summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol
diff options
context:
space:
mode:
Diffstat (limited to 'Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol')
-rw-r--r--Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol1252
1 files changed, 620 insertions, 632 deletions
diff --git a/Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol b/Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol
index 0e132aba19a..8364c0c7385 100644
--- a/Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol
+++ b/Master/texmf-dist/doc/mex/base/mexinfo.pol
@@ -1,718 +1,707 @@
-%% Plik w notacji prefiksowej (/a/c/e/l/n/o/s/x/z /A/C/E/L/N/O/S/X/Z, //)
-%% konwersja na dowolny ,,standard'' polskich liter patrz programy w:
-%% ftp://ftp.gust.org.pl/pub/TeX/tools/PL-konwertery/
----------------------------------------------------------------------------
-MEXINFO.POL: plik informacyjny opisuj/acy pakiet MeX 1.05, 18 grudnia 1993 r.
-niewielkie zmiany w dokumentacjach: 8 listopada 1997 r.
+MEXINFO.POL: plik informacyjny opisujący pakiet MeX 1.05, 18 grudnia 1993 r.
+
+Niewielkie zmiany w dokumentacjach: 8 listopada 1997 r.
+
+Zmiany w sekcjach Zasady rozpowszechniania i Jak kontaktować się z autorami
+oraz przekodowanie pliku do UTF-8: 30 marca 2020 r.
----------------------------------------------------------------------------
Co to jest MeX?
===============
-MeX jest pakietem plik/ow do TeX-a i METAFONT-a.
-TeX jest systemem sk/ladu drukarskiego, a METAFONT jest systemem
-do generowania font/ow; oba zosta/ly stworzone przez prof. Donalda E. Knutha.
+MeX jest pakietem plików do TeX-a i METAFONT-a.
+TeX jest systemem składu drukarskiego, a METAFONT jest systemem
+do generowania fontów; oba zostały stworzone przez prof. Donalda E. Knutha.
-Wi/ekszo/s/c u/zytkownik/ow TeX-a wykorzystuje go wraz ze standardowym
-oprogramowaniem: z pakietami makr o nazwach PLAIN oraz LaTeX. (Pakiety
-makr s/a te/z nazywane ,,formatami''.) MeX jest adaptacj/a format/ow PLAIN
-i LaTeX (v.209) do sk/ladu w j/ezyku polskim z uwzgl/ednieniem polskich
-zwyczaj/ow drukarskich.
+Większość użytkowników TeX-a wykorzystuje go wraz ze standardowym
+oprogramowaniem: z pakietami makr o nazwach PLAIN oraz LaTeX. (Pakiety
+makr są też nazywane „formatami”.) MeX jest adaptacją formatów PLAIN
+i LaTeX (v.209) do składu w języku polskim z uwzględnieniem polskich
+zwyczajów drukarskich.
-Pakiet MeX sk/lada si/e z:
+Pakiet MeX składa się z:
- -- font/ow (w postaci /xr/od/lowych plik/ow METAFONT-owych)
- zawieraj/acych polskie znaki diakrytyczne i dodatkowe u/zywane
- w j/ezyku polskim znaki cudzys/low/ow
- -- regu/l dzielenia wyraz/ow w j/ezyku polskim
- -- plik/ow makr TeX-owych (w wersji /xr/od/lowej), zwanych MeX i LaMeX,
- umo/zliwiaj/acych sk/lad tekst/ow w j/ezyku polskim.
+ – fontów (w postaci źródłowych plików METAFONT-owych)
+ zawierających polskie znaki diakrytyczne i dodatkowe używane
+ w języku polskim znaki cudzysłowów
+ – reguł dzielenia wyrazów w języku polskim
+ – plików makr TeX-owych (w wersji źródłowej), zwanych MeX i LaMeX,
+ umożliwiających skład tekstów w języku polskim.
Autorzy
=======
Fonty:
- Bogus/law Jackowski (BJ) i Marek Ry/cko (MR),
+ Bogusław Jackowski (BJ) i Marek Ryćko (MR),
konsultacja: Roman Tomaszewski
-Formaty MeX i LaMeX (polska wersja pakiet/ow makr PLAIN i LaTeX209):
+Formaty MeX i LaMeX (polska wersja pakietów makr PLAIN i LaTeX209):
MR & BJ.
-Polskie wzorce dzielenia wyraz/ow:
- Hanna Ko/lodziejska (HK),
+Polskie wzorce dzielenia wyrazów:
+ Hanna Kołodziejska (HK),
BJ & MR.
- (Patrz ,,Historia powstania pakietu MeX'')
+ (Patrz „Historia powstania pakietu MeX”)
Zasady rozpowszechniania
========================
-MeX jest dobrem wsp/olnym (ang. ,,public domain'').
-
-Pakiet MeX mo/ze by/c rozpowszechniany wy/l/acznie w niezmienionej postaci
-i w komplecie zawieraj/acym wszystkie sk/ladaj/ace si/e na/n pliki (patrz
-rozdzia/ly ,,Pliki'' oraz ,,Fonty PL''). W szczeg/olno/sci musz/a
-znajdowa/c si/e w nim niezmienione pliki MEXINFO.ENG i MEXINFO.POL.
+MeX jest dobrem wspólnym (ang. „public domain”).
-Rozpowszechnianie pakietu MeX jest dozwolone, a nawet wskazane.
-Musi by/c jednak zachowany jeden z nast/epuj/acych warunk/ow:
- 1. albo rozpowszechnianie jest bezp/latne
- 2. albo rozpowszechnianie jest p/latne i w/owczas:
- a) mo/zna pobra/c jedynie op/lat/e manipulacyjn/a na pokrycie koszt/ow
- dystrybucji jasno stwierdzaj/ac, /ze nie jest to op/lata za produkt
- ani za licencj/e do jego u/zywania,
- b) op/lata manipulacyjna za udost/epnienie jednej dyskietki
- nie mo/ze przekroczy/c ceny tej dyskietki.
+Pakiet MeX nie podlega gwarancji żadnego rodzaju. Autorzy nie ponoszą
+odpowiedzialności za konsekwencje jego używania.
-Pakiet MeX nie podlega gwarancji /zadnego rodzaju. Autorzy nie ponosz/a
-odpowiedzialno/sci za konsekwencje jego u/zywania.
+Ponadto użytkownik musi stosować się do określonych przez
+D. E. Knutha reguł dotyczących wykorzystania TeX-a, METAFONT-a
+i związanego z nimi oprogramowania.
-Ponadto u/zytkownik musi stosowa/c si/e do okre/slonych przez
-D. E. Knutha regu/l dotycz/acych wykorzystania TeX-a, METAFONT-a
-i zwi/azanego z nimi oprogramowania.
-
-Jak kontaktowa/c si/e z autorami
+Jak kontaktować się z autorami
==============================
-Korespondencj/e do autor/ow mo/zna kierowa/c poprzez
-Polsk/a Grup/e U/zytkownik/ow Systemu TeX ,,GUST''.
+Korespondencję do autorów można kierować poprzez
+Polską Grupę Użytkowników Systemu TeX – GUST.
-Bie/z/acy adres GUST-u:
+Bieżący adres GUST-u:
-Polska Grupa U\.zytkownik\'ow Systemu TeX ,,GUST''
-Instytut Matematyki Uniwersytetu Gda\'nskiego
-ul. Wita Stwosza 57
-80-952 Gda\'nsk
+Polska Grupa Użytkowników Systemu TeX – GUST
+Pl. Rapackiego 1
+80-952 Gdańsk
POLAND
http://www.gust.org.pl
-Wszelkie uwagi dotycz/ace pakietu MeX s/a mile widziane.
+Wszelkie uwagi dotyczące pakietu MeX są mile widziane.
Historia powstania pakietu MeX
==============================
-Pakiet MeX powsta/l w firmie ,,MacroSoft'' Sp. z o. o. w Warszawie.
+Pakiet MeX powstał w firmie „MacroSoft” Sp. z o. o. w Warszawie.
-Powsta/l na bazie poprzedniej polskiej adaptacji TeX-a, nosz/acej nazw/e
-LeX. Sk/lada/ly si/e na ni/a pliki makr oraz rodzina font/ow P1. BJ & MR,
-autorzy LeX-a, pracowali nad t/a wersj/a od listopada 1987 do grudnia 1989.
-MeX jest udoskonalon/a wersj/a LeX-a, wykorzystuj/ac/a nowe mo/zliwo/sci
+Powstał na bazie poprzedniej polskiej adaptacji TeX-a, noszącej nazwę
+LeX. Składały się na nią pliki makr oraz rodzina fontów P1. BJ & MR,
+autorzy LeX-a, pracowali nad tą wersją od listopada 1987 do grudnia 1989.
+MeX jest udoskonaloną wersją LeX-a, wykorzystującą nowe możliwości
TeX-a 3.x.
-Zestaw wzorc/ow, zawieraj/acy regu/ly dzielenia polskich wyraz/ow
-wykorzystany w formacie LeX zosta/l zaprojektowany i utworzony
+Zestaw wzorców, zawierający reguły dzielenia polskich wyrazów
+wykorzystany w formacie LeX został zaprojektowany i utworzony
przez HK w 1987, a przystosowany do formatu LeX, przetestowany
-i uzupe/lniony -- przez BJ & MR w latach 1987--1989.
+i uzupełniony – przez BJ & MR w latach 1987–1989.
-W firmie ,,MacroSoft'' Sp. z o. o. zosta/ly wykonane nast/epuj/ace prace:
+W firmie „MacroSoft” Sp. z o. o. zostały wykonane następujące prace:
- -- udoskonalenie regu/l dzielenia wyraz/ow i dostosowanie ich do nowych
- mo/zliwo/sci TeX-a 3.x -- HK, lipiec--sierpie/n 1991
+ – udoskonalenie reguł dzielenia wyrazów i dostosowanie ich do nowych
+ możliwości TeX-a 3.x – HK, lipiec–sierpień 1991
- -- przej/scie od formatu LeX, wersja 1.75, do formatu MeX, wersja 1.01,
- oraz od font/ow P1 do font/ow PL, wersja 1.01 -- BJ & MR,
- pa/xdziernik 1991--luty 1992.
+ – przejście od formatu LeX, wersja 1.75, do formatu MeX, wersja 1.01,
+ oraz od fontów P1 do fontów PL, wersja 1.01 – BJ & MR,
+ październik 1991–luty 1992.
-Autorzy dzi/ekuj/a firmie ,,MacroSoft'' za zapewnienie warunk/ow
-umo/zliwiaj/acych wykonanie tych prac.
+Autorzy dziękują firmie „MacroSoft” za zapewnienie warunków
+umożliwiających wykonanie tych prac.
-Wa/zniejsze zmiany od czasu powstania pakietu MeX 1.01
+Ważniejsze zmiany od czasu powstania pakietu MeX 1.01
=====================================================
Wersja 1.03, 18 grudnia 1992 r.:
- -- wyeliminowano przykry b/l/ad z nieprawid/lowym zachowaniem makra
- \notin i makr pokrewnych (przepraszamy -- BJ & MR);
- -- dodano makra \emulateplain i \emulateLaTeX s/lu/z/ace do emulacji
- format/ow plain i LaTeX209 odpowiednio wewn/atrz format/ow MeX
+ – wyeliminowano przykry błąd z nieprawidłowym zachowaniem makra
+ \notin i makr pokrewnych (przepraszamy – BJ & MR);
+ – dodano makra \emulateplain i \emulateLaTeX służące do emulacji
+ formatów plain i LaTeX209 odpowiednio wewnątrz formatów MeX
i LaMeX;
- -- poprawiono dyskretyzacj/e niekt/orych polskich znak/ow;
- -- zmieniono kolejno/s/c czytania plik/ow w programach METAFONT-owych,
- tak aby nie by/lo konieczne tworzenie formatu CM.BAS;
- -- dokonano kilku innych, kosmetycznych zmian, g/l/ownie w komentarzach.
+ – poprawiono dyskretyzację niektórych polskich znaków;
+ – zmieniono kolejność czytania plików w programach METAFONT-owych,
+ tak aby nie było konieczne tworzenie formatu CM.BAS;
+ – dokonano kilku innych, kosmetycznych zmian, głównie w komentarzach.
