summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/Master/texmf-doc/source
diff options
context:
space:
mode:
authorStaszek Wawrykiewicz <staw@gust.org.pl>2008-08-07 00:40:33 +0000
committerStaszek Wawrykiewicz <staw@gust.org.pl>2008-08-07 00:40:33 +0000
commitd6742bd1d328b7b899f6cb4d814de221a31c9b69 (patch)
tree5126b9e0da5f00cbc143c407c9a53745956c0fcc /Master/texmf-doc/source
parentdf6bc3e2f9ee2df7d9c3cd970aa801478f1a99de (diff)
again corrections in texlive-pl
git-svn-id: svn://tug.org/texlive/trunk@10131 c570f23f-e606-0410-a88d-b1316a301751
Diffstat (limited to 'Master/texmf-doc/source')
-rw-r--r--Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/live4ht.cfg1
-rwxr-xr-xMaster/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/texlive-pl.tex251
2 files changed, 128 insertions, 124 deletions
diff --git a/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/live4ht.cfg b/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/live4ht.cfg
index 8912182767f..2927d07cb93 100644
--- a/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/live4ht.cfg
+++ b/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/live4ht.cfg
@@ -34,6 +34,7 @@
\def\BibTeX{BibTeX}
\def\warningbox{}
\def\endwarningbox{}
+\def\Thanh{H\`an Th\^e Th\`anh}
\Configure{crosslinks}{[}{]
}{następny}{poprzedni}{wstecz}
diff --git a/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/texlive-pl.tex b/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/texlive-pl.tex
index 3f706eaed58..5d68598c7b5 100755
--- a/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/texlive-pl.tex
+++ b/Master/texmf-doc/source/texlive/texlive-pl/texlive-pl.tex
@@ -1,5 +1,5 @@
% iso8859-2
-% $Id: live.tex, v. 33 2008/08/06
+% $Id: live.tex, v. 34 2008/08/07
% TeX Live documentation.
% Originally written by Sebastian Rahtz and Michel Goossens,
% now maintained by Karl Berry and others.
@@ -56,29 +56,29 @@
\subsection{\TeX\ Live i \TeX\ Collection}
Niniejsza dokumentacja opisuje oprogramowanie \TL{} --
-dystrybucji \TeX-a i~programów pomocniczych dla
+dystrybucję \TeX-a wraz z~programami pomocniczymi, dostępną dla
systemów \acro{GNU}/Linux, różnych wersji Unix (w~tym \MacOSX{})
oraz Windows.
-\TL{} można ściągnąć z~sieci bądź na płytce \DVD \TK{}, którą
-swoim członkom dostarczają Grupy Użytkowników Systemu \TeX{} .
+\TL{} można ściągnąć z~sieci bądź otrzymać na płytce \DVD \TK{}, dostarczanej
+swoim członkom przez Grupy Użytkowników Systemu \TeX{} .
Część \ref{sec:tl-coll-dists} omawia pokrótce zawartość tej płytki.
Zarówno \TL{}, jak i \TK{} powstały dzięki zbiorowemu wysiłkowi Grup.
Tu omówimy głównie samą dystrybucję \TL.
\TL{} zawiera skompilowane programy: \TeX{}, \LaTeXe{}, \mbox{\MF}, \MP,
\BibTeX{} i~wiele innych oraz bogaty zestaw pakietów makr o~wielorakim
-zastosowaniu, a także fonty i~dokumentacje, umożliwiające skład publikacji
-w~wielu językach.
+zastosowaniu, a także fonty i~dokumentacje. Wszystko to umożliwia skład
+publikacji w~wielu językach.
Pakiety zawarte w~\TL{} są regularnie aktualizowane z serwerów \acro{CTAN}:
\url{http://www.ctan.org}.
-Lista najważniejszych zmian, które zamieszczono w~tej edycji \TL{},
+Lista najważniejszych zmian dokonanych w~tej edycji \TL{}
znajduje się w~części~\ref{sec:tlcurrent}, na str.~\pageref{sec:tlcurrent}.
%w~części~\ref{sec:history}, na str.~\pageref{sec:history}.
-Nie opisujemy tu, czym jest system \TeX{}, a~jedynie kwestie instalacji
+Nie opisujemy tu, czym jest system \TeX{}, a~jedynie kwestię instalacji
i~konfiguracji oprogramowania \TL.
Początkujący użytkownicy mogą się zapoznać z~podstawowymi pojęciami
np. w~artykule {\it Przewodnik po systemie \TeX\/}:
@@ -91,35 +91,34 @@ np. w~artykule {\it Przewodnik po systemie \TeX\/}:
w~tym \MacOSX. Załączone pliki źródłowe pozwalają też na instalację
na dodatkowych platformach.
-Jeśli chodzi o Windows, to obsługiwane są wersje 2000 i nowsze. Zaniechano
-wsparcia dla Windows~9x, ME oraz NT, co pozwoliło na uniknąć specjalnej
-(i~pracochłonnej) obsługi tych systemów w~porównaniu z~Linux/Unix.
-Chociaż brakuje oprogramowania na wersje 64-bitowe, aplikacje
-32-bitowe powinny na nich działać.
+Spośród systemów Windows obsługiwane są tylko wersje 2000 i nowsze.
+Zaniechano wsparcia dla Windows~9x, ME oraz NT, których obsługa była bardzo
+pracochłonna (w~porównaniu z~Linux/Unix). Wprawdzie brak jest
+oprogramowania na wersje 64-bitowe, ale aplikacje 32-bitowe powinny na nich
+działać.
-W części \ref{sec:tl-coll-dists} omówiono alternatywne rozwiązania
-dla Windows oraz \MacOSX.
+W części \ref{sec:tl-coll-dists} omówiono alternatywne dystrybucje,
+przeznaczone dla Windows oraz \MacOSX.
\subsection{Podstawy instalacji \protect\TL{}}
\label{sec:basic}
-\TL{} można zainstalować z~płytki\DVD{} lub internetu. Program instalacyjny
+\TL{} można zainstalować z~płytki \DVD{} lub internetu. Program instalacyjny
jest niewielki i pozwala pobrać z sieci wszystkie potrzebne pakiety.
-Jest to wygodna alternatywa, gdy potrzebujemy jedynie części oprogramowania
-\TL.
