summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/Master/texmf-dist/doc/texlive/texlive-es/texlive-es.html
blob: a37c678f055aeda9fb4a4af7a2394eb1b1be6d32 (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
1132
1133
1134
1135
1136
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1143
1144
1145
1146
1147
1148
1149
1150
1151
1152
1153
1154
1155
1156
1157
1158
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
1187
1188
1189
1190
1191
1192
1193
1194
1195
1196
1197
1198
1199
1200
1201
1202
1203
1204
1205
1206
1207
1208
1209
1210
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
1257
1258
1259
1260
1261
1262
1263
1264
1265
1266
1267
1268
1269
1270
1271
1272
1273
1274
1275
1276
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
1285
1286
1287
1288
1289
1290
1291
1292
1293
1294
1295
1296
1297
1298
1299
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
1307
1308
1309
1310
1311
1312
1313
1314
1315
1316
1317
1318
1319
1320
1321
1322
1323
1324
1325
1326
1327
1328
1329
1330
1331
1332
1333
1334
1335
1336
1337
1338
1339
1340
1341
1342
1343
1344
1345
1346
1347
1348
1349
1350
1351
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
1361
1362
1363
1364
1365
1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
1379
1380
1381
1382
1383
1384
1385
1386
1387
1388
1389
1390
1391
1392
1393
1394
1395
1396
1397
1398
1399
1400
1401
1402
1403
1404
1405
1406
1407
1408
1409
1410
1411
1412
1413
1414
1415
1416
1417
1418
1419
1420
1421
1422
1423
1424
1425
1426
1427
1428
1429
1430
1431
1432
1433
1434
1435
1436
1437
1438
1439
1440
1441
1442
1443
1444
1445
1446
1447
1448
1449
1450
1451
1452
1453
1454
1455
1456
1457
1458
1459
1460
1461
1462
1463
1464
1465
1466
1467
1468
1469
1470
1471
1472
1473
1474
1475
1476
1477
1478
1479
1480
1481
1482
1483
1484
1485
1486
1487
1488
1489
1490
1491
1492
1493
1494
1495
1496
1497
1498
1499
1500
1501
1502
1503
1504
1505
1506
1507
1508
1509
1510
1511
1512
1513
1514
1515
1516
1517
1518
1519
1520
1521
1522
1523
1524
1525
1526
1527
1528
1529
1530
1531
1532
1533
1534
1535
1536
1537
1538
1539
1540
1541
1542
1543
1544
1545
1546
1547
1548
1549
1550
1551
1552
1553
1554
1555
1556
1557
1558
1559
1560
1561
1562
1563
1564
1565
1566
1567
1568
1569
1570
1571
1572
1573
1574
1575
1576
1577
1578
1579
1580
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
1594
1595
1596
1597
1598
1599
1600
1601
1602
1603
1604
1605
1606
1607
1608
1609
1610
1611
1612
1613
1614
1615
1616
1617
1618
1619
1620
1621
1622
1623
1624
1625
1626
1627
1628
1629
1630
1631
1632
1633
1634
1635
1636
1637
1638
1639
1640
1641
1642
1643
1644
1645
1646
1647
1648
1649
1650
1651
1652
1653
1654
1655
1656
1657
1658
1659
1660
1661
1662
1663
1664
1665
1666
1667
1668
1669
1670
1671
1672
1673
1674
1675
1676
1677
1678
1679
1680
1681
1682
1683
1684
1685
1686
1687
1688
1689
1690
1691
1692
1693
1694
1695
1696
1697
1698
1699
1700
1701
1702
1703
1704
1705
1706
1707
1708
1709
1710
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
1725
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
1781
1782
1783
1784
1785
1786
1787
1788
1789
1790
1791
1792
1793
1794
1795
1796
1797
1798
1799
1800
1801
1802
1803
1804
1805
1806
1807
1808
1809
1810
1811
1812
1813
1814
1815
1816
1817
1818
1819
1820
1821
1822
1823
1824
1825
1826
1827
1828
1829
1830
1831
1832
1833
1834
1835
1836
1837
1838
1839
1840
1841
1842
1843
1844
1845
1846
1847
1848
1849
1850
1851
1852
1853
1854
1855
1856
1857
1858
1859
1860
1861
1862
1863
1864
1865
1866
1867
1868
1869
1870
1871
1872
1873
1874
1875
1876
1877
1878
1879
1880
1881
1882
1883
1884
1885
1886
1887
1888
1889
1890
1891
1892
1893
1894
1895
1896
1897
1898
1899
1900
1901
1902
1903
1904
1905
1906
1907
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
2035
2036
2037
2038
2039
2040
2041
2042
2043
2044
2045
2046
2047
2048
2049
2050
2051
2052
2053
2054
2055
2056
2057
2058
2059
2060
2061
2062
2063
2064
2065
2066
2067
2068
2069
2070
2071
2072
2073
2074
2075
2076
2077
2078
2079
2080
2081
2082
2083
2084
2085
2086
2087
2088
2089
2090
2091
2092
2093
2094
2095
2096
2097
2098
2099
2100
2101
2102
2103
2104
2105
2106
2107
2108
2109
2110
2111
2112
2113
2114
2115
2116
2117
2118
2119
2120
2121
2122
2123
2124
2125
2126
2127
2128
2129
2130
2131
2132
2133
2134
2135
2136
2137
2138
2139
2140
2141
2142
2143
2144
2145
2146
2147
2148
2149
2150
2151
2152
2153
2154
2155
2156
2157
2158
2159
2160
2161
2162
2163
2164
2165
2166
2167
2168
2169
2170
2171
2172
2173
2174
2175
2176
2177
2178
2179
2180
2181
2182
2183
2184
2185
2186
2187
2188
2189
2190
2191
2192
2193
2194
2195
2196
2197
2198
2199
2200
2201
2202
2203
2204
2205
2206
2207
2208
2209
2210
2211
2212
2213
2214
2215
2216
2217
2218
2219
2220
2221
2222
2223
2224
2225
2226
2227
2228
2229
2230
2231
2232
2233
2234
2235
2236
2237
2238
2239
2240
2241
2242
2243
2244
2245
2246
2247
2248
2249
2250
2251
2252
2253
2254
2255
2256
2257
2258
2259
2260
2261
2262
2263
2264
2265
2266
2267
2268
2269
2270
2271
2272
2273
2274
2275
2276
2277
2278
2279
2280
2281
2282
2283
2284
2285
2286
2287
2288
2289
2290
2291
2292
2293
2294
2295
2296
2297
2298
2299
2300
2301
2302
2303
2304
2305
2306
2307
2308
2309
2310
2311
2312
2313
2314
2315
2316
2317
2318
2319
2320
2321
2322
2323
2324
2325
2326
2327
2328
2329
2330
2331
2332
2333
2334
2335
2336
2337
2338
2339
2340
2341
2342
2343
2344
2345
2346
2347
2348
2349
2350
2351
2352
2353
2354
2355
2356
2357
2358
2359
2360
2361
2362
2363
2364
2365
2366
2367
2368
2369
2370
2371
2372
2373
2374
2375
2376
2377
2378
2379
2380
2381
2382
2383
2384
2385
2386
2387
2388
2389
2390
2391
2392
2393
2394
2395
2396
2397
2398
2399
2400
2401
2402
2403
2404
2405
2406
2407
2408
2409
2410
2411
2412
2413
2414
2415
2416
2417
2418
2419
2420
2421
2422
2423
2424
2425
2426
2427
2428
2429
2430
2431
2432
2433
2434
2435
2436
2437
2438
2439
2440
2441
2442
2443
2444
2445
2446
2447
2448
2449
2450
2451
2452
2453
2454
2455
2456
2457
2458
2459
2460
2461
2462
2463
2464
2465
2466
2467
2468
2469
2470
2471
2472
2473
2474
2475
2476
2477
2478
2479
2480
2481
2482
2483
2484
2485
2486
2487
2488
2489
2490
2491
2492
2493
2494
2495
2496
2497
2498
2499
2500
2501
2502
2503
2504
2505
2506
2507
2508
2509
2510
2511
2512
2513
2514
2515
2516
2517
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
2553
2554
2555
2556
2557
2558
2559
2560
2561
2562
2563
2564
2565
2566
2567
2568
2569
2570
2571
2572
2573
2574
2575
2576
2577
2578
2579
2580
2581
2582
2583
2584
2585
2586
2587
2588
2589
2590
2591
2592
2593
2594
2595
2596
2597
2598
2599
2600
2601
2602
2603
2604
2605
2606
2607
2608
2609
2610
2611
2612
2613
2614
2615
2616
2617
2618
2619
2620
2621
2622
2623
2624
2625
2626
2627
2628
2629
2630
2631
2632
2633
2634
2635
2636
2637
2638
2639
2640
2641
2642
2643
2644
2645
2646
2647
2648
2649
2650
2651
2652
2653
2654
2655
2656
2657
2658
2659
2660
2661
2662
2663
2664
2665
2666
2667
2668
2669
2670
2671
2672
2673
2674
2675
2676
2677
2678
2679
2680
2681
2682
2683
2684
2685
2686
2687
2688
2689
2690
2691
2692
2693
2694
2695
2696
2697
2698
2699
2700
2701
2702
2703
2704
2705
2706
2707
2708
2709
2710
2711
2712
2713
2714
2715
2716
2717
2718
2719
2720
2721
2722
2723
2724
2725
2726
2727
2728
2729
2730
2731
2732
2733
2734
2735
2736
2737
2738
2739
2740
2741
2742
2743
2744
2745
2746
2747
2748
2749
2750
2751
2752
2753
2754
2755
2756
2757
2758
2759
2760
2761
2762
2763
2764
2765
2766
2767
2768
2769
2770
2771
2772
2773
2774
2775
2776
2777
2778
2779
2780
2781
2782
2783
2784
2785
2786
2787
2788
2789
2790
2791
2792
2793
2794
2795
2796
2797
2798
2799
2800
2801
2802
2803
2804
2805
2806
2807
2808
2809
2810
2811
2812
2813
2814
2815
2816
2817
2818
2819
2820
2821
2822
2823
2824
2825
2826
2827
2828
2829
2830
2831
2832
2833
2834
2835
2836
2837
2838
2839
2840
2841
2842
2843
2844
2845
2846
2847
2848
2849
2850
2851
2852
2853
2854
2855
2856
2857
2858
2859
2860
2861
2862
2863
2864
2865
2866
2867
2868
2869
2870
2871
2872
2873
2874
2875
2876
2877
2878
2879
2880
2881
2882
2883
2884
2885
2886
2887
2888
2889
2890
2891
2892
2893
2894
2895
2896
2897
2898
2899
2900
2901
2902
2903
2904
2905
2906
2907
2908
2909
2910
2911
2912
2913
2914
2915
2916
2917
2918
2919
2920
2921
2922
2923
2924
2925
2926
2927
2928
2929
2930
2931
2932
2933
2934
2935
2936
2937
2938
2939
2940
2941
2942
2943
2944
2945
2946
2947
2948
2949
2950
2951
2952
2953
2954
2955
2956
2957
2958
2959
2960
2961
2962
2963
2964
2965
2966
2967
2968
2969
2970
2971
2972
2973
2974
2975
2976
2977
2978
2979
2980
2981
2982
2983
2984
2985
2986
2987
2988
2989
2990
2991
2992
2993
2994
2995
2996
2997
2998
2999
3000
3001
3002
3003
3004
3005
3006
3007
3008
3009
3010
3011
3012
3013
3014
3015
3016
3017
3018
3019
3020
3021
3022
3023
3024
3025
3026
3027
3028
3029
3030
3031
3032
3033
3034
3035
3036
3037
3038
3039
3040
3041
3042
3043
3044
3045
3046
3047
3048
3049
3050
3051
3052
3053
3054
3055
3056
3057
3058
3059
3060
3061
3062
3063
3064
3065
3066
3067
3068
3069
3070
3071
3072
3073
3074
3075
3076
3077
3078
3079
3080
3081
3082
3083
3084
3085
3086
3087
3088
3089
3090
3091
3092
3093
3094
3095
3096
3097
3098
3099
3100
3101
3102
3103
3104
3105
3106
3107
3108
3109
3110
3111
3112
3113
3114
3115
3116
3117
3118
3119
3120
3121
3122
3123
3124
3125
3126
3127
3128
3129
3130
3131
3132
3133
3134
3135
3136
3137
3138
3139
3140
3141
3142
3143
3144
3145
3146
3147
3148
3149
3150
3151
3152
3153
3154
3155
3156
3157
3158
3159
3160
3161
3162
3163
3164
3165
3166
3167
3168
3169
3170
3171
3172
3173
3174
3175
3176
3177
3178
3179
3180
3181
3182
3183
3184
3185
3186
3187
3188
3189
3190
3191
3192
3193
3194
3195
3196
3197
3198
3199
3200
3201
3202
3203
3204
3205
3206
3207
3208
3209
3210
3211
3212
3213
3214
3215
3216
3217
3218
3219
3220
3221
3222
3223
3224
3225
3226
3227
3228
3229
3230
3231
3232
3233
3234
3235
3236
3237
3238
3239
3240
3241
3242
3243
3244
3245
3246
3247
3248
3249
3250
3251
3252
3253
3254
3255
3256
3257
3258
3259
3260
3261
3262
3263
3264
3265
3266
3267
3268
3269
3270
3271
3272
3273
3274
3275
3276
3277
3278
3279
3280
3281
3282
3283
3284
3285
3286
3287
3288
3289
3290
3291
3292
3293
3294
3295
3296
3297
3298
3299
3300
3301
3302
3303
3304
3305
3306
3307
3308
3309
3310
3311
3312
3313
3314
3315
3316
3317
3318
3319
3320
3321
3322
3323
3324
3325
3326
3327
3328
3329
3330
3331
3332
3333
3334
3335
3336
3337
3338
3339
3340
3341
3342
3343
3344
3345
3346
3347
3348
3349
3350
3351
3352
3353
3354
3355
3356
3357
3358
3359
3360
3361
3362
3363
3364
3365
3366
3367
3368
3369
3370
3371
3372
3373
3374
3375
3376
3377
3378
3379
3380
3381
3382
3383
3384
3385
3386
3387
3388
3389
3390
3391
3392
3393
3394
3395
3396
3397
3398
3399
3400
3401
3402
3403
3404
3405
3406
3407
3408
3409
3410
3411
3412
3413
3414
3415
3416
3417
3418
3419
3420
3421
3422
3423
3424
3425
3426
3427
3428
3429
3430
3431
3432
3433
3434
3435
3436
3437
3438
3439
3440
3441
3442
3443
3444
3445
3446
3447
3448
3449
3450
3451
3452
3453
3454
3455
3456
3457
3458
3459
3460
3461
3462
3463
3464
3465
3466
3467
3468
3469
3470
3471
3472
3473
3474
3475
3476
3477
3478
3479
3480
3481
3482
3483
3484
3485
3486
3487
3488
3489
3490
3491
3492
3493
3494
3495
3496
3497
3498
3499
3500
3501
3502
3503
3504
3505
3506
3507
3508
3509
3510
3511
3512
3513
3514
3515
3516
3517
3518
3519
3520
3521
3522
3523
3524
3525
3526
3527
3528
3529
3530
3531
3532
3533
3534
3535
3536
3537
3538
3539
3540
3541
3542
3543
3544
3545
3546
3547
3548
3549
3550
3551
3552
3553
3554
3555
3556
3557
3558
3559
3560
3561
3562
3563
3564
3565
3566
3567
3568
3569
3570
3571
3572
3573
3574
3575
3576
3577
3578
3579
3580
3581
3582
3583
3584
3585
3586
3587
3588
3589
3590
3591
3592
3593
3594
3595
3596
3597
3598
3599
3600
3601
3602
3603
3604
3605
3606
3607
3608
3609
3610
3611
3612
3613
3614
3615
3616
3617
3618
3619
3620
3621
3622
3623
3624
3625
3626
3627
3628
3629
3630
3631
3632
3633
3634
3635
3636
3637
3638
3639
3640
3641
3642
3643
3644
3645
3646
3647
3648
3649
3650
3651
3652
3653
3654
3655
3656
3657
3658
3659
3660
3661
3662
3663
3664
3665
3666
3667
3668
3669
3670
3671
3672
3673
3674
3675
3676
3677
3678
3679
3680
3681
3682
3683
3684
3685
3686
3687
3688
3689
3690
3691
3692
3693
3694
3695
3696
3697
3698
3699
3700
3701
3702
3703
3704
3705
3706
3707
3708
3709
3710
3711
3712
3713
3714
3715
3716
3717
3718
3719
3720
3721
3722
3723
3724
3725
3726
3727
3728
3729
3730
3731
3732
3733
3734
3735
3736
3737
3738
3739
3740
3741
3742
3743
3744
3745
3746
3747
3748
3749
3750
3751
3752
3753
3754
3755
3756
3757
3758
3759
3760
3761
3762
3763
3764
3765
3766
3767
3768
3769
3770
3771
3772
3773
3774
3775
3776
3777
3778
3779
3780
3781
3782
3783
3784
3785
3786
3787
3788
3789
3790
3791
3792
3793
3794
3795
3796
3797
3798
3799
3800
3801
3802
3803
3804
3805
3806
3807
3808
3809
3810
3811
3812
3813
3814
3815
3816
3817
3818
3819
3820
3821
3822
3823
3824
3825
3826
3827
3828
3829
3830
3831
3832
3833
3834
3835
3836
3837
3838
3839
3840
3841
3842
3843
3844
3845
3846
3847
3848
3849
3850
3851
3852
3853
3854
3855
3856
3857
3858
3859
3860
3861
3862
3863
3864
3865
3866
3867
3868
3869
3870
3871
3872
3873
3874
3875
3876
3877
3878
3879
3880
3881
3882
3883
3884
3885
3886
3887
3888
3889
3890
3891
3892
3893
3894
3895
3896
3897
3898
3899
3900
3901
3902
3903
3904
3905
3906
3907
3908
3909
3910
3911
3912
3913
3914
3915
3916
3917
3918
3919
3920
3921
3922
3923
3924
3925
3926
3927
3928
3929
3930
3931
3932
3933
3934
3935
3936
3937
3938
3939
3940
3941
3942
3943
3944
3945
3946
3947
3948
3949
3950
3951
3952
3953
3954
3955
3956
3957
3958
3959
3960
3961
3962
3963
3964
3965
3966
3967
3968
3969
3970
3971
3972
3973
3974
3975
3976
3977
3978
3979
3980
3981
3982
3983
3984
3985
3986
3987
3988
3989
3990
3991
3992
3993
3994
3995
3996
3997
3998
3999
4000
4001
4002
4003
4004
4005
4006
4007
4008
4009
4010
4011
4012
4013
4014
4015
4016
4017
4018
4019
4020
4021
4022
4023
4024
4025
4026
4027
4028
4029
4030
4031
4032
4033
4034
4035
4036
4037
4038
4039
4040
4041
4042
4043
4044
4045
4046
4047
4048
4049
4050
4051
4052
4053
4054
4055
4056
4057
4058
4059
4060
4061
4062
4063
4064
4065
4066
4067
4068
4069
4070
4071
4072
4073
4074
4075
4076
4077
4078
4079
4080
4081
4082
4083
4084
4085
4086
4087
4088
4089
4090
4091
4092
4093
4094
4095
4096
4097
4098
4099
4100
4101
4102
4103
4104
4105
4106
4107
4108
4109
4110
4111
4112
4113
4114
4115
4116
4117
4118
4119
4120
4121
4122
4123
4124
4125
4126
4127
4128
4129
4130
4131
4132
4133
4134
4135
4136
4137
4138
4139
4140
4141
4142
4143
4144
4145
4146
4147
4148
4149
4150
4151
4152
4153
4154
4155
4156
4157
4158
4159
4160
4161
4162
4163
4164
4165
4166
4167
4168
4169
4170
4171
4172
4173
4174
4175
4176
4177
4178
4179
4180
4181
4182
4183
4184
4185
4186
4187
4188
4189
4190
4191
4192
4193
4194
4195
4196
4197
4198
4199
4200
4201
4202
4203
4204
4205
4206
4207
4208
4209
4210
4211
4212
4213
4214
4215
4216
4217
4218
4219
4220
4221
4222
4223
4224
4225
4226
4227
4228
4229
4230
4231
4232
4233
4234
4235
4236
4237
4238
4239
4240
4241
4242
4243
4244
4245
4246
4247
4248
4249
4250
4251
4252
4253
4254
4255
4256
4257
4258
4259
4260
4261
4262
4263
4264
4265
4266
4267
4268
4269
4270
4271
4272
4273
4274
4275
4276
4277
4278
4279
4280
4281
4282
4283
4284
4285
4286
4287
4288
4289
4290
4291
4292
4293
4294
4295
4296
4297
4298
4299
4300
4301
4302
4303
4304
4305
4306
4307
4308
4309
4310
4311
4312
4313
4314
4315
4316
4317
4318
4319
4320
4321
4322
4323
4324
4325
4326
4327
4328
4329
4330
4331
4332
4333
4334
4335
4336
4337
4338
4339
4340
4341
4342
4343
4344
4345
4346
4347
4348
4349
4350
4351
4352
4353
4354
4355
4356
4357
4358
4359
4360
4361
4362
4363
4364
4365
4366
4367
4368
4369
4370
4371
4372
4373
4374
4375
4376
4377
4378
4379
4380
4381
4382
4383
4384
4385
4386
4387
4388
4389
4390
4391
4392
4393
4394
4395
4396
4397
4398
4399
4400
4401
4402
4403
4404
4405
4406
4407
4408
4409
4410
4411
4412
4413
4414
4415
4416
4417
4418
4419
4420
4421
4422
4423
4424
4425
4426
4427
4428
4429
4430
4431
4432
4433
4434
4435
4436
4437
4438
4439
4440
4441
4442
4443
4444
4445
4446
4447
4448
4449
4450
4451
4452
4453
4454
4455
4456
4457
4458
4459
4460
4461
4462
4463
4464
4465
4466
4467
4468
4469
4470
4471
4472
4473
4474
4475
4476
4477
4478
4479
4480
4481
4482
4483
4484
4485
4486
4487
4488
4489
4490
4491
4492
4493
4494
4495
4496
4497
4498
4499
4500
4501
4502
4503
4504
4505
4506
4507
4508
4509
4510
4511
4512
4513
4514
4515
4516
4517
4518
4519
4520
4521
4522
4523
4524
4525
4526
4527
4528
4529
4530
4531
4532
4533
4534
4535
4536
4537
4538
4539
4540
4541
4542
4543
4544
4545
4546
4547
4548
4549
4550
4551
4552
4553
4554
4555
4556
4557
4558
4559
4560
4561
4562
4563
4564
4565
4566
4567
4568
4569
4570
4571
4572
4573
4574
4575
4576
4577
4578
4579
4580
4581
4582
4583
4584
4585
4586
4587
4588
4589
4590
4591
4592
4593
4594
4595
4596
4597
4598
4599
4600
4601
4602
4603
4604
4605
4606
4607
4608
4609
4610
4611
4612
4613
4614
4615
4616
4617
4618
4619
4620
4621
4622
4623
4624
4625
4626
4627
4628
4629
4630
4631
4632
4633
4634
4635
4636
4637
4638
4639
4640
4641
4642
4643
4644
4645
4646
4647
4648
4649
4650
4651
4652
4653
4654
4655
4656
4657
4658
4659
4660
4661
4662
4663
4664
4665
4666
4667
4668
4669
4670
4671
4672
4673
4674
4675
4676
4677
4678
4679
4680
4681
4682
4683
4684
4685
4686
4687
4688
4689
4690
4691
4692
4693
4694
4695
4696
4697
4698
4699
4700
4701
4702
4703
4704
4705
4706
4707
4708
4709
4710
4711
4712
4713
4714
4715
4716
4717
4718
4719
4720
4721
4722
4723
4724
4725
4726
4727
4728
4729
4730
4731
4732
4733
4734
4735
4736
4737
4738
4739
4740
4741
4742
4743
4744
4745
4746
4747
4748
4749
4750
4751
4752
4753
4754
4755
4756
4757
4758
4759
4760
4761
4762
4763
4764
4765
4766
4767
4768
4769
4770
4771
4772
4773
4774
4775
4776
4777
4778
4779
4780
4781
4782
4783
4784
4785
4786
4787
4788
4789
4790
4791
4792
4793
4794
4795
4796
4797
4798
4799
4800
4801
4802
4803
4804
4805
4806
4807
4808
4809
4810
4811
4812
4813
4814
4815
4816
4817
4818
4819
4820
4821
4822
4823
4824
4825
4826
4827
4828
4829
4830
4831
4832
4833
4834
4835
4836
4837
4838
4839
4840
4841
4842
4843
4844
4845
4846
4847
4848
4849
4850
4851
4852
4853
4854
4855
4856
4857
4858
4859
4860
4861
4862
4863
4864
4865
4866
4867
4868
4869
4870
4871
4872
4873
4874
4875
4876
4877
4878
4879
4880
4881
4882
4883
4884
4885
4886
4887
4888
4889
4890
4891
4892
4893
4894
4895
4896
4897
4898
4899
4900
4901
4902
4903
4904
4905
4906
4907
4908
4909
4910
4911
4912
4913
4914
4915
4916
4917
4918
4919
4920
4921
4922
4923
4924
4925
4926
4927
4928
4929
4930
4931
4932
4933
4934
4935
4936
4937
4938
4939
4940
4941
4942
4943
4944
4945
4946
4947
4948
4949
4950
4951
4952
4953
4954
4955
4956
4957
4958
4959
4960
4961
4962
4963
4964
4965
4966
4967
4968
4969
4970
4971
4972
4973
4974
4975
4976
4977
4978
4979
4980
4981
4982
4983
4984
4985
4986
4987
4988
4989
4990
4991
4992
4993
4994
4995
4996
4997
4998
4999
5000
5001
5002
5003
5004
5005
5006
5007
5008
5009
5010
5011
5012
5013
5014
5015
5016
5017
5018
5019
5020
5021
5022
5023
5024
5025
5026
5027
5028
5029
5030
5031
5032
5033
5034
5035
5036
5037
5038
5039
5040
5041
5042
5043
5044
5045
5046
5047
5048
5049
5050
5051
5052
5053
5054
5055
5056
5057
5058
5059
5060
5061
5062
5063
5064
5065
5066
5067
5068
5069
5070
5071
5072
5073
5074
5075
5076
5077
5078
5079
5080
5081
5082
5083
5084
5085
5086
5087
5088
5089
5090
5091
5092
5093
5094
5095
5096
5097
5098
5099
5100
5101
5102
5103
5104
5105
5106
5107
5108
5109
5110
5111
5112
5113
5114
5115
5116
5117
5118
5119
5120
5121
5122
5123
5124
5125
5126
5127
5128
5129
5130
5131
5132
5133
5134
5135
5136
5137
5138
5139
5140
5141
5142
5143
5144
5145
5146
5147
5148
5149
5150
5151
5152
5153
5154
5155
5156
5157
5158
5159
5160
5161
5162
5163
5164
5165
5166
5167
5168
5169
5170
5171
5172
5173
5174
5175
5176
5177
5178
5179
5180
5181
5182
5183
5184
5185
5186
5187
5188
5189
5190
5191
5192
5193
5194
5195
5196
5197
5198
5199
5200
5201
5202
5203
5204
5205
5206
5207
5208
5209
5210
5211
5212
5213
5214
5215
5216
5217
5218
5219
5220
5221
5222
5223
5224
5225
5226
5227
5228
5229
5230
5231
5232
5233
5234
5235
5236
5237
5238
5239
5240
5241
5242
5243
5244
5245
5246
5247
5248
5249
5250
5251
5252
5253
5254
5255
5256
5257
5258
5259
5260
5261
5262
5263
5264
5265
5266
5267
5268
5269
5270
5271
5272
5273
5274
5275
5276
5277
5278
5279
5280
5281
5282
5283
5284
5285
5286
5287
5288
5289
5290
5291
5292
5293
5294
5295
5296
5297
5298
5299
5300
5301
5302
5303
5304
5305
5306
5307
5308
5309
5310
5311
5312
5313
5314
5315
5316
5317
5318
5319
5320
5321
5322
5323
5324
5325
5326
5327
5328
5329
5330
5331
5332
5333
5334
5335
5336
5337
5338
5339
5340
5341
5342
5343
5344
5345
5346
5347
5348
5349
5350
5351
5352
5353
5354
5355
5356
5357
5358
5359
5360
5361
5362
5363
5364
5365
5366
5367
5368
5369
5370
5371
5372
5373
5374
5375
5376
5377
5378
5379
5380
5381
5382
5383
5384
5385
5386
5387
5388
5389
5390
5391
5392
5393
5394
5395
5396
5397
5398
5399
5400
5401
5402
5403
5404
5405
5406
5407
5408
5409
5410
5411
5412
5413
5414
5415
5416
5417
5418
5419
5420
5421
5422
5423
5424
5425
5426
5427
5428
5429
5430
5431
5432
5433
5434
5435
5436
5437
5438
5439
5440
5441
5442
5443
5444
5445
5446
5447
5448
5449
5450
5451
5452
5453
5454
5455
5456
5457
5458
5459
5460
5461
5462
5463
5464
5465
5466
5467
5468
5469
5470
5471
5472
5473
5474
5475
5476
5477
5478
5479
5480
5481
5482
5483
5484
5485
5486
5487
5488
5489
5490
5491
5492
5493
5494
5495
5496
5497
5498
5499
5500
5501
5502
5503
5504
5505
5506
5507
5508
5509
5510
5511
5512
5513
5514
5515
5516
5517
5518
5519
5520
5521
5522
5523
5524
5525
5526
5527
5528
5529
5530
5531
5532
5533
5534
5535
5536
5537
5538
5539
5540
5541
5542
5543
5544
5545
5546
5547
5548
5549
5550
5551
5552
5553
5554
5555
5556
5557
5558
5559
5560
5561
5562
5563
5564
5565
5566
5567
5568
5569
5570
5571
5572
5573
5574
5575
5576
5577
5578
5579
5580
5581
5582
5583
5584
5585
5586
5587
5588
5589
5590
5591
5592
5593
5594
5595
5596
5597
5598
5599
5600
5601
5602
5603
5604
5605
5606
5607
5608
5609
5610
5611
5612
5613
5614
5615
5616
5617
5618
5619
5620
5621
5622
5623
5624
5625
5626
5627
5628
5629
5630
5631
5632
5633
5634
5635
5636
5637
5638
5639
5640
5641
5642
5643
5644
5645
5646
5647
5648
5649
5650
5651
5652
5653
5654
5655
5656
5657
5658
5659
5660
5661
5662
5663
5664
5665
5666
5667
5668
5669
5670
5671
5672
5673
5674
5675
5676
5677
5678
5679
5680
5681
5682
5683
5684
5685
5686
5687
5688
5689
5690
5691
5692
5693
5694
5695
5696
5697
5698
5699
5700
5701
5702
5703
5704
5705
5706
5707
5708
5709
5710
5711
5712
5713
5714
5715
5716
5717
5718
5719
5720
5721
5722
5723
5724
5725
5726
5727
5728
5729
5730
5731
5732
5733
5734
5735
5736
5737
5738
5739
5740
5741
5742
5743
5744
5745
5746
5747
5748
5749
5750
5751
5752
5753
5754
5755
5756
5757
5758
5759
5760
5761
5762
5763
5764
5765
5766
5767
5768
5769
5770
5771
5772
5773
5774
5775
5776
5777
5778
5779
5780
5781
5782
5783
5784
5785
5786
5787
5788
5789
5790
5791
5792
5793
5794
5795
5796
5797
5798
5799
5800
5801
5802
5803
5804
5805
5806
5807
5808
5809
5810
5811
5812
5813
5814
5815
5816
5817
5818
5819
5820
5821
5822
5823
5824
5825
5826
5827
5828
5829
5830
5831
5832
5833
5834
5835
5836
5837
5838
5839
5840
5841
5842
5843
5844
5845
5846
5847
5848
5849
5850
5851
5852
5853
5854
5855
5856
5857
5858
5859
5860
5861
5862
5863
5864
5865
5866
5867
5868
5869
5870
5871
5872
5873
5874
5875
5876
5877
5878
5879
5880
5881
5882
5883
5884
5885
5886
5887
5888
5889
5890
5891
5892
5893
5894
5895
5896
5897
5898
5899
5900
5901
5902
5903
5904
5905
5906
5907
5908
5909
5910
5911
5912
5913
5914
5915
5916
5917
5918
5919
5920
5921
5922
5923
5924
5925
5926
5927
5928
5929
5930
5931
5932
5933
5934
5935
5936
5937
5938
5939
5940
5941
5942
5943
5944
5945
5946
5947
5948
5949
5950
5951
5952
5953
5954
5955
5956
5957
5958
5959
5960
5961
5962
5963
5964
5965
5966
5967
5968
5969
5970
5971
5972
5973
5974
5975
5976
5977
5978
5979
5980
5981
5982
5983
5984
5985
5986
5987
5988
5989
5990
5991
5992
5993
5994
5995
5996
5997
5998
5999
6000
6001
6002
6003
6004
6005
6006
6007
6008
6009
6010
6011
6012
6013
6014
6015
6016
6017
6018
6019
6020
6021
6022
6023
6024
6025
6026
6027
6028
6029
6030
6031
6032
6033
6034
6035
6036
6037
6038
6039
6040
6041
6042
6043
6044
6045
6046
6047
6048
6049
6050
6051
6052
6053
6054
6055
6056
6057
6058
6059
6060
6061
6062
6063
6064
6065
6066
6067
6068
6069
6070
6071
6072
6073
6074
6075
6076
6077
6078
6079
6080
6081
6082
6083
6084
6085
6086
6087
6088
6089
6090
6091
6092
6093
6094
6095
6096
6097
6098
6099
6100
6101
6102
6103
6104
6105
6106
6107
6108
6109
6110
6111
6112
6113
6114
6115
6116
6117
6118
6119
6120
6121
6122
6123
6124
6125
6126
6127
6128
6129
6130
6131
6132
6133
6134
6135
6136
6137
6138
6139
6140
6141
6142
6143
6144
6145
6146
6147
6148
6149
6150
6151
6152
6153
6154
6155
6156
6157
6158
6159
6160
6161
6162
6163
6164
6165
6166
6167
6168
6169
6170
6171
6172
6173
6174
6175
6176
6177
6178
6179
6180
6181
6182
6183
6184
6185
6186
6187
6188
6189
6190
6191
6192
6193
6194
6195
6196
6197
6198
6199
6200
6201
6202
6203
6204
6205
6206
6207
6208
6209
6210
6211
6212
6213
6214
6215
6216
6217
6218
6219
6220
6221
6222
6223
6224
6225
6226
6227
6228
6229
6230
6231
6232
6233
6234
6235
6236
6237
6238
6239
6240
6241
6242
6243
6244
6245
6246
6247
6248
6249
6250
6251
6252
6253
6254
6255
6256
6257
6258
6259
6260
6261
6262
6263
6264
6265
6266
6267
6268
6269
6270
6271
6272
6273
6274
6275
6276
6277
6278
6279
6280
6281
6282
6283
6284
6285
6286
6287
6288
6289
6290
6291
6292
6293
6294
6295
6296
6297
6298
6299
6300
6301
6302
6303
6304
6305
6306
6307
6308
6309
6310
6311
6312
6313
6314
6315
6316
6317
6318
6319
6320
6321
6322
6323
6324
6325
6326
6327
6328
6329
6330
6331
6332
6333
6334
6335
6336
6337
6338
6339
6340
6341
6342
6343
6344
6345
6346
6347
6348
6349
6350
6351
6352
6353
6354
6355
6356
6357
6358
6359
6360
6361
6362
6363
6364
6365
6366
6367
6368
6369
6370
6371
6372
6373
6374
6375
6376
6377
6378
6379
6380
6381
6382
6383
6384
6385
6386
6387
6388
6389
6390
6391
6392
6393
6394
6395
6396
6397
6398
6399
6400
6401
6402
6403
6404
6405
6406
6407
6408
6409
6410
6411
6412
6413
6414
6415
6416
6417
6418
6419
6420
6421
6422
6423
6424
6425
6426
6427
6428
6429
6430
6431
6432
6433
6434
6435
6436
6437
6438
6439
6440
6441
6442
6443
6444
6445
6446
6447
6448
6449
6450
6451
6452
6453
6454
6455
6456
6457
6458
6459
6460
6461
6462
6463
6464
6465
6466
6467
6468
6469
6470
6471
6472
6473
6474
6475
6476
6477
6478
6479
6480
6481
6482
6483
6484
6485
6486
6487
6488
6489
6490
6491
6492
6493
6494
6495
6496
6497
6498
6499
6500
6501
6502
6503
6504
6505
6506
6507
6508
6509
6510
6511
6512
6513
6514
6515
6516
6517
6518
6519
6520
6521
6522
6523
6524
6525
6526
6527
6528
6529
6530
6531
6532
6533
6534
6535
6536
6537
6538
6539
6540
6541
6542
6543
6544
6545
6546
6547
6548
6549
6550
6551
6552
6553
6554
6555
6556
6557
6558
6559
6560
6561
6562
6563
6564
6565
6566
6567
6568
6569
6570
6571
6572
6573
6574
6575
6576
6577
6578
6579
6580
6581
6582
6583
6584
6585
6586
6587
6588
6589
6590
6591
6592
6593
6594
6595
6596
6597
6598
6599
6600
6601
6602
6603
6604
6605
6606
6607
6608
6609
6610
6611
6612
6613
6614
6615
6616
6617
6618
6619
6620
6621
6622
6623
6624
6625
6626
6627
6628
6629
6630
6631
6632
6633
6634
6635
6636
6637
6638
6639
6640
6641
6642
6643
6644
6645
6646
6647
6648
6649
6650
6651
6652
6653
6654
6655
6656
6657
6658
6659
6660
6661
6662
6663
6664
6665
6666
6667
6668
6669
6670
6671
6672
6673
6674
6675
6676
6677
6678
6679
6680
6681
6682
6683
6684
6685
6686
6687
6688
6689
6690
6691
6692
6693
6694
6695
6696
6697
6698
6699
6700
6701
6702
6703
6704
6705
6706
6707
6708
6709
6710
6711
6712
6713
6714
6715
6716
6717
6718
6719
6720
6721
6722
6723
6724
6725
6726
6727
6728
6729
6730
6731
6732
6733
6734
6735
6736
6737
6738
6739
6740
6741
6742
6743
6744
6745
6746
6747
6748
6749
6750
6751
6752
6753
6754
6755
6756
6757
6758
6759
6760
6761
6762
6763
6764
6765
6766
6767
6768
6769
6770
6771
6772
6773
6774
6775
6776
6777
6778
6779
6780
6781
6782
6783
6784
6785
6786
6787
6788
6789
6790
6791
6792
6793
6794
6795
6796
6797
6798
6799
6800
6801
6802
6803
6804
6805
6806
6807
6808
6809
6810
6811
6812
6813
6814
6815
6816
6817
6818
6819
6820
6821
6822
6823
6824
6825
6826
6827
6828
6829
6830
6831
6832
6833
6834
6835
6836
6837
6838
6839
6840
6841
6842
6843
6844
6845
6846
6847
6848
6849
6850
6851
6852
6853
6854
6855
6856
6857
6858
6859
6860
6861
6862
6863
6864
6865
6866
6867
6868
6869
6870
6871
6872
6873
6874
6875
6876
6877
6878
6879
6880
6881
6882
6883
6884
6885
6886
6887
6888
6889
6890
6891
6892
6893
6894
6895
6896
6897
6898
6899
6900
6901
6902
6903
6904
6905
6906
6907
6908
6909
6910
6911
6912
6913
6914
6915
6916
6917
6918
6919
6920
6921
6922
6923
6924
6925
6926
6927
6928
6929
6930
6931
6932
6933
6934
6935
6936
6937
6938
6939
6940
6941
6942
6943
6944
6945
6946
6947
6948
6949
6950
6951
6952
6953
6954
6955
6956
6957
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN"  
  "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">  
<html xml:lang="es" > 
<head>
   <title>La Guía de TeX Live&#8212;2018</title> 
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-1"> 
<meta name="generator" content="TeX4ht (http://www.tug.org/tex4ht/)"> 
<meta name="originator" content="TeX4ht (http://www.tug.org/tex4ht/)"> 
<!-- html,charset=iso-8859-1,info,fn-in --> 
<meta name="src" content="texlive-es.tex"> 
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="texlive-es.css"> 
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="texlive-es.css" > 
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="tex-live.css" > 
</head><body 
>
   <div class="maketitle">
                                                                                     
