diff options
author | Karl Berry <karl@freefriends.org> | 2009-05-18 18:10:08 +0000 |
---|---|---|
committer | Karl Berry <karl@freefriends.org> | 2009-05-18 18:10:08 +0000 |
commit | 36d99c626945375bdc37f6aa6ac813a52c4f9ad2 (patch) | |
tree | 15b46014dc09255a6974496eb389af66e85d100f /Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src | |
parent | 2724bec48977ef50bcbbfa1702c19307658ca671 (diff) |
new mongolian doc lshort-mongol (15may09)
git-svn-id: svn://tug.org/texlive/trunk@13207 c570f23f-e606-0410-a88d-b1316a301751
Diffstat (limited to 'Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src')
18 files changed, 5863 insertions, 0 deletions
diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/appendix.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/appendix.tex new file mode 100644 index 00000000000..f09fcbcba79 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/appendix.tex @@ -0,0 +1,72 @@ +\appendix +\chapter{\LaTeX{} суулгах} +\begin{intro} +Кнут \TeX{}-ийн эх кодыг, нээлттэй эх буюу ч°л°°т программ хангамж х°гжих°°с °мн°, ч°л°°тэй °°рчилж ашиглаж болохуйц з°вш°°р°лтэйг°°р гаргасан б°г°°д гагцхіі °°рчилс°н код нь \TeX{}-д тавигдах зохих шаардлагуудыг хангасан байх јстой ажээ. Энэхіі зарчимд тулгуурлан, \TeX{} систем, Sun компанийн х°гжіілсэн бараг біх ійлдлийн системіідэд ч°л°°тэй тархах болсон байна. Энэ білэгт Linux, Mac OS X, Windows ійлдлийн системіідэд \TeX{} ашиглахын тулд ямар ямар программуудыг суулгасан байх јстой талаар мэдэж авах болно. +\end{intro} + +\section{Суулгах программууд} + +Компьютерын аль ч ійлдлийн системд LaTeX-г ашиглахын тулд дараах індсэн 3 т°рлийн программыг суулгасан байх хэрэгтэй: + +\begin{enumerate} + +\item \LaTeX{} файлыг бэлтгэхэд зориулагдсан текст засварлагч. + +\item \LaTeX{} файлыг PDF юм уу DVI баримт болгон боловсруулахад зориулагдсан \TeX{}/\LaTeX{} программ. + +\item Баримтыг хэвлэх буюу ізэхэд зориулагдсан PDF/DVI уншигч программ. + +\item Баримтад хавсарган оруулах PostScript файл ба зурагтай ажиллах программ. + +\end{enumerate} + +“йлдлийн систем болгонд дээрх шаардлагыг хангах т°р°л бірийн программууд байдаг б°г°°д эдгээрийн заримаас дурдъя. + +\section{\TeX{}-ийг Mac OS X-д} + +\subsection{Текст засварлагч} + +LaTeX-ийн хувьд індсэн засварлагч нь \wi{TextMate}! Энэ нь текст засварлагчдад байх біхий л боломжоор хангагдсан т°дийгій PDFView уншигч гэх мэт зійлсийг °°рт°° нэгтгэсэн байдгаараа LaTeX-ийг сайтар дэмждэг. Тііний туршиж ізэх хувилбарыг \url{http://macromates.com/} хаягаас татаж авч болох б°г°°д бірэн хувилбарыг нь 39 еврогоор худалдан авч болох ажээ. Хэрэв іінтэй ижил т°рлийн Mac-д зориулсан нээлттэй эх байвал бидэнд мэдэгдээрэй. + +\subsection{\TeX{} тархац} + +Хэрэв та Macports юм уу Fink багцын удирдлагыг OS X дээр Unix-н программ суулгахад ашигладаг бол багцын эдгээр удирдлагуудыг LaTeX суулгахдаа м°н ашиглах хэрэгтэй. LaTeX суулгахдаа Macport хэрэглэгчид \framebox{\texttt{port install tetex}}, Fink хэрэглэгчид \framebox{\texttt{fink install tetex}} тушаалуудыг ашиглана. + +Хэрэв дээрхийн алийг ч ашигладаггій бол OS X-д зориулж бэлтгэсэн \wi{MacTeX} хэмээх LaTeX тархцыг татаж авах хэрэгтэй. \wi{MacTeX} нь LaTeX-ийг бірэн эхээр нь суулгахад зориулагдсан нэмэлт олон тооны хэрэгслийг °°рт°° агуулсан байдаг. MaxTeX-ийг \url{http://www.tug.org/mactex/} хаягаас татаж авна. + +\subsection{\wi{PDFView} ашиглах} + +LaTeX дээр іісгэсэн PDF файлыг PDFView ашиглаж унших б°г°°д уг программыг ачаалах товчлуур LaTeX засварлагчдад байдаг. PDFView нь нээлттэй эх б°г°°д тіінийг \url{http://pdfview.sourceforge.net/} хаягаас татаж авч болно. PDFView-г татаж аваад суулга, тэгээд тіінийг ачаалж тохиргоонд нь \emph{automatically reload documents} гэсэн сонголт идэвхтэй байгаа эсэхийг болон PDFSync нь TextMate-д дэмжигдсэн эсэхийг тус тус шалга. + +\section{\TeX{}-ийг Windows-д} + +\subsection{\TeX{}-г олж авах} + +Эхлээд \wi{MiKTeX} тархцыг \url{http://www.miktex.org/} хаягаас татаж авах хэрэгтэй. Энд \LaTeX{} баримтыг боловсруулахад шаардлагатай індсэн біх программ болон файл агуулагдсан байгаа. MiKTeX-ийн давуу тал нь баримтыг боловсруулах явцад ямар нэг \LaTeX{} багц байхгій байвал тіінийг интернетээс татаж аваад суулгадагт оршино. + +\subsection{\LaTeX{} засварлагч} + +\LaTeX{} бол текст біхий баримтад зориулагдсан программчлалын хэл юм. \wi{TeXnicCenter} нь Windows ійлдлийн системд MiKTeX системтэй сайтар зохицон ажиллаж \LaTeX{} баримтыг °нд°р т°вшинд бэлтгэх °рг°н боломжоор хангагдсан нээлттэй эх юм. Тіінийг \url{http://www.toolscenter.org} хаягаас татан авч болно. + +М°н LEd т°слийн боловсруулж байгаа нээлттэй эх біхий текст засварлагч программыг (\url{http://www.latexeditor.org}) ашиглаж болно. + +\subsection{Зурагтай ажиллах} + +\LaTeX{}-д °нд°р нягтралтай зураг оруулахдаа Postscript (eps) буюу PDF форматын зургуудыг ашиглах хэрэгтэй б°г°°д ііний тулд \wi{GhostScript} ба \wi{GhostView} программуудыг \url{http://www.cs.wisc.edu/~ghost/} хаягаас татаж авах хэрэгтэй. + +Хэрэв bitmap зураг (гэрэл зураг болон сканердсан материал) оруулах бол photoshop программтай эн зэрэгцэх нээлттэй эх біхий \wi{Gimp} программыг \url{http://gimp-win.sourceforge.net/} хаягаас татаж авч ашиглаж болно. + +\section{\TeX{}-ийг Linux-д} + +Linux ійлдлийн системд \LaTeX{} суусан байх магадлал °нд°р буюу ядахдаа іінийг системийн суулгацыг ашиглан суулгах боломжтой юм. Багцын удирдлагыг (package manager) ашиглаад дараах багцуудыг суулгана: + +\begin{itemize} +\item texlive -- \TeX{}/\LaTeX{} індсэн суулгац. +\item emacs (auctex-тэй) -- \LaTeX{}-ийг дэмжих AucTeX багцыг агуулсан Linux ійлдлийн системд ажиллах засварлагч. +\item ghostscript -- PostScript дірслэгч программ. +\item xpdf ба acrobat -- PDF дірслэгч программ. +\item imagemagick -- bitmap зургийн х°рвіілэгч нээлттэй эх. +\item gimp -- photoshop т°рлийн программ. +\item inkscape -- illustrator/corel draw т°рлийн нээлттэй эх. +\end{itemize} + diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/biblio.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/biblio.tex new file mode 100644 index 00000000000..eeadb6e5d78 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/biblio.tex @@ -0,0 +1,96 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: The Bibliography +% File: biblio.tex (lshort2e.tex) +% $Id: biblio.tex 172 2008-09-25 05:26:50Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +\begin{thebibliography}{99} +\addcontentsline{toc}{chapter}{\bibname} +\bibitem{manual} Leslie Lamport. \newblock \emph{{\LaTeX:} A Document + Preparation System}. \newblock Addison-Wesley, Reading, + Massachusetts, second edition, 1994, ISBN~0-201-52983-1. + +\bibitem{texbook} Donald~E. Knuth. \newblock \textit{The \TeX{}book,} + Volume~A of \textit{Computers and Typesetting}, Addison-Wesley, + Reading, Massachusetts, second edition, 1984, ISBN~0-201-13448-9. + +\bibitem{companion} Frank Mittelbach, Michel Goossens, Johannes Braams, + David Carlisle, Chris Rowley. \newblock \emph{The {\LaTeX} Companion, (2nd Edition)}. \newblock + Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, 2004, ISBN~0-201-36299-6. + +\bibitem{graphicscompanion} Michel Goossens, Sebastian Rahtz and Frank + Mittelbach. \newblock \emph{The {\LaTeX} Graphics Companion}. \newblock + Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, 1997, ISBN~0-201-85469-4. + +\bibitem{local} \LaTeX{} системийн суулгац бірд \emph{\LaTeX{} Local Guide} гэгдэх + локал системийн онцлог зійлсийг тайлбарласан \texttt{local.tex} файл дагалдаж ирэх учиртай. + Зарим сілжээний операторуудын буруугаас энэхіі баримт дагалддаггій б°г°°д энэ тохиолдолд + \LaTeX{} мэддэг ойр хавийнхнаасаа туслалцаа аваарай. + +\bibitem{usrguide} \LaTeX3 Project Team. \newblock \emph{\LaTeXe~for + authors}. \newblock Энэ нь \LaTeXe{} тархцад \texttt{usrguide.tex} гэсэн файлаар ирнэ. + +\bibitem{clsguide} \LaTeX3 Project Team. \newblock \emph{\LaTeXe~for + Class and Package writers}. \newblock Энэ нь \LaTeXe{} тархцад \texttt{clsguide.tex} + гэсэн файлаар ирнэ. + +\bibitem{fntguide} \LaTeX3 Project Team. \newblock \emph{\LaTeXe~Font + selection}. \newblock Энэ нь \LaTeXe{} тархцад \texttt{fntguide.tex} гэсэн файлаар ирнэ. + +\bibitem{graphics} D.~P.