Wersja 1.05, 18 grudnia 1993 r.:
- -- wyeliminowano b/l/ad (przepraszamy -- BJ & MR), wskutek kt/orego
- niekt/ore znaki mia/ly przypisan/a nieprawid/low/a kategori/e,
- mianowicie zbyt wiele znak/ow mia/lo kategori/e ,,litera''
- (\catcode=11); powodowa/lo to m. in., /ze w akcentowanym s/lowie
- ,,r\^^Dole'' sygnalizowany by/l b/l/ad ,,nieznany symbol kontrolny
- \^^Dole'', podczas gdy wszystko by/loby dobrze, gdyby znak ^^D
- nie mia/l kategorii ,,litera''; obecnie (na pocz/atku pracy MeX-a
- lub LaMeX-a) znaki o kodach 0--127 maj/a kategorie dok/ladnie takie
- same, jak w odpowiednich formatach angielskich, natomiast w/sr/od
- znak/ow o kodach powy/zej 127 obowi/azuje nast/epuj/aca zasada:
- znaki o kodach odpowiadaj/acych pozycjom polskich znak/ow
- diakrytycznych w uk/ladzie PL maj/a kategori/e ,,litera'',
- pozosta/le znaki maj/a kategori/e ,,inny'' (\catcode=12);
- -- pliki MFJ, jako zwi/azane z instalacj/a em-TeX-ow/a, zosta/ly
+ – wyeliminowano błąd (przepraszamy – BJ & MR), wskutek którego
+ niektóre znaki miały przypisaną nieprawidłową kategorię,
+ mianowicie zbyt wiele znaków miało kategorię „litera”
+ (\catcode=11); powodowało to m. in., że w akcentowanym słowie
+ „r\^^Dole” sygnalizowany był błąd „nieznany symbol kontrolny
+ \^^Dole”, podczas gdy wszystko byłoby dobrze, gdyby znak ^^D
+ nie miał kategorii „litera”; obecnie (na początku pracy MeX-a
+ lub LaMeX-a) znaki o kodach 0–127 mają kategorie dokładnie takie
+ same, jak w odpowiednich formatach angielskich, natomiast wśród
+ znaków o kodach powyżej 127 obowiązuje następująca zasada:
+ znaki o kodach odpowiadających pozycjom polskich znaków
+ diakrytycznych w układzie PL mają kategorię „litera”,
+ pozostałe znaki mają kategorię „inny” (\catcode=12);
+ – pliki MFJ, jako związane z instalacją em-TeX-ową, zostały
umieszczone razem z plikami instalacyjnymi dla em-TeX-a
- (plik GPLMODES.MFJ zosta/l dostosowany do nowych wersji sterownik/ow
+ (plik GPLMODES.MFJ został dostosowany do nowych wersji sterowników
Eberharda Matesa);
- pozosta/le pliki METAFONT-owe nie uleg/ly /zadnym zmianom
- i zachowa/ly dotychczasowy numer wersji (1.03);
- -- zrezygnowano z pakowania plik/ow do cel/ow dystrybucyjnych;
- w zwi/azku z tym nie ma potrzeby do/l/aczania programu LHa
+ pozostałe pliki METAFONT-owe nie uległy żadnym zmianom
+ i zachowały dotychczasowy numer wersji (1.03);
+ – zrezygnowano z pakowania plików do celów dystrybucyjnych;
+ w związku z tym nie ma potrzeby dołączania programu LHa
do zestawu dystrybucyjnego MeX-a.
+Wersja 1.05a, 30 marca 2020 r.:
+ – Wyczyszczono informacje licencyjne w pakiecie: nie powinno być
+ wątpliwości że pakiet jest udostępniany pod licencją Knutha.
+ – W wielu plikach kodowanie tekstów/komentarzy zamieniono na UTF-8
-Instalacja format/ow MeX i LaMeX
+Instalacja formatów MeX i LaMeX
================================
-Do rozpocz/ecia pracy z polsk/a wersj/a format/ow PLAIN oraz LaTeX (v.209)
-niezb/edne jest utworzenie za pomoc/a wersji inicjalizacyjnej programu TeX
-(INITEX) plik/ow MEX.FMT i LAMEX.FMT i umieszczenie ich w odpowiednim
-miejscu zale/znym od u/zytego systemu operacyjnego i od implementacji TeX-a.
-W plikach FMT zapami/etane s/a w skondensowanej postaci makra oraz regu/ly
-przenoszenia wyraz/ow.
+Do rozpoczęcia pracy z polską wersją formatów PLAIN oraz LaTeX (v.209)
+niezbędne jest utworzenie za pomocą wersji inicjalizacyjnej programu TeX
+(INITEX) plików MEX.FMT i LAMEX.FMT i umieszczenie ich w odpowiednim
+miejscu zależnym od użytego systemu operacyjnego i od implementacji TeX-a.
+W plikach FMT zapamiętane są w skondensowanej postaci makra oraz reguły
+przenoszenia wyrazów.
-Przed utworzeniem plik/ow MEX.FMT i LAMEX.FMT u/zytkownik powinien
-przygotowa/c w miejscu dost/epnym dla TeX-a, np. w bie/z/acym katalogu,
-zestaw plik/ow /xr/od/lowych:
+Przed utworzeniem plików MEX.FMT i LAMEX.FMT użytkownik powinien
+przygotować w miejscu dostępnym dla TeX-a, np. w bieżącym katalogu,
+zestaw plików źródłowych:
MEX.TEX, LAMEX.TEX, MEX1.TEX, MEX2.TEX, MEXCONF.TEX, PLHYPH.TEX
-oraz /xr/od/lowe wersje oryginalnych format/ow angielskoj/ezycznych
+oraz źródłowe wersje oryginalnych formatów angielskojęzycznych
przystosowanych do TeX-a 3.x, tj.:
PLAIN.TEX, LATEX.TEX, LPLAIN.TEX, LFONTS.TEX, HYPHEN.TEX.
-(Pliki PLAIN.TEX i LFONTS.TEX zawieraj/a mi/edzy innymi list/e font/ow
-wykorzystywanych przez angielskoj/ezyczne wersje format/ow PLAIN i LaTeX
-(v.209). W typowych wersjach plik/ow PLAIN.TEX i LFONTS.TEX wi/ekszo/s/c
-font/ow ma nazwy rozpoczynaj/acych si/e od ,,cm''. W czasie generacji
-plik/ow MEX.FMT i LAMEX.FMT przedrostek ,,cm'' zamieniany jest
-automatyczne na ,,pl'' -- nie myli/c z ,,p1'' -- i do plik/ow FMT s/a
-wbudowywane informacje o fontach PL. Plik/ow z fontami CM mo/ze w tym
-czasie w og/ole nie by/c w pami/eci.)
+(Pliki PLAIN.TEX i LFONTS.TEX zawierają między innymi listę fontów
+wykorzystywanych przez angielskojęzyczne wersje formatów PLAIN i LaTeX
+(v.209). W typowych wersjach plików PLAIN.TEX i LFONTS.TEX większość
+fontów ma nazwy rozpoczynających się od „cm”. W czasie generacji
+plików MEX.FMT i LAMEX.FMT przedrostek „cm” zamieniany jest
+automatyczne na „pl” – nie mylić z „p1” – i do plików FMT są
+wbudowywane informacje o fontach PL. Plików z fontami CM może w tym
+czasie w ogóle nie być w pamięci.)
-Spos/ob generowania plik/ow FMT zale/zy od systemu operacyjnego i od
+Sposób generowania plików FMT zależy od systemu operacyjnego i od
implementacji TeX-a.
-Wi/ekszo/s/c najnowszych implementacji TeX-a, w tym emTeX (autorstwa
-Eberharda Mattesa), ma mo/zliwo/s/c automatycznej zamiany kod/ow znak/ow
-czytanych z pliku na kody wewn/etrzne TeX-a. Pozwala to na wykorzystanie
-pe/lni mo/zliwo/sci TeX-a przy jednoczesnym uniezale/znieniu si/e od sposobu
+Większość najnowszych implementacji TeX-a, w tym emTeX (autorstwa
+Eberharda Mattesa), ma możliwość automatycznej zamiany kodów znaków
+czytanych z pliku na kody wewnętrzne TeX-a. Pozwala to na wykorzystanie
+pełni możliwości TeX-a przy jednoczesnym uniezależnieniu się od sposobu
kodowania polskich liter w danej instalacji komputera.
-W pakiecie MeX znajduj/a si/e pliki wsadowe (ang. batch files) s/lu/z/ace do
-generowania plik/ow FMT pod kontrol/a systemu operacyjnego MS-DOS przy
-u/zyciu emTeX-a (np. TEX386.EXE). Pliki te wykorzystuj/a tabele konwersji
-zapisane w postaci /xr/od/lowej w plikach MAZ2PL.PCT, ISO2PL.PCT, LAT2PL.PCT
-i WIN2PL.PCT a w postaci przygotowanej do pracy z INITEX-em w plikach
-MAZ2PL.TCP, ISO2PL.TCP, LAT2PL.TCP i WIN2PL.TCP. (Pliki TCP powstaj/a
-z plik/ow PCT po wykonaniu komendy MK-TCP.BAT.)
+W pakiecie MeX znajdują się pliki wsadowe (ang. batch files) służące do
+generowania plików FMT pod kontrolą systemu operacyjnego MS-DOS przy
+użyciu emTeX-a (np. TEX386.EXE). Pliki te wykorzystują tabele konwersji
+zapisane w postaci źródłowej w plikach MAZ2PL.PCT, ISO2PL.PCT, LAT2PL.PCT
+i WIN2PL.PCT a w postaci przygotowanej do pracy z INITEX-em w plikach
+MAZ2PL.TCP, ISO2PL.TCP, LAT2PL.TCP i WIN2PL.TCP. (Pliki TCP powstają
+z plików PCT po wykonaniu komendy MK-TCP.BAT.)
-Je/sli u/zytkownik wykorzystuje kodowanie polskich liter w systemie Mazovia,
-powinien utworzy/c pliki FMT za pomoc/a GM-MEX.BAT (generowanie MEX.FMT)
+Jeśli użytkownik wykorzystuje kodowanie polskich liter w systemie Mazovia,
+powinien utworzyć pliki FMT za pomocą GM-MEX.BAT (generowanie MEX.FMT)
oraz GM-LAMEX.BAT (generowanie LAMEX.FMT) i odpowiednio:
-kodowanie w ISO8859-2 (ISO LAtin2) -- GI-MEX.BAT oraz GI-LAMEX.BAT.
-kodowanie w Latin 2 (CP852) -- GL-MEX.BAT oraz GL-LAMEX.BAT.
-kodowanie w Windows (CP1250) -- GW-MEX.BAT oraz GW-LAMEX.BAT.
+kodowanie w ISO8859-2 (ISO LAtin2) – GI-MEX.BAT oraz GI-LAMEX.BAT.
+kodowanie w Latin 2 (CP852) – GL-MEX.BAT oraz GL-LAMEX.BAT.
+kodowanie w Windows (CP1250) – GW-MEX.BAT oraz GW-LAMEX.BAT.
-Utworzone w ten spos/ob pliki FMT nale/zy przenie/s/c do odpowiednich
+Utworzone w ten sposób pliki FMT należy przenieść do odpowiednich
kartotek.
-Konfigurowanie format/ow
+Konfigurowanie formatów
-----------------------
-W momencie rozpocz/ecia pracy ze standardow/a konfiguracj/a format/ow MeX
-i LaMeX obowi/azuj/a nast/epuj/ace zasady opisane w pliku MEXCONF.TEX:
-
- 1. bie/z/acym j/ezykiem jest j/ezyk polski,
- 2. stosowanym uk/ladem polskich znak/ow diakrytycznych w fontach
- jest uk/lad PL (nie myli/c ze sposobem kodowania znak/ow
- w plikach wej/sciowych),
- 3. obowi/azuj/acym sposobem notacji polskich znak/ow w plikach wej/sciowych
- jest notacja jednoznakowa (bezprefiksowa) -- zwykle jest to
- Mazovia lub Latin 2, zale/znie od stosowanej tabeli konwersji
- znak/ow wej/sciowych,
- 4. obowi/azuj/acym sposobem spacjowania po znakach przestankowych jest
- \frenchspacing, tzn. wielko/s/c odst/ep/ow mi/edzywyrazowych nie zale/zy
- od tego jaki znak poprzedza odst/ep.
-
-U/zytkownik mo/ze zmieni/c te zasady modyfikuj/ac plik MEXCONF.TEX
+W momencie rozpoczęcia pracy ze standardową konfiguracją formatów MeX
+i LaMeX obowiązują następujące zasady opisane w pliku MEXCONF.TEX:
+
+ 1. bieżącym językiem jest język polski,
+ 2. stosowanym układem polskich znaków diakrytycznych w fontach
+ jest układ PL (nie mylić ze sposobem kodowania znaków
+ w plikach wejściowych),
+ 3. obowiązującym sposobem notacji polskich znaków w plikach wejściowych
+ jest notacja jednoznakowa (bezprefiksowa) – zwykle jest to
+ Mazovia lub Latin 2, zależnie od stosowanej tabeli konwersji
+ znaków wejściowych,
+ 4. obowiązującym sposobem spacjowania po znakach przestankowych jest
+ \frenchspacing, tzn. wielkość odstępów międzywyrazowych nie zależy
+ od tego jaki znak poprzedza odstęp.