+Jest to wygodne, gdy potrzebujemy jedynie części oprogramowania \TL.
Posiadając płytkę \DVD{}, możemy nie tylko zaistalować \TL{} na twardym dysku,
ale i~uruchomić programy bezpośrednio z~niej (a~nawet z~obrazu
\DVD{}, jeśli nasz system pozwala na jego zamontowanie).
-Szczegóły procedur instalacyjnych podane zostaną dalej w~odpowiednich
-rozdziałach, tu podamy jedynie skrócony przepis:
+Szczegółowy opis instalacji \TL{} znajduje się w dalszych rozdziałach
+tego dokumentu, tu podamy jedynie skrócony przepis:
\begin{itemize*}
- \item program instalacyjny \filename{install-tl} może działać w~dwóch trybach:
-tekstowym (domyślnym dla Unix/Linux) i~graficznym (tzw. \GUI, domyślnym dla
-Windows); tryb do użycia można wymusić podając parametr \code{-gui} bądź
-\code{-no-gui};
+ \item program instalacyjny \filename{install-tl} może działać w~dwóch
+trybach: tekstowym (domyślnym dla Unix/Linux) i~graficznym (tzw. \GUI,
+domyślnym dla Windows); użyty tryb można wymusić podając parametr \code{-gui}
+bądź \code{-no-gui};
\item jednym z~instalowanych programów jest \prog{tlmgr} (menedżer \TL{}),
który również można uruchomić w~trybie tekstowym bądź graficznym; pozwala
@@ -175,7 +174,7 @@ czytnika wiadomości bądź pisząc list na adres \email{texhax@tug.org}.
Przedtem jednak \emph{należy} się zapoznać z~poradami dotyczącymi sposobu
zadawania pytań, zawartymi w~\acro{FAQ}:
\url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=askquestion}.
-Polscy użytkownicy mają do dyspozycji listę dyskusyjną GUST-u (Grupy
+Polscy użytkownicy mają do dyspozycji listę dyskusyjną GUST (polskiej Grupy
Użytkowników Systemu \TeX); informacje o niej
znajdziemy na stronie \url{http://www.gust.org.pl}.
@@ -242,7 +241,7 @@ umieszczona w katalogu \dirname{texlive}, nie zaś w~katalogu głównym
do \TL).
\begin{ttdescription}
-\item[bin] wykonywalne programy \TeX-owe, zorganizowane w~podkatalogach
+\item[bin] skompilowane programy \TeX-owe, zorganizowane w~podkatalogach
według platform systemowych;
\item[readme.html] krótki wstęp z~użytecznymi odnośnikami;
@@ -263,7 +262,7 @@ do \TL).
fonty i~dokumentacje; patrz: \texttt{TEXMDIST} w~następnej części);
\item[texmf-doc] drzewo samodzielnych dokumentacji (m.in. podręczniki itp.),
- nie związane z~konkretnymi pakietami, zorganizowane wg. języków.
+ niezwiązane z~konkretnymi pakietami, zorganizowane wg. języków.
\item[tlpkg] skrypty, programy i~inne dane potrzebne do instalacji;
katalog zawiera także ,,prywatne'' dla \TL{} kopie systemów Perl i~Ghostscript
@@ -308,30 +307,30 @@ zmiennych, dzięki czemu łatwo ustalimy, które katalogi w~naszej instalacji są
przypisane do konkretnych zmiennych.
\begin{ttdescription}
-\item [TEXMFMAIN] Drzewo katalogów z~podstawowymi dla
- dystrybucji elementami systemu, jak skryptami (np. \verb+web2c/mktexdir+),
- i~innymi plikami pomocniczymi oraz ich dokumentację (nie zawiera zatem
+\item [TEXMFMAIN] Drzewo katalogów zawierające podstawowe dla
+ dystrybucji elementy systemu, jak skrypty (np. \verb+web2c/mktexdir+),
+ i~inne pliki pomocnicze oraz ich dokumentację (nie zawiera zatem
pakietów makr ani formatów).
-\item [TEXMFDIST] Drzewo katalogów z~pakietami makr, fontów itp.,
+\item [TEXMFDIST] Drzewo katalogów zawierające pakiety makr, fontów itp.,
tak jak są one oryginalnie dystrybuowane; drzewo to może być
współdzielone z~dowolną dystybucją.
-\item [TEXMFLOCAL] Drzewo katalogów, którego administratorzy mogą używać
+\item [TEXMFLOCAL] Drzewo katalogów, którego administratorzy mogą wykorzystać
do przechowywania lokalnych makr, fontów itp., dostępnych dla wszystkich
użytkowników serwera.
\item [TEXMFHOME] Drzewo katalogów dla prywatnych makr, fontów itp.
użytkownika. Rozwinięcie tej zmiennej zależy domyślnie od wartości przypisanej
zmiennej systemowej \verb+$HOME+ (w~Windows \verb+%USERPROFILE%+).
-\item [TEXMFCONFIG] Drzewo katalogów używane przez narzędzia
+\item [TEXMFCONFIG] Drzewo katalogów wykorzystywane przez narzędzia
\verb+texconfig+, \verb+updmap+ oraz \verb+fmtutil+ do przechowywania
danych konfiguracyjnych (domyślnie w~ramach \envname{TEXMFHOME}).
-\item [TEXMFSYSCONFIG] Drzewo katalogów używane przez narzędzia
+\item [TEXMFSYSCONFIG] Drzewo katalogów wykorzystywane przez narzędzia
\verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+ oraz \verb+fmtutil-sys+
do przechowywania danych konfiguracyjnych dla całej instalacji.
-\item [TEXMFVAR] Drzewo katalogów używane przez \verb+texconfig+,
+\item [TEXMFVAR] Drzewo katalogów wykorzystywane przez \verb+texconfig+,
\verb+updmap+ i~\verb+fmtutil+ do przechowywania wygenerowanych plików
formatów i~map fontowych (domyślnie w~ramach \envname{TEXMFHOME}).
\item [TEXMFSYSVAR] Drzewo katalogów wykorzystywane przez
- \verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+ and \verb+fmtutil-sys+, a~także
+ \verb+texconfig-sys+, \verb+updmap-sys+ oraz \verb+fmtutil-sys+, a~także
przez program \verb+tlmgr+ do przechowywania wygenerowanych plików
formatów i~map fontowych dla całej instalacji.
