1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
|
Typografie wordt meestal toegepast om het doel en de inhoud van
een tekst te ondersteunen. Een tekst moet bijvoorbeeld prettig
leesbaar zijn. Daarom worden teksten in boeken en kranten vaak
uit een lettertype met schreef gezet, maar op het beeldscherm
juist vaak met een schreefloos lettertype zoals Verdana of Tahoma
opgemaakt.
Voor een reclame- of waarschuwingsbord is het van belang dat
woorden opvallen door ze met felle kleuren te accentueren. In een
lange tekst wordt het juist als storend wordt ervaren wanneer er
vetgedrukte woorden uitspringen en wordt bij voorkeur cursivering
gebruikt om de lezer te attenderen.
Ook met andere zaken die de leesbaarheid van een tekst beïnvloeden houdt
typografie zich bezig. Bijvoorbeeld het gebruik (doelgroep) en de
indeling van een pagina. De typograaf let op:
\begin{itemize}
\item de zetbreedte (regellengte): de breedte van een tekstblok
of kolom. De typograaf let daarbij op het maximum aantal tekens
of woorden per regel. Bij een tekst met te lange regels moet
het oog van de lezer namelijk een te grote afstandssprong maken
van het eind van de regel naar het begin van de volgende. In
het algemeen worden maxima gehanteerd van gemiddeld ca. 85
tekens (inclucief spaties en leestekens) of van gemiddeld
twaalf woorden.
\item de diverse lettergroottes (corpsen) en -soorten Door een
combinatie daarvan (naast o.a. kleurgebruik) kan de typograaf de
diverse tekstelementen visueel onderscheidend maken en daarmee
de inhoudelijke hiërarchie goed visualiseren en ordenen.
Letterfamilies bestaan uit diverse lettersoorten, meestal
minimaal romein (normaal), vet, cursief en vet-cursief. Er zijn
ook uitgebreide letterfamilies, die dan bijv. als extra
lettersoort vet-cursief, halfvet, extra vet, versmald en
verbreed hebben.
\item de interlinie: het wit tussen twee regels.
\item de regelafstand: de grootte van de letter (het korps)
opgeteld bij de grootte van de interlinie. (Voorbeeld: corps 10
punt + 4 punt interlinie geeft een regelafstand van 14 punt.)
\item de woordspaties: het wit (de ruimte) tussen twee woorden.
\item de letterspatiëring: het wit tussen de letters onderling
\item de leestekens
\item de gebruikte letterfamilie(s) (lettertypen).
\item het vaste (verticale) tussenwit (bij meerdere kolommen)
\item het bijeenblijven van inhoudelijke eenheden
\item het bijeenblijven van inhoudelijke eenheden
\end{itemize}
Om een bekend voorbeeld te geven: de staartregel van een alinea
die niet alleen boven aan een pagina mag staan (het zgn.
'hoerenjong'). Zo bestaat er o.a. ook de 'wees' of de 'weduwe'
(uit het engels: the 'widow'). Deze termen staan beiden voor de
eerste regel van een alinea die alleen staat onderaan een pagina.
Voor woordenboeken of kranten,\footnote{en wat u nog maar zelf
kunt bedenken...} waar ruimte schaars is, worden er opzettelijk
smalle lettertypen uitgezocht, waardoor het papier efficiënter
benut kan worden. De marges worden dan uiteraard ook klein
gehouden. Een voorbeeld is de Lexicon (Bram de Does, 1992), die
wordt gebruikt in de krant NRC Handelsblad en het woordenboek de
Dikke Van Dale.
Sommige aspecten en gewoontes van de typografie zijn universeel:
te lange regels, te weinig interlinie en te kleine woordspaties
lezen niet prettig. Andere gewoontes zoals het gebruik van
aanhalingstekens en gedachtestreepjes verschillen van tijd tot
tijd en van land tot land en daarbinnen nog weer van publicatie
tot publicatie.
% $Id: typo,v 1.3 2010/01/02 16:50:16 wybo Exp $
|