                                                                                     
                                                                                     
                                                                                     

<h2 class="titleHead">La Guía de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live&#8212;2018</h2>
      <div class="author" ><span 
class="ec-lmr-12">Karl Berry, editor</span>
<br /> <a 
href="http://tug.org/texlive/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-12">http://tug.org/texlive/</span></a></div><br />
<div class="date" ><span 
class="ec-lmr-12">Abril de 2018</span></div>
   </div>
<div class="center" 
>
<!--l. 22--><p class="noindent" >

<!--l. 23--><p class="noindent" >El <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live de este año está dedicado a nuestro colega Staszek Wawrykiewicz quien tristemente ha
fallecido.</div>
   <h3 class="likesectionHead"><a 
 id="x1-1000"></a>Índice</h3>
   <div class="tableofcontents">
   <span class="sectionToc" >1 <a 
href="#x1-20001" id="QQ2-1-2">Introducción</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >1.1 <a 
href="#x1-30001.1" id="QQ2-1-3">TEX Live y la Colección de TEX </a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >1.2 <a 
href="#x1-40001.2" id="QQ2-1-4">Respaldo con el sistema operativo</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >1.3 <a 
href="#x1-50001.3" id="QQ2-1-5">Instalación básica de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >1.4 <a 
href="#x1-60001.4" id="QQ2-1-6">Consideraciones de seguridad</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >1.5 <a 
href="#x1-70001.5" id="QQ2-1-7">Consiguiendo ayuda</a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >2 <a 
href="#x1-80002" id="QQ2-1-8">Sumario de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >2.1 <a 
href="#x1-90002.1" id="QQ2-1-9">La Colección de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>:&#x00A0;TEX Live, proTEX, MacTEX</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >2.2 <a 
href="#x1-100002.2" id="QQ2-1-10">Directorios en el alto nivel de TEX Live</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >2.3 <a 
href="#x1-110002.3" id="QQ2-1-11">Resumen de los árboles predefinidos de texmf</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >2.4 <a 
href="#x1-120002.4" id="QQ2-1-12">Extensiones para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >2.5 <a 
href="#x1-130002.5" id="QQ2-1-13">Otros notables programas en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live</a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >3 <a 
href="#x1-140003" id="QQ2-1-14">Instalación</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >3.1 <a 
href="#x1-150003.1" id="QQ2-1-15">Comenzando con el instalador</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.1 <a 
href="#x1-160003.1.1" id="QQ2-1-16">Unix</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.2 <a 
href="#x1-170003.1.2" id="QQ2-1-17">MacOSX</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.3 <a 
href="#x1-180003.1.3" id="QQ2-1-18">Windows</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.4 <a 
href="#x1-190003.1.4" id="QQ2-1-22">Cygwin</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.5 <a 
href="#x1-200003.1.5" id="QQ2-1-23">El instalador de texto</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.6 <a 
href="#x1-210003.1.6" id="QQ2-1-24">El instalador experto gráfico</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.1.7 <a 
href="#x1-220003.1.7" id="QQ2-1-25">El simple instalador mago</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >3.2 <a 
href="#x1-230003.2" id="QQ2-1-26">Ejecutando el instalador</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.2.1 <a 
href="#x1-240003.2.1" id="QQ2-1-27">Menú de sistemas binarios (Unix solamente)</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.2.2 <a 
href="#x1-250003.2.2" id="QQ2-1-29">Seleccionar lo que va a ser instalado</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.2.3 <a 
href="#x1-260003.2.3" id="QQ2-1-32">Directorios</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.2.4 <a 
href="#x1-270003.2.4" id="QQ2-1-33">Opciones</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >3.3 <a 
href="#x1-280003.3" id="QQ2-1-35">Opciones con la Línea de Comando install-tl</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.3.1 <a 
href="#x1-290003.3.1" id="QQ2-1-36">La opción <span 
class="ec-lmtt-10">-repository</span></a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >3.4 <a 
href="#x1-300003.4" id="QQ2-1-37">Acciones de post-instalación</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.1 <a 
href="#x1-310003.4.1" id="QQ2-1-38">Las variables del sistema en Unix</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.2 <a 
href="#x1-320003.4.2" id="QQ2-1-39">Variables del sistema: configuración global</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.3 <a 
href="#x1-330003.4.3" id="QQ2-1-40">Actualizaciones del Internet después de instalación</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.4 <a 
href="#x1-340003.4.4" id="QQ2-1-41">Configuración de la fuente para XeTEX y LuaTEX</a></span>
                                                                                     
                                                                                     
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.5 <a 
href="#x1-350003.4.5" id="QQ2-1-42">ConTEXt Mark IV</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.6 <a 
href="#x1-360003.4.6" id="QQ2-1-43">Integrando macros locales y personales</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.7 <a 
href="#x1-370003.4.7" id="QQ2-1-44">Integrando fuentes de tercera persona</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >3.4.8 <a 
href="#x1-380003.4.8" id="QQ2-1-45">Evaluando la instalación</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >3.5 <a 
href="#x1-390003.5" id="QQ2-1-46">Enlaces para programas adicionales de descarga</a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >4 <a 
href="#x1-400004" id="QQ2-1-47">Instalaciones especializadas</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >4.1 <a 
href="#x1-410004.1" id="QQ2-1-48">Instalación con varios usuarios (o múltiples ordenadores)</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >4.2 <a 
href="#x1-420004.2" id="QQ2-1-49">Instalaciones portables (USB)</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >4.3 <a 
href="#x1-430004.3" id="QQ2-1-50">Instalaciones con ISO (o DVD) </a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >5 <a 
href="#x1-440005" id="QQ2-1-51"><span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>: Administrando tu instalación</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >5.1 <a 
href="#x1-450005.1" id="QQ2-1-55"><span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>Modo GUI</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >5.2 <a 
href="#x1-460005.2" id="QQ2-1-56">Otras interfaces gráficas GUI para <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span></a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >5.3 <a 
href="#x1-470005.3" id="QQ2-1-57">Ejemplos de invocaciones en la línea de comando de <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span></a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >6 <a 
href="#x1-480006" id="QQ2-1-58">Notas sobre Windows</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >6.1 <a 
href="#x1-490006.1" id="QQ2-1-59">Características específicas de Windows</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >6.2 <a 
href="#x1-500006.2" id="QQ2-1-60">Software adicional incluido en Windows</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >6.3 <a 
href="#x1-510006.3" id="QQ2-1-62">El Perfil del Usuario es Casa</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >6.4 <a 
href="#x1-520006.4" id="QQ2-1-63">El registro de Windows</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >6.5 <a 
href="#x1-530006.5" id="QQ2-1-64">Permisos en Windows</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >6.6 <a 
href="#x1-540006.6" id="QQ2-1-65">Incrementando la memoria máxima en Windows y Cygwin</a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >7 <a 
href="#x1-550007" id="QQ2-1-66">Una guía de usuario para Web2C</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >7.1 <a 
href="#x1-560007.1" id="QQ2-1-67">Ruta de acceso Kpathsea</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.1 <a 
href="#x1-570007.1.1" id="QQ2-1-68">Orígenes de la ruta</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.2 <a 
href="#x1-580007.1.2" id="QQ2-1-69">Archivos Config</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.3 <a 
href="#x1-590007.1.3" id="QQ2-1-70">Expansión de la ruta</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.4 <a 
href="#x1-600007.1.4" id="QQ2-1-71">Expansión estándar</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.5 <a 
href="#x1-610007.1.5" id="QQ2-1-72">Expansión de corchetes</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.6 <a 
href="#x1-620007.1.6" id="QQ2-1-73">Expansión del subdirectorio</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.1.7 <a 
href="#x1-630007.1.7" id="QQ2-1-74">Lista de caracteres especiales y su significado: un sumario</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >7.2 <a 
href="#x1-640007.2" id="QQ2-1-75">Base de datos de nombres de archivos</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.2.1 <a 
href="#x1-650007.2.1" id="QQ2-1-76">La base de datos de nombres de archivos</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.2.2 <a 
href="#x1-660007.2.2" id="QQ2-1-77">kpsewhich: ruta de búsqueda independiente</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.2.3 <a 
href="#x1-670007.2.3" id="QQ2-1-78">Ejemplos de uso</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.2.4 <a 
href="#x1-680007.2.4" id="QQ2-1-79">Acciones de depuración o &#8220;debugging&#8221;</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >7.2.5 <a 
href="#x1-690007.2.5" id="QQ2-1-83">Opciones de ejecución</a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >8 <a 
href="#x1-700008" id="QQ2-1-84">Agradecimientos</a></span>
<br />   <span class="sectionToc" >9 <a 
href="#x1-710009" id="QQ2-1-85">Historia del lanzamiento</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >9.1 <a 
href="#x1-720009.1" id="QQ2-1-86">Pasado</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.1 <a 
href="#x1-730009.1.1" id="QQ2-1-87">2003</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.2 <a 
href="#x1-740009.1.2" id="QQ2-1-88">2004</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.3 <a 
href="#x1-750009.1.3" id="QQ2-1-89">2005</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.4 <a 
href="#x1-760009.1.4" id="QQ2-1-90">2006&#8211;2007</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.5 <a 
href="#x1-770009.1.5" id="QQ2-1-91">2008</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.6 <a 
href="#x1-780009.1.6" id="QQ2-1-92">2009</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.7 <a 
href="#x1-790009.1.7" id="QQ2-1-93">2010</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.8 <a 
href="#x1-800009.1.8" id="QQ2-1-94">2011</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.9 <a 
href="#x1-810009.1.9" id="QQ2-1-95">2012</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.10 <a 
href="#x1-820009.1.10" id="QQ2-1-96">2013</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.11 <a 
href="#x1-830009.1.11" id="QQ2-1-97">2014</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.12 <a 
href="#x1-840009.1.12" id="QQ2-1-98">2015</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.13 <a 
href="#x1-850009.1.13" id="QQ2-1-99">2016</a></span>
<br />   &#x00A0;&#x00A0;<span class="subsubsectionToc" >9.1.14 <a 
href="#x1-860009.1.14" id="QQ2-1-100">2017</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >9.2 <a 
href="#x1-870009.2" id="QQ2-1-101">Presente&#8212;2018</a></span>
<br />   &#x00A0;<span class="subsectionToc" >9.3 <a 
href="#x1-880009.3" id="QQ2-1-102">Futuro</a></span>
   </div>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 33--><p class="noindent" >
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">1.   </span> <a 
 id="x1-20001"></a>Introducción</h3>
<!--l. 36--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">1.1.   </span> <a 
 id="x1-30001.1"></a><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live y la Colección de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;</h4>
<!--l. 39--><p class="noindent" >Este documento describe las principales características de la distribución &#8212; <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> y los programas relacionados
con el mismo, en los sistemas GNU/Linux, Unix, Mac OS X, y Windows.
<!--l. 43--><p class="indent" >   Puedes adquirir <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live por descarga, o mediante el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection DVD, el cual es distribuido por
los grupos de usuarios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> a todos sus miembros, o de cualquier otra manera. La sección
<a 
href="#x1-90002.1">2.1<!--tex4ht:ref: sec:tl-coll-dists --></a> describe el contenido del DVD. Ambos <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live y el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection son posible gracias
al esfuerzo por los grupos de usuarios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Este documento principalmente describe <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live.
<!--l. 50--><p class="indent" >   <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live incluye ejecutables para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, LaTeX2e, Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t, Metafont, MetaPost, BibTeX y muchos más
programas; una extensa colección de macros, fuentes, y documentación; y también ayuda para
la composición de documentos de imprenta, mediante varios scripts que se usan alrededor del
mundo.
<!--l. 56--><p class="indent" >   Para un sumario de los cambios más significativos en esta edición de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, vea el final de este
documento, section&#x00A0;<a 
href="#x1-710009">9<!--tex4ht:ref: sec:history --></a> (p. <a 
href="#x1-710009">75<!--tex4ht:ref: sec:history --></a>).
<!--l. 60--><p class="indent" >   <a id="plataformas"></a>
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">1.2.   </span> <a 
 id="x1-40001.2"></a>Respaldo con el sistema operativo</h4>
<!--l. 64--><p class="noindent" ><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live contiene los binarios para muchas de las plataformas, incluyendo a GNU/Linux, Mac OS X, y
Cygwin. El código original puede ser compilado en todas las plataformas para las cuales no se han proveído los
binarios.
<!--l. 69--><p class="indent" >   En cuanto a Windows: Windows 7 y versiones más recientes son también respaldadas. Windows
Vista puede aún funcionar en la mayoría de los casos, pero en cuanto a Windows XP y versiones
anteriores a este, <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live ya no funcionará más. No hay ejecutables especiales de 64-bit para
Windows, pero los ejecutables de 32-bit deben funcionar sin problema alguno, en los sistemas de
64-bit.
<!--l. 75--><p class="indent" >   Vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-90002.1">2.1<!--tex4ht:ref: sec:tl-coll-dists --></a> para soluciones alternativas, tanto para Windows como para Mac OS X.
<!--l. 78--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">1.3.   </span> <a 
 id="x1-50001.3"></a>Instalación básica de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live</h4>
<!--l. 81--><p class="noindent" >Puedes instalar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live mediante el DVD o por descarga en el Internet (<a 
href="http://tug.org/texlive/acquire.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/acquire.html</span></a>).
El instalador del net, es pequeño, y descarga todo sin mayores problemas.
<!--l. 85--><p class="indent" >   El instalador del DVD te permite instalar a un disco local. No se puede ejecutar directamente <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live
desde la <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection DVD (o la imagen <span 
class="ec-lmtt-10">.iso</span>), pero puedes preparar una instalación, e.g, mediante el uso
de un disco portátil de USB (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-420004.2">4.2<!--tex4ht:ref: sec:portable-tl --></a>). La instalación se detalla más tarde en las secciones (p. <a 
href="#x1-140003">12<!--tex4ht:ref: sec:install --></a>),
pero aquí hay un breve sumario:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">El script de la instalación es nombrado <span 
class="ec-lmtt-10">intall-tl</span>. El mismo puede operar en el modo mago o
     &#8220;wizard mode&#8221; una vez dada la opción <span 
class="ec-lmtt-10">-gui=wizard </span>(estándar en Windows), un modo de texto
     mediante <span 
class="ec-lmtt-10">-gui=text </span>(estándar en todos los otros sistemas operativos), y también el modo de
     experto GUI dado como <span 
class="ec-lmtt-10">-gui=perltk</span>. Vea la sección <a 
href="#x1-180003.1.3">3.1.3<!--tex4ht:ref: sec:wininst --></a> para Windows.
     </li>
     <li class="itemize">Otro de los programas que se instala, es el &#8216;<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;Manager&#8217;, nombrado <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>. Que al igual
     que el instalador, puede usarse con el mode GUI o mediante el modo de texto. Puedes usarlo para
     instalar y desinstalar paquetes, y para realizar varias configuraciones.
     </li></ul>
<!--l. 111--><p class="indent" >   <a id="security"></a>
                                                                                     
                                                                                     
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">1.4.   </span> <a 
 id="x1-60001.4"></a>Consideraciones de seguridad</h4>
<!--l. 115--><p class="noindent" >Con lo mejor de nuestro conocimiento, la base de los programas que constituyen <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;como tal, es (y siempre
han sido) extremadamente robusta. Sin embargo, los programas que han sido contribuidos a <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live
quizás no estén en el mismo nivel, a pesar de sobresalientes esfuerzos. Y de más está recalcar,
que se debe tener precaución y cuidado, cuando se ejecutan aquellos programas originales no
confiables.
<!--l. 123--><p class="indent" >   Esta necesidad de cautela es especialmente urgente en Windows, debido entre tantos factores a que
Windows encuentra los programas en el directorio presente, antes cualquier otro, sin tener en cuenta el search
path, o la ruta de acceso que se haya establecido. Y esto trae consigo un sin número de ataques. Y aunque
hemos logrado cerrar muchos de estos huecos, indudablemente algunos de estos, aún permanecen,
especialmente con programas de third-party, o tercera-persona. Por lo tanto, recomendamos que se revisen las
fichas sospechosas en el actual directorio, principalmente aquellas que son ejecutables (como los scripts y
binarios). Normalmente, no deben estar presentes, ni tampoco se recrean mediante el simple procesamiento o
compilación de un documento.
<!--l. 136--><p class="indent" >   Finalmente, <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(y todos sus programas acompañantes) pueden escribir archivos cuando se están
procesando los documentos, una característica que puede ser abusada de varias maneras. Aún así, procesar
documentos desconocidos, en un nuevo subdirectorio, es lo más recomendable.
<!--l. 141--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">1.5.   </span> <a 
 id="x1-70001.5"></a>Consiguiendo ayuda</h4>
<!--l. 144--><p class="noindent" >La comunidad de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> es activa y amistosa, y las preguntas más complicadas, son respondidas. Sin embargo, el
respaldo ofrecido es informal, debido a que el mismo es ofrecido por voluntarios y lectores casuales. De esta
manera es importante que se familiarice con el formato antes de hacer una pregunta. (Si prefieres un respaldo
garantizado y comercial, puedes abstenerte de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live y comprar un sistema del vendedor;
<a 
href="http://tug.org/interest.html#vendors" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/interest.html#vendors</span></a> tiene una lista.)
<!--l. 153--><p class="indent" >   Aquí está una lista de recursos, aproximadamente en el orden, por el cual las usamos:
<!--l. 156--><p class="indent" >
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Comenzando</span> </dt><dd 
class="description">Si eres un principiante con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, la página en el web <a 
href="http://tug.org/begin.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/begin.html</span></a> te
     ofrece en Inglés una introducción con el sistema.
     </dd><dt class="description">
<span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmbx-10">FAQ</span> </dt><dd 
class="description">El <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> FAQ es un compendio de preguntas y respuestas, también en Inglés, desde las más
     básicas, hasta las más arcanas. Y está incluido en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live en <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/generic/FAQ-en/" >texmf-dist/doc/generic/FAQ-en/</a>,
     y está disponible en el Internet a través de la página en <a 
href="http://www.tex.ac.uk.faq" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.tex.ac.uk.faq</span></a>. Por favor,
     vaya allí primero.
     </dd><dt class="description">
<span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmbx-10">Catalogue</span> </dt><dd 
class="description">Si estás interesado en un específico paquete para un proyecto, fuente, programa, etc.,
     el Catálogo de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> sería el primer lugar donde encontrarías esta información. Es una colección
     inmensa de todo lo relacionado con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Vea por ejemplo <a 
href="http://ctan.org/pkg/catalogue/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://ctan.org/pkg/catalogue/</span></a>.
     </dd><dt class="description">
<span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmbx-10">Recursos en el web</span> </dt><dd 
class="description">La  página  en  el  web  <a 
href="http://tug.org/interest.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/interest.html</span></a> tiene  muchos
     enlaces relacionados con el sistema <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y en particular sobre muchos libros, manuales, guías y
     artículos relacionados con este sistema.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Archivos de ayuda</span> </dt><dd 
class="description">Los   principales   foros   de   ayuda   incluyen   la   comunidad   de   <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>   en
     <a 
href="http://latex-community.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://latex-community.org</span></a> el sitio de p&amp;r <a 
href="http://tex.stackexchange.com" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tex.stackexchange.com</span></a>, el newsgroup
     Usenet  en  <a 
href="news:comp.text.tex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">news:comp.text.tex</span></a>,  la  lista  de  correo  <a 
href="mailto:texhax@tug.org" ><span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">texhax@tug.org</span></span></a>,  Otros  archivos  tienen
     preguntas  y  respuestas.  como  <a 
href="http://groups.google.com/groupcomp.text.tex/topics" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://groups.google.com/groupcomp.text.tex/topics</span></a>,  al
     igual  que  <a 
href="http://tug.org/mail-archives/texhax" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/mail-archives/texhax</span></a>.  Estos  últimos  dos  enlaces  ofrecen  un
     placentero mecanismo de búsqueda con lo que quieras averiguar. También una búsqueda rápida
     en el web, <a 
href="http://google.com" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://google.com</span></a> no está de más.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Preguntar</span> </dt><dd 
class="description">Si no puedes encontrar una respuesta, siempre puedes escribir a <span 
class="ec-lmtt-10">comp.text.tex </span>a través
                                                                                     
                                                                                     
     de Google o el lector de noticias, newsreader, o contactar mediante email a <a 
href="mailto:texhax@tug.org" ><span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">texhax@tug.org</span></span></a>.
     Pero antes de enviar algo, <span 
class="ec-lmri-10">por favor </span>de leer este FAQ, para maximizar los chances en encontrar
     una  práctica  respuesta:  <a 
href="http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=askquestion" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=askquestion</span></a>.
     También puede acceder la Comunidad <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span> en <a 
href="http://www.latex-community.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.latex-community.org/</span></a> y el foro
     en        <a 
href="http://www.latex-community.org/forum/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.latex-community.org/forum/</span></a>,        y        <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;StackExchange        en
     <a 
href="http://tex.stackexchange.com/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tex.stackexchange.com/</span></a>.
     </dd><dt class="description">
<span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmbx-10">Live support</span> </dt><dd 
class="description">si  deseas  reportar  errores,  o  tiene  una  sugerencia  o  comentario  sobre  la
     distribución de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, la instalación, o la documentación del sistema, la lista de correo es
     <a 
href="mailto:tex-live@tug.org" ><span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">tex-live@tug.org</span></span></a>. Sin embargo, si la pregunta es acerca de un programa en particular incluido
     en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, por favor de escribirle al autor o mantenedor del programa en la lista de correo.
     Muchos de los programas incluyen una opción <span 
class="ec-lmtt-10">--help </span>que muestra la dirección donde se reporta
     el error.
     </dd></dl>
<!--l. 215--><p class="indent" >   Por otra parte, siempre puede ayudar a otros que tengan preguntas. Tanto <span 
class="ec-lmtt-10">comp.text.tex </span>como <span 
class="ec-lmtt-10">texhax</span>
están disponibles para todos. Usted puede formar parte del grupo, comenzar a leer muchas de las preguntas, y
ayudar en lo que sea necesario.
<!--l. 221--><p class="noindent" >
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">2.   </span> <a 
 id="x1-80002"></a>Sumario de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live</h3>
<!--l. 224--><p class="noindent" >Esta sección describe los contenidos de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live y de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection que es parte del mismo.
<!--l. 227--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">2.1.   </span> <a 
 id="x1-90002.1"></a>La Colección de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>:&#x00A0;<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, pro<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></h4>
<!--l. 230--><p class="noindent" >El <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection DVD se compone de lo siguiente:
<!--l. 232--><p class="indent" >
     <dl class="description"><dt class="description">
<span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmbx-10">Live</span> </dt><dd 
class="description">Un   sistema   completo   de   <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>   para   instalar   en   el   disco.   Página   en   el   web:
     <a 
href="http://tug.org/texlive/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/</span></a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Mac</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> </dt><dd 
class="description">para Mac OS X, que añade un instalador nativo de Mac OS X&#x00A0;y otras aplicaciones relevantes
     de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Página en el web en <a 
href="http://tug.org/mactex/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/mactex/</span></a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">pro</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">t</span> </dt><dd 
class="description">Una mejoría de la distribución de MiK<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;para Windows, pro<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;añade unas extra
     herramientas para MiK<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y también simplifica la instalación. Es completamente independiente
     de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y tiene sus propias instrucciones para la instalación. La página en la web es en
     <a 
href="http://tug.org/protext/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/protext/</span></a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">CTAN</span> </dt><dd 
class="description">Un panorama del repositorio de CTAN en (<a 
href="http://www.ctan.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.ctan.org/</span></a>).
     </dd></dl>
<!--l. 253--><p class="indent" >   CTAN y <span 
class="ec-lmss-10">protext </span>no siguen las mismas condiciones de copia que <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, así que tenga cuidado con
redistribuirlo o modificarlo.
<!--l. 256--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">2.2.   </span> <a 
 id="x1-100002.2"></a>Directorios en el alto nivel de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live</h4>
<!--l. 258--><p class="noindent" >Aquí esta una breve lista y descripción de los directorios que están en el alto nivel de la instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live.
<!--l. 261--><p class="noindent" >
                                                                                     
                                                                                     
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">bin</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 262--><p class="noindent" >Los programas del sistema <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, organizados según la plataforma.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">readme-*.dir</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 265--><p class="noindent" >Esbozo rápido y enlaces importantes para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, en varios idiomas, en ambos HTML y texto.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">source</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 268--><p class="noindent" >El código de los programas incluidos, al igual que las distribuciones de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> basadas en Web2C.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 271--><p class="noindent" >El árbol principal; ver también <span 
class="ec-lmtt-10">[</span>TEXMFDIST] en las siguientes líneas.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">tlpkg</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 274--><p class="noindent" >Scripts, programas y datos para administrar la instalación, y respaldo especial para el sistema
     operativo Windows.</dd></dl>
<!--l. 280--><p class="indent" >   En adición a los directorios ya mencionados, los scripts de la instalación, junto a los ficheros <span 
class="ec-lmtt-10">README </span>y
<span 
class="ec-lmtt-10">LEEME </span>(en varios idiomas) se encuentran en el nivel más alto de la distribución.
<!--l. 285--><p class="indent" >   Para la documentación, los importantes enlaces en el fichero <a 
href="../../../../doc.html" >doc.html</a> en el alto nivel, pueden
servir de ayuda. Y la documentación para todo lo demás (paquetes, formatos, fuentes, manuales
de los programas, documentación a través de man pages, y ficheros de Info) que se encuentran
en <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/doc</span>. Usted también puede usar el programa <span 
class="ec-lmss-10">texdoc</span>, para encontrar cualquier
documentación.
<!--l. 293--><p class="indent" >   Esta documentación <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;se encuentra en <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/doc/texlive</span>, disponible en varios
idiomas:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Checoslovaco/Eslovaco: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-cz" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-cz</a>
     </li>
     <li class="itemize">Alemán: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-de" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-de</a>
     </li>
     <li class="itemize">Inglés: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-en" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-en</a>
     </li>
     <li class="itemize">Francés: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-fr" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-fr</a>
     </li>
     <li class="itemize">Italiano: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-it" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-it</a>
     </li>
     <li class="itemize">Polaco: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-pl" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-pl</a>
     </li>
     <li class="itemize">Ruso: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-ru" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-ru</a>
     </li>
     <li class="itemize">Serbio: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-sr" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-sr</a>
     </li>
     <li class="itemize">Chino simplificado: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-zh-cn" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-zh-cn</a>
     </li>
     <li class="itemize">Serbio: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-sr" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-sr</a>
     </li>
     <li class="itemize">Español: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/texlive/texlive-es" >texmf-dist/doc/texlive/texlive-es</a></li></ul>
<!--l. 310--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">2.3.   </span> <a 
 id="x1-110002.3"></a>Resumen de los árboles predefinidos de texmf</h4>
<!--l. 313--><p class="noindent" >Esta sección enumera las variables predefinidas que especifican los árboles de texmf en el sistema, al igual que
su propósito, y también el diseño de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. El comando <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr-conf </span>muestra los valores de estas variables.
Así usted puede aprender el proceso por el cual, estas variables aplican o se representan en los directorios de su
instalación.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 320--><p class="indent" >   Todos los árboles, incluyendo los personales, deben guiarse por <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Directory Structure, o la Estructura
del Directorio de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(TDS, <a 
href="http://tug.org/tds" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/tds</span></a>), con la innumerable lista de subdirectorios, o de lo
contrario, los ficheros no se encontrarán. Vea la sección <a 
href="#x1-360003.4.6">3.4.6<!--tex4ht:ref: sec:local-personal-macros --></a> (p. <a 
href="#x1-360003.4.6">40<!--tex4ht:ref: sec:local-personal-macros --></a>) donde se detalla más acerca de
esto.
<!--l. 328--><p class="noindent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFDIST</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 329--><p class="noindent" >El árbol que contiene casi todos los archivos de la distribución original&#8211;ficheros de configuración,
     scripts, paquetes, fuentes, etc. (La excepción aquí, son los ejecutables por-plataforma, los cuales
     están guardados en un directorio pariente <span 
class="ec-lmtt-10">bin/</span>.)
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 331--><p class="noindent" >El árbol (nivel global) usado por <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">texconfig-sys</span></span></span>, <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">updmap-sys</span></span></span>, y <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil-sys</span></span></span>, y también usado
     por  <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr</span></span></span>,  para  almacenar  todo  los  datos  del  cache,  que  hayan  sido  causados  por  ficheros
     formateados, o de ficheros esquematizados, mapeados y regenerados.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 332--><p class="noindent" >El árbol a nivel de sitio global, que es usado por las utilidades <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">texmfconfig-sys</span></span></span>, <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">updmap-sys</span></span></span>, y
     <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil-sys</span></span></span> para guardar datos de configuración que hayan sido modificados.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 333--><p class="noindent" >El árbol el cual es usado por administradores para instalaciones globales, o la adicional instalación
     de macros actualizados, fuentes, etc.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 334--><p class="noindent" >El árbol el cual es usado por usuarios para sus propias instalaciones de adicionales fuentes, macros
     actualizados, etc. La expansión de esta variable, se ajusta dinámicamente para cada usuario, en
     sus propios directorios.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCONFIG</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 335--><p class="noindent" >El árbol (personal) usado por las utilidades <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">texconfig</span></span></span>, <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">updmap</span></span></span>, y también <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil</span></span></span>, para guardar
     datos de configuración que hayan sido modificados.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFVAR</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 336--><p class="noindent" >El árbol (personal) usado por <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">texconfig</span></span></span>, <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">updmap</span></span></span> y <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil</span></span></span> para guardar todo los datos que
     hayan sido generados tanto por el cache de ficheros regenerados y mapeados, como también de
     ficheros formateados.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCACHE</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 337--><p class="noindent" >El árbol o árboles usado por Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;MkIV y Lua<span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;para almacenar los datos del cache;
     estándar es <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR</span>, o (si esto no se permite escribirlo), <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFVAR</span>.</dd></dl>
<!--l. 340--><p class="noindent" >El diseño estándar, o predeterminado, es el siguiente:
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">raíz del sistema</span> </dt><dd 
class="description">puede abarcar múltiples versiones de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. (<span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texlive </span>estándar en
     Unix):
         <dl class="list2"><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">2017</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 346--><p class="noindent" >Una versión anterior.
         </dd><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">2018</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 347--><p class="noindent" >La versión actual
                                                                                     
                                                                                     
             <dl class="list3"><dt class="list">
           <span 
class="ec-lmtt-10">bin</span> </dt><dd 
class="list">
             <!--l. 349--><p class="noindent" >&#x00A0;
                <dl class="list4"><dt class="list">
               <span 
class="ec-lmtt-10">i386-linux</span> </dt><dd 
class="list">
                <!--l. 351--><p class="noindent" >GNU/Linux binarios
                </dd><dt class="list">
               <span 
class="ec-lmtt-10">...</span> </dt><dd 
class="list">
                <!--l. 352--><p class="noindent" >
                </dd><dt class="list">
              <span 
class="ec-lmtt-10">universal-darwin</span> </dt><dd 
class="list">
                <!--l. 353--><p class="noindent" >Mac OS X&#x00A0;binarios
                </dd><dt class="list">
               <span 
class="ec-lmtt-10">win32</span> </dt><dd 
class="list">
                <!--l. 354--><p class="noindent" >Windows binarios</dd></dl>
             </dd><dt class="list">
           <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span> </dt><dd 
class="list">
             <!--l. 356--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFDIST </span>and <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFMAIN</span>
             </dd><dt class="list">
          <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-var </span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span> </dt><dd 
class="list">
             <!--l. 357--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCACHE</span>
             </dd><dt class="list">
          <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-config</span> </dt><dd 
class="list">
             <!--l. 358--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG</span></dd></dl>
         </dd><dt class="list">
      <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-local</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 360--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL</span>, su uso es reservado de una versión a la otra.</dd></dl>
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">directorio de casa del usuario</span> </dt><dd 
class="description">(<span 
class="ec-lmtt-10">$HOME </span>o el <span 
class="ec-lmtt-10">%USERPROFILE%</span>)
         <dl class="list2"><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">.texlive2017</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 365--><p class="noindent" >Datos privados generados de configuración para la versión anterior.
         </dd><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">.texlive2018</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 366--><p class="noindent" >Datos privados generados de configuración para la versión actual.
             <dl class="list3"><dt class="list">
           <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-var</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span> </dt><dd 
class="list">
             <!--l. 368--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFVAR</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCACHE</span>
             </dd><dt class="list">
          <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-config</span> </dt><dd 
class="list">
             <!--l. 369--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCONFIG</span></dd></dl>
         </dd><dt class="list">
      <span 
class="ec-lmtt-10">texmf</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 371--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME </span>macros personales, etc.</dd></dl>
     </dd></dl>
<!--l. 375--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">2.4.   </span> <a 
 id="x1-120002.4"></a>Extensiones para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></h4>
<!--l. 378--><p class="noindent" >El <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> original de Knuth está congelado, con ciertas reparaciones de errores, de vez en cuando. El <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
original está presente en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live como el programa <span 
class="ec-lmss-10">tex</span>, y permanecerá así en el futuro. <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live
también contiene varias versiones extendidas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(conocidas también como los motores de
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;):
<!--l. 384--><p class="indent" >
                                                                                     
                                                                                     
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">e-</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> </dt><dd 
class="description">añade  un  set  de  primitivos  nuevos   (relacionado  con  la  expansión  de  macros,  escaneo  de
     caracteres, clases de marcas, otras características de depuración que eliminan fallos, y otras más)
     y las extensiones de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>--XE T para la compilación bi-direccional de documentos de imprenta.
     En el modo estándar, e-<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> tiene 100% de compatibilidad con el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;básico. Por favor, vea
     <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/etex/base/etex_man.pdf" >texmf-dist/doc/etex/base/etex_man.pdf</a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">pdf</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> </dt><dd 
class="description">se  edifica  en  las  extensiones  de  e-<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>,  añadiendo  respaldo  para  los  resultados  en
     PDF,   al   igual   que   en   DVI.   También   ofrece   otras   extensiones.   Este   es   el   programa
     que  se  invoca  para  la  mayoría  de  los  formatos,  e.g.,  <span 
class="ec-lmss-10">etex</span>,  <span 
class="ec-lmss-10">latex</span>,  <span 
class="ec-lmss-10">pdflatex</span>.  La  página
     del  web  para  accedir  al  mismo  se  encuentra  en  <a 
href="http://www.pdftex.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.pdftex.org/</span></a>.  En  el  CD,
     el  manual  se  encuentra  en  <a 
href="../../../../texmf-distn/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf" >texmf-distn/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf</a>,  al  igual  que  en
     <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/pdftex/manual/samplepdf/samplepdf.tex" >texmf-dist/doc/pdftex/manual/samplepdf/samplepdf.tex</a>.  Este  último  contiene  muchos  de  los
     ejemplos para su aplicación.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Lua</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> </dt><dd 
class="description">es el sucesor designado de pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y mayormente (pero no del todo) es compatible. Su
     propósito  es  como  un  superset  de  Aleph  (ver  más  abajo,  para  tener  una  idea),  aunque  su
     compatibilidad  técnica  no  es  el  objetivo.  El  intérprete  Lua  (<a 
href="http://www.lua.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.lua.org/</span></a>)  permite
     soluciones elegantes para muchos de los problemas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Cuando se le invoca como <span 
class="ec-lmtt-10">texlua</span>,
     funciona como un intérprete independiente de Lua, y como tal, es usado dentro de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. La
     página de su sitio web se encuentra en <a 
href="http://www.luatex.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.luatex.org/</span></a>, y el manual de referencia en
     <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/luatex/base/luatexref-t.pdf" >texmf-dist/doc/luatex/base/luatexref-t.pdf</a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Xe</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> </dt><dd 
class="description">añade  respaldo  para  el  ingreso  de  Unicode  y  OpenType,  al  igual  que  para  las  fuentes
     del   sistema   operativo.   El   mismo   es   implementado   por   librerías   the   tercer-party.   Vea
     <a 
href="http://tug.org/xetex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/xetex</span></a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Omega</span><span 
class="ec-lmbx-10">&#x00A0;(Omega)</span> </dt><dd 
class="description">es basado en Unicode (caracteres de 16-bit), y de esta forma respalda el trabajo con
     casi todos los scripts, simultáneamente. También respalda los llamados Procesos de Traducciones
     de Omega, o &#8216;Omega Translation Processes&#8217;(OTPs), que desempeñan transformaciones complejas
     en procesos de ingresos arbitrarios. Omega no está más incluido en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live como un programa
     separado; solamente Aleph es proveído.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Aleph</span> </dt><dd 
class="description">combina las extensiones de ambos Omega&#x00A0;e e-<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Vea <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/aleph/base" >texmf-dist/doc/aleph/base</a> para más
     información.
     </dd></dl>
<!--l. 439--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">2.5.   </span> <a 
 id="x1-130002.5"></a>Otros notables programas en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live</h4>
<!--l. 441--><p class="noindent" >Aquí aparecen otros programas comúnmente usados en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live:
<!--l. 443--><p class="indent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">bibtex, bibtex8</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 445--><p class="noindent" >respaldo de bibliografía.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">makeindex, xindy</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 447--><p class="noindent" >respaldo de índices.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 449--><p class="noindent" >conversor DVI a PostScript.
                                                                                     
