych fontów postscriptowych; wiêcej szczegó³ów na temat
postscriptowych plików przemapowañ fontów mo¿na znale¼æ w~ostatniej czê¶ci
rozdzia³u \ref{SExamplesofuse}).

W~tym miejscu \cmdname{dvips} zg³asza siê u¿ytkownikowi:
\begin{alltt}\ifSingleColumn
This is dvips 5.92b Copyright 2002 Radical Eye Software (www.radicaleye.com)
\else\small{}This is dvips 5.86 Copyright 1999 Radical Eye...
\fi\end{alltt}% decided to accept slight overrun in tub case
\ifSingleColumn
\ldots potem szuka pliku prologu \file{texc.pro}:
\begin{alltt}\small
kdebug:start search(file=texc.pro, must\_exist=0, find\_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf-dist/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf-dist/fonts/type1//).
kdebug:search(texc.pro) => /usr/local/texmf-dist/dvips/base/texc.pro
\end{alltt}
\else
potem szuka pliku prologu \file{texc.pro}.
 %(patrz rys.~\ref{fig:dvipsdbgb}).

\fi
Po znalezieniu szukanego pliku \cmdname{dvips} podaje datê i~czas
oraz informuje o~generowaniu pliku \file{hello-world.ps}.
Poniewa¿ potrzebuje pliku z~fontem \file{cmr10}, a~jest on
zadeklarowany jako dostêpny, wy¶wietla komunikat:
\begin{alltt}\small
TeX output 1998.02.26:1204' -> hello-world.ps
Defining font () cmr10 at 10.0pt
Font cmr10 <CMR10> is resident.
\end{alltt}
Teraz trwa poszukiwanie pliku \file{cmr10.tfm}, który zostaje znaleziony,
po czym \cmdname{dvips} powo³uje siê na kilka innych plików startowych
(nie pokazanych). W~koñcu przyk³adowy font Type1 \file{cmr10.pfb}
zostaje zlokalizowany i~do³±czony do pliku wynikowego (patrz ostatnia linia):
\begin{alltt}\small
kdebug:start search(file=cmr10.tfm, must\_exist=1, find\_all=0,
  path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf-dist/fonts/tfm//:
       /var/tex/fonts/tfm//).
kdebug:search(cmr10.tfm) => /usr/local/texmf-dist/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm
kdebug:start search(file=texps.pro, must\_exist=0, find\_all=0,
   ...
<texps.pro>
kdebug:start search(file=cmr10.pfb, must\_exist=0, find\_all=0,
  path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf-dist/dvips//:
       ~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf-dist/fonts/type1//).
kdebug:search(cmr10.pfb) => /usr/local/texmf-dist/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb
<cmr10.pfb>[1]
\end{alltt}

\subsection{Parametry kontroluj±ce dzia³anie programów}
Inn± u¿yteczn± cech± \Webc{} jest mo¿liwo¶æ ustalania wielu parametrów
okre¶laj±cych wielko¶æ pamiêci za pomoc± pliku \texttt{texmf.cnf}.
 %Za³±cznik~\ref{app:texmf.cnf} zaczynaj±cy siê na
 %stronie~\pageref{app:texmf.cnf} zawiera listing pliku \texttt{texmf.cnf}.
 Ustawienia wszystkich parametrów znajduj± siê w~czê¶ci trzeciej pliku.
Najwa¿niejszymi zmiennymi s±:
\begin{description}
\item[\code{main\_memory}] Ca³kowita wielko¶æ pamiêci dostêpnej dla
 \TeX-a, \MF{}-a i~\MP{}-a. Dla ka¿dego nowego ustawienia tej zmiennej
 nale¿y wykonaæ nowy format.
 %Przyk³adowo, mo¿esz wygenerowaæ ,,ogromn±'' wersjê formatu \TeX{} i~nazwaæ
 %taki plik \texttt{hugetex.fmt}.
 %Dziêki standardowemu sposobowi nazywania programów przez
 %\KPS{}, okre¶lona warto¶æ zmiennej \verb|main_memory| bêdzie
 %przeczytana z~pliku \texttt{texmf.cnf} (por. warto¶æ standardow±
 %oraz warto¶æ ,,ogromn±'', wykorzystywan± przez program \texttt{hugetex},
 %itd.).
 %
\item[\code{extra\_mem\_bot}] Dodatkowa wielko¶æ pamiêci przeznaczonej
 na ,,du¿e'' struktury danych \TeX-a, takie jak: pude³ka, kleje itd.;
 przydatna zw³aszcza w~wypadku korzystania z~pakietu \PiCTeX{}.
 %
\item[\code{font\_mem\_size}] Wielko¶æ pamiêci przeznaczonej przez
 \TeX-a na informacje o~fontach. Jest to mniej wiêcej ogólna
 wielko¶æ wczytywanych przez \TeX-a plików TFM.
 %
\item[\code{hash\_extra}] Dodatkowa wielko¶æ pamiêci przeznaczonej
 na tablicê zawieraj±c± nazwy instrukcji. Tablica g³ówna
 mo¿e zmie¶ciæ w~przybli¿eniu 10000 nazw; wielko¶æ ta mo¿e siê okazaæ
 zbyt ma³a, np. w~wypadku obszernej ksi±¿ki zawieraj±cej liczne
 odsy³acze. Domy¶lna warto¶æ \texttt{hash\_extra} to \texttt{50000}.
\end{description}
 %
Oczywi¶cie powy¿sza mo¿liwo¶æ nie zast±pi prawdziwej, dynamicznej
alokacji pamiêci. Jest to jednak niezwykle trudne
do zaimplementowania w~obecnej wersji \TeX-a i~dlatego
powy¿sze parametry stanowi± praktyczny kompromis, pozwalaj±c
na pewn± elastyczno¶æ.

Nale¿y tu jednak nadmieniæ, i¿ nie wszystkie programy korzystaj±
z tych zmiennych. Np. Lua\TeX\ posiada nowoczesn±,
w~pe³ni dynamiczn± alokacjê pamiêci, a zatem powy¿sze zmienne s±
w tym przypadku po prostu ignorowane.

%%====
%\begin{comment} %% nie wiem czemu rezygnowaæ z tej czê¶ci (SW)
\section{Budowa systemu na nowej platformie uniksowej}\label{sec:build}
Je¿eli mamy do czynienia z~platform±, dla której nie s± dostarczone binaria,
trzeba bêdzie skompilowaæ \TeX-a oraz towarzysz±ce mu programy.
Nie jest to takie trudne, jak siê wydaje.
Wszystko czego potrzebujemy, znajduje siê na \DVD{} w~katalogu
\texttt{source}.

Najpierw nale¿y zainstalowaæ g³ówne drzewo plików \TeX-owych z~\TL{} \DVD{}
(najlepiej wykonaæ instalacjê podstawow±, bez wybierania
binariów systemowych).

\subsection{Warunki wstêpne}
Do skompilowania ca³ego \TeX-a i~jego programów pomocniczych potrzeba
oko³o 100 megabajtów wolnego miejsca na dysku.
Potrzebny jest tak¿e kompilator \acro{ANSI}~C, oprogramowanie \cmdname{make},
skaner leksykalny oraz generator parserów.
Programy u¿ytkowe \acro{GNU} (\cmdname{gcc}, \acro{GNU}
\cmdname{make}, \cmdname{m4}, \cmdname{flex}, \cmdname{bison})
s± najlepiej przetestowanymi na ró¿nych platformach.
Poprawnie powinny pracowaæ \cmdname{gcc}-2.7.*, \cmdname{flex}-2.4.7
i~\acro{GNU}\,\cmdname{make}-3.72.1 lub nowszy.
Mo¿na te¿ korzystaæ z~innych kompilatorów C i~programów
\cmdname{make}, wymaga to jednak dobrego zrozumienia zasad tworzenia
programów uniksowych, aby poradziæ sobie z~ewentualnymi problemami.
 %W~wyniku wykonania polecenia \texttt{uname} powinni¶my
 %otrzymaæ jak±¶ rozs±dn± warto¶æ.

\subsection{Konfiguracja}
Nale¿y rozpakowaæ ¼ród³a ze skompresowanego pliku \texttt{tar}
z~katalogu \dirname{source} na twardy dysk, a~potem przej¶æ do katalogu,
do którego zosta³y one skopiowane.
Teraz trzeba siê zdecydowaæ, gdzie bêdzie g³ówny katalog instalacji,
np.\ \path|/usr/TeX| lub \path|/usr/local/TeX|.
Naturalnie, nale¿y u¿yæ tej samej lokalizacji, która zosta³a u¿yta
podczas instalacji g³ównego drzewa \TeX-owego.

Uruchomiæ \textsf{configure} z~linii poleceñ:
\begin{alltt}
> \Ucom{./configure --prefix=/usr/local/TeX}
\end{alltt}

Katalog ,,prefix'' to ten, w~którym zainstalowane zosta³o g³ówne drzewo
\TeX-owe. Zostanie u¿yty nastêpuj±cy uk³ad katalogów
 (\verb|$TEXDIR| oznacza wybrany powy¿ej katalog):

\noindent
\begin{tabular}{>{\ttfamily}ll@{}}
  \dirname{$TEXDIR/man}                  & strony manuala uniksowego,\\
  \dirname{$TEXDIR/share/texmf}          & g³ówne drzewo \TeX-owe,
                                           zawieraj±ce makra itp.,\\
  \dirname{$TEXDIR/info}                 & podrêczniki w formacie \acro{GNU}
                                           info,\\
  \dirname{$TEXDIR/bin/$PLATFORM}        & binaria\\
\end{tabular}
%$

Mo¿na unikn±æ stosowania ,,\dirname{share/}'' przed katalogiem
\dirname{texmf}, poniewa¿ \dirname{$TEXDIR/share/texmf}
i~\dirname{$TEXDIR/texmf} s± wykrywane automatycznie przez skrypt \cmdname{configure}.
W~razie wybrania innego katalogu, trzeba ten katalog wyszczególniæ 
parametrem \verb|--datadir| skryptu \cmdname{configure}.

Je¿eli nie chcemy u¿ywaæ katalogu \dirname{$PLATFORM}
(a~wiêc umie¶ciæ binaria bezpo¶rednio w~\dirname{$TEXDIR/bin}), to 
w~wywo³aniu skryptu \cmdname{configure} nale¿y u¿yæ parametru
\verb|--disable-multiplatform|.