\end{ttdescription}
@@ -344,11 +343,11 @@ Domyślny układ katalogów:
\begin{description}
\item[ogólnosystemowy katalog instalacji] może zawierać kilka wydań \TL{}:
\begin{ttdescription}
- \item[2007] poprzednie wydanie.
+ \item[2007] poprzednie wydanie,
\begin{ttdescription}
\item [...]
\end{ttdescription}
- \item[2008] wydanie aktualne.
+ \item[2008] wydanie aktualne:
\begin{ttdescription}
\item [bin] ~
\begin{ttdescription}
@@ -357,27 +356,27 @@ Domyślny układ katalogów:
\item [universal-darwin] programy dla \MacOSX
\item [win32] programy dla Windows
\end{ttdescription}
- \item [texmf] określany zmienną \envname{TEXMFMAIN}.
+ \item [texmf] określany zmienną \envname{TEXMFMAIN}
\item [texmf-dist] \envname{TEXMFDIST}
\item [texmf-doc] \envname{TEXMFDOC}
\item [texmf-var] \envname{TEXMFSYSVAR}
\item [texmf-config] \envname{TEXMFSYSCONFIG}
\end{ttdescription}
\item [texmf-local] \envname{TEXMFLOCAL}, katalog zachowywany
- od wydania do wydania.
+ od wydania do wydania,
\end{ttdescription}
\item[katalog domowy użytkownika] (\texttt{\$HOME} lub
\texttt{\%USERPROFILE\%})
\begin{ttdescription}
\item[.texlive2007] prywatne pliki konfiguracyjne
- poprzedniego wydania;
+ poprzedniego wydania:
\item[.texlive2008] prywatne pliki konfiguracyjne
- dla bieżącego wydania;
+ dla bieżącego wydania:
\begin{ttdescription}
\item [texmf-var] \envname{TEXMFVAR}
\item [texmf-config] \envname{TEXMFCONFIG}
\end{ttdescription}
- \item[texmf] \envname{TEXMFHOME} prywatne makra/fonty itp.
+ \item[texmf] \envname{TEXMFHOME} prywatne makra, fonty itp.
\end{ttdescription}
\end{description}
@@ -403,14 +402,13 @@ programem dla większości formatów (prócz plain \TeX), nie ma więc obecnie
rozróżnienia na ,,maszyny'' \textsf{pdftex} i \textsf{pdfetex}, jak to miało
miejsce w~poprzednich wersjach programów i~w~poprzednich dystrybucjach \TL.
Podręczniki znajdziemy w~katalogu \OnCD{texmf/doc/pdftex/manual/},
-przykład zaś wykorzystania -- w~pliku
+zaś przykład wykorzystania -- w~pliku
\OnCD{texmf/doc/pdftex/manual/samplepdf/samplepdf.tex}.
-\item [Lua\TeX] jest docelowo sukcesorem pdf\TeX-a.
- %z którym ma być zgodny wstecz.
+\item [Lua\TeX] docelowo sukcesor pdf\TeX-a, z~którym ma być zgodny wstecz.
Powinien także zastąpić Aleph (patrz niżej). Załączony
interpreter Lua (patrz strona domowa \url{http://www.lua.org/})
-pozwala elegancko rozwiązywać wiele trudnych problemów \TeX-a.
+pozwala na eleganckie rozwiązanie wiele trudnych problemów \TeX-a.
Program \filename{texlua} ma funkcjonalność samodzielnego
interpretera Lua, co sprawia, że jest używany w~\TL{} do wielu zadań.
Patrz \url{http://www.luatex.org/} i~na \DVD{}
@@ -423,8 +421,8 @@ przy czym stosuje biblioteki obce, patrz
\url{http://scripts.sil.org/xetex}.
\item [\OMEGA{} (Omega)] program, który pracuje wewnętrznie ze znakami
-kodowanymi 16-bitowo (Unicode), pozwalając na jednoczesną pracę
-z~większością tekstów spotykanych na świecie. Wspomaga także dynamicznie
+kodowanymi 16-bitowo (Unicode), pozwalając edytować jednocześnie
+większość tekstów spotykanych na świecie. Wspomaga dynamicznie
ładowane tzw. ,,procesy tłumaczenia \OMEGA'' (\acro{OTP}), co pozwala
użytkownikowi definiować złożone transformacje, wykonywane na dowolnych
strumieniach wejściowych. Więcej szczegółów znaleźć można na \DVD:
@@ -464,14 +462,14 @@ w~dystrybucji \TL{}:
do wspomnianego wyżej programu pdf\TeX{} (pakiety
\pkgname{ps4pdf} i~\pkgname{pdftricks} dostarczają kolejnych możliwości);
-\item [psselect, psnup, \ldots] narzędzia manipulacji na plikach
+\item [psselect, psnup, \ldots] narzędzia do manipulacji na plikach
postscriptowych;
\item [lacheck] kontrola syntaktyki plików \LaTeX-owych;
\item [texexec, texmfstart] programy uruchamiające dla Con\TeX{}t;
-\item [tex4ht] konwerter \TeX{} do HTML i XML.
+\item [tex4ht] postprocesor dla \TeX-a konwersji do HTML i XML.