                                                                                     
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">xdvi</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 451--><p class="noindent" >DVI presentador preliminar para el Sistema de X Window.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dvilj</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 453--><p class="noindent" >DVI drive para la familia de HP LaserJet.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dviconcat, dviselect</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 455--><p class="noindent" >cortar, copiar y pegar páginas de ficheros de DVI.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfmx</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 457--><p class="noindent" >conversor DVI a PDF, una alternativa a pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(que ya se mencionó).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">psselect, psnup, </span><span 
class="ec-lmss-10">&#x2026;</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 459--><p class="noindent" >Utilidades de PostScript.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">pdfjam, pdfjoin, </span><span 
class="ec-lmss-10">&#x2026;</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 461--><p class="noindent" >Utilidades de PDF..
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">context, mtxrun</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 463--><p class="noindent" >procesador de Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t y PDF.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">htlatex, </span><span 
class="ec-lmss-10">&#x2026;</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 465--><p class="noindent" >Conversor <span 
class="ec-lmss-10">tex4ht</span>: (L<span 
class="ec-lmr-7">A</span> )<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> a HTML (y XML).
     </dd></dl>
<!--l. 471--><p class="indent" >   <a id="instalación"></a>
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">3.   </span> <a 
 id="x1-140003"></a>Instalación</h3>
<!--l. 475--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">3.1.   </span> <a 
 id="x1-150003.1"></a>Comenzando con el instalador</h4>
<!--l. 478--><p class="noindent" >Para comenzar, consiga el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection DVD o descargue el instalador de net <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y localice el script
instalador: <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl </span>para los sistemas Unix, e <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl.bat </span>para Windows. Por favor, vea
<a 
href="http://tug.org/texlive/acquire.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/acquire.html</span></a> para más información, y otros métodos para conseguir el
programa.
<!--l. 485--><p class="indent" >
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Instalador de net</span> </dt><dd 
class="description">Descargue   de   CTAN,   bajo   <span 
class="ec-lmtt-10">systems/texlive/tlnet</span>;   página   de   web   en
     <a 
href="http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet</span></a>  automáticamente   lo   dirigirá   hacia   el
     repositorio  actualizado,  más  cercano.  Usted  puede  descargar  <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl.zip</span>,  el  cual  puede
     ser  usado  bajo  cualquier  plataforma  basada  en  Unix,  o  Windows,  o  como  otra  alternativa,
     puede hacerlo con <span 
class="ec-lmtt-10">install-unx.tar.gz </span>para Unix, que es mucho más pequeño. Después que lo
     hayas descomprimido, de su estado original, <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl.bat </span>se encontrarán en el
     subdirectorio <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl</span>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Colección de </span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmbx-10">en DVD:</span> </dt><dd 
class="description">vaya al subdirectorio del DVD en <span 
class="ec-lmtt-10">texlive</span>. En Windows, el instalador
     normalmente  arranca  automáticamente  cuando  insertes  el  DVD.  Puedes  conseguir  el  DVD
     registrándote como miembro de cualquier Grupo de Usuarios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(altamente recomendable,
     en <a 
href="http://tug.org/usergroups.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/usergroups.html</span></a>). También lo puedes conseguir, comprándolo separado de
                                                                                     
                                                                                     
     <a 
href="http://tug.org/store" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/store</span></a>, o puedes grabar tu propia copia de la imagen ISO&#x00A0;que se provee. Después
     de instalarlo de tu DVD   o de la imagen ISO   si deseas continuar con las actualizaciones del
     Internet, por favor vea <a 
href="#x1-330003.4.3">3.4.3<!--tex4ht:ref: sec:dvd-install-net-updates --></a>.
     </dd></dl>
<!--l. 514--><p class="indent" >   El instalador como tal realiza lo mismo, sin importar el método que se utilice. La diferencia más visible
entre ellos, es que con el instalador del Net, usted termina con todos los paquetes que están disponibles,
mientras que con el DVD&#x00A0;o con la imagen de ISO, estos no proveen las actualizaciones más recientes de
ellos.
<!--l. 521--><p class="noindent" >Las siguientes secciones explican el comienzo del instalador con más detalles.
<!--l. 525--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.1.   </span> <a 
 id="x1-160003.1.1"></a>Unix</h5>
<!--l. 527--><p class="noindent" >Abajo, el carácter <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E; </span>denota el punto de la terminal o intérprete de línea de comando shell. El ingreso del
usuario se encuentra en <span 
class="ec-lmtk-10">bold</span>. El script <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl </span>es un script de Perl. La manera más simple de arrancarlo
en un sistema compatible con Unix, es de la siguiente manera: <div class="alltt">

<!--l. 532--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">           <span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">perl</span>
<br /><span 
class="ec-lmtk-10">/ruta/hacia/install-tl</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span>
</div>
</div> (O puedes invocar <span 
class="ec-lmtk-10">/ruta/hacia/installer/install-tl </span>si permaneció como ejecutable, o <span 
class="ec-lmtt-10">cd </span>al directorio
primero, etc.; no repetiremos todas las variaciones.) Posiblemente tuvieses que agrandar la ventana de la
terminal, para que muestre el texto completo del instalador, en la pantalla. (Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-18057r1">1<!--tex4ht:ref: fig:text-main --></a>).
<!--l. 542--><p class="indent" >   Para instalarlo en el modo experto GUI&#x00A0;(figura&#x00A0;<a 
href="#x1-18058r2">2<!--tex4ht:ref: fig:gui-main --></a>), necesitará el módulo de <span 
class="ec-lmtt-10">Perl::TK </span>que es compilado con
respaldo de XFT, que es usualmente el caso con los sistemas de GNU/Linux, pero no así con otros sistemas.
Dado que puedes invocar: <div class="alltt">

<!--l. 546--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">perl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;install-tl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-gui</span>
</div>
</div>
<!--l. 550--><p class="indent" >   Para un listado completo de las varias opciones: <div class="alltt">

<!--l. 551--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">perl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;install-tl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-help</span>
</div>
</div>
<!--l. 555--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmbx-10">Precaución con los permisos en Unix: </span>Tu <span 
class="ec-lmtt-10">umask </span>en el momento de instalación, será respetado por el
instalador de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. De tal manera, si quieres que tu instalación sea accesible por otros usuarios, asegúrate
que los settings o los ajustes, así lo indiquen, por ejemplo, <span 
class="ec-lmtt-10">umask002</span>. Para más información acerca de <span 
class="ec-lmtt-10">umask</span>,
consulte la documentación de tu sistema.
<!--l. 563--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmbx-10">Consideraciones especiales con Cygwin: </span>A contrario de los sistemas compatibles con Unix, Cygwin,
por norma o estándar, no incluye los programas pre-requeridos y necesitados por el instalador <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Vea
la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-190003.1.4">3.1.4<!--tex4ht:ref: sec:cygwin --></a>.
<!--l. 568--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.2.   </span> <a 
 id="x1-170003.1.2"></a>MacOSX</h5>
<!--l. 571--><p class="noindent" >Como se mencionó en la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-90002.1">2.1<!--tex4ht:ref: sec:tl-coll-dists --></a>, para el sistema operativo de Mac OS X existe una distribución
de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live separada, y que fue preparada exclusivamente para este sistema, nombrada
Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<a 
href="http://tug.org/mactex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/mactex</span></a>). Recomendamos que utilices este instalador nativo Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;en vez de
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live  porque el instalador nativo hace algunos ajustes que son específicos con el sistema operativo
Mac OS X, y permite la alternación entre varias distribuciones de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;para este sistema. (Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, Fink,
MacPorts, &#x2026;) mediante la estructura de datos de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>Dist.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 581--><p class="indent" >   Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;está basado en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y los árboles y binarios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;son los mismos que este. Lo que hace,
es añadir unos ficheros extras que tienen documentación y aplicaciones específicas con el sistema operativo de
Mac.
<!--l. 585--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.3.   </span> <a 
 id="x1-180003.1.3"></a>Windows</h5>
<!--l. 587--><p class="noindent" >Si estás usando el archivo descomprimido zip de descarga, o el instalador del DVD&#x00A0;falló en arrancar
automáticamente, dele doble clic a <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl-windows.bat</span>. Y si necesitas más opciones aún, e.g., selección
de colecciones de paquetes específicos, en vez de abrir el anterior, ejecuta el <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl-advanced.bat</span>.
<!--l. 593--><p class="indent" >   También puedes arrancar el instalador, mediante el comando de la terminal. Más abajo, el carácter <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span>
denota el indicador del comando; mientras que el ingreso del comando por el usuario se denota con <span 
class="ec-lmtk-10">bold</span>. Si
estás en el directorio del instalador, sólo tienes que ejecutar: <div class="alltt">

<!--l. 598--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl-windows</span>
</div>
</div>
<!--l. 602--><p class="indent" >   O también lo puedes invocar con una localización absoluta, tal como: <div class="alltt">

<!--l. 603--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtk-10">D:</span><span 
class="ec-lmtt-10">\</span><span 
class="ec-lmtk-10">texlive</span><span 
class="ec-lmtt-10">\</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl-windows</span>
</div>
</div> para el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection&#x00A0;DVD, suponiendo que el directorio <span 
class="ec-lmtt-10">D: </span>es donde esté localizado el <span 
class="ec-lmcsc-10">DVD </span>o <span 
class="ec-lmcsc-10">CD</span>.
Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-18059r3">3<!--tex4ht:ref: fig:wizard-w32 --></a> muestra el instalador que es el estándar en Windows. <br 
class="newline" />
<!--l. 611--><p class="indent" >   Para instalarlo mediante el modo de texto: <div class="alltt">

<!--l. 612--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl-windows</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-no-gui</span>
</div>
</div>
<!--l. 616--><p class="indent" >   Para un listado completo de las varias opciones disponibles: <div class="alltt">

<!--l. 617--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl-windows</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-help</span>
</div>
</div>
<!--l. 621--><p class="indent" >   <hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-18057r1"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<div class="fancyvrb" id="fancyvrb1"><a 
 id="x1-18002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Installing</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;TeX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Live</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;2018</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;from:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Platform:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;i386-linux</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#8217;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;with</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux&#8217;</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Distribution:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;inst</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(compressed)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8">...</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Detected</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;platform:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;with</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18012r6"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18014r7"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;B&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;binary</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;platforms:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;1</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;out</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;21</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18016r8"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18018r9"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;S&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;set</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;installation</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(scheme-full)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18020r10"></a>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18022r11"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;C&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;customizing</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;installation</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;collections</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18024r12"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;40</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;collections</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;out</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;41,</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;disk</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;space</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;required:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;5328</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;MB</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18026r13"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18028r14"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;D&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;directories:</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18030r15"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;TEXDIR</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(the</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;main</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;TeX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;directory):</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18032r16"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18034r17"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18036r18"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18038r19"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;O&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;options:</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18040r20"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;use</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;letter</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;size</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;instead</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;A4</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;by</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;default</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18042r21"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18044r22"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18046r23"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;V&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;set</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;up</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;for</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;portable</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;installation</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18048r24"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18050r25"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Actions:</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18052r26"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;I&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;start</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;installation</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;to</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;hard</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;disk</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18054r27"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;H&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;help</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-18056r28"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;Q&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;quit</span></div>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;1: </span><span  
class="content">Pantalla del instalador principal de texto (GNU/Linux)</span></div><!--tex4ht:label?: x1-18057r1 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 653--><p class="indent" >   </div><hr class="endfigure">
<!--l. 655--><p class="indent" >   <hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-18058r2"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 656--><p class="noindent" ><img 
src="../texlive-common/install-lnx-main.png" alt="foto"  
>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;2: </span><span  
class="content">Pantalla del instalador experto GUI (GNU/Linux)</span></div><!--tex4ht:label?: x1-18058r2 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 658--><p class="indent" >   </div><hr class="endfigure">
<!--l. 660--><p class="indent" >   <hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-18059r3"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 661--><p class="noindent" ><img 
src="../texlive-common/wizard-w32.png" alt="foto"  
>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;3: </span><span  
class="content">Pantalla del instalador mago (Windows)</span></div><!--tex4ht:label?: x1-18059r3 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 663--><p class="indent" >   </div><hr class="endfigure">
<!--l. 665--><p class="indent" >   <a id="cygwin"></a>
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.4.   </span> <a 
 id="x1-190003.1.4"></a>Cygwin</h5>
<!--l. 669--><p class="noindent" >Antes de comenzar la instalación, ejecute <span 
class="ec-lmtt-10">setup.exe </span>del programa de Cygwin, para instalar los paquetes <span 
class="ec-lmtt-10">perl</span>
y <span 
class="ec-lmtt-10">wget </span>si no lo ha hecho. Se recomienda los siguientes paquetes:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">fontconf</span>[necesitado por Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>]
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">ghostscript </span>[necesitado por varias utilidades]
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">libXaw7 </span>[necesitado por <span 
class="ec-lmtt-10">xdvi</span>]
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">ncurses </span>[provee el comando <span 
class="ec-lmtt-10">clear </span>usado por el instalador]</li></ul>
<!--l. 680--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.5.   </span> <a 
 id="x1-200003.1.5"></a>El instalador de texto</h5>
<!--l. 682--><p class="noindent" >Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-18057r1">1<!--tex4ht:ref: fig:text-main --></a> muestra una pantalla con el modo principal de texto en Unix. El instalador de texto es el estándar en
Unix.
<!--l. 685--><p class="indent" >   Este es solamente un instalador a través de la línea de comando; ni el indicador ni la selección mediante el
ratón es posible. Por ejemplo, tampoco es posible tabular con el teclado, ni sombrear las cajas o las tablas que
normalmente se haría con el GUI. Solamente se permite teclear (con minúsculas) en la línea de comando, y
presionar la tecla de Enter una vez terminado. La pantalla es reescrita y ajustada con el contenido
apropiado.
<!--l. 693--><p class="indent" >   La interfaz del instalador de texto tiene esta característica primitiva por una razón: está diseñado para ser
ejecutado en varias plataformas, incluso bajo un sistema, con un mínimo código Perl.
<!--l. 698--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.6.   </span> <a 
 id="x1-210003.1.6"></a>El instalador experto gráfico</h5>
<!--l. 700--><p class="noindent" >Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-18058r2">2<!--tex4ht:ref: fig:gui-main --></a> muestra el instalador gráfico bajo GNU/Linux. Con la excepción de ofrecer botones, casillas y menús,
este no difiere mucho del instalador de texto.
<!--l. 704--><p class="indent" >   Este modo puede ser invocado explícitamente con <div class="alltt">

<!--l. 705--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-gui=perltk</span>
</div>
</div>
<!--l. 709--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.1.7.   </span> <a 
 id="x1-220003.1.7"></a>El simple instalador mago</h5>
<!--l. 711--><p class="noindent" >Bajo Windows, por norma, o método estándar, la instalación de este sistema, es el método más simple
que hemos preparado, nombrado el instalador &#8220;mago&#8221; (figura&#x00A0;<a 
href="#x1-18059r3">3<!--tex4ht:ref: fig:wizard-w32 --></a>). Instala casi todo, con mínimas
preguntas. Si usted desea tener más opciones en el proceso de instalación, de acuerdo a los ajustes
o configuraciones que haya seleccionado, debería utilizar los otros instaladores que ofrecen más
posibilidades.
<!--l. 720--><p class="indent" >   En otras plataformas, este modo puede ser invocado explícitamente con <div class="alltt">

<!--l. 721--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-gui=wizard</span>
</div>
</div>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 725--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">3.2.   </span> <a 
 id="x1-230003.2"></a>Ejecutando el instalador</h4>
<!--l. 728--><p class="noindent" >El instalador es explicativo por diseño, pero a continuación hay unas notas acerca de sus opciones y
sub-menús.
<!--l. 731--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.2.1.   </span> <a 
 id="x1-240003.2.1"></a>Menú de sistemas binarios (Unix solamente)</h5>
<!--l. 734--><p class="noindent" ><hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-24043r4"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<div class="fancyvrb" id="fancyvrb2"><a 
 id="x1-24002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Plataformas</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;disponibles</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8">========================================================</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;a</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Cygwin</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(i386-cygwin)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;b</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Cygwin</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(x86_64-cygwin)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;c</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;MacOSX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;legacy</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(10.5-10.6)</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(i386-darwin)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24012r6"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;d</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;MacOSX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;legacy</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(10.5)</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;PowerPC</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(powerpc-darwin)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24014r7"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;e</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;MacOSX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;current</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(x86_64-darwin)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24016r8"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;f</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;MacOSX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;legacy</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(10.6-10.9)</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(x86_64-darwinlegacy)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24018r9"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;g</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;FreeBSD</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(amd64-freebsd)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24020r10"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;h</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;FreeBSD</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(i386-freebsd)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24022r11"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;i</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;ARM</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(armel-linux)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24024r12"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;j</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;ARMhf</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(armhf-linux)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24026r13"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;k</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(i386-linux)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24028r14"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;l</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;PowerPC</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(powerpc-linux)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24030r15"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;m</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GNU/Linux</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(x86_64-linux)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24032r16"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;o</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;NetBSD</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(amd64-netbsd)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24034r17"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;p</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;NetBSD</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(i386-netbsd)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24036r18"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;s</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Solaris</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Intel</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(i386-solaris)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24038r19"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;t</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Solaris</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Sparc</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(sparc-solaris)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24040r20"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;u</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Solaris</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;en</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;x86_64</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(x86_64-solaris)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-24042r21"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;v</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Windows</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(win32)</span></div>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;4: </span><span  
class="content">Menú de los binarios</span></div><!--tex4ht:label?: x1-24043r4 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 759--><p class="noindent" ></div><hr class="endfigure">
<!--l. 761--><p class="indent" >   Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-24043r4">4<!--tex4ht:ref: fig:bin-text --></a> muestra el menú binario en el modo de texto. Por estándar, solamente los binarios de su
plataforma actual serán instalados. Desde este menú, usted puede seleccionar la instalación de los binarios para
otras plataformas. Esto puede ser provechoso, si estás compartiendo un árbol de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;a través de un
network de máquinas heterogéneas, o también en aquellos sistemas que tienen dos o más sistemas
operativos.
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.2.2.   </span> <a 
 id="x1-250003.2.2"></a>Seleccionar lo que va a ser instalado</h5>
<!--l. 772--><p class="noindent" ><hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-25025r5"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<div class="fancyvrb" id="fancyvrb3"><a 
 id="x1-25002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Select</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme:</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8">===============================================================================</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;a</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;full</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(everything)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;b</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;medium</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(small</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;+</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;more</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;packages</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;and</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;languages)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;c</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;small</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(basic</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;+</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xetex,</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;metapost,</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;a</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;few</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;languages)</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25012r6"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;d</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;basic</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(plain</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;and</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;latex)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25014r7"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;e</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;minimal</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(plain</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;only)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25016r8"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;f</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;ConTeXt</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25018r9"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;g</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;GUST</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;TeX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Live</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25020r10"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;h</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;teTeX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;(more</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;than</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;medium,</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;but</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;nowhere</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;near</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;full)</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25022r11"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;i</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;XML</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;scheme</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-25024r12"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;j</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;custom</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;selection</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;collections</span></div>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;5: </span><span  
class="content">Menú del esquema</span></div><!--tex4ht:label?: x1-25025r5 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 788--><p class="noindent" ></div><hr class="endfigure">
<!--l. 790--><p class="indent" >   Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-25025r5">5<!--tex4ht:ref: fig:scheme-text --></a> muestra el esquema del menú de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Desde aquí, puedes seleccionar un &#8220;esquema&#8221;, el cual
es un conjunto de las colecciones de los paquetes. El esquema estándar <span 
class="ec-lmtt-10">full</span>, instala todo lo que está
disponible. Esto es recomendable, pero también puedes escoger e instalar el esquema básico <span 
class="ec-lmtt-10">basic</span>
para aquellos sistemas pequeños, el esquema mínimo <span 
class="ec-lmtt-10">minimal </span>para los sistemas de evaluación y
pruebas, y mediano <span 
class="ec-lmtt-10">medium </span>o el <span 
class="ec-lmtt-10">teTeX</span>, que ofrece un set de paquetes con ambos propósitos de
evaluación al igual que básico. También hay varios esquemas especializados y específicos a regiones o
países.
<!--l. 801--><p class="indent" >   <hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-25026r6"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 802--><p class="noindent" ><img 
src="../texlive-common/stdcoll.png" alt="foto"  
>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;6: </span><span  
class="content">Collections menu</span></div><!--tex4ht:label?: x1-25026r6 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 804--><p class="indent" >   </div><hr class="endfigure">
<!--l. 806--><p class="indent" >   Se puede refinar la selección del esquema con el menú &#8216;colecctions&#8217; (figura&#x00A0;<a 
href="#x1-25026r6">6<!--tex4ht:ref: fig:collections-gui --></a>, mostrado en el modo GUI
para cambiar.)
<!--l. 810--><p class="indent" >   Las colecciones son un nivel más detallado que los esquemas &#8212; en esencia, un esquema consiste de varias
colecciones, lo que una colección consiste en uno o más paquetes, y un paquete (el grupo del nivel más abajo
en la estructura de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live) contiene los archivos de macros de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, archivos de fuentes, y
otros.
<!--l. 816--><p class="indent" >   Si deseas más control sobre la colección que el menú provee, puedes usar el programa <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live Manager
(<span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>) después de la instalación (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-440005">5<!--tex4ht:ref: sec:tlmgr --></a>); usando este último, usted puede controlar la
instalación e información de los paquetes, al nivel donde estos se encuentren, en la estructura del
sistema.
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.2.3.   </span> <a 
 id="x1-260003.2.3"></a>Directorios</h5>
<!--l. 825--><p class="noindent" >El diseño estándar está descrito en la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-110002.3">2.3<!--tex4ht:ref: sec:texmftrees --></a>, p. <a 
href="#x1-110002.3">8<!--tex4ht:ref: sec:texmftrees --></a>. La localización estándar de <span 
class="ec-lmtt-10">TEXDIR </span>es
<span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texlive/2018 </span>en los sistemas Unix y <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">%SystemDrive%\texlive\2018</span></span></span> en Windows.
Acomodándolo de esta manera, usted tendrá instalaciones paralelas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Una para cada versión, y
puede cambiar entre ambas, simplemente cambiando la ruta de búsqueda.
<!--l. 832--><p class="indent" >   Esto puede ser sobrescrito mediante la especificación de configuraciones de <span 
class="ec-lmtt-10">TEXDIR </span>en el instalador. La
razón principal en cambiarlo, es por ejemplo si usted no tiene los permisos necesarios para escribirlos en la
localización estándar. No se tiene que ser el administrador del sistema, o la &#8216;raíz&#8217;, para instalar
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, pero hay que recalcar que sí tiene que tener acceso para escribirlo al directorio de
destino.
<!--l. 840--><p class="indent" >   Una alternativa razonable es un directorio local, o el directorio de la casa (home directory), especialmente si
usted es el único usuario. Use &#8216;<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~</span></span></span>&#8217; para indicar esto, como por ejemplo &#8216;<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~/texlive/2018</span></span></span>&#8217;.
<!--l. 845--><p class="indent" >   Recomendamos incluir el año del calendario, en el nombre del susodicho directorio. De esa manera, puede
tener varias versiones de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live juntas en el sistema. También puede tener un nombre con versión
independiente, tal como <span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texlive-cur</span>, mediante un enlace simbólico, el cual puede redirigir
después de haber evaluado la nueva versión de la instalación.
<!--l. 852--><p class="indent" >   El cambiar <span 
class="ec-lmtt-10">TEXDIR </span>en el instalador, también cambiará <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG</span>.
<!--l. 856--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME </span>es la localización recomendable para los archivos personales de macros, o de paquetes.
El valor estándar es <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~/texmf</span></span></span> (<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~/Library/texmf</span></span></span> en las Macs). A diferencia con <span 
class="ec-lmtt-10">TEXDIR</span>, aquí
una <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~</span></span></span> es preservada en los recién escritos archivos de configuración, debido a que se refiere al
directorio local del usuario que opera <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Se expande a <span 
class="ec-lmtt-10">$HOME </span>en Unix y <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">%USERPROFILE%</span></span></span> en
Windows.
<!--l. 863--><p class="indent" >   Nota especial redundante: <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME</span>, como todos los árboles, tiene que ser organizado de acuerdo al
TDS&#x00A0;(Estructura del Directorio de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>), o de lo contrario, los archivos no se encontrarán.
<!--l. 868--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFVAR </span>es la localización para almacenar la mayor cantidad de cache, de los datos de ejecución,
específicos a cada usuario. <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCACHE </span>es el nombre de la variable que es usada para ese propósito por
Lua<span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;y Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;MkIV (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-350003.4.5">3.4.5<!--tex4ht:ref: sec:context-mkiv --></a>,) p. <a 
href="#x1-350003.4.5">39<!--tex4ht:ref: sec:context-mkiv --></a>); su valor pre-configurado es <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR</span>, o (si no
es permisible en los permisos de escritos), <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFVAR</span>.
<!--l. 876--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.2.4.   </span> <a 
 id="x1-270003.2.4"></a>Opciones</h5>
<!--l. 879--><p class="noindent" ><hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-27025r7"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<div class="fancyvrb" id="fancyvrb4"><a 
 id="x1-27002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Options</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;setup:</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8">===============================================================================</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;P&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;use</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;letter</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;size</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;instead</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;A4</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;by</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;default:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;E&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;execution</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;restricted</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;list</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;programs:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;F&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;create</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;all</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;format</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;files:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27012r6"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;D&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;install</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;font/macro</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;doc</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;tree:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27014r7"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;S&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;install</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;font/macro</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;source</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;tree:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27016r8"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;L&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;create</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;symlinks</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;in</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;standard</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;directories:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;]</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27018r9"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;binaries</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;to:</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27020r10"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;manpages</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;to:</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27022r11"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;info</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;to:</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-27024r12"></a><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;&#x003C;Y&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;after</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;installation,</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;get</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;package</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;updates</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;from</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;CTAN:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;[X]</span></div>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;7: </span><span  
class="content">Menú de opciones(Unix)</span></div><!--tex4ht:label?: x1-27025r7 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 895--><p class="noindent" ></div><hr class="endfigure">
<!--l. 897--><p class="indent" >   Figura&#x00A0;<a 
href="#x1-27025r7">7<!--tex4ht:ref: fig:options-text --></a> muestra el menú de opciones bajo el modo de texto. Más información de cada uno:
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">use letter size instead of A4 by default:</span> </dt><dd 
class="description">La  selección  del  papel  estándar.  Por  supuesto,  para
     documentos individuales, el tamaño del papel se puede, y debe ser especificado.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">execution of restricted list of programs:</span> </dt><dd 
class="description">A  partir  de  <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>  Live&#x00A0;2010,  la  ejecución  de  varios
     programas externos es permisible. La (breve) lista de los programas que son permitidos, se puede
     encontrar en el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>. Si necesita más detalles, vea las noticias del 2010 <a 
href="#x1-790009.1.7">9.1.7<!--tex4ht:ref: sec:2010news --></a>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">create format files:</span> </dt><dd 
class="description">Aunque muchos archivos formateados, lleven tiempo no solo en generar, sino
     también  en  almacenar,  es  aún  recomendable  que  esta  opción  se  mantenga  chequeada,  de  lo
     contrario, estos archivos formateados se generarían en el árbol privado del usuario, así como sea
     necesario. En esa localización, los mismos no serán actualizados automáticamente, si digamos, los
     binarios, o los patrones de las separaciones por guión, son actualizados, y por esa razón, usted
     puede terminar con archivos formateados incompatibles.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">install font/macro </span><span 
class="ec-lmbx-10">&#x2026;</span><span 
class="ec-lmbx-10">&#x00A0;tree:</span> </dt><dd 
class="description">Omita  descargar/instalar  la  documentación  y  archivos  originales,
     incluídos en la mayoría de los paquetes. No es recomendable.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">create symlinks in standard directories:</span> </dt><dd 
class="description">Esta  opción  (solamente  en  Unix)  evita  cambiar  las
     variables del sistema. Sin esta opción, los directorios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live usualmente tienen que ser
     añadidos a <span 
class="ec-lmtt-10">PATH</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">MANPATH</span>, e <span 
class="ec-lmtt-10">INFOPATH</span>. Necesitaría los permisos para escribir en los directorios
     de destino. Es extremadamente aconsejable <span 
class="ec-lmri-10">no </span>sobrescribir un sistema de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;en tu sistema,
     con esta opción. Es principalmente utilizado para acceder el sistema de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;a través de aquellos
     directorios, que son conocidos para los usuarios, tales como <span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/bin</span>, que no contienen
     ningún archivo de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">after installation </span><span 
class="ec-lmbx-10">&#x2026;</span><span 
class="ec-lmbx-10">&#x00A0;CTAN:</span> </dt><dd 
class="description">Cuando  está  instalando  de  DVD,  esta  opción  está  autorizada  por
     estándar, debido a que usualmente, uno actualizaría los subsiguientes paquetes, mediante las
     actualizaciones de CTAN que ocurren durante el año. La única razón para no autorizarlo, es
     si usted instala solamente un subset del DVD&#x00A0;y planea en resumir la instalación después. De
     cualquier manera, tanto el repositorio de paquetes del instalador, al igual que las actualizaciones
     después  de  instalación,  pueden  ser  fijadas,  establecidas,  tanto  como  sea  necesario;  ver  la
     sección&#x00A0;<a 
href="#x1-290003.3.1">3.3.1<!--tex4ht:ref: sec:location --></a>, y la sección <a 
href="#x1-330003.4.3">3.4.3<!--tex4ht:ref: sec:dvd-install-net-updates --></a>.para más detalles.</dd></dl>
<!--l. 951--><p class="indent" >   Cuando todas las preferencias personalizadas y configuraciones, hayan sido especificadas, usted puede
ingresar la &#8216;I&#8217;, para comenzar el proceso de instalación. Cuando esto finalice, vaya a la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-300003.4">3.4<!--tex4ht:ref: sec:postinstall --></a> para leer qué
más se necesitaría hacer.
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">3.3.   </span> <a 
 id="x1-280003.3"></a>Opciones con la Línea de Comando install-tl</h4>
<!--l. 959--><p class="noindent" >Ingrese <div class="alltt">

<!--l. 960--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">install-tl</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-help</span>
</div>
</div> para una lista de opciones de la línea de comandos. Así sea <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">-</span></span></span> o <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">--</span></span></span> pueden ser usados para los nombres de las
opciones. Los siguientes, son los más comunes:
<!--l. 967--><p class="noindent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-gui</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 968--><p class="noindent" >Si   es   posible,   use   el   instalador   del   GUI.   Esto   requiere   el   módulo   de   Perl/Tk
     (<a 
href="http://tug.org/texlive/distro.html#perltk" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/distro.html#perltk</span></a>), compilado con el respaldo de XFT; si Perl/Tk
     no está disponible, la instalación continúa en el modo de texto.
                                                                                     
                                                                                     
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-no-gui</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 975--><p class="noindent" >Obligue el instalador de texto, incluso bajo Windows.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-lang </span><span 
class="ec-lmro-10">LL</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 977--><p class="noindent" >Especifique  el  interfaz  del  idioma  del  instalador,  mediante  un  código  estándar  (usualmente
     dos-letras). El instalador determina automáticamente el idioma correcto, pero si falla, o si el idioma
     seleccionado no está disponible, se utilizará el inglés como reemplazo. Ingrese <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">install-tl</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;--help</span></span></span>
     para ver la lista de idiomas disponibles.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-portable</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 985--><p class="noindent" >Instale para uso portátil, e.g., una tarjeta flash drive USB. También seleccionable, a través del
     instalador con el comando <span 
class="ec-lmtt-10">V</span>, y desde el instalador gráfico de GUI. Vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-420004.2">4.2<!--tex4ht:ref: sec:portable-tl --></a>.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-profile </span><span 
class="ec-lmro-10">file</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 990--><p class="noindent" >Cargue el perfil de instalación <span 
class="ec-lmro-10">file</span>, y haga la instalación sin interacción del usuario. El instalador
     siempre escribe un archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texlive-profile </span>al subdirectorio <span 
class="ec-lmtt-10">tlpkg </span>de su instalación. Ese archivo,
     puede ser dado como un argumento, para replicar la misma y exacta instalación en un sistema
     diferente. Alternativamente, usted puede usar un perfil personalizado, que es fácilmente creado,
     comenzando con uno que haya sido generado, y cambiar los valores, o también de un archivo vacío,
     el cual tomaría todos los valores estándares.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-repository </span><span 
class="ec-lmro-10">url-or-directory</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1001--><p class="noindent" >Especifique el repositorio de paquetes de donde instalarlo; vea lo siguiente.
     <!--l. 1005--><p class="noindent" ><a id="opt-in-place"></a>
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">-in-place</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1006--><p class="noindent" >(Documentado                  solamente                  para                  concluir:                  No
     use esto, a menos que sepa lo que está haciendo.) Si ya tiene un rsync, svn, o otra copia de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
     Live (vea <a 
href="http://tug.org/texlive/acquire-mirror.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/acquire-mirror.html</span></a>) entonces esta opción implementará
     lo que tiene, tal y como es, y hará solamente la necesaria post-instalación. Se le advierte que
     el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">tlpkg/texlive.tlpdb </span>puede ser sobrescrito; guardarlo es su responsabilidad. No se
     olvide, que la eliminación de paquetes, tiene que hacerse manualmente. Esta opción no puede ser
     intercambiada mediante el interfaz del instalador.</dd></dl>
<!--l. 1019--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.3.1.   </span> <a 
 id="x1-290003.3.1"></a>La opción <span 
class="ec-lmtt-10">-repository</span></h5>
<!--l. 1022--><p class="noindent" >El repositorio estándar de la red, es un espejo de CTAN, escogido automáticamente por <a 
href="http://mirror.ctan.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://mirror.ctan.org</span></a>.
<!--l. 1025--><p class="indent" >   Si deseas sobrescribir eso, el valor de la localización, puede ser un url comenzando con <span 
class="ec-lmtt-10">ftp:</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">http:</span>, o
<span 
class="ec-lmtt-10">file:/</span>, o la ruta del directorio. (Cuando se especifica un <span 
class="ec-lmtt-10">http:</span>&#x00A0;o <span 
class="ec-lmtt-10">ftp:</span>&#x00A0;cualquier retazo de caracteres como
&#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">/</span>&#8217; y/o retazos de componentes como &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">/tlpkg</span>&#8217; son ignorados.)
<!--l. 1031--><p class="indent" >   Por ejemplo, usted puede escoger un espejo en particular de CTAN&#x00A0;con algo como:
<a 
href="http://ctan.example.org/tex-archive/systems/texlive/tlnet/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://ctan.example.org/tex-archive/systems/texlive/tlnet/</span></a>, substituyendo un servidor del network,
con el nivel alto de la ruta de CTAN&#x00A0;por <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">ctan.example.org/tex-archive</span></span></span>. La lista de espejos de CTAN&#x00A0;es
mantenida en <a 
href="http://ctan.org/mirrors" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://ctan.org/mirrors</span></a>.
<!--l. 1038--><p class="indent" >   Si el argumento es local (así sea una ruta, o un <span 
class="ec-lmtt-10">file:/ </span>url), los archivos comprimidos en el subdirectorio
<span 
class="ec-lmtt-10">archive </span>de la ruta del directorio, son entonces los utilizados (incluso cuando los archivos descomprimidos estén
disponibles también).
<!--l. 1043--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">3.4.   </span> <a 
 id="x1-300003.4"></a>Acciones de post-instalación</h4>
<!--l. 1046--><p class="noindent" >Alguna post-instalación puede ser requerida.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1048--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.1.   </span> <a 
 id="x1-310003.4.1"></a>Las variables del sistema en Unix</h5>
<!--l. 1051--><p class="noindent" >Si elegiste crear enlaces simbólicos o symlinks en los directorios estándar (descrito en la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-270003.2.4">3.2.4<!--tex4ht:ref: sec:options --></a>), no hay
necesidad por lo tanto de editar las variables. De otra manera, en los sistemas de Unix, el directorio de los
binarios de tu plataforma tienen que ser añadido a la ruta de acceso, o el search path. (En Windows, el
instalador se ocupa de esto.)
<!--l. 1058--><p class="indent" >   Cada plataforma respaldada tiene su propio subdirectorio bajo <span 
class="ec-lmtt-10">TEXDIR/bin</span>. Vea la figura&#x00A0;<a 
href="#x1-24043r4">4<!--tex4ht:ref: fig:bin-text --></a> para la lista de
subdirectorios y su correspondiente plataforma.
<!--l. 1062--><p class="indent" >   Opcionalmente, si quieres que las herramientas del sistema lo encuentren, también puedes añadir la
documentación man y los directorios Info, a su respectiva ruta de acceso. Las páginas man pudiesen ser
encontradas manualmente después de la adición a <span 
class="ec-lmtt-10">PATH</span>.
<!--l. 1068--><p class="indent" >   Para las terminales compatibles de Bourne, como la <span 
class="ec-lmss-10">bash</span>, y usando un Intel x86 GNU/Linux y
un directorio estándar como ejemplo, el archivo que podría ser editado es <span 
class="ec-lmtt-10">$HOME/.profile </span>(o
cualquier otro archivo), especificado por <span 
class="ec-lmtt-10">.profile </span>y las líneas que consiguientemente se añadirían,
serían:
<!--l. 1074--><p class="indent" >
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb5"><a 
 id="x1-31002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-9">PATH=/usr/local/texlive/2018/bin/i386-linux:$PATH;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;export</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;PATH</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-31004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-9">MANPATH=/usr/local/texlive/2018/texmf-dist/doc/man:$MANPATH;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;export</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;MANPATH</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-31006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-9">INFOPATH=/usr/local/texlive/2018/texmf-dist/doc/info:$INFOPATH;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;export</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;INFOPATH</span></div>
<!--l. 1080--><p class="indent" >   Para csh o tcsh, el archivo para editar es típicamente <span 
class="ec-lmtt-10">$HOME/.cshrc</span>, y las líneas que se tuviesen que
añadir, serían:
<!--l. 1083--><p class="indent" >
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb6"><a 
 id="x1-31008r1"></a><span 
class="ec-lmtt-9">setenv</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;PATH</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/bin/i386-linux:$PATH</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-31010r2"></a><span 
class="ec-lmtt-9">setenv</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;MANPATH</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/texmf-dist/doc/man:$MANPATH</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;export</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;MANPATH</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-31012r3"></a><span 
class="ec-lmtt-9">setenv</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;INFOPATH</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/texmf-dist/doc/info:$INFOPATH</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;export</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;INFOPATH</span></div>
<!--l. 1089--><p class="indent" >   Si ya tienes los ajustes necesarios en los archivos &#8220;dot&#8221;, naturalmente los directorios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;deben
ser integrados apropiadamente.
<!--l. 1093--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.2.   </span> <a 
 id="x1-320003.4.2"></a>Variables del sistema: configuración global</h5>
<!--l. 1096--><p class="noindent" >Si quieres hacer cambios globales, o para un usuario recién añadido, será bajo tu propia responsabilidad;
simplemente hay mucha variación entre los sistemas, y cómo y dónde serían las configuraciones.
<!--l. 1100--><p class="indent" >   Nuestras dos recomendaciones son: 1)&#x00A0;quizás chequea un file <span 
class="ec-lmtt-10">/etc/manpath.config </span>y, si está presente,
añade líneas como:
<!--l. 1103--><p class="indent" >
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb7"><a 
 id="x1-32002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-9">MANPATH_MAP</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/bin/i386-linux</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;\</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-32004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/texmf-dist/doc/man</span></div>
<!--l. 1108--><p class="indent" >   Y 2)&#x00A0;chequea un file <span 
class="ec-lmtt-10">/etc/environment</span>, el cual puede definir la ruta de acceso y otras variables del
sistema.
<!--l. 1111--><p class="indent" >   En cada directorio binario (Unix), también creamos un enlace simbólico nombrado <span 
class="ec-lmtt-10">man</span>, al directorio
<span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/doc/man</span>. Algunos programas <span 
class="ec-lmtt-10">man</span>, tales como el estándar Mac OS X&#x00A0;<span 
class="ec-lmtt-10">man</span>, lo encontrarán
automáticamente, evitando la necesidad de una configuración adicional para la página del programa
<span 
class="ec-lmtt-10">man</span>.
<!--l. 1118--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.3.   </span> <a 
 id="x1-330003.4.3"></a>Actualizaciones del Internet después de instalación</h5>
<!--l. 1121--><p class="noindent" >Si instalastes <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;de un DVD&#x00A0;y después quieres obtener actualizaciones a través del Internet, necesitas
ejecutar este comando&#8212;<span 
class="ec-lmri-10">después </span>que hayas actualizado la ruta de búsqueda (como se describe en la sección
anterior):
   <div class="alltt">