+
+Użytkownik może zmienić te zasady modyfikując plik MEXCONF.TEX
(p. informacje zawarte w tym pliku).
-Podr/ecznik U/zytkownika pakietu MeX
+Podręcznik Użytkownika pakietu MeX
==================================
Polskie znaki diakrytyczne
--------------------------
-W standardowej konfiguracji format/ow MeX i LaMeX polskie znaki diakrytyczne
-zapisywane s/a jako zwyk/le znaki o kodach zale/znych od standardu
+W standardowej konfiguracji formatów MeX i LaMeX polskie znaki diakrytyczne
+zapisywane są jako zwykłe znaki o kodach zależnych od standardu
stosowanego na danym komputerze (zwykle Mazovia lub Latin 2). Pozwala to na
-bardzo wygodne sk/ladanie tekst/ow z u/zyciem TeX-a: polskie litery widoczne
-s/a na ekranie w trakcie przygotowywania tekstu, ponadto mo/zliwe jest
-definiowanie polskich komend TeX-owych, jak np. \/swiat/lo, \/slad,
-\/z/o/l/c, itp.
-
-Niezale/znie od standardu kodowania polskich znak/ow mo/zliwe jest
-w formatach MeX i LaMeX w/l/aczenie za pomoc/a komendy \prefixing tzw.
-notacji prefiksowej. (Notacj/e bezprefiksow/a, obowi/azuj/aca na pocz/atku
-przetwarzania ka/zdego dokumentu, przywraca komenda \nonprefixing.)
-
-W notacji prefiksowej specyficznie polska litera, taka jak ,,/a'', ,,/s''
-czy ,,/l'' zapisywana jest w pliku danych dla MeX-a za pomoc/a dw/och
-znak/ow, z kt/orych pierwszy to znak ,,//'' (,,ciach'', ang. slash). Litery
- /a /c /e /l /n /o /s /x /z /A /C /E /L /N /O /S /X /Z
-zapisywane s/a odpowiednio jako:
- //a //c //e //l //n //o //s //x //z //A //C //E //L //N //O //S //X //Z
-
-Poniewa/z znak // zosta/l w notacji prefiksowej wykorzystany do oznaczania
-polskich liter, konieczna jest dodatkowa konwencja notacyjna pozwalaj/aca
-uzyska/c w druku symbol ,,ciach''. W MeX-u przyj/eto naturaln/a zasad/e
-reprezentowania znaku ,,ciach'' poprzez //// (2 znaki ,,ciach''). Mo/zna
-r/ownie/z u/zywa/c komendy \normalslash.
-
-Nale/zy zwr/oci/c uwag/e, /ze oznaczenie //z, kt/ore mog/loby reprezentowa/c
-albo ,,/z'' albo ,,/x'', zdecydowano przypisa/c literze ,,/z'' jako znacznie
-cz/e/sciej u/zywanej (w bie/z/acym zdaniu u/zyta zosta/la pi/e/c razy, nie
-licz/ac cytat/ow). Litera ,,/x'' jest zapisywana w postaci //x, poniewa/z
-klawisz ,,X'' zwykle s/asiaduje z klawiszem ,,Z'' i jest rzadko u/zywany
-w j/ezyku polskim.
+bardzo wygodne składanie tekstów z użyciem TeX-a: polskie litery widoczne
+są na ekranie w trakcie przygotowywania tekstu, ponadto możliwe jest
+definiowanie polskich komend TeX-owych, jak np. \światło, \ślad,
+\żółć, itp.
+
+Niezależnie od standardu kodowania polskich znaków możliwe jest
+w formatach MeX i LaMeX włączenie za pomocą komendy \prefixing tzw.
+notacji prefiksowej. (Notację bezprefiksową, obowiązująca na początku
+przetwarzania każdego dokumentu, przywraca komenda \nonprefixing.)
+
+W notacji prefiksowej specyficznie polska litera, taka jak „ą”, „ś”
+czy „ł” zapisywana jest w pliku danych dla MeX-a za pomocą dwóch
+znaków, z których pierwszy to znak „/” („ciach”, ang. slash). Litery
+ ą ć ę ł ń ó ś ź ż Ą Ć Ę Ł Ń Ó Ś Ź Ż
+zapisywane są odpowiednio jako:
+ /a /c /e /l /n /o /s /x /z /A /C /E /L /N /O /S /X /Z
+
+Ponieważ znak / został w notacji prefiksowej wykorzystany do oznaczania
+polskich liter, konieczna jest dodatkowa konwencja notacyjna pozwalająca
+uzyskać w druku symbol „ciach”. W MeX-u przyjęto naturalną zasadę
+reprezentowania znaku „ciach” poprzez // (2 znaki „ciach”). Można
+również używać komendy \normalslash.
+
+Należy zwrócić uwagę, że oznaczenie /z, które mogłoby reprezentować
+albo „ż” albo „ź”, zdecydowano przypisać literze „ż” jako znacznie
+częściej używanej (w bieżącym zdaniu użyta została pięć razy, nie
+licząc cytatów). Litera „ź” jest zapisywana w postaci /x, ponieważ
+klawisz „X” zwykle sąsiaduje z klawiszem „Z” i jest rzadko używany
+w języku polskim.
UWAGI:
-1. Podczas obowi/azywania notacji prefiksowej znak ,,//'' jest znakiem
- aktywnym (kategoria 13). /Swiadomie zrezygnowano ze stosowanego niekiedy
- sposobu uzyskiwania znak/ow diakrytycznych poprzez ligatury.
+1. Podczas obowiązywania notacji prefiksowej znak „/” jest znakiem
+ aktywnym (kategoria 13). Świadomie zrezygnowano ze stosowanego niekiedy
+ sposobu uzyskiwania znaków diakrytycznych poprzez ligatury.
-2. Nale/zy pami/eta/c, /ze w czasie pisania do pliku za pomoc/a komendy
- \write makra s/a rozwijane. Dotyczy to w szczeg/olno/sci makra ,,//''
- i trzeba na to zwraca/c uwag/e przy pisaniu do plik/ow, kt/ore maj/a
- by/c potem czytane przez TeX-a. Format LaMeX automatycznie przejmuje
- kontrol/e nad odpowiednim pisaniem i czytaniem standardowych plik/ow
- pomocniczych (np. pliku ze spisem tre/sci).
+2. Należy pamiętać, że w czasie pisania do pliku za pomocą komendy
+ \write makra są rozwijane. Dotyczy to w szczególności makra „/”
+ i trzeba na to zwracać uwagę przy pisaniu do plików, które mają
+ być potem czytane przez TeX-a. Format LaMeX automatycznie przejmuje
+ kontrolę nad odpowiednim pisaniem i czytaniem standardowych plików
+ pomocniczych (np. pliku ze spisem treści).
-Cudzys/lowy
+Cudzysłowy
----------
-``Anglosaski'' spos/ob pisania cudzys/low/ow jest niezgodny z polskimi
-zwyczajami. Polski cudzys/l/ow otwieraj/acy znajduje si/e na wysoko/sci
-linii bazowej pisma i ma kszta/lt zbli/zony do dw/och przecink/ow.
-
-Formaty MeX i LaMeX oraz fonty PL zosta/ly tak skonstruowane, /ze polski
-cudzys/l/ow otwieraj/acy zapisuje si/e w pliku danych wej/sciowych jako dwa
-przecinki, a cudzys/l/ow zamykaj/acy (podobnie jak w j/ezyku angielskim) jako
-dwa apostrofy. To s/a w/la/snie ,,polskie'' cudzys/lowy.
-
-Niekiedy w j/ezyku polskim u/zywany jest te/z drugi rodzaj cudzys/low/ow,
-tzw. cudzys/lowy <<francuskie>>. Lewy francuski cudzys/l/ow oznaczany
-jest dwoma znakami mniejszo/sci, a prawy dwoma znakami wi/ekszo/sci.
-
-Przy zamianie znak/ow ,, '' << i >> na odpowiednie cudzys/lowy wykorzystywany
-jest TeX-owy mechanizm ligatur. Informacje o ligaturach wbudowane s/a do
-font/ow PL. W zestawie font/ow PL fonty stosowane do sk/ladu formu/l
-matematycznych oraz fonty nieproporcjonalne (np. w/l/aczane komend/a \tt) nie
-zawieraj/a jednak mechanizmu tworzenia ligatur zwi/azanych z cudzys/lowami.
-Cudzys/lowy mo/zna wtedy pisa/c poprzez u/zycie komend \plqq, \prqq, \flqq
-oraz \frqq (\plqq i \prqq oznaczaj/a odpowiednio lewe i prawe polskie
-cudzys/lowy, \flqq i \frqq oznaczaj/a odpowiednio lewe i prawe francuskie
-cudzys/lowy).
-
-Dzielenie wyraz/ow
+“Anglosaski” sposób pisania cudzysłowów jest niezgodny z polskimi
+zwyczajami. Polski cudzysłów otwierający znajduje się na wysokości
+linii bazowej pisma i ma kształt zbliżony do dwóch przecinków.
+
+Formaty MeX i LaMeX oraz fonty PL zostały tak skonstruowane, że polski
+cudzysłów otwierający zapisuje się w pliku danych wejściowych jako dwa
+przecinki, a cudzysłów zamykający (podobnie jak w języku angielskim) jako
+dwa apostrofy. To są właśnie „polskie” cudzysłowy.
+
+Niekiedy w języku polskim używany jest też drugi rodzaj cudzysłowów,
+tzw. cudzysłowy «francuskie». Lewy francuski cudzysłów oznaczany
+jest dwoma znakami mniejszości, a prawy dwoma znakami większości.
+
+Przy zamianie znaków ,, '' << i >> na odpowiednie cudzysłowy wykorzystywany
+jest TeX-owy mechanizm ligatur. Informacje o ligaturach wbudowane są do
+fontów PL. W zestawie fontów PL fonty stosowane do składu formuł
+matematycznych oraz fonty nieproporcjonalne (np. włączane komendą \tt) nie
+zawierają jednak mechanizmu tworzenia ligatur związanych z cudzysłowami.
+Cudzysłowy można wtedy pisać poprzez użycie komend \plqq, \prqq, \flqq
+oraz \frqq (\plqq i \prqq oznaczają odpowiednio lewe i prawe polskie
+cudzysłowy, \flqq i \frqq oznaczają odpowiednio lewe i prawe francuskie
+cudzysłowy).
+
+Dzielenie wyrazów
-----------------
-Z punktu widzenia TeX-a zasady dzielenia wyraz/ow zale/z/a zar/owno od
-j/ezyka, jak te/z od uk/ladu liter w bie/z/acym foncie. W zwi/azku z tym dla
-TeX-a istnieje kilka ,,j/ezyk/ow polskich''. W konsekwencji je/sli
-u/zytkownik prze/l/acza si/e na font o innym uk/ladzie (innych kodach)
-polskich znak/ow diakrytycznych, to towarzyszy/c temu powinno prze/l/aczenie
-TeX-a na inne regu/ly przenoszenia wyraz/ow.
-
-Pakiet MeX przygotowany jest do pracy z fontami w uk/ladzie PL jako
-podstawowymi oraz dodatkowo z fontami zawieraj/acymi polskie litery
-w po/lo/zeniach zgodnych z kodem Mazovia, Latin 2 oraz P1.
-
-Podczas tworzenia plik/ow MEX.FMT i LAMEX.FMT standardowo wbudowywane s/a
-regu/ly przenoszenia wyraz/ow:
- a) w j/ezyku angielskim,
- b) w j/ezyku polskim dla u/zytkownik/ow stosuj/acych fonty w uk/ladzie PL.
-
-U/zytkownik, zale/znie od wielko/sci dost/epnej pami/eci, mo/ze wbudowa/c do
-formatu regu/ly przenoszenia dla innych uk/lad/ow polskich font/ow. Wystarczy
-w tym celu dokona/c prostej modyfikacji pliku konfiguracyjnego MEXCONF.TEX.
-Odpowiednie makra formatu MeX lub LaMeX automatycznie przeczytaj/a
-odpowiedni/a liczb/e razy ten sam plik zawieraj/acy polskie regu/ly
-przenoszenia (PLHYPH.TEX), za ka/zdym razem interpretuj/ac go w inny spos/ob.