~Carlisle. \newblock \emph{Packages in the + `graphics' bundle}. \newblock Энэ нь \LaTeX{} системийн `graphics' бірдэлд + \texttt{grfguide.tex} гэсэн файлаар дагалдаж ирнэ. + +\bibitem{verbatim} Rainer~Sch\"opf, Bernd~Raichle, Chris~Rowley. +\newblock \emph{A New Implementation of \LaTeX's verbatim + Environments}. + \newblock Энэ нь \LaTeX{} системийн `tools' бірдэлд \texttt{verbatim.dtx} гэсэн файлаар дагалдаж ирнэ. + +\bibitem{cyrguide} Vladimir Volovich, Werner Lemberg and \LaTeX3 Project Team. + \newblock \emph{Cyrillic languages support in \LaTeX}. + \newblock Энэ нь \LaTeXe{} тархцад \texttt{cyrguide.tex} гэсэн файлаар ирнэ. + +\bibitem{catalogue} Graham~Williams. \newblock \emph{The TeX + Catalogue} нь \TeX{} болон \LaTeX{} системіідэд хамаарах + біхий л багцын жагсаалтыг гаргасан байдаг. + \newblock Татаж авах хаяг нь \CTAN|help/Catalogue/catalogue.html| + +\bibitem{eps} Keith~Reckdahl. \newblock \emph{Using EPS Graphics in + \LaTeXe{} Documents}, іінд EPS файл тіінийг \LaTeX{} дээр + хэрхэн ашиглах талаар дэлгэрэнгій тайлбарласан. + \newblock Татаж авах хаяг нь + \CTAN|info/epslatex.ps| + +\bibitem{xy-pic} Kristoffer H. Rose. + \newblock \emph{\Xy-pic User's Guide}. \newblock + CTAN хаягаас \Xy-pic тархцын хамтаар татаж авч болно + +\bibitem{metapost} John D. Hobby. + \newblock \emph{A User's Manual for \MP}. \newblock + Татаж авах хаяг нь \url{http://cm.bell-labs.com/who/hobby/} + +\bibitem{unbound} Alan Hoenig. + \newblock \emph{\TeX{} Unbound}. \newblock Oxford University Press, 1998, + ISBN 0-19-509685-1; 0-19-509686-X (pbk.) + +\bibitem{ursoswald} Urs Oswald. + \newblock \emph{Graphics in \LaTeXe{}}, іінд \texttt{picture} хірээллээр + дурын тойрог болон эллипс байгуулах Java source файл агуулагдсан, + болон \emph{\MP{} - A Tutorial}. + \newblock Эдгээрийг татаж авах хаяг нь \url{http://www.ursoswald.ch} + +\bibitem{pgfplots} Till Tantau. + \newblock \emph{TikZ\&PGF Manual}.\newblock + Татан авч ізэж болох хаяг нь \CTAN|graphics/pgf/base/doc/generic/pgf/pgfmanual.pdf| + + + +\end{thebibliography} + + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/contrib.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/contrib.tex new file mode 100644 index 00000000000..5dd417c1522 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/contrib.tex @@ -0,0 +1,145 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Who contributed to this Document +% $Id: contrib.tex 169 2008-09-24 07:32:13Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +\chapter{Талархал} +\noindent Уг гарын авлагыг бэлтгэхдээ доорх хіміісийн герман хэл дээр бэлтгэсэн \LaTeX\ 2.09-ийн Австри гарын авлагыг эх болгон ашиглав: +\begin{verse} +\contrib{Хьюберт Партл (Hubert Partl)}{partl@mail.boku.ac.at}% +{Байгалийн Баялаг тііний Ашиглалтын Шинжлэх Ухааны Их Сургуулийн мэдээллийн технологийн алба, Вена} +\contrib{Ирэн Хина (Irene Hyna)}{Irene.Hyna@bmwf.ac.at}% + {Шинжлэх ухаан судалгааны яам, Вена} +\contrib{Элизабет Шлегл (Elisabeth Schlegl)}{эмэйлгій}% + {Грац хотод} +\end{verse} + +Герман хэл дээрх уг эхийн, Йорг Кнаппены (J\"org Knappen) \LaTeXe{}-д зориулж шинэчлэн засварласан хувилбарыг \CTAN|info/lshort/german| хаягаас татаж авч болно + +\newpage \noindent Дараах хувь хіміісийн санал з°вл°г°°, залруулга болон баримт материалын тус дэмээр энэхіі гарын авлага сайжирсаар одоогийн т°вшинд хірээд байгааг тэмдэглэхэд таатай байна. Гарын авлагад илэрч болох алдаа бірийг зохиогч надтай, харин тэдгээрийн залруулга бірийг доорх хіміістэй холбон ойлгох хэрэгтэй. + +{ \flushleft\small +Rosemary~Bailey, %r.a.bailey@qmw.ac.uk 0.2 +Marc~Bevand, % <bevand_m@epita.fr> +Friedemann~Brauer, %fbrauer@is.dal.ca 3.4 +Barbara~Beeton, %bnb@ams.org +Jan~Busa, % <busaj@ccsun.tuke.sk> +Markus~Br\"uhwiler, % <m.br@switzerland.org> +Pietro~Braione, % <braione@elet.polimi.it> +David~Carlisle, %GONE carlisle@cs.man.ac.uk 1.0 +Jos\'e~Carlos~Santos, % <jcsantos@fc.up.pt> +Neil~Carter, % N.Carter@Swansea.ac.uk +Mike~Chapman, %chapman@eeh.ee.ethz.ch 3.16 +Pierre~Chardaire, % <pc@sys.uea.ac.uk +Christopher~Chin, %chris.chin@rmit.edu.au 3.1 +Carl~Cerecke, %cdc@cosc.canterbury.ac.nz> +Chris~McCormack, %GONE chrismc@eecs.umich.edu 0.1 +Wim~van~Dam, %GONE wimvdam@cs.kun.nl 2.2 +Jan~Dittberner, %jan@jan-dittberner.de 3.15 +Michael~John~Downes, %<mjd@ams.org> 14 Oct 1999 +Matthias~Dreier, %dreier@ostium.ch +David~Dureisseix, %dureisse@lmt.ens-cachan.fr 1.1 +Elliot, %GONE enh-a@minster.york.ac.uk 1.1 +Hans~Ehrbar, %ehrbar@econ.utah.edu +Daniel~Flipo, %Daniel.Flipo@univ-lille1.fr +David~Frey, %david@eos.lugs.ch 2.2 +Hans~Fugal, %hans@fugal.net +Robin~Fairbairns, %Robin.Fairbairns@cl.cam.ac.uk 0.2 1.0 +J\"org~Fischer, %j.fischer@xpoint.at 3.16 +Erik~Frisk, %frisk@isy.liu.se 3.4 +Mic~Milic~Frederickx, % <mic.milic@web.de> +Frank, %frank@freezone.co.uk 11 Feb 2000 +Kasper~B.~Graversen, % <kbg@dkik.dk> +Arlo~Griffiths, % <A.Griffiths@let.leidenuniv.nl> +Alexandre~Guimond, %guimond@IRO.UMontreal.CA 0.9 +Andy~Goth, % <unununium@openverse.com> +Cyril~Goutte, %goutte@ei.dtu.dk 2.1 2.2 +Greg~Gamble, %gregg@maths.uwa.edu.au 2.2 +Frank~Fischli, % <fischlifaenger@gmx.ch> +Morten~H{\o}gholm, % morten.hoegholm@latex-project.org +Neil~Hammond, %nfh@dmu.ac.uk 0.3 +Rasmus~Borup~Hansen, %GONE rbhfamos@math.ku.dk 0.2 0.9 0.91 0.92 1.9.9 +Joseph~Hilferty, % <hilferty@fil.ub.es> +Bj\"orn Hvittfeldt, %bjorn@hvittfeldt.com 3.13 +Martien~Hulsen, %M.A.Hulsen@WbMt.TUDelft.NL 1.0 1.1 +Werner~Icking, %<Werner.Icking@gmd.de> 3.1 +Jakob, %diness@get2net.dk +Eric~Jacoboni, %GONE jacoboni@enseeiht.fr 0.1 0.9 +Alan~Jeffrey, %alanje@cogs.sussex.ac.uk 0.2 +Byron~Jones, %bj@dmu.ac.uk 1.1 +David~Jones, %GONE djones@CA.McMaster.dcss.insight 1.1 +Johannes-Maria~Kaltenbach, %<kaltenbach@zeiss.de> 3.01 +Michael~Koundouros, % <mkoundouros@hotmail.com> +Andrzej~Kawalec, %GONE akawalec@prz.rzeszow.pl 1.9.9 +Sander~de~Kievit, %Skievit@ucu.uu.nl +Alain~Kessi, %ALAIN_KESSI@HOTMAIL.COM 2.2 +Christian~Kern, %ck@unixen.hrz.uni-oldenburg.de 2.1 +Tobias~Klauser, %tklauser@access.unizh.ch 4.17 +J\"org~Knappen, %knappen@vkpmzd.kph.uni-mainz.de 0.1 +Kjetil~Kjernsmo, %<kjetil.kjernsmo@astro.uio.no> 3.2 +Maik~Lehradt, %greek@uni-paderborn.de 0.1 +R\'emi~Letot, % <r_letot@yahoo.com> +Flori~Lambrechts, % <f.lambrechts@softhome.net> +Axel~Liljencrantz, % <Axel.Liljencrantz@byv.kth.se> +Johan~Lundberg, %p99jlu@physto.se +Alexander~Mai, %Alexander.Mai@physik.tu-darmstadt.de 3.8 +Hendrik~Maryns, %hendrik.maryns@ugent.be +Martin~Maechler, %<maechler@stat.math.ethz.ch> 2.2 +Aleksandar~S~Milosevic, % <aleksandar.milosevic@yale.edu> +Henrik~Mitsch, % <Henrik.Mitsch@gmx.at> +Claus~Malten, %GONE <ASI138%BITNET.DJUKFA11@BITNET.CEARN> 1.1 +Kevin~Van~Maren, % <vanmaren@fast.cs.utah.edu> 24 Nov 1999 +Richard~Nagy, % r.nagy@nameshield.net +Philipp~Nagele, % Philipp.Nagele@t-systems.com +Lenimar~Nunes~de~Andrade, % <lenimar@mat.ufpb.br> Fri, 12 Nov 1999 +Manuel~Oetiker, % manuel@oetiker.ch +Urs~Oswald, % osurs@bluewin.ch +Lan~Thuy~Pham, %<lan.thuy.pham@gmail.com> +Martin~Pfister, % m@rtinpfister.ch +Demerson~Andre~Polli, % polli@linux.ime.usp.br +Nikos~Pothitos, % <n.pothitos@di.uoa.gr> +Maksym~Polyakov % <polyama@myrealbox.com> +Hubert~Partl, %partl@mail.boku.ac.at 0.2 1.1 +John~Refling, %refling@sierra.lbl.gov 0.1 0.9 +Mike~Ressler, %ressler@cougar.jpl.nasa.gov 0.1 0.2 0.9 1.0 1.9.9 +Brian~Ripley, %ripley@stats.ox.ac.uk 2.1 +Young~U.~Ryu, %ryoung@utdallas.edu 2.1 +Bernd~Rosenlecher, %9rosenle@informatik.uni-hamburg.de 10 Feb 2000 +Kurt~Rosenfeld, %kurt@isis.poly.edu +Chris~Rowley, %C.A.Rowley@open.ac.uk 0.91 +Risto~Saarelma, %risto.saarelma@cs.helsinki.fi +Hanspeter~Schmid, %schmid@isi.ee.ethz.ch +Craig~Schlenter, %cschle@lucy.ee.und.ac.za 0.1 0.2 0.9 +Gilles~Schintgen, %gschintgen@internet.lu +Baron~Schwartz, % <bps7j@cs.virginia.edu> +Christopher~Sawtell, %<csawtell@xtra.co.nz> 1 Sep 1999 +Miles~Spielberg, %zeibach@hotmail.com +Matthieu~Stigler, % table row height +Geoffrey~Swindale, % <geofftswin@ntlworld.com> +Laszlo~Szathmary, % <szathml@delfin.klte.hu> +Boris~Tobotras, % <tobotras@jet.msk.su> +Josef~Tkadlec, %tkadlec@math.feld.cvut.cz 2.0 2.2 +Scott~Veirs, %scottv@ocean.washington.edu +Didier~Verna, %verna@inf.enst.fr 2.2 +Fabian~Wernli, %wernli@iap.fr 3.2 +Carl-Gustav~Werner, % <Carl-Gustav.Werner@math.lu.se> 11 Oct 1999,3.16 +David~Woodhouse, % <dwmw2@infradead.org> 3.16 +Chris~York, % <c.s.york@Cummins.com> 21 Nov 1999 +Fritz~Zaucker, %zaucker@ee.ethz.ch 3.0 +Rick~Zaccone, %zaccone@bucknell.edu 2.2 +болон Mikhail~Zotov. %zotov@eas.npi.msu.su 3.1 + +} + +\vspace*{\stretch{1}} + + + +\pagebreak +\endinput +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/custom.