<!--l. 1126--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;option</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;repository</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;http://mirror.ctan.org/systems/texlive/tlnet</span>
                                                                                     
                                                                                     
</div>
</div>
<!--l. 1130--><p class="indent" >   Esto le dice a <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>, que utilice el espejo de CTAN&#x00A0;más cercano, para futuras actualizaciones.
<!--l. 1133--><p class="indent" >   Este es el estándar cuando se instala de un DVD con la opción descrita en la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-270003.2.4">3.2.4<!--tex4ht:ref: sec:options --></a>
<!--l. 1136--><p class="indent" >   Si hay problemas con la selección automática de espejos, puedes especificar un espejo particular de CTAN,
de la lista en <a 
href="http://ctan.org/mirrors" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://ctan.org/mirrors</span></a>. Usa la ruta exacta al subdirectorio <span 
class="ec-lmtt-10">tlnet </span>en ese espejo, como se
mostró anteriormente.
<!--l. 1141--><p class="indent" >   <a id="xetexfontconfig"></a> <a id="sysfontconfig"></a>
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.4.   </span> <a 
 id="x1-340003.4.4"></a>Configuración de la fuente para Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></h5>
<!--l. 1146--><p class="noindent" >Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;pueden usar cualquier fuente instalada en el sistema, no solo aquellas que están
instaladas en los árboles <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Esto lo hacen relacionadas entre sí, pero no mediante métodos
idénticos.
<!--l. 1151--><p class="indent" >   En Windows, las fuentes incluidas con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;están disponibles automáticamente en Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;a través
del nombre de la fuente. En el sistema operativo Mac OS X, el respaldo para la búsqueda de las fuentes,
requiere pasos adicionales; por favor consulte las páginas en el web de Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;para más detalles acerca de
esto. Para otros sistemas operativos basados en Unix, el procedimiento para encontrar estas fuentes es de la
siguiente manera.
<!--l. 1159--><p class="indent" >   Cuando el paquete <span 
class="ec-lmss-10">xetex </span>es instalado (así sea durante la instalación inicial o después), el archivo necesario
para la configuración es creado en: <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR/fonts/conf/texlive-fontconfig.conf</span>.
<!--l. 1164--><p class="indent" >   Para configurar y fijar las fuentes de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live para el uso global del sistema (asumiendo que usted tenga
privilegios), es de la siguiente manera:
     <ol  class="enumerate1" >
     <li 
  class="enumerate" id="x1-34002x1">Copia el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texlive-fontconfig.conf </span>a <span 
class="ec-lmtt-10">/etc/fonts/conf.d/09-texlive.conf</span>.
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-34004x2">Ejecuta <span 
class="ec-lmtk-10">fc-cache -fsv</span>.</li></ol>
<!--l. 1173--><p class="indent" >   Si no tienes suficientes privilegios con las indicaciones anteriores, o si quieres que las fuentes estén
disponibles solamente para un usuario, puedes hacer lo siguiente:
     <ol  class="enumerate1" >
     <li 
  class="enumerate" id="x1-34006x1">Copia el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texlive-fontconfig.conf </span>a <span 
class="ec-lmtt-10">~/.fonts.conf</span>, donde <span 
class="ec-lmtt-10">~ </span>es el directorio de la casa.
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-34008x2">Ejecuta <span 
class="ec-lmtk-10">fc-cache -fv</span>.</li></ol>
<!--l. 1181--><p class="indent" >   Puedes ingresar <span 
class="ec-lmtt-10">fc-list </span>para ver los nombres de las fuentes del sistema. La incantación <span 
class="ec-lmtt-10">fc-list: family</span>
<span 
class="ec-lmtt-10">style file spacing </span>(todos los argumentos son cadenas literales) muestra alguna información.
<!--l. 1186--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.5.   </span> <a 
 id="x1-350003.4.5"></a>Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;Mark IV</h5>
<!--l. 1189--><p class="noindent" >Ambos el &#8216;antiguo&#8217; Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t (Mark II) y el &#8216;nuevo&#8217; Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t (Mark IV) deben de operar sin problemas
después de la instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y no requieren atención especial, mientras que uno utilice <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr</span></span></span> para
las actualizaciones.
<!--l. 1194--><p class="indent" >   Sin embargo, debido a que Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t MkIV no hace uso de la librería kpathsea, alguna que otra
configuración será requerida, como por ejemplo cuando se instalan nuevos archivos manualmente (sin el uso de
<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr</span></span></span>). Después de tal instalación, cada usuario de MkIV debe ejecutar:
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb8"><a 
 id="x1-35002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-9">context</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;--generate</span></div>
<!--l. 1203--><p class="noindent" >para actualizar la memoria del cache del disco. Los archivos resultantes son por consiguiente guardados bajo
<span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCACHE </span>cuyo valor estándar en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;es <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMSYSVAR;TEXMFVAR</span></span></span>.
<!--l. 1208--><p class="indent" >   Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;MkIV leerá todas las rutas mencionadas en <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCACHE</span></span></span>, y escribirá a la primera ruta que sea
grabable. Mientras esto se lee, la última ruta que corresponda, tomará precedencia, en el caso de memoria
duplicada del cache de datos.
<!--l. 1213--><p class="indent" >   Para más información, vea <a 
href="http://wiki.contextgarden.net/Running_Mark_IV" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://wiki.contextgarden.net/Running_Mark_IV</span></a>.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1216--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.6.   </span> <a 
 id="x1-360003.4.6"></a>Integrando macros locales y personales</h5>
<!--l. 1219--><p class="noindent" >Esto ya está implícitamente mencionado en la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-110002.3">2.3<!--tex4ht:ref: sec:texmftrees --></a>: <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL </span>(por estándar,
<span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texlive/texmf-local </span>o en <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">%SystemDrive%\texlive\texmf-local</span></span></span> en Windows) está dirigido
hacia las fuentes locales y los macros a nivel global del sistema; y <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME </span>(estándar, <span 
class="ec-lmtt-10">$HOME/texmf </span>o
<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">%USERPROFILE%\texmf</span></span></span>), es para las fuentes personales y macros.
<!--l. 1228--><p class="indent" >   Estos directorios están diseñados a permanecer de una versión a otra, mientras que su contenido sea visto
automáticamente por cada nueva versión de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. De esta manera, lo mejor es no cambiar la definición de
<span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL </span>que difiera mucho del principal directorio de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, o de lo contrario necesitaría cambiar
manualmente las versiones futuras.
<!--l. 1236--><p class="indent" >   Para ambos árboles, los archivos deben ponerse en los subdirectorios de la apropiada Estructura del
Directorio de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(TDS); vea <a 
href="http://tug.org/tds" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/tds</span></a> o consulte <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/web2c/texmf.cnf</span>. Por ejemplo,
un archivo de una clase de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span> o el paquete debe ser puesto en <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL/tex/latex </span>o
<span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME/tex/latex</span>, o en un subdirectorio de este.
<!--l. 1245--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL </span>requiere una base de datos actualizada, o los archivos no se encontrarán. Puedes actualizarla
con el comando <span 
class="ec-lmss-10">mktexlsr </span>o usa el botón &#8216;Reinit file database&#8217; en el tabulador de la configuración del
GUI&#x00A0;<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live Manager.
<!--l. 1250--><p class="indent" >   Por norma o estándar, como se muestra, cada una de estas variables está definida en un sólo directorio.
Esto no es un requisito que es forzado y tomado a la ligera. Si necesitas alternar entre diferentes versiones o
paquetes grandes, puedes por ejemplo, mantener múltiples árboles para tu propio objetivo. Esto se
logra, configurando <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME </span>a la lista de directorios, encerrados entre corchetes, y separados por
comas.
                                                                                     
                                                                                     
   <div class="verbatim" id="verbatim-1">
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb9"><a 
 id="x1-36002r1"></a>             TEXMFHOME&#x00A0;=&#x00A0;{/my/dir1,/mydir2,/a/third/dir}</div>
</div>
<!--l. 1260--><p class="nopar" >
<!--l. 1262--><p class="indent" >   Sección&#x00A0;<a 
href="#x1-610007.1.5">7.1.5<!--tex4ht:ref: sec:brace-expansion --></a> describe aún más la expansión de corchetes.
<!--l. 1264--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.7.   </span> <a 
 id="x1-370003.4.7"></a>Integrando fuentes de tercera persona</h5>
<!--l. 1266--><p class="noindent" >Desafortunadamente, esto es un tópico un poco complicado. Es mejor no tomarlo en cuenta, a menos que
desees profundizar en todos los detalles acerca de la instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Muchas fuentes ya están
incluidas en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, así que échale un vistazo, para asegurarte que la fuente no se encuentre
ahí.
<!--l. 1272--><p class="indent" >   Una alternativa es usar Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;o Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-120002.4">2.4<!--tex4ht:ref: sec:tex-extensions --></a>), el cual te permite tener acceso a las
fuentes que están incluidas con el sistema operativo, sin ninguna instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
<!--l. 1277--><p class="indent" >   Si necesitas hacer esto, vea <a 
href="http://tug.org/fonts/fontinstall.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/fonts/fontinstall.html</span></a> con nuestro mejor esfuerzo en
describir el procedimiento.
<!--l. 1281--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">3.4.8.   </span> <a 
 id="x1-380003.4.8"></a>Evaluando la instalación</h5>
<!--l. 1284--><p class="noindent" >Después de instalar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, naturalmente quieres evaluarlo, y así comenzar a crear bellos documentos y/o
fuentes.
<!--l. 1287--><p class="indent" >   Una cosa que inmediatamente puedes estar buscando es un programa que te permita editar los archivos.
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live instala <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>Works (<a 
href="http://tug.org/texworks" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texworks</span></a>) en Windows, y Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;instala TeXShop
(<a 
href="http://pages.uoregon.edu/koch/texshop" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://pages.uoregon.edu/koch/texshop</span></a>). En otros sistemas de Unix, es tu decisión escoger un editor. Por
supuesto que hay muchas opciones disponibles, algunas de las cuales aparecen en la próxima sección; vea
también <a 
href="http://tug.org/interest.html#editors" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/interest.html#editors</span></a>. Pero en sentido general, cualquier editor de texto
funcionará.
<!--l. 1296--><p class="indent" >   El resto de esta sección te ofrece algunos procedimientos básicos para evaluar que el nuevo sistema esté
operando correctamente. En este manual, ofrecemos comandos basado en Unix; bajo Mac OS X y Windows,
estás más propenso en ejecutar las pruebas a través de una interfaz gráfica, pero el proceso es en sí el
mismo.
<!--l. 1302--><p class="indent" >
     <ol  class="enumerate1" >
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38002x1">Asegúrate de ejecutar el programa <span 
class="ec-lmss-10">tex </span>antes que todo: <div class="alltt">
    
     <!--l. 1305--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tex</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;--version</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">TeX</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;3.14159265</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;(TeX</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Live</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...)</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">Copyright</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;D.E.</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Knuth.</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">...</span>
</div>
     </div> Si esto resulta en &#8216;command not found&#8217;, en vez de aparecer la versión y la información de derechos
     de copia, o si te aparece una versión anterior, lo más probable es que no tienes el correcto
     subdirectorio <span 
class="ec-lmtt-10">bin </span>en la ruta <span 
class="ec-lmtt-10">PATH</span>. Vea la información acerca de la configuración del programa en
     p. <a 
href="#x1-310003.4.1">38<!--tex4ht:ref: sec:env --></a>.
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38004x2">Procesar un archivo básico de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>: <div class="alltt">
    
     <!--l. 1318--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">latex</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.tex</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">This</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;is</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;pdfTeX</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;3.14</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...</span>
                                                                                     
                                                                                     
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">...</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">Output</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;written</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;on</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;sample2e.dvi</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;(3</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;pages,</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;7484</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;bytes).</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">Transcript</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;written</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;on</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;sample2e.log</span>
</div>
     </div>
     <!--l. 1326--><p class="noindent" >Si lo anterior, falla en encontrar <span 
class="ec-lmtt-10">sample2e.tex </span>u otro archivo, lo más probable en este caso es una
     interferencia con las variables o con los archivos de configuración de una versión anterior; recomendamos
     primero antes que todo, remover cualquier variable que esté relacionada con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. (Para un análisis más
     profundo, puedes preguntarle a <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> que reporte exactamente lo que está buscando, y encontrando; vea
     &#8220;Acciones de depuración&#8221; en la página&#x00A0;<a 
href="#x1-680007.2.4">7.2.4<!--tex4ht:ref: sec:debugging --></a>.)
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38006x3">Vista previa del resultado: <div class="alltt">
    
     <!--l. 1336--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">xdvi</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.dvi</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;#</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Unix</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">dviout</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.dvi</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;#</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Windows</span>
</div>
     </div> Debes ver una ventana nueva con un documento que explica alguna información básica acerca de
     <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>. (Vale la pena leerlo, por cierto, si eres un principiante con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.) Tienes que estar bajo el
     sistema de X para que el <span 
class="ec-lmss-10">xdvi </span>funcione; si no lo estás, o si la variable del sistema <span 
class="ec-lmtt-10">DISPLAY </span>está
     configurada incorrectamente, obtendrá el error &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">Can&#8217;t open display</span>&#8217;.
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38008x4">Crea un archivo PostScript para imprimir o mostrar en la pantalla: <div class="alltt">
    
     <!--l. 1348--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">dvips</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.dvi</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-o</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.ps</span>
</div>
     </div>
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38010x5">Crea un archivo PDF en vez de DVI; esto procesa el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">.tex </span>y escribe el PDF directamente:
     <div class="alltt">
    
     <!--l. 1354--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">pdflatex</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.tex</span>
</div>
     </div>
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38012x6">Vista previa del resultado del archivo PDF: <div class="alltt">
    
     <!--l. 1359--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">gv</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.pdf</span>
     <br />o:
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">xpdf</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;sample2e.pdf</span>
</div>
     </div> Ninguno de estos, ni <span 
class="ec-lmss-10">gv </span>ni <span 
class="ec-lmss-10">xpdf </span>están incluidos en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, así que tuvieses que instalarlos por
     separados. Vea <a 
href="http://www.gnu.orgr/software/gv" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.gnu.orgr/software/gv</span></a> y <a 
href="http://www.foolabs.com/xpdf" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.foolabs.com/xpdf</span></a>,
     respectivamente. También hay muchos programas que abren los archivos PDF. Para Windows,
     recomendamos Sumatra PDF (<a 
href="http://blog.kowalczyk.info/software/sumatrapdf" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://blog.kowalczyk.info/software/sumatrapdf</span></a>).
                                                                                     
                                                                                     
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38014x7">Archivos estándar de evaluación que puede considerar útiles además de <span 
class="ec-lmtt-10">sample2e.tex</span>:
         <dl class="list2"><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">small2e.tex</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 1375--><p class="noindent" >Un documento más simple que <span 
class="ec-lmtt-10">sample2e.tex</span>, para reducir el tamaño del archivo si tienes
         problemas.
         </dd><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">testpage.tex</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 1378--><p class="noindent" >Evalúa si tu imprenta tiene muchos valores fuera del margen.
         </dd><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">nfssfont.tex</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 1380--><p class="noindent" >Para imprimir tablas con fuentes y pruebas.
         </dd><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">testfont.tex</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 1381--><p class="noindent" >También para cuadros de fuentes, pero usando esta vez plain <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
         </dd><dt class="list">
       <span 
class="ec-lmtt-10">story.tex</span> </dt><dd 
class="list">
         <!--l. 1383--><p class="noindent" >El más canónico archivo de prueba para plain <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, o <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> básico.</dd></dl>
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-38016x8">Si instalaste el paquete <span 
class="ec-lmtt-10">xetex</span>, puedes evaluar el acceso a las fuentes del sistema de la siguiente manera:
     <div class="alltt">
    
     <!--l. 1388--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">xetex-opentype-info.tex</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">This</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;is</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;XeTeX,</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Version</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;3.14</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x2026;</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">...</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">Output</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;written</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;on</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;opentype-info.pdf</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;(1</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;page).</span>
     <br /><span 
class="ec-lmtt-10">Transcript</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;written</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;on</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;opentype-info.log.</span>
</div>
     </div>
     <!--l. 1396--><p class="noindent" >Si te aparece un mensaje de error que dice &#8220;Invalid fontname &#8216;Latin Modern Roman/ICU&#8217;&#x2026;&#8221;, entonces
     necesitas configurar tu sistema, de tal manera que las fuentes que están incluidas en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;puedan
     ser encontradas. Vea Sección&#x00A0;<a 
href="#x1-340003.4.4">3.4.4<!--tex4ht:ref: sec:font-conf-sys --></a>.
     </li></ol>
<!--l. 1404--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">3.5.   </span> <a 
 id="x1-390003.5"></a>Enlaces para programas adicionales de descarga</h4>
<!--l. 1406--><p class="noindent" >Si eres principiante con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, o necesitas ayuda preparando documentos en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> o <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>, por favor visita
<a 
href="http://tug.org/begin.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/begin.html</span></a> para algunos recursos introductorios.
<!--l. 1410--><p class="indent" >   Enlaces para algunas herramientas que puedes considerar en instalar:
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Ghostscript</span> </dt><dd 
class="description"><a 
href="http://www.cs.wisc.edu/~ghost/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.cs.wisc.edu/~ghost/</span></a>
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Perl</span> </dt><dd 
class="description"><a 
href="http://www.perl.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.perl.org/</span></a> con paquetes suplementarios de CPAN, <a 
href="http://www.cpan.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.cpan.org/</span></a>
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">ImageMagick</span> </dt><dd 
class="description"><a 
href="http://www.imagemagick.com" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.imagemagick.com</span></a>, para procesamiento y conversión de gráficas.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">NetPBM</span> </dt><dd 
class="description"><a 
href="http://netpbm.sourceforge.net/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://netpbm.sourceforge.net/</span></a>, también para gráficas.
                                                                                     
                                                                                     
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Editores de texto orientados para </span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span> </dt><dd 
class="description">Hay una amplia selección, y es cuestión de gusto. Aquí
     hay una selección en orden alfabético (unos cuantos que aparecen aquí son para Windows
     solamente).
         <ul class="itemize1">
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">GNU       Emacs       </span>está       disponible       nativamente       para       Windows,       vea
         <a 
href="http://www.gnu.org/software/emacs/windows/ntemacs.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.gnu.org/software/emacs/windows/ntemacs.html</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">Emacs con Auc</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmss-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmss-10">E</span></span><span 
class="ec-lmss-10">X</span></span> para Windows está disponible de CTAN. La página de AuC<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;está
         en <a 
href="http://www.gnu.org/software/auctex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.gnu.org/software/auctex</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">LEd </span>está disponible de <a 
href="http://mirror.ctan.org/support/LEd" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://mirror.ctan.org/support/LEd</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">SciTE </span>está disponible de <a 
href="http://www.scintilla.org/SciTE.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.scintilla.org/SciTE.html</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">Texmaker </span>es software libre, disponible de <a 
href="http://www.xm1math.net/texmaker" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.xm1math.net/texmaker</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">TeXstudio      </span>se      bifurcó      de      <span 
class="ec-lmss-10">Texmaker      </span>con      características      adicionales;
         <a 
href="http://texstudio.sourceforge.net" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://texstudio.sourceforge.net</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">TeXnicCenter  </span>es  software  libre,  disponible  en  <a 
href="http://www.texniccenter.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.texniccenter.org</span></a> y  en  la
         distribución de pro<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">TeXworks  </span>es  software  libre,  disponible  de  <a 
href="http://tug.org/texworks" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texworks</span></a> e  instalado  para
         Windows y Mac OS X&#x00A0;como parte de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">Vim </span>es software libre, disponible de <a 
href="http://www.vim.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.vim.org</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">WinEdt    </span>es    programa    shareware    a    través    de    <a 
href="http://tug.org/winedt" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/winedt</span></a>   or
         <a 
href="http://www.winedt.com" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.winedt.com</span></a>.
         </li>
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">WinShell </span>está disponible en <a 
href="http://www.winshell.de" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.winshell.de</span></a>.</li></ul>
     </dd></dl>
<!--l. 1450--><p class="noindent" >Para una lista más extensa de paquetes y programas, vea <a 
href="http://tug.org/interest.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/interest.html</span></a>
<!--l. 1453--><p class="noindent" >
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">4.   </span> <a 
 id="x1-400004"></a>Instalaciones especializadas</h3>
<!--l. 1455--><p class="noindent" >Las secciones previas describen el proceso básico de instalación. Aquí veremos algunos casos que son
especializados.
<!--l. 1458--><p class="indent" >   <a id="tlsharedinstall"></a>
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">4.1.   </span> <a 
 id="x1-410004.1"></a>Instalación con varios usuarios (o múltiples ordenadores)</h4>
<!--l. 1462--><p class="noindent" ><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live ha sido diseñado para ser compartido entre varios usuarios en un sistema, y/o entre diferentes
sistemas en una red. Con una estándar organización del directorio, ninguna ruta forzada es configurada: la
localización de los archivos que los programas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live necesitan, pueden ser encontrados relativos con
estos programas. Puedes ver esto en el archivo principal de configuración: <span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMFDIST/web2c/texmf.cnf</span>, que
contiene líneas tales como:
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb10"><a 
 id="x1-41002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-9">TEXMFROOT</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;$SELFAUTOPARENT</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-41004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-9">...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-41006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-9">TEXMFDIST</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;$TEXMFROOT/texmf-dist</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-41008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-9">...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-41010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-9">TEXMFLOCAL</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;$SELFAUTOPARENT/../texmf-local</span></div>
<!--l. 1477--><p class="noindent" >Esto quiere decir, que añadiendo un directorio para los ejecutables de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live en la ruta de acceso de estos, es
más que suficiente para tener una configuración operable.
<!--l. 1481--><p class="indent" >   De la misma manera, puedes instalar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live localmente, y luego mover, traspasar toda la jerarquía, a
una localización en la red.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1485--><p class="indent" >   Para Windows, un programa lanzador <span 
class="ec-lmtt-10">launch </span>de la instalación, está disponible en
<a 
href="http://tug.org/texlive/w32-client.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/w32-client.html</span></a>. La ventana principal de este, contiene entradas en el menú y
botones para varios programas relacionados con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y también con documentación.
<!--l. 1492--><p class="indent" >   Durante el primer uso, este lanzador modifica la ruta de acceso para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;y crea algunas asociaciones
de los ficheros. También crea una entrada en el menú de Comienzo o Start que permite deshacer estas
configuraciones, en adición a la entrada del menú del lanzador como tal.
<!--l. 1497--><p class="indent" >   Todo esto es configurado en un archivo ini. Usted también puede añadir por si mismo, ingresos tales como
<span 
class="ec-lmri-10">e.g. </span>SumatraPDF o algún editor-de-<span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>. Vea la página en el Internet que se mostró anteriormente para
más información.
<!--l. 1502--><p class="indent" >   <a id="tlportable"></a>
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">4.2.   </span> <a 
 id="x1-420004.2"></a>Instalaciones portables (USB)</h4>
<!--l. 1506--><p class="noindent" >La opción <span 
class="ec-lmtt-10">-portable </span>del instalador (o el comando <span 
class="ec-lmtt-10">V </span>en el instalador de texto, o la correspondiente opción en el
GUI) crea una instalación completamente independiente bajo una raíz común, y renuncia a cualquier
integración con el sistema. Puedes crear una instalación directamente en un lector de USB, o copiarlo después
a la memoria del USB.
<!--l. 1514--><p class="indent" >   Para ejecutar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;con esta instalación, necesitas añadir el apropiado directorio del binario, a la ruta de
acceso, durante la sesión de la terminal, como es usual. En Windows, puedes darle dos veces a <span 
class="ec-lmtt-10">tl-tray-menu</span>
en la raíz de la instalación para escoger entre varias opciones, como se muestra en esta captura de
pantalla:
<!--l. 1521--><p class="indent" >   <img 
src="../texlive-common/tray-menu.png" alt="foto"  
>
<!--l. 1524--><p class="noindent" >La entrada de &#8216;More&#x2026;&#8217; explica como usted puede personalizar este menú.
<!--l. 1527--><p class="indent" >   <a id="tlisoinstall"></a>
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">4.3.   </span> <a 
 id="x1-430004.3"></a>Instalaciones con ISO&#x00A0;(o DVD) </h4>
<!--l. 1531--><p class="noindent" >Si no necesitas actualizar o modificar tu sistema periódicamente, y/o tienes varios sistemas para instalar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live, puedes encontrar conveniente en crear una imagen ISO&#x00A0;de tu instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live,
porque:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Copiando  un  ISO&#x00A0;entre  diferentes  computadoras  es  mucho  más  rápido  que  copiando  una
     instalación estándar.
     </li>
     <li class="itemize">Si estás inicializando tu sistema, con dos sistemas operativos, y quieres que ambos compartan una
     instalación <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, la instalación del ISO&#x00A0;no está expuesta a las idiosincrasias y limitaciones
     de otros sistemas de archivos (FAT32, NTFS, HFS+).
     </li>
     <li class="itemize">Sistemas virtuales pueden simplemente montar un ISO.</li></ul>
<!--l. 1548--><p class="indent" >   Por supuesto, también puedes grabar la imagen ISO&#x00A0;a un DVD, si te es útil.
<!--l. 1551--><p class="indent" >   Sistemas operativos GNU/Linux/Unix, incluyendo Mac OS X, pueden montar un ISO. Windows 8 es la
primera (!) versión Windows que puede hacer esto. Excepto esto, nada cambia en respecto a una instalación
normal a un disco duro, vea la sección <a 
href="#x1-310003.4.1">3.4.1<!--tex4ht:ref: sec:env --></a>.
<!--l. 1556--><p class="indent" >   Cuando prepares tal instalación ISO, lo mejor es omitir el subdirectorio para el año del lanzamiento, y que
tengas <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-local</span>, en el mismo nivel que los otros árboles, (<span 
class="ec-lmtt-10">texmf-var</span>, etc.). Puedes hacer esto con las
opciones normales del directorio en el instalador.
<!--l. 1562--><p class="indent" >   Para un sistema físico de Windows (en vez de virtual), puedes grabar la imagen ISO&#x00A0;a DVD. Sin
embargo, es mejor que investigues las opciones libres de montajes &#8212; ISO, tales como WinCDEmu en
<a 
href="http://wincdemu.sysprogs.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://wincdemu.sysprogs.org/</span></a>.
<!--l. 1567--><p class="indent" >   Para integración con el sistema Windows, puedes incluir los programas <span 
class="ec-lmtt-10">w32client </span>descrito en la
sección&#x00A0;<a 
href="#x1-410004.1">4.1<!--tex4ht:ref: sec:sharedinstall --></a> y en <a 
href="http://tug.org/texlive/w32client.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/w32client.html</span></a>, que funciona de igual manera como un
ISO&#x00A0;para una instalación en red.
<!--l. 1572--><p class="indent" >   En Mac OS X, TeXShop podrá hacer uso de la instalación con DVD, si un enlace simbólico <span 
class="ec-lmtt-10">/usr/texbin</span>
apunta hacia el apropiado binario del directorio, e.g.,
                                                                                     
                                                                                     
   <div class="verbatim" id="verbatim-2">
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb11"><a 
 id="x1-43002r1"></a>sudo&#x00A0;ln&#x00A0;-s&#x00A0;/Volumes/MyTeXLive/bin/universal-darwin&#x00A0;/usr/texbin</div>
</div>
<!--l. 1577--><p class="nopar" >
<!--l. 1579--><p class="indent" >   Nota histórica: <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live 2010 fue la primera edición de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, la cual no fue más distribuida &#8216;live&#8217;. Sin
embargo, siempre requirió algunas acrobacias para ejecutar el DVD&#x00A0;o el ISO; en particular, no había manera
de configurar por lo menos una variable extra en el sistema. Si creas tu ISO&#x00A0;de una existente instalación, cabe
señalar, que no hay necesidad de esto.
<!--l. 1585--><p class="indent" >   <a id="tlmgr"></a>
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">5.   </span> <a 
 id="x1-440005"></a><span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>: Administrando tu instalación</h3>
<!--l. 1589--><p class="noindent" ><hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-44001r8"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1590--><p class="noindent" ><img 
src="../texlive-common/tlmgr-gui.png" alt="foto"  
>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;8: </span><span  
class="content"><span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>en modo GUI: página principal, después de &#8216;cargarse&#8217;.</span></div><!--tex4ht:label?: x1-44001r8 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1594--><p class="noindent" ></div><hr class="endfigure">
<!--l. 1596--><p class="indent" >   <hr class="figure"><div class="figure" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<a 
 id="x1-44002r9"></a><a 
 id="x1-44003r10"></a>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1600--><p class="noindent" ><img 
src="../texlive-common/tlmgr-general-options.png" alt="foto"  
>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;9: </span><span  
class="content"><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr </span>en modo GUI: opciones generales</span></div><!--tex4ht:label?: x1-44002r9 -->         <!--l. 1607--><p class="noindent" ><img 
src="../texlive-common/tlmgr-paper-options.png" alt="foto"  
>
                                                   <br />   <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;10:   </span><span  
class="content"><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr  </span>en   modo   GUI:
                                                   opciones del tamaño del papel</span></div><!--tex4ht:label?: x1-44003r10 -->
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1613--><p class="indent" >   </div><hr class="endfigure">
<!--l. 1615--><p class="indent" >   <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live incluye un programa nombrado <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>para administrar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live después de la instalación
inicial. Sus capacidades incluye:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">instalando,  actualizando,  archivando,  restaurando,  y  desinstalando  paquetes  individuales,
     opcionalmente tomando dependencias en consideración;
     </li>
     <li class="itemize">buscando y listando paquetes y sus descripciones;
     </li>
     <li class="itemize">listando, añadiendo, y removiendo plataformas;
     </li>
     <li class="itemize">cambiando las opciones de instalación, tales como el tamaño del papel y el origen de la localización
     (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-290003.3.1">3.3.1<!--tex4ht:ref: sec:location --></a>).</li></ul>
<!--l. 1629--><p class="indent" >   La funcionalidad de <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>&#8217;s completamente abarca el programa <span 
class="ec-lmss-10">texconfig</span>. Por lo tanto distribuiremos y
mantendremos <span 
class="ec-lmss-10">texconfig </span>para aquellos que están acostumbrados a su interfaz, pero hoy en día recomendamos
usar <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>.
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">5.1.   </span> <a 
 id="x1-450005.1"></a><span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>Modo GUI</h4>
<!--l. 1635--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>puede ser arrancado en modo GUI (figura&#x00A0;<a 
href="#x1-44001r8">8<!--tex4ht:ref: fig:tlmgr-gui --></a>) con <div class="alltt">

<!--l. 1637--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-gui</span>
</div>
</div> o en Windows mediante la vía del menú de comienzo: <span 
class="ec-lmtt-10">Start</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">Programs</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">TeX Live ...</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">TeX Live Manager</span>.
Después de pulsar &#8216;Load&#8217;, se muestra una lista de paquetes disponibles, y paquetes instalados. Esto asume, por
supuesto, que el origen de la instalación es válida y alcanzable.
<!--l. 1646--><p class="indent" >   Figuras&#x00A0;<a 
href="#x1-44002r9">9<!--tex4ht:ref: fig:tlmgr-general-options --></a> y&#x00A0;<a 
href="#x1-44003r10">10<!--tex4ht:ref: fig:tlmgr-paper-options --></a> muestran las pantallas con las opciones generales, y opciones del tamaño del
papel.
<!--l. 1650--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">5.2.   </span> <a 
 id="x1-460005.2"></a>Otras interfaces gráficas GUI para <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span></h4>
<!--l. 1652--><p class="noindent" >Además del modo descrito de <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr -gui</span>, hay otros dos programas GUI que hacen uso de <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>como el
motor de generación. Estos programas son <span 
class="ec-lmss-10">tlshell </span>(escrito en Tcl/Tk) y <span 
class="ec-lmss-10">tlcockpit </span>(escrito en Java). Estos
programas están incluidos como paquetes separados.
<!--l. 1655--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">5.3.   </span> <a 
 id="x1-470005.3"></a>Ejemplos de invocaciones en la línea de comando de <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span></h4>
<!--l. 1655--><p class="noindent" >.
<!--l. 1657--><p class="indent" >   Después de la instalación inicial, puedes actualizar el sistema a las últimas versiones disponibles con:
<div class="alltt">

<!--l. 1659--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;update</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-all</span>
</div>
</div> Si esto te pone nervioso, primero trata <div class="alltt">

<!--l. 1663--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;update</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-all</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-dry-run</span>
</div>
</div> o (menos verboso): <div class="alltt">
                                                                                     
                                                                                     

<!--l. 1667--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;update</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-list</span>
</div>
</div>
<!--l. 1671--><p class="indent" >   Este ejemplo más complejo, añade una colección, para el motor Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, desde un directorio
local:
   <div class="alltt">