-
-Zale/znie od informacji wpisanych w pliku MEXCONF.TEX podczas generowania
-plik/ow FMT, w czasie p/o/xniejszego sk/ladania tekst/ow, przy zmianie
-uk/ladu fontu z polskimi znakami diakrytycznymi MeX (lub LaMeX) b/edzie
-w/l/acza/l b/ad/x ZAKAZ przenoszenia wyraz/ow (je/sli odpowiednie wzorce nie
-zosta/ly wbudowane) b/ad/x regu/ly przenoszenia odpowiednie dla tego uk/ladu.
-
-Polskie regu/ly ortograficzne zalecaj/a by wyrazy /l/aczone, takie jak np.
-,,d/zentelmen-w/lamywacz'', przenosi/c w nast/epuj/acy spos/ob:
- d/zentelmen-
- -w/lamywacz.
-Dozwolony jest oczywi/scie podzia/l wewn/atrz pierwszego b/ad/x drugiego
-cz/lonu wyrazu, np.
- d/zen-
- telmen-w/lamywacz.
-
-W j/ezyku angielskim nie powtarza si/e /l/acznika na pocz/atku drugiego
-wiersza. Z tego powodu w polskiej wersji zosta/la wprowadzona komenda \=,
-kt/ora u/zyta w miejsce /l/acznika (d/zentelmen\=w/lamywacz) zapewnia
-dzielenie s/l/ow z/lo/zonych zgodne z wy/zej opisan/a zasad/a.
+Z punktu widzenia TeX-a zasady dzielenia wyrazów zależą zarówno od
+języka, jak też od układu liter w bieżącym foncie. W związku z tym dla
+TeX-a istnieje kilka „języków polskich”. W konsekwencji jeśli
+użytkownik przełącza się na font o innym układzie (innych kodach)
+polskich znaków diakrytycznych, to towarzyszyć temu powinno przełączenie
+TeX-a na inne reguły przenoszenia wyrazów.
+
+Pakiet MeX przygotowany jest do pracy z fontami w układzie PL jako
+podstawowymi oraz dodatkowo z fontami zawierającymi polskie litery
+w położeniach zgodnych z kodem Mazovia, Latin 2 oraz P1.
+
+Podczas tworzenia plików MEX.FMT i LAMEX.FMT standardowo wbudowywane są
+reguły przenoszenia wyrazów:
+ a) w języku angielskim,
+ b) w języku polskim dla użytkowników stosujących fonty w układzie PL.
+
+Użytkownik, zależnie od wielkości dostępnej pamięci, może wbudować do
+formatu reguły przenoszenia dla innych układów polskich fontów. Wystarczy
+w tym celu dokonać prostej modyfikacji pliku konfiguracyjnego MEXCONF.TEX.
+Odpowiednie makra formatu MeX lub LaMeX automatycznie przeczytają
+odpowiednią liczbę razy ten sam plik zawierający polskie reguły
+przenoszenia (PLHYPH.TEX), za każdym razem interpretując go w inny sposób.
+
+Zależnie od informacji wpisanych w pliku MEXCONF.TEX podczas generowania
+plików FMT, w czasie późniejszego składania tekstów, przy zmianie
+układu fontu z polskimi znakami diakrytycznymi MeX (lub LaMeX) będzie
+włączał bądź ZAKAZ przenoszenia wyrazów (jeśli odpowiednie wzorce nie
+zostały wbudowane) bądź reguły przenoszenia odpowiednie dla tego układu.
+
+Polskie reguły ortograficzne zalecają by wyrazy łączone, takie jak np.
+„dżentelmen-włamywacz”, przenosić w następujący sposób:
+ dżentelmen-
+ -włamywacz.
+Dozwolony jest oczywiście podział wewnątrz pierwszego bądź drugiego
+członu wyrazu, np.
+ dżen-
+ telmen-włamywacz.
+
+W języku angielskim nie powtarza się łącznika na początku drugiego
+wiersza. Z tego powodu w polskiej wersji została wprowadzona komenda \=,
+która użyta w miejsce łącznika (dżentelmen\=włamywacz) zapewnia
+dzielenie słów złożonych zgodne z wyżej opisaną zasadą.
UWAGA:
-Poniewa/z w formatach PLAIN i LaTeX komenda \= oznacza akcent ,,macron'',
-w formatach MeX i LaMeX wprowadzona zosta/la w to miejsce komenda \macron.
+Ponieważ w formatach PLAIN i LaTeX komenda \= oznacza akcent „macron”,
+w formatach MeX i LaMeX wprowadzona została w to miejsce komenda \macron.
-Uk/lady polskich font/ow
+Układy polskich fontów
----------------------
-Standardowym uk/ladem polskiego fontu jest uk/lad PL (p. rozdzia/l
-,,Fonty PL''). Dopuszczalne jest jednak stosowanie font/ow o innych
-ni/z PL uk/ladach polskich znak/ow, a nawet mieszanie r/o/znych uk/lad/ow
-w obr/ebie jednego dokumentu. Mo/zliwe jest to dzi/eki komendzie \layout.
+Standardowym układem polskiego fontu jest układ PL (p. rozdział
+„Fonty PL”). Dopuszczalne jest jednak stosowanie fontów o innych
+niż PL układach polskich znaków, a nawet mieszanie różnych układów
+w obrębie jednego dokumentu. Możliwe jest to dzięki komendzie \layout.
-Nast/epuj/ace wywo/lania komendy \layout:
+Następujące wywołania komendy \layout:
\layout{pl}
\layout{mazovia}
\layout{latintwo}
\layout{pone}
-s/lu/z/a do przestawienia systemu MeX lub LaMeX do pracy z fontami
-w uk/ladach odpowiednio:
- PL -- standardowy uk/lad PL
- Mazovia -- polskie znaki (w foncie!) w pozycjach takich jak w kodzie
- Mazovia, cudzys/l/ow otwieraj/acy -- kod 255
- Latin 2 -- polskie znaki (w foncie!) w pozycjach takich jak w kodzie
- Latin 2, cudzys/l/ow otwieraj/acy -- kod 255
- P1 -- uk/lad font/ow P1 (u/zywany dawniej z formatem LeX)
+służą do przestawienia systemu MeX lub LaMeX do pracy z fontami
+w układach odpowiednio:
+ PL – standardowy układ PL
+ Mazovia – polskie znaki (w foncie!) w pozycjach takich jak w kodzie
+ Mazovia, cudzysłów otwierający – kod 255
+ Latin 2 – polskie znaki (w foncie!) w pozycjach takich jak w kodzie
+ Latin 2, cudzysłów otwierający – kod 255
+ P1 – układ fontów P1 (używany dawniej z formatem LeX)
Wykonanie komendy \layout polega na:
- -- w przypadku w/l/aczania uk/ladu PL, kt/ory jest standardowym,
- wyr/o/znionym uk/ladem:
- * przypisanie polskim znakom diakrytycznym kategorii ,,litera'',
- w przypadku w/l/aczania uk/ladu innego ni/z PL:
- * przypisanie polskim znakom diakrytycznym kategorii ,,aktywny''
- i zdefiniowanie ich jako makr rozwijaj/acych si/e do odpowiednich
+ – w przypadku włączania układu PL, który jest standardowym,
+ wyróżnionym układem:
+ * przypisanie polskim znakom diakrytycznym kategorii „litera”,
+ w przypadku włączania układu innego niż PL:
+ * przypisanie polskim znakom diakrytycznym kategorii „aktywny”
+ i zdefiniowanie ich jako makr rozwijających się do odpowiednich
liter,
- -- odpowiednia zmiana tablicy \sfcode,
- -- utworzenie tablic \uccode i \lccode zgodnych z uk/ladem fontu,
- -- przypisanie pozycjom polskich znak/ow w foncie odpowiednich kod/ow
+ – odpowiednia zmiana tablicy \sfcode,
+ – utworzenie tablic \uccode i \lccode zgodnych z układem fontu,
+ – przypisanie pozycjom polskich znaków w foncie odpowiednich kodów
matematycznych,
- -- w/l/aczenie regu/l przenoszenia wyraz/ow w j/ezyku polskim
- zgodnych z uk/ladem fontu, je/sli takie regu/ly zosta/ly przeczytane
- podczas tworzenia pliku FMT -- patrz rozdzia/ly ,,Instalacja format/ow
- MeX i LaMeX'' oraz ,,Dzielenie wyraz/ow''; je/sli nie ma odpowiednich
- regu/l, w/l/aczany jest zakaz dzielenia wyraz/ow,
- -- nadanie odpowiedniego znaczenia symbolowi \polish; od tego momentu
- komenda \language\english mo/ze s/lu/zy/c do w/l/aczania angielskich
- regu/l dzielenia wyraz/ow, a komenda \language\polish do w/l/aczania
- dzielenia wyraz/ow w j/ezyku polskim wzgl/edem bie/z/acego uk/ladu
+ – włączenie reguł przenoszenia wyrazów w języku polskim
+ zgodnych z układem fontu, jeśli takie reguły zostały przeczytane
+ podczas tworzenia pliku FMT – patrz rozdziały „Instalacja formatów
+ MeX i LaMeX” oraz „Dzielenie wyrazów”; jeśli nie ma odpowiednich
+ reguł, włączany jest zakaz dzielenia wyrazów,
+ – nadanie odpowiedniego znaczenia symbolowi \polish; od tego momentu
+ komenda \language\english może służyć do włączania angielskich
+ reguł dzielenia wyrazów, a komenda \language\polish do włączania
+ dzielenia wyrazów w języku polskim względem bieżącego układu
fontu,
- -- przypisanie nowego znaczenia notacji prefiksowej, gdyby by/la u/zywana
- (dzi/eki temu zawsze //a //c //e itp. odwo/luj/a si/e do pozycji
- znak/ow w bie/z/acym uk/ladzie fontu), odpowiednio zmieniaj/a si/e
- te/z znaczenia komend \plqq\prqq \flqq\frqq.
+ – przypisanie nowego znaczenia notacji prefiksowej, gdyby była używana
+ (dzięki temu zawsze /a /c /e itp. odwołują się do pozycji
+ znaków w bieżącym układzie fontu), odpowiednio zmieniają się
+ też znaczenia komend \plqq\prqq \flqq\frqq.
-Nale/zy zwr/oci/c uwag/e, /ze komenda \layout przygotowuje tylko system MeX
-lub LaMeX do pracy z fontami w odpowiednim uk/ladzie, nie w/l/acza jednak
+Należy zwrócić uwagę, że komenda \layout przygotowuje tylko system MeX
+lub LaMeX do pracy z fontami w odpowiednim układzie, nie włącza jednak
samego fontu.
-Zaleca si/e stosowanie makra \layout lokalnie (wewn/atrz nawias/ow
-grupowych), ze wzgl/edy na brak komendy odwo/luj/acej zmiany spowodowane
-jego u/zyciem.
+Zaleca się stosowanie makra \layout lokalnie (wewnątrz nawiasów
+grupowych), ze względy na brak komendy odwołującej zmiany spowodowane
+jego użyciem.
-(Niezale/znie od obowi/azuj/acego uk/ladu fontu i zmieniaj/acego si/e wraz
-z tym uk/ladem znaczenia symbolu \polish, symbole \pllanguage,
-\mazovialanguage, \latintwolanguage, \ponelanguage oznaczaj/a numery
-j/ezyk/ow w sensie TeX-a, czyli numery odpowiednich regu/l dzielenia
-wyraz/ow. Mo/zna wi/ec w razie potrzeby pisa/c \language\mazovialanguage itp.
-Dla jednolito/sci przyj/eto, /ze symbol \englishlanguage oznacza to samo co
+(Niezależnie od obowiązującego układu fontu i zmieniającego się wraz
+z tym układem znaczenia symbolu \polish, symbole \pllanguage,
+\mazovialanguage, \latintwolanguage, \ponelanguage oznaczają numery
+języków w sensie TeX-a, czyli numery odpowiednich reguł dzielenia
+wyrazów. Można więc w razie potrzeby pisać \language\mazovialanguage itp.
+Dla jednolitości przyjęto, że symbol \englishlanguage oznacza to samo co
\english.)
-Sk/ladanie formu/l matematycznych
+Składanie formuł matematycznych
-------------------------------
-W formu/lach matematycznych jest bardzo niewiele element/ow
-zale/znych od j/ezyka. R/ownanie $2x^2+3x-1=0$ wygl/ada tak samo w tek/scie
-napisanym w j/ezyku polskim, jak i w tek/scie angielskim. Zwykle stosuje
-si/e w matematyce jednoliterowe oznaczenia obiekt/ow matematycznych
-i polskie znaki diakrytyczne nie s/a u/zywane do tego celu.