Wiêcej dostêpnych parametrów (np. pomijanie pakietów opcjonalnych, takich
jak \OMEGA) mo¿na zobaczyæ, uruchamiaj±c
\texttt{./configure -{}-help}.

\subsection{Uruchamianie \textsf{make}}
Po upewnieniu siê, ¿e nie jest ustawiona zmienna pow³oki \texttt{noclobber},
nale¿y napisaæ:
\begin{alltt}
> \Ucom{make world}
\end{alltt}
i~\ldots zaparzyæ sobie kawê.

Mo¿e siê te¿ przydaæ zapisanie ca³ego procesu
kompilacji w~pliku \texttt{.log}:
\begin{alltt}
> \Ucom{sh -c "make world >world.log 2>\&1" \&}
\end{alltt}
Zanim stwierdzimy, ¿e wszystko jest w~porz±dku, warto sprawdziæ, czy w~pliku
\texttt{.log} nie ma komunikatów b³êdów (kiedy polecenie zwraca kod b³êdu,
\acro{GNU} \cmdname{make} zawsze u¿ywa sekwencji \samp{***}),
i~czy utworzone zosta³y wszystkie binaria:
\begin{alltt}
> \Ucom{cd \var{TEXDIR}/bin/\var{archname}}
> \Ucom{ls | wc}
\end{alltt}
Oczekiwanym rezultatem jest ponad 200. Polecenie \texttt{make world} jest
równowa¿ne z~\texttt{make all install strip}.
Je¶li do uruchamiania \texttt{make install} potrzebne s± specjalne
uprawnienia, mo¿na uruchomiæ dwie oddzielne sesje \cmdname{make}:
\begin{alltt}
> \Ucom{make all}
> \Ucom{su}
> \Ucom{make install strip}
\end{alltt}

\subsection{Koñcowe kroki konfiguracyjne}
Nale¿y uaktualniæ zmienn± \envname{PATH} o~nazwê katalogu zawieraj±cego
w³a¶nie zainstalowane binaria (np.\
\dirname{/usr/local/TeX/bin/mips-sgi-irix6.3}); podobnie post±piæ trzeba
z~\envname{MANPATH} i~\envname{INFOPATH} i~do³±czyæ do nich
odpowiednie nazwy podkatalogów, tj.\
\dirname{$TEXDIR/man} oraz \dirname{$TEXDIR/info}.
Patrz czê¶æ~\ref{sec:postinstall} (str.~\pageref{sec:postinstall}).

Je¶li zechcesz udostêpniæ skompilowane przez siebie programy, skontaktuj
siê z~nami (\url{tex-live@tug.org}); chêtnie umie¶cimy je na stronie \TL.
%\end{comment}

%--------------------------
\htmlanchor{ack}
\section{Podziêkowania}

\TL{} jest wspólnym dzie³em prawie wszystkich grup \TeX-owych.
Niniejsza edycja \TL{} zosta³a opracowana pod kierownictwem Karla Berry'ego, 
przy g³ównym wspó³udziale:

\begin{itemize*}
\item grup \TeX-owych: miêdzynarodowej, niemieckiej, holenderskiej i~polskiej
  (odpowiednio: \acro{TUG}, \acro{DANTE} e.V., \acro{NTG}, i~\acro{GUST}), 
  które wspólnie zapewniaj± potrzebn± infrastrukturê techniczn± 
  i~organizacyjn±. Do³±cz do swojej grupy u¿ytkowników systemu \TeX!;
\item zespo³u \acro{CTAN} (w~szczególno¶ci Robina Fairbairnsa i~Rainera 
 Sch\"opfa), który dystrybuuje obrazy p³yt \TL{} i~udostêpnia wspóln± 
 infrastrukturê s³u¿±c± aktualizacji pakietów, od której zale¿y \TL{};
\item Nelsona Beebe, który umo¿liwi³ dostêp do wielu platform ekipie \TL\
  i~pomaga³ w~testowaniu;
\item Johna Bowmana, który dostosowa³ swój zaawansowany program Asymptote
 do wspó³pracy z TL;
\item Petera Breitenlohnera i~zespo³u \eTeX, którzy stworzyli stabiln±
  podstawê przysz³ych wersji \TeX-a (Peter dodatkowo s³u¿y nieustann± pomoc±
  w~wykorzystaniu narzêdzi autotools w~\TL);
\item Jin-Hwan Cho i ca³ego zespo³u DVIPDFM$x$, którzy opracowali ten 
 znakomity sterownik i~nieustannie pomagali w~rozwi±zywaniu problemów 
 z~konfiguracj±;
\item Thomasa Essera, autora wspania³ego \teTeX-a, bez którego
  \TL{} z~ca³± pewno¶ci± by nie powsta³ i~którego sta³a
  pomoc umo¿liwi³a doskonalenie tej dystrybucji;
\item Michaela Goossensa, który by³ wspó³autorem pierwotnej dokumentacji;
\item Eitana Gurari, autora programu \TeX4ht{} (wykorzystanego do
  tworzenia niniejszej dokumentacji w~wersji \HTML), który niezmordowanie
  pracowa³ nad jego ulepszaniem i~b³yskawicznie dostarcza³ poprawki;
  Eitan zmar³ w czerwcu 2009~r. i dedykujemy tê dokumentacjê Jego pamiêci;
\item Hansa Hagena, który dostosowywa³ \ConTeXt\ do potrzeb \TL;
\item \Thanh{}a, %%! H\`an Th\^e Th\`anha co¶ nie dzia³a w polskiej wersji [SW]
 Martina Schr\"odera i~zespo³u pdf\TeX, którzy ci±gle 
 ulepszali mo¿liwo¶ci tego programu;
\item Hartmuta Henkela, maj±cego istotny udzia³ w~rozwoju pdf\TeX-a,
 Lua\TeX-a i~innych programów; 
\item Taco Hoekwatera, który wznowi³ rozwój MetaPosta i~pracowa³ nad
 Lua\TeX-em, jak te¿ pomóg³ w~integracji \ConTeXt\ w~\TL oraz
 ulepszy³ bibliotekê Kpathsea, dodaj±c jej wielow±tkowo¶æ;
\item Paw³a Jackowskiego, który wykona³ instalator dla Windows \cmdname{tlpm}
 i~Tomka £uczaka, twórcy \cmdname{tlpmgui} (programy te by³y wykorzystywane
 w~poprzednich edycjach);
\item Akira Kakuto, który dostarczy³ programy dla Windows, pochodz±ce
  z~dystrybucji \acro{W32TEX}
  (\url{http://w32tex.org}), 
  stale dostosowywane i~aktualizowane dla potrzeb \TL;
\item Jonathana Kew, który zainicjowa³ now± ¶cie¿kê
  rozwojow± -- Xe\TeX{}, i~który w³o¿y³ sporo wysi³ku w~zintegrowanie
  tego programu z~\TL, jak równie¿ zapocz±tkowa³ prace nad instalatorem dla
  Mac\TeX{} oraz edytorem \TeX{}works;
\item Dicka Kocha, który pielêgnuje Mac\TeX-a (\url{http://tug.org/mactex}) 
 w~¶cis³ym po³±czeniu z~\TL i~bardzo sympatycznie wspó³pracuje;
\item Reinharda Kotuchy, maj±cego istotny udzia³ w~stworzeniu nowej infrastruktury
 i~programu instalacyjnego dla \TL{} 2008, uparcie d±¿±cego do ujednolicenia 
 dzia³ania \TL{} w~Windows i~Unix, który równie¿ opracowa³ skrypt 
 \texttt{getnonfreefonts} i~wykona³ wiele innych prac;
\item Siep Kroonenberg, która równie¿ wziê³a udzia³ w~stworzeniu nowej 
 infrastruktury i~programu instalacyjnego dla \TL{} 2008 (szczególnie dla 
 Windows) oraz w³o¿y³a sporo pracy w aktualizacjê tej dokumentacji;
\item Mojcy Miklavec, która pomaga³a wielokrotnie w~pracach zwi±zanych
 z~\ConTeXt;
\item Petra Ol\shac{}\aac{}ka, który koordynowa³ i~sprawdza³
  przygotowanie pakietów czeskich i~s³owackich;
\item Toshio Oshimy, który opracowa³ przegl±darkê \cmdname{dviout} dla Windows;
\item Manuela P\'egouri\'e-Gonnarda, który pomóg³ w~aktualizacji pakietów
 i~pracowa³ nad \cmdname{texdoc};
\item Fabrice'a Popineau, który pierwszy stworzy³ wersje oprogramowania
 dla Windows;
\item Norberta Preininga, g³ównego architekta infrastruktury i~programu
 instalacyjnego \TL{} 2009 i~nowszych, który przyczyni³ siê równie¿ do 
 aktualizacji pakietów, a tak¿e koordynowa³ (wraz z~Frankiem K\"usterem) 
 debianow± wersjê \TL{} i~przedstawi³ wiele sugestii ulepszeñ;
\item Sebastiana Rahtza, który stworzy³ \TL{} i~kierowa³ projektem przez
 wiele lat;
\item Phila Taylora, który skonfigurowa³ BitTorrent 
 (do pobierania plików z sieci) na potrzeby \TL{};
\item Tomka Trzeciaka, który pracowicie rozwi±zywa³ rozliczne problemy
 zwi±zane z Windows;
\item Vladimira Volovicha, który wydatnie pomóg³ w~rozwi±zywaniu problemów
 przeno¶no¶ci, szczególnie za¶ umo¿liwi³ do³±czenia \cmdname{xindy};
\item Staszka Wawrykiewicza, g³ównego testuj±cego \TL{} w~ró¿nych systemach,
 który ponadto koordynowa³ przygotowanie wszystkich polskich dodatków (fontów,
 programów instalacyjnych i~wielu innych);
\item Olafa Webera, który cierpliwie pielêgnowa³ Web2C, od którego wszystko zale¿y;
\item Gerbena Wierda, który przygotowa³ oryginalne oprogramowanie i~wsparcie 
 dla \MacOSX{};
\item Grahama Williamsa, który zainicjowa³ prace nad \TeX\ Catalogue.
\end{itemize*}

Binaria dla ró¿nych platform skompilowali:
Ettore Aldrovandi (\pkgname{i386-solaris}, \pkgname{x86\_64-solaris}),
Marc Baudoin (\pkgname{amd64-netbsd}, \pkgname{i386-netbsd}),
Karl Berry (\pkgname{i386-linux}),
%Alan Braslau (\pkgname{amd64-kfreebsd}, \pkgname{i386-kfreebsd}),
Peter Breitenlohner (\pkgname{x86\_64-linux}),
Ken Brown (\pkgname{i386-cygwin}, \pkgname{x86\_64-cygwin}),
Simon Dales (\pkgname{armhf-linux}),
% Christian Mensing (\pkgname{mips-irix}),
 Akira Kakuto (\pkgname{win32}),
Dick Koch (\pkgname{universal-darwin}, \pkgname{x86\_64-darwin}),
Nikola Le\v{c}i\'c (\pkgname{amd64-freebsd}, \pkgname{i386-freebsd}),
Mojca Miklavec (\pkgname{mipsel-linux}, \pkgname{sparc-solaris}),
Norbert Preining (\pkgname{alpha-linux}),
Thomas Schmitz (\pkgname{powerpc-linux}),
Boris Veytsman (\pkgname{armel-linux}).
Informacje na temat procesu budowy \TL{} mo¿na znale¼æ na stronie:
\url{http://tug.org/texlive/build.html}.