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/custom.tex new file mode 100644 index 00000000000..9a99d666f57 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/custom.tex @@ -0,0 +1,666 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Customising LaTeX output +% $Id: custom.tex 172 2008-09-25 05:26:50Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +\chapter{\LaTeX-г тохируулах} + +\begin{intro} +ђмн°х білгіідэд судалсан тушаалуудын тусламжтайгаар баримтыг гојмсог биш ч гэсэн хэвлэлийн горимоор уншихад эвтэйхэн, эмх цэгцтэй аятайхан бэлтгэж чаддаг боллоо. + +Гэвч \LaTeX{}-ийн тушаал, хірээлліід эсвэл зарим тушаалын боловсруулалтын дараах ір дін, хэрэглэгчийн шаардлагад нийцэхгій байж болох юм. + +Энэ білэгт \LaTeX-ийн боловсруулалтаар іісэх нэгэн хэвийн загварыг °°рчл°х шинэ боломжийн талаар °гіілнэ. +\end{intro} + + +\section{Шинэ тушаал, хірээлэл ба багцууд} + +Энэхіі номд тушаал бірийг тайлбарлахдаа тэдгээрийг хайрцаглаж, номын т°гсг°лийн товъјгт хавсарган оруулсан байгааг анзаарсан байх. “інийг гійцэтгэхдээ тухай бірд нь \LaTeX{} тушаалыг ашиглалгійгээр ажиллагааг х°нг°вчл°х ііднээс шинээр тушаал болон хірээллийг тодорхойлсон \wi{багц}ыг дараах маягаар іісгэж ашигласан болно: + +\begin{example} +\begin{lscommand} +\ci{dum} +\end{lscommand} +\end{example} + +Дээрх жишээнд хайрцаглах шинэ хірээллийг илтгэх \ci{lscommand}, тушаалын нэрийг бичиж товъјгт хавсаргах \ci{ci} гэсэн тушаалуудыг шинээр ашиглаж байна. Уг номын арын товъјгоос \ci{dum} тушаалын, тііний бичигдэн орсон хуудас бірийн дугаарыг харж болно. + +Хэрэв тушаал бірийг хайрцаглахгій гэвэл \texttt{lscommand} хірээлэлд °°рчл°лт хийхэд хангалттай. Энэ нь \LaTeX{}-ийн хайрцаглах тушаалыг олон дахин бичиж, тіінийгээ нэгбірчлэн дахин засварлахаас зайлсхийх давуу талтай. + +\subsection{Шинэ тушаалууд} + +Шинээр тушаал іісгэхдээ +\begin{lscommand} +\ci{newcommand}\verb|{|% + \emph{нэр}\verb|}[|\emph{тоо}\verb|]{|\emph{тодорхойлолт}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent гэсэн індсэн хојр хувьсагч біхий тушаалыг ашиглана. Тэдгээр хувьсагчдыг тайлбарлавал: \emph{нэр} гэдэг нь тухайн іісгэхийг хіссэн тушаалын нэр, \emph{тодорхойлолт} гэдэг нь уг тушаал. Д°рв°лжин хаалт доторх \emph{тоо} хувьсагч нь шинээр іісгэх тушаалд агуулагдах хувьсагчийн тоог (9 хіртэлх утга авна) илтгэнэ. Хэрэв іінийг б°гл°хгій орхивол іінд 0 гэсэн утга харгалзана, °°р°°р хэлбэл энд хувьсагч оноон °г°хгій байж болно. + +Ойлгомжтой болгох ііднээс дараах хојр жишээг авч ізье. Эхний жишээнд \ci{tnss} гэсэн шинэ тушаал тодорхойлогджээ. Энэ тушаал нь ``\LaTeXe-ийн танилцуулга'' гэсэн °гіілбэрийг илэрхийлж байна. Иймэрхіі тушаал нь номын нэрийг ахин дахин дурдахад, ажиллагааг х°нг°вчл°х ііргийг гійцэтгэдэг. + +\begin{example} +\newcommand{\tnss}{\LaTeXe-ийн + танилцуулга} +Энэ бол ``\tnss'' \ldots{} +``\tnss'' +\end{example} + +Удаах жишээнд хувьсагчийг хэрхэн тодорхойлохыг ізіілжээ. Хувьсагчийн утгыг \verb|#1| гэсэн хаягт оноох б°г°°д хэрэв нэгээс олон хувьсагч тодорхойлох бол \verb|#2| гэх мэтээр зарлана. + +\begin{example} +\newcommand{\txsit}[1] + {Энэ бол \LaTeXe-ийн + товч\emph{#1} танилцуулга} +% in the document body: +\begin{itemize} +\item \txsit{ бус} +\item \txsit{хон} +\end{itemize} +\end{example} + +\LaTeX{} ижил нэрээр шинэ тушаал іісгэдэггій. Харин ііний оронд \ci{renewcommand} гэсэн тушаалыг ашиглаж болно. Энэ нь бичлэгийн хувьд \verb|\newcommand| тушаалтай ижил. + +Зайлшгій тохиолдолд \ci{providecommand} тушаалыг ашиглаж болно. Энэ нь ажиллагааны хувьд \ci{newcommand} тушаалтай т°стэй боловч хэрэв уг тушаал дахин тодорхойлогдож байгаа тохиолдолд \LaTeXe{} іінийг хэрэгсдэггій. + +Энд \LaTeX{} тушаалын ард орсон сул зайтай холбоотой асуудал х°нд°гд°н°. Энэ талаарх дэлгэрэнгійг \pageref{whitespace}-р хуудаснаас ізнэ іі. + +\subsection{Шинэ хірээлліід} +\verb|\newcommand| тушаалтай яг адилаар \ci{newenvironment} тушаалыг ашиглан шинэ хірээлэл іісгэж бас болно: + +\begin{lscommand} +\ci{newenvironment}\verb|{|% + \emph{нэр}\verb|}[|\emph{тоо}\verb|]{|% + \emph{эхлэл}\verb|}{|\emph{т°гсг°л}\verb|}| +\end{lscommand} + +\ci{newenvironment} тушаалд м°н л дурын хувьсагч тодорхойлж болно. \emph{Эхлэл} хувьсагч доторх нь хірээлэл доторх текстээс урьтаж биелэх б°г°°д \emph{т°гсг°л} хувьсагч доторх нь \verb|\end{|\emph{нэр}\verb|}| тушаалын дараагаар биелнэ. + +Доорх жишээнд \ci{newenvironment} тушаалыг хэрхэн ашиглахыг ізіілжээ. +\begin{example} +\newenvironment{king} + {\rule{1ex}{1ex}% + \hspace{\stretch{1}}} + {\hspace{\stretch{1}}% + \rule{1ex}{1ex}} + +\begin{king} +Хілцэнгій номхон албат минь \ldots +\end{king} +\end{example} + +\emph{Тоо} гэсэн хувьсагч нь \verb|\newcommand| тушаалд орсонтой ижил іірэг гійцэтгэнэ. \LaTeX{}, дахин хірээлэл тодорхойлохыг з°вш°°р°хгій б°г°°д харин \ci{renewenvironment} тушаалаар °мн° тодорхойлсон тушаалд °°рчл°лт оруулж болно. Энэ нь бичлэгийн хувьд м°н \ci{newenvironment} тушаалтай адилхан. + +Дээрх жишээнд орсон тушаалуудтай хожим танилцах болно. \ci{rule} тушаалыг \pageref{sec:rule}-р хуудаснаас, \ci{stretch} тушаалыг \pageref{cmd:stretch}-р хуудаснаас, тіінчлэн \ci{hspace} тушаалын талаарх дэлгэрэнгійг \pageref{sec:hspace}-р хуудаснаас тус тус ізэж болно. + +\subsection{Иліідэл зай} + +Шинэ хірээлэлд алдаанд тооцож болохуйц иліідэл зай іісэх нь бий. Жишээлбэл, эхлэл болон т°гсг°лд°° догол м°р авдаггій хірээлэл іісгэх гээд ізье. \ci{ignorespaces} тушаал нь хірээллийн эхний хэсэг биелэгдсэний дараа тохиолдох сул зайг хэрэгсэхгій ба \LaTeX{}-д т°гсг°л хэсэгт арай °°р \ci{ignorespacesafterend} гэсэн тушаалыг ашигладаг. + +\begin{example} +\newenvironment{simple}% + {\noindent}% + {\par\noindent} + +\begin{simple} +Зіін захын\\ зайг ажигла. +\end{simple} +Энд м°н\\адил. +\end{example} + +\begin{example} +\newenvironment{correct}% + {\noindent\ignorespaces}% + {\par\noindent% + \ignorespacesafterend} + +\begin{correct} +Зіін захад\\зай алга. +\end{correct} +Энд м°н\\адил. +\end{example} + +\subsection{\LaTeX-ийн боловсруулах тушаал} + +Юникс т°рлийн ійлдлийн системіідтэй ажиллах іед \LaTeX{} баримтыг боловсруулахад Makefiles ашиглах шаардлага тулгарч болох юм. \LaTeX{} дээр, боловсруулах тушаал тііний хувьсагчийн тусламжтайгаар нэг баримтыг хэд хэдэн янзаар іісгэн бэлтгэж болно. Хэрэв баримтдаа дараах тушаалыг нэмж оруулъя: + +\begin{verbatim} +\usepackage{ifthen} +\ifthenelse{\equal{\blackandwhite}{true}}{ + % "хар цагаан" хувилбараар боловсруулах.. +}{ + % "°нг°т" хувилбараар боловсруулах.. +} +\end{verbatim} + +Тэгвэл \LaTeX{} дээр дараах командыг биеліілж болно: +\begin{verbatim} +latex '\newcommand{\blackandwhite}{true}\input{test.tex}' +\end{verbatim} + +Энд \verb|\blackandwhite| тушаал биелэгдэх ба хэрэв \verb|\blackandwhite| тушаалын утгыг false болговол баримтыг °нг°т°°р боловсруулан гаргана. + +\subsection{Шинээр багц іісгэх} + +Баримтын эхлэлд олон тооны шинэ хірээлэл болон тушаал іісгэх нь баримтыг нэлээд сунжруулах талтай байдаг. “інээс зайлсхийх алхам нь тэдгээр хірээлэл болон тушаалуудыг тусад нь шинэ \LaTeX{} багцад оруулж улмаар іісгэсэн багцаа \ci{usepackage} тушаалаар баримтдаа дуудаж оруулах явдал юм. + +\begin{figure}[!htbp] +\begin{lined}{\textwidth} +\begin{verbatim} +% Тобиас Оетикерын туршилтын багц +\ProvidesPackage{demopack} +\newcommand{\tnss}{\LaTeXe-ийн товч бус танилцуулга} +\newcommand{\txsit}[1]{\LaTeXe-ийн + товч\emph{#1} танилцуулга} +\newenvironment{king}{\begin{quote}}{\end{quote}} +\end{verbatim} +\end{lined} +\caption{Жишээ багц.} \label{package} +\end{figure} + +Багц іісгэнэ гэдэг нь ер°нхийд°° баримтын эхлэл хэсгийг, \texttt{.sty} °рг°тг°лтэй файлд салган оруулах явдал б°г°°д тэрхіі багц файлын эхлэлд дараах тушаал зарлагдсан байна +\begin{lscommand} +\ci{ProvidesPackage}\verb|{|\emph{багцын нэр}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent \verb|\ProvidesPackage| тушаалын тусламжтайгаар \LaTeX{} тухайн ашиглаж буй багцын нэрийг мэдээлэх т°дийгій уг багцыг давхардуулан ачаалах іеийн алдааны мэдээллийг харуулах болно. Дээрх тушаалыг агуулсан бяцхан жишээг \ref{package}-р зурагт ізіілэв. + +\section{Фонт ба тііний хэмжээ} + +\subsection{Фонт °°рчл°х тушаалууд} +\index{фонт}\index{фонтын хэмжээ} \LaTeX{}, баримтын логик бітцээс (білэг, зійлчлэл, \ldots) хамааруулан зохих фонт тііний хэмжээг тохируулдаг хэдий ч заримдаа тохиргоог гараар °°рчл°н оруулах шаардлага гардаг. Тохиргоог °°рчл°хд°° \ref{fonts} болон~\ref{sizes}-р хіснэгтіідэд ізіілсэн тушаалуудыг ашиглана. Фонт бірийн бодит хэмжээ нь тэдгээрийн загварыг тодорхойлох ба эдгээр нь баримтын т°р°л болон сонголтоос хамаардаг. \ref{tab:pointsizes}-р хіснэгтэд фонт бірийн, тэдгээрийг т°л°°л°х тушаалуудаар ердийн баримтын т°р°лд іісэх бодит хэмжээг харуулав. + +\begin{example} +{\small Жижиг +\textbf{тод}} +{\Large том +\textit{налуу}.