-
-Pewne sytuacje wymagaj/a stosowania w matematyce nazw wieloliterowych.
-Zar/owno w TeX-u, jak i w jego polskiej wersji nale/zy w takim przypadku
-okre/sla/c jawnie nazw/e kroju pisma, kt/ore ma by/c u/zyte, na przyk/lad:
- $$\it obj/eto/s/c=wysoko/s/c \times szeroko/s/c \times g/l/eboko/s/c$$
-Komenda \it jest poleceniem wykonywania sk/ladu kursyw/a tekstow/a (a nie
-matematyczn/a).
-
-Polskie litery mog/a by/c u/zywane w formu/lach matematycznych w indeksach
-g/ornych i dolnych, np.:
- $$x_{\rm /srednie} = {{x_{\rm ma/le} + x_{\rm du/ze}} \over 2}$$
-
-Je/sli w danym momencie obowi/azuje notacja prefiksowa, dotyczy ona r/ownie/z
-formu/l matematycznych.
-
-Stosowane w Polsce znaki mniejsze-r/owne i wi/eksze-r/owne r/o/zni/a si/e od
-znak/ow w fontach CM zaprojektowanych przez D. E. Knutha (p. rozdzia/l
-,,Fonty PL''). Fonty PL (/sci/slej PLSY) zawieraj/a odpowiednie znaki,
-a uzyska/c je mo/zna za pomoc/a komend odpowiednio \xleq lub \xle oraz
+W formułach matematycznych jest bardzo niewiele elementów
+zależnych od języka. Równanie $2x^2+3x-1=0$ wygląda tak samo w tekście
+napisanym w języku polskim, jak i w tekście angielskim. Zwykle stosuje
+się w matematyce jednoliterowe oznaczenia obiektów matematycznych
+i polskie znaki diakrytyczne nie są używane do tego celu.
+
+Pewne sytuacje wymagają stosowania w matematyce nazw wieloliterowych.
+Zarówno w TeX-u, jak i w jego polskiej wersji należy w takim przypadku
+określać jawnie nazwę kroju pisma, które ma być użyte, na przykład:
+ $$\it objętość=wysokość \times szerokość \times głębokość$$
+Komenda \it jest poleceniem wykonywania składu kursywą tekstową (a nie
+matematyczną).
+
+Polskie litery mogą być używane w formułach matematycznych w indeksach
+górnych i dolnych, np.:
+ $$x_{\rm średnie} = {{x_{\rm małe} + x_{\rm duże}} \over 2}$$
+
+Jeśli w danym momencie obowiązuje notacja prefiksowa, dotyczy ona również
+formuł matematycznych.
+
+Stosowane w Polsce znaki mniejsze-równe i większe-równe różnią się od
+znaków w fontach CM zaprojektowanych przez D. E. Knutha (p. rozdział
+„Fonty PL”). Fonty PL (ściślej PLSY) zawierają odpowiednie znaki,
+a uzyskać je można za pomocą komend odpowiednio \xleq lub \xle oraz
\xgeq lub \xge.
-W Polsce u/zywa si/e nazw ,,tg'', ,,ctg'', ,,tgh'' i ,,ctgh'' zamiast
-,,tan'', ,,cot'', ,,tanh'' i ,,coth''. Formaty MeX i LaMeX zawieraj/a
-komendy \tg, \ctg, \tgh, oraz \ctgh do sk/ladania nazw tych funkcji
-w formu/lach matematycznych. Dodatkowo wprowadzona zosta/la komenda
-\arc, kt/ora w po/l/aczeniu z takimi komendami jak \sin, \cos, itp.
-(\arc\sin, \arc\cos) umieszcza w sk/ladzie napis ,,arc sin'',
-,,arc cos'' z odpowiednio ma/lym odst/epem mi/edzy s/lowem ,,arc''
-i nazw/a funkcji.
-
-Polskie ,,style'' do formatu LaMeX
-----------------------------------
-
-W LaTeX209 styl dokumentu okre/slany jest komend/a \documentstyle.
-Parametrem tej komendy jest nazwa pliku zawieraj/acego opis tego stylu:
-article, report, book, letter itd. Oryginalnych wersji tych plik/ow nie
-mo/zna zastosowa/c do sk/ladu w j/ezyku polskim ze wzgl/edu na wstawiane
-automatycznie angielskie s/lowa takie jak ,,Chapter'', ,,Figure'',
-,,Table of Contents'' itp.
-
-Cz/e/sci/a pakietu MeX s/a specjalne wersje tych plik/ow, przystosowane do
-sk/ladu tekst/ow w j/ezyku polskim lub angielskim. S/a to: iarticle, ibook,
-iletter, imakeidx, iopenbib, iproc, ireport, ititlepa. U/zycie jednego
-z tych styl/ow powoduje umieszczanie w sk/ladzie odpowiednich polskich
-s/l/ow takich jak ,,Rozdzia/l'', ,,Rysunek'', ,,Spis tre/sci'' itp. oraz
-sk/ladanie daty (automatycznie lub za pomoc/a komendy \today) po polsku.
-
-Style iarticle, ireport itp. mog/a by/c u/zywane r/ownie/z do sk/ladania
-tekst/ow w j/ezyku angielskim. Wymaga to u/zycia na pocz/atku dokumentu
+W Polsce używa się nazw „tg”, „ctg”, „tgh” i „ctgh” zamiast
+„tan”, „cot”, „tanh” i „coth”. Formaty MeX i LaMeX zawierają
+komendy \tg, \ctg, \tgh, oraz \ctgh do składania nazw tych funkcji
+w formułach matematycznych. Dodatkowo wprowadzona została komenda
+\arc, która w połączeniu z takimi komendami jak \sin, \cos, itp.
+(\arc\sin, \arc\cos) umieszcza w składzie napis „arc sin”,
+„arc cos” z odpowiednio małym odstępem między słowem „arc”
+i nazwą funkcji.
+
+Polskie „style” do formatu LaMeX
+--------------------------------
+
+W LaTeX209 styl dokumentu określany jest komendą \documentstyle.
+Parametrem tej komendy jest nazwa pliku zawierającego opis tego stylu:
+article, report, book, letter itd. Oryginalnych wersji tych plików nie
+można zastosować do składu w języku polskim ze względu na wstawiane
+automatycznie angielskie słowa takie jak „Chapter”, „Figure”,
+„Table of Contents” itp.
+
+Częścią pakietu MeX są specjalne wersje tych plików, przystosowane do
+składu tekstów w języku polskim lub angielskim. Są to: iarticle, ibook,
+iletter, imakeidx, iopenbib, iproc, ireport, ititlepa. Użycie jednego
+z tych stylów powoduje umieszczanie w składzie odpowiednich polskich
+słów takich jak „Rozdział”, „Rysunek”, „Spis treści” itp. oraz
+składanie daty (automatycznie lub za pomocą komendy \today) po polsku.
+
+Style iarticle, ireport itp. mogą być używane również do składania
+tekstów w języku angielskim. Wymaga to użycia na początku dokumentu
komend:
\captionsenglish \dateenglish
-Polskie nazewnictwo przywracaj/a komendy
+Polskie nazewnictwo przywracają komendy
\captionspolish \datepolish.
-(Implementacja styl/ow iarticle, ireport itp. zosta/la oparta na pomys/lach
+(Implementacja stylów iarticle, ireport itp. została oparta na pomysłach
H. Partla i J. Schroda, wykorzystanych w niemieckiej wersji LaTeX-a.)
-Komendy s/lu/z/ace do sk/ladania nazw format/ow MeX i LaMeX
------------------------------------------------------------
+Komendy służące do składania nazw formatów MeX i LaMeX
+------------------------------------------------------
-W formatach MeX i LaMeX komenda \MeX s/lu/zy do z/lo/zenia nazwy ,,MeX''
-z u/zyciem liter z bie/z/acego fontu.
+W formatach MeX i LaMeX komenda \MeX służy do złożenia nazwy „MeX”
+z użyciem liter z bieżącego fontu.
-W formacie LaMeX komenda \LaMeX s/lu/zy do z/lo/zenia nazwy ,,LaMeX''
-krojem pisma \rm odpowiedniej wielko/sci.
+W formacie LaMeX komenda \LaMeX służy do złożenia nazwy „LaMeX”
+krojem pisma \rm odpowiedniej wielkości.
-Fonty PL (polskie rozszerzenie font/ow CM)
+Fonty PL (polskie rozszerzenie fontów CM)
=========================================
- 0. Fonty PL przeznaczone s/a do sk/ladania polskich lub polsko-angielskich
- tekst/ow przy u/zyciu format/ow MeX i LaMeX. Obecnie mog/a te/z by/c do
- sk/ladu przy u/zyciu pakietu PLaTeX polonizuj/acego LaTeX2e (autorstwa
- Mariusza Olko i Marcina Woli/nskiego):
- ftp:////ftp.gust.org.pl//pub//TeX//language//polish//platex-1.0.zip
- lub ftp:////ftp.dante.de//tex-archive//language//polish//platex-1.0.zip
-
- Autorzy starali si/e zachowa/c ,,ducha CM-/ow'' przy projektowaniu
- polskich znak/ow diakrytycznych. Np. przekre/slenie ma/lej litery
- ,,/l'' zosta/lo nieco tylko powi/ekszone w stosunku do przekre/slenia
- font/ow rodziny CM (METAFONT-owy program ,,Cross for Polish l and L''
- w pliku ACCENT.MF) umieszczanego w sk/ladzie komendami TeX-owymi
- \l oraz \L, chocia/z w niekt/orych fontach autorzy ch/etnie
- widzieliby przekre/slenie znacznie wyra/xniejsze. Podobnie podci/ecia
- wstawiane automatycznie pomi/edzy znakami (implicit kerns) by/ly
- dodawane raczej ostro/znie. Np. zdaniem autor/ow podci/ecie mi/edzy
- polskim otwieraj/acym cudzys/lowem (,,) a liter/a ,,W'' b/ad/x ,,T''
- mog/loby by/c znacznie wi/eksze, gdyby nie to, /ze w fontach CM nie
- ma /zadnego podci/ecia mi/edzy liter/a ,,A'' a cudzys/lowem
- zamykaj/acym ('').
-
- Fonty PL, podobnie jak macierzyste fonty CM, projektowane by/ly
- pod k/atem zastosowa/n profesjonalnych, tzn. urz/adze/n o wi/ekszych
- rozdzielczo/sciach. Tym niemniej sporo wysi/lku w/lo/zono w prawid/low/a
- dyskretyzacj/e przy ma/lych rozdzielczo/sciach (dla potrzeb wydruk/ow
- testowych na drukarkach mozaikowych 9- i 24-ig/lowych). Gdyby mimo
- to u/zytkownik mia/l inne zdanie ni/z METAFONT na temat dyskretyzacji,
- w pakiecie emTeX autorstwa Eberharda Mattesa znajduje si/e program
- o nazwie PKEDIT pozwalaj/acy r/ecznie korygowa/c wygenerowane za pomoc/a
+ 0. Fonty PL przeznaczone są do składania polskich lub polsko-angielskich
+ tekstów przy użyciu formatów MeX i LaMeX. Obecnie mogą też być do
+ składu przy użyciu pakietu PLaTeX polonizującego LaTeX2e (autorstwa
+ Mariusza Olko i Marcina Wolińskiego):
+ ftp://ftp.gust.org.pl/pub/TeX/łanguage/polish/platex-1.0.zip
+ lub ftp://ftp.dante.de/tex-archive/łanguage/polish/platex-1.0.zip
+
+ Autorzy starali się zachować „ducha CM-ów” przy projektowaniu
+ polskich znaków diakrytycznych. Np. przekreślenie małej litery
+ „ł” zostało nieco tylko powiększone w stosunku do przekreślenia
+ fontów rodziny CM (METAFONT-owy program „Cross for Polish l and L”
+ w pliku ACCENT.MF) umieszczanego w składzie komendami TeX-owymi
+ \l oraz \L, chociaż w niektórych fontach autorzy chętnie
+ widzieliby przekreślenie znacznie wyraźniejsze. Podobnie podcięcia
+ wstawiane automatycznie pomiędzy znakami (implicit kerns) były
+ dodawane raczej ostrożnie. Np. zdaniem autorów podcięcie między
+ polskim otwierającym cudzysłowem („) a literą „W” bądź „T”
+ mogłoby być znacznie większe, gdyby nie to, że w fontach CM nie
+ ma żadnego podcięcia między literą „A” a cudzysłowem
+ zamykającym (”).