Aktualizacje i~t³umaczenia dokumentacji wykonali:
Siep Kroonenberg i~Karl Berry (angielski),
Manuel P\'egouri\'e-Gonnard (francuski),
Uwe Ziegenhagen (niemiecki),
Jjgod Jiang, Jinsong Zhao, Yue Wang i~Helin Gai (chiñski),
Marco Pallante (w³oski),
Nikola Le\v{c}i\'c (serbski),
Petr Sojka i~Jan Busa (czeski\slash s³owacki),
Boris Veytsman (rosyjski),
Staszek Wawrykiewicz (polski).
Na stronie \url{http://tug.org/texlive/doc.html} bêd± umieszczane ewentualne
aktualizacje tej dokumentacji.

Oczywi¶cie, najwa¿niejsze podziêkowania nale¿± siê Donaldowi Knuthowi
za stworzenie systemu \TeX{} i~ofiarowanie go nam wszystkim.

%%%
\section{Historia}
\label{sec:history}

\subsection{Poprzednie wersje}

Dystrybucja \TL{} jest wspólnym przedsiêwziêciem
grup U¿ytkowników Systemu \TeX{} z Niemiec, Holandii, Wielkiej
Brytanii, Francji, Czech, S³owacji, Polski, Indii i~Rosji oraz grupy
miêdzynarodowej TUG (\emph{\TeX{} Users Group}).
Dyskusje nad projektem rozpoczê³y siê pod koniec 1993 roku, kiedy holenderska
Grupa U¿ytkowników \TeX-a rozpoczê³a prace nad swoim
4All\TeX{} \CD{} dla u¿ytkowników \acro{MS-DOS}.  W~tym te¿
czasie pojawi³y siê nadzieje na opracowanie jednego \CD{} dla
wszystkich systemów.
Projekt ten by³ wprawdzie zbyt ambitny, zrodzi³ jednak nie tylko bardzo
popularny i~uwieñczony du¿ym powodzeniem projekt 4All\TeX{} \CD{},
lecz równie¿ spowodowa³ powstanie Grupy Roboczej TUG ds. Standardu Katalogów
\TeX-owych (\emph{\TeX{} Directory Structure}), okre¶laj±cego, w~jaki
sposób tworzyæ zgodne i~³atwe do zarz±dzania zestawy pakietów \TeX-owych.
Koñcowy raport \TDS{} zosta³ opublikowany w~grudniowym numerze
\textsl{TUGboat}-a, i~jasnym siê sta³o, ¿e
jednym z~oczekiwanych wyników wprowadzenia tego standardu mog³aby
byæ modelowa struktura na p³ytce \CD.
Wydana wówczas p³ytka \CD{} by³a bezpo¶rednim rezultatem rozwa¿añ i~zaleceñ
Grupy Roboczej ds. \TDS.
Jasne tak¿e by³o, ¿e sukces 4All\TeX{} \CD{} pokaza³, ¿e
u¿ytkownicy Unixa tak¿e wiele by zyskali, mog±c korzystaæ
z~podobnie ³atwego w~instalacji/pielêgnacji i~u¿ytkowaniu systemu.
By³o to jednym z~celów projektu \TL.

Projekt przygotowania p³ytki \CD, opartej na standardzie \TDS i~zorientowanej
na systemy uniksowe, rozpocz±³ siê jesieni± 1995 roku. Szybko
zdecydowali¶my siê na wykorzystanie \teTeX-a autorstwa Thomasa Essera, poniewa¿
dzia³a³ na wielu platformach i~zosta³ zaprojektowany z~my¶l±
o~przeno¶no¶ci pomiêdzy ró¿nymi systemami plików.  Thomas zgodzi³ siê pomóc
i~prace rozpoczê³y siê na dobre na pocz±tku 1996 roku. Pierwsze wydanie
ukaza³o siê w~maju 1996 roku.  Na pocz±tku 1997 roku Karl Berry udostêpni³
now±, istotnie zmienion± wersjê swojego pakietu \Webc, zawieraj±c± prawie
wszystkie funkcje wprowadzone do \teTeX-a przez Thomasa Essera. W~zwi±zku
z~tym zdecydowali¶my siê oprzeæ drugie wydanie \CD{} na standardowej
bibliotece \Webc, z~dodaniem skryptu \texttt{texconfig} z~pakietu \teTeX.
Trzecie wydanie \CD{} by³o oparte na \Webc{} wersji 7.2, przygotowanej przez
Olafa Webera. W~tym samym czasie zosta³a przygotowana nowa wersja \teTeX-a
i~\TL{} udostêpnia³ prawie wszystkie jego nowe funkcje.
Czwarta edycja by³a przygotowana podobnie,
z~u¿yciem nowej wersji te\TeX-a i~nowej wersji \Webc{} (7.3).
Wtedy to te¿ zapocz±tkowano kompletn± dystrybucjê dla Windows.

Edycja pi±ta (marzec 2000) zawiera³a wiele poprawek i~uzupe³nieñ;
zaktualizowano setki pakietów. Szczegó³ow± zawarto¶æ pakietów 
zapisano w~plikach XML.
G³ówn± zmian± w~\TeX\ Live~5 by³o usuniêcie programów, które nie mia³y 
statusu {\it public domain}. Zawarto¶æ ca³ej p³ytki powinna odpowiadaæ ustaleniom
Debian Free Software Guidelines (\url{http://www.debian.org/intro/free}).
Do³o¿yli¶my wszelkich starañ, aby sprawdziæ warunki licencyjne pakietów.
 %nadal jednak bardzo prosimy o~zg³aszanie zauwa¿onych pomy³ek.

Szósta edycja (lipiec 2001) zawiera³a aktualizacje ca³ego materia³u. G³ówn±
zmian± by³o wprowadzenie nowej koncepcji programów instalacyjnych -- u¿ytkownik
mia³ odt±d mo¿liwo¶æ dok³adniejszego wyboru potrzebnych zestawów i~pakietów.
Zestawy dotycz±ce obs³ugi poszczególnych jêzyków zosta³y ca³kowicie
zreorganizowane, dziêki czemu wybór jednego z~nich nie tylko instalowa³
potrzebne makra i~fonty, ale te¿ przygotowywa³ odpowiedni plik
\texttt{language.dat}.

\TL~7 (rok 2002) zawiera³ po raz pierwszy oprogramowanie dla \MacOSX{}
i -- jak zwykle -- aktualizacjê wszelkich programów i~pakietów.
Wa¿nym zadaniem, które wykonano, by³o ujednolicenie plików ¼ród³owych
programów z~dystrybucj± te\TeX. W~programach instalacyjnych wprowadzono
mo¿liwo¶æ wyboru bardziej ogólnych, predefiniowanych zestawów pakietów
(m.in. dla u¿ytkowników francuskojêzycznych oraz polskich). Nowo¶ci±
by³o tak¿e wprowadzenie procedury aktualizacji map fontowych dla Dvips
i~PDFTeX podczas instalacji oraz doinstalowywania pakietów fontowych.

W~2003~r., wraz z~nap³ywem aktualizacji i~dodatkowych nowych pakietów,
okaza³o siê, ¿e \TL{} nie mie¶ci siê na pojedynczym \CD.
Zmuszeni byli¶my podzieliæ \TL{} na trzy dystrybucje, które wydano
na \DVD{} i~dwóch p³ytkach \CD. Ponadto:

\begin{itemize*}
\item na ¿yczenie ,,\LaTeX{} team'' zmieniono standardowe u¿ycie
 programów \cmdname{latex} i~\cmdname{pdflatex}~-- by korzysta³y
 one z~\eTeX{} (patrz str.~\pageref{text:etex});
\item za³±czono nowe fonty obwiedniowe Latin Modern, które zastêpuj±
 m.in. fonty EC (zawieraj±c komplet znaków europejskich), szczególnie
 do tworzenia poprawnych plików PDF;
\item usuniêto binaria dla platformy Alpha \acro{OSF} (poprzednio
 usuniêto tak¿e binaria dla \acro{HPUX}), niestety nie uda³o siê znale¼æ
 osób chêtnych do wykonania kompilacji;
\item zmieniono instalacjê w~systemach Windows, wprowadzaj±c po raz pierwszy
 zintegrowane ¶rodowisko pracy, oparte na edytorze XEmacs;
\item potrzebne programy pomocnicze dla Windows (Perl, Ghost\-script,
 Image\-Magick, Ispell) instalowano w~strukturze katalogów
 instalacji \TL;
\item mapy fontowe, z~których korzystaj± programy \cmdname{dvips},
 \cmdname{dvipdfm} oraz \cmdname{pdftex}, generowano odt±d w~katalogu
 \dirname{texmf-dist/fonts/map};
\item \TeX{}, \MF{} oraz \MP{} domy¶lnie pozwala³y wypisywaæ komunikaty
 na ekranie i~w~pliku .log, a~tak¿e w~operacjach \verb|\write| w~ich
 reprezentacji 8-bitowej, zamiast tradycyjnej notacji \verb|^^|;
 w~\TL{}~7 eksperymentalnie wprowadzono zale¿no¶æ przekodowania
 wyj¶cia programów od systemowej strony kodowej, potem ten pomys³
 zarzucono;
\item znacznie zmieniono niniejsz± dokumentacjê;
\item wreszcie, poniewa¿ numery wersji kolejnych edycji mog³y wprowadzaæ
 w~b³±d, postanowiono identyfikowaæ edycje \TL{} zgodnie z~rokiem
 wydania.
\end{itemize*}

\subsubsection{Wydanie 2004}

Jak w~ka¿dej kolejnej wersji, w~2004 roku uaktualniono wiele pakietów
i~programów. Poni¿ej wymieniamy najbardziej istotne zmiany.

\begin{itemize}
\item Gdy mieli¶my ju¿ lokalnie zainstalowane fonty, które korzysta³y
z~w³asnych plików \filename{.map} i/lub \filename{.enc}, \emph{nale¿a³o}
przenie¶æ te pliki w~nowe miejsce w~strukturze \filename{texmf-dist/}.