<!--l. 1674--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-repository</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;/local/mirror/tlnet</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;install</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;collection-xetex</span>
</div>
</div> Genera el siguiente resultado (abreviado):
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb12"><a 
 id="x1-47002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8">install:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;collection-xetex</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8">install:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;arabxetex</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8">...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8">install:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xetex</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8">install:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xetexconfig</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47012r6"></a><span 
class="ec-lmtt-8">install:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xetex.i386-linux</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47014r7"></a><span 
class="ec-lmtt-8">running</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;post</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;install</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;action</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;for</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xetex</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47016r8"></a><span 
class="ec-lmtt-8">install:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xetex-def</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47018r9"></a><span 
class="ec-lmtt-8">...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47020r10"></a><span 
class="ec-lmtt-8">running</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;mktexlsr</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47022r11"></a><span 
class="ec-lmtt-8">mktexlsr:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Updating</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/texmf-dist/ls-R...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47024r12"></a><span 
class="ec-lmtt-8">...</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47026r13"></a><span 
class="ec-lmtt-8">running</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;fmtutil-sys</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;--missing</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47028r14"></a><span 
class="ec-lmtt-8">...</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47030r15"></a><span 
class="ec-lmtt-8">Transcript</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;written</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;on</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;xelatex.log.</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47032r16"></a><span 
class="ec-lmtt-8">fmtutil:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;/usr/local/texlive/2018/texmf-var/web2c/xetex/xelatex.fmt</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;installed.</span></div>
<!--l. 1697--><p class="indent" >   Como puedes ver, <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>instala dependencias, y se ocupa de cualquier acción necesaria post-instalación,
incluyendo la actualización de la base de datos de los nombres de los archivos, y (re)generando formatos.
Arriba, generamos nuevos formatos para Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
<!--l. 1702--><p class="indent" >   Para describir un paquete (o colección o esquema): <div class="alltt">

<!--l. 1703--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;show</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;collection-latexextra</span>
</div>
</div> el cual produce resultados de la siguiente manera:
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb13"><a 
 id="x1-47034r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8">package:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;collection-latexextra</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47036r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8">category:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Collection</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47038r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8">shortdesc:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;LaTeX</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;supplementary</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;packages</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47040r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8">longdesc:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;A</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;very</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;large</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;collection</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;of</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;add-on</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;packages</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;for</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;LaTeX.</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47042r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8">installed:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;Yes</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47044r6"></a><span 
class="ec-lmtt-8">revision:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;46963</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-47046r7"></a><span 
class="ec-lmtt-8">sizes:</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8">&#x00A0;657941k</span></div>
<!--l. 1717--><p class="indent" >   Por último, y más importante, la documentación completa se ve en <a 
href="http://tug.org/texlive/tlmgr.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/tlmgr.html</span></a>,
o: <div class="alltt">

<!--l. 1719--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-help</span>
</div>
</div>
<!--l. 1723--><p class="noindent" >
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">6.   </span> <a 
 id="x1-480006"></a>Notas sobre Windows</h3>
<!--l. 1726--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">6.1.   </span> <a 
 id="x1-490006.1"></a>Características específicas de Windows</h4>
<!--l. 1729--><p class="noindent" >Bajo Windows, el instalador hace varias cosas extra:
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Menús y acceso rápido.</span> </dt><dd 
class="description">Un  nuevo  submenú  del  menú  de  Start  es  instalado,  el  cual  contiene
     entradas para algunas programas del GUI (<span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>, <span 
class="ec-lmss-10">texdoctk</span>, el PS_View (<span 
class="ec-lmss-10">psv</span>) pre-visualizador de
     PostScript) y alguna documentación.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Associación de archivos.</span> </dt><dd 
class="description">Si  está  activado,  le  permitirán  a  programas  como  <span 
class="ec-lmss-10">TeXworks</span>,  <span 
class="ec-lmss-10">Dviout</span>,  y
     <span 
class="ec-lmss-10">PS_view </span>en convertirse en la norma para sus respectivos tipos de archivos, o tener una entrada
     de doble clic en el menú de &#8216;Open with&#8217;, para esos tipos de archivos.
                                                                                     
                                                                                     
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Conversor de bitmap a eps.</span> </dt><dd 
class="description">Varios formatos de bitmap tienen una entrada <span 
class="ec-lmss-10">bitmap2eps </span>en sus &#8216;Open
     with&#8217; del menú accedido mediante el doble clic. Bitmap2eps es un programa simple el cual permite
     que <span 
class="ec-lmss-10">sam2p </span>o <span 
class="ec-lmss-10">bmeps </span>hagan el trabajo.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Ajuste automático de acceso a la ruta.</span> </dt><dd 
class="description">No requiere procedimientos manuales de configuración.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Desinstalador.</span> </dt><dd 
class="description">El  instalador  crea  una  entrada  bajo  &#8216;Add/Remove  Programs&#8217;  para  <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>  Live.  El
     tabulador &#8216;uninstall&#8217; del GUI&#x00A0;de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live Manager, se encarga de esto. Para la instalación con
     un usuario solamente, el instalador también crea un ingreso de desinstalación, que se encuentra
     bajo el menú de Start o Comienzo.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Write-protect</span> </dt><dd 
class="description">Para una instalación con privilegios administrativos, los directorios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;son
     write-protected, o protegidos-contra-escritura, siempre y cuando <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;haya sido instalado
     en un disco que no sea removible y formateado bajo el sistema de partición de NTFS.</dd></dl>
<!--l. 1762--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">6.2.   </span> <a 
 id="x1-500006.2"></a>Software adicional incluido en Windows</h4>
<!--l. 1763--><p class="noindent" >Para finalizar, una instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live necesita paquetes de ayuda, los cuales no son comúnmente
encontrados en ordenador de Windows. Por lo tanto <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live provee las piezas perdidas:
     <dl class="description"><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Perl y Ghostscript</span> </dt><dd 
class="description">Por la importancia de Perl y Ghostscript, <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live incluye copias &#8216;escondidas&#8217;,
     de estos programas. Hay programas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live que necesitan saber donde encontrarlos, pero
     no engañan su presencia, a través de variables del sistema, o las preferencias del registro. En sí,
     no son instalaciones a mayor escala, y no deben interferir con instalaciones de Perl o Ghostscript.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">PS_View.</span> </dt><dd 
class="description">También  instalado  está  PS_View,  y  el  pre-visualizador  de  PostScript  a  PDF;  vea  la
     imagen&#x00A0;<a 
href="#x1-50001r11">11<!--tex4ht:ref: fig:psview --></a>
     <!--l. 1779--><p class="noindent" ><hr class="figure"><div class="figure" 
><a 
 id="x1-50001r11"></a> <img 
src="../texlive-common/psview.png" alt="foto"  
>
<br /> <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;11: </span><span  
class="content">PS_View: ¡altos aumentos disponibles!</span></div><!--tex4ht:label?: x1-50001r11 -->
     <!--l. 1782--><p class="noindent" ></div><hr class="endfigure">
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">dviout.</span> </dt><dd 
class="description">También está instalado <span 
class="ec-lmss-10">dviout</span>, un visualizador de DVI. Al comienzo, cuando pre-visualices archivos
     con <span 
class="ec-lmss-10">dviout</span>, creará fuentes, porque las fuentes del sistema no fueron instaladas. Después de esto, habrás
     creado la mayoría de las fuentes que uses, y raramente verás la ventana de creación de fuentes
     nuevamente. Para más información acerca de esto (recomendable) puede encontrarse en la ayuda en
     línea.
     </dd><dt class="description">
<span class="TEX"><span 
class="ec-lmbx-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmbx-10">E</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">X</span></span><span 
class="ec-lmbx-10">works.</span> </dt><dd 
class="description"><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>works es un editor de texto, diseñado para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y con un visualizador integrado de
     PDF.
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">Herramientas de línea de Comando.</span> </dt><dd 
class="description">Un número de puertos en Windows, de programas basados en el
     intérprete de la línea de comando de Unix, son instalados también con los binarios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Estos
     incluye <span 
class="ec-lmss-10">gzip</span>, <span 
class="ec-lmss-10">unzip</span>, y las utilidades de del conjunto de <span 
class="ec-lmss-10">xpdf </span>(<span 
class="ec-lmss-10">pdfinfo</span>, <span 
class="ec-lmss-10">pdffonts</span>, &#x2026;). El visualizador <span 
class="ec-lmss-10">xpdf </span>no
     está disponible para Windows. Una alternativa es el visualizador Sumatra PDF, disponible de
     <a 
href="https://sumatrapdfreader.org/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">https://sumatrapdfreader.org/</span></a>
     </dd><dt class="description">
<span 
class="ec-lmbx-10">fc-list, fc-cache, </span><span 
class="ec-lmbx-10">&#x2026;</span> </dt><dd 
class="description">Las herramientas de la librería de fontconfig, le permite a Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> a manipular fuentes del
     sistema en Windows. Usted puede usar <span 
class="ec-lmss-10">fc-list </span>para determinar los nombres de las fuentes que pasan con el
     extendido comando <span 
class="ec-lmtt-10">\font</span>. Y si es necesario, ejecute <span 
class="ec-lmss-10">fc-cache </span>primero para actualizar la información de la
     fuente.
     </dd></dl>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1814--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">6.3.   </span> <a 
 id="x1-510006.3"></a>El Perfil del Usuario es Casa</h4>
<!--l. 1817--><p class="noindent" >Las partes homólogas en Windows, del directorio de la casa en Unix, es el directorio <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">%USERPROFILE</span></span></span>. Bajo
Windows XP, esto es usualmente <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">C:\Documents</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;and</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Settings\&#x003C;username&#x003E;</span></span></span>, y bajo Windows Vista y
versiones más recientes, es <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">C:\Users\&#x003C;username&#x003E;</span></span></span>. En el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>, y Kpathsea en general, <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~</span></span></span>
expandirá apropiadamente en ambos Windows y Unix.
<!--l. 1824--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">6.4.   </span> <a 
 id="x1-520006.4"></a>El registro de Windows</h4>
<!--l. 1827--><p class="noindent" >Windows almacena casi todos los datos de configuración en su registro. El registro contiene un set de claves
organizadas en jerarquía, con claves de la raíz del sistema. Las más importantes para los programas de
instalación, son <span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">HKEY_CURRENT_USER</span></span> y <span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">HKEY_LOCAL_MACHINE</span></span>, que abreviando serían la <span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">HKCU</span></span> y <span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">HKLM</span></span>. La parte
<span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">HKCU</span></span> del registro, está en el directorio de la casa del usuario (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-510006.3">6.3<!--tex4ht:ref: sec:winhome --></a>). <span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">HKLM</span></span> está normalmente en un
subdirectorio del directorio de Windows.
<!--l. 1836--><p class="indent" >   En algunos casos, la información puede ser obtenida a través de variables del sistema, pero otras
informaciones, como la localización de accesos directos, es necesario consultar el registro. También la fijación
permanente de variables del sistema, requieren acceso al registro.
<!--l. 1841--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">6.5.   </span> <a 
 id="x1-530006.5"></a>Permisos en Windows</h4>
<!--l. 1844--><p class="noindent" >En versiones más recientes de Windows, una distinción es hecha, entre usuarios regulares y administradores, y
son estos últimos los que tienen acceso sin permisos, al sistema operativo. Por lo tanto, hemos hecho un
esfuerzo, en hacer la instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live permisible, sin privilegios administrativos.
<!--l. 1850--><p class="indent" >   Si el instalador se comienza, con permisos administrativos, hay una opción que permite seleccionar, que
esto sea asequible para todos los usuarios. Si esta opción es seleccionada, enlaces de acceso directo, serán
creados para todos los usuarios, y el entorno del sistema será modificado. De otra manera, los enlaces de acceso
directo, al igual que las entradas del menú, serán creadas para el usuario actual, y el entorno del usuario, es
por lo tanto modificado.
<!--l. 1858--><p class="indent" >   Cualquiera que sea el estatus del administrador, la raíz estándar de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live que es propuesta por el
instalador, estará siempre bajo <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">%SystemDrive%</span></span></span>. El instalador siempre evalúa si la raíz tiene permisos de
escritura para el usuario actual.
<!--l. 1863--><p class="indent" >   Puede resultar un problema, si un usuario no es un administrador y <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> ya existe en la ruta de búsqueda.
Debido a que la ruta efectiva, consiste de la ruta del sistema, seguida por la ruta del usuario, el nuevo
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live nunca tendrá precedencia. Como medio de seguridad, el instalador crea un enlace de
acceso directo a la línea de comando, en el cual, el nuevo binario de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, es antepuesto a la
ruta de búsqueda local. El nuevo <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live siempre se podrá usar, dentro de tal intérprete de la
línea de comando. El enlace de acceso directo a <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>works, si está instalado, siempre antepondrá
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live a la ruta de búsqueda, por lo tanto, debe ser también inmune a este problema de la
ruta.
<!--l. 1874--><p class="indent" >   Debe saber, que aunque haya accedido al sistema, como administrador, no obstante necesita,
en obtener privilegios administrativos. En realidad, no es necesario en acceder al sistema como
administrador. En vez de ello, con un clic a mano derecha, del programa, o en el enlace del programa
que se desea ejecutar, usualmente te ofrece una opción &#8216;Ejecutar como administrador&#8217; o &#8216;Run as
administrator&#8217;
<!--l. 1880--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">6.6.   </span> <a 
 id="x1-540006.6"></a>Incrementando la memoria máxima en Windows y Cygwin</h4>
<!--l. 1883--><p class="noindent" >Usuarios de Windows y Cygwin (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-190003.1.4">3.1.4<!--tex4ht:ref: sec:cygwin --></a> para los métodos específicos de instalación en Cygwin)
pueden inesperadamente verse en la situación que han agotado la memoria del sistema, cuando estén
ejecutando algunos de los programas que están en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Por ejemplo, <span 
class="ec-lmss-10">asy </span>puede agotar la memoria, si
usted asigna un array de 25,000 reales, y Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;puede agotar la memoria, si se trata de procesar un
documento con muchas fuentes grandes.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1891--><p class="indent" >   Para Cygwin, puede incrementar la cantidad de memoria disponible, a través de las instrucciones de la
Guía del Usuario de Cygwin. (<a 
href="http://www.cygwin.com/cygwin-ug-net/setup-maxmem.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.cygwin.com/cygwin-ug-net/setup-maxmem.html</span></a>).
<!--l. 1895--><p class="indent" >   En Windows, tiene que crear un archivo, digamos <span 
class="ec-lmtt-10">moremem.reg</span>, con estas líneas:
<!--l. 1898--><p class="indent" >
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb14"><a 
 id="x1-54002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-9">Windows</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;Registry</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;Editor</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;Version</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;5.00</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-54004r2"></a><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-54006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-9">[HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Cygwin]</span><br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-54008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-9">"heap_chunk_in_mb"=dword:ffffff00</span></div>
<!--l. 1905--><p class="noindent" >y después ejecute el comando <span 
class="ec-lmtt-10">regedit /s moremem.reg </span>como administrador. (Si desea cambiar la memoria
solamente para el usuario actual, en vez de sistema global, utilice <span 
class="ec-lmtt-10">HKEY_CURRENT_USER</span>.)
<!--l. 1909--><p class="noindent" >
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">7.   </span> <a 
 id="x1-550007"></a>Una guía de usuario para Web2C</h3>
<!--l. 1911--><p class="noindent" >Web2C es una colección integrada de programas relacionados con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> como tal, MetaPost, BibTeX,
etc. Es el corazón de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. La página en el Internet, para Web2C, junto con el actual manual y más es
<a 
href="http://tug.org/web2c" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/web2c</span></a>.
<!--l. 1916--><p class="indent" >   Un poco de historia: La implementación original fue por Tomas Rokicki, quien en 1987, desarrolló el primer
sistema <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>-to-C basado en archivos que se cambiaron bajo Unix, los cuales fueron primariamente el trabajo
original de Howard Trickey y Pavel Curtis. Tim Morgan se convirtió en el mantenedor del sistema, y durante
este período, el nombre como tal cambió a Web-to-C. En 1990, Karl Berry se hizo responsable del trabajo,
ayudado por docenas de contribuidores adicionales, y en 1997 le dio el batón de relevo a Olaf Weber, quien se
lo devolvió a Karl, en el 2006.
<!--l. 1925--><p class="indent" >   El sistema Web2C opera en Unix, versiones de 32-bits en Windows, Mac OS X, y otros sistemas operativos.
Utiliza el código original de Knuth, para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> y otros programas básicos escritos en el sistema
literal <span 
class="ec-lmtt-10">WEB </span>y los traduce, a código C. Los principales programas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> que operan así, son los
siguientes:
<!--l. 1931--><p class="indent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">bibtex, biber</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1932--><p class="noindent" >Respaldo bibliográfico.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dvicopy</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1933--><p class="noindent" >Expande las referencias virtuales de fuentes, a archivos DVI.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dvitomp</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1935--><p class="noindent" >DVI a MPX (MetaPost pictures).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">dvitype</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1936--><p class="noindent" >DVI a texto leíble por humanos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">gftodvi</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1937--><p class="noindent" >Conversor de fuentes genéricas.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">gftopk</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1938--><p class="noindent" >Conversor de fuentes <span 
class="ec-lmtt-10">.pk</span>.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">gftype</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1939--><p class="noindent" >Archivo de <span 
class="ec-lmtt-10">.gf </span>a texto leíble por humanos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">mf </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1940--><p class="noindent" >Creando familias de fuentes.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">mft</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1941--><p class="noindent" >Imprimiendo código de Metafont.
                                                                                     
                                                                                     
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">mpost</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1942--><p class="noindent" >Creación de diagramas técnicos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">patgen</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1943--><p class="noindent" >Creación de patrones de separaciones silábicas.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">pktogf</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1944--><p class="noindent" >Conversor de fuente de formato <span 
class="ec-lmtt-10">.pk </span>a fuentes genéricas
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">pktype</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1945--><p class="noindent" >Conversor de fuente de formato <span 
class="ec-lmtt-10">.pk </span>a texto leíble por humanos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">pltotf</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1947--><p class="noindent" >Lista de texto regular a TFM.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">pooltype</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1948--><p class="noindent" >Archivos pool <span 
class="ec-lmtt-10">WEB </span>de visualización.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">tangle</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1949--><p class="noindent" >Programación <span 
class="ec-lmtt-10">WEB </span>a Pascal.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">tex </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1950--><p class="noindent" >Tipografía.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">tftopl</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1951--><p class="noindent" >Conversor de TFM a lista de propiedad de texto regular.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">vftovp</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1952--><p class="noindent" >Conversor de fuente virtual a lista de propiedad virtual.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">vptovf</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1953--><p class="noindent" >Conversor de lista de propiedad virtual a fuente virtual.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmss-10">weave</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1954--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">WEB</span></dd></dl>
<!--l. 1957--><p class="noindent" >Las funciones precisas y sintaxis de estos programas están descritas en la documentación de los paquetes
individuales y en el propio Web2C. Sin embargo, el conocer los principios básicos que gobiernan toda la familia
de programas, le ayudará con la instalación de Web2C.
<!--l. 1964--><p class="indent" >   Todos los programas honoran estas opciones estándar de GNU:
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--help</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1966--><p class="noindent" >imprimir sumario de uso básico.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--verbose</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1967--><p class="noindent" >imprimir reporte detallado del progreso.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--version</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 1968--><p class="noindent" >imprimir información de la versión, y salida.</dd></dl>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 1972--><p class="indent" >   Para localizar los archivos, los programa de Web2C usan la librería de ruta de búsqueda Kpathsea
(<a 
href="http://tug.org/kpathsea" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/kpathsea</span></a>). Esta librería utiliza una combinación de variables de entorno del
sistema, y unos archivos de configuración para optimizar la búsqueda de la inmensa colección de
archivos de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Web2C puede escanear varios árboles de directorios simultáneamente, lo cual
tiene uso en la mantención de la distribución estándar de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> y extensiones personales y locales
en los árboles. Para agilizar las búsquedas de archivos, la raíz de cada árbol tiene un archivo
<span 
class="ec-lmtt-10">ls-R</span>, que contiene la entrada, que muestra el nombre y la ruta, para todos los archivos bajo la
raíz.
<!--l. 1985--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">7.1.   </span> <a 
 id="x1-560007.1"></a>Ruta de acceso Kpathsea</h4>
<!--l. 1988--><p class="noindent" >Vamos a describir el mecanismo de la ruta de búsqueda genérica de la librería de Kpathsea.
<!--l. 1991--><p class="indent" >   Le llamamos una ruta de búsqueda a un guión- o semi guión-de una lista separada de <span 
class="ec-lmri-10">elementos de ruta</span>,
que son básicamente nombres de directorios. Una ruta de búsqueda puede provenir (de una combinación) de
muchos orígenes. Para encontrar un archivo &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">mi-archivo</span>&#8217; alrededor de una ruta &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.:/dir</span>&#8217;, Kpathsea revisa
cada uno de los elementos de la ruta en orden: primero <span 
class="ec-lmtt-10">./mi-archivo</span>, luego <span 
class="ec-lmtt-10">/dir/mi-archivo</span>, que indica el
primer archivo (o archivos) que correspondan con el mismo.
<!--l. 2001--><p class="indent" >   Para poder adaptar óptimamente las convenciones de todos los sistemas operativos, en sistemas no-Unix
Kpathsea puede usar separadores de los nombres de archivos, que difieren de dos puntos (&#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">:</span>&#8217;) y barra oblicua
(&#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">/</span>&#8217;).
<!--l. 2006--><p class="indent" >   Para revisar un elemento particular de ruta <span 
class="ec-lmro-10">p</span>, Kpathsea primero revisa si una base de datos prefabricada
(vea &#8220;Base de datos de nombres de archivos&#8221; Filename database) en la página&#x00A0;<a 
href="#x1-640007.2">7.2<!--tex4ht:ref: sec:filename-database --></a> aplica a <span 
class="ec-lmro-10">p</span>, i.e., si la base de
datos se encuentra en un directorio que es un prefijo de <span 
class="ec-lmro-10">p</span>. Si esto es así, la especificación de la ruta tiene que
corresponder, con los contenidos de la base de datos.
<!--l. 2015--><p class="indent" >   Si la base de datos no existe, o no aplica a este elemento de ruta, o no corresponde con ningún archivo, el
sistema de archivos es escaneado (si esto no ha sido prohibido por alguna especificación que comience con
&#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">!!</span>&#8217;&#x00A0;y si el archivo que está siendo buscado, ya existe). Kpathsea construye la lista de directorios que
corresponde con este elemento de la ruta, y luego revisa en cada uno de estos elementos, por el archivo que se
está buscando.
<!--l. 2024--><p class="indent" >   El &#8220;archivo tiene que existir&#8221; es una condición que viene a relucir con los archivos &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.vf</span>&#8217; y los archivos de
ingreso que son leídos por el comando <span 
class="ec-lmtt-10">\openin </span>de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Estos archivos quizás no existan (e.g., <span 
class="ec-lmtt-10">cmr10.vf</span>), y
por lo lo tanto, sería un error, en escanear el disco para encontrarlos. Por tal motivo, si usted comete
el error en no actualizar <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R </span>cuando instala un archivo nuevo &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.vf</span>&#8217;, este archivo nunca será
encontrado.
<!--l. 2033--><p class="indent" >   Aunque el elemento más simple y más común es el nombre de un directorio, Kpathsea respalda
características adicionales, en las rutas de búsquedas: valores superpuestos estándar, nombres de variables del
sistema, valores de configuración del archivo, directorios de usuarios, y búsqueda de subdirectorios recursivos.
Por lo tanto, decimos que Kpathsea <span 
class="ec-lmri-10">expande </span>un elemento de la ruta, que quiere decir que transforma todas las
especificaciones, en nombre o nombres básicos de directorios. Esto es descrito en las siguientes secciones en el
mismo orden que esto se lleva a cabo.
<!--l. 2044--><p class="indent" >   Note que si el nombre de archivo que se está buscando, es un relativo absoluto, o implícitamente, i.e.,
comienza con &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">/</span>&#8217; o &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">./</span>&#8217; o &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">../</span>&#8217;, Kpathsea simplemente revisa si este archivo existe.
<!--l. 2059--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.1.   </span> <a 
 id="x1-570007.1.1"></a>Orígenes de la ruta</h5>
<!--l. 2062--><p class="noindent" >Una ruta de acceso, puede provenir de muchos orígenes. Kpathsea las utiliza, en el siguiente orden:
<!--l. 2065--><p class="indent" >
     <ol  class="enumerate1" >
     <li 
  class="enumerate" id="x1-57002x1">Una variable especificada por el usuario, por ejemplo, <span 
class="ec-lmtt-10">TEXINPUTS</span>. Variables de entorno del sistema
     con un período y un nombre de programa impuesto, sobreponen; e.g., si &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">latex</span>&#8217; es el nombre del
     programa que está siendo ejecutado, entonces <span 
class="ec-lmtt-10">TEXINPUTS.latex </span>sobrepondrá <span 
class="ec-lmtt-10">TEXINPUTS</span>.
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-57004x2">Un  archivo  de  configuración  de  un  programa-específico,  por  ejemplo,  una  línea  &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">S /a:/b</span>&#8217;  en
     <span 
class="ec-lmtt-10">config.ps </span>de <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>.
                                                                                     
                                                                                     
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-57006x3">Un archivo de configuración Kpathsea <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>, conteniendo una línea &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">TEXINPUTS=/c:/d</span>&#8217; (vea
     más abajo).
     </li>
     <li 
  class="enumerate" id="x1-57008x4">El tiempo de compilación estándar.</li></ol>
<!--l. 2087--><p class="noindent" >Puede ver cada uno de estos valores para alguna ruta de búsqueda, usando opciones de depuración (vea &#8220;Acciones
de depuración&#8221; en la página&#x00A0;<a 
href="#x1-680007.2.4">68<!--tex4ht:ref: sec:debugging --></a>).
<!--l. 2091--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.2.   </span> <a 
 id="x1-580007.1.2"></a>Archivos Config</h5>
<!--l. 2093--><p class="noindent" >Kpathsea lee <span 
class="ec-lmri-10">archivos de configuración ejecutables </span>nombrado <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>para la ruta de búsqueda y otras
definiciones. La ruta de búsqueda que se utiliza para buscar estos archivos, es nombrada <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCNF</span>, pero no
recomendamos especificar esta (o cualquier otra) variable del sistema.
<!--l. 2100--><p class="indent" >   En vez de esto, una instalación normal resulta en un archivo <span 
class="ec-lmtt-10">.../2018/texmf.cnf</span>. Si tienes que hacer
modificaciones o cambios a las configuraciones estándares (algo normalmente innecesario), este es el lugar para
ponerlos. El principal archivo de configuración está en el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">.../2018/texmf-dist/web2c/texmf.cnf</span>.
Usted no debe editar este último archivo, debido a que los cambios serán perdidos, tan pronto como la versión
de la distribución sea actualizada.
<!--l. 2109--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmri-10">Todos </span>los archivos <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>en la ruta de búsqueda serán leídos, y las definiciones en archivos más
recientes, sobrepondrán aquellas definiciones de los primeros archivos. Por ejemplo, con una ruta de búsqueda
de <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">.:$TEXMF</span></span></span>, los valores de <span 
class="ec-lmtt-10">./texmf.cnf </span>sobrepondrán aquellos de <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMF/texmf.cnf</span></span></span>.
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Comentarios comienzan con &#x00A0; <span 
class="ec-lmtt-10">% </span>y continúan hasta el final de la línea.
     </li>
     <li class="itemize">Líneas en blanco, son ignoradas.
     </li>
     <li class="itemize">Un <span 
class="ec-lmtt-10">\ </span>en el final de la línea, actúa como un carácter de continuación, i.e., la próxima línea es
     adjunta. Espacio en blanco al comienzo de líneas continuativas no es ignorado.
     </li>
     <li class="itemize">Cada línea restante, tiene la forma: <div class="alltt">
    
     <!--l. 2131--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
     <span 
class="ec-lmro-10">variable</span><span 
class="ec-lmtt-10">[.</span><span 
class="ec-lmro-10">progname</span><span 
class="ec-lmtt-10">]</span>
     <span 
class="ec-lmtt-10">[=]</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmro-10">valor</span>
</div>
     </div>donde el &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">=</span>&#8217; y espacio en blanco alrededor son opcionales.
     </li>
     <li class="itemize">El nombre de la <span 
class="ec-lmro-10">variable </span>puede contener cualquier carácter otro que no sea un espacio en blanco, &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">=</span>&#8217;, o
     &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.</span>&#8217;, pero lo más seguro es quedarse con &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">A-Za-z_</span>&#8217;.
     </li>
     <li class="itemize">Si &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.</span><span 
class="ec-lmro-10">progname</span>&#8217; está presente, la definición solamente aplica si el programa que está ejecutándose es
     nombrado <span 
class="ec-lmro-10">progname </span>o <span 
class="ec-lmro-10">progname</span><span 
class="ec-lmtt-10">.exe</span>. Esto permite, por ejemplo, diferentes sabores de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> que tengan
     diferentes rutas de búsquedas.
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmro-10">valor </span>puede contener cualquier carácter excepto &#x00A0; <span 
class="ec-lmtt-10">%</span>&#x00A0;y &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">@</span>&#8217;. La función <span 
class="ec-lmtt-10">$</span><span 
class="ec-lmro-10">var</span><span 
class="ec-lmtt-10">.</span><span 
class="ec-lmro-10">prog </span>no está disponible a
     mano derecha; en vez de ello, tiene que usar una variable adicional. Una &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">;</span>&#8217; en la variable <span 
class="ec-lmro-10">value </span>es
     traducida a &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">:</span>&#8217;&#x00A0;si el sistema operativo es Unix; esto es provechoso y ventajoso, el tener un solo archivo
     <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>para Unix, MS-DOS y sistemas Windows.
                                                                                     
                                                                                     
     </li>
     <li class="itemize">Todas las definiciones son leídas antes de que cualquier cosa se expanda, de esta forma las variables
     pueden ser referidas antes que sean definidas.</li></ul>
<!--l. 2172--><p class="noindent" >Un fragmento de un archivo de configuración que ilustra la mayoría de estos puntos es mostrado
abajo:
<!--l. 2177--><p class="indent" >
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb15">
<a 
 id="x1-58002r1"></a><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">TEXMF</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;{$TEXMFLOCAL,!!$TEXMFMAIN}</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-58004r2"></a><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">TEXINPUTS.latex</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;.;$TEXMF/tex/{latex,generic;}//</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-58006r3"></a><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">TEXINPUTS.fontinst</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;.;$TEXMF/tex//;$TEXMF/fonts/afm//</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-58008r4"></a><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">%</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;e-TeX</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;related</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;files</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-58010r5"></a><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">TEXINPUTS.elatex</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;.;$TEXMF/{etex,tex}/{latex,generic;}//</span>
<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-58012r6"></a><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">TEXINPUTS.etex</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;=</span><span 
class="ec-lmtt-8x-x-87">&#x00A0;.;$TEXMF/{etex,tex}/{eplain,plain,generic;}//</span>
   </div>
<!--l. 2182--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.3.   </span> <a 
 id="x1-590007.1.3"></a>Expansión de la ruta</h5>
<!--l. 2185--><p class="noindent" >Kpathsea reconoce ciertos caracteres especiales en rutas de búsqueda, similar a aquellos que están disponibles
en las shells (intérprete de línea de comando) de Unix. Como ejemplo general, la ruta compleja,
<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~$USER/{foo,bar}//baz</span></span></span>, expande a todos los subdirectorios bajo directorios <span 
class="ec-lmtt-10">foo </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">bar </span>en el directorio de la
casa de <span 
class="ec-lmtt-10">$USER </span>que contiene un directorio o archivo <span 
class="ec-lmtt-10">baz</span>. Estas expansiones son explicadas en la sección más
adelante.
<!--l. 2195--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.4.   </span> <a 
 id="x1-600007.1.4"></a>Expansión estándar</h5>
<!--l. 2198--><p class="noindent" >Si la ruta de búsqueda de más alta prioridad (vea &#8220;Orígenes de la ruta&#8221; Path Sources) en la página&#x00A0;<a 
href="#x1-570007.1.1">7.1.1<!--tex4ht:ref: sec:path-sources --></a>
contiene un <span 
class="ec-lmri-10">dos puntos </span>adicional (i.e., líderes, sobrantes, o dobles), Kpathsea inserta en ese punto, la próxima
ruta de búsqueda de más alta prioridad que es definida. Si esa ruta insertada, tiene un extra
punto, lo mismo pasa con la próxima ruta de más alta prioridad. Por ejemplo, dada la variable del
sistema:
   <div class="alltt">

<!--l. 2207--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">setenv</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;TEXINPUTS</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;/home/karl:</span>
</div>
</div> y un valor <span 
class="ec-lmtt-10">TEXINPUTS </span>del archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>de
   <div class="alltt">

<!--l. 2212--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">.:$TEXMF/tex</span>
</div>
</div> entonces el valor final usado para la búsqueda será:
   <div class="alltt">

<!--l. 2217--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">/home/karl:.:$TEXMF//tex</span>
</div>
</div>
<!--l. 2221--><p class="indent" >   Debido a que es innecesario insertar el valor estándar en más de un lugar, Kpathsea cambia solamente un
extra &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">:</span>&#8217;&#x00A0;y deja cualquier otro en su lugar. Primero revisa un líder &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">:</span>&#8217;, y luego un sobrante &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">:</span>&#8217;, y más tarde un
doble &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">:</span>&#8217;.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 2226--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.5.   </span> <a 
 id="x1-610007.1.5"></a>Expansión de corchetes</h5>
<!--l. 2229--><p class="noindent" >Una función que es útil, es la expansión de los corchetes, lo cual quiere decir que, por ejemplo, <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">v{a,b}w</span></span></span> se
expande a <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">vaw:vbw</span></span></span>. Nidos son permitidos. Esto tiene su uso, para implementar múltiples jerarquías de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>,
asignando una lista de corchetes a <span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMF</span>. Por ejemplo, en el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>, una definición como esta
(simplificada para este ejemplo) es hecha:
                                                                                     
                                                                                     
   <div class="verbatim" id="verbatim-3">
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb16"><a 
 id="x1-61002r1"></a>             TEXMF&#x00A0;=&#x00A0;{$TEXMFVAR,$TEXMFHOME,<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-61004r2"></a>        !!$TEXMFLOCAL,!!$TEXMFDIST}</div>
</div>
<!--l. 2240--><p class="nopar" >Después podemos usar esto para definir, por ejemplo, la ruta de ingreso de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
                                                                                     
                                                                                     
   <div class="verbatim" id="verbatim-4">
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb17"><a 
 id="x1-61006r1"></a>             TEXINPUTS&#x00A0;=&#x00A0;.;$TEXMF/tex//</div>
</div>
<!--l. 2245--><p class="nopar" >
<!--l. 2247--><p class="indent" >   lo cual quiere decir, que después de buscar en el directorio actual, los árboles <span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMFVAR/tex</span>,
<span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMFHOME/tex</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMFLOCAL/tex</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMFDIST/tex</span>, <span 
class="ec-lmri-10">solamente </span>serán buscados (los últimos dos, a través
de los archivos de la base de datos <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R</span>). Es una manera conveniente para operar con dos estructuras paralelas
de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, una &#8220;congelada&#8221; (en un CD, por ejemplo), y la otra que está constantemente actualizada con las
nuevas versiones tan pronto como estas estén disponibles. Mediante el uso de la variable <span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMF </span>en todas
las definiciones, uno se asegura que los árboles recientemente actualizados, sean los primeros, en
encontrarse.
<!--l. 2260--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.6.   </span> <a 
 id="x1-620007.1.6"></a>Expansión del subdirectorio</h5>
<!--l. 2263--><p class="noindent" >Dos o más barras oblicuas consecutivas, en un elemento de ruta después de un directorio <span 
class="ec-lmro-10">d</span>, es reemplazado por
todos los subdirectorios de <span 
class="ec-lmro-10">d</span>: primero aquellos subdirectorios bajo <span 
class="ec-lmro-10">d</span>, después los sub-subdirectorios bajo
ellos, y así sucesivamente. En cada nivel, el orden por el cual los directorios son buscados, <span 
class="ec-lmri-10">no es</span>
<span 
class="ec-lmri-10">especificado</span>.
<!--l. 2270--><p class="indent" >   Si se especifica cualquier componente de un nombre de un archivo después de &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">//</span>&#8217;, solamente los
subdirectorios con los componentes que correspondan, son incluídos. Por ejemplo, &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">/a//b</span>&#8217; expande
a los directorios <span 
class="ec-lmtt-10">/a/1/b</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">/a2b</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">a/1/1/b</span>, y así continúa, pero no a directorios como <span 
class="ec-lmtt-10">/a/b/c</span>, o
<span 
class="ec-lmtt-10">/a/1</span>.
<!--l. 2276--><p class="indent" >   Construcciones múltiples &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">//</span>&#8217; en una ruta, son posibles, pero &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">//</span>&#8217; en el comienzo de una ruta, es
ignorado.
<!--l. 2280--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.1.7.   </span> <a 
 id="x1-630007.1.7"></a>Lista de caracteres especiales y su significado: un sumario</h5>
<!--l. 2280--><p class="noindent" >.
<!--l. 2282--><p class="indent" >   La siguiente lista es un sumario de los caracteres especiales de los archivos de configuración de
Kpathsea.
<!--l. 2287--><p class="noindent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">:</span>      </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2288--><p class="noindent" >Separador en la especificación de la ruta, en el principio o el final de la ruta, substituye la expansión
     de la ruta estándar.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">;</span>      </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2291--><p class="noindent" >Separador en sistemas non-Unix (actúa como <span 
class="ec-lmtt-10">:</span>).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">$</span>      </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2293--><p class="noindent" >Expansión de variable.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">~</span>      </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2294--><p class="noindent" >Representa el directorio de casa del usuario.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">{...}</span>  </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2296--><p class="noindent" >Expansión de corchetes.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">//</span>     </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2297--><p class="noindent" >Expansión de subdirectorio (puede ocurrir en cualquier lugar de la ruta, excepto en el principio).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">%</span>      </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2299--><p class="noindent" >Comienzo de comentario.
                                                                                     