} +\end{example} + +\LaTeXe{}-ийн нэг чухал онцлог чанар бол °мн° тодорхойлсон фонтын т°л°вийг хэвээр хадгалах буюу °°рчилж болдог фонтын т°л°вийн тусгаарлагдмал байдал юм. + +\emph{Математик горимд} текстийн фонтыг °°рчл°х \emph{тушаалыг} ашиглахдаа \emph{математик горимоос} ердийн текст загвар уруу шилжих б°г°°д хэрэв математик фонтыг °°рчл°х бол \ref{mathfonts}-р хіснэгтэд ізіілсэн тусгай тушаалуудыг ашиглана. + +\begin{table}[!bp] +\caption{Фонтууд.} \label{fonts} +\begin{lined}{12cm} +% +% Alan suggested not to tell about the other form of the command +% eg \verb|\sffamily| or \verb|\bfseries|. This seems a good thing to me. +% +\begin{tabular}{@{}rl@{\qquad}rl@{}} +\fni{textrm}\verb|{...}| & \textrm{\wi{босоо}}& +\fni{textsf}\verb|{...}| & \textsf{\wi{хэрчлээсгій}}\\ +\fni{texttt}\verb|{...}| & \texttt{бичгийн машины}\\[6pt] +\fni{textmd}\verb|{...}| & \textmd{ердийн нарийн}& +\fni{textbf}\verb|{...}| & \textbf{\wi{тод}}\\[6pt] +\fni{textup}\verb|{...}| & \textup{\wi{ердийн хэрчлээстэй}}& +\fni{textit}\verb|{...}| & \textit{\wi{бичмэл}}\\ +\fni{textsl}\verb|{...}| & \textsl{\wi{налуу}}& +\fni{textsc}\verb|{...}| & \textsc{\wi{Том}}\\[6pt] +\ci{emph}\verb|{...}| & \emph{онцолсон} & +\fni{textnormal}\verb|{...}| & \textnormal{ердийн} +\end{tabular} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + + +\begin{table}[!bp] +\index{фонтын хэмжээ} +\caption{Фонтын хэмжээ.} \label{sizes} +\begin{lined}{12cm} +\begin{tabular}{@{}ll} +\fni{tiny} & \tiny маш жижиг \\ +\fni{scriptsize} & \scriptsize жижигхэн\\ +\fni{footnotesize} & \footnotesize жижиг \\ +\fni{small} & \small жижгэвтэр \\ +\fni{normalsize} & \normalsize ердийн \\ +\fni{large} & \large томовтор +\end{tabular}% +\qquad\begin{tabular}{ll@{}} +\fni{Large} & \Large том \\[5pt] +\fni{LARGE} & \LARGE томхон \\[5pt] +\fni{huge} & \huge маш том \\[5pt] +\fni{Huge} & \Huge асар том +\end{tabular} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Баримтын стандарт т°р°л дэх ісгийн бодит хэмжээ.}\label{tab:pointsizes} +\label{tab:sizes} +\begin{lined}{12cm} +\begin{tabular}{lrrr} +\multicolumn{1}{c}{хэмжээ} & +\multicolumn{1}{c}{10pt (індсэн) } & + \multicolumn{1}{c}{11pt-ээр сонгоход} & + \multicolumn{1}{c}{12pt-ээр сонгоход}\\ +\verb|\tiny| & 5pt & 6pt & 6pt\\ +\verb|\scriptsize| & 7pt & 8pt & 8pt\\ +\verb|\footnotesize| & 8pt & 9pt & 10pt \\ +\verb|\small| & 9pt & 10pt & 11pt \\ +\verb|\normalsize| & 10pt & 11pt & 12pt \\ +\verb|\large| & 12pt & 12pt & 14pt \\ +\verb|\Large| & 14pt & 14pt & 17pt \\ +\verb|\LARGE| & 17pt & 17pt & 20pt\\ +\verb|\huge| & 20pt & 20pt & 25pt\\ +\verb|\Huge| & 25pt & 25pt & 25pt\\ +\end{tabular} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + + +\begin{table}[!bp] +\caption{Математик фонт.} \label{mathfonts} +\begin{lined}{0.7\textwidth} +\begin{tabular}{@{}ll@{}} +\fni{mathrm}\verb|{...}|& $\mathrm{Roman\ Font}$\\ +\fni{mathbf}\verb|{...}|& $\mathbf{Boldface\ Font}$\\ +\fni{mathsf}\verb|{...}|& $\mathsf{Sans\ Serif\ Font}$\\ +\fni{mathtt}\verb|{...}|& $\mathtt{Typewriter\ Font}$\\ +\fni{mathit}\verb|{...}|& $\mathit{Italic\ Font}$\\ +\fni{mathcal}\verb|{...}|& $\mathcal{CALLIGRAPHIC\ FONT}$\\ +\fni{mathnormal}\verb|{...}|& $\mathnormal{Normal\ Font}$\\ +\end{tabular} + +%\begin{tabular}{@{}lll@{}} +%\textit{Command}&\textit{Example}& \textit{Output}\\[6pt] +%\fni{mathcal}\verb|{...}|& \verb|$\mathcal{B}=c$|& $\mathcal{B}=c$\\ +%\fni{mathscr}\verb|{...}|& \verb|$\mathscr{B}=c$|& $\mathscr{B}=c$\\ +%\fni{mathrm}\verb|{...}|& \verb|$\mathrm{K}_2$|& $\mathrm{K}_2$\\ +%\fni{mathbf}\verb|{...}|& \verb|$\sum x=\mathbf{v}$|& $\sum x=\mathbf{v}$\\ +%\fni{mathsf}\verb|{...}|& \verb|$\mathsf{G\times R}$|& $\mathsf{G\times R}$\\ +%\fni{mathtt}\verb|{...}|& \verb|$\mathtt{L}(b,c)$|& $\mathtt{L}(b,c)$\\ +%\fni{mathnormal}\verb|{...}|& \verb|$\mathnormal{R_{19}}\neq R_{19}$|& +%$\mathnormal{R_{19}}\neq R_{19}$\\ +%\fni{mathit}\verb|{...}|& \verb|$\mathit{ffi}\neq ffi$|& $\mathit{ffi}\neq ffi$ +%\end{tabular} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +Фонтын хэмжээг °°рчл°х тушаалд \wi{гој хаалт} нь \emph{хязгаар тогтоох} чухал іірэг гійцэтгэдэг. “ігээр \LaTeX{}-ийн ихэнх тушаалуудын ійлчлэх хірээг тогтооно.\index{хязгаар тогтоох} + +\begin{example} +Тіінд {\LARGE том болон +{\small жижиг} ісгіід таалагддаг}. +\end{example} + +Фонт °°рчл°х тушаалд догол (хоосон зай) орсон бол фонт °°рчл°х тушаалаар м°р хоорондох зай давхар °°рчл°гд°н°. Тиймээс гој хаалтыг \verb|}| хаахдаа анхаарах хэрэгтэй. Дараах хојр жишээнд орсон \ci{par} тушаалын байрлал бірд м°р хоорондох зай хэрхэн °°рчл°гд°ж байгааг анзаар.\footnote{\texttt{\bs{}par} нь хоосон м°ртэй яг ижил} + + +\begin{example} +{\Large Битгий унш! + Энэ худлаа. + Надад итгээрэй!\par} +\end{example} + +\begin{example} +{\Large Энэ ч бас худлаа. Намайг + худалч гэдгийг мэднэ биз дээ.}\par +\end{example} + +Догол м°рийн фонтын хэмжээг тэр чигт нь °°рчл°х бол фонт °°рчл°х тушаалын хірээллийг ашиглах хэрэгтэй. + +\begin{example} +\begin{Large} +Энэ худлаа. +Ингэхэд юу болоод байна аа \ldots +\end{Large} +\end{example} + +\noindent Энэ нь олон дахин давхарлан хэрэглэх гој хаалтын тоог ц°°лд°г. + +\subsection{Анхаарах зійлс} + +Энэ білгийн эхэнд °гіілсэнчлэн баримтад тухайн мэдээллийг онцлох зорилгоор фонт °°рчл°х тушаалыг ахин дахин хэрэглэх явдал нь \LaTeX{}-ийн баримтын гадаад дотоод бітцийг ангилах зарчимд харшлах с°р°г талтай байдаг. Иймээс онцлох ійлдлийг гійцэтгэхдээ, фонт °°рчл°х індсэн тушаалыг ``логикийн багцлах тушаалыг'' тодорхойлох \verb|\newcommand| тушаалаар орлуулах хэрэгтэй юм. + +\begin{example} +\newcommand{\oops}[1]{% + \textbf{#1}} +ђр°°нд біі \oops{орогтун}, +энд іл мэдэгдэх \oops{машин} +байна. +\end{example} + +Энэ арга нь хожим фонт °°рчл°х \verb|\textbf| тушаалыг °°р тушаалаар °°рчл°х хэрэг гарахад баримтад орсон \verb|\textbf| тушаал бірийг олж, °°рчилб°л зохих ііргээр орсон эсэхийг тогтоосны індсэн дээр, °°рчл°х нісэр ажлыг хялбаршуулах давуу талтай юм. + + +\subsection{З°вл°мж} + +Фонтын хэмжээ хэлбэртэй холбоотой асуудлыг ц°°н хэдэн ігээр цэглэе:\nopagebreak + +\begin{quote} + \small \texttt{Баримтад} \textsf{\textbf{\LARGE О}\texttt{Л}\textsl{О}Н} \textit{т°рлийн} \Huge фонт \tiny ашиглах \footnotesize \textbf{нь} + \large \textit{баримтыг} \normalsize иліі \textsc{гаргацтай} \textsl{\textsf{сайхан} харагдуу\large л\Large д\LARGE а\huge г} гэдгийг \underline{\textbf{санагтун\Huge!}} +\end{quote} + +\section{Зай} + +\subsection{М°р хоорондын зай} + +\index{м°р хоорондын зай} Баримтын м°р хоорондох зайг ихэсгэе гэвэл доорх +\begin{lscommand} +\ci{linespread}\verb|{|\emph{іржіілэгч}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent тушаалыг, зохих утгын хамтаар баримтын эхлэлд зарлах хэрэгтэй. М°р хоорондох зайг, \verb|\linespread{1.3}| тушаал нь ``нэг хагас'' м°рийн хэмжээтэйгээр, \verb|\linespread{1.6}| тушаал нь ``хојр'' м°рийн хэмжээтэйгээр тус тус авна. М°р хоорондох ердийн зай нь эдгээрээс бага буюу іржіілэгч утга нь~1 байна.\index{хојр м°рийн зай} + +\ci{linespread} тушаал нь хэрэглэхэд нэлээд эрс тэс, хэвлэлд тохиромжгій тул м°р хоорондох зайг °°рчл°хд°° дараах тушаалыг ашиглах нь дээр: +\begin{lscommand} +\verb|\setlength{\baselineskip}{1.5\baselineskip}| +\end{lscommand} + +\begin{example} +{\setlength{\baselineskip}% + {1.5\baselineskip} +Энэ хэсгийн м°р хоорондох зай +°мн°х°°с°° 1.5 дахин сунажээ. +Энд par тушаалыг т°гсг°лд +ашиглаж байгааг анзаар.\par} + +Гој хаалт хаагдсаны дараа +біх зійл эргээд хуучин +хэвэндээ орж байгааг энэхіі +догол м°рд харуулав. +\end{example} + +\subsection{Догол м°рийн хэмжээ}\label{parsp} + +\LaTeX{}-д догол м°рд зориулсан хојр хувьсагч бий. Оролтын файлын эхлэлд дараах тохиргоог хийснээр +\begin{code} +\ci{setlength}\verb|{|\ci{parindent}\verb|}{0pt}| \\ +\verb|\setlength{|\ci{parskip}\verb|}{1ex plus 0.5ex minus 0.2ex}| +\end{code} +догол м°рийн хэмжээг °°рчилж болно. Эдгээр хојр тушаал нь догол м°р хоорондын хэмжээ болон догол зайн хэмжээг ихэсгэх буюу багасгадаг. + +\TeX{}-д хуудасны догол м°рийг тохируулах шаардлагатай тохиолдолд догол м°рийн м°р алгасах зайн хэмжээг ихэсгэж багасгахад \texttt{plus} ба \texttt{minus} гэдгийг хэрэглэнэ. + +Европт догол м°рийг гаргахдаа м°р хооронд тодорхой зай авч, м°рийг доголгійгээр эхліілдэг. Энэ нь гарчгийн жагсаалтын м°ріідийг нэлээд сийрэг болгох гээд байдаг. “інээс зайлсхийж, дээрх тушаалуудыг баримтын эхлэлд бус \verb|\tableofcontents| тушаалын доор зарлах буюу ихэнх мэргэжлийн номуудад догол м°рийн эхлэлд зай авдаг харин м°р хооронд нэмэлт зай авдаггійг харгалзаж, эдгээр тушаалыг ер°°с ашиглахгій байвал зохино. + +Зійлийг догол м°р°°р эхліілэхийн тулд дараах тушаалыг +\begin{lscommand} +\ci{indent} +\end{lscommand} +\noindent зійлийн эхлэлд зарлах хэрэгтэй.