Pliki \filename{.map} (map fontowych) s± odt±d wyszukiwane w~podkatalogach
\dirname{fonts/map} (w~ka¿dym drzewie \filename{texmf}), zgodnie ze ¶cie¿k±
okre¶lon± przez zmienn± \envname{TEXFONTMAPS}. Analogicznie, pliki
\filename{.enc} (przekodowañ fontów) s± odt±d wyszukiwane w~podkatalogach
\dirname{fonts/enc}, zgodnie ze ¶cie¿k± okre¶lon± przez zmienn±
\envname{ENCFONTS}. O~niew³a¶ciwie umieszczonych plikach tego typu
zostaniemy ostrze¿eni podczas uruchomienia programu \cmdname{updmap}.
Zmiany te wprowadzono w~celu uporz±dkowania struktury katalogów: wszystkie
pliki dotycz±ce fontów znajduj± siê odt±d w~ramach jednego podkatalogu
\dirname{fonts/}.

Metody radzenia sobie z~sytuacjami zwi±zanymi z~przej¶ciem na nowy uk³ad
katalogów omawia³ artyku³ \url{http://tug.org/texlive/mapenc.html}.

\item Do \TK\ \DVD{} dodano now± dystrybucjê dla Windows o~nazwie
pro\TeX{}t (opart± na \MIKTEX-u). By³a ona dostêpna tak¿e na odrêbnym \CD.
Choæ pro\TeX{}t nie bazuje na implementacji Web2C, stosuje uk³ad katalogów
zgodny z~\TDS (patrz czê¶æ~\ref{sec:struct-tl} na
str.~\pageref{sec:struct-tl}).

\item W ramach \TL{} dotychczasowe pojedyncze drzewo katalogów
\dirname{texmf} zosta³o rozdzielone na trzy mniejsze: \dirname{texmf},
\dirname{texmf-dist} i~\dirname{texmf-doc} (patrz
czê¶æ~\ref{sec:tld}, str.~\pageref{sec:tld}) oraz pliki \filename{README}
w~ka¿dym z~tych katalogów).

\item Wszystkie pliki makr wczytywane przez \TeX-a zosta³y
umieszczone wy³±cznie w~podkalogu \dirname{tex} w~ramach
\dirname{texmf*}. Tym samym usuniêto zbêdne katalogi
\dirname{etex}, \dirname{pdftex}, \dirname{pdfetex} itp. i~uproszczono
metody wyszukiwania plików. Patrz
\CDref{texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html\#Extensions}
{\texttt{texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html\#Extensions}}.

\item Pomocnicze skrypty wykonywalne, niezale¿ne od platformy
i~zwykle uruchamiane w~sposób automatyczny, by³y odt±d
umieszczone w~nowym podkatalogu \dirname{scripts} w~ramach \dirname{texmf*}.
Znajdowane s± poleceniem \verb|kpsewhich -format=texmfscripts|.
Programy korzystaj±ce z tych skryptów mog³y wymagaæ modyfikacji.
Patrz \CDref{texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html\#Scripts}
{\texttt{texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html\#Scripts}}.

\item Prawie wszystkie formaty traktuj± od tego wydania wiêkszo¶æ znaków jako
jawnie ,,wy¶wietlalne'' (\emph{printable}), nie za¶, jak by³o dotychczas,
konwertowane na \TeX-ow± notacjê \verb|^^|. By³o to mo¿liwe dziêki domy¶lnemu
wczytywaniu tablicy przekodowañ \filename{cp227.tcx}. Dok³adniej, znaki
o~kodach 32--256, HT, VT oraz FF zosta³y potraktowane dos³ownie podczas
wy¶wietlania komunikatów. Wyj±tkiem jest plain \TeX{} (tylko znaki z~zakresu
32--127 s± nie zmieniane), \ConTeXt{} (znaki z zakresu 0--255) oraz formaty
bazuj±ce na Omedze. Podobna domy¶lna w³a¶ciwo¶æ wystêpowa³a w~\TL\,2003, ale
w~tej edycji zosta³a zaimplementowana w~bardziej elegancki sposób 
i~z~wiêkszymi mo¿liwo¶ciami indywidualnego dostosowania (patrz
\CDref{texmf-dist/doc/web2c/web2c.html\#TCX-files} 
{\texttt{texmf-dist/doc/web2c/web2c.html\#TCX-files}}.  
(Warto wspomnieæ, ¿e wczytuj±c Unicode, \TeX{} mo¿e
w~komunikatach b³êdów pokazywaæ niekompletne sekwencje znaków, poniewa¿
zosta³ zaprojektowany ,,bajtowo''.) 
 %%! hmmm, ca³y akapit by o strumieniach we-wy? Mêtne...

\item Program \textsf{pdfetex} zosta³ domy¶ln± ,,maszyn±'' dla
wiêkszo¶ci formatów (nie dotyczy to samego Plain \textsf{tex}).
Domy¶lnie, gdy uruchamiamy polecenie \textsf{latex}, \textsf{mex}
itp., generowane s± pliki \acro{DVI}. Mo¿liwe jest jednak wykorzystanie
w~\LaTeX, \ConTeXt{} itp. m.in. w³a¶ciwo¶ci mikrotypograficznych
zaimplementowanych w~\textsf{pdftex}, a~tak¿e rozszerzonych cech \eTeX-a
(\OnCD{texmf-dist/doc/etex/base/}).

Oznacza to tak¿e, co warto podkre¶liæ, ¿e \emph{zalecane} jest odt±d u¿ycie
pakietu \pkgname{ifpdf} (który dzia³a zarówno z~plain, jak i~\LaTeX)
lub analogicznych makr. Zwyk³e sprawdzanie czy zdefiniowano \cs{pdfoutput}
b±d¼ kilka innych poleceñ pierwotnych mo¿e nie wystarczyæ do rozstrzygniêcia
czy nie jest generowany plik \acro{PDF}. W~2004 roku podjêli¶my
wysi³ek by zachowaæ, najlepiej jak to mo¿liwe, kompatybilno¶æ
z~dotychczasowymi przyzwyczajeniami u¿ytkowników. Brano wówczas pod uwagê,
¿e \cs{pdfoutput} mo¿e byæ zdefiniowany nawet wtedy,
gdy generowany jest plik \acro{DVI}.

\item pdf\TeX\ (\url{http://pdftex.org}) zyska³ wówczas wiele nowych
cech:

 \begin{itemize*}
 \item \cs{pdfmapfile} i~\cs{pdfmapline} pozwalaj± okre¶liæ
 z~poziomu dokumentu u¿yte mapy fontowe, a~tak¿e pojedyncze
 dodatkowe wpisy w~tych mapach.

 \item mikrotypograficzne operacje z~fontami s± ³atwiejsze w u¿yciu;\\
 \url{http://www.ntg.nl/pipermail/ntg-pdftex/2004-May/000504.html}

 \item wszystkie parametry pracy pdf\TeX-a, dotychczas okre¶lane
 w~specjalnym pliku konfiguracyjnym \filename{pdftex.cfg}, musz± byæ
 odt±d ustawiane poleceniami wbudowanymi, jak w~pliku
 \filename{pdftexconfig.tex}; plik \filename{pdftex.cfg}
 nie jest ju¿ w~ogóle wykorzystywany. Po zmianie \filename{pdftexconfig.tex}
 nale¿a³o na nowo wygenerowaæ pliki formatów (wci±¿ jednak u¿ytkownik mia³
 pe³n± swobodê okre¶lania parametrów w~redagowanym dokumencie);

 \item wiêcej informacji zawarto w~podrêczniku pdf\TeX-a:
 \OnCD{texmf-dist/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf}.

 \end{itemize*}

\item Polecenie \cs{input} w~programach \cmdname{tex},
 \cmdname{mf} oraz \cmdname{mpost} akceptowa³o odt±d nazwy
 plików ograniczone podwójnymi apostrofami, zawieraj±ce spacje i~inne
 znaki, np.:
\begin{verbatim}
\input "nazwa_pliku ze spacjami"   % plain
\input{"nazwa_pliku ze spacjami"}  % latex
\end{verbatim}
Wiêcej informacji zawarto w~podrêczniku Web2C: \OnCD{texmf-dist/doc/web2c}.

\item \texttt{-output-directory} -- nowa opcja programów \cmdname{tex},
 \cmdname{mf} oraz \cmdname{mpost} -- pozwala³a na zapisanie wyniku pracy
 w~wyspecyfikowanym katalogu (np. mo¿na uruchomiæ program \texttt{tex}
 z~plikiem znajduj±cym siê na dysku tylko do odczytu, za¶ wynik zapisaæ
 na dysku pozwalaj±cym na~to);

\item Rozszerzenie enc\TeX\ zosta³o szczê¶liwie w³±czone do Web2C.
 Aby uaktywniæ to rozszerzenie, nale¿a³o podczas generowania formatu
 u¿yæ opcji \optname{-enc}. Ogólnie mówi±c, enc\TeX\ obs³uguje
 przekodowanie wej¶cia i~wyj¶cia, w³±czaj±c tak¿e Unicode (\acro{UTF}-8)
 (patrz \OnCD{texmf-dist/doc/generic/enctex/} oraz
 \url{http://www.olsak.net/enctex.html}).

\item Udostêpniono nowy program Aleph, który ³±czy³ cechy \eTeX\ i~\OMEGA.
 Skromna dokumentacja jest dostêpna na \OnCD{texmf-dist/doc/aleph/base}
 oraz \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=aleph}.
 Format oparty na \LaTeX-u dla programu Aleph nazwano \textsf{lamed}.