+
+ Fonty PL, podobnie jak macierzyste fonty CM, projektowane były
+ pod kątem zastosowań profesjonalnych, tzn. urządzeń o większych
+ rozdzielczościach. Tym niemniej sporo wysiłku włożono w prawidłową
+ dyskretyzację przy małych rozdzielczościach (dla potrzeb wydruków
+ testowych na drukarkach mozaikowych 9- i 24-igłowych). Gdyby mimo
+ to użytkownik miał inne zdanie niż METAFONT na temat dyskretyzacji,
+ w pakiecie emTeX autorstwa Eberharda Mattesa znajduje się program
+ o nazwie PKEDIT pozwalający ręcznie korygować wygenerowane za pomocą
METAFONT-a mapy bitowe.
- 1. Fonty PL stanowi/a rozszerzenie standardowego zestawu rodziny
- Computer Modern (CM) o polskie znaki diakrytyczne i bazuj/a na tych
- samych plikach parametrycznych co fonty rodziny CM. Zmiany parametr/ow
- odbiegaj/ace zbyt daleko od standardu zaproponowanego przez D. E. Knutha
- mog/a spowodowa/c nieoczekiwane efekty (do b/l/edu w trakcie oblicze/n
- w/l/acznie). Przyk/ladowo, za/lo/zone zosta/lo, /ze kursywa i grotesk
- wykluczaj/a si/e.
-
- Uk/lad font/ow PL charakteryzuje si/e tym, /ze znaki o kodach < 128
- s/a identyczne ze znakami rodziny CM, natomiast polskim znakom
- diakrytycznym przypisane zosta/ly kody > 127 (innych cech TeX-a 3.x
- nie wykorzystuje si/e). Polskie znaki diakrytyczne maj/a kody zgodne
- z uk/ladem ECM (Extended Computer Modern, Cork encoding), natomiast
- cudzys/lowy maj/a kody niestandardowe (w ECM cudzys/lowy maj/a
+ 1. Fonty PL stanowią rozszerzenie standardowego zestawu rodziny
+ Computer Modern (CM) o polskie znaki diakrytyczne i bazują na tych
+ samych plikach parametrycznych co fonty rodziny CM. Zmiany parametrów
+ odbiegające zbyt daleko od standardu zaproponowanego przez D. E. Knutha
+ mogą spowodować nieoczekiwane efekty (do błędu w trakcie obliczeń
+ włącznie). Przykładowo, założone zostało, że kursywa i grotesk
+ wykluczają się.
+
+ Układ fontów PL charakteryzuje się tym, że znaki o kodach < 128
+ są identyczne ze znakami rodziny CM, natomiast polskim znakom
+ diakrytycznym przypisane zostały kody > 127 (innych cech TeX-a 3.x
+ nie wykorzystuje się). Polskie znaki diakrytyczne mają kody zgodne
+ z układem ECM (Extended Computer Modern, Cork encoding), natomiast
+ cudzysłowy mają kody niestandardowe (w ECM cudzysłowy mają
kody < 127):
- /A -- 129 /a -- 161
- /C -- 130 /c -- 162
- /E -- 134 /e -- 166
- /L -- 138 /l -- 170
- /N -- 139 /n -- 171
- /O -- 211 /o -- 243
- /S -- 145 /s -- 177
- /X -- 153 /x -- 185
- /Z -- 155 /z -- 187
+ Ą – 129 ą – 161
+ Ć – 130 ć – 162
+ Ę – 134 ę – 166
+ Ł – 138 ł – 170
+ Ń – 139 ń – 171
+ Ó – 211 ó – 243
+ Ś – 145 ś – 177
+ Ź – 153 ź – 185
+ Ż – 155 ż – 187
- << (francuski cudzys/l/ow otwieraj/acy) -- 174
- >> (francuski cudzys/l/ow zamykaj/acy) -- 175
- ,, (polski cudzys/l/ow otwieraj/acy) -- 255
+ « (francuski cudzysłów otwierający) – 174
+ » (francuski cudzysłów zamykający) – 175
+ „ (polski cudzysłów otwierający) – 255
Uwagi:
- * Fonty matematyczne PLMI, PLMIB oraz PLEX nie zawieraj/a polskich
- znak/ow diakrytycznych i nie r/o/zni/a si/e od odpowiednich font/ow CM;
- przedrostki CM zosta/ly zmienione na PL jedynie dla zachowania
- jednorodno/sci.
- * Podobnie font PLTEX10 to po prostu font CMTEX10 ze zmienion/a dla
- jednolito/sci nazw/a; font CMTEX10 odzwierciedla uk/lad klawiatury
- na komputerze u/zywanym przez profesora Knutha (D. E. Knuth,
- ,,Computer Modern Typefaces'', str. 568), tym samym nie powinien
- raczej zawiera/c polskich znak/ow diakrytycznych.
- * Fonty PLSY zosta/ly poszerzone (w stosunku do CMSY) o znaki
- ,,wi/eksze-r/owne'' i ,,mniejsze-r/owne'' odpowiadaj/ace
- polskim zwyczajom drukarskim (dolna kreska sko/sna zamiast
- poziomej); na konieczno/s/c takiego rozszerzenia zwr/oci/l
- uwag/e p. W/lodzimierz J. Martin; majusku/ly kaligraficzne tych
- font/ow (opisane w pliku CALU.MF) nie zosta/ly uzupe/lnione
+ * Fonty matematyczne PLMI, PLMIB oraz PLEX nie zawierają polskich
+ znaków diakrytycznych i nie różnią się od odpowiednich fontów CM;
+ przedrostki CM zostały zmienione na PL jedynie dla zachowania
+ jednorodności.
+ * Podobnie font PLTEX10 to po prostu font CMTEX10 ze zmienioną dla
+ jednolitości nazwą; font CMTEX10 odzwierciedla układ klawiatury
+ na komputerze używanym przez profesora Knutha (D. E. Knuth,
+ „Computer Modern Typefaces”, str. 568), tym samym nie powinien
+ raczej zawierać polskich znaków diakrytycznych.
+ * Fonty PLSY zostały poszerzone (w stosunku do CMSY) o znaki
+ „większe-równe” i „mniejsze-równe” odpowiadające
+ polskim zwyczajom drukarskim (dolna kreska skośna zamiast
+ poziomej); na konieczność takiego rozszerzenia zwrócił
+ uwagę p. Włodzimierz J. Martin; majuskuły kaligraficzne tych
+ fontów (opisane w pliku CALU.MF) nie zostały uzupełnione
o polskie znaki diakrytyczne.
- 2. Jedynymi znakami ,,polskimi'' dost/epnymi poprzez ligatury s/a
- cudzys/lowy (,, << >>). Polskie znaki diakrytyczne s/a dost/epne
- albo bezpo/srednio, albo za pomoc/a komendy realizowanej przez
- ,,aktywny ciach'' (//a //c //e //l //n //o //s //x //z //A //C
- //E //L //N //O //S //X //Z) zaprogramowanej w formatach MeX i LaMeX
- (p. opis u/zywania format/ow MeX i LaMeX). Istniej/a zasadnicze powody,
- dla kt/orych autorzy nie wykorzystali do tego celu ligatur.
-
- 3. Ze wzgl/edu na ograniczenie liczby r/o/znych wysoko/sci znak/ow w foncie
- do 15 niezerowych, zrezygnowano z kusz/acego wype/lniania ,,g/ornej
- po/l/owki'' fontu. Ponadto w programach METAFONT-owych podj/ete zosta/ly
- zabiegi maj/ace na celu minimalizacj/e liczby r/o/znych wysoko/sci.
- Niestety, mimo to w niekt/orych przypadkach liczba r/o/znych niezerowych
- wysoko/sci przekracza 15. W takiej sytuacji METAFONT automatycznie
- zmienia niekt/ore spo/sr/od wysoko/sci. Oznacza to, /ze w pewnych
- (bardzo z/lo/sliwych i -- miejmy nadziej/e -- niezwykle rzadkich)
- przypadkach mo/ze si/e zdarzy/c, /ze tekst czysto angielski z/lo/zony
- fontami PL zostanie inaczej prze/lamany na strony ni/z tekst z/lo/zony
+ 2. Jedynymi znakami „polskimi” dostępnymi poprzez ligatury są
+ cudzysłowy (,, << >>). Polskie znaki diakrytyczne są dostępne
+ albo bezpośrednio, albo za pomocą komendy realizowanej przez
+ „aktywny ciach” (/a /c /e /l /n /o /s /x /z /A /C
+ /E /L /N /O /S /X /Z) zaprogramowanej w formatach MeX i LaMeX
+ (p. opis używania formatów MeX i LaMeX). Istnieją zasadnicze powody,
+ dla których autorzy nie wykorzystali do tego celu ligatur.
+
+ 3. Ze względu na ograniczenie liczby różnych wysokości znaków w foncie
+ do 15 niezerowych, zrezygnowano z kuszącego wypełniania „górnej
+ połówki” fontu. Ponadto w programach METAFONT-owych podjęte zostały
+ zabiegi mające na celu minimalizację liczby różnych wysokości.
+ Niestety, mimo to w niektórych przypadkach liczba różnych niezerowych
+ wysokości przekracza 15. W takiej sytuacji METAFONT automatycznie
+ zmienia niektóre spośród wysokości. Oznacza to, że w pewnych
+ (bardzo złośliwych i – miejmy nadzieję – niezwykle rzadkich)
+ przypadkach może się zdarzyć, że tekst czysto angielski złożony
+ fontami PL zostanie inaczej przełamany na strony niż tekst złożony
fontami CM.
- 4. Starano si/e unika/c wprowadzania dodatkowych parametr/ow, co jednak
- nie zawsze by/lo mo/zliwe. Szczeg/o/ly dotycz/ace mo/zliwo/sci zmiany
- zachowania domy/slnego opisane s/a w pliku PL_DOD.MF. Przyk/lady u/zycia
- opcjonalnych parametr/ow zmieniaj/acych zachowanie domy/slne znale/x/c
- mo/zna w plikach /xr/od/lowych font/ow PLB10, PLBX5, PLBX6, PLBX7,
- PLBX8, PLCSC10, PLDUNH10, PLFI10, PLFF10, PLITT10, PLR5, PLR6, PLR7,
- PLR8, PLR9, PLR12, PLR17, PLSL8, PLSL9, PLSL12, PLSSQ8, PLSSQI8,
+ 4. Starano się unikać wprowadzania dodatkowych parametrów, co jednak
+ nie zawsze było możliwe. Szczegóły dotyczące możliwości zmiany
+ zachowania domyślnego opisane są w pliku PL_DOD.MF. Przykłady użycia
+ opcjonalnych parametrów zmieniających zachowanie domyślne znaleźć
+ można w plikach źródłowych fontów PLB10, PLBX5, PLBX6, PLBX7,
+ PLBX8, PLCSC10, PLDUNH10, PLFI10, PLFF10, PLITT10, PLR5, PLR6, PLR7,
+ PLR8, PLR9, PLR12, PLR17, PLSL8, PLSL9, PLSL12, PLSSQ8, PLSSQI8,
PLTCSC10, PLTI7, PLTI8, PLTI12 oraz PLVTT10.
- 5. Programy opisuj/ace polskie znaki diakrytyczne zosta/ly oparte na
- odpowiednich programach rodziny CM. Opisy polskich znak/ow
- diakrytycznych stanowi/a niezale/zne programy, co jest zgodne
- z og/oln/a filozofi/a program/ow rodziny CM (mo/zna by np.
- zapami/etywa/c mapy bitowe liter ,,A'', ,,C'', ,,a'', ,,c'', ...,
- itd., i te mapy bitowe modyfikowa/c; z takiego podej/scia i mu
+ 5. Programy opisujące polskie znaki diakrytyczne zostały oparte na
+ odpowiednich programach rodziny CM. Opisy polskich znaków
+ diakrytycznych stanowią niezależne programy, co jest zgodne
+ z ogólną filozofią programów rodziny CM (można by np.
+ zapamiętywać mapy bitowe liter „A”, „C”, „a”, „c”, …,
+ itd., i te mapy bitowe modyfikować; z takiego podejścia i mu
podobnych zrezygnowano).
- Nieco trickowe rozwi/azanie zastosowano w celu unikni/ecia duplikowania
- plik/ow parametrycznych (PLB10, PLBX10, ..., itd.). Wykorzystano tu
- METAFONT-ow/a zmienn/a ,,jobname'' do czytania odpowiednich plik/ow
- parametrycznych rodziny CM. Pliki te powinny znajdowa/c si/e w kartotece
- przeszukiwanej przez METAFONT-a w trakcie realizacji komendy ,,input''.