\footnote{Білгийн гарчгийн араас эхлэх догол м°рд зай авахын тулд `tools' бірдлийн \pai{indentfirst} багцыг ашигла.} Мэдээж энэ нь \verb|\parindent| тушаалын утга тэгээс ялгаатай іед хічинтэй. + +Зійлийг догол м°р°°р эхліілэхгій гэвэл дараах тушаалыг +\begin{lscommand} +\ci{noindent} +\end{lscommand} +\noindent зійлийн эхлэлд зарлана. “інийг шинэ білэг іісгэх тушаал агуулаагій дан текст біхий баримтын °мн° хэрэглэхэд тохиромжтой. + +\subsection{Хэвтээ зай} + +\label{sec:hspace} +\LaTeX{} іг болон °гіілбэр хоорондын зайг автоматаар тогтоодог. Хэвтээ зайг дараах тушаалаар авна: \index{хэвтээ!зай} +\begin{lscommand} +\ci{hspace}\verb|{|\emph{урт}\verb|}| +\end{lscommand} +М°рийн т°гсг°л буюу эхэн дэх хэвтээ зайг \verb|\hspace| бус \verb|\hspace*| тушаалаар хадгалан ілдээж болно. \emph{Уртыг} тоон утга тііний нэгжийн хамтаар илэрхийлнэ. Ихэнх чухал нэгжіідийг \ref{units}-р хіснэгтэд ізіілэв. +\index{нэгжіід}\index{хэмжигдэхіініід} + +\begin{example} +Энэ зай\hspace{1.5cm}нь +1.5 сантиметр. +\end{example} +\suppressfloats +\begin{table}[tbp] +\caption{\TeX{}-ийн уртын нэгжіід.} \label{units}\index{нэгжіід} +\begin{lined}{9.5cm} +\begin{tabular}{@{}ll@{}} +\texttt{mm} & миллиметр $\approx 1/25$~ямх \quad \demowidth{1mm} \\ +\texttt{cm} & сантиметр = 10~мм \quad \demowidth{1cm} \\ +\texttt{in} & ямх $=$ 25.4~мм \quad \demowidth{1in} \\ +\texttt{pt} & цэг $\approx 1/72$~ямх $\approx \frac{1}{3}$~мм \quad\demowidth{1pt}\\ +\texttt{em} & энэхіі фонтын `M' ісгийн °рг°нтэй дійнэ \quad \demowidth{1em}\\ +\texttt{ex} & энэхіі фонтын `x' ісгийн °нд°ртэй дійнэ \quad \demowidth{1ex} +\end{tabular} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +\label{cmd:stretch} +Тухайн м°рийн нийт ілдэгдэл хоосон зайг +\begin{lscommand} +\ci{stretch}\verb|{|\emph{n}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent гэсэн тушаалаар n тэнціі хэсэгт хувааж болох ба \verb|\hspace{\stretch{|\emph{n}\verb|}}| гэсэн хос тушаалаар тухайн м°рийн хоосон зайг тодорхой харьцаатайгаар хувааж болно. + + +\begin{example} +x\hspace{\stretch{1}} +x\hspace{\stretch{3}}x +\end{example} + +Хэвтээ зайг текстэд ашиглахдаа хоосон зайн хэмжээг тухайн фонтын хэмжээнээс шууд хамаарахаар тохируулж болно. “іний тулд текстээс хамаарах \texttt{em} ба \texttt{ex} нэгжіідийг ашиглана: + +\begin{example} +{\Large{}том\hspace{1em}y}\\ +{\tiny{}маш жижиг\hspace{1em}y} +\end{example} + +\subsection{Босоо зай} +\LaTeX{} нь догол м°р, білэг, дэд білэг хоорондын зайг автоматаар тохируулдаг. Шаардлагатай тохиолдолд \emph{догол м°р хоорондох} зайг дараах тушаалаар нэмж °°рчилж болно: +\begin{lscommand} +\ci{vspace}\verb|{|\emph{урт}\verb|}| +\end{lscommand} + +Энэхіі тушаал нь хојр хоосон м°р хооронд орох јстой. Хэрэв хуудасны дээд буюу доод хэсэг дэх зайг хадгалан ілдээх шаардлагатай бол дээрх \verb|\vspace| тушаалын ард од тавих \verb|\vspace*| хэрэгтэй. +\index{босоо зай} + +Текстийг хуудасны сіілийн м°рд оруулах буюу текстийг босоо тэнхлэгийн дагуу хуудсанд голлуулах тохиолдолд \verb|\stretch| ба \verb|\pagebreak| тушаалуудын хослолыг ашиглана. +\begin{code} +\begin{verbatim} +Текстіід \ldots + +\vspace{\stretch{1}} +“інийг хуудасны сіілийн м°рд оруулна.\pagebreak +\end{verbatim} +\end{code} + +Зійл \emph{хоорондох} буюу хіснэгтийн м°р хоорондох зайг °°рчл°хийн тулд дараах +\begin{lscommand} +\ci{\bs}\verb|[|\emph{урт}\verb|]| +\end{lscommand} +\noindent тушаалыг ашиглана. + +\ci{bigskip} ба \ci{smallskip} тушаалуудаар босоо зайг, тодорхой зайн утга оноохгійгээр тогтоосон хэмжээнд авч болно. + + +\section{Хуудасны зохиомж} + +\begin{figure}[!hp] +\begin{center} +\makeatletter\@mylayout\makeatother +\end{center} +\vspace*{1.8cm} +\caption{Хуудасны зохиомжийн хувьсагчууд.} +\label{fig:layout} +\cih{footskip} +\cih{headheight} +\cih{headsep} +\cih{marginparpush} +\cih{marginparsep} +\cih{marginparwidth} +\cih{oddsidemargin} +\cih{paperheight} +\cih{paperwidth} +\cih{textheight} +\cih{textwidth} +\cih{topmargin} +\end{figure} +\index{хуудасны зохиомж} +\LaTeXe{}-д \verb|\documentclass| тушаалаар \wi{цаасны хэмжээ}г тодорхойлж °гч болдог б°г°°д ингэснээр хуудасны \wi{зах}ад зохих текстийг автоматаар байрлуулдаг, іінийг °°рийнх°°р°° °°рчилж бас болно. +\thispagestyle{fancyplain} +\ref{fig:layout}-р зурагт °°рчилж болох хувьсагчуудыг ізіілэв. Уг зураг `tools' бірдлийн \pai{layout} багцын тусламжтайгаар бітээгджээ.% +\footnote{\CTANref|macros/latex/required/tools|} + +\textbf{БАЙЗ!} \ldots ``Хуудасны °рг°ний хэмжээг ихэсгэх'' гэж байгаа тохиолдолд \LaTeX-д ихэнх зійліід нь хуудасны хэмжээндээ зохицсон байдгийг бодолцох хэрэгтэй. + +Энэ нь мэдээж MS Word программын ердийн хуудасны хэмжээг бодвол харьцангуй нарийхан. Гэхдээ °нд°р т°вшинд хэвлэгдсэн номын\footnote{Нэр хіндтэй хэвлэлийн газруудын хэвлэсэн номуудыг хэлж байна.} нэг м°рд агуулагдах тэмдэгтийн тоог дунджаар гаргавал м°р бірд ойролцоогоор 66-аас иліігій тэмдэгт орсон байх б°г°°д энэ нь \LaTeX{} хуудасны м°р бірд агуулагдах тэмдэгтийн тоотой яг дійнэ. Туршлагаас ізвэл м°рд агуулагдах тэмдэгтийн тоо ихсэх тусам уншихад хіндрэлтэй болдог байна. Энэ нь м°рийн эхлэлээс т°гсг°л хіртэл гійлгэн уншихад нід чилдэгтэй холбоотой учраас сониныг олон баганатайгаар хэвлэдэг ажээ. + +Иймд м°рд агуулагдах тэмдэгтийн тоо олшрох тусам уншихад хіндрэлтэй болдог гэдгийг санах хэрэгтэй. + +\LaTeX{}-д эдгээр хувьсагчдыг дараах хојр тушаалаар °°рчл°хд°° эдгээр тушаалуудыг ихэвчлэн баримтын эхэнд зарлана. + +Эхний тушаал нь хувьсагчид тогтмол утга онооно: +\begin{lscommand} +\ci{setlength}\verb|{|\emph{хувьсагч}\verb|}{|\emph{урт}\verb|}| +\end{lscommand} + +Хојр дахь тушаал нь хувьсагчийн уртыг нэмэгдіілнэ: +\begin{lscommand} +\ci{addtolength}\verb|{|\emph{хувьсагч}\verb|}{|\emph{урт}\verb|}| +\end{lscommand} + +Хојр дахь тушаал нь індсэн тохиргооноос хамаарч ажилладаг тул \ci{setlength} тушаалаас иліі ір ашигтай юм. Текстийн °рг°нийг нэг сантиметрээр нэмэгдіілэхийн тулд баримтын эхлэлд доорх тушаалыг бичиж °гн°: +\begin{code} +\verb|\addtolength{\hoffset}{-0.5cm}|\\ +\verb|\addtolength{\textwidth}{1cm}| +\end{code} + +Энд \pai{calc} багцын талаар дурдахад энэ нь \ci{setlength} тушаалын функцийн іл хамаарах хувьсагчид болон функцийн іл хамаарах хувьсагчид тоон утга оноож болох бусад газруудад арифметик ійлдлийг ашиглахад хэрэглэгдэнэ. + +\section{Урттай холбоотой °°р бусад зійліід} + +\LaTeX{} баримтад абсолют уртыг ашиглахаас зайлсхийх бірэн боломжтой байдаг. Хуудасны туслах элементіідийн °нд°р °рг°ний талаар дурдъя. Зургийн °рг°нийг тохируулах \verb|\textwidth| тушаалаар зургийг тухайн хуудсанд нь багтааж болно. + +Дараах 3 тушаалаар текстийн м°рийн °рг°н, °нд°р, доголын уртыг тогтоож болно. + +\begin{lscommand} +\ci{settoheight}\verb|{|\emph{хувьсагч}\verb|}{|\emph{текст}\verb|}|\\ +\ci{settodepth}\verb|{|\emph{хувьсагч}\verb|}{|\emph{текст}\verb|}|\\ +\ci{settowidth}\verb|{|\emph{хувьсагч}\verb|}{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent Дараах жишээнд эдгээр тушаалыг хэрхэн ашиглахыг ізіілэв. + +\begin{example} +\flushleft +\newenvironment{vardesc}[1]{% + \settowidth{\parindent}{#1:\ } + \makebox[0pt][r]{#1:\ }}{} + +\begin{displaymath} +a^2+b^2=c^2 +\end{displaymath} + +\begin{vardesc}{“інд}$a$, +$b$ -- тэгш °нц°гт гурвалжны +сууриуд. + +$c$ -- тэгш °нц°гт гурвалжны +гипотенуз. + +$d$ -- тодорхойгій. +\end{vardesc} +\end{example} + +\section{Хайрцгууд} +\LaTeX{}, хуудсыг бітээхдээ хайрцаглагдсан ісэг бірийг нийліілж іг болгоод тэдгээр ігсийг °°р хооронд нь дахин, хуудасны м°рд багтахуйц агшиж сунадаг байхаар нэгтгэдэг. + +\TeX{}-ийн ажиллагааны талаар хялбараар тайлбарлахад ийм б°г°°д ііний гол зангилаа нь тііний хайрцаглан нэгтгэх зарчимд оршино. “сгээс гадна дурын °г°гдлийг хайрцаглаж болох б°г°°д тэдгээрт \LaTeX{} хайрцаглагдсан ганц ісгийг зохион байгуулахтай ижилхэн аргачлалыг хэрэгжіілдэг. + +Хэдийгээр онцлон дурдаагій ч сіілийн білгіідэд \ei{tabular} хірээлэл болон \ci{includegraphics} гэх мэт хайрцаглах бітцэд тулгуурласан зарим нэг тушаалуудтай танилцсан билээ. ђ°р°°р хэлбэл, хіснэгт буюу зургийг тал бірээр нь текстийн °рг°н°°с иліігій урттайгаар т°в°ггійхэн нэгтгэн зохион байгуулах боломжтой нь харагдаж байна. + +Білэг текстийг дараах + +\begin{lscommand} +\ci{parbox}\verb|[|\emph{байр}\verb|]{|\emph{°рг°н}\verb|}{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent тушаал буюу + +\begin{lscommand} +\verb|\begin{|\ei{minipage}\verb|}[|\emph{байр}\verb|]{|\emph{°рг°н}\verb|}| текст +\verb|\end{|\ei{minipage}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent хірээллээр хайрцаглаж болно. \texttt{Байр} хувьсагч нь хайрцгийг біхэлд нь босоо тэнхлэгийн хувьд шилжіілэх \texttt{c, t} буюу \texttt{b} утгуудыг авна. \texttt{ђрг°н} хувьсагч нь хайрцгийн °рг°ний уртыг тодорхойлно. \ei{minipage} ба \ci{parbox} хојрын індсэн ялгаа нь \ei{parbox} тушаалд, тушаал болон хірээлліід ійлчилдэггій байхад \ei{minipage} хірээлэлд эдгээр нь індсэн ііргээ гійцэтгэдэг ажээ. + +\ci{parbox} тушаалаар, босоо тэнхлэгийн хувьд білэг текстэд м°р таслах болон бусад ійлдлийг гійцэтгэж болдог байхад \ci{mbox} мэтийн тушаалаар хэвтээ тэнхлэгийн дагуу ійлдэл гійцэтгэж болно. Энэ нь хэд хэдэн хайрцгийг нэг хайрцагт нэгтгэх болон \LaTeX{}-г іг хооронд таслахаас зайлсхийх боломжийг олгоно. Хайрцгийг дахин хайрцаглах боломжтой учраас хэвтээ тэнхлэгийн дагуух хайрцаглах ійлдэл нь нэлээд уян хатан чанартай байдаг. + +\begin{lscommand} +\ci{makebox}\verb|[|\emph{°рг°н}\verb|][|\emph{байр}\verb|]{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent \texttt{°рг°н} нь гаднах хайрцгийн °рг°ний хэмжээг тодорхойлно.