\item Dystrybucja \LaTeX-a zosta³a po raz pierwszy zaopatrzona w~now±
 licencjê \acro{LPPL}, odt±d w~pe³ni zgodn± i~aprobowan± przez zalecenia
 okre¶lone w~licencji Debiana. O~nowo¶ciach i~uaktualnieniach mo¿na siê
 dowiedzieæ przegl±daj±c pliki \filename{ltnews}
 w~\OnCD{texmf-dist/doc/latex/base}.

\item Do³±czono tak¿e program \cmdname{dvipng} konwertuj±cy pliki \acro{DVI}
do formatu graficznego \acro{PNG} (\url{http://www.ctan.org/pkg/dvipng}).

\item W~porozumieniu i~z~pomoc± autora, Claudio Beccariego, ograniczono
 pakiet \pkgname{cbgreek} do zestawu fontów rozs±dnego rozmiaru. Usuniêto
 sporadycznie u¿ywane fonty konturowe i~s³u¿±ce do prezentacji. Pe³en
 zestaw jest oczywi¶cie nadal dostêpny z~serwerów \acro{CTAN}
(\url{http://mirror.ctan.org/tex-archive/fonts/greek/cbfonts}).

\item Usuniêto program \cmdname{oxdvi}; jego funkcje przej±³
 \cmdname{xdvi}.

\item Programy z~przedrostkiem \cmdname{ini} oraz \cmdname{vir}
 (np. \cmdname{initex}), które zwykle by³y dowi±zaniami do programów
 \cmdname{tex}, \cmdname{mf} i~\cmdname{mpost}, nie by³y od tej pory dostêpne 
 -- w~zupe³no¶ci wystarcza u¿ycie w~wierszu poleceñ opcji \optname{-ini}.

\item Dystrybucja nie zawiera³a binariów dla platformy \textsf{i386-openbsd}
 (g³ównie z~powodu braku chêtnych do wykonania kompilacji).

\item W~systemie \textsf{sparc-solaris} nale¿a³o ustawiæ zmienn± systemow±
 \envname{LD\_LIBRARY\_PATH}, aby uruchomiæ programy \pkgname{t1utils}.
 Binaria by³y kompilowane w~C++, ale w~tym systemie brakowa³o standardowego
 po³o¿enia bibliotek uruchomieniowych. Wiedziano o~tym ju¿ wcze¶niej,
 nie by³o to jednak dotychczas udokumentowane. Z~kolei dla systemu
 \textsf{mips-irix} wymagana by³a obecno¶æ bibliotek \acro{MIPS}pro 7.4.

\end{itemize}

\subsubsection{Wydanie 2005}

Kolejna edycja przynios³a, jak zwykle, mnóstwo aktualizacji pakietów
i~programów. Struktura dystrybucji ustabilizowa³a siê, niemniej
pojawi³o siê nieco zmian w~konfiguracji:

\begin{itemize}

\item Wprowadzono nowe skrypty \cmdname{texconfig-sys}, \cmdname{updmap-sys}
 i~\cmdname{fmtutil-sys}, których zadaniem jest modyfikowanie plików
 konfiguracyjnych w~g³ównych drzewach katalogów systemu. Dotychczasowe
 skrypty \cmdname{texconfig}, \cmdname{updmap} i~\cmdname{fmtutil}
 modyfikuj± odt±d pliki u¿ytkownika w~katalogu \dirname{$HOME/.texlive2005}.
 %(Patrz czê¶æ~\ref{sec:texconfig}, str.~\pageref{sec:texconfig}).

\item Dodano nowe zmienne ¶rodowiskowe \envname{TEXMFCONFIG}
 i~\envname{TEXMFSYSCONFIG}, które wskazuj± po³o¿enie drzew katalogów 
 z~plikami konfiguracyjnymi, odpowiednio: u¿ytkownika i~systemu. Tak wiêc
 mog³o okazaæ siê koniecznym przeniesienie w³asnych wersji 
 \filename{fmtutil.cnf} i~\filename{updmap.cfg} w~odpowiednie miejsca. 
 Inn± mo¿liwo¶ci± by³o przedefiniowanie \envname{TEXMFCONFIG} lub 
 \envname{TEXMFSYSCONFIG} w~pliku \file{texmf.cnf}. W~ka¿dym z~przypadków 
 po³o¿enie tych plików i~przypisania
 \envname{TEXMFCONFIG} i~\envname{TEXMFSYSCONFIG} musz± byæ zgodne.
 (Patrz czê¶æ~\ref{sec:texmftrees}, str.~\pageref{sec:texmftrees}.)

\item W~wydaniu z~poprzedniego roku podczas tworzenia wynikowego pliku 
 DVI \verb|\pdfoutput| i~podobne polecenia pozostawa³y niezdefiniowane, mimo
 ¿e u¿ywany by³ program \cmdname{pdfetex}. Zgodnie z~obietnic±,
 w~2005 roku zarzucono to rozwi±zanie (jego celem by³o zapewnienie
 kompatybilno¶ci). Z~tego powodu u¿ytkownik by³ zmuszony zmieniæ te dokumenty,
 które u¿ywa³y \verb|\ifx\pdfoutput\undefined| do sprawdzania, czy plik
 wynikowy ma byæ w~formacie PDF. Zamiast tego nale¿a³o zastosowaæ pakiet 
 \pkgname{ifpdf.sty}, który dzia³a zarówno z~plain \TeX-em jak i~\LaTeX-em, 
 albo zapo¿yczyæ zastosowane w~nim rozwi±zania.

\item W~wydaniu z~2004 roku zmieniono wiêkszo¶æ formatów tak, by 
 na wyj¶ciu 8-bitowe znaki by³y reprezentowane przez same siebie (por.
 poprzednia czê¶æ). Nowy plik TCX o~nazwie \filename{empty.tcx} pozwala³
 w~³atwy sposób uzyskaæ w~razie potrzeby oryginaln± notacjê (\verb|^^|),
 np.:

\begin{verbatim}
latex --translate-file=empty.tcx twojplik.tex
\end{verbatim}

\item Do³±czono nowy program \cmdname{dvipdfmx}, s³u¿±cy do konwersji DVI
 do PDF. Program jest aktywnie pielêgnowan± wersj± programu
 \cmdname{dvipdfm}, który wci±¿ jest dostêpny, ale nie jest ju¿ jednak 
 polecany.

\item Nowe programy \cmdname{pdfopen} i~\cmdname{pdfclose} pozwala³y na
 prze³adowanie plików PDF w~Adobe Acrobat Reader, bez konieczno¶ci ponownego
 uruchamiania programu. (Inne przegl±darki formatu PDF, jak \cmdname{xpdf},
 \cmdname{gv} i~\cmdname{gsview}, nigdy na tê przypad³o¶æ nie cierpia³y.)

\item Dla spójno¶ci, zmienne \envname{HOMETEXMF} i~\envname{VARTEXMF} zosta³y
 przemianowane odpowiednio na \envname{TEXMFHOME} i~\envname{TEXMFSYSVAR}.
 Zachowano zmienn± \envname{TEXMFVAR}, przeznaczon± domy¶lnie dla 
 u¿ytkownika. Patrz te¿ punkt pierwszy, powy¿ej.

\end{itemize}

\subsubsection{Wydanie 2006--2007}

Najwiêksz± nowo¶ci± edycji lat 2006 i~2007 by³ Xe\TeX{},
w~postaci programów \texttt{xetex} i~\texttt{xelatex}; patrz
\OnCD{texmf-dist/doc/xetex/XeTeX-reference.pdf} lub
\url{http://scripts.sil.org/xetex}.

W istotny sposób zosta³ zaktualizowany MetaPost, zaplanowano tak¿e jego
dalszy rozwój (\url{http://tug.org/metapost/articles}); to samo dotyczy
pdf\TeX-a (\url{http://tug.org/applications/pdftex}).

Pliki formatów (pdf)TeX-a (\filename{.fmt}) oraz analogiczne dla MetaPosta
i~Meta\-Fonta s± od tej edycji zapisywane w~podkatalogach
\dirname{texmf-dist/web2c}, choæ sam ten katalog jest nadal przeszukiwany.
Podkatalogi te maj± nazwê zgodn± z~zastosowanym podczas generowania
,,silnikiem'', np.  \filename{tex}, \filename{pdftex} lub \filename{xetex}.
Zmiana ta nie powinna byæ zauwa¿alna w~typowym u¿yciu.

Program \texttt{tex} (plain) od tej edycji ju¿ nie analizowa³ pierwszego 
wiersza rozpoczynaj±cego siê znakami \texttt{\%\&}, aby ustaliæ jaki ma 
wczytaæ format. Pozosta³ zatem czysty, Knuthowy \TeX. \LaTeX\ i~wszystkie
pozosta³e formaty nadal analizuj± pierwszy wiersz z~\texttt{\%\&}.

Oczywi¶cie, jak zwykle, w~okresie od poprzedniego wydania opracowano setki
innych aktualizacji pakietów i programów. Kolejne aktualizacje mo¿na znale¼æ
tradycyjnie na \acro{CTAN} (\url{http://mirror.ctan.org}).

Drzewo ¼ród³owe \TL{} jest odt±d przechowywane w~Subversion. Przegl±danie
umo¿liwia standardowy interfejs www, a~jego adres zamieszczono na stronie 
\url{http://tug.org.pl/texlive}.
Mimo i¿ nie widaæ efektów tej zmiany w koñcowej dystrybucji, mamy nadziejê,
¿e w~nadchodz±cych latach bêdzie to stabilne repozytorium oprogramowania
dla rozwoju \TL{}.

W~maju 2006~r. Thomas Esser og³osi³, ¿e zaprzestaje aktualizowania
dystrybucji te\TeX{} (\url{http://tug.org/tetex}).  Spowodowa³o to znaczny
wzrost zainteresowanie \TL, szczególnie w¶ród dystrybutorów
\acro{GNU}/Linuksa. (W~\TL{} zdefiniowano w przybli¿eniu równowa¿ny, nowy
schemat instalacyjny pod nazw± \texttt{tetex}.) Mamy nadziejê, ¿e
w~przysz³o¶ci doprowadzi to do takich ulepszeñ w~otoczeniu \TeX-owym, na
których skorzystaj± wszyscy.

\subsubsection{Wydanie 2008}

W 2008 roku ca³a infrastruktura \TL{} zosta³a przeprojektowana
i~przeprogramowana. Informacja dotycz±ca instalacji jest przechowywana
obecnie w~zwyk³ym pliku tekstowym \filename{tlpkg/texlive.tlpdb}.