                                                                                     
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">\</span>      </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2300--><p class="noindent" >Carácter de continuación (permite entradas de múltiples líneas).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">!!</span>     </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2302--><p class="noindent" >Búsqueda <span 
class="ec-lmri-10">solamente </span>en la base de datos para localizar el archivo, <span 
class="ec-lmri-10">no </span>busca en el disco.</dd></dl>
<!--l. 2306--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">7.2.   </span> <a 
 id="x1-640007.2"></a>Base de datos de nombres de archivos</h4>
<!--l. 2309--><p class="noindent" >Kpathsea usa todos los medios para minimizar el acceso al disco para las búsquedas. No obstante a ello, buscar
un posible directorio para un archivo dado, entre tantas instalaciones con suficientes directorios, puede tomar
un tiempo excesivo (esto es especialmente verdad si muchos directorios de fuentes tienen que ser
transpuestos.)
<!--l. 2315--><p class="indent" >   Un archivo <span 
class="ec-lmtt-10">aliases </span>de una segunda base de datos, permite dar nombres adicionales a los archivos que
están listados en <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R</span>. Esto puede ser útil, para confirmar las convenciones de nombre de archivos DOS 8.3 en
aquellos archivos originales.
<!--l. 2320--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.2.1.   </span> <a 
 id="x1-650007.2.1"></a>La base de datos de nombres de archivos</h5>
<!--l. 2323--><p class="noindent" >Como se explicó anteriormente, el nombre del principal nombre de archivo de la base de datos
tiene que ser <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R</span>. Puede poner uno en la raíz de cada jerarquía de su instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> para
que así sea buscada (<span 
class="ec-lmtt-10">$TEXMF </span>por estándar. Kpathsea busca archivos <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R </span>alrededor de la ruta
<span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFDBS</span>).
<!--l. 2329--><p class="indent" >   La manera recomendable para crear y mantener &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">ls-R</span>&#8217; es mediante la ejecución de <span 
class="ec-lmtt-10">mktexlsr</span>, que está
incluído con la distribución. Es invocado por varios scripts &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">mktex</span>&#8217;. En principio, este script solo ejecuta el
comando <div class="alltt">

<!--l. 2333--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">cd</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmro-10">/tu/raíz/texmf</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&amp;&amp;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">/</span></span><span 
class="ec-lmtt-10">ls</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;-1LAR</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;./</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003E;ls-R</span>
</div>
</div> asumiendo que tu sistema de <span 
class="ec-lmtt-10">ls </span>produce el formato correcto en el resultado final (GNU <span 
class="ec-lmtt-10">ls </span>está bien). Para
asegurarnos que la base de datos siempre esté actualizada, es más fácil en reedificar esta base de
datos, regularmente, a través de <span 
class="ec-lmtt-10">cron</span>, de esa manera es automáticamente actualizada cuando los
archivos de instalación cambien, tal como ocurre después de instalar o actualizar un paquete de
<span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>.
<!--l. 2344--><p class="indent" >   Si un archivo no puede ser encontrado en la base de datos, Kpathsea por estándar o por norma, continúa la
búsqueda en el disco. Sin embargo, si un elemento de la búsqueda comienza con &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">!!</span>&#8217;, solamente la búsqueda en
la base de datos será para ese elemento como tal, y nunca en el disco.
<!--l. 2350--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.2.2.   </span> <a 
 id="x1-660007.2.2"></a>kpsewhich: ruta de búsqueda independiente</h5>
<!--l. 2353--><p class="noindent" >El programa <span 
class="ec-lmtt-10">kpsewhich </span>ejercita la ruta de búsqueda, independiente de cualquier aplicación. Esto puede ser
útil, como si fuese un programa <span 
class="ec-lmtt-10">find </span>para localizar archivos en las jerarquías de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> (esto se utiliza bastante
con los scripts distribuidos de &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">mktex</span>&#8217;).
   <div class="alltt">

<!--l. 2359--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmro-10">option</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x2026;</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmro-10">filename</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x2026;</span>
</div>
</div> Las opciones especificadas en <span 
class="ec-lmro-10">option </span>comienzan con &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">-</span>&#8217; o &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">--</span>&#8217;, y muchas abreviaciones que no son ambiguas,
son aceptables.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 2366--><p class="indent" >   Kpathsea busca cada argumento sin-opción, en la línea de comando, como un nombre de archivo, y
enumera los resultados con el primer archivo que haya sido encontrado. No hay opción para que produzca la
lista de todos los archivos que se hayan encontrados, a través de un nombre en particular (usted puede ejecutar
la utilidad de Unix &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">find</span>&#8217; para obtener eso).
<!--l. 2373--><p class="indent" >   Las opciones más frecuentes son descritas a continuación:
<!--l. 2375--><p class="noindent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--dpi=</span><span 
class="ec-lmro-10">num</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2376--><p class="noindent" > Ajusta la resolución a <span 
class="ec-lmro-10">num</span>; esto solamente afecta &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">gf</span>&#8217; y búsquedas de &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">pk</span>&#8217;. &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">-D</span>&#8217; es un sinónimo,
     para compatibilidad con <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>. Estándar es 600.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--format=</span><span 
class="ec-lmro-10">name</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2380--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />Ajusta el formato para buscar, a <span 
class="ec-lmro-10">name</span>. Por estándar, el formato es averiguado por el nombre
     del archivo. Para aquellos formatos que no tienen un sufijo que no sea ambiguo, tales como los
     archivos de respaldo MetaPost y los archivos de configuración de <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>, usted tiene que especificar
     el nombre, tal y como Kpathsea lo reconoce. Ejemplo de esto es <span 
class="ec-lmtt-10">tex </span>o <span 
class="ec-lmtt-10">enc archivos</span>. Ejecute en
     la línea de comando <span 
class="ec-lmtt-10">kpsewhich --help </span>para una lista con opciones.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--mode=</span><span 
class="ec-lmro-10">string</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2389--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />Ajusta el modo de nombre para <span 
class="ec-lmro-10">string </span>(cadena de caracteres); esto solamente afecta las búsquedas
     de &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">gf</span>&#8217; y &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">pk</span>&#8217;. Cuando no es estándar: cualquier modo será encontrado.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--must-exist</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2394--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />Haz todo lo posible para encontrar los archivos, incluyendo comenzar la búsqueda en el disco. Por
     estándar, solamente la base de datos de <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R </span>es revisada, en el interés de eficiencia.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--path=</span><span 
class="ec-lmro-10">string</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2399--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />Búsqueda a través de la ruta <span 
class="ec-lmro-10">string </span>(separado por <span 
class="ec-lmri-10">dos puntos</span>, como es usual), en vez de adivinar
     la  ruta  de  búsqueda  desde  el  nombre  del  archivo.  &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">//</span>&#8217;  y  todas  las  expansiones  usuales,  son
     respaldadas. Las opciones &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">--path</span>&#8217; y &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">--format</span>&#8217; son exclusivas.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--progname=</span><span 
class="ec-lmro-10">name</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2406--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />Ajusta el nombre del programa a <span 
class="ec-lmro-10">name</span>. Esto puede afectar las rutas de búsquedas a través de
     <span 
class="ec-lmtt-10">.</span><span 
class="ec-lmro-10">progname</span>. El estándar es <span 
class="ec-lmss-10">kpsewhich</span>.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--show-path=</span><span 
class="ec-lmro-10">name</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2410--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />muestra la ruta usada para las búsquedas de archivo de tipo <span 
class="ec-lmro-10">name</span>. Tanto una extensión de nombre
     de archivo (<span 
class="ec-lmtt-10">.pk</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">.vf</span>, etc.) o un nombre pueden ser usados, al igual que la opción &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">--format</span>&#8217;.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">--debug=</span><span 
class="ec-lmro-10">num</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2416--><p class="noindent" ><br 
class="newline" />selecciona las opciones de depuración a <span 
class="ec-lmro-10">num</span>.</dd></dl>
<!--l. 2420--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.2.3.   </span> <a 
 id="x1-670007.2.3"></a>Ejemplos de uso</h5>
<!--l. 2423--><p class="noindent" >Vamos ahora a ver a Kpathsea en acción. Aquí hay una búsqueda transparente:
   <div class="alltt">
                                                                                     
                                                                                     

<!--l. 2425--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kspewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;article.cls</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/article.cls</span>
</div>
</div> Estamos buscando el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">article.cls</span>. Debido a que el sufijo &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.cls</span>&#8217; no es ambiguo, no necesitamos
especificar que necesitamos encontrar un archivo de tipo <span 
class="ec-lmtt-10">tex </span>(Los directorios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> con los archivos
originales). Lo encontramos en el subdirectorio <span 
class="ec-lmtt-10">tex/latex/base</span>, justo debajo de &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist</span>&#8217; en el directorio
de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live. Similarmente, todos los ficheros que continúan posteriormente, son encontrados sin problemas
gracias al sufijo no ambiguo. <div class="alltt">

<!--l. 2437--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;array.sty</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/tex/latex/tools/array.sty</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;latin1.def</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/latin1.def</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;size10.clo</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/size10.clo</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;small2e.tex</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/tex/latex/base/small2e.tex</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;tugboat.bib</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/bibtex/bib/beebe/tugboat.bib</span>
</div>
</div>
<!--l. 2450--><p class="indent" >   Hablando de esto, el último es una base de datos de bibliografía BibTeX para artículos en
<span 
class="ec-lmro-10">TUGboat</span>.
   <div class="alltt">

<!--l. 2453--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;cmr10.pk</span>
</div>
</div> Archivos bitmap del glifo de la fuente <span 
class="ec-lmtt-10">.pk </span>son usados por los programas de visualización, como <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>y <span 
class="ec-lmss-10">xdvi</span>.
Nada es generado en este caso, debido a que no hay archivos de Computer Modern pre-generados &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.pk</span>&#8217; en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live &#8212; las variantes Type-1 son usadas por estándar. <div class="alltt">

<!--l. 2461--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kspewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;wsuipa10.pk</span>
<br />
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texmf-var/fonts/pk/ljfour/public/wsuipa/wsuipa10.600pk</span>
</div>
</div> Para estas fuentes (un alfabeto fonético de la Universidad de Washington) tuvimos que generar archivos &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.pk</span>&#8217;,
y debido a que el modo estándar Metafont de nuestra instalación es <span 
class="ec-lmtt-10">ljfour </span>con una base de resolución de
600dpi (puntos por pulgadas), este valor es ingresado. <div class="alltt">

<!--l. 2472--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-dpi=300</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;wsuipa10.pk</span>
</div>
</div> En este caso, cuando se especifica que estamos interesados en una resolución de 300dpi (<span 
class="ec-lmtt-10">-dpi=300</span>) vemos que
tal fuente, no está disponible en este sistema. Un programa como <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>o <span 
class="ec-lmss-10">xdvi </span>edificaría sin problemas, los
archivos requeridos <span 
class="ec-lmtt-10">.pk</span>, usando el script <span 
class="ec-lmss-10">mktexpk</span>.
<!--l. 2482--><p class="indent" >   El próximo punto a tocar, son los archivos de configuración y cabecera de <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>. Primero miramos
a uno de los archivos comúnmente usados, el prólogo general <span 
class="ec-lmtt-10">tex.pro </span>para respaldo de ayuda
con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, antes de hablar sobre la configuración genérica del archivo (<span 
class="ec-lmtt-10">config.ps</span>) y el mapa
<span 
class="ec-lmtt-10">psfonts.map </span>de la fuente PostScript &#8212; que desde el 2004, los archivos de mapas y codificaciones
                                                                                     
                                                                                     
han tenido sus rutas de búsquedas y nuevas localizaciones, en los árboles de <span 
class="ec-lmtt-10">texmf</span>. Debido a
que el sufijo &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">.ps</span>&#8217; es ambiguo, tenemos que especificar explícitamente cuáles de estos tipos de
fuentes, tenemos que considerar de la configuración (<span 
class="ec-lmtt-10">dvips config</span>) para el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">config.ps</span>.
<div class="alltt">

<!--l. 2493--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;tex.pro</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf/dvips/base/tex.pro</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;--format="dvips</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;config"</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;config.ps</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf/dvips/config/config.ps</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;psfonts.map</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/map/dvips/updmap/psfonts.map</span>
</div>
</div>
<!--l. 2502--><p class="indent" >   Ahora le damos un vistazo más cerca, a los archivos de respaldo PostScript para URW Times. El
prefijo para estos en el esquema estándar de fuentes es &#8216;<span 
class="ec-lmtt-10">utm</span>&#8217;. El primer archivo que tenemos es
el archivo de configuración, el cual contiene el nombre de los archivos de mapas de las fuentes.
<div class="alltt">

<!--l. 2507--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;--format="dvips</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;config"</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;config.utm</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/dvips/psnfss/config.utm</span>
</div>
</div> Los contenidos de ese archivo son <div class="alltt">

<!--l. 2512--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">p</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;+utm.map</span>
</div>
</div> el cual apunta al archivo <span 
class="ec-lmtt-10">utm.map</span>, que queremos localizar a continuación. <div class="alltt">

<!--l. 2516--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;utm.map</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/fonts/map/dvips/times/utm.map</span>
</div>
</div> Este archivo con el mapa de la fuente, define los nombres de archivos, de Type-1 de la colección de URW. Sus
contenidos son parecidos a estos (solamente mostramos parte de las líneas): <div class="alltt">

<!--l. 2523--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">utmb8r</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;NimbusRomNo9L-Medi</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003C;utmb8a.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">utmbi8r</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;NimbusRomNo9L-MediItal...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003C;utmbi8a.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">utmr8r</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;NimbusRomNo9L-Regu</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003C;utmr8a.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">utmri8r</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;NimbusRomNo9L-ReguItal...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003C;utmri8a.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">utmbo8r</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;NimbusRomNo9L-Medi</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003C;utmb8a.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">utmro8r</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;NimbusRomNo9L-Regu</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;...</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;&#x003C;utmr8a.pfb</span>
</div>
</div> Tomemos por ejemplo, la instancia de la fuente Times Roman <span 
class="ec-lmtt-10">utmr8a.pfb </span>y encontremos su
posición en el árbol del directorio <span 
class="ec-lmtt-10">texmf </span>con una búsqueda para archivos de fuente de Type-1:
<div class="alltt">

<!--l. 2534--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">kpsewhich</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;utmr8A.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;/usr/local/texmf-dist/fonts/type1/urw/times/utmr8a.pfb</span>
                                                                                     
                                                                                     
</div>
</div>
<!--l. 2541--><p class="indent" >   Debe ser evidente, mediante estos ejemplos, como se puede localizar fácilmente las localizaciones de
algún archivo. Esto es especialmente importante, si sospechas que la versión equivocada de algún
archivo, es identificada primero, debido a que <span 
class="ec-lmss-10">kpsewhich </span>mostrará el primer archivo con que se
tropieza.
<!--l. 2547--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.2.4.   </span> <a 
 id="x1-680007.2.4"></a>Acciones de depuración o &#8220;debugging&#8221;</h5>
<!--l. 2550--><p class="noindent" >Algunas veces es necesario, investigar como un programa resuelve las referencias de un archivo. Para hacer esto
más práctico, Kpathsea ofrece varios niveles de la salida de depuración, resultados de la depuración, o
debugging:
<!--l. 2555--><p class="noindent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;1 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2556--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">Llamadas inmediatas </span>(búsquedas en el disco) Cuando se está operando con una base de datos
     <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R </span>actualizada, esto casi siempre, no devuelve un resultado en la salida.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;2 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2561--><p class="noindent" >Referencias a las tablas hash (tales como <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R </span>base de datos, archivos de los mapas, y archivos
     de configuración).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;4 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2565--><p class="noindent" >Operaciones de abrir y cerrar archivos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;8 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2567--><p class="noindent" >Información general de la ruta, para los tipos de archivos que son buscados por Kpathsea. Esto
     se ha mostrado útil, para encontrar el origen donde una ruta en particular de algún archivo, haya
     sido definida.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">16 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2573--><p class="noindent" >Lista de directorio, para cada elemento en la ruta (solamente búsquedas relevantes en el disco).
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">32 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2576--><p class="noindent" >Búsqueda de archivos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">64 </span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2577--><p class="noindent" >Valores de las variables.</dd></dl>
<!--l. 2579--><p class="noindent" >Un valor de <span 
class="ec-lmtt-10">-1 </span>fijará todas las opciones anteriores; en práctica, esto es usualmente lo más conveniente.
<!--l. 2583--><p class="indent" >   De igual manera, con el programa de <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>, se puede especificar una combinación de interruptores de
depuración (o debugging switches), uno puede averiguar con detalles, la localización donde los
archivos están siendo identificados. Alternativamente, cuando un archivo no es encontrado, el
rastro de esta depuración, (trace debug) muestra los directorios, donde el programa busca un
archivo determinado. De esta manera uno puede tener una idea que le indique, donde está el
problema.
<!--l. 2593--><p class="indent" >   Por lo general, debido a que muchos programas contactan la librería interna de Kpathsea, uno puede
seleccionar una opción de depuración (debug), usando la variable del sistema <span 
class="ec-lmtt-10">KPATHSEA_DEBUG</span>, y
configurándola así a (una combinación) de valores, como fue descrito anteriormente.
<!--l. 2599--><p class="indent" >   (Nota para los usuarios de Windows: no es tan fácil, redirigir todos los mensajes a un archivo
dentro de este sistema. Por razones de diagnósticos, uno puede temporalmente ajustar <span 
class="ec-lmtt-10">SET</span>
<span 
class="ec-lmtt-10">KPATHSEA_DEBUG_OUTPUT=err.log</span>).
<!--l. 2605--><p class="indent" >   Consideremos por un momento, este ejemplo, un pequeño archivo original de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>, el archivo
<span 
class="ec-lmtt-10">hello-world.tex</span>, el cual contiene el siguiente ingreso.
                                                                                     
                                                                                     
   <div class="verbatim" id="verbatim-5">
   <div class="fancyvrb" id="fancyvrb18"><a 
 id="x1-68002r1"></a>&#x00A0;&#x00A0;\documentclass{article}<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-68004r2"></a>&#x00A0;&#x00A0;\begin{document}<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-68006r3"></a>&#x00A0;&#x00A0;Hello&#x00A0;World!<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-68008r4"></a>&#x00A0;&#x00A0;\end{document}</div>
</div>
<!--l. 2614--><p class="nopar" >Este pequeño archivo, solamente utiliza la fuente <span 
class="ec-lmtt-10">cmr10</span>. Veamos entonces como <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>prepara el archivo de
PostScript (queremos hacer uso de la versión Type-1 de las fuentes de Computer Modern, por tal motivo la
opción <span 
class="ec-lmtt-10">-Pcms</span>).
   <div class="alltt">

<!--l. 2621--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">dvips</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-d4100</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;hello-world</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-Pcms</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;-o</span>
</div>
</div> En este caso hemos combinado, la clase 4 de depuración <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>con el elemento de expansión de
Kpathsea (vea el manual de referencia de <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>). El resultado (reordenado un poco) aparece en la
figura&#x00A0;<a 
href="#x1-68031r12">12<!--tex4ht:ref: fig:dvipsdbga --></a>.
<!--l. 2629--><p class="indent" >   <a 
 id="x1-68031r12"></a><a 
 id="x1-68036r13"></a><a 
 id="x1-68049r14"></a><hr class="float"><div class="float" 
>
                                                                                     
                                                                                     
<div class="BVerbatimInput"><span 
class="ec-lmtt-9">debug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=texmf.cnf,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=1,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:/usr/local/bin/texlive:/usr/local/bin:</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/bin/texmf/web2c:/usr/local:</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/web2c:/.:/./teTeX/TeX/texmf/web2c:).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=ls-R,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=1,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=~/tex:/usr/local/texmf).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(ls-R)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;/usr/local/texmf/ls-R</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=aliases,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=1,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=~/tex:/usr/local/texmf).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(aliases)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/aliases</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=config.ps,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex:!!/usr/local/texmf/dvips//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(config.ps)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/dvips/config/config.ps</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=/root/.dvipsrc,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex:!!/usr/local/texmf/dvips//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">search(file=/home/goossens/.dvipsrc,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search($HOME/.dvipsrc)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=config.cms,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(config.cms)</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">=&#x003E;/usr/local/texmf/dvips/cms/config.cms</span></div>
 <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;12: </span><span  
class="content">Encontrando archivos de configuración</span></div><!--tex4ht:label?: x1-68031r12 -->
<div class="BVerbatimInput"><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=texc.pro,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must\_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find\_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(texc.pro)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/dvips/base/texc.pro</span></div>
 <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;13: </span><span  
class="content">Encontrando el archivo prolog</span></div><!--tex4ht:label?: x1-68036r13 -->
<div class="BVerbatimInput"><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=cmr10.tfm,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must\_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find\_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf/fonts/tfm//:</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/var/tex/fonts/tfm//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(cmr10.tfm)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=texps.pro,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must\_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find\_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;...</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x003C;texps.pro&#x003E;</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=cmr10.pfb,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must\_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find\_all=0,</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(cmr10.pfb)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb</span><br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x003C;cmr10.pfb&#x003E;[1]</span></div>
 <div class="caption" 
><span class="id">Figura&#x00A0;14: </span><span  
class="content">Encontrando el archivo de fuente</span></div><!--tex4ht:label?: x1-68049r14 -->
                                                                                     
                                                                                     
   </div><hr class="endfloat" />
<!--l. 2648--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>comienza localizando los archivos de trabajo. Primero, <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>es encontrado, el cual provee las
definiciones de las rutas de búsqueda para los otros archivos, y luego la base de datos de archivos <span 
class="ec-lmtt-10">ls-R </span>(para
optimizar la búsqueda de archivo) y el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">aliases</span>, el cual hace posible la declaración de varios
nombres (e.g., una breve versión similar a DOS 8.3 y una versión más natural larga) para el mismo
archivo.
<!--l. 2657--><p class="indent" >   Después de esto, el <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>continúa para encontrar la configuración genérica de <span 
class="ec-lmtt-10">config.ps </span>antes de seguir
buscando el archivo de ajustes de personalización <span 
class="ec-lmtt-10">.dvipsrc </span>(el cual, en este caso <span 
class="ec-lmri-10">no es encontrado</span>).
Finalmente, <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>localiza el archivo de configuración <span 
class="ec-lmtt-10">config.cms </span>para las fuentes PostScript de Computer
Modern (esto fue iniciado con la opción de <span 
class="ec-lmtt-10">-Pcms </span>en <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>). Este archivo contiene la lista de los archivos de
mapas, el cual define la relación entre los nombres de las fuentes de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, PostScript, y el sistema de archivos.
<div class="alltt">

<!--l. 2666--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtk-10">más</span><span 
class="ec-lmtk-10">&#x00A0;/usr/local/texmf/dvips/cms/config.cms</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">p</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;+ams.map</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;p</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;+cms.map</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;p</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;+cmbkm.map</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;p</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;+amsbkm.map</span>
</div>
</div> <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>de esa manera continúa para encontrar todos estos archivos, en adición al archivo de map <span 
class="ec-lmtt-10">psfonts.map</span>,
el cual siempre es cargado (contiene declaraciones para fuentes de PostScript que son comúnmente usadas; vea
la última parte de Sección <a 
href="#x1-670007.2.3">7.2.3<!--tex4ht:ref: sec:examples-of-use --></a> para más detalles acerca de la manipulación de archivos de mapas
PostScript).
<!--l. 2681--><p class="indent" >   Ya a este punto, <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>se auto-identifica al usuario: <div class="alltt">

<!--l. 2683--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<span 
class="ec-lmtt-10">This</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;is</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;dvips(k)</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;5.92b</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Copyright</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;2002</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Radical</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;Eye</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-10">Software</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;(www.radicaleye.com)</span>
</div>
</div> Luego comienza a buscar el archivo prolog <span 
class="ec-lmtt-10">texc.pro</span>: <div class="alltt">

<!--l. 2689--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=texc.pro,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(texc.pro)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/dvips/base/texc.pro</span>
</div>
</div>
<!--l. 2700--><p class="indent" >   Después de encontrar este archivo, <span 
class="ec-lmss-10">dvips </span>nos da los resultados con la fecha y la hora, y nos informa que
generará el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">hello-world.ps</span>. Consiguientemente, necesita el archivo de fuente <span 
class="ec-lmtt-10">cmr10</span>, y que este último
es declarado como &#8220;residente&#8221;(bitmaps no son necesitadas): <div class="alltt">

<!--l. 2706--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">TeX</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;output</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;1998.02.26:1204&#8217;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;-&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;hello-world.ps</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">Defining</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;font</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;()</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;cmr10</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;at</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;10.0pt</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">Font</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;cmr10</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;&#x003C;CMR10&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;is</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;resident.</span>
</div>
</div> Ahora la búsqueda es por el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">cmr10.tfm</span>, el cual es encontrado. Después de esto, unos cuantos más
archivos prolog (no se muestran) son ingresados como referencias, y finalmente la instancia de Typo-1
<span 
class="ec-lmtt-10">cmr10.pfb </span>de la fuente, es localizada e incluida en el archivo de resultados (vea la última línea).
<div class="alltt">

                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 2717--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=cmr10.tfm,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf/fonts/tfm//:</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">/var/tex/fonts/tfm//).</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(cmr10.tfm)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=texps.pro,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0),</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;...</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x003C;texps.pro&#x003E;</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=cmr10.pfb,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(cmr10.pfb)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x003C;cmr10.pfb&#x003E;[1]</span>
</div>
</div>
   <div class="alltt">

<!--l. 2732--><p class="noindent" ><div class="obeylines-v">
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=cmr10.tfm,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=1,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/fonts/tfm//:!!/usr/local/texmf/fonts/tfm//:</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/var/tex/fonts/tfm//).</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(cmr10.tfm)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/tfm/public/cm/cmr10.tfm</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=texps.pro,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;...</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x003C;texps.pro&#x003E;</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:start</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;search(file=cmr10.pfb,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;must_exist=0,</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;find_all=0,</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;path=.:~/tex/dvips//:!!/usr/local/texmf/dvips//:</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;~/tex/fonts/type1//:!!/usr/local/texmf/fonts/type1//).</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">kdebug:search(cmr10.pfb)</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;=&#x003E;</span><span 
class="ec-lmtt-9">&#x00A0;/usr/local/texmf/fonts/type1/public/cm/cmr10.pfb</span>
<br /><span 
class="ec-lmtt-9">&#x003C;cmr10.pfb&#x003E;[1]</span>
</div>
</div>
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">7.2.5.   </span> <a 
 id="x1-690007.2.5"></a>Opciones de ejecución</h5>
<!--l. 2749--><p class="noindent" >Una función útil de Web2C es la posibilidad de controlar un número de parámetros de memoria (en particular,
tamaños de matrices) a través de la ejecución del archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>que es leído por Kpathsea. Las
configuraciones de la memoria pueden ser encontradas en Parte-3 de ese archivo en la distribución de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live. Los más importantes son:
<!--l. 2758--><p class="noindent" >
     <dl class="list1"><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">main_memory</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2759--><p class="noindent" >Total de palabras de memoria disponible, para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, Metafont y MetaPost. Usted puede hacer un
     nuevo archivo de formato, para todas las diferentes configuraciones. Por ejemplo, usted pudiese
     generar  una  &#8220;inmensa&#8221;  versión  de  <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>,  y  nombrar  el  archivo  formateado  <span 
class="ec-lmtt-10">inmensotex.fmt</span>.
     Utilizando la manera estándar de especificar el nombre del programa que es usado por Kpathsea,
     el valor particular de la variable <span 
class="ec-lmtt-10">main_memory </span>se leerá de <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">extra_mem_bot</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2771--><p class="noindent" >Espacio extra para estructuras &#8220;grandes&#8221; de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: cajas, pegamentos, puntos de interrupción, etc.
     Especialmente útil si se utiliza PI C<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">extra_mem_bot</span> </dt><dd 
class="list">
     <!--l. 2776--><p class="noindent" >Número de palabras para la información de fuente disponible para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Esto es más o menos el
     tamaño total de todos los archivos TFM que fueron leídos.
     </dd><dt class="list">
 <span 
class="ec-lmtt-10">hash_extra</span> </dt><dd 
class="list">
                                                                                     
                                                                                     
     <!--l. 2781--><p class="noindent" >Espacio  adicional  para  la  tabla  hash,  de  la  secuencia  de  control  de  nombres.  Solamente  un
     aproximado de <span 
class="lmsy-10">&#x2248;</span>10,000 secuencias de control pueden ser almacenadas en la tabla hash; si usted
     tiene por ejemplo, un libro con numerosas referencias, esto quizás no será suficiente. El valor
     estándar de <span 
class="ec-lmtt-10">hash_extra </span>es <span 
class="ec-lmtt-10">50000</span>.</dd></dl>
<!--l. 2792--><p class="noindent" >Por supuesto, esta función no es un substituto con las matrices realmente dinámicas y la asignación de
memoria, pero debido a que es extremadamente difícil implementar en el archivo original <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, estos
parámetros de ejecución proveen una práctica comprometedora, que permite cierta flexibilidad.
<!--l. 2932--><p class="indent" >   <a id="ack"></a>
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">8.   </span> <a 
 id="x1-700008"></a>Agradecimientos</h3>
<!--l. 2935--><p class="noindent" ><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live es un esfuerzo unido, por virtualmente todos los grupos de usuarios de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Esta edición de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live fue supervisada por Karl Berry. Los otros principales contribuidores, pasados y presentes, aparecen en la
siguiente lista:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Los grupos de usuarios en inglés, alemán, holandés, y polaco de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> (TUG, DANTE e.V., NTG,
     y GUST, respectivamente), que proveyeron la infraestructura técnica y administrativa. Por favor,
     ¡forme parte de un grupo <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;cerca de usted! (Vea <a 
href="http://tug.org/usergroups.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/usergroups.html</span></a>.)
     </li>
     <li class="itemize">El  equipo  de  CTAN,  notablemente  Robin  Fairbairns  and  Rainer  Schöpf,  que  distribuye  las
     imágenes de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live y proveen la infraestructura común para actualizaciones de paquetes, en
     los cuales <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live depende.
     </li>
     <li class="itemize">Nelson Beebe, por hacer muchas plataformas disponibles a constructores de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live  y su propia
     comprehensiva revisión.
     </li>
     <li class="itemize">John Bowman, por hacer muchos cambios a su avanzado programa gráfico Asymptote, que trabaje
     con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live.
     </li>
     <li class="itemize">Peter Breitenlohner y el equipo e-<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;por la fundación estable del futuro de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y Peter
     específicamente por la ayuda estelar por la utilización de GNU&#x00A0;autotools a través de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live.
     </li>
     <li class="itemize">Jin-Hwan  Cho  y  todo  el  equipo  de  DVIPDFM<span 
class="lmmi-10">x</span>,  por  su  excelentes  drivers  y  respuestas  con
     problemas de configuración.
     </li>
     <li class="itemize">Thomas Esser, quien sin su contribución, el maravilloso paquete te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live nunca
     hubiese existido.
     </li>
     <li class="itemize">Michel Goosens, por la co-autoría de la documentación original.
     </li>
     <li class="itemize">Eitan Gurari, cuyo <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>4ht es usado para crear la version de esta documentación en HTML, y
     quien trabajó esforzadamente todos los años para mejorar este código. Eitan falleció en junio del
     2009, y dedicamos esta documentación a su memoria.
     </li>
     <li class="itemize">Hans Hagen, por mucha revisión y por hacer su formato de Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;(<a 
href="http://pragma-ade.com" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://pragma-ade.com</span></a>)
     que funcione dentro del marco de funcionalidad de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live.
     </li>
     <li class="itemize">Hàn&#x00A0;Th&#x1EBF;&#x00A0;Thành,  Martin  Schröder,  y  el  equipo  de  pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<a 
href="http://pdftex.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://pdftex.org</span></a>)  por  la
     continuación de adiciones a las habilidades de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
     </li>
     <li class="itemize">Hartmut Henkel, por significantes contribuciones al desarrollo de pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y mucho
     más.
     </li>
     <li class="itemize">Taco   Hoekwater,   por   renovados   esfuerzos   de   desarrollo   en   MetaPost   y   el   mismo
     (Lua)<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<a 
href="http://luatex.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://luatex.org</span></a>), incorporando Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y dándole a Kpathsea
     una característica de multi-procesos, y mucho más.
                                                                                     
                                                                                     
     </li>
     <li class="itemize">Pawe&#322; Jackowski, por el instalador de Windows <span 
class="ec-lmss-10">tlpm</span>, y Tomasz &#321;uczak, por <span 
class="ec-lmss-10">tlpmgui</span>, que ha sido
     usado en versiones anteriores.
     </li>
     <li class="itemize">Akira Kakuto, por proveer los binarios de Windows de su distribución W32TEX para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;en
     japonés (<a 
href="http://w32tex.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://w32tex.org</span></a>), y muchas otras contribuciones de desarrollo.
     </li>
     <li class="itemize">Jonathan Kew, por desarollar el impresionante motor de Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> y por tomar su tiempo, en
     resolver el problema de integrarlo en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, al igual que la versión inicial del instalador de
     Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y también por nuestro recomendable programa <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>works.
     </li>
     <li class="itemize">Dick Koch, por la mantención de Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<a 
href="http://tug.org/mactex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/mactex</span></a>) en estrecha colaboración
     con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y por su gran entusiasmo en hacerlo.
     </li>
     <li class="itemize">Reinhard Kotucha, por sus grandes contribuciones a la infraestructura y el instalador de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live
     2008, al igual que por su esfuerzo con la investigación de Windows, el script de <span 
class="ec-lmtt-10">getnonfreefonts</span>,
     y mucho más.
     </li>
     <li class="itemize">Siep Kroonenberg, también por sus enormes contribuciones a la infraestructura e instalador de
     <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live 2008, especialmente en Windows, y por su trabajo en actualizar este manual, donde
     describe muchas de estas funciones.
     </li>
     <li class="itemize">Mojca Miklavec, por muchísima ayuda con Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t, edificando muchos sets de binarios y mucho
     más.
     </li>
     <li class="itemize">Heiko Oberdiek, por su paquete <span 
class="ec-lmss-10">epstopdf </span>y muchos otros, también por comprimir los archivos de
     datos del extenso <span 
class="ec-lmss-10">pst-geo </span>y de esa manera poder incluirlo, pero por encima de todo, por su notable
     trabajo con <span 
class="ec-lmss-10">hyperref</span>.
     </li>
     <li class="itemize">Petr Ol&#353;ak, quien coordinó y revisó cuidadosamente todo el material eslovaco y checoslovaco.
     </li>
     <li class="itemize">Toshio Oshima, por su pre-visualizador <span 
class="ec-lmss-10">dviout </span>para Windows.
     </li>
     <li class="itemize">Manuel  Pégourié-Gonnard,  por  ayudar  con  actualizaciones  de  paquetes,  mejorías  en  la
     documentación, y por su participación con el desarrollo de <span 
class="ec-lmss-10">texdoc</span>.
     </li>
     <li class="itemize">Fabrice  Popineau,  por  su  respaldo  original  de  Windows  en  <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>  Live  y  trabajo  con  la
     documentación francesa.
     </li>
     <li class="itemize">Norbert Preining, el principal arquitecto de la actual infraestructura e instalador de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y
     también por la coordinación de la versión de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live para Debian (junto con Frank Küster), y
     trabajando tanto durante todo el proceso.
     </li>
     <li class="itemize">Sebastian Rahtz, por originalmente crear <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live y mantenerlo por varios años.
     </li>
     <li class="itemize">Phil Taylor, por ajustar las descargas BitTorrent.
     </li>
     <li class="itemize">Luigi Scarso, por el continuo desarrollo de MetaPost, LuaTeX, y mucho más.
     </li>
     <li class="itemize">Tomasz Trzeciak, por su amplia ayuda con Windows.
     </li>
     <li class="itemize">Vladimir Volovich, por su substancial ayuda con la migración y otros problemas de mantenimiento,
     y especialmente por hacer más asequible el programa <span 
class="ec-lmss-10">xindy</span>.
     </li>
     <li class="itemize">Staszek Wawrykiewicz, el principal evaluador para todo <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, y coordinador de las mayores
     contribuciones polacas: fuentes, instalación en Windows, y mucho más. Staszek falleció en Febrero
     del 2018, y dedicamos el continuo trabajo a su memoria.
     </li>
     <li class="itemize">Olaf Weber, por su paciente mantenimiento de Web2C.
     </li>
                                                                                     