\end{cmddescription}
@@ -497,7 +495,7 @@ Oto dostępne zestawy i~krótki opis ich zawartości:
\begin{description}
\item[basic] podstawowe programy, pakiety makr i~fontów systemu \TeX{},
pliki konfiguracyjne dla podstawowych sterowników;
-\item[bibtexextra] dodatkowa, obszerna biblioteka stylów Bib\TeX{}owych
+\item[bibtexextra] dodatkowa, obszerna biblioteka stylów Bib\TeX-owych
i~bazy danych bibliograficznych (podstawowe style znajdują się w~zestawie
,,basic'');
\item[chemistry] pakiety makr do składu wzorów chemicznych;
@@ -547,7 +545,7 @@ Oto dostępne zestawy i~krótki opis ich zawartości:
%\item[langnorwegian] norweski;
%\item[langother] wzorce przenoszenia wyrazów dla innych języków;
\item[langpolish] zawiera polskie pakiety: makra do tworzenia formatu MeX,
- pakiety \texttt{polski}, \texttt{mwcls}, fonty, makra dodatkowe,
+ pakiety \texttt{polski}, \texttt{mwcls}, fonty i~makra dodatkowe,
przydatne dla polskich użytkowników, dokumentacje w~języku polskim;
%\item[langportuguese] portugalski;
%\item[langspanish] hiszpański;
@@ -563,22 +561,22 @@ Oto dostępne zestawy i~krótki opis ich zawartości:
\item[mathextra] dodatkowe pakiety do składu zaawansowanej matematyki;
\item[metapost] MetaPost i~pakiety do tworzenia rysunków z~użyciem
MetaFonta;
-\item[music] makra do sładu nutowego;
+\item[music] makra do składu nutowego;
\item[omega] rozszerzenie \TeX{}a autorstwa Johna Plaice'a i~Yannisa Haralambousa, działające ze znakami kodowanymi 16-bitowo;
\item[pdftex] pliki pomocnicze dla pdf\TeX{}-a, wersji programu \TeX{}
tworzącej pliki w~formacie PDF;
\item[pictures] pakiety do tworzenia diagramów i~innych obiektów graficznych;
-\item[plainextra] dodatkowe biblioteki makr dla plain \TeX;
+\item[plainextra] dodatkowe biblioteki makr dla Plain \TeX;
\item[psutils] narzędzia do manipulacji plikami \PS-owymi;
\item[publishers] pakiety makr pochodzące od różnych wydawnictw;
-\item[t1utils] narzędzia do fontów w~formacie Type~1;
+\item[t1utils] narzędzia do obsługi fontów w~formacie Type~1;
\item[texbooks] przykłady i~inne materiały autorstwa D.E.~Knutha;
\item[ttfutils] narzędzia do konwersji fontów True Type.
\end{description}
%--------------------------
%%! koniec pozostawionej sekcji 27.08.2003
-Plik \texttt{tlpdb/texlive.tlpdb} (używany podczas instalacji)
+Plik \texttt{tlpdb/texlive.tlpdb} (wykorzystywany podczas instalacji)
zawiera spis wszystkich plików w~każdym pakiecie.
\subsection{Fonty w \protect\TL}
@@ -644,8 +642,8 @@ Kompletny wykaz dostępnych opcji otrzymamy, uruchamiając:
> \Ucom{perl install-tl -help}
\end{alltt}
-\textbf{Uwaga dotycząca uprawnień w UNIX:} aktualna podczas instalacji
-wartość \code{umask} będzie respektowana przez program instalacyjny.
+\textbf{Uwaga dotycząca uprawnień w Unix:} program instalacyjny
+będzie respektował aktualną wartość \code{umask}.
Jeśli więc chcemy, aby instalacja była dostępna dla innych, to musimy
ustawić wartość np. \code{umask 002}. Więcej informacji na temat
\code{umask} znajdziemy w~podręcznikach systemu operacyjnego.
@@ -836,8 +834,10 @@ użytkowników (np.~GUST i~GUTenberg przygotowały schematy dla swoich
członków) lub zastosowaniach (np.~XML lub Omega).
\begin{figure}[tbh]
+\begin{center}
\tlpng{stdcoll}{.7\linewidth}
-\caption{Menu Standars Collections (Kolekcje standardowe) (Linux)}\label{fig:collections-gui}
+\caption{Menu Standard Collections (Kolekcje standardowe) (Linux)}\label{fig:collections-gui}
+\end{center}
\end{figure}
Wstępnie wybrane schematy można modyfikować. W skład ,schematów'' wchodzą
@@ -1176,8 +1176,8 @@ danych'' w~graficznym trybie programu \prog{tlmgr}.
Jest to, niestety,
%mocno zagmatwany temat,
bardzo skomplikowane zagadnienie, wymagające sporej wiedzy
-użytkownika. Warto się najpierw zapoznać, jakie fonty mamy dostępne bezpłatnie
-(patrz część~~\ref{sec:tl-fonts}).
+użytkownika. Warto najpierw się dowiedzieć, jakie fonty mamy dostępne
+bezpłatnie (patrz część~~\ref{sec:tl-fonts}).
Alternatywą jest \XeTeX{} (patrz
częśc~\ref{sec:tex-extensions}), który umożliwia użycie fontów systemowych
@@ -1215,7 +1215,7 @@ Transcript written on sample2e.log.
Gdy program nie znajduje \filename{sample2e.tex} (bądź innych wymaganych
plików), może to oznaczać, że nadal działają ustawienia zmiennych środowiska
bądź pliki konfiguracyjne z~poprzedniej instalacji.
-Szczegółową analizę, gdzie są przeszukiwane i~znajdowane pliki,
+Szczegółową analizę, gdzie pliki są szukane i~znajdowane,
umożliwia diagnostyka opisana w~części \ref{sec:debugging} na
str.~\pageref{sec:debugging}.
@@ -1266,7 +1266,7 @@ Program ten można też zainstalować samodzielnie w~systemach Linux
\item [testpage.tex] test położenia wydruku na kartce papieru, przydatny
do sprawdzenia, czy nasza drukarka nie wprowadza przesunięć;
\item [nfssfont.tex] służy do wydruku tablic fontowych;
-\item [testfont.tex] jak wyżej, z~tym że zamiast \LaTeX-a wymaga jedynie plain
+\item [testfont.tex] jak wyżej, z~tym że zamiast \LaTeX-a trzeba użuć plain
\TeX{};
\item [story.tex] najbardziej kanoniczny przykład dla plain \TeX{};
na zakończenie przetwarzania uruchomionego poleceniem \samp{tex story},
@@ -1335,7 +1335,7 @@ mógł współpracować z~\TL, to musimy uruchomić go z~innej,
równoległej sesji \filename{tl-portable}.
Można również użyć \filename{tl-portable} do wywołania \TL{} z~pendrive
-\acro(USB). W~takim wypadku należy skopiować wszystkie pliki najwyższego
+\acro(USB). W~tym wypadku należy skopiować wszystkie pliki najwyższego
poziomu oraz zawartość (co najmniej) katalogów \dirname{bin},
\dirname{texmf}, \dirname{texmf-dist} i~\dirname{tlpkg} na pendrive. Zajmie
to trochę czasu! Jeśli kopiujemy na pendrive \acro{USB} sformatowany
@@ -1507,13 +1507,15 @@ w~menu ,,Dodaj/Usuń programy'' w~Panelu sterowania; odinstalowanie
odbywa się zatem w~standardowy dla Windows sposób.