Po zainstalowaniu \TL{} wreszcie jest mo¿liwa jego aktualizacja z~internetu,
podobnie jak od paru lat umo¿liwia to dystrybucja MiK\TeX. Zamierzamy
regularnie aktualizowaæ pakiety, w~miarê jak bêd± siê pojawiaæ na serwerach
\CTAN.

W~tym wydaniu pojawi³ siê nowy ,,silnik'', Lua\TeX\
(\url{http://luatex.org}). Prócz nowych, elastycznych mo¿liwo¶ci 
dotycz±cych sk³adu, udostêpnia on doskona³y jêzyk skryptowy do 
zastosowania zarówno w~dokumentach \TeX-owych, jak i~poza nimi.

Obs³uga dla Windows i~platform opartych na Unix zosta³a obecnie znacznie 
bardziej zunifikowana. W~szczególno¶ci wiêkszo¶æ skryptów w~Perlu i~Lua
dostêpna jest teraz tak¿e dla Windows (zastosowano ,,wewnêtrzny'' Perl,
dostarczany wraz z~\TL).

Pojawi³ siê nowy skrypt \cmdname{tlmgr} (patrz czê¶æ~\ref{sec:tlmgr}), który
staje siê g³ównym narzêdziem do zarz±dzania \TL{} po jego instalacji.
Umo¿liwia on aktualizacjê pakietów wraz z~niezbêdnymi wtedy czynno¶ciami,
jak regenerowanie formatów, aktualizacja map fontowych itp.

Wraz z pojawieniem siê \cmdname{tlmgr} niektóre funkcje \cmdname{texconfig} 
zosta³y zablokowane (edycja plików konfiguracyjnych formatów i~wzorców
przenoszenia).

Program \cmdname{xindy} do tworzenia skorowidzów 
(\url{http://xindy.sourceforge.net/}) jest obecnie dostêpny dla wiêkszo¶ci
platform.

Narzêdzie \cmdname{kpsewhich} mo¿e obecnie raportowaæ wszystkie wyniki
przeszukiwania danego pliku (parametr \optname{--all}), jak równie¿
ograniczyæ wyszukiwanie do jednego katalogu (parametr \optname{--subdir}). 

Program \cmdname{dvipdfmx} posiada obecnie funkcjê \cmdname{extractbb}
uzyskania informacji o~prostok±cie ograniczaj±cym (\textit{bounding box});
jest to jedna z~ostatnich cech przejêtych od dawniej u¿ywanego programu
\cmdname{dvipdfm} (który jest nadal dostêpny).

Usuniêto aliasy fontów \filename{Times-Roman}, \filename{Helvetica}, itd.
Ró¿ne pakiety korzysta³y z~nich w~nieoczekiwany sposób (np. spodziewaj±c
siê, ¿e fonty te bêd± mia³y ró¿ne kodowanie). Nie ma obecnie dobrego sposobu
na rozwi±zanie tych sprzeczno¶ci.

Usuniêto format \pkgname{platex}, by unikn±æ konfliktu nazwy z~u¿ywanym od
wielu lat japoñskim pakietem \pkgname{platex}; pakiet \pkgname{polski} (czyli
dawny \pkgname{platex}) jest obecnie wystarczaj±cym sposobem na polonizacjê
dla \LaTeX-a.

Usuniêto pliki \filename{.pool}, które s± obecnie wkompilowane w~programy,
co u³atwia ich aktualizacjê.

Do tego wydania w³±czono tak¿e ostatnie zmiany dokonane przez 
Donalda Knutha (tzw. \textit{\TeX\ tuneup of 2008}); patrz:
\url{http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92knut.pdf}.

\subsubsection{Wydanie 2009}

W wydaniu 2009 najbardziej widoczn± zmian± jest to, ¿e
pdf\AllTeX\ \emph{automatycznie} dokonuje konwersji pliku EPS do PDF,
poprzez uruchomienie programu \code{epstopdf} (dotyczy to sytuacji,
gdy u¿yto pliku konfiguracyjnego \code{graphics.cfg} \LaTeX-a i gdy
plikiem wynikowym sk³adu ma byæ PDF). Domy¶lne ustawienia zapobiegaj± 
nadpisaniu wszelkich utworzonych wcze¶niej przez u¿ytkownika plików PDF,
ale mo¿na tak¿e wy³±czyæ uruchamianie \code{epstopdf}, wstawiaj±c
|\newcommand{\DoNotLoadEpstopdf}{}| (lub |\def...|) przed deklaracj±
\cs{documentclass}. Szczegó³y mo¿na znale¼æ w dokumentacji pakietu epstopdf
(\url{http://ctan.org/pkg/epstopdf-pkg}).

Wa¿n± zmian± jest tak¿e uruchamianie podczas kompilacji niektórych
zewnêtrznych programów via \cs{write18}. Dotyczy to np. 
\code{epstopdf}, \code{makeindex} czy \code{bibtex}. Dok³adna lista
takich programów zawarta jest w pliku \code{texmf.cnf}.
Dla instalacji, które mog± wymagaæ zakazu uruchamiania takich programów
,,w~tle'' przewidziano odpowiedni± opcjê w programie instalacyjnym (patrz
czê¶æ~~\ref{sec:options}). Po instalacji mo¿na zablokowaæ uruchamianie
w~pliku \code{texmf.cnf}.

Od wydania 2009 domy¶lnym formatem wyj¶ciowym dla Lua\AllTeX\ staje siê PDF 
(wykorzystuje on m.in. obs³ugê przez Lua\-\TeX-a fontów OpenType). Aby uzyskaæ
plik DVI nale¿y u¿yæ nowych poleceñ: \code{dviluatex} lub \code{dvilualatex}.
Strona domowa projektu Lua\TeX: \url{http://luatex.org}.

Usuniêto oryginalny silnik Omega i format Lambda (w uzgodnieniu z autorami).
Pozosta³ zaktualizowany Aleph i format Lamed, oraz pliki pomocnicze Omega.

Za³±czono nowe wydanie fontów AMS \TypeI, m.in. fonty 
Computer Modern. Zawieraj± one poprawki dokonane w plikach metafontowych
przez D.~Knutha w ci±gu ostatnich lat, a tak¿e poprawki hintingu.
Hermann Zapf przeprojektowa³ tak¿e fonty Euler (patrz
\url{http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92hagen-euler.pdf}).
Co wa¿ne, dla wszystkich fontów nie zmieniono plików metrycznych (TFM).
Strona domowa fontów: \url{http://www.ams.org/tex/amsfonts.html}.

Dla Windows i Mac\TeX{} do³±czono nowe ¶rodowisko\dywiz edytor \TeX{}works.
Dla innych platform patrz: \url{http://tug.org/texworks}.
Inspirowany przez edytor TeXShop dla \MacOSX, \TeX{}works jest  
wieloplatformowym, ³atwym w u¿yciu ¶rodowiskiem pracy.

Dla niektórych platform za³±czono nowy program graficzny Asymptote
(\url{http://asymptote.sourceforge.net}). Korzysta on z tekstowej notacji
zbli¿onej do MetaPosta, ale rozszerzonej do obs³ugi 3D itp.

Program \code{dvipdfm} zosta³ zast±piony przez \code{dvipdfmx}, który
dzia³a w specjalnym trybie kompatybilnym, gdy u¿yæ do wywo³ania
dawn± nazwê. \code{dvipdfmx} wspiera \acro{CJK} i zawiera wiele poprawek
od ostatniej dystrybucji \code{dvipdfm}. Strona domowa:
\url{http://project.ktug.or.kr/dvipdfmx}.

Dodano zestawy programów dla \pkgname{cygwin} i \pkgname{i386-netbsd},
podczas gdy usuniêto programy dla innych platform BSD. Zapewniono nas,
¿e u¿ytkownicy OpenBSD i FreeBSD bêd± mogli pobieraæ pakiety \TeX-owe
wraz z aktualizacj± obu systemów. Ponadto natknêli¶my siê na spore trudno¶ci
przy kompilacji programów, które mog³yby dzia³aæ w ró¿nych wersjach tych
systemów.

Inne zmiany: do kompresji pakietów u¿yto programu \pkgname{xz},
stanowi±cego stabilny zamiennik \pkgname{lzma}
(\url{http://tukaani.org/xz/}); znak |$| jest obecnie dozwolony w nazwach
plików, o ile nie poprzedza on nazwy znanej zmiennej; biblioteka Kpathsea
jest obecnie wielow±tkowa (co wykorzystano w~programie MetaPost); do budowy
wszystkich programów wykorzystano teraz Automake.

\subsubsection{Wydanie 2010}
\label{sec:2010news} % keep with 2010

Od wydania 2010 generowane s± pliki PDF w~wersji 1.5, oferuj±cej lepsz±
kompresjê. Dotyczy to wszystkich mechanizmów u¿ywanych do generowania PDF,
w~tym \code{dvipdfmx}.  Powrót do wersji 1.4 jest mo¿liwy poprzez u¿ycie
pakietu \pkgname{pdf14} lub komendy |\pdfminorversion=4|.

Obecnie pdf\AllTeX\ \emph{automatycznie} konwertuje plik EPS
(\textit{Encapsulated PostScript}) do formatu PDF, wykorzystuj±c pakiet
\pkgname{epstopdf}, o~ile za³adowano \LaTeX-owy plik konfiguracyjny
\code{graphics.cfg} i~wybrano format wyj¶ciowy PDF. Domy¶lne ustawienia maj±
na celu wykluczenie przypadkowego nadpisania istniej±cych ju¿, wygenerowanych
innym sposobem plików PDF, ale mo¿na równie¿ zabroniæ uruchamiania
\code{epstopdf} wpisuj±c przed poleceniem \cs{documentclass} polecenie
|\newcommand{\DoNotLoadEpstopdf}{}| (lub |\def...|). Program \code{epstopdf} nie jest
równie¿ u¿ywany w~przypadku do³±czenia pakietu \pkgname{pst-pdf}. Wiêcej
szczegó³ów znajduje siê w dokumentacji pakietu epstopdf
(\url{http://ctan.org/pkg/epstopdf-pkg}).