\footnote{Гаднах хайрцаг нь доторх бичвэрээсээ жижиг байж болох ба хайрцгийн уртыг 0pt гэж сонгож гаднах хірээг харагдуулахгій байж бас болно.} М°н тіінчлэн хайрцгийн °рг°ний хэмжээг уртын хэмжигдэхіінээр илэрхийлж болохоос гадна \emph{текстийн} уртын харьцангуй хэмжээг \ci{width}, \ci{height}, \ci{depth}, ба \ci{totalheight} тушаалуудаар илэрхийлж болно. \emph{байр} хувьсагчид дараах ганц ісгіід оногдоно: \textbf{c} голлуулан, \textbf{l} зіін тийш, \textbf{r} баруун тийш, буюу \textbf{s} текстийг хайрцагт сунган тус тус байрлуулах. + +\ci{framebox} тушаал нь \ci{makebox} тушаалтай яг ижилхэн боловч текстийн гаднах хайрцгийн хірээг гаргадаггій. + +Эдгээр \ci{makebox} ба \ci{framebox} тушаалуудыг хэрхэн хэрэглэхийг дараах жишээгээр харуулъя. + +\begin{example} +\makebox[\textwidth]{% + т ° в}\par +\makebox[\textwidth][s]{% + с у н г а м а л}\par +\framebox[1.1\width]{ + Хайрцаглагдчихлаа!} \par +\framebox[0.8\width][r]{Дэндіі, + урт байна} \par +\framebox[1cm][l]{зігээр + ээ, энэ ч бас} +“інийг уншиж чадаж байна уу? +\end{example} + +Бид хайрцаглах ійлдлийг хэвтээ тэнхлэгийн хувьд авч ізлээ, тэгвэл одоо босоо тэнхлэгийн хувьд авч ізье.\footnote{Хайрцаглах ійлдэл нь хэвтээ ба босоо гэсэн хојрхон тэнхлэгт ійлчилдэг.} +\LaTeX{}-ийн хувьд хайрцаглах ійлдлийг босоо тэнхлэгийн хувьд + + +\begin{lscommand} +\ci{raisebox}\verb|{|\emph{дээш}\verb|}[|\emph{гол-шугамаас-дээш-нь}\verb|][|\emph{гол-шугамаас-доош-нь}\verb|]{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent тушаалаар т°в°ггійхэн гійцэтгэдэг. Уг тушаалын эхний гурван хувьсагчид, \emph{текст} хэмээх іл хамаарах хувьсагчийн хайрцгийн байрлалын хэмжээг тохируулах \ci{width}, \ci{height}, \ci{depth}, ба \ci{totalheight} тушаалуудыг ашиглаж болно. + + +\begin{example} +\raisebox{0pt}[0pt][0pt]{\Large% +\textbf{Аааа\raisebox{-0.3ex}{а}% +\raisebox{-0.7ex}{аа}% +\raisebox{-1.2ex}{а}% +\raisebox{-2.2ex}{а}% +\raisebox{-4.5ex}{а}}} +гэж тіінийг хашхирахад ойр +хавийнхан нь тіінд аюул +тулгарсныг огтхон ч анзаарсангій +\end{example} + +\section{Хэвтээ шугам} +\label{sec:rule} + +Энэ білгийн эхэнд доорх тушаалыг хальт дурдсан билээ. + +\begin{lscommand} +\ci{rule}\verb|[|\emph{дээш}\verb|]{|\emph{°рг°н}\verb|}{|\emph{°нд°р}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent Ердийн тохиолдолд энэхіі тушаалаар битіі хайрцгийг дірсэлдэг. + +\begin{example} +\rule{3mm}{.1pt}% +\rule[-1mm]{5mm}{1cm}% +\rule{3mm}{.1pt}% +\rule[1mm]{1cm}{5mm}% +\rule{3mm}{.1pt} +\end{example} + +\noindent Хэвтээ ба босоо шугамуудыг дірслэхэд тохиромжтой байдгаар нь энэ номын ніір хуудасны шугамыг \ci{rule} тушаалаар зурсан юм. + +\bigskip +{\flushright Т°гс°в.\par} + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/fancyhea.sty b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/fancyhea.sty new file mode 100644 index 00000000000..13cfb623ec6 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/fancyhea.sty @@ -0,0 +1,129 @@ +% fancyheadings.sty version 1.7 +% Fancy headers and footers. +% Piet van Oostrum, Dept of Computer Science, University of Utrecht +% Padualaan 14, P.O. Box 80.089, 3508 TB Utrecht, The Netherlands +% Telephone: +31-30-531806. piet@cs.ruu.nl (mcvax!sun4nl!ruuinf!piet) +% Sep 16, 1994 +% version 1.4: Correction for use with \reversemargin +% Sep 29, 1994: +% version 1.5: Added the \iftopfloat, \ifbotfloat and \iffloatpage commands +% Oct 4, 1994: +% version 1.6: Reset single spacing in headers/footers for use with +% setspace.sty or doublespace.sty +% Oct 4, 1994: +% version 1.7: changed \let\@mkboth\markboth to +% \def\@mkboth{\protect\markboth} to make it more robust + +\def\lhead{\@ifnextchar[{\@xlhead}{\@ylhead}} +\def\@xlhead[#1]#2{\gdef\@elhead{#1}\gdef\@olhead{#2}} +\def\@ylhead#1{\gdef\@elhead{#1}\gdef\@olhead{#1}} + +\def\chead{\@ifnextchar[{\@xchead}{\@ychead}} +\def\@xchead[#1]#2{\gdef\@echead{#1}\gdef\@ochead{#2}} +\def\@ychead#1{\gdef\@echead{#1}\gdef\@ochead{#1}} + +\def\rhead{\@ifnextchar[{\@xrhead}{\@yrhead}} +\def\@xrhead[#1]#2{\gdef\@erhead{#1}\gdef\@orhead{#2}} +\def\@yrhead#1{\gdef\@erhead{#1}\gdef\@orhead{#1}} + +\def\lfoot{\@ifnextchar[{\@xlfoot}{\@ylfoot}} +\def\@xlfoot[#1]#2{\gdef\@elfoot{#1}\gdef\@olfoot{#2}} +\def\@ylfoot#1{\gdef\@elfoot{#1}\gdef\@olfoot{#1}} + +\def\cfoot{\@ifnextchar[{\@xcfoot}{\@ycfoot}} +\def\@xcfoot[#1]#2{\gdef\@ecfoot{#1}\gdef\@ocfoot{#2}} +\def\@ycfoot#1{\gdef\@ecfoot{#1}\gdef\@ocfoot{#1}} + +\def\rfoot{\@ifnextchar[{\@xrfoot}{\@yrfoot}} +\def\@xrfoot[#1]#2{\gdef\@erfoot{#1}\gdef\@orfoot{#2}} +\def\@yrfoot#1{\gdef\@erfoot{#1}\gdef\@orfoot{#1}} + +\newdimen\headrulewidth +\newdimen\footrulewidth +\newdimen\plainheadrulewidth +\newdimen\plainfootrulewidth +\newdimen\headwidth +\newif\if@fancyplain \@fancyplainfalse +\def\fancyplain#1#2{\if@fancyplain#1\else#2\fi} + +% Command to reset various things in the headers: +% a.o. single spacing (taken from setspace.sty) +% and the catcode of ^^M (so that epsf files in the header work if a +% verbatim crosses a page boundary) +\def\fancy@reset{\restorecr + \def\baselinestretch{1}% + \ifx\undefined\@newbaseline% NFSS not present; 2.09 or 2e + \ifx\@currsize\normalsize\@normalsize\else\@currsize\fi% + \else% NFSS (2.09) present + \@newbaseline% + \fi} + +% Initialization of the head and foot text. + +\headrulewidth 0.4pt +\footrulewidth\z@ +\plainheadrulewidth\z@ +\plainfootrulewidth\z@ + +\lhead[\fancyplain{}{\sl\rightmark}]{\fancyplain{}{\sl\leftmark}} +% i.e. empty on ``plain'' pages \rightmark on even, \leftmark on odd pages +\chead{} +\rhead[\fancyplain{}{\sl\leftmark}]{\fancyplain{}{\sl\rightmark}} +% i.e. empty on ``plain'' pages \leftmark on even, \rightmark on odd pages +\lfoot{} +\cfoot{\rm\thepage} % page number +\rfoot{} + +% Put together a header or footer given the left, center and +% right text, fillers at left and right and a rule. +% The \lap commands put the text into an hbox of zero size, +% so overlapping text does not generate an errormessage. + +\def\@fancyhead#1#2#3#4#5{#1\hbox to\headwidth{\fancy@reset\vbox{\hbox +{\rlap{\parbox[b]{\headwidth}{\raggedright#2\strut}}\hfill +\parbox[b]{\headwidth}{\centering#3\strut}\hfill +\llap{\parbox[b]{\headwidth}{\raggedleft#4\strut}}}\headrule}}#5} + + +\def\@fancyfoot#1#2#3#4#5{#1\hbox to\headwidth{\fancy@reset\vbox{\footrule +\hbox{\rlap{\parbox[t]{\headwidth}{\raggedright#2\strut}}\hfill +\parbox[t]{\headwidth}{\centering#3\strut}\hfill +\llap{\parbox[t]{\headwidth}{\raggedleft#4\strut}}}}}#5} + +\def\headrule{{\if@fancyplain\headrulewidth\plainheadrulewidth\fi +\hrule\@height\headrulewidth\@width\headwidth \vskip-\headrulewidth}} + +\def\footrule{{\if@fancyplain\footrulewidth\plainfootrulewidth\fi +\vskip-0.3\normalbaselineskip\vskip-\footrulewidth +\hrule\@width\headwidth\@height\footrulewidth\vskip0.3\normalbaselineskip}} + +\def\ps@fancy{ +\def\@mkboth{\protect\markboth} +\@ifundefined{chapter}{\def\sectionmark##1{\markboth +{\uppercase{\ifnum \c@secnumdepth>\z@ + \thesection\hskip 1em\relax \fi ##1}}{}} +\def\subsectionmark##1{\markright {\ifnum \c@secnumdepth >\@ne + \thesubsection\hskip 1em\relax \fi ##1}}} +{\def\chaptermark##1{\markboth {\uppercase{\ifnum \c@secnumdepth>\m@ne + \@chapapp\ \thechapter. \ \fi ##1}}{}} +\def\sectionmark##1{\markright{\uppercase{\ifnum \c@secnumdepth >\z@ + \thesection. \ \fi ##1}}}} +\ps@@fancy +\global\let\ps@fancy\ps@@fancy +\headwidth\textwidth} +\def\ps@fancyplain{\ps@fancy \let\ps@plain\ps@plain@fancy} +\def\ps@plain@fancy{\@fancyplaintrue\ps@@fancy} +\def\ps@@fancy{ +\def\@oddhead{\@fancyhead\@lodd\@olhead\@ochead\@orhead\@rodd} +\def\@oddfoot{\@fancyfoot\@lodd\@olfoot\@ocfoot\@orfoot\@rodd} +\def\@evenhead{\@fancyhead\@rodd\@elhead\@echead\@erhead\@lodd} +\def\@evenfoot{\@fancyfoot\@rodd\@elfoot\@ecfoot\@erfoot\@lodd} +} +\def\@lodd{\if@reversemargin\hss\else\relax\fi} +\def\@rodd{\if@reversemargin\relax\else\hss\fi} + +\let\latex@makecol\@makecol +\def\@makecol{\let\topfloat\@toplist\let\botfloat\@botlist\latex@makecol} +\def\iftopfloat#1#2{\ifx\topfloat\empty #2\else #1\fi} +\def\ifbotfloat#1#2{\ifx\botfloat\empty #2\else #1\fi} +\def\iffloatpage#1#2{\if@fcolmade #1\else #2\fi} diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/graphic.