\end{description}
-\subsection{Programy pomocnicze dla Windows}
-
-\begin{figure}[tb]
+\begin{figure}[h]
+\begin{center}
\tlpng{psview}{.6\linewidth}
\caption{PS\_View: umożliwia bardzo duże powiększenia!}\label{fig:psview}
+\end{center}
\end{figure}
+\subsection{Programy pomocnicze dla Windows}
+
Aby instalacja była kompletna, \TL{} wymaga kilku pomocniczych
programów, które nie są dostarczane z~systemem Windows.
Wiele skryptów napisano w~języku Perl, ponadto wiele narzędzi wymaga
@@ -1577,7 +1579,7 @@ pomocnicze:
pakiety należy pobrać z~zasobów CPAN \url{http://cpan.org})
\item[ImageMagick] -- bogaty zestaw narzędzi do wsadowego przetwarzania
plików graficznych (\url{http://www.imagemagick.com})
-\item[NetPBM] --- do przetwarzania i~konwersji plików graficznych możemy
+\item[NetPBM] -- do przetwarzania i~konwersji plików graficznych możemy
użyć alternatywnego dla \textsf{ImageMagick} programu NetPBM
(\url{http://netpbm.sourceforge.net/})
\item[Edytory dla systemu \TeX{}] -- spory wybór programów, uwzględniający
@@ -1591,7 +1593,7 @@ pomocnicze:
% (\url{http://www.xemacs.org/})
\item \cmdname{WinShell} -- prosty edytor/shell, dostępny na \TL
w~katalogu \dirname{support/WinShell} (\url{http://www.winshell.de})
- \item \cmdname{WinEdt} -- bogaty w~fonkcje edytor dla \TeX-a, dostępny jako
+ \item \cmdname{WinEdt} -- bogaty w~funkcje edytor dla \TeX-a, dostępny jako
\emph{shareware} (\url{http://www.winedt.com})
\item TeXnicCenter -- kolejny, dosyć bogaty w~funkcje edytor
(\url{http://www.toolscenter.org/products/texniccenter/})
@@ -1732,7 +1734,7 @@ pliku, bez względu na to, który plik jest aktualnie wyświetlany.
Na belce narzędziowej mamy dodatkowe przyciski, pozwalające wyłączyć lub
włączyć wyświetlanie okna projektu (po lewej stronie) i~okna zapisu sesji
(log) -- u~dołu. Gdy plik projektu nie jest używany, lewą część okna można
-zamknąć, uzyskując w~ten sposób całą szerokość ekranu dla edytowanego pliku.
+zamknąć, zyskując w~ten sposób całą szerokość ekranu dla edytowanego pliku.
\subsubsection{Drukowanie z~\cmdname{WinShell} na drukarce PostScriptowej}
\label{winshell:print}
@@ -1842,7 +1844,7 @@ wartości. Po zidentyfikowaniu problemu warto go zgłosić.
Oryginalna implementacja wykonana została przez Tomasa Rokickiego, który
w~roku 1987 stworzył pierwszy system \TeX{}-to-C, adaptując pliki wymiany
(\emph{change files}) pod Unix-em (pierwotnie były one dziełem Howarda
-Trickey'a oraz Pavela Curtisa). W~czasie gdy Tim Morgan zajmował się
+Trickey'a oraz Pavela Curtisa). W~czasie, gdy Tim Morgan zajmował się
systemem, jego nazwa została zmieniona na Web-to-C\@. W~1990 roku prace nad
projektem przejął Karl Berry wraz z~dziesiątkami współpracowników, a~w~roku
1997 pałeczkę przejął Olaf Weber.
@@ -2137,7 +2139,7 @@ co oznacza, że po szukaniu w~katalogu bieżącym będą przeszukane kolejno
i~\code{\$TEXMFMAIN/tex} (wszystkie wraz z~katalogami niższego poziomu;
dwie ostatnie ścieżki \emph{wyłącznie} na podstawie zawartości
pliku \file{ls-R}).
-Jest to wygodny sposób dla uruchamiania dwóch równoległych struktur \TeX-owych,
+Jest to wygodny sposób na uruchamianie dwóch równoległych struktur \TeX-owych,
jednej ,,zamrożonej'' (np. na \CD), a~drugiej ciągle uaktualnianej nowo
pojawiającymi się wersjami.
Używając zmiennej \code{\$TEXMF} we wszystkich definicjach daje pewność,
@@ -2196,7 +2198,7 @@ zabierać sporo czasu (ma to miejsce zwłaszcza, jeżeli przeszukać trzeba setki
katalogów z~fontami).
Dlatego też \KPS{} może używać zewnętrznego pliku z~,,bazą danych''
o~nazwie \file{ls-R}, który zawiera przypisania plików do katalogów.
-Unika się w~ten sposób potrzeby czasochłonnego przeszukiwania dysku.
+Unika się w~ten sposób czasochłonnego przeszukiwania dysku.
Drugi plik z~bazą danych -- \file{aliases} -- pozwala na nadawanie
dodatkowych nazw plikom zawartym w~\file{ls-R}.
@@ -2455,7 +2457,7 @@ tych poziomów.
Podobnie, w~przypadku programu \cmdname{dvips}, ustawiając kombinację
przełączników wykrywania błędów, można dokładnie śledzić, skąd pochodzą pliki.
-W~sytuacji gdy plik nie zostanie odnaleziony, widać, w~których katalogach
+W~sytuacji, gdy plik nie zostanie odnaleziony, widać, w~których katalogach
program szukał danego pliku, dzięki czemu można się zorientować, w~czym
problem.
@@ -2744,7 +2746,7 @@ się z~nami (\url{tex-live@tug.org}); chętnie umieścimy je na stronie \TL.
%--------------------------
\section{Podziękowania} %\label{sec:acknowl}
-\TL{} jest wspólnym dziełem praktycznie wszystkich grup \TeX-owych.
+\TL{} jest wspólnym dziełem prawie wszystkich grup \TeX-owych.