Domy¶lnie w³±czono równie¿ wykonywanie kilku programów zewnêtrznych dla \TeX-a
poprzez mechanizm \cs{write18}.  Dotyczy to: \code{repstopdf},
\code{makeindex}, \code{kpsewhich}, \code{bibtex} i~\code{bibtex8} (lista
jest zdefiniowana w~\code{texmf.cnf}).  W~¶rodowiskach, w~których wykonywanie
zewnêtrznych programów jest niepo¿±dane, nale¿y tê opcjê zaznaczyæ podczas
instalacji (patrz: czê¶æ~\ref{sec:options}) lub wy³±czyæ ju¿ po niej poprzez
uruchomienie: |tlmgr conf texmf shell_escape 0|.

Kolejna zmiana dotyczy³a programów \BibTeX\ i~Makeindex, które (podobnie 
zreszt± jak sam \TeX) domy¶lnie nie zapisuj± swoich plików wynikowych do
dowolnie zdefiniowanego katalogu. Umo¿liwia to w~ograniczonym zakresie
zadzia³anie polecenia \cs{write18}.  Aby to zmieniæ, nale¿y ustawiæ zmienn±
\envname{TEXMFOUTPUT} lub zmodyfikowaæ |openout_any|.

Podobnie jak pdf\TeX, obecnie równie¿ \XeTeX\ obs³uguje wyrównywanie (tzw.
kernowanie) na krawêdzi wiersza, ale mo¿liwo¶æ poszerzania pisma
(\textit{font expansion}) nadal nie jest dostêpna.

Program tlmgr podczas aktualizacji zachowuje obecnie domy¶lnie kopiê
poprzedniej wersji pakietu (\code{tlmgr option autobackup 1}), zatem
aktualizacja mo¿e zostaæ ³atwo cofniêta poprzez \code{tlmgr restore}.
W~przypadku ograniczonej ilo¶ci miejsca na dysku, opcja ta mo¿e zostaæ
wy³±czona przez \code{tlmgr option autobackup 0}.

Do³±czono nowe programy: p\TeX\ i~narzêdzia do sk³adu w~jêzyku japoñskim,
\BibTeX{}U dla obs³ugi Unicode w~\BibTeX-u, chktex
(\url{http://baruch.ev-en.org/proj/chktex}) -- program do sprawdzania 
dokumentów \AllTeX, dvisvgm -- konwerter DVI do SVG  
(\url{http://dvisvgm.sourceforge.net}) oraz binaria dla nowych platform
sprzêtowych: \code{amd64-freebsd}, \code{amd64-kfreebsd},
\code{i386-freebsd}, \code{i386-kfreebsd}, \code{x86\_64-darwin},
\code{x86\_64-solaris}.

W~dokumentacji zmian poprzedniego wydanie (\TL{} 2009) nie zd±¿ono uwzglêdniæ
usuniêcia wielu programów uruchomieniowych dla \TeX4ht
(\url{http://tug.org/tex4ht}) oraz zast±pienia ich jednym programem
\code{mk4ht}.

Wreszcie, z~powodu niewystarczaj±cej ilo¶ci miejsca na p³ycie \TK\ \DVD,
zrezygnowano z~mo¿liwo¶ci uruchamiania \TL{} w~trybie ,,live''.  Jednocze¶nie
znacznie przyspieszy³o to sam proces instalacji \TL{} z~p³ytki \DVD.

\subsubsection{Wydanie 2011}

Edycja 2011 zawiera³a stosunkowo niewiele zmian w porównaniu do poprzednich
wydañ.

Programy dla \MacOSX\ (\code{universal-darwin} i \code{x86\_64-darwin})
dzia³aj± od tego momentu tylko dla wersji Leopard i pó¼niejszych. Wersje
Panther i Tiger nie bêd± obs³ugiwane.

Dla wiêkszo¶ci platform do³±czono program \code{biber}, s³u¿±cy do
przetwarzania danych bibliograficznych. Rozwój tego programu jest ¶ci¶le
zwi±zany z pakietem \code{biblatex}, który w zupe³nie nowy sposób
obs³uguje bibliografie w~La\TeX-u . 

Program MetaPost (\code{mpost}) ani nie tworzy, ani ju¿ wiêcej nie
wykorzystuje pliku formatu \code{.mem}. Wymagane pliki (np. \code{plain.mp})
s± po prostu wczytywane przy ka¿dym uruchomieniu. Zmiana (choæ niezauwa¿alna
dla przeciêtnego u¿ytkownika) zwi±zana jest z nowym, innym podej¶ciem:
MetaPost jest obecnie traktowany jako biblioteka programów.

Zaprogramowany w Perl program \code{updmap} (uprzednio stosowany tylko 
w~Windows) zosta³ dostosowany do wszystkich platform. Równie¿ te zmiany
s± niezauwa¿alne dla u¿ytkownika, choæ znacznie przyspieszy³y dzia³anie 
programu.

Przywrócono (ze wzglêdów raczej historycznych) programy \cmdname{initex} 
i~\cmdname{inimf} (ale nie inne warianty \cmdname{ini*}).

\subsubsection{Wydanie 2012}

Znacznie zmodyfikowano program \code{tlmgr}, odt±d pozwala on m.in.
aktualizowaæ z~kilku repozytoriów w~sieci.  Szczegó³y zawarto w~pomocy
(\code{tlmgr --help}), w~czê¶ci dotycz±cej wielu repozytoriów.

Dla parametru \cs{XeTeXdashbreakstate} (\code{xetex} i~\code{xelatex})
ustawiono domy¶lnie warto¶æ~1. Pozwala to na ³amanie wierszy po my¶lnikach
i~separatorach zakresu liczb, co by³o zawsze typowe dla kompilacji
programami \TeX, \LaTeX, Lua\TeX, itp. 
Chc±c zachowaæ dotychczasowe dok³adne miejsca ³amania,
pliki kompilowane programem \XeTeX\ wymagaj± zatem u¿ycia polecenia 
\cs{XeTeXdashbreakstate=0}.

Wynikowe pliki \code{pdftex} oraz \code{dvips} mog± obecnie przekroczyæ
wielko¶æ 2GB.

Dotychczas program \code{dvips} korzysta³ ze zbyt wielu ró¿nych wersji 
standardowych 35~fontów postscriptowych. Nie by³y one domy¶lnie w³±czane 
do pliku wynikowego, bo zak³adano, ¿e urz±dzenia drukuj±ce b±d¼ programy
(np. GhostScript) maj± dostêp do odpowiednich fontów.
Od tej edycji fonty ze standardowego zestawu, dostarczone w~dystrybucji \TL,
domy¶lnie s± w³±czane do tworzonego przez \code{dvips} pliku.

W zastrze¿onym trybie pracy \cs{write18} (ustawianym domy¶lnie) dopuszczono
uruchamianie programu \code{mpost}.

Plik konfiguracyjny \code{texmf.cnf} znajdywany jest obecnie tak¿e
w~drzewie katalogów \filename{../texmf-local}, np.
\filename{/usr/local/texlive/texmf-local/web2c/texmf.cnf}.

Skrypt \code{updmap} wczytuje \code{updmap.cfg} z~kolejnych drzew \TeX-owych,
zamiast jeden plik globalny. Zmiana nie powinna byæ zauwa¿alna, chyba ¿e
zmienimy rêcznie \code{updmap.cfg}. Uruchomienie \code{updmap --help}
poka¿e szczegó³y.

Dodano binaria dla \pkgname{armel-linux} and \pkgname{mipsel-linux}.
Usuniêto z~g³ównej dystrybucji binaria dla \pkgname{sparc-linux}
i~\pkgname{i386-netbsd}.

\subsubsection{\enspace Wydanie 2013}

W uk³adzie dystrybucji zawarto¶æ katalogu \code{texmf/} w³±czono (dla
uproszczenia) do katalogu \code{texmf-dist/}. Obie zmienne Kpathsea: 
\code{TEXMFMAIN} i~\code{TEXMFDIST} wskazuj± odt±d katalog \code{texmf-dist}.
Równie¿ dla uproszczenia instalacji po³±czono sporo niewielkich kolekcji
jêzykowych.

W programie \MP{} udostêpniono zapis do formatu PNG i~dodane wsparcie dla
operacji zmiennoprzecinkowych (IEEE double).

Lua\TeX{} zaktualizowano do wersji 5.2 Lua, oraz do³±czono now± bibliotekê
\code{pdfscanner}, s³u¿±c± do przetwarzania zawarto¶ci zewnêtrznych stron
w~formacie PDF (wiêcej informacji na stronie domowej projektu).

W programie \XeTeX\ (patrz tak¿e na stronie domowej projektu):
\begin{itemize}
\item do obs³ugi uk³adu fontów zastosowano bibliotekê HarfBuzz, zamiast 
 dotychczasowej biblioteki ICU (biblioteka ICU jest nadal stosowana dla
 obs³ugi kodowania wej¶ciowego, sk³adu dwukierunkowego i~unikodowych
 miejsc ³amania wiersza); 
\item biblioteki Graphite2 i~HarfBuzz zast±pi³y SilGraphite dla uk³adu
 Graphite;
\item dla komputerów Mac u¿yto mechanizmu Core Text, zamiast (zarzuconego)
 ATSUI; 
\item w wypadku znalezienia identycznych nazw fontów w~ró¿nych
 formatach, program u¿yje fontów TrueType/OpenType, zamiast Type1;
\item naprawiano okazjonalnie wystêpuj±ce ró¿nice w~znajdywaniu fontów
 przez programy \XeTeX\ i~\code{xdvipdfmx}.
\item do³±czono wsparcie dla OpenType math cut-ins;
\end{itemize}

W programie \cmdname{xdvi} zast±piono bibliotekê do wy¶wietlania
\code{t1lib} przez FreeType.

W \pkgname{microtype.sty} 
dodano niektóre operacje mikrotypograficzne dla
programów \XeTeX\ (protrusion) i~Lua\TeX\ (protrusion,
font expansion, tracking).

W~\cmdname{tlmgr} zastosowano operacjê ,,przypinania'' (ang.
\textit{pinning}) wielu repozytoriów do pobierania aktualizacji.
Wiêcej informacji: \verb|tlmgr --help| lub strona
\url{http://tug.org/texlive/doc/tlmgr.html#MULTIPLE-REPOSITORIES}.

Dodano b±d¼ przywrócono binaria dla platform: \pkgname{armhf-linux}, 
\pkgname{mips-irix}, \pkgname{i386-netbsd} i~\pkgname{amd64-netbsd};
usuniêto \pkgname{powerpc-aix}.