-
- 6. Program dla polskiego cudzys/lowu otwieraj/acego zaczerpni/ety zosta/l
- z program/ow rodziny CM. Natomiast kszta/lt cudzys/low/ow francuskich
- zosta/l zaprojektowany i zaprogramowany ,,od zera''.
-
- 7. Pierwsz/a i najwa/zniejsz/a faz/a pracy nad fontami PL by/lo
- zaprojektowanie i zaprogramowanie kszta/lt/ow polskich znak/ow
- diakrytycznych w sze/sciu podstawowych krojach: PLR, PLSS, PLBX, PLSSBX,
- PLTT oraz PLTI (stopnie pisma od 5 do 17 punkt/ow).
-
- Tym etapem pracy opiekowa/l si/e troskliwie p. Roman Tomaszewski,
- wybitny polski typograf, cz/lonek zarz/adu Mi/edzynarodowego
- Stowarzyszenia Typograficznego ATypI i zarazem przewodnicz/acy Polskiego
- Oddzia/lu ATypI. Autorzy s/a mu g/l/eboko wdzi/eczni za /zyczliwe
- wspieranie sw/a wiedz/a i do/swiadczeniem prac projektowych nad
+ Nieco trickowe rozwiązanie zastosowano w celu uniknięcia duplikowania
+ plików parametrycznych (PLB10, PLBX10, …, itd.). Wykorzystano tu
+ METAFONT-ową zmienną „jobname” do czytania odpowiednich plików
+ parametrycznych rodziny CM. Pliki te powinny znajdować się w kartotece
+ przeszukiwanej przez METAFONT-a w trakcie realizacji komendy „input”.
+
+ 6. Program dla polskiego cudzysłowu otwierającego zaczerpnięty został
+ z programów rodziny CM. Natomiast kształt cudzysłowów francuskich
+ został zaprojektowany i zaprogramowany „od zera”.
+
+ 7. Pierwszą i najważniejszą fazą pracy nad fontami PL było
+ zaprojektowanie i zaprogramowanie kształtów polskich znaków
+ diakrytycznych w sześciu podstawowych krojach: PLR, PLSS, PLBX, PLSSBX,
+ PLTT oraz PLTI (stopnie pisma od 5 do 17 punktów).
+
+ Tym etapem pracy opiekował się troskliwie p. Roman Tomaszewski,
+ wybitny polski typograf, członek zarządu Międzynarodowego
+ Stowarzyszenia Typograficznego ATypI i zarazem przewodniczący Polskiego
+ Oddziału ATypI. Autorzy są mu głęboko wdzięczni za życzliwe
+ wspieranie swą wiedzą i doświadczeniem prac projektowych nad
fontami PL.
- Pan Roman Tomaszewski zmar/l w grudniu 1992 roku.
-
- 8. Akcenty nad minusku/lami ,,/c'' ,,/n'' ,,/o'' ,,/s'' ,,/x'' s/a takie
- same jak wstawiany TeX-ow/a komend/a \' akcent ,,acute'', tyle /ze
- w niekt/orych przypadkach s/a nieco przesuni/ete w poziomie. Natomiast
- akcenty nad majusku/lami ,,/C'' ,,/N'' ,,/O'' ,,/S'' ,,/X'' s/a
- wprawdzie konstruowane w oparciu o akcent ,,acute'', ale s/a nieco
- ,,sp/laszczone'' (w przypadku odmian szeryfowych jest to zwyk/ly obr/ot,
- natomiast w przypadku odmian bezszeryfowych -- obr/ot po/l/aczony
- z pewn/a modyfikacj/a, ze wzgl/edu na konieczno/s/c zachowania poziomego
- po/lo/zenia g/ornej i dolnej kraw/edzi akcentu oraz optycznej grubo/sci
- kreski akcentowej). Wyj/atkowo w karykaturalnie smuk/lym foncie PLDUNH10
- akcent nad minusku/lami i majusku/lami jest pochylony tak samo.
-
- Powy/zsze zabiegi s/a zgodne z regu/lami sztuki typograficznej,
- powoduj/a natomiast, /ze akcenty k/ladzione za pomoc/a TeX-owej komendy
- \accent mog/a si/e istotnie r/o/zni/c od akcentowanych majusku/l
+ Pan Roman Tomaszewski zmarł w grudniu 1992 roku.
+
+ 8. Akcenty nad minuskułami „ć” „ń” „ó” „ś” „ź” są takie
+ same jak wstawiany TeX-ową komendą \' akcent „acute”, tyle że
+ w niektórych przypadkach są nieco przesunięte w poziomie. Natomiast
+ akcenty nad majuskułami „Ć” „Ń” „Ó” „Ś” „Ź” są
+ wprawdzie konstruowane w oparciu o akcent „acute”, ale są nieco
+ „spłaszczone” (w przypadku odmian szeryfowych jest to zwykły obrót,
+ natomiast w przypadku odmian bezszeryfowych – obrót połączony
+ z pewną modyfikacją, ze względu na konieczność zachowania poziomego
+ położenia górnej i dolnej krawędzi akcentu oraz optycznej grubości
+ kreski akcentowej). Wyjątkowo w karykaturalnie smukłym foncie PLDUNH10
+ akcent nad minuskułami i majuskułami jest pochylony tak samo.
+
+ Powyższe zabiegi są zgodne z regułami sztuki typograficznej,
+ powodują natomiast, że akcenty kładzione za pomocą TeX-owej komendy
+ \accent mogą się istotnie różnić od akcentowanych majuskuł
w fontach PL.
- 9. Akcent nad literami ,,/z'' oraz ,,/Z'' jest taki sam jak kropka nad
- liter/a ,,i'', czyli inny ni/z akcent wstawiany przez TeX-a (za pomoc/a
- komendy \.). W literze ,,/z'' jest tak/ze umieszczony na tej samej
- wysoko/sci co kropka nad ,,i'' (oczywi/scie nie w foncie kapitalikowym).
- Dzi/eki temu w s/lowach takich jak ,,gwi/zd/ze'' czy ,,ni/zej'' kropka
- zachowuje t/e sam/a wysoko/s/c. Niestety, w niekt/orych fontach rodziny
- CM kropka nad ,,i'' jest stanowczo za ma/la (np. CMTT), co powoduje,
- /ze warto/s/c optyczna kropki nad ,,/z'' oraz ,,/Z'' jest te/z czasami
- zbyt ma/la. Z powi/ekszenia kropki zrezygnowano, uznaj/ac jej wielko/s/c
- za cech/e font/ow CM.
-
- 10. Przekre/slenie litery ,,/L'' jest znacznie wi/eksze od przekre/slenia
- litery ,,/l'', a przekre/slenie litery ,,/l'' jest z kolei wi/eksze od
- przekre/slenia w fontach rodziny CM (p. punkt 0 powy/zej).
-
- 11. ,,Ogonki'' pod literami ,,/A'' ,,/E'' ,,/a'' ,,/e'' budowane s/a za
- pomoc/a stosunkowo skomplikowanego algorytmu, ale geometria
- ogonka jest bardzo prosta: zewn/etrzna i wewn/etrzna kraw/ed/x to
- pojedyncze segmenty krzywych B\`eziera. Ogonki takie -- jak
- pokazuje do/swiadczenie -- s/a najzgrabniejsze.
-
- Opcjonalne parametry dodatkowe wp/lywaj/ace na kszta/lt ogonk/ow
- opisane s/a w pliku PL_DOD.MF.
-
- 12. Polskie znaki diakrytyczne nie s/a przeznaczone do u/zywania jako
- znaki matematyczne, dlatego w programach opisuj/acych te znaki
- pomini/eta zosta/la komenda ,,math_adjust''.
-
- 13. Podci/ecia wstawiane automatycznie mi/edzy znakami (implicit kerns)
- s/a w zasadzie takie same dla polskich znak/ow diakrytycznych jak dla
- odpowiednich liter alfabetu /laci/nskiego, z pewnymi wszak/ze wyj/atkami
- (p. pliki POLAN.MF, POLKUR.MF oraz POLKAP.MF); podobnie rzecz si/e ma
- z korekt/a italikow/a wstawian/a za polskimi znakami diakrytycznymi.
-
- 14. Dla tych, kt/orzy chcieliby wydrukowa/c /xr/od/la METAFONT-owe w postaci
- sformatowanej za pomoc/a programu MFT, do/l/aczony jest odpowiedni
- format o nazwie PL.MFT. Format ten jest przygotowany do sk/ladania
- z u/zyciem font/ow rodziny CM; je/sli u/zytkownik zamieni/l ju/z
- wszystkie CM-y na fonty PL, musi odpowiednio zmieni/c nazwy font/ow
- w plikach PL.MFT oraz MFTMAC.TEX (plik MFTMAC.TEX znale/x/c mo/zna
- np. w pakiecie emTeX E. Mattesa lub
+ 9. Akcent nad literami „ż” oraz „Ż” jest taki sam jak kropka nad
+ literą „i”, czyli inny niż akcent wstawiany przez TeX-a (za pomocą
+ komendy \.). W literze „ż” jest także umieszczony na tej samej
+ wysokości co kropka nad „i” (oczywiście nie w foncie kapitalikowym).
+ Dzięki temu w słowach takich jak „gwiżdże” czy „niżej” kropka
+ zachowuje tę samą wysokość. Niestety, w niektórych fontach rodziny
+ CM kropka nad „i” jest stanowczo za mała (np. CMTT), co powoduje,
+ że wartość optyczna kropki nad „ż” oraz „Ż” jest też czasami
+ zbyt mała. Z powiększenia kropki zrezygnowano, uznając jej wielkość
+ za cechę fontów CM.
+
+ 10. Przekreślenie litery „Ł” jest znacznie większe od przekreślenia
+ litery „ł”, a przekreślenie litery „ł” jest z kolei większe od
+ przekreślenia w fontach rodziny CM (p. punkt 0 powyżej).
+
+ 11. „Ogonki” pod literami „Ą” „Ę” „ą” „ę” budowane są za
+ pomocą stosunkowo skomplikowanego algorytmu, ale geometria
+ ogonka jest bardzo prosta: zewnętrzna i wewnętrzna krawędź to
+ pojedyncze segmenty krzywych Béziera. Ogonki takie – jak
+ pokazuje doświadczenie – są najzgrabniejsze.
+
+ Opcjonalne parametry dodatkowe wpływające na kształt ogonków
+ opisane są w pliku PL_DOD.MF.
+
+ 12. Polskie znaki diakrytyczne nie są przeznaczone do używania jako
+ znaki matematyczne, dlatego w programach opisujących te znaki
+ pominięta została komenda „math_adjust”.
+
+ 13. Podcięcia wstawiane automatycznie między znakami (implicit kerns)
+ są w zasadzie takie same dla polskich znaków diakrytycznych jak dla
+ odpowiednich liter alfabetu łacińskiego, z pewnymi wszakże wyjątkami
+ (p. pliki POLAN.MF, POLKUR.MF oraz POLKAP.MF); podobnie rzecz się ma
+ z korektą italikową wstawianą za polskimi znakami diakrytycznymi.
+
+ 14. Dla tych, którzy chcieliby wydrukować źródła METAFONT-owe w postaci
+ sformatowanej za pomocą programu MFT, dołączony jest odpowiedni
+ format o nazwie PL.MFT. Format ten jest przygotowany do składania
+ z użyciem fontów rodziny CM; jeśli użytkownik zamienił już
+ wszystkie CM-y na fonty PL, musi odpowiednio zmienić nazwy fontów
+ w plikach PL.MFT oraz MFTMAC.TEX (plik MFTMAC.TEX znaleźć można
+ np. w pakiecie emTeX E. Mattesa lub
ftp://ftp.gust.org.pl/pub/TeX/macros/generic/plain/base/mftmac.tex).