Niniejsza edycja \TL{} została opracowana pod kierownictwem Karla Berry'ego,
przy głównym współudziale:
@@ -2769,7 +2771,7 @@ przy głównym współudziale:
\item Hansa Hagena, który dostosowywał \ConTeXt\ do potrzeb \TL;
\item \Thanh{}a, Martina Schr\"odera i~zespołu pdf\TeX-a za ciągłe ulepszanie
możliwości \TeX-a;
-\item Hartmuta Henkela, mającego znaczny udział w~rozwoju pdf\TeX, Lua\TeX{}
+\item Hartmuta Henkela, mającego istotny udział w~rozwoju pdf\TeX-a, Lua\TeX{}
i~innych programów;
\item Taco Hoekwatera, który wznowił rozwój MetaPosta i~prace nad
(Lua)\TeX-em, jak też pomógł w~integracji \ConTeXt\ w~\TL;
@@ -2864,7 +2866,7 @@ Grupa Użytkowników \TeX-a rozpoczęła prace nad swoim
4All\TeX{} \CD{} dla użytkowników \acro{MS-DOS}. W~tym też
czasie pojawiły się nadzieje na opracowanie jednego \CD{} dla
wszystkich systemów.
-Projekt taki był wprawdzie zbyt ambitny, zrodził jednak nie tylko bardzo
+Projekt ten był wprawdzie zbyt ambitny, zrodził jednak nie tylko bardzo
popularny i~uwieńczony dużym powodzeniem projekt 4All\TeX{} \CD{},
lecz również spowodował powstanie Grupy Roboczej TUG ds. Standardu Katalogów
\TeX-owych (\emph{\TeX{} Directory Structure}), określającego, w~jaki
@@ -2872,22 +2874,22 @@ sposób tworzyć zgodne i~łatwe do zarządzania zestawy pakietów \TeX-owych.
Końcowy raport \TDS{} został opublikowany w~grudniowym numerze
\textsl{TUGboat}-a, i~jasnym się stało, że
jednym z~oczekiwanych wyników wprowadzenia tego standardu mogłaby
-być modelowa struktura na \CD.
-Niniejszy \CD{} jest bezpośrednim rezultatem rozważań i~zaleceń
+być modelowa struktura na płytce \CD.
+Wydana wówczas płytka \CD{} była bezpośrednim rezultatem rozważań i~zaleceń
Grupy Roboczej ds. \TDS.
Jasne także było, że sukces 4All\TeX{} \CD{} pokazał, że
użytkownicy Unixa także wiele by zyskali, mogąc korzystać
z~podobnie łatwego w~instalacji/pielęgnacji i~użytkowaniu systemu.
Było to jednym z~celów projektu \TL.
-Projekt przygotowania nowego \CD, opartego na standardzie \TDS i~zorientowanego
-na systemy Uniksowe, rozpoczął się jesienią 1995 roku. Szybko
+Projekt przygotowania płytki \CD, opartej na standardzie \TDS i~zorientowanej
+na systemy uniksowe, rozpoczął się jesienią 1995 roku. Szybko
zdecydowaliśmy się na wykorzystanie \teTeX-a autorstwa Thomasa Essera, ponieważ
działał na wielu platformach i~został zaprojektowany z~myślą
o~przenośności pomiędzy różnymi systemami plików. Thomas zgodził się pomóc
i~prace rozpoczęły się na dobre na początku 1996 roku. Pierwsze wydanie
ukazało się w~maju 1996 roku. Na początku 1997 roku Karl Berry udostępnił
-nową, poważnie zmienioną wersję swojego pakietu \Webc, zawierającą prawie
+nową, istotnie zmienioną wersję swojego pakietu \Webc, zawierającą prawie
wszystkie funkcje wprowadzone do \teTeX-a przez Thomasa Essera. W~związku
z~tym zdecydowaliśmy się oprzeć drugie wydanie \CD{} na standardowej
bibliotece \Webc, z~dodaniem skryptu \texttt{texconfig} z~pakietu \teTeX.
@@ -2961,7 +2963,7 @@ na \DVD{} i~dwóch płytkach \CD. Ponadto:
\subsection{Edycja 2004}
-Jak w~każdej kolejnej wersji, uaktualniono w~2004 roku wiele pakietów
+Jak w~każdej kolejnej wersji, w~2004 roku uaktualniono wiele pakietów
i~programów. Poniżej wymieniamy najbardziej istotne zmiany.
\begin{itemize}
@@ -3017,8 +3019,8 @@ o~kodach 32--256, HT, VT oraz FF są traktowane dosłownie podczas wyświetlania
komunikatów. Wyjątkiem jest plain \TeX{} (tylko znaki z~zakresu 32--127
są nie zmieniane), \ConTeXt{} (znaki z zakresu 0--255) oraz formaty bazujące
na Omedze. Podobna domyślna właściwość występowała w~\TL\,2003, ale
-obecnie została zaimplementowana w~bardziej elegancki sposób i~z~większymi
-możliwościami indywidualnego dostosowania (patrz
+w~tej edycji została zaimplementowana w~bardziej elegancki sposób
+i~z~większymi możliwościami indywidualnego dostosowania (patrz
\CDref{texmf/doc/web2c/web2c.html\#TCX-files}
{\texttt{texmf/doc/web2c/web2c.html\#TCX-files}}.
(Warto wspomnieć, że wczytując Unicode, \TeX{} może w~komunikatach błędów
@@ -3026,7 +3028,7 @@ pokazywać niekompletne sekwencje znaków, ponieważ
został zaprojektowany ,,bajtowo''.) % hmmm, cały akapit by
% o strumieniach we-wy?
-\item Program \textsf{pdfetex} jest obecnie domyślną ,,maszyną'' dla
+\item Program \textsf{pdfetex} jest odtąd domyślną ,,maszyną'' dla
większości formatów (nie dotyczy to samego (plain) \textsf{tex}).