                                                                                     
     <li class="itemize">Gerben Wierda, por crear y mantener el original apoyo técnico de Mac OS X.
     </li>
     <li class="itemize">Graham Williams, el originador del Catálogo de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
     </li></ul>
<!--l. 3067--><p class="noindent" >Edificadores de los binarios: Marc Baudoin (<span 
class="ec-lmss-10">amd64-netbsd</span>, <span 
class="ec-lmss-10">i386-netbsd</span>), Ken Brown (<span 
class="ec-lmss-10">i386-cygwin</span>, <span 
class="ec-lmss-10">x86_64-cygwin</span>),
Simon Dales (<span 
class="ec-lmss-10">armhf-linux</span>), Johannes Helschier (<span 
class="ec-lmss-10">aarch64-linux</span>), Akira Kakuto (<span 
class="ec-lmss-10">win32</span>), Dick Koch
(<span 
class="ec-lmss-10">x86_64-darwin</span>), Nikola Le&#x010D;i&#263; (<span 
class="ec-lmss-10">amd64-freebsd</span>, <span 
class="ec-lmss-10">i386-freebsd</span>), Henri Menke (<span 
class="ec-lmss-10">x86_64-linuxmusl</span>), Mojca Miklavec
(<span 
class="ec-lmss-10">i386-linux</span>, <span 
class="ec-lmss-10">x86_64-darwinlegacy</span>, <span 
class="ec-lmss-10">i386-solaris</span>, <span 
class="ec-lmss-10">x86_64-solaris</span>, <span 
class="ec-lmss-10">sparc-solaris</span>), Norbert Preining (<span 
class="ec-lmss-10">x86_64-linux</span>),
Thomas Schmitz (<span 
class="ec-lmss-10">powerpc-linux</span>), Boris Veytsman (<span 
class="ec-lmss-10">armel-linux</span>). Para información en el proceso de edificación
de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live vea <a 
href="http://tug.org/texlive/build.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/build.html</span></a>.
<!--l. 3086--><p class="indent" >   Traductores de este manual: Boris Veytsman (ruso), Jjgod Jiang, Jinsong Zhao, Yue Wang, y Helin Gai
(chino), Uwe Ziegenhagen (alemán), Manuel Pégourié-Gonnard, Denis Bitouzé, y Patrick Bideault (francés),
Marco Pallante y Carla Maggi (italiano), Nikola Le&#x010D;i&#263; (serbio), Petr Sojka &amp; Jan Busa (eslovaco checoslovaco),
Staszek Wawrykiewicz y Zofia Walczak (polaco), Carlos Enriquez Figueras (español). La página en el internet
de la documentación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live es <a 
href="http://tug.org/texlive/doc.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/doc.html</span></a>.
<!--l. 3099--><p class="indent" >   Por supuesto que el más importante reconocimiento tiene que ir a Donald Knuth, primero antes que todo
por inventar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y después por dárselo al mundo.
<!--l. 3101--><p class="noindent" >
   <h3 class="sectionHead"><span class="titlemark">9.   </span> <a 
 id="x1-710009"></a>Historia del lanzamiento</h3>
<!--l. 3104--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">9.1.   </span> <a 
 id="x1-720009.1"></a>Pasado</h4>
<!--l. 3106--><p class="noindent" >Conversaciones comenzaron a finales de 1993, cuando el Grupo de Usuarios Holandés de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> comenzó
a trabajar en su CD 4All<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> para usuarios de MS-DOS, y en ese momento sólo se esperó en
producir un sencillo, y racional CD para todos los sistemas. El gol de este proyecto era bastante
ambicioso, durante el tiempo que esto se quería llevar a cabo. No obstante a ello esto generó no tan
solo el primer CD 4Aall<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, pero también el grupo de trabajo y Consejo Técnico TUG en la
<span 
class="ec-lmri-10">Estructura del Directorio de TeX </span>(<a 
href="http://tug.org/tds" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/tds</span></a>), el cual especificó cómo crear colecciones
consistentes y manejables de los archivos de apoyo y ayuda de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Una muestra completa del proyecto
de TDS fue publicado en el ejemplar de diciembre de 1995 de <span 
class="ec-lmro-10">TUGboat</span>, y fue evidente desde
temprano, que un producto deseado, estaría basado en un modelo de estructura mediante un CD.
La distribución que usted tiene en sus manos, es un resultado directo, de las deliberaciones de
este grupo de trabajo. También estaba esclarecido que el éxito del CD 4All<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> mostró que los
usuarios de Unix se beneficiarían de un sistema fácil, y este es el otro principal motivo de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>
Live.
<!--l. 3129--><p class="indent" >   En el otoño de 1995, fue cuando nos dedicamos en realizar un CD TDS basado en Unix, y rápidamente
identificamos el te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> de Thomas Esser, como la configuración ideal, debido a que ya tenía apoyo para
múltiples plataformas y fue construido con portabilidad a través de varios sistemas. Thomas acordó en
ayudar, y el trabajo comenzó seriamente en el comienzo de 1996. La primera edición fue lanzada en
mayo de 1996. A principios de 1997, Karl Berry completó una edición nueva de Web2c, el cual
incluyó casi todas las funciones que Thomas Esser había añadido en te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y decidimos basar la
2a edición del CD en el estándar Web2C, con la adición del script <span 
class="ec-lmtt-10">texconfig </span>de te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. La 3a
edición del CD fue basada en una mayor revisión de Web2C, 7.2, por Olaf Weber; y durante el
mismo tiempo, una nueva revisión de te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> estaba siendo llevado a cabo, y <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live incluyó casi
todas sus funciones. La 4a edición seguía el mismo patrón, usando una nueva versión de te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, y
un nuevo lanzamiento de Web2C (7.3). El sistema ahora incluye configuraciones completas para
Windows.
<!--l. 3148--><p class="indent" >   Para la 5a edición (marzo del 2000), muchas partes del CD fueron revisadas y chequeadas, actualizando
cientos de paquetes. Los detalles de los paquetes fueron almacenados en archivos XML. Pero el cambio más
grande para <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live 5, fue que todos los programas no-libres, fueron removidos. Todo en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live está
ahora con el propósito de que sea compatible con las Directrices de Programas Libres de Debian, como está
reflejado en Debian Free Software Guidelines (<a 
href="http://www.debian.org/intro/free" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.debian.org/intro/free</span></a>); hemos hecho nuestro
mejor esfuerzo en revisar las condiciones de la licencia para todos los paquetes, pero agradeceríamos
muchísimo, escuchar de cualquier error cometido.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 3161--><p class="indent" >   La 6a edición (julio del 2001) tuvo mucho más material actualizado. El mayor cambio fue el de un concepto
nuevo de instalación: el usuario pudiese seleccionar un set de colecciones más exacto. Las colecciones
relacionadas con lenguajes, fueron completamente reorganizadas, de esa manera, seleccionando cualesquiera de
estas, instala no solo los macros, sino también las fuentes, etc., pero también prepara un apropiado archivo
<span 
class="ec-lmtt-10">language.dat</span>
<!--l. 3170--><p class="indent" >   La 7a edición de 2002 tuvo la notable adición de respaldo a Mac OS X, y las vastas posibilidades de
actualizaciones a todo tipo de programas y paquetes. Un gol importante fue la integración de los archivos
originales con te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, para corregir la separación entre versiones 5 y 6.
<!--l. 3176--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.1.   </span> <a 
 id="x1-730009.1.1"></a>2003</h5>
<!--l. 3176--><p class="noindent" >En el 2003, con la continua inundación de actualizaciones y adiciones, nos dimos cuenta que <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live había
crecido de tal manera, que un solo CD no podía contenerlo, y por ese motivo lo separamos en tres diferentes
distribuciones (vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-90002.1">2.1<!--tex4ht:ref: sec:tl-coll-dists --></a>, p. <a 
href="#x1-90002.1">7<!--tex4ht:ref: sec:tl-coll-dists --></a>). En adición a esto:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">A petición del equipo de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>, modificamos los comandos estándares <span 
class="ec-lmss-10">latex </span>y <span 
class="ec-lmss-10">pdflatex </span>(vea p.
     <a 
href="#x1-120002.4">11<!--tex4ht:ref: text:etex --></a>).
     </li>
     <li class="itemize">Las nuevas fuentes de Latin Modern fueron incluidas (y ahora son recomendadas).
     </li>
     <li class="itemize">Respaldo para Alpha OSF fue removido (ayuda para HPUX fue removida previamente), debido
     a que nadie tenía (o voluntariamente ofreció) equipos que estuviesen disponibles para compilar
     nuevos binarios.
     </li>
     <li class="itemize">Las configuraciones de Windows, fueron substancialmente cambiados; por primera vez, todo un
     sistema basado en XEmacs, fue introducido.
     </li>
     <li class="itemize">Programas suplementarios muy importantes para Windows, (Perl, Ghostscript, ImageMagick,
     Ispell) ahora fueron instalados en el directorio de instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live.
     </li>
     <li class="itemize">Archivos de mapas de fuentes usados por <span 
class="ec-lmss-10">dvips</span>, <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfm</span>, y <span 
class="ec-lmss-10">pdftex </span>ahora son generados por el nuevo
     programa <span 
class="ec-lmss-10">updmap </span>e instalados en <span 
class="ec-lmtt-10">texmf/fonts/map</span>.
     </li>
     <li class="itemize"><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, Metafont, y MetaPost ahora, como estándar, ofrece los resultados de ingresos de caracteres
     (32 y por encima) como ellos mismos, en la producción de resultados (e.g., archivos <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">\write</span></span></span>),
     archivos de registro de datos, y la terminal de intérprete de comandos, i.e., <span 
class="ec-lmri-10">no </span>traducido mediante
     el uso de la notación <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">^^</span></span></span>. en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live-7, esta traducción dependía en las configuraciones locales
     del sistema; mientras que ahora, las configuraciones locales no influyen el funcionamiento de los
     programas <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Si por alguna razón se necesita el resultado que produce <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">^^</span></span></span>, renombra el archivo
     <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">texmf/web2c/cp8bit.tcx</span></span></span>. (Las versiones futuras tendrán maneras más limpias en controlar esto).
     </li>
     <li class="itemize">Esta documentación fue substancialmente revisada.
     </li>
     <li class="itemize">Finalmente, debido a que los números de las versiones, han incrementado de manera inconsistente,
     el número de la versión es identificada por el año: <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live 2003.</li></ul>
<!--l. 3223--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.2.   </span> <a 
 id="x1-740009.1.2"></a>2004</h5>
<!--l. 3225--><p class="noindent" >En el 2004 se vieron muchos cambios:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Si se habían instalado las fuentes a los directorios locales, los cuales usan sus propios archivos de
     soporte, como <span 
class="ec-lmtt-10">.map </span>o <span 
class="ec-lmtt-10">.enc </span>(mucho menos propenso este último) usted tendrá que mover estos
     archivos de respaldo.
                                                                                     
                                                                                     
     <!--l. 3234--><p class="noindent" >Los archivos <span 
class="ec-lmtt-10">.map </span>se buscan ahora en los subdirectorios <span 
class="ec-lmtt-10">fonts/map</span>, solamente (en cada árbol de
     <span 
class="ec-lmtt-10">texmf</span>), junto con la ruta del sistema <span 
class="ec-lmtt-10">TEXFONTMAPS</span>. De similar manera, los archivos <span 
class="ec-lmtt-10">.enc</span>, son
     ahora buscados en los directorios <span 
class="ec-lmtt-10">fonts/enc </span>solamente, a través de la ruta del sistema <span 
class="ec-lmtt-10">ENCFONTS</span>.
     El comando <span 
class="ec-lmss-10">updmap</span>, atentará de advertirle sobre cualquier problema.
     <!--l. 3243--><p class="noindent" >Para    métodos    en    manipular    esto    y    otra    información,    por    favor    de    ver
     <a 
href="http://tug.org/texlive/mapenc.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/mapenc.html</span></a>.
     </li>
     <li class="itemize">El <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection&#x00A0;ha sido expandido con la adición de un CD de instalación basado en MiK<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>,
     para aquellos que prefieren la implementación a Web2C. Vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-80002">2<!--tex4ht:ref: sec:overview-tl --></a> (p.  <a 
href="#x1-80002">7<!--tex4ht:ref: sec:overview-tl --></a>).
     </li>
     <li class="itemize">Dentro de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, el único e inmenso árbol <span 
class="ec-lmtt-10">texmf</span>, de versiones anteriores, fue reemplazado
     por tres: <span 
class="ec-lmtt-10">texmf</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-doc</span>. Vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-100002.2">2.2<!--tex4ht:ref: sec:tld --></a> (p. <a 
href="#x1-100002.2">7<!--tex4ht:ref: sec:tld --></a>), y los archivos <span 
class="ec-lmtt-10">README </span>para
     cada uno.
     </li>
     <li class="itemize">Todos los archivos de ingreso relacionados con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> son ahora coleccionados en el subdirectorio
     <span 
class="ec-lmtt-10">tex </span>de los árboles de <span 
class="ec-lmtt-10">texmf*</span>, en vez de tener directorios parientes separados <span 
class="ec-lmtt-10">tex</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">etex</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">pdftex</span>,
     <span 
class="ec-lmtt-10">pdfetex</span>, etc. Vea <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html#Extensions" ><span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html#Extensions</span></a>.
     </li>
     <li class="itemize">Los   scripts   de   ayuda   (que   no   están   supuestos   a   ser   invocados   por   los   usuarios)
     están   ahora   localizados   en   un   nuevo   subdirectorio   <span 
class="ec-lmtt-10">scripts  </span>de   los   árboles   <span 
class="ec-lmtt-10">texmf*</span>,
     y  pueden  ser  buscados  mediante  la  vía  de  <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">kpsewhich -format=texmfscripts</span></span></span>.  Por  lo
     tanto  si  tiene  programas  que  operan  bajo  estos  scripts,  necesitarán  ser  ajustados.  Vea
     <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html#Scripts" ><span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/doc/generic/tds/tds.html#Scripts</span></a>.
     </li>
     <li class="itemize">Casi todos los formatos, dejan los caracteres imprimibles como ellos mismos mediante la vía de
     &#8220;archivo de traducción&#8221; <span 
class="ec-lmtt-10">cp227.tcx</span>, en vez de ser traducidos a la notación <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">^^</span></span></span>. Específicamente,
     caracteres  en  las  posiciones  32&#8211;256,  tabulador  de  adición,  tabulador  vertical,  y  marcadores
     de  saltos  de  páginas  son  considerados  imprimibles  y  no  son  traducidos.  Las  excepciones  son
     los formatos de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(solamente 32&#8211;126 imprimible), Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;(0&#8211;255 imprimible), y aquellos
     relacionados con Omega. Este funcionamiento estándar es casi el mismo en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live 2003, pero
     es implementado más limpiamente, con más posibilidades para la personalización que el usuario
     necesite. Vea <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/web2c/web2c.html#TCX-files" ><span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/doc/web2c/web2c.html#TCX-files</span></a>. (Hablando de esto, con el ingreso
     de Unicode, <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;puede producir resultados con secuencias parciales de caracteres cuando muestre
     contextos de errores, por la razón que es octeto-orientado u orientado con byte).
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">pdfetex </span>es el motor estándar para todos los formatos, excepto el <span 
class="ec-lmss-10">tex </span>básico como tal. (Por supuesto
     que genera DVI cuando se ejecuta como <span 
class="ec-lmss-10">latex</span>, etc.) Esto quiere decir, entre varias cosas, que las
     funciones micro-tipográficas de <span 
class="ec-lmss-10">pdftex </span>están disponibles en <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>, Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t, etc., al igual que
     las funciones de e-<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> (<a 
href="../../../../texmf-dist/doc/etex/base/" >texmf-dist/doc/etex/base/</a>).
     </li>
     <li class="itemize">También quiere decir que <span 
class="ec-lmri-10">más importante que nunca antes </span>la funcionalidad del paquete <span 
class="ec-lmss-10">ifpdf</span>
     (trabaje con ambos, con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;básico y <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>) o código equivalente, porque con simplemente
     evaluar si <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfoutput </span>o cualquier otro primitivo es definido, esto no es una manera confiable en
     determinar si el resultado de PDF está siendo generado. Hicimos esto retroactivamente compatible,
     de la mejor manera que pudimos hacerlo este año, pero el próximo año, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfoutput </span>pudiese ser
     definido incluso cuando DVI haya sido escrito.
     </li>
     <li class="itemize">pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<a 
href="http://pdftex.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://pdftex.org</span></a>) tiene muchas nuevas funciones:
         <ul class="itemize2">
         <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">\pdfmapfile </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfmapline </span>proveen respaldo con los mapas de las fuentes, dentro del mismo
         documento.
         </li>
         <li class="itemize">Expansión micro-tipográfica puede ser usado más fácilmente.<br 
class="newline" /><a 
href="http://www.ntg.nl/pipermail/ntg-pdftex/2004-May/000504.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.ntg.nl/pipermail/ntg-pdftex/2004-May/000504.html</span></a>
         </li>
         <li class="itemize">Todos  los  parámetros  previamente  configurados,  a  través  del  archivo  de  configuración
         <span 
class="ec-lmtt-10">pdftex.cfg </span>tienen que ser ahora a través de primitivos, típicamente en <span 
class="ec-lmtt-10">pdftexconfig.tex</span>;
         <span 
class="ec-lmtt-10">pdftex.cfg </span>no es respaldado más. Cualquier subsiguiente archivo <span 
class="ec-lmtt-10">.fmt </span>tiene que desecharse
                                                                                     
                                                                                     
         nuevamente, tan pronto cuando <span 
class="ec-lmtt-10">pdftexconfig.tex </span>haya sido modificado.
         </li>
         <li class="itemize">Vea          el          manual          de          pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;para          más          información:
         <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf" >texmf-dist/doc/pdftex/manual/pdftex-a.pdf</a>.</li></ul>
     </li>
     <li class="itemize">El primitivo <span 
class="ec-lmtt-10">\input </span>en <span 
class="ec-lmss-10">tex </span>(y <span 
class="ec-lmss-10">mf </span>y <span 
class="ec-lmss-10">mpost</span>) ahora acepta doble apóstrofe, y puede contener espacios, y
     caracteres especiales. Ejemplos típicos:
                                                                                     
                                                                                     
     <div class="verbatim" id="verbatim-6">
     <div class="fancyvrb" id="fancyvrb19"><a 
 id="x1-74002r1"></a>             \input&#x00A0;"archivo&#x00A0;con&#x00A0;espacios"&#x00A0;%plain<br class="fancyvrb" /><a 
 id="x1-74004r2"></a>        \input{"archivo&#x00A0;con&#x00A0;espacios"}&#x00A0;%latex</div>
</div>
     <!--l. 3348--><p class="nopar" >Vea el manual de Web2c para más información sobre esto: <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/web2c" >texmf-dist/doc/web2c</a>.
     </li>
     <li class="itemize">Respaldo técnico para enc<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;está ahora incluído dentro de Web2C y consiguientemente para todos los
     programas de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, mediante la opción <span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;enc </span>&#8212; <span 
class="ec-lmri-10">solamente cuando los formatos sean edificados</span>.
     enc<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;respalda la re-codificación de ingreso y salida, permitiendo el apoyo completo de Unicode (en
     UTF-8). Vea <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/generic/enctex/" >texmf-dist/doc/generic/enctex/</a> y <a 
href="http://www.olsak.net/enctex.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.olsak.net/enctex.html</span></a>.
     </li>
     <li class="itemize">Aleph, un nuevo motor que combina e-<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y Omega, está disponible. Un poco de información está
     disponible en <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/aleph/base" >texmf-dist/doc/aleph/base</a> y en <a 
href="http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=aleph" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=aleph</span></a>.
     El formato que está basado en <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;para Aleph es nombrado <span 
class="ec-lmss-10">lamed</span>.
     </li>
     <li class="itemize">El último lanzamiento de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;tiene una nueva versión de la licencia LPPL &#8212; ahora oficialmente una
     licencia-aprobada por Debian. Para otras actualizaciones, vea los otros archivos <span 
class="ec-lmtt-10">ltnews </span>en el
     <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/latex/base" >texmf-dist/doc/latex/base</a>.
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmss-10">dvipng</span>, un nuevo programa conversor de archivos de imágenes de DVI a PNG está incluido. Vea
     <a 
href="http://www.ctan.org/pkg/dvipng" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.ctan.org/pkg/dvipng</span></a>.
     </li>
     <li class="itemize">Reducimos el paquete <span 
class="ec-lmss-10">cbgreek </span>a un tamaño &#8220;mediano&#8221; de set de fuentes, con el consejo del autor
     (Claudio Beccari). Las fuentes extraídas, son las invisibles, esbozadas, y transparentes, las cuales son
     relativamente y raramente utilizadas, y necesitábamos el espacio de almacenamiento. El set completo,
     por supuesto que está disponible (<a 
href="http://mirror.ctan.org/tex-archive/fonts/greek/cbfonts" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://mirror.ctan.org/tex-archive/fonts/greek/cbfonts</span></a>).
     </li>
     <li class="itemize">Los comandos (enlaces) <span 
class="ec-lmss-10">ini </span>y <span 
class="ec-lmss-10">vir </span>para <span 
class="ec-lmss-10">tex</span>, <span 
class="ec-lmss-10">mf</span>, y <span 
class="ec-lmss-10">mpost </span>ya no son creados, tales como <span 
class="ec-lmss-10">initex</span>. La
     funcionalidad del comando <span 
class="ec-lmss-10">ini </span>ha estado disponible a través de las opciones de la línea de comandos <span 
class="ec-lmtt-10">-ini</span>
     desde hace varios años.
     </li>
     <li class="itemize">El respaldo y ayuda técnica con la plataforma <span 
class="ec-lmss-10">i386-openbsd </span>fue removido. Debido a que el
     paquete <span 
class="ec-lmss-10">tetex </span>está disponible en el sistema de Puertos de BSD, al igual que los binarios tanto
     para GNU/Linux y BSD que también están disponibles, parecía que emplear el tiempo para
     trabajar voluntariamente en esto, era preferible que fuese con otros asuntos que necesitasen de
     ello.
     </li>
     <li class="itemize">Acerca de <span 
class="ec-lmss-10">sparc-solaris </span>(por lo menos), se tuviera que configurar la variable del sistema <span 
class="ec-lmtt-10">LD_LIBRARY_PATH</span>
     para que ejecutara los programas <span 
class="ec-lmss-10">tlutils</span>. Esto es debido a que las mismas son compiladas con C++, y no
     existe una localización estándar para las librerías de ejecución. (Esto no fue algo nuevo en el 2004, pero
     no estaba previamente documentado.) De igual manera, en <span 
class="ec-lmss-10">mips-irix</span>, las ejecuciones de MIPSpro 7.4, son
     requeridas.
     </li></ul>
<!--l. 3414--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.3.   </span> <a 
 id="x1-750009.1.3"></a>2005</h5>
<!--l. 3416--><p class="noindent" >El 2005 presenció un inmenso número de actualizaciones de paquetes y programas. La estructura se
mantuvo, relativamente estable desde el 2004, pero inevitablemente hubieron algunos cambios
también:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Los nuevos scripts <span 
class="ec-lmss-10">texconfig-sys</span>, <span 
class="ec-lmss-10">updamp-sys</span>, y <span 
class="ec-lmss-10">fmtutil-sys </span>fueron introducidos, lo cual modificó la
     configuración en los árboles del sistema. Los scripts <span 
class="ec-lmss-10">texconfg</span>, <span 
class="ec-lmss-10">updmap</span>, y <span 
class="ec-lmss-10">fmtutil</span>, ahora modifican
     archivos específicos de usuarios, bajo el directorio <span 
class="ec-lmtt-10">$HOME/.texlive2005</span>
     </li>
     <li class="itemize">Nuevas variables correspondientes a estos scripts como <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCONFIG </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG </span>para
     especificar los árboles donde los archivos de configuración (del usuario o del sistema) fueron
     encontrados. Por lo tanto, versiones personales de <span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil.cnf </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">updmap.cfg </span>pueden moverse
                                                                                     
                                                                                     
     hacia estos lugares; otra opción es en redefinir <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCONFIG </span>o <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG </span>en los archivos
     de <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>. Cualquiera que sea el caso, la localización real de estos archivos y los valores de
     <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFCONFIG </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG </span>deben de corresponder apropiadamente. Vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-110002.3">2.3<!--tex4ht:ref: sec:texmftrees --></a>, p.
     <a 
href="#x1-110002.3">8<!--tex4ht:ref: sec:texmftrees --></a>.
     </li>
     <li class="itemize">El año pasado, primitivos indefinidos, como <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">\pdfoutput</span></span></span> para la producción de DVI&#x00A0;a pesar que
     el programa <span 
class="ec-lmss-10">pdfetex </span>estaba siendo usado. Este año, como prometimos, revertimos estas medidas
     de compatibilidad. De tal manera, que si su documento utiliza <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">ifx\pdfoutput\undefined</span></span></span> para
     evaluar si el PDF está sido producido, esto necesitará cambiarse. Puede usar el <span 
class="ec-lmss-10">ifpdf.sty </span>(el cual
     funciona en ambos, <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;básico y <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>) para hacer esto, o robarse su lógica.
     </li>
     <li class="itemize">El año pasado, cambiamos la mayoría de los formatos de resultados de caracteres (8-bit) como los mismos
     (vea la sección anterior). El nuevo archivo TCK <span 
class="ec-lmtt-10">empty.tcx </span>ahora provee una manera más fácil para
     obtener la original notación <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">^^</span></span></span> si así se desea, como en:
                                                                                     
                                                                                     
     <div class="verbatim" id="verbatim-7">
     <div class="fancyvrb" id="fancyvrb20"><a 
 id="x1-75002r1"></a>                         latex&#x00A0;--translate-file=vacío.tcx&#x00A0;tuarchivo.tex</div>
</div>
     <!--l. 3478--><p class="nopar" >
     </li>
     <li class="itemize">El nuevo programa <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfmx </span>está incluido para traducción de DVI a PDF; esto es una actualización
     activamente mantenida de <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfm </span>(el cual está también disponible por ahora, pero no más
     recomendado).
     </li>
     <li class="itemize">Los nuevos programas <span 
class="ec-lmss-10">pdfopen pdfclose </span>están incluidos para permitir la recarga de archivos pdf, en el
     Adobe Acrobat Reader, sin recomenzar el programa. (Otros lectores de pdf, notablemente <span 
class="ec-lmss-10">xpdf</span>, <span 
class="ec-lmss-10">gv</span>, y
     <span 
class="ec-lmss-10">gsview</span>, nunca han sufrido de este problema.)
     </li>
     <li class="itemize">Para consistencia, las variables <span 
class="ec-lmtt-10">HOMETEXMF </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">VARTEXMF </span>han sido renombradas a <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFHOME </span>y
     <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR</span>, respectivamente. También está <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFVAR</span>, el cual es por estándar, específico con el usuario.
     Vea el primer punto encima de esto para más información.</li></ul>
<!--l. 3506--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.4.   </span> <a 
 id="x1-760009.1.4"></a>2006&#8211;2007</h5>
<!--l. 3508--><p class="noindent" >Durante el 2006&#8211;2007, la mayor adición a <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live fue el programa Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, disponible como los programas
<span 
class="ec-lmtt-10">xetex </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">xelatex</span>; vea <a 
href="http://scripts.sil.org/xetex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://scripts.sil.org/xetex</span></a>.
<!--l. 3513--><p class="indent" >   Metapost también recibió una notable actualización, con más planes para el futuro.
(<a 
href="http://tug.org/metapost/articles" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/metapost/articles</span></a>), de igual manera, pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> (<a 
href="http://tug.org/applications/pdftex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/applications/pdftex</span></a>).
<!--l. 3518--><p class="indent" >   El archivo de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;<span 
class="ec-lmtt-10">.fmt </span>(formato de alta-velocidad), y otras archivos similares para MetaPost y
Metafont&#x00A0;están ahora almacenados en los subdirectorios de <span 
class="ec-lmtt-10">texmf/web2c</span>, en vez del directorio mismo (aunque
el directorio esté siendo buscado, por el hecho que algún <span 
class="ec-lmtt-10">.fmt</span>&#8217;s) exista en el sistema. Los subdirectorios son
nombrados por el &#8216;motor&#8217; en uso, tal como <span 
class="ec-lmtt-10">tex </span>o <span 
class="ec-lmtt-10">pdftex </span>o <span 
class="ec-lmtt-10">xetex</span>. Este cambio debe ser invisible en uso
normal.
<!--l. 3528--><p class="indent" >   El programa de <span 
class="ec-lmtt-10">tex </span>(básico) no lee ya más, las primeras líneas<span 
class="ec-lmtt-10">%&amp; </span>para determinar el formato
que ejecutar; esto es divisado por el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;de Knuth. (<span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;y todo lo demás, aún leen las
líneas<span 
class="ec-lmtt-10">%&amp;</span>).
<!--l. 3533--><p class="indent" >   Por supuesto que este año también presenció (como usualmente) los cientos de actualizaciones a paquetes y
programas. Por favor de revisar CTAN (<a 
href="http://mirror.ctan.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://mirror.ctan.org</span></a>) para actualizaciones.
<!--l. 3539--><p class="indent" >   Internamente, el árbol original es ahora almacenado en Subversión, con una interfaz de web para ver el
árbol, como el enlace de nuestra página muestra. Aunque no está visible en la distribución final, esperamos
que esto seguirá proveyendo una fundación estable en el desarrollo y construcción en los años
venideros.
<!--l. 3546--><p class="indent" >   Finalmente, en mayo del 2006, Thomas Esser anunció que él no continuaría con las actualizaciones de
te<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> (<a 
href="http://tug.org/tetex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/tetex</span></a>). Y producto de esto, ha existido un alto interés en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, especialmente
entre los distribuidores de GNU/Linux. (Existe un nuevo esquema de instalación para <span 
class="ec-lmtt-10">tetex </span>en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, el
cual provee un aproximado equivalente.) Esperamos que esto eventualmente se traduzca a mejorías para todos,
en el sistema <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
<!--l. 3556--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.5.   </span> <a 
 id="x1-770009.1.5"></a>2008</h5>
<!--l. 3558--><p class="noindent" >En el 2008, la infraestructura completa de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live fue rediseñada y re-implementada. Toda la información
acerca de la instalación está ahora guardada en un archivo de texto regular <span 
class="ec-lmtt-10">tlpkg/texlive.tlpdb</span>.
<!--l. 3563--><p class="indent" >   Entre otras cosas, esto finalmente posibilita actualizar una instalación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live a través del
Internet después de una instalación inicial, una función que ha sido proveída por MiK<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;por años.
Esperamos en actualizar regularmente los paquetes, tan pronto como estos sean introducidos a
CTAN.
<!--l. 3570--><p class="indent" >   El nuevo y mayor motor de compilación Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<a 
href="http://luatex.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://luatex.org</span></a>) está incluido; que aparte de
proveer un nuevo nivel de flexibilidad en la composición tipográfica, es a su vez, un excelente lenguaje de
inscripción para uso adentro y afuera de documentos <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 3576--><p class="indent" >   Ayuda técnica entre Windows y plataformas basadas en Unix, es ahora mucho más uniforme. En particular,
la mayoría de los scripts de Perl y Lua están ahora disponibles en Windows, usando el Perl que internamente
se distribuye con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live.
<!--l. 3582--><p class="indent" >   El nuevo script <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>(section&#x00A0;<a 
href="#x1-440005">5<!--tex4ht:ref: sec:tlmgr --></a>) es la interfaz general para administrar <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live después de una
instalación inicial. Manipula actualizaciones de paquetes, y consiguientes regeneración de formatos, archivos de
mapas, y archivos de lenguajes, opcionalmente incluyendo adiciones locales.
<!--l. 3589--><p class="indent" >   Con el advenimiento de <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>, las acciones de <span 
class="ec-lmss-10">texconfig </span>para editar los archivos de configuración de
formateo, y de separación silábica, están ahora desactivados.
<!--l. 3594--><p class="indent" >   El programa de índice <span 
class="ec-lmss-10">xindy </span>(<a 
href="http://xindy.sourceforge.net/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://xindy.sourceforge.net/</span></a>) está ahora incluido en la mayoría de las
plataformas.
<!--l. 3598--><p class="indent" >   La herramienta <span 
class="ec-lmss-10">kpsewhich</span>, puede reportar ahora todas aquellos ingresos que concuerden de un archivo
(option <span 
class="ec-lmtt-10">&#8211;all</span>) y limita aquellos que coincidan en un subdirectorio dado (option <span 
class="ec-lmtt-10">&#8211;subdir</span>).
<!--l. 3603--><p class="indent" >   El programa <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfmx </span>ahora incluye nuevas funciones para extraer la información del borde de las cajas, a
través de la línea de comando <span 
class="ec-lmss-10">extractbib</span>; esto fue una de las últimas funciones proveídas por <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfm</span>, pero no
en <span 
class="ec-lmss-10">dvipdfmx</span>.
<!--l. 3610--><p class="indent" >   Los aliases de las fuentes <span 
class="ec-lmtt-10">Times-Roman</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">Helvetica</span>, y muchos más, han sido removidos. Diferentes
paquetes esperan que funcionen diferentemente (en particular, que tengan diferentes codificaciones), y no hubo
manera en resolver esto.
<!--l. 3616--><p class="indent" >   El formato <span 
class="ec-lmss-10">platex </span>ha sido removido, para resolver un conflicto de nombre con un completamente diferente
<span 
class="ec-lmss-10">platex</span>; el <span 
class="ec-lmss-10">polski</span>, es ahora el de ayuda principal en polaco.
<!--l. 3621--><p class="indent" >   Internamente, los archivos de cadenas de datos, son ahora compilados en los binarios, para facilitar las
actualizaciones.
<!--l. 3625--><p class="indent" >   Finalmente, los cambios hechos por Donald Knuth en su &#8216;afinación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;del 2008&#8217;, está incluida en esta
versión. Vea <a 
href="http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92knut.pdf" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92knut.pdf</span></a>.
<!--l. 3630--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.6.   </span> <a 
 id="x1-780009.1.6"></a>2009</h5>
<!--l. 3632--><p class="noindent" >En el 2009, el formato de resultado estándar para Lua(L<span 
class="ec-lmr-7">A</span> )<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;es ahora PDF, para así tomar ventaja del
apoyo de Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;con OpenType, et al. Nuevos ejecutables nombrados <span 
class="ec-lmtt-10">dviluatex </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">dvilualatex </span>ejecutan
Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;con resultados DVI. La página de Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;es <a 
href="http://luatex.org" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://luatex.org</span></a>.
<!--l. 3639--><p class="indent" >   El motor original Omega, y formato Lambda han sido extraídos, después de discusiones con
los autores de Omega. El actualizado Aleph y Lamed permanecen, al igual que las utilidades de
Omega.
<!--l. 3644--><p class="indent" >   Un nueva versión de las fuentes Type&#x00A0;1&#x00A0;de AMS, está incluida, incluyendo Computer Modern: con unos
cuantos cambios en la configuración de estos, que a través de los años, han sido llevado a cabo por Knuth, con los
archivos originales de Metafont, han sido integrados y actualizados. Las fuentes Euler han sido completamente
reconfiguradas por Hermann Zapf (vea <a 
href="http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92hagen-euler.pdf" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/TUGboat/Articles/tb29-2/tb92hagen-euler.pdf</span></a>).
En todos los casos, los métricos no han cambiado. La página en el Internet de las fuentes de AMS se encuentra
en <a 
href="http://www.ams.org/tex/amsfonts.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://www.ams.org/tex/amsfonts.html</span></a>.
<!--l. 3656--><p class="indent" >   El nuevo editor con GUI <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>works está incluido para Windows, y también en Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. Para otras
plataformas, y para más información, vea la página en el Web de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>works, <a 
href="http://tug.org/texworks" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texworks</span></a>. Este
editor es multi-plataforma, inspirado por TeXShop para Mac OS X con el objetivo en ser fácil de
usar.
<!--l. 3663--><p class="indent" >   El programa de gráficas Asymptote está incluido para varias plataformas. Esto implementa un lenguaje
de descripción de lenguajes, basado en texto, con cierto parecido con Metapost, pero con apoyo
para un avanzado formato de tres dimensiones, y otras funciones. Su página en el Web está en
<a 
href="http://asymptote.sourceforge.net" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://asymptote.sourceforge.net</span></a>.
<!--l. 3670--><p class="indent" >   El programa por separado, <span 
class="ec-lmtt-10">dvipdfm</span>, ha sido reemplazado por <span 
class="ec-lmtt-10">dvipdfmx</span>, el cual opera en un modo de
compatibilidad especial, bajo ese nombre. <span 
class="ec-lmtt-10">dvipdfmx </span>incluye apoyo para CJK y tiene muchos otros arreglos que
se acumularon, a través de los años, desde la última versión de <span 
class="ec-lmtt-10">dvipdfm</span>. La página principal de DVIPDFMx
está en <a 
href="http://project.ktug.or.kr/dvipdfmx" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://project.ktug.or.kr/dvipdfmx</span></a>.
<!--l. 3678--><p class="indent" >   Ejecutables para <span 
class="ec-lmss-10">cygwin </span>y plataformas <span 
class="ec-lmss-10">i386-netbsd</span>, están ahora incluidos, aunque se nos fue aconsejado que
muchos usuarios de OpenBSD obtienen <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;a través de los paquetes de sus sistemas, y encima de esto,
habían dificultades en hacer que los binarios funcionaran en más de una versión.
<!--l. 3685--><p class="indent" >   Una miscelánea de pequeños cambios: ahora usamos comprensión <span 
class="ec-lmss-10">xz</span>, el estable programa que reemplaza a
<span 
class="ec-lmss-10">lzma </span>(<a 
href="http://tukaani.org/xz/" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tukaani.org/xz/</span></a>); el carácter literal <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">$</span></span></span> es permitido en los nombres de archivos,
cuando no introduce un nombre de una variable conocida; la librería Kpathsea es ahora multi-hilo,
multi-procesos, (hizo uso de esto, en Metapost); y la edificación entera de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live está basada ahora en
                                                                                     