\subsubsection{\enspace Wydanie 2014}

Edycja 2014 zawiera³a kolejn±, drobn± poprawkê D.E.~Knutha: dotyczy ona
wszystkich silników TeX-a, ale jedyn± widoczn± zmian± jest przywrócenie
komunikatu \code{preloaded format} (zamiast \code{format}) wy¶wietlanego
w~wierszu identyfikuj±cym program podczas jego uruchamiania. Wed³ug
Knutha zmiana ma podkre¶laæ, ¿e chodzi o format ³adowany domy¶lnie
przez odpowiednie wywo³anie,
a~nie o~format, który jest zaszyty w binariach i~który mo¿e zostaæ
zast±piony innym formatem.

pdf\TeX: dodano nowy parametr \cs{pdfsuppresswarningpagegroup} pozwalaj±cy
wy³±czyæ ostrzegawcze komunikaty programu; dodano nowe polecenia wbudowane
(\cs{pdfinterwordspaceon}, \cs{pdfinterwordspaceoff}, \cs{pdffakespace})
modyfikuj±ce spacjowanie, maj±ce w zamierzeniu u³atwiaæ oblewanie tekstem.

Lua\TeX: dokonano istotnych zmian i~poprawek przy ³adowaniu fontów i~wzorców
przenoszenia. Najwa¿niejszym dodatkiem s± nowe warianty silnika:
\code{luajittex} (\url{http://foundry.supelec.fr/projects/luajittex}) oraz
pokrewne \code{texluajit} and \code{texluajitc}. Wykorzystuj± one 
Lua do kompilacji do kodu maszynowego (ang. \emph{just-in-time compilation};
szczegó³y na ten temat zawiera artyku³ na stronie 
\url{http://tug.org/TUGboat/tb34-1/tb106scarso.pdf}).  
\code{luajittex} jest nadal w~fazie rozwoju, nie jest dostêpny dla wszystkich
platform i~jest znacznie mniej stabilny ni¿ \code{luatex}. Zarówno my, jak 
i~projektanci tego programu zalecamy jego u¿ycie jedynie do eksperymentów
z~kodem jit i~Lua.

\XeTeX: na wszystkich platformach (w~tym na Mac OSX) obs³ugiwane s± obecnie
te same formaty plików graficznych; zrezygnowano z~niektórych
wariantów dekompozycji znaków unikodowych (\emph{compatibility
decomposition}); preferowane jest korzystanie z~fontów OpenType, zamiast
fontów Graphite, dla zapewnienia zgodno¶ci w~poprzednimi wersjami \XeTeX-a.

\MP: zestaw mo¿liwych warto¶ci parametru \code{numbersystem}
 %, a~zarazem zmiennej wbudowanej
 rozszerzono o warto¶æ \code{decimal}; dok³adno¶æ
obliczeñ mo¿na ustalaæ za pomoc± nowej zmiennej wbudowanej 
\code{numberprecision}; dodano now± definicjê \code{drawdot} w~pliku
\filename{plain.mp} (Knuth); usuniêto b³êdy m.in.  w~zapisie do formatów
\acro{SVG} i~\acro{PNG}.

Narzêdzie Con\TeX{}t-a \cmdname{pstopdf} zostanie usuniête jaki¶ czas po
opublikowaniu tego wydania \TL{} z~powodu konfliktów z~programem o~takiej
samej nazwie, wystêpuj±cym w~ro¿nych systemach operacyjnych. Na razie
nadal mo¿e byæ ono uruchamiane poleceniem \code{mtxrun --script pstopdf}.

Programy \cmdname{psutils} zosta³y w~istotny sposób zmienione przez nowego
opiekuna. W~rezultacie kilka rzadko u¿ywanych narzêdzi (\code{fix*}, 
\code{getafm}, \code{psmerge}, \code{showchar}) znajdziemy teraz
tylko w~katalogu \dirname{scripts/}, a~nie jako samodzielne programy
(je¶li siê oka¿e, ¿e stwarza to problemy, mo¿e w~przysz³o¶ci zostaæ 
to zmienione). Dodano nowy skrypt \code{psjoin}.

Z~pochodnej z~\TL{} dystrybucji Mac\TeX\ (czê¶æ~\ref{sec:macosx}) usuniêto
opcjonalne tylko dla Mac OSX pakiety fontów Latin Modern oraz \TeX\ Gyre;
indywidualny u¿ytkownik mo¿e je obecnie w~³atwy sposób udostêpniæ w~systemie
operacyjnym. Ze wzglêdu na definicje zawarte w~pliku \code{tex4ht.env}
usuniêto pochodz±cy z~ImageMagick program \cmdname{convert}, poniewa¿ program
\TeX4ht korzysta bezpo¶rednio z programu Ghostscript.

Z~kolekcji \pkgname{langcjk}, wspólnej dla jêzyków chiñskiego,
japoñskiego i~koreañskiego, zosta³y wydzielone oddzielne (o~mniejszej
wielko¶ci) kolekcje dla ka¿dego z~tych jêzyków.

Dodano programy dla platformy \pkgname{x86\_64-cygwin}, usuniêto
programy dla platformy \pkgname{mips-irix}. Poniewa¿ Microsoft zakoñczy³
wspieranie Windows \acro{XP}, mo¿e siê w~przysz³o¶ci zdarzyæ, ¿e nasze programy
nie bêd± dzia³aæ prawid³owo w~tym systemie.

Programy dla niektórych innych platform s± dostêpne na stronie:
\url{http://tug.org/texlive/custom-bin.html}. Ponadto binaria dla 
pewnych platform pominiêto na \DVD\ (dla zaoszczêdzenia miejsca),
ale mo¿na je zainstalowaæ z~repozytoriów w~sieci.

\htmlanchor{news}
\subsection{\enspace Obecna edycja -- 2015}
\label{sec:tlcurrent}

Do \LaTeXe\ w³±czono domy¶lnie zmiany, które poprzednio by³y dostêpne jedynie przez
dos³owne zadeklarowanie pakietu \pkgname{fixltx2e}. Nowy pakiet \pkgname{latexrelease}
pozwala na dok³adniejsz± kontrolê przetwarzania. \LaTeX\ News \#22 i ,,\LaTeX\ changes''
opisuj± szczegó³owo owe zmiany. Pakiety \pkgname{babel} i~\pkgname{psnfss}, mimo i¿
wchodz± w~sk³ad podstawowego \LaTeXe, s± nadal rozwijane odrêbnie, ale nie zosta³y naruszone
wspomnianymi wy¿ej zmianami.

Obecnie \LaTeXe\ zawiera wewnêtrzny mechanizm konfiguracji obs³ugi Unicode 
(które znaki s± traktowane jako litery, nazwnictwo poleceñ wbudowanych itp.). Dla 
u¿ytkownika nie powinno byæ to zauwa¿alne, mimo i¿ zmieniono nazwy kilku poleceñ
wbudowanych, za¶ kilka usuniêto.

pdf\TeX: poprawiono wsparcie dla plików \acro{JPEG} Exif oraz \acro{JFIF} dla zgodno¶ci
z~programem \prog{xpdf}~3.04.

Lua\TeX: do³±czono now± bibliotekê \pkgname{newtokenlib} do skanowania ¿etonów
(ang. \emph{token}); poprawiono ponadto generator liczb losowych \code{normal} i~inne
drobne b³êdy.

\XeTeX: poprawiono obs³ugê wczytywanych ilustracji oraz program \prog{xdvipdfmx};
zmieniono tak¿e wewnêtrzne polecenie \code{XDV}.

MetaPost: zestaw mo¿liwych warto¶ci parametru \code{numbersystem}
 rozszerzono o warto¶æ \code{binary}; nowe programy
\prog{upmpost} i~\prog{updvitomp} dostarczaj± wsparcie dla jêzyka japoñskiego
(podobnie jak \prog{up*tex}).

Mac\TeX: uaktualniono do³±czony pakiet Ghostscript dla wparcia \acro{CJK}.
Tzw. \textit{The \TeX\ Distribution Preference Pane} dzia³a obecnie w Yosemite
(\MacOSX~10.10).

Infrastruktura \TL: program \prog{fmtutil} zosta³ przekonstruowany tak, aby wczytywa³
\filename{fmtutil.cnf} zgodnie z~kolejno¶ci± drzew katalogów (analogicznie jak
\prog{updmap}). Skrypty \prog{mktex*} Web2C (w~tym \prog{mktexlsr}, 
\prog{mktextfm}, \prog{mktexpk}) preferuj± obecnie po³o¿enie programów w~ich
w³asnych katalogach, zamiast wykorzystywaæ za ka¿dym razem zmienn± systemow±
\envname{PATH}.

Usuniêto programy dla platform \pkgname{*-kfreebsd}, poniewa¿ \TL{} jest obecnie
³atwo dostêpny poprzez ich mechanizmy aktualizacji.

\medskip \noindent
 %%!Koñcowa uwaga, dotycz±ca przesz³o¶ci: 
 Wszystkie wydania \TL{}, wraz z~dodatkowymi materia³ami (np. ok³adkami
p³ytek), s± dostêpne na stronie: 
\url{ftp://tug.org/historic/systems/texlive}.

\subsection{\enspace Przysz³e wersje}

\emph{Niniejsza dystrybucja nie jest doskona³a!} Planujemy kontynuowaæ
wydawanie nowych wersji i~chcieliby¶my, ¿eby zawiera³y one jeszcze wiêcej
pomocnej dokumentacji, wiêcej programów u¿ytkowych, lepsze programy
instalacyjne oraz stale ulepszany i~poprawiany katalog makr
i~fontów. Zadanie to jest wykonywane przez ciê¿ko pracuj±cych ochotników,
po¶wiêcaj±cych na to mnóstwo swojego wolnego czasu. Wiele jeszcze zosta³o do
zrobienia. Je¿eli mo¿esz pomóc, nie zastanawiaj siê i~przy³±cz siê do nas.
Patrz: \url{http://tug.org/texlive/contribute.html}.

Prosimy o~przesy³anie poprawek, sugestii i~uzupe³nieñ oraz deklaracji
pomocy w~opracowywaniu kolejnych edycji pod adres: 
%\begin{quote}
\email{tex-live@tug.org}.
%\url{http://tug.org/texlive}
%\end{quote}

%Uaktualnienia, og³oszenia i~wskazówki bêd± dostêpne na stronie
%\url{http://tug.org/texlive.html}.

\end{document}