Domyślnie, gdy uruchamiamy polecenie \textsf{latex}, \textsf{mex}
itp., generowane są pliki \acro{DVI}. Możliwe jest jednak wykorzystanie
@@ -3038,17 +3040,16 @@ Oznacza to także, co warto podkreślić, że \emph{zalecane} jest użycie
pakietu \pkgname{ifpdf} (który działa zarówno z~plain, jak i~\LaTeX)
lub analogicznych makr. Zwykłe sprawdzanie czy zdefiniowano \cs{pdfoutput}
bądź kilka innych poleceń pierwotnych może nie wystarczyć do rozstrzygnięcia
-czy nie jest generowany plik \acro{PDF}. W~tym roku podjęliśmy
+czy nie jest generowany plik \acro{PDF}. W~2004 roku podjęliśmy
wysiłek by zachować, najlepiej jak to możliwe, kompatybilność
-z~dotychczasowymi przyzwyczajeniami użytkowników. Od przyszłego roku
-należy się spodziewać, że \cs{pdfoutput} może być zdefiniowany nawet wtedy,
+z~dotychczasowymi przyzwyczajeniami użytkowników. Brano wówczas pod uwagę,
+że \cs{pdfoutput} może być zdefiniowany nawet wtedy,
gdy generowany jest plik \acro{DVI}.
-\item pdf\TeX\ (\url{http://pdftex.org}) posiada obecnie wiele nowych
+\item pdf\TeX\ (\url{http://pdftex.org}) zyskał wówczas wiele nowych
cech:
\begin{itemize*}
-
\item \cs{pdfmapfile} i~\cs{pdfmapline} pozwalają określić
z~poziomu dokumentu użyte mapy fontowe, a~także pojedyncze
dodatkowe wpisy w~tych mapach.
@@ -3070,7 +3071,7 @@ cech:
\end{itemize*}
\item Polecenie \cs{input} w~programach \cmdname{tex},
- \cmdname{mf} oraz \cmdname{mpost} akceptuje obecnie nazwy
+ \cmdname{mf} oraz \cmdname{mpost} akceptuje odtąd nazwy
plików ograniczone podwójnymi apostrofami, zawierające spacje i~inne
znaki, np.:
\begin{verbatim}
@@ -3092,15 +3093,16 @@ Więcej informacji zawiera podręcznik Web2C: \OnCD{texmf/doc/web2c}.
(patrz \OnCD{texmf-dist/doc/generic/enctex/} oraz
\url{http://www.olsak.net/enctex.html}).
-\item Dostępny jest nowy program Aleph, który łączy cechy \eTeX\ i~\OMEGA.
- Na razie dokumentacja jest znikoma (\OnCD{texmf-dist/doc/aleph/base}
- oraz \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=aleph}).
- Format bazujący na \LaTeX-u dla programu Aleph nazwano \textsf{lamed}.
+\item Udostępniono nowy program Aleph, który łączył cechy \eTeX\ i~\OMEGA.
+ Skromna dokumentacja jest dostępna na \OnCD{texmf-dist/doc/aleph/base}
+ oraz \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=aleph}.
+ Format oparty na \LaTeX-u dla programu Aleph nazwano \textsf{lamed}.
-\item Aktualna dystrybucja \LaTeX-a została zaopatrzona w~nową licencję
-\acro{LPPL}, obecnie w~pełni zgodną i~aprobowaną przez zalecenia określone
-w~licencji Debiana. O~nowościach i~uaktualnieniach można się dowiedzieć
-przeglądając pliki \filename{ltnews} w~\OnCD{texmf-dist/doc/latex/base}.
+\item Dystrybucja \LaTeX-a została po raz pierwszy zaopatrzona w~nową
+licencję \acro{LPPL}, obecnie w~pełni zgodną i~aprobowaną przez zalecenia
+określone w~licencji Debiana. O~nowościach i~uaktualnieniach można się
+dowiedzieć przeglądając pliki \filename{ltnews}
+w~\OnCD{texmf-dist/doc/latex/base}.
\item Dołączono także program \cmdname{dvipng} konwertujący pliki \acro{DVI}
do formatu graficznego \acro{PNG} (\OnCD{texmf/doc/man/man1/dvipng.1}).
@@ -3116,24 +3118,24 @@ zestaw jest oczywiście nadal dostępny z~serwerów \acro{CTAN}
\item Programy z~przedrostkiem \cmdname{ini} oraz \cmdname{vir}
(np. \cmdname{initex}), które zwykle były dowiązaniami do programów
-\cmdname{tex}, \cmdname{mf} i~\cmdname{mpost}, nie są już dostępne --
+\cmdname{tex}, \cmdname{mf} i~\cmdname{mpost}, nie są od tej pory dostępne --
w~zupełności wystarcza użycie w~wierszu poleceń opcji \optname{-ini}.
\item Dystrybucja nie zawierała binariów dla platformy \textsf{i386-openbsd}
(głównie z~powodu braku chętnych do wykonania kompilacji).
-\item W~systemie \textsf{sparc-solaris} należy ustawić zmienną systemową
+\item W~systemie \textsf{sparc-solaris} należało ustawić zmienną systemową
\envname{LD\_LIBRARY\_PATH}, aby uruchomić programy \pkgname{t1utils}.
-Binaria były kompilowane w~C++, ale w~tym systemie brakuje standardowego
+Binaria były kompilowane w~C++, ale w~tym systemie brakowało standardowego
położenia bibliotek uruchomieniowych. Wiedziano o~tym już wcześniej,
nie było to jednak dotychczas udokumentowane. Z~kolei dla systemu
-\textsf{mips-irix} wymagana jest obecność bibliotek \acro{MIPS}pro 7.4.
+\textsf{mips-irix} wymagana była obecność bibliotek \acro{MIPS}pro 7.4.
\end{itemize}
\subsection{Edycja 2005}
-Edycja ta przyniosła, jak zwykle, mnóstwo aktualizacji pakietów
+Kolejna edycja przyniosła, jak zwykle, mnóstwo aktualizacji pakietów
i~programów. Struktura dystrybucji ustabilizowała się, niemniej
pojawiło się nieco zmian w~konfiguracji:
@@ -3143,12 +3145,12 @@ pojawiło się nieco zmian w~konfiguracji:
i~\cmdname{fmtutil-sys}, których zadaniem jest modyfikowanie plików
konfiguracyjnych w~głównych drzewach katalogów systemu. Dotychczasowe
skrypty \cmdname{texconfig}, \cmdname{updmap} i~\cmdname{fmtutil}
- modyfikują obecnie pliki użytkownika w~katalogu \dirname{$HOME/.texlive2005}.
+ modyfikują odtąd pliki użytkownika w~katalogu \dirname{$HOME/.texlive2005}.
%(Patrz część~\ref{sec:texconfig}, str.~\pageref{sec:texconfig}).