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/graphic.tex new file mode 100644 index 00000000000..2f4d88d2761 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/graphic.tex @@ -0,0 +1,534 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +\setcounter{chapter}{4} +\newcommand{\graphicscompanion}{\emph{The \LaTeX{} Graphics Companion}~\cite{graphicscompanion}} +\newcommand{\hobby}{\emph{A User's Manual for \MP{}}~\cite{metapost}} +\newcommand{\hoenig}{\emph{\TeX{} Unbound}~\cite{unbound}} +\newcommand{\graphicsinlatex}{\emph{Graphics in \LaTeXe{}}~\cite{ursoswald}} + +\chapter{Функцийн график байгуулах} +\label{chap:graphics} + +\begin{intro} +Ихэнх хімііс \LaTeX-г текст бэлтгэхэд ашигладаг. Зургийг агууламж, бітцийн холбоогійгээр зурах нь амар хэдий ч \LaTeX\ дээр іінийг хязгаарлагдмал хірээнд тусгай тушаалын тусламжтайгаар зурж болдог. Тіінээс гадна \LaTeX-д, тэдгээр хязгаарлагдмал байдлыг н°х°хійц олон тооны нэмэлт °рг°тг°ліід зохиогдсон байдаг б°г°°д энэ білэгт тэдгээрийн ц°°н хэдтэй танилцана. +\end{intro} + +\section{Тойм} + +\LaTeX-д зургийг \ei{picture} хірээллийн тусламжтайгаар боловсруулдаг. Энэ талаарх дэлгэрэнгійг \manual\ товхимлоос авч болно. Нэг талаар, тойргийн радиусын утгыг т°дийгій шугамын налууг нарийвчлан тогтооход нэлээд т°в°гтэй хэдий ч н°г°° талаар, \LaTeXe-ийн \ei{picture} хірээлэлд \ci{qbezier} тушаал (``\texttt{q}'' гэж ``квадрат'' гэсэн утгатай) агуулагдах б°г°°д тэрхіі Безьегийн квадрат мурийг ашиглан, хэдийгээр энэ нь математик тооцоо шаардах боловч тойрог, эллипс болон гинжин шугам гэх мэтийн мурийнуудыг илэрхийлж болдог. Тіінчлэн Java мэтийн программчлалын хэліідийг, \LaTeX\ оролтын файлаас \ci{qbezier} функцийг дірслэхэд ашиглаж болдгоос \ei{picture} хірээлэл хэчнээн хічирхэг болох нь харагдана. + +Зургийг \LaTeX\ дээр программчлах явдал нь нэлээд хязгаарлагдмал т°дийгій ажиллагаа их шаарддаг ч іігээр бэлтгэсэн баримт нь байтаар хэмжигдэхійц ``багахан'' хэмжээ эзэлдэг, нэмэлт зургийн файл оруулах шаардлагагій байдаг зэрэг ашиглахад хіргэдэг давуу тал ц°°нгій ажээ. + +\pai{epic}, \pai{eepic} (\companion-д дурдсанчлан) ба \pai{pstricks} гэх багцууд нь \ei{picture} хірээллийн хязгаарлагдмал байдлыг халж \LaTeX-ийн зурах чадварыг сайжруулахад тусална. + +Эхний хојр багц нь \ei{picture} хірээлэлд тулгуурлан тііний чадавхыг бэхжіілэхэд зориулагдсан бол \pai{pstricks} багц нь °°рийн \ei{pspicture} хірээлэлд зориулагджээ. \pai{pstricks} багцын чадавх нь \PSi{}-ийн боломжийг ашиглахад тулгуурладаг. М°н т°р°л бірийн зориулалттайгаар олон тооны багцууд зохиогдсон байдгаас тэдний нэг болох \texorpdfstring{\Xy}{Xy}-pic багцын талаар энэ білгийн т°гсг°лд тайлбарлах болно. Эдгээр багцуудыг \graphicscompanion{} (\companion\ биш) товхимолд нарийвчлан тайлбарласан байдаг. + +\LaTeX-ийн хамгийн хічирхэг зургийн хэрэгсліідийн нэг нь Доналд Кнутийн \MF-ийн ижил болох \MP{} б°г°°д энэ нь \MF-ийн математик боловсруулалт біхий программчлалын хэл, тііний чадавхад тулгуурласан байдаг, тэрээр цэгэн (bitmap) бус \LaTeX-д ашиглаж болох encapsulated \PSi{} зураг іісгэдгээрээ \MF-оос ялгаатай. Тііний танилцуулгыг \hobby, ашиглах зааврыг \cite{ursoswald} товхимлуудаас тус тус ізнэ іі. + +\hoenig{} товхимолд \LaTeX{} болон \TeX{} дээр зураг (фонт) зурах аргачлалыг дэлгэрэнгій тайлбарласан байдаг. + +\section{\texttt{picture} хірээлэл} +\secby{Урс Освальд (Urs Oswald)}{osurs@bluewin.ch} + +\subsection{“ндсэн тушаалууд} + +Дараах хојр тушаалын аль нэгээр \ei{picture} хірээллийг\footnote{picture хірээлэл нь нэмэлт багц ашиглахгійгээр стандарт \LaTeXe{} багцын хайрцаглах горимоор ажилладаг.} илэрхийлнэ +\begin{lscommand} +\ci{begin}\verb|{picture}(|$x,y$\verb|)|\ldots\ci{end}\verb|{picture}| +\end{lscommand} +\noindent буюу +\begin{lscommand} +\ci{begin}\verb|{picture}(|$x,y$\verb|)(|$x_0,y_0$\verb|)|\ldots\ci{end}\verb|{picture}| +\end{lscommand} +$x,\,y,\,x_0,\,y_0$ тоонууд нь доорх тушаалаар °°рчилж болох (\ei{picture} хірээллээс бусад) \ci{unitlength} хэмжигдэхіінээр утгаа авна +\begin{lscommand} +\ci{setlength}\verb|{|\ci{unitlength}\verb|}{1.2cm}| +\end{lscommand} +\ci{unitlength}-ийн індсэн утга нь \texttt{1pt}. Эхний хос $(x,y)$ нь зургийн тэгш °нц°гт мужийг, тогтоосон °нд°р °рг°нтэйг°°р авах б°г°°д харин туслах чанарын хојр дахь хос $(x_0,y_0)$ нь сонгосон тэгш °нц°гт мужийг зіін доош нь тогтоосон °нд°р °рг°ний хэмжээгээр сунгана. + +Зургийн ихэнх тушаалууд дараах хојр т°рлийн аль нэгээр бичигддэг +\begin{lscommand} +\ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|){|\emph{объект}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent эсвэл +\begin{lscommand} +\ci{multiput}\verb|(|$x,y$\verb|)(|$\Delta x,\Delta y$\verb|){|$n$\verb|}{|\emph{объект}\verb|}|\end{lscommand} +Безьегийн мурийн хувьд онцлог, энэ нь дараах тушаалаар зурагдана +\begin{lscommand} +\ci{qbezier}\verb|(|$x_1,y_1$\verb|)(|$x_2,y_2$\verb|)(|$x_3,y_3$\verb|)| +\end{lscommand} +\newpage + +\subsection{Хэрчміід} +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{5cm} +\begin{picture}(1,1) + \put(0,0){\line(0,1){1}} + \put(0,0){\line(1,0){1}} + \put(0,0){\line(1,1){1}} + \put(0,0){\line(1,2){.5}} + \put(0,0){\line(1,3){.3333}} + \put(0,0){\line(1,4){.25}} + \put(0,0){\line(1,5){.2}} + \put(0,0){\line(1,6){.1667}} + \put(0,0){\line(2,1){1}} + \put(0,0){\line(2,3){.6667}} + \put(0,0){\line(2,5){.4}} + \put(0,0){\line(3,1){1}} + \put(0,0){\line(3,2){1}} + \put(0,0){\line(3,4){.75}} + \put(0,0){\line(3,5){.6}} + \put(0,0){\line(4,1){1}} + \put(0,0){\line(4,3){1}} + \put(0,0){\line(4,5){.8}} + \put(0,0){\line(5,1){1}} + \put(0,0){\line(5,2){1}} + \put(0,0){\line(5,3){1}} + \put(0,0){\line(5,4){1}} + \put(0,0){\line(5,6){.8333}} + \put(0,0){\line(6,1){1}} + \put(0,0){\line(6,5){1}} +\end{picture} +\end{example} +Хэрчмийг зурахдаа доорх тушаалыг ашиглана +\begin{lscommand} +\ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|){|\ci{line}\verb|(|$x_1,y_1$\verb|){|$урт$\verb|}}| +\end{lscommand} +\ci{line} тушаал нь хојр т°рлийн хувьсагч авдаг: +\begin{enumerate} + \item векторын чиглэл, + \item урт. +\end{enumerate} +Векторын чиглэл нь дараах біхэл тоон утгаар хязгаарлагдах ба +\[ + -6,\,-5,\,\ldots,\,5,\,6, +\] +харилцан энгийн тоонууд байна (1-ээс °°р ер°нхий хуваагчгій). Эхний квадрантад (тойргийн д°р°вний нэг) нийтдээ 25 боломжит ташуу шугам татагддаг б°г°°д тэдгээрийн урт нь \ci{unitlength}-ээс хамаарна. Тэрхіі уртын хувьсах утга нь босоо хэрчмийн хувьд босоо тэнхлэгийн дагуу, бусад тохиолдолд хэвтээ тэнхлэгийн дагуу тооцогддог. + +\subsection{Векторууд} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{0.75mm} +\begin{picture}(60,40) + \put(30,20){\vector(1,0){30}} + \put(30,20){\vector(4,1){20}} + \put(30,20){\vector(3,1){25}} + \put(30,20){\vector(2,1){30}} + \put(30,20){\vector(1,2){10}} + \thicklines + \put(30,20){\vector(-4,1){30}} + \put(30,20){\vector(-1,4){5}} + \thinlines + \put(30,20){\vector(-1,-1){5}} + \put(30,20){\vector(-1,-4){5}} +\end{picture} +\end{example} +Векторыг дараах тушаалаар зурна +\begin{lscommand} +\ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|){|\ci{vector}\verb|(|$x_1,y_1$\verb|){|$урт$\verb|}}| +\end{lscommand} +Векторын хувьд векторын чиглэлийн компонентууд нь хэрчмийг бодвол арай хязгаарлагдмал біхэл тоон утгад хамаарна +\[ + -4,\,-3,\,\ldots,\,3,\,4. +\] +Компонентууд нь харилцан энгийн тоонууд байна (1-ээс °°р ер°нхий хуваагчгій). Дээрх жишээнд \ci{thicklines} тушаал нь зіін дээд векторыг илэрхийлэхэд ашиглагдаж байгаа нь анзаарагдана. + +\subsection{Тойргууд} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{1mm} +\begin{picture}(60, 