                                                                                     
Automake.
<!--l. 3694--><p class="indent" >   Nota final del pasado: todas las versiones de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live, acompañado de material auxiliar como las etiquetas
de los CD, están ahora disponibles en <a 
href="ftp://tug.org/historic/systems/texlive" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">ftp://tug.org/historic/systems/texlive</span></a>.
<!--l. 3699--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.7.   </span> <a 
 id="x1-790009.1.7"></a>2010</h5>
<!--l. 3702--><p class="noindent" >En el 2010, la versión estándar para los resultados en PDF es ahora 1.5, permitiendo más compresión. Esto
aplica también a todos los motores que fueron usados para producir PDF y <span 
class="ec-lmtt-10">dvipdfmx</span>. Cargando los paquetes
<span 
class="ec-lmss-10">pdf14 </span>de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;revierte a PDF-1.4, o set <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">\pdfminorversion=4</span></span></span>.
<!--l. 3708--><p class="indent" >   Pdf(L<span 
class="ec-lmr-7">A</span> )<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;ahora <span 
class="ec-lmri-10">automáticamente </span>convierte un archivo encapsulado de PostScript (EPS) a un PDF,
mediante la vía de del paquete <span 
class="ec-lmss-10">epstopdf</span>, siempre y cuando el archivo de configuración <span 
class="ec-lmtt-10">graphics.cfg </span>de
<span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;esté cargado, y si el formato PDF es seleccionado como estándar en la salida. Las opciones estándar,
tienen como objetivo, eliminar cualquier chance de que los archivos que hayan sido creados a mano, puedan ser
sobrescritos, pero puedes también prevenir que por ejemplo un <span 
class="ec-lmtt-10">epstopdf </span>se cargue por completo, mediante el
ingreso de <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">\newcommand{\DoNotLoadEpstopdf}{}</span></span></span> (o <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">\def...</span></span></span>) antes de la declaración <span 
class="ec-lmtt-10">\documentclass</span>. Este
archivo tampoco es cargado, si <span 
class="ec-lmss-10">pst-pdf </span>es utilizado. Para más detalles, vea la documentación del paquete
<span 
class="ec-lmss-10">epstopdf </span>(<a 
href="http://ctan.org/pkg/epstopdf-pkg" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://ctan.org/pkg/epstopdf-pkg</span></a>).
<!--l. 3723--><p class="indent" >   Un cambio relacionado con esto, es la ejecución de unos cuantos comandos externos de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, mediante la
vía de la función <span 
class="ec-lmtt-10">\write18</span>, que está ahora activado por estándar. Estos comandos son <span 
class="ec-lmtt-10">repstopdf</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">makeindex</span>,
<span 
class="ec-lmtt-10">kpsewhich</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">bibtex</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">bibtex8</span>; la lista está definida en <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf</span>. En aquellos sistemas, que tienen
que prohibir todos estos comandos externos, esta opción se puede desactivar, en el instalador
(vea la sección&#x00A0;<a 
href="#x1-270003.2.4">3.2.4<!--tex4ht:ref: sec:options --></a>), o sobrescribe el valor después de la instalación mediante la ejecución de
<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;conf</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;texmf</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;shell</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;escape</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;0</span></span></span>.
<!--l. 3735--><p class="indent" >   Y aún otro cambio fue en BibTeX&#x00A0;y Makeindex, que ahora rehúsan producir los archivos en un directorio
arbitrario (como el mismo <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>), como valor estándar. Esto es así, porque ahora su uso puede ser activado,
mediante el restricto <span 
class="ec-lmtt-10">\write18</span>. Para cambiar esto, la variable del entorno del sistema <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFOUTPUT </span>puede ser
fijada, o la configuración <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">openout_any</span></span></span> modificada.
<!--l. 3743--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;ahora respalda el ajuste de margen de un bloque de texto, de la misma manera que pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>. (La
expansión de la fuente, no es actualmente respaldado.)
<!--l. 3747--><p class="indent" >   Por configuración estándar, <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr </span>ahora guarda una copia automáticamente de cada paquete actualizado
(<span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr option autobackup 1</span>), de esta manera, las actualizaciones que hayan tenido rupturas, puedan ser
fácilmente revertidas con <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr restore</span>. Si usted realiza actualizaciones, posteriores a la instalación, y no
cuenta con el espacio de almacenamiento en el disco para estas copias de seguridad, ejecute <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr option</span>
<span 
class="ec-lmtt-10">autobackup 0</span>.
<!--l. 3756--><p class="indent" >   Nuevos programas incluyen: el motor p<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y utilidades relacionadas con el mismo para composición
tipográfica en japonés; el programa BibTeXU para activación de Unicode en BibTeX; la utilidad <span 
class="ec-lmss-10">chxtex</span>
(<a 
href="http://baruch.ev-en.org/proj/chktex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://baruch.ev-en.org/proj/chktex</span></a>) para la revisión de los documentos (L<span 
class="ec-lmr-7">A</span> )<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>; el programa <span 
class="ec-lmss-10">dvisvgm</span>
(<a 
href="http://dvisvgm.sourceforge.net" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://dvisvgm.sourceforge.net</span></a>) que es un traductor DVI-a-SVG.
<!--l. 3765--><p class="indent" >   Ejecutables para estas nuevas plataformas están ahora incluidas: <span 
class="ec-lmtt-10">amd64-freebsd</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">amd64-kfreebsd</span>,
<span 
class="ec-lmtt-10">i386-freebsd</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">i386-kfreebsd</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwin</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-solaris</span>.
<!--l. 3770--><p class="indent" >   Un cambio en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live 2009 que fallamos en mencionar: numerosos ejecutables relacionados
con <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>4ht&#x00A0;(<a 
href="http://tug.org/tex4ht" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/tex4ht</span></a>), fueron removidos de los directorios de los binarios. El
programa genérico <span 
class="ec-lmtt-10">mk4ht </span>puede ser utilizado para ejecutar cualquiera de las combinaciones de
<span 
class="ec-lmtt-10">tex4ht</span>.
<!--l. 3777--><p class="indent" >   Finalmente, la versión de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live en el <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Collection&#x00A0;DVD&#x00A0;no puede ser más ejecutada en vivo
(extrañamente curioso). Un DVD&#x00A0;sencillo, ya no cuenta con más espacio. Un beneficioso efecto secundario de
esto, es que la instalación directa de un DVD&#x00A0;como tal, es mucho más rápida.
<!--l. 3783--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.8.   </span> <a 
 id="x1-800009.1.8"></a>2011</h5>
<!--l. 3785--><p class="noindent" >Los binarios para Mac OS X&#x00A0;(<span 
class="ec-lmtt-10">universal-darwin </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwin</span>) ahora solamente funcionan en Leopard y
versiones recientes; Panther y Tiger, no tienen compatibilidad.
<!--l. 3789--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">Biber</span>, el programa para procesamiento de bibliografías está incluido en plataformas comunes. Su
construcción está estrechamente acompañada por el paquete <span 
class="ec-lmtt-10">biblatex</span>, el cual re-implementa completamente
las facilidades bibliográficas proveídas por LaTeX.
<!--l. 3795--><p class="indent" >   El programa (<span 
class="ec-lmtt-10">mpost</span>) ya no crea ni utiliza más, los archivos <span 
class="ec-lmtt-10">.mem</span>. Los archivos necesarios, tales
como <span 
class="ec-lmtt-10">plain.mp</span>, son simplemente leídos durante la ejecución. Esto es relacionado, con el apoyo
                                                                                     
                                                                                     
a Metapost como una librería, que es un significante avance, y que no es un cambio visible al
usuario.
<!--l. 3802--><p class="indent" >   La implementación <span 
class="ec-lmtt-10">updmap </span>en Perl, previamente utilizada solamente en Windows, ha sido reconfigurada y
ahora está siendo utilizada en todas las plataformas. No debe haber ningún cambio visual para el usuario,
como resultado de esto, excepto que opera mucho más rápido.
<!--l. 3808--><p class="indent" >   Los programas <span 
class="ec-lmss-10">initex </span>e <span 
class="ec-lmss-10">initex </span>fueron restaurados, (pero sin otras variantes <span 
class="ec-lmss-10">ini*</span>).
<!--l. 3811--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.9.   </span> <a 
 id="x1-810009.1.9"></a>2012</h5>
<!--l. 3813--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr </span>respalda actualizaciones de múltiples repositorios en la red. La sección sobre múltiples repositorios en los
resultados que provee <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr help </span>tiene más de estos.
<!--l. 3817--><p class="indent" >   El parámetro <span 
class="ec-lmtt-10">\XeTeXdashbreakstate </span>está fijado a 1 como estándar, para ambos <span 
class="ec-lmtt-10">xetex </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">xelatex</span>. Esto
permite saltos de líneas, después de guiones cortos y largos, lo cual siempre ha sido el funcionamiento de
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;básico, <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>, Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, etc. Aquellos documentos existentes de Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;los cuales deben retener la
compatibilidad perfecta de saltos de líneas, necesitarán configurar <span 
class="ec-lmtt-10">\XeTeXdashbreakstate </span>a-0
explícitamente.
<!--l. 3827--><p class="indent" >   Los archivos de salida, que son generados por <span 
class="ec-lmtt-10">pdftex </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">dvips</span>, pueden exceder ahora, hasta
2gb.
<!--l. 3830--><p class="indent" >   Las 35 fuentes estándar de PostScript, están incluidas en los resultados de <span 
class="ec-lmtt-10">dvips</span>, por norma o estándar,
debido a que numerosas versiones de estas, están ahora presentes.
<!--l. 3834--><p class="indent" >   En el modo restricto de ejecución <span 
class="ec-lmtt-10">\write18</span>, configurado como estándar, el programa <span 
class="ec-lmtt-10">mpost </span>es ahora
permitido.
<!--l. 3837--><p class="indent" >   Un archivo <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>es también encontrado en <span 
class="ec-lmtt-10">../texmf-local</span>, e.g.,
<span 
class="ec-lmtt-10">/usr/local/texlive/texmf-local/web2c/texmf.cnf</span>, si el mismo existe.
<!--l. 3842--><p class="indent" >   El script <span 
class="ec-lmtt-10">updamp </span>lee <span 
class="ec-lmtt-10">updmap.cfg </span>por cada árbol en vez de una configuración global. Este cambio, debe ser
invisible, a menos que updmap.cfg&#8217;s hayan sido editados directamente. Puedes ver más sobre estos, invocando
<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">updmap</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;--help</span></span></span>.
<!--l. 3848--><p class="indent" >   Las plataformas: <span 
class="ec-lmss-10">armel-linux </span>y <span 
class="ec-lmss-10">mipsel-linux </span>fueron añadidas; <span 
class="ec-lmss-10">sparc-linux </span>y <span 
class="ec-lmss-10">i386-netbsd </span>no se encuentran más
en la distribución.
<!--l. 3852--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.10.   </span> <a 
 id="x1-820009.1.10"></a>2013</h5>
<!--l. 3853--><p class="noindent" >La organización de la distribución: el directorio en alto-nivel <span 
class="ec-lmtt-10">texmf/ </span>ha sido unido en <span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist/</span>,
para simplicidad. Ambas variables de Kpathsea <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFMAIN</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFDIST</span>, ahora apuntan hacia
<span 
class="ec-lmtt-10">texmf-dist</span>.
<!--l. 3858--><p class="indent" >   Muchas colecciones pequeñas de lenguajes han sido unidas, para simplificar la instalación.
<!--l. 3861--><p class="indent" >   MetaPost: respaldo nativo para la producción de PNG y puntos-flotantes (IEEE doble) han sido
añadidos.
<!--l. 3864--><p class="indent" >   Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: se actualizó con Lua 5.2, y ahora incluye una nueva librería (<span 
class="ec-lmtt-10">pdfscanner</span>) para procesar
contenido PDF externo, entre muchas cosas más (vea el sitio en el Internet).
<!--l. 3868--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(también vea sus páginas para más):
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">La librería HarfBuzz es usada para la organización de las fuentes, en vez de ICU. (ICU es aún
     usada para el respaldo de codificación de archivos de ingreso, bi-dirección, y el opcional salto de
     línea de Unicode.)
     </li>
     <li class="itemize">Para diseño de Grafito, Graphite2 y HarfBuzz son ahora utilizados.
     </li>
     <li class="itemize">En Macs, Core Text es usado en vez del (deprecado) ATSUI.
     </li>
     <li class="itemize">La preferencia de fuentes TrueType/OpenType en vez de Type1, cuando los nombres son los
     mismos.
     </li>
     <li class="itemize">El arreglo de búsquedas que no coincidan, entre Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y <span 
class="ec-lmtt-10">xdvipdfmx</span>.
                                                                                     
                                                                                     
     </li>
     <li class="itemize">Apoyo de fuentes para matemática de OpenType.</li></ul>
<!--l. 3886--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmss-10">xdvi</span>: ahora utiliza las fuentes FreeType en vez de <span 
class="ec-lmtt-10">t1lib </span>para la visualización.
<!--l. 3889--><p class="indent" >   El <span 
class="ec-lmss-10">microtype.sty</span>: ahora respalda Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(protuberancia) y Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(protuberancia, expansión de fuente,
rastreo), entre otras mejorías.
<!--l. 3893--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmss-10">tlmgr</span>: nueva acción <span 
class="ec-lmtt-10">pinning </span>para facilitar la configuración de múltiples repositorios; esa sección en <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">tmlgr</span><span 
class="ec-lmtt-10">&#x00A0;--help</span></span></span>
tiene más, y en el Internet en <a 
href="http://tug.org/texlive/doc/tlmgr.html#MULTIPLE-REPOSITORIES" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/doc/tlmgr.html#MULTIPLE-REPOSITORIES</span></a>.
<!--l. 3899--><p class="indent" >   Plataformas: <span 
class="ec-lmss-10">armhf-linux</span>, <span 
class="ec-lmss-10">mips-irix</span>, <span 
class="ec-lmss-10">i386-netbsd</span>, y <span 
class="ec-lmss-10">amd64-netbsd </span>añadido o revivido; <span 
class="ec-lmss-10">powerpc-aix</span>
removido.
<!--l. 3903--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.11.   </span> <a 
 id="x1-830009.1.11"></a>2014</h5>
<!--l. 3905--><p class="noindent" >El 2014, presenció otra afinación de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;por parte de Knuth; esto afectó todos los motores, pero el
único cambio visible, fue la restauración de la cadena <span 
class="ec-lmtt-10">preloaded format </span>en la línea de banner.
De acuerdo a Knuth, esto ahora refleja el formato que sería cargado por norma, en vez de un
formato que no haya sido desechado y que esté pre-cargado en el binario; puede ser rescrito de varias
maneras.
<!--l. 3914--><p class="indent" >   pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: nuevo parámetro de supresión-de-advertencia <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfsuppresswarningpagegroup</span>; nuevos primitivos
para espacios falsos entre-palabras, que ayuden con el reflujo del texto: <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfinterwordspaceon</span>,
<span 
class="ec-lmtt-10">\pdfinterwordspaceoff</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdffakespace</span>.
<!--l. 3920--><p class="indent" >   Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Modificaciones notables y arreglos fueron realizados con la carga de fuentes, y la
separación silábica. La adición más grande es una nueva variante de motor de compilación,
<span 
class="ec-lmtt-10">luajittex </span>(<a 
href="http://foundry.supelec.fr/projects/luajittex" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://foundry.supelec.fr/projects/luajittex</span></a>) y sus hermanos <span 
class="ec-lmtt-10">texluajit </span>y
<span 
class="ec-lmtt-10">texluajitc</span>. Esto utiliza, justo-a-tiempo, un compilador Lua (artículo detallado de TUGboat en
<a 
href="http://tug.org/TUGboat/tb34-1/tb106scarso.pdf" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/TUGboat/tb34-1/tb106scarso.pdf</span></a>). <span 
class="ec-lmtt-10">luajittex </span>está aún en construcción, no está
disponible en todas las plataformas, y es considerablemente menos estable que <span 
class="ec-lmtt-10">luatex</span>. Ni nosotros, ni sus
constructores recomiendan utilizarlo, excepto para propósitos específicos de experimentación con jit en el
código Lua.
<!--l. 3936--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Las mismas imágenes de formato, son ahora respaldadas en todas las plataformas (incluyendo
Mac); evitar el retorno de descomposición de compatibilidad con Unicode (pero no todas las variantes); la
preferencia de OpenType antes de fuentes de Graphite, para compatibilidad con versiones previas de
Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
<!--l. 3943--><p class="indent" >   MetaPost: Un nuevo sistema-numérico <span 
class="ec-lmtt-10">decimal </span>es respaldado, acompañado de una opción interna
<span 
class="ec-lmtt-10">numberprecision</span>; una nueva definición de <span 
class="ec-lmtt-10">drawout </span>en el archivo <span 
class="ec-lmtt-10">plain.mp</span>, por Knuth; reparaciones de
errores, depuraciones, en archivos producidos SVG, y PNG, entre otros.
<!--l. 3950--><p class="indent" >   La utilidad <span 
class="ec-lmss-10">pstopdf </span>en Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t, será removida como comando solitario, después de esta versión, debido a
conflictos con las utilidades de OS con el mismo nombre. Puede ser (aún) invocada como <span 
class="ec-lmtt-10">mtxrun &#8211;script</span>
<span 
class="ec-lmtt-10">pstopdf</span>.
<!--l. 3956--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmss-10">psutils </span>han sido substancialmente revisadas por un nuevo administrador. Como resultado de ello, diferentes
utilidades, raramente utilizadas, (<span 
class="ec-lmtt-10">fix*</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">getafm</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">psmerge</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">showchar</span>) están ahora solamente en el directorio
<span 
class="ec-lmtt-10">scripts/</span>, en vez de ser ejecutables a nivel-de-usuario (esto puede ser revertido, si resulta ser problemático).
Un nuevo script, <span 
class="ec-lmtt-10">psjoin</span>, ha sido añadido.
<!--l. 3965--><p class="indent" >   La redistribución de Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live (section&#x00A0;<a 
href="#x1-170003.1.2">3.1.2<!--tex4ht:ref: sec:macosx --></a>) no incluye más los paquetes opcionales basados
en Mac solamente, para las fuentes de Latin Modern, ni <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Gyre, por la razón que es bastante fácil para que
los usuarios individualmente, los seleccionen para el sistema. El programa <span 
class="ec-lmss-10">convert </span>de ImageMagick también ha
sido removido, debido a que <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>4ht (específicamente <span 
class="ec-lmtt-10">tex4ht.env</span>) ahora utiliza Ghostscript
directamente.
<!--l. 3976--><p class="indent" >   La colección <span 
class="ec-lmss-10">langcjk </span>para el soporte de idiomas chino, japonés, y coreano, ha sido dividida en colecciones
individuales, con tamaños más moderados.
<!--l. 3980--><p class="indent" >   Plataformas: <span 
class="ec-lmss-10">x86_64-cygwin </span>fue añadida, <span 
class="ec-lmss-10">mips-irix </span>fue removido; Microsoft no ofrece ayuda más para
Windows XP, y por esa razón, nuestros programas pueden comenzar a fallar allí en cualquier momento, sin
previo aviso.
<!--l. 3986--><p class="indent" >   Plataformas: <span 
class="ec-lmss-10">*-kfreebsd </span>removido, debido a que <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live está ahora disponible fácilmente a través de los
mecanismos de la plataforma del sistema. Ayuda para plataformas adicionales están disponibles como binarios
personalizados (<a 
href="http://tug.org/texlive/custom-bin.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/custom-bin.html</span></a>). En adición a esto, algunas de las plataformas
se han omitido del DVD&#x00A0;(simplemente para ahorrar espacio), pero pueden ser instaladas normalmente a través
del Internet.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 3994--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.12.   </span> <a 
 id="x1-840009.1.12"></a>2015</h5>
<!--l. 3996--><p class="noindent" >LaTeX2e&#x00A0;ahora incorpora, por norma estándar, cambios previamente incluidos solamente cuando se cargaba el
paquete <span 
class="ec-lmss-10">fixltx2e</span>, el cual es ahora un no-op. Un nuevo paquete <span 
class="ec-lmss-10">latexrelease </span>y otros mecanismos permiten
controlar lo que se hace. Los documentos incluidos <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#x00A0;News #22 y &#8220;cambios en <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>&#8221; tienen más
detalles acerca de esto. Incidentalmente, los paquetes <span 
class="ec-lmss-10">babel </span>y <span 
class="ec-lmss-10">psnfss</span>, aunque son partes principales de <span class="LATEX">L<span class="A">A</span><span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span></span>,
están siendo mantenidos separados, y no están afectados por estos cambios (y deben trabajar
aún).
<!--l. 4006--><p class="indent" >   Internamente, LaTeX2e&#x00A0;ahora incluye configuración del motor relacionada con Unicode (caracteres que son
letras, nombres de primitivos, etc.) el cual era anteriormente parte de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live. Este cambio será invisible
para los usuarios; unas cuantas secuencias internas de control de bajo-nivel, han sido renombradas o removidas,
pero la funcionalidad debe ser la misma.
<!--l. 4013--><p class="indent" >   Pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: apoyo técnico con JPEG Exif, al igual que JFIF, no emiten ni incluso una advertencia si
<span 
class="ec-lmtt-10">\pdfinclusionerrorlevel </span>es negativo; sync con <span 
class="ec-lmss-10">xpdf</span>&#x00A0;3.04.
<!--l. 4017--><p class="indent" >   Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Nueva librería <span 
class="ec-lmss-10">newtokenlib </span>para escanear fichas o tokens; depuración en el generador de números
al azar <span 
class="ec-lmtt-10">normal</span>, y en otros lugares.
<!--l. 4021--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Arreglos de manipulación de imágenes; el binario de <span 
class="ec-lmss-10">xdvipdfm </span>es buscado primero como hermano
para <span 
class="ec-lmss-10">xetex</span>; los opcodes o códigos operativos internos de <span 
class="ec-lmtt-10">XDV </span>fueron modificados.
<!--l. 4025--><p class="indent" >   Metapost: Nuevo sistema numérico <span 
class="ec-lmtt-10">binario</span>; nuevos programas <span 
class="ec-lmss-10">upmpost </span>y <span 
class="ec-lmss-10">updvitomp </span>con japonés-activado,
análogo a <span 
class="ec-lmss-10">up-tex</span>.
<!--l. 4029--><p class="indent" >   Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Actualizaciones al paquete incluido GhostScript para respaldo de CJK. El Panel de
Configuración de la Distribución <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;ahora trabaja en Yosemite (Mac OS X-10.10). Portafolios de recursos de
bifurcación para las fuentes (generalmente sin una extensión) no son más respaldados por Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>; portafolios
de bifurcación de datos (<span 
class="ec-lmtt-10">.dfont</span>) permanecen con respaldo.
<!--l. 4036--><p class="indent" >   Infraestructuras: El script <span 
class="ec-lmss-10">fmtutil </span>ha sido re-implementado para leer <span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil.cnf </span>en una base
por-árbol, análogo a <span 
class="ec-lmss-10">updmap</span>. Programas scripts de Web2C <span 
class="ec-lmss-10">mktex* </span>(incluyendo <span 
class="ec-lmss-10">mktexlsr</span>, <span 
class="ec-lmss-10">mktextfm</span>,
<span 
class="ec-lmss-10">mktexpk</span>) ahora prefieren programas en sus propios directorios, en vez de utilizar la existente ruta
(<span 
class="ec-lmtt-10">PATH</span>).
<!--l. 4043--><p class="indent" >   Plataformas: <span 
class="ec-lmss-10">*-kfreebsd </span>fue removido, debido a que <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live está ahora disponible fácilmente a través de
los mecanismos de la plataforma del sistema. Ayuda para plataformas adicionales están disponibles como
binarios personalizados (<a 
href="http://tug.org/texlive/custom-bin.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/custom-bin.html</span></a>). En adición a esto, algunas de las
plataformas se han omitido del DVD&#x00A0;(simplemente para ahorrar espacio), pero pueden ser instaladas
normalmente a través del Internet.
<!--l. 4053--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.13.   </span> <a 
 id="x1-850009.1.13"></a>2016</h5>
<!--l. 4055--><p class="noindent" >Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Cambios radicales de los primitivos, tanto en renombres como en eliminaciones de estos, al igual que
la reorganización de la estructura de nodos. Los cambios están resumidos en un artículo por Hans Hagen,
&#8220;Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;0.90 backend changes for PDF and more&#8221; (<a 
href="http://tug.org/TUGboat/tb37-1/tb115hagen-pdf.pdf" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/TUGboat/tb37-1/tb115hagen-pdf.pdf</span></a>);
para todos los detalles acerca de esto, vea el manual de Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, <a 
href="../../../../texmf-dist/doc/luatex/base/luatex.pdf" >texmf-dist/doc/luatex/base/luatex.pdf</a>.
<!--l. 4063--><p class="indent" >   Metafont: Nuevos programas parientes altamente experimentales MFlua y MFluajit, que integran Lua con
Metafont, con propósitos de evaluación.
<!--l. 4066--><p class="indent" >   Metapost: reparaciones de errores, depuraciones, y preparaciones internas para MetaPost 2.0.
<!--l. 4069--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">SOURCE_DATE_EPOCH </span>respaldo en todos los motores excepto para Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(el cual estará disponible
para el próximo lanzamiento) y el código original <span 
class="ec-lmtt-10">tex </span>(que fue intencionalmente omitido): si la
variable del entorno del sistema está configurada y fijada, este valor es utilizado para las fechas, en
los resultados del PDF. Si el código <span 
class="ec-lmtt-10">SOURCE_DATE_EPOCH_TEX_PRIMITIVES </span>está configurado y
establecido, entonces el valor del código <span 
class="ec-lmtt-10">SOURCE_DATE_EPOCH </span>es utilizado para la inicialización de
los primitivos de <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;<span 
class="ec-lmtt-10">\year</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\month</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\day</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">\time</span>. El manual de pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;tiene ejemplos y
detalles.
<!--l. 4081--><p class="indent" >   pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: nuevos primitivos <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfinfoomitdate</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdftrailerid</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfsuppressptexinfo </span>que controlan
los valores que aparecen en la salida de datos, que normalmente se modifican con cada ejecución. Estas
funciones son para los resultados de salida del PDF, no del DVI.
<!--l. 4087--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Nuevos primitivos <span 
class="ec-lmtt-10">\XeTeXhyphenatablelength</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\XeTeXgenerateactualtext</span>,<br 
class="newline" /><span 
class="ec-lmtt-10">\XeTeXinterwordspaceshaping</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\mdfivesum</span>; el límite de caracteres de clases se incrementó a 4096; y el id de
la unidad de octeto o byte incrementó.
<!--l. 4092--><p class="indent" >   Otras utilidades:
                                                                                     
                                                                                     
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">gregorio </span>es un nuevo programa, parte del paquete <span 
class="ec-lmtt-10">gregoriotex </span>que es para la composición
     tipográfica   de   notaciones   musicales   de   cantos   Gregorianos.   Está   incluido   estándar   en
     <span 
class="ec-lmtt-10">shell_escape_commands</span>.
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">upmendex </span>es un programa de creación de índices, mayormente compatible con <span 
class="ec-lmtt-10">makeindex</span>, con
     respaldo para la clasificación de Unicode; entre otros cambios.
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">afm2tfm </span>hace ahora ajustes de altura hacia arriba de los métricos de las fuentes que están basadas
     en acentos; una nueva opción <span 
class="ec-lmtt-10">-a </span>omite todos estos ajustes.
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">ps2pk </span>puede manipular las fuentes extendidas PK/GF.</li></ul>
<!--l. 4110--><p class="indent" >   Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: El Panel de Configuración de la Distribución <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;ya no existe; su funcionalidad ahora se
encuentra en TeX Live Utility; conjunto de aplicaciones GUI (Interfaz Gráfica de Usuario) actualizadas; un
nuevo script <span 
class="ec-lmtt-10">cjk-gs-integrate </span>puede ser ejecutado por aquellos usuarios que desean incorporar varias fuentes
CJK en el visualizador Ghostscript.
<!--l. 4117--><p class="indent" >   Infraestructura: Respaldo y apoyo para el fichero de configuración a nivel-del-sistema de <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr</span>; verificación
de las sumas de control de los paquetes; si el GPG está disponible, verifique la firma, la credencial de las
actualizaciones en la red. Estos chequeos ocurren mediante ambos tanto en el instalador como en el programa
<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span> Live&#x00A0;Manager <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr </span>(Si el GPG no está disponible, las actualizaciones proceden como es
usual.)
<!--l. 4125--><p class="indent" >   Plataformas: <span 
class="ec-lmtt-10">alpha-linux </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">mipsel-linux </span>fueron removidas.
<!--l. 4128--><p class="noindent" >
   <h5 class="subsubsectionHead"><span class="titlemark">9.1.14.   </span> <a 
 id="x1-860009.1.14"></a>2017</h5>
<!--l. 4130--><p class="noindent" >Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Más funciones de devolución de llamadas o funciones de callback, más control en la composición
tipográfica, más acceso a los comandos internos; librería <span 
class="ec-lmtt-10">ffi </span>para cargar código dinámico fue añadida en
algunas plataformas.
<!--l. 4135--><p class="indent" >   pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Variables de entorno <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">SOURCE_DATE_EPOCH_TEX_PRIMITIVES</span></span></span> del año pasado fueron
renombrabas a <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">FORCE_SOURCE_DATE</span></span></span>, sin cambios en la funcionalidad; la lista de fichas o tokens de
<span 
class="ec-lmtt-10">\pdfpageattr </span>que contiene la cadena del código <span 
class="ec-lmtt-10">/MediaBox</span>, omite la salida del código predeterminado de
<span 
class="ec-lmtt-10">/MediaBox</span>.
<!--l. 4141--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Matemática de Unicode/Opentype está ahora basada en el respaldo de la tabla de matemáticas de
HarfBuzz; y algunas correcciones de errores.
<!--l. 4145--><p class="indent" >   Dvips: implementación que el último papersize especial o el último especial del tamaño del papel gane,
cuando múltiples dimensiones son especificadas, para consistencia con el programa <span 
class="ec-lmtt-10">dvipdfmx </span>y expectativas del
paquete; la opción <span 
class="ec-lmtt-10">-LO </span>(<span 
class="ec-lmtt-10">LO </span>config setting) restaura la funcionalidad anterior del primer especial
ganador.
<!--l. 4152--><p class="indent" >   ep<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, eup<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Nuevos primitivos <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfuniformdeviate</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfnormaldeviate</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfrandomseed</span>,
<span 
class="ec-lmtt-10">\pdfsetrandomseed</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfelapsedtime</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfresettimer</span>, de pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>.
<!--l. 4156--><p class="indent" >   Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Empezando este año, solamente aquellas versiones de Mac OS X&#x00A0;para las cuales Apple aún lanza
parches de seguridad, serán respaldadas en Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, bajo la plataforma de nombre <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwin</span></span></span>;
actualmente esto quiere decir Yosemite, El-Capitan, y Sierra (10.10 y más recientes). Los binarios para
versiones anteriores de Mac OS X&#x00A0;no están incluidas en Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, pero están aún disponibles en <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;Live
(<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwinlegacy</span></span></span>, <span 
class="ec-lmtt-10">i386-darwin</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">powerpc-darwin</span>).
<!--l. 4164--><p class="indent" >   Infraestructura: El árbol <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFLOCAL </span>es ahora buscado antes de <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSCONFIG </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">TEXMFSYSVAR </span>(por
norma estándar); se espera y se tiene la esperanza que esto coincida mejor con las expectativas de los archivos
locales que sobrescriben los archivos del sistema. También, <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr </span>tiene un modo nuevo <span 
class="ec-lmtt-10">shell </span>para uso
interactivo y de programación, y una nueva acción <span 
class="ec-lmtt-10">conf auxtrees </span>que fácilmente añade y remueve árboles
extra.
<!--l. 4173--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">updmap </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil</span>: Estos scripts ahora avisan e informan con una advertencia cuando son invocados sin
explícitamente haber especificado tanto el así llamado modo (<span 
class="ec-lmtt-10">updmap-sys</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil-sys</span>, o la opción <span 
class="ec-lmtt-10">-sys</span>), o
en el modo de usuario (<span 
class="ec-lmtt-10">updmap-user</span>, <span 
class="ec-lmtt-10">fmtutil-user</span>, o la opción <span 
class="ec-lmtt-10">-user</span>). Se espera que esto reducirá el
problema perenne en invocar el modo de usuario por accidente y que por consiguiente se pierdan las
actualizaciones futuras del sistema. Vea <a 
href="http://tug.org/texlive/scripts-sys-user.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/scripts-sys-user.html</span></a> para más
detalles.
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 4183--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">install-tl</span>: acceso de rutas personales son ahora configuradas bajo los valores de Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;(<span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">~/Library/...</span></span></span>)
predeterminados en Macs. Nueva opción <span 
class="ec-lmtt-10">-init-from-profile </span>para comenzar una instalación con los valores
de un perfil dado; un nuevo comando <span 
class="ec-lmtt-10">P </span>para que explícitamente guarde un perfil; nuevos nombres de variable
de perfil (pero los anteriores son aún aceptados).
<!--l. 4185--><p class="indent" >   Sync<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: el nombre temporal de un archivo aparece ahora como <span 
class="ec-lmtt-10">foo.synctex(busy)</span>, en vez de
<span 
class="ec-lmtt-10">foo.synctex.gz(busy) </span>(no&#x00A0;<span 
class="ec-lmtt-10">.gz</span>). Compiladores y sistemas de edificación que quieren remover los archivos
temporales pueden necesitar ajustes.
<!--l. 4190--><p class="indent" >   Otras utilidades: <span 
class="ec-lmtt-10">texosquery-jre8 </span>es un nuevo programa multi-plataforma que extrae información del
sistema operativo como la configuración de la localización, entre otros aspectos, de un documento <span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;y está
incluido estándar en el intérprete de la línea de comandos <span class="obeylines-h"><span class="verb"><span 
class="ec-lmtt-10">shell_escape_commands</span></span></span> para la ejecución
restricta del shell. (Viejas versiones de JRE están respaldadas por texosquery, pero no pueden ser
habilitadas en modo restricto, debido a que no son respaldadas por Oracle, incluso para problemas de
seguridad.)
<!--l. 4199--><p class="indent" >   Plataformas: Vea la entrada acerca de Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;encima; no hay otros cambios.
<!--l. 4203--><p class="indent" >   <a id="news"></a>
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">9.2.   </span> <a 
 id="x1-870009.2"></a>Presente&#8212;2018</h4>
<!--l. 4207--><p class="noindent" >Kpathsea: Se ignora las mayúsculas con todos los nombres de archivos que coincidan, es ahora el estándar en
los directorios que no son parte del sistema; establezca un <span 
class="ec-lmtt-10">texmf.cnf </span>o la variable del entorno del sistema
<span 
class="ec-lmtt-10">texmf_casefold_search </span>con el valor <span 
class="ec-lmtt-10">0 </span>para desactivarlo. Detalles completos se encuentran en el manual de
Kpathsea (<a 
href="http://tug.org/kpathsea" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/kpathsea</span></a>).
<!--l. 4215--><p class="indent" >   ep<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>, eup<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Nuevo primitivo <span 
class="ec-lmtt-10">\epTeXversion</span>.
<!--l. 4217--><p class="indent" >   Lua<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Preparación para el lanzamiento de Lua 5.3 en el 2019: el binario <span 
class="ec-lmtt-10">luatex53 </span>está disponible en la
mayoría de las plataformas, pero debe ser renombrado <span 
class="ec-lmtt-10">luatex </span>para que sea efectivo. O utilice los ficheros de
Con<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>t&#x00A0;Garden (<a 
href="http://wiki.contextgarden.net" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://wiki.contextgarden.net</span></a>); más información acerca de esto se puede encontrar
allí.
<!--l. 4224--><p class="indent" >   MetaPost: Arreglos con direcciones equivocadas en la ruta de acceso. Salidas de TFM y de
PNG.
<!--l. 4227--><p class="indent" >   pdf<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Permite vectores de codificación para las fuentes de bitmap; el actual directorio no está
configurado con un hash en el PDF ID; arreglos de depuración para <span 
class="ec-lmtt-10">\pdfprimitive </span>y todo lo relacionado con
el mismo.
<!--l. 4232--><p class="indent" >   Xe<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Respaldo para <span 
class="ec-lmtt-10">Rotate </span>en la inclusión de imagen en PDF; escape con valores sin ceros si los
resultados de la salida del driver fallan; varios arreglos con UTF-8 y otros primitivos.
<!--l. 4236--><p class="indent" >   Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>: Vea más abajo, los cambios en el respaldo de la versión. Adicionalmente, los ficheros
instalados en <span 
class="ec-lmtt-10">Applications/TeX/ </span>a través de Mac<span class="TEX">T<span 
class="E">E</span>X</span>&#x00A0;han sido reorganizados para tener mejor
clarificación; ahora esta localización contiene cuatro programas de interfaz gráfica GUI (BibDesk,
LaTeXiT, TeX Live Utility, y TeXShop) en el nivel más alto, y directorios con utilidades adicionales y
documentación.
<!--l. 4244--><p class="indent" >   <span 
class="ec-lmtt-10">tlmgr</span>: nuevos instaladores <span 
class="ec-lmtt-10">tlshell </span>(Tcl/Tk) y <span 
class="ec-lmtt-10">tlcockpit </span>(Java); resultados de salida JSON; <span 
class="ec-lmtt-10">uninstall</span>
tiene ahora un sinónimo para <span 
class="ec-lmtt-10">remove</span>; nueva acción/opción <span 
class="ec-lmtt-10">print-platform-info</span>.
<!--l. 4249--><p class="indent" >   Plataformas:
     <ul class="itemize1">
     <li class="itemize">Nuevo: <span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-linuxmusl </span>y <span 
class="ec-lmtt-10">aarch64-linux </span>Removido: <span 
class="ec-lmtt-10">armel-linux</span>, y <span 
class="ec-lmtt-10">powerpc-linux</span>
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwin </span>respalda 10.10&#8211;10.13 (Yosemite, El-Capitan, Sierra, y High-Sierra).
     </li>
     <li class="itemize"><span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwinlegacy </span>respalda 10.6&#8211;10.10 (aunque <span 
class="ec-lmtt-10">x86_64-darwin </span>es preferido por 10.10). Todo
     el  respaldo  para  10.5  (leopard)  ha  cesado,  esto  quiere  decir,  que  ambos  <span 
class="ec-lmtt-10">powerpc-darwin </span>y
     <span 
class="ec-lmtt-10">i386-darwin platforms </span>han sido removidos.
     </li>
     <li class="itemize">Windows: XP ya no es respaldado.</li></ul>
<!--l. 4267--><p class="noindent" >
   <h4 class="subsectionHead"><span class="titlemark">9.3.   </span> <a 
 id="x1-880009.3"></a>Futuro</h4>
                                                                                     
                                                                                     
<!--l. 4269--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmri-10">¡</span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmri-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmri-10">E</span></span><span 
class="ec-lmri-10">X</span></span> <span 
class="ec-lmri-10">Live no es perfecto! </span>(Y nunca lo será.) Nuestro propósito es continuar con el lanzamiento de nuevas
versiones, y desearíamos proveer más ayuda material, más utilidades, más programas de instalación, y (por
supuesto) un árbol de macros y fuentes con más mejorías y con mejor revisión. Este trabajo está siendo
llevado a cabo por voluntarios, en sus tiempos libres, y siempre habrá más que hacer. Por favor vea
<a 
href="http://tug.org/texlive/contribute.html" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive/contribute.html</span></a>.
<!--l. 4279--><p class="indent" >   Por favor, envíe correcciones, referencias y ofertas de ayuda a:
     <div class="quote">
    
     <!--l. 4282--><p class="noindent" ><a 
href="mailto:tex-live@tug.org" ><span class="path"><span 
class="ec-lmtt-10">tex-live@tug.org</span></span></a> <br 
class="newline" /><a 
href="http://tug.org/texlive" class="url" ><span 
class="ec-lmtt-10">http://tug.org/texlive</span></a></div>
<!--l. 4287--><p class="noindent" ><span 
class="ec-lmro-10">¡Feliz </span><span class="TEX"><span 
class="ec-lmro-10">T</span><span 
class="E"><span 
class="ec-lmro-10">E</span></span><span 
class="ec-lmro-10">X</span></span><span 
class="ec-lmro-10">ing!</span>
    
</body></html>