-\item Nowe zmienne środowiskowe \envname{TEXMFCONFIG}
- i~\envname{TEXMFSYSCONFIG} wskazują położenie drzew katalogów z~plikami
- konfiguracyjnymi, odpowiednio: użytkownika i~systemu. Tak więc może okazać
+\item Dodano nowe zmienne środowiskowe \envname{TEXMFCONFIG}
+ i~\envname{TEXMFSYSCONFIG}, które wskazują położenie drzew katalogów
+ z~plikami konfiguracyjnymi, odpowiednio: użytkownika i~systemu. Tak więc może okazać
się koniecznym przeniesienie własnych wersji \filename{fmtutil.cnf}
i~\filename{updmap.cfg} w~odpowiednie miejsca. Inną możliwością jest
przedefiniowanie \envname{TEXMFCONFIG} lub \envname{TEXMFSYSCONFIG}
@@ -3159,14 +3161,14 @@ pojawiło się nieco zmian w~konfiguracji:
\item W~wydaniu z~poprzedniego roku przy podczas tworzenia wynikowego pliku DVI
\verb|\pdfoutput| i~podobne polecenia pozostawały niezdefiniowane, mimo
że używany był program \cmdname{pdfetex}. Zgodnie z~obietnicą,
- w~tym roku zarzuciliśmy to rozwiązanie, którego celem było zapewnienie
- kompatybilności. Z~tego powodu będziesz zmuszony zmienić te Twoje dokumenty,
+ w~2005 roku zarzucono to rozwiązanie (jego celem było zapewnienie
+ kompatybilności). Z~tego powodu użytkownik był zmuszony zmienić te dokumenty,
które używały \verb|\ifx\pdfoutput\undefined| do sprawdzania, czy plik
- wynikowy ma być w~formacie PDF. Możesz zastosować pakiet \pkgname{ifpdf.sty},
- który działa zarówno z~plain \TeX-em jak i~\LaTeX-em, albo zapożyczyć
- zastosowane w~nim rozwiązania.
+ wynikowy ma być w~formacie PDF. Zamiast tego należało zastosować pakiet
+ \pkgname{ifpdf.sty}, który działa zarówno z~plain \TeX-em jak i~\LaTeX-em,
+ albo zapożyczyć zastosowane w~nim rozwiązania.
-\item W~wydaniu z~poprzedniego roku zmieniliśmy większość formatów tak, by
+\item W~wydaniu z~2004 roku zmieniliśmy większość formatów tak, by
na wyjściu 8-bitowe znaki były reprezentowane przez same siebie (por.
poprzednia część). Nowy plik TCX o~nazwie \filename{empty.tcx} pozwala
w~łatwy sposób uzyskać w~razie potrzeby oryginalną notację (\verb|^^|),
@@ -3177,7 +3179,7 @@ latex --translate-file=empty.tcx twojplik.tex
\end{verbatim}
\item Dołączono nowy program \cmdname{dvipdfmx}, służący do konwersji DVI
- do PDF. Program jest aktywnie pielęgnowaną aktualizacją programu
+ do PDF. Program jest aktywnie pielęgnowaną wersją programu
\cmdname{dvipdfm}, który wciąż jest dostępny, ale nie jest już jednak
polecany.
@@ -3216,8 +3218,8 @@ rozpoczynającego się znakami \texttt{\%\&}, aby ustalić jaki ma wczytać
format. Jest to zatem czysty, Knuthowy \TeX. \LaTeX\ i~wszystkie
pozostałe formaty nadal analizują pierwszy wiersz z~\texttt{\%\&}.
-Oczywiście, jak zwykle, w~okresie od ostatniego wydania opracowano setki innych
-aktualizacji pakietów i programów. Kolejne aktualizacje można znaleźć
+Oczywiście, jak zwykle, w~okresie od poprzedniego wydania opracowano setki
+innych aktualizacji pakietów i programów. Kolejne aktualizacje można znaleźć
tradycyjnie na \acro{CTAN} (\url{http://www.ctan.org}).
Drzewo źródłowe \TL{} jest obecnie przechowywane w~Subversion. Przeglądanie
@@ -3236,8 +3238,9 @@ w~przyszłości doprowadzi to do takich ulepszeń w~otoczeniu \TeX-owym, na
których skorzystają wszyscy.
\medskip \noindent
-Końcowa uwaga, dotycząca przeszłości: wszystkie wydania \TL{}, wraz
-z~dodatkowymi materiałami (np. okładkami płytek), są dostępne na stronie:
+ %%!Końcowa uwaga, dotycząca przeszłości:
+ Wszystkie wydania \TL{}, wraz z~dodatkowymi materiałami (np. okładkami
+płytek), są dostępne na stronie:
\url{ftp://tug.org/historic/systems/texlive}.
\subsection{Wydanie obecne}
@@ -3249,7 +3252,7 @@ obecnie w~zwykłym pliku tekstowym \filename{tlpkg/texlive.tlpdb}.
Po zainstalowaniu \TL{} wreszcie jest możliwa jego aktualizacja z~internetu,
podobnie jak od paru lat umożliwia to dystrybucja MiK\TeX. Zamierzamy
-regularnie aktualizować pakiety, w miarę jak będą się pojawiać na serwerach
+regularnie aktualizować pakiety, w~miarę jak będą się pojawiać na serwerach
\CTAN.
W~tym wydaniu pojawił się nowy ,,silnik'', Lua\TeX\
@@ -3304,9 +3307,9 @@ Donalda Knutha (tzw. ,,\TeX\ tuneup of 2008''); patrz:
\subsection{Przyszłe wersje}
\emph{Niniejsza dystrybucja nie jest doskonała!} Planujemy kontynuować
-wydawania nowych wersji i~chcielibyśmy, żeby zawierały one jeszcze więcej
+wydawanie nowych wersji i~chcielibyśmy, żeby zawierały one jeszcze więcej
pomocnej dokumentacji, więcej programów użytkowych, lepsze programy
-instalacyjne oraz (oczywiście) stale ulepszany i~poprawiany katalog makr
+instalacyjne oraz stale ulepszany i~poprawiany katalog makr
i~fontów. Zadanie to jest wykonywane przez ciężko pracujących ochotników,
poświęcających na to wiele swojego wolnego czasu. Wiele jeszcze zostało do
zrobienia. Jeżeli możesz pomóc, nie zastanawiaj się i~przyłącz się do nas.