- 15. /Xr/od/la METAFONT-owe obejmuj/a nast/epuj/ace pliki (zak/lada si/e,
- /ze u/zytkownik posiada komplet plik/ow /xr/od/lowych rodziny CM):
+ 15. Źródła METAFONT-owe obejmują następujące pliki (zakłada się,
+ że użytkownik posiada komplet plików źródłowych rodziny CM):
- a) pliki zawieraj/ace opisy polskich znak/ow diakrytycznych:
+ a) pliki zawierające opisy polskich znaków diakrytycznych:
PL_CUD.MF PL_DOD.MF PL_MLK.MF
PL_DL.MF PL_ML.MF PL_SYM.MF
- b) pliki steruj/ace:
+ b) pliki sterujące:
- POLAN.MF -- odpowiednik pliku ROMAN.MF
- POLKAP.MF -- odpowiednik pliku CSC.MF
- POLKUR.MF -- odpowiednik pliku TEXTIT.MF
- POLMAT.MF -- odpowiednik pliku MATHSY.MF
- POLTYT.MF -- odpowiednik pliku TITLE.MF
+ POLAN.MF – odpowiednik pliku ROMAN.MF
+ POLKAP.MF – odpowiednik pliku CSC.MF
+ POLKUR.MF – odpowiednik pliku TEXTIT.MF
+ POLMAT.MF – odpowiednik pliku MATHSY.MF
+ POLTYT.MF – odpowiednik pliku TITLE.MF
c) pliki parametryczne rodziny PL:
@@ -740,136 +729,135 @@ Fonty PL (polskie rozszerzenie font/ow CM)
d) dodatkowe pliki parametryczne:
- * CMSSBI10.MF (odwo/luj/a si/e do/n pliki PLSSBI10, PLSSBI36
+ * CMSSBI10.MF (odwołują się doń pliki PLSSBI10, PLSSBI36
i PLSSBI48)
- * CMBX11.MF, CMR11.MF, CMSL11.MF, CMTI11.MF (te pliki s/lu/zy/ly
- do generowania u/zywanych poprzednio 11-punktowych font/ow P1)
+ * CMBX11.MF, CMR11.MF, CMSL11.MF, CMTI11.MF (te pliki służyły
+ do generowania używanych poprzednio 11-punktowych fontów P1)
- * DLR10 -- przyk/ladowy plik s/lu/z/acy do generowania fontu
- PLR10 at 10dd (w jednostkach przyj/etych w polskim drukarstwie)
+ * DLR10 – przykładowy plik służący do generowania fontu
+ PLR10 at 10dd (w jednostkach przyjętych w polskim drukarstwie)
e) plik pomocniczy wczytywany podczas przetwarzania przez METAFONT-a
- plik/ow parametrycznych PL:
+ plików parametrycznych PL:
FIK_MIK.MF
- f) plik zawieraj/acy opis trybu generowania font/ow dla
- fotona/swietlarek Linotronic 100 i Linotronic 300; tre/s/c
- tego pliku nale/zy wkopiowa/c do pliku LOCAL.MF przed generowaniem
- format/ow bazowych (PLAIN.BAS i CM.BAS) za pomoc/a inicjalizacyjnej
+ f) plik zawierający opis trybu generowania fontów dla
+ fotonaświetlarek Linotronic 100 i Linotronic 300; treść
+ tego pliku należy wkopiować do pliku LOCAL.MF przed generowaniem
+ formatów bazowych (PLAIN.BAS i CM.BAS) za pomocą inicjalizacyjnej
wersji METAFONT-a (INIMF):
LINOMODE.MF
- 16. Generowanie font/ow PL
+ 16. Generowanie fontów PL
- Konkretnym implementacjom METAFONT-a towarzyszy na og/o/l oprogramowanie
- u/latwiaj/ace generowanie font/ow. Do pakietu MeX do/l/aczone zosta/ly
- pliki z danymi dla programu MFJOB, obs/luguj/acego generowanie font/ow
- z u/zyciem emMETAFONT-a (szczeg/o/ly mo/zna znale/x/c w dokumentacji
- pakietu E. Mattesa emTeX). S/a to:
+ Konkretnym implementacjom METAFONT-a towarzyszy na ogół oprogramowanie
+ ułatwiające generowanie fontów. Do pakietu MeX dołączone zostały
+ pliki z danymi dla programu MFJOB, obsługującego generowanie fontów
+ z użyciem emMETAFONT-a (szczegóły można znaleźć w dokumentacji
+ pakietu E. Mattesa emTeX). Są to:
- G180PL.MFJ dane do generowania font/ow PL dla drukarek 24-ig/lowych
+ G180PL.MFJ dane do generowania fontów PL dla drukarek 24-igłowych
- G240PL.MFJ dane do generowania font/ow PL dla drukarek 9-ig/lowych
+ G240PL.MFJ dane do generowania fontów PL dla drukarek 9-igłowych
- G300PL.MFJ dane do generowania font/ow PL dla drukarek laserowych
+ G300PL.MFJ dane do generowania fontów PL dla drukarek laserowych
- GPLMODES.MFJ plik wczytywany przy przetwarzaniu plik/ow G180PL.MFJ,
+ GPLMODES.MFJ plik wczytywany przy przetwarzaniu plików G180PL.MFJ,
G240PL.MFJ i G300PL.MFJ przez program MFJOB.EXE
Pliki
=====
-Pakiet MeX sk/lada si/e z nast/epuj/acych grup plik/ow:
+Pakiet MeX składa się z następujących grup plików:
- 1. Pliki dokumentacyjne//informacyjne
+ 1. Pliki dokumentacyjne/informacyjne
2. Pliki TeX-owe
3. Pliki METAFONT-a
-Poni/zej przedstawiamy list/e wszystkich plik/ow sk/ladaj/acych si/e na
-pakiet MeX-a. Podkre/slamy raz jeszcze, /ze pakiet MeX mo/ze by/c
-rozpowszechniany tylko tak, jak zosta/l przygotowany -- musi by/c kompletny
-i niezmieniony. Dotyczy to r/ownie/z plik/ow dokumentacyjnych//informacyjnych.
-(patrz ,,Zasady rozpowszechniania'').
+Poniżej przedstawiamy listę wszystkich plików składających się na
+pakiet MeX-a. Podkreślamy raz jeszcze, że pakiet MeX może być
+rozpowszechniany tylko tak, jak został przygotowany – musi być kompletny
+i niezmieniony. Dotyczy to również plików dokumentacyjnych/informacyjnych.
+(patrz „Zasady rozpowszechniania”).
- 1. Pliki dokumentacyjne//informacyjne
+ 1. Pliki dokumentacyjne/informacyjne
- MEXINFO.POL -- plik, kt/ory jest w/la/snie czytamy
- MEXINFO.ENG -- analogiczny tekst w j/ezyku angielskim
+ MEXINFO.POL – plik, który jest właśnie czytamy
+ MEXINFO.ENG – analogiczny tekst w języku angielskim
2. Pliki TeX-owe
Pliki makr:
- ----------
+ -----------
- MEX.TEX -- polska wersja pakietu makr PLAIN.TEX
- LAMEX.TEX -- polska wersja pakietu makr LPLAIN.TEX
- MEX1.TEX -- pomocniczy plik wej/sciowy MeX-a i LaMeX-a
- MEX2.TEX -- pomocniczy plik wej/sciowy MeX-a i LaMeX-a
- MEXCONF.TEX -- plik konfiguracyjny MeX-a i LaMeX-a
- PLHYPH.TEX -- polskie regu/ly dzielenia wyraz/ow
+ MEX.TEX – polska wersja pakietu makr PLAIN.TEX
+ LAMEX.TEX – polska wersja pakietu makr LPLAIN.TEX
+ MEX1.TEX – pomocniczy plik wejściowy MeX-a i LaMeX-a
+ MEX2.TEX – pomocniczy plik wejściowy MeX-a i LaMeX-a
+ MEXCONF.TEX – plik konfiguracyjny MeX-a i LaMeX-a
+ PLHYPH.TEX – polskie reguły dzielenia wyrazów
- Wej/sciowe pliki filtruj/ace do emTeX-a (do implementacji TeX-a
+ Wejściowe pliki filtrujące do emTeX-a (do implementacji TeX-a
-------------------------------------------------------------
wykonanej przez E. Mattesa):
- ----------------------------
+ ------------------------------
- MAZ2PL.PCT -- tabela konwersji kod/ow Mazovii na kody PL
- LAT2PL.PCT -- tabela konwersji kod/ow Latin 2 na kody PL
- ISO2PL.PCT -- tabela konwersji kod/ow ISO8859-2 na kody PL
- WIN2PL.PCT -- tabela konwersji kod/ow CP1250 na kody PL
- MAZ2PL.TCP, ISO2PL.TCP, LAT2PL.TCP, WIN2PL.TCP -- j.w., posta/c
+ MAZ2PL.PCT – tabela konwersji kodów Mazovii na kody PL
+ LAT2PL.PCT – tabela konwersji kodów Latin 2 na kody PL
+ ISO2PL.PCT – tabela konwersji kodów ISO8859-2 na kody PL
+ WIN2PL.PCT – tabela konwersji kodów CP1250 na kody PL
+ MAZ2PL.TCP, ISO2PL.TCP, LAT2PL.TCP, WIN2PL.TCP – j.w., postać
przygotowana do pracy z INITEX-em
- MK-TCP.BAT -- plik wsadowy do tworzenia tablic konwersji
- w postaci plik/ow TCP
+ MK-TCP.BAT – plik wsadowy do tworzenia tablic konwersji
+ w postaci plików TCP
- Pliki wsadowe systemu DOS (ang. batch file) do generowania plik/ow
+ Pliki wsadowe systemu DOS (ang. batch file) do generowania plików
-----------------------------------------------------------------
MEX.FMT i LAMEX.FMT:
- ---------------------
+ ----------------------
- GM-MEX.BAT -- generuje MEX.FMT (+ Mazovia)
- GI-MEX.BAT -- generuje MEX.FMT (+ ISO8859-2)
- GL-MEX.BAT -- generuje MEX.FMT (+ CP852)
- GW-MEX.BAT -- generuje MEX.FMT (+ CP1250)
- GM-LAMEX.BAT -- generuje LAMEX.FMT (+ Mazovia)
- GI-LAMEX.BAT -- generuje LAMEX.FMT (+ ISO8859-2)
- GL-LAMEX.BAT -- generuje LAMEX.FMT (+ CP852)
- GW-LAMEX.BAT -- generuje LAMEX.FMT (+ CP1250)
+ GM-MEX.BAT – generuje MEX.FMT (+ Mazovia)
+ GI-MEX.BAT – generuje MEX.FMT (+ ISO8859-2)
+ GL-MEX.BAT – generuje MEX.FMT (+ CP852)
+ GW-MEX.BAT – generuje MEX.FMT (+ CP1250)
+ GM-LAMEX.BAT – generuje LAMEX.FMT (+ Mazovia)
+ GI-LAMEX.BAT – generuje LAMEX.FMT (+ ISO8859-2)
+ GL-LAMEX.BAT – generuje LAMEX.FMT (+ CP852)
+ GW-LAMEX.BAT – generuje LAMEX.FMT (+ CP1250)
Dodatkowe pliki do LaMeX-a (style):
- ----------------------------------
+ –––––––––––––––––
IARTICLE.STY IMAKEIDX.STY IREPORT.STY
IBOOK.STY IOPENBIB.STY ITITLEPA.STY
ILETTER.STY
- 3. Pliki METAFONT-owe opisane zosta/ly w cz/e/sci po/swi/econej fontom PL.
+ 3. Pliki METAFONT-owe opisane zostały w części poświęconej fontom PL.
-Podzi/ekowania
+Podziękowania
=============
-Bardzo wiele os/ob przyczyni/lo si/e do szcz/e/sliwego zako/nczenia prac nad
-d/lugo trwaj/acym projektem adaptacji TeX-a do j/ezyka polskiego. Wymienienie
-tu wszystkich, kt/orzy nam pomogli, jest po prostu niemo/zliwe. Tym niemniej
-czujemy si/e zobowi/azani szczeg/olnie serdecznie podzi/ekowa/c
-nast/epuj/acym osobom:
+Bardzo wiele osób przyczyniło się do szczęśliwego zakończenia prac nad
+długo trwającym projektem adaptacji TeX-a do języka polskiego. Wymienienie
+tu wszystkich, którzy nam pomogli, jest po prostu niemożliwe. Tym niemniej
+czujemy się zobowiązani szczególnie serdecznie podziękować
+następującym osobom:
Andrzej Blikle
- W/lodzimierz Bzyl
- Jacek Leszczy/lowski
- Marian /Lakomy
- W/lodzimierz J. Martin
+ Włodzimierz Bzyl
+ Jacek Leszczyłowski
+ Marian Łakomy
+ Włodzimierz J. Martin
Frank Mittelbach
- Gra/zyna Nowak
+ Grażyna Nowak
Andrzej Odyniec
Piotr Pianowski
Tomasz Przechlewski
- Stanis/law Szczyci/nski
+ Stanisław Szczyciński
Roman Tomaszewski
- Stanis/law Wawrykiewicz.
-
+ Stanisław Wawrykiewicz.