40) + \put(20,30){\circle{1}} + \put(20,30){\circle{2}} + \put(20,30){\circle{4}} + \put(20,30){\circle{8}} + \put(20,30){\circle{16}} + \put(20,30){\circle{32}} + + \put(40,30){\circle{1}} + \put(40,30){\circle{2}} + \put(40,30){\circle{3}} + \put(40,30){\circle{4}} + \put(40,30){\circle{5}} + \put(40,30){\circle{6}} + \put(40,30){\circle{7}} + \put(40,30){\circle{8}} + \put(40,30){\circle{9}} + \put(40,30){\circle{10}} + \put(40,30){\circle{11}} + \put(40,30){\circle{12}} + \put(40,30){\circle{13}} + \put(40,30){\circle{14}} + + \put(15,10){\circle*{1}} + \put(20,10){\circle*{2}} + \put(25,10){\circle*{3}} + \put(30,10){\circle*{4}} + \put(35,10){\circle*{5}} +\end{picture} +\end{example} +$(x,y)$ координат дээр т°втэй \emph{диаметр} гэсэн диаметртэй (радиус биш) тойргийг +\begin{lscommand} + \ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|){|\ci{circle}\verb|{|\emph{диаметр}\verb|}}| +\end{lscommand} +\noindent гэсэн тушаалаар зурах ба \ei{picture} хірээлэлд диаметрийн дээд утга нь 14\,мм байна. \ci{circle*} тушаалыг дугуй іісгэхэд ашиглана (битіі тойрог). + +М°н тойргийг дурын радиусаар байгуулах болон хэрчміідийг татахдаа \pai{eepic} эсвэл \pai{pstricks} нэмэлт багцуудыг ашиглах хэрэгтэй. Эдгээр багцын талаарх дэлгэрэнгій мэдээллийг \graphicscompanion\ товхимлоос ізээрэй. + +Гэхдээ \ei{picture} хірээлэлд тойрог болон эллипсийг дурын диаметртэйгээр байгуулахын тулд квадрат Безьегийн мурий ашиглаж болно. “інд гагцхіі тооцоо хэрэгтэй. Жишээ болон Java source файлыг \graphicsinlatex\ товхимлоос ізнэ іі. + +\subsection{Текст ба томьјонууд} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{0.8cm} +\begin{picture}(6,5) + \thicklines + \put(1,0.5){\line(2,1){3}} + \put(4,2){\line(-2,1){2}} + \put(2,3){\line(-2,-5){1}} + \put(0.7,0.3){$A$} + \put(4.05,1.9){$B$} + \put(1.7,2.95){$C$} + \put(3.1,2.5){$a$} + \put(1.3,1.7){$b$} + \put(2.5,1.05){$c$} + \put(0.3,4){$F= + \sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}$} + \put(3.5,0.4){$\displaystyle + s:=\frac{a+b+c}{2}$} +\end{picture} +\end{example} +Дээрх жишээгээр \ei{picture} хірээлэлд \ci{put} тушаалыг ашиглан текст ба томьјог хэрхэн оруулж болохыг харуулжээ. + +\subsection{\ci{multiput} ба \ci{linethickness}} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{2mm} +\begin{picture}(30,20) + \linethickness{0.075mm} + \multiput(0,0)(1,0){26}% + {\line(0,1){20}} + \multiput(0,0)(0,1){21}% + {\line(1,0){25}} + \linethickness{0.15mm} + \multiput(0,0)(5,0){6}% + {\line(0,1){20}} + \multiput(0,0)(0,5){5}% + {\line(1,0){25}} + \linethickness{0.3mm} + \multiput(5,0)(10,0){2}% + {\line(0,1){20}} + \multiput(0,5)(0,10){2}% + {\line(1,0){25}} +\end{picture} +\end{example} +“інд +\begin{lscommand} + \ci{multiput}\verb|(|$x,y$\verb|)(|$\Delta x,\Delta y$\verb|){|$n$\verb|}{|\emph{объект}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent тушаал нь дараах 4 хувьсагчтай: эхлэлийн цэг, нэг объектоос н°г°°д шилжих шилжилтийн вектор, +объектын тоо, м°н зурах объект тус тус болно. \ci{linethickness} тушаалыг тахир хэрчим болон тойргоос бусад хэвтээ босоо хэрчимд ашиглаж болно. Гэхдээ Безьегийн квадрат мурийд ашиглаж бас болно! + +\subsection{Зууван дірсіід} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{0.75cm} +\begin{picture}(6,4) + \linethickness{0.075mm} + \multiput(0,0)(1,0){7}% + {\line(0,1){4}} + \multiput(0,0)(0,1){5}% + {\line(1,0){6}} + \thicklines + \put(2,3){\oval(3,1.8)} + \thinlines + \put(3,2){\oval(3,1.8)} + \thicklines + \put(2,1){\oval(3,1.8)[tl]} + \put(4,1){\oval(3,1.8)[b]} + \put(4,3){\oval(3,1.8)[r]} + \put(3,1.5){\oval(1.8,0.4)} +\end{picture} +\end{example} +$(x,y)$ цэгт т°втэй, $w$ урттай $h$ °нд°ртэй зууван дірсийг +\begin{lscommand} + \ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|){|\ci{oval}\verb|(|$w,h$\verb|)}| +\end{lscommand} +\noindent эсвэл +\begin{lscommand} + \ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|){|\ci{oval}\verb|(|$w,h$\verb|)[|\emph{байрлал}\verb|]}| +\end{lscommand} +\noindent тушаалаар байгуулж болно. \emph{байрлалыг}, ``дээд'', ``доод'', ``зіін'', ``баруун'' чигийг т°л°°л°х \texttt{b}, \texttt{t}, \texttt{l}, \texttt{r} гэсэн хувьсагчуудын хослолоор дээрх жишээнд ізіілсэн шиг сонгож болно. + +Шугамын °рг°нийг \ci{linethickness}\verb|{|\emph{урт}\verb|}| эсвэл \ci{thinlines} болон \ci{thicklines} гэх хојр т°рлийн тушаалаар тохируулна. Хэвтээ босоо хэрчмийн (м°н Безьегийн квадрат мурий) хувьд \ci{linethickness}\verb|{|\emph{урт}\verb|}| тушаал ійлчлэх бол \ci{thinlines} болон \ci{thicklines} тушаалууд нь тахир хэрчим ялангуяа тойрог болон зууван дірсіідэд ійлчилнэ. + +\subsection{Хавтасны зургийг давтан хэрэглэх} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{0.5mm} +\begin{picture}(120,168) +\newsavebox{\foldera} +\savebox{\foldera} + (40,32)[bl]{% тодорхойлолт + \multiput(0,0)(0,28){2} + {\line(1,0){40}} + \multiput(0,0)(40,0){2} + {\line(0,1){28}} + \put(1,28){\oval(2,2)[tl]} + \put(1,29){\line(1,0){5}} + \put(9,29){\oval(6,6)[tl]} + \put(9,32){\line(1,0){8}} + \put(17,29){\oval(6,6)[tr]} + \put(20,29){\line(1,0){19}} + \put(39,28){\oval(2,2)[tr]} +} +\newsavebox{\folderb} +\savebox{\folderb} + (40,32)[l]{% тодорхойлолт + \put(0,14){\line(1,0){8}} + \put(8,0){\usebox{\foldera}} +} +\put(34,26){\line(0,1){102}} +\put(14,128){\usebox{\foldera}} +\multiput(34,86)(0,-37){3} + {\usebox{\folderb}} +\end{picture} +\end{example} +Хавтасны зургийг дараах тушаалаар \emph{зарлаж} +\begin{lscommand} + \ci{newsavebox}\verb|{|\emph{нэр}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent доорх тушаалаар \emph{тодорхойлох} ба +\begin{lscommand} + \ci{savebox}\verb|{|\emph{нэр}\verb|}(|\emph{°рг°н,°нд°р}\verb|)[|\emph{байрлал}\verb|]{|\emph{агууламж}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent агуулагдах зургаа дараах тушаалаар \emph{байршуулна} +\begin{lscommand} + \ci{put}\verb|(|$x,y$\verb|)|\ci{usebox}\verb|{|\emph{нэр}\verb|}| +\end{lscommand} + +\emph{Байрлал} заах хувьсагчийг тухайн хайрцгийн `бусад хайрцагтай холбогдох цэгийг' заахад ашиглах б°г°°д дээрх жишээнд іінийг зіінд доод буланд байрлуулсан тул \texttt{bl} хэмээн тэмдэглэжээ. Бусад байрлалыг \texttt{t}op болон \texttt{r}ight гэж тодорхойлж болно. + +\emph{Нэр} хэмээх іл хамаарах хувьсагч нь \LaTeX{} тушаалын т°р°лд хамаарна (дээрх жишээнд ташуу зураастайгаар орсон). Хавтасны зургууд бие биендээ агуулагдаж болно: Энэхіі жишээнд, \ci{foldera} нь \ci{folderb}-г илэрхийлэхэд ашиглагдаж байна. + +\ci{line} тушаал нь ойролцоогоор 3\,мм-ээс бага урттай хэрчмийг дірслэх боломжгій байдаг тул ііний оронд \ci{oval} тушаалыг ашиглах шаардлага гарсан байна. + +\subsection{Безьегийн квадрат мурий} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{0.8cm} +\begin{picture}(6,4) + \linethickness{0.075mm} + \multiput(0,0)(1,0){7} + {\line(0,1){4}} + \multiput(0,0)(0,1){5} + {\line(1,0){6}} + \thicklines + \put(0.5,0.5){\line(1,5){0.5}} + \put(1,3){\line(4,1){2}} + \qbezier(0.5,0.5)(1,3)(3,3.5) + \thinlines + \put(2.5,2){\line(2,-1){3}} + \put(5.5,0.5){\line(-1,5){0.5}} + \linethickness{1mm} + \qbezier(2.5,2)(5.5,0.5)(5,3) + \thinlines + \qbezier(4,2)(4,3)(3,3) + \qbezier(3,3)(2,3)(2,2) + \qbezier(2,2)(2,1)(3,1) + \qbezier(3,1)(4,1)(4,2) +\end{picture} +\end{example} +Дээрх жишээнээс, тойргийг, 4 хэсэг Безьегийн квадрат мурийд хуваах нь хангалтгій, дор хаяж 8 хэсэгт хуваах шаардлагатай нь харагдаж байна. Уг зурагт \ci{linethickness} тушаалын хэвтээ буюу босоо шугам дахь ійлчлэл болон \ci{thinlines} ба \ci{thicklines} тушаалуудын тахир шугам дахь ійлчлэліідийг, м°н дээрх хојр тушаал нь Безьегийн квадрат мурийн хувьд °мн° зарлагдсан утгаа хічингій болгоход н°л°°лж болохыг тус тус ізіілжээ. + +$P_1=(x_1,\,y_1),\,P_2=(x_2,\,y_2)$ гэдгээр Безьегийн квадрат мурийн т°гсг°лийн цэгіідийг, $m_1,\,m_2$ гэдгээр харгалзах налууг тус тус тэмдэглэв. Тэгвэл завсрын т°в цэг $S=(x,\,y)$ нь дараах томьјогоор илэрхийлэгдэнэ +\begin{equation} \label{zwischenpunkt} + \left\{ + \begin{array}{rcl} + x & = & \displaystyle \frac{m_2 x_2-m_1x_1-(y_2-y_1)}{m_2-m_1}, \\ + y & = & y_i+m_i(x-x_i)\qquad (i=1,\,2). + \end{array} + \right. +\end{equation} +\noindent \ci{qbezier} тушаалын Java программ дээрх боловсруулалтыг \graphicsinlatex\ товхимлоос сонирхож болно. + +\subsection{Гинжин шугам} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{1cm} +\begin{picture}(4.3,3.6)(-2.5,-0.25) +\put(-2,0){\vector(1,0){4.4}} +\put(2.45,-.05){$x$} +\put(0,0){\vector(0,1){3.2}} +\put(0,3.35){\makebox(0,0){$y$}} +\qbezier(0.0,0.0)(1.2384,0.0) + (2.0,2.7622) +\qbezier(0.0,0.0)(-1.2384,0.0) + (-2.0,2.7622) +\linethickness{.075mm} +\multiput(-2,0)(1,0){5} + {\line(0,1){3}} +\multiput(-2,0)(0,1){4} + {\line(1,0){4}} +\linethickness{.2mm} +\put( .3,.12763){\line(1,0){.4}} +\put(.5,-.07237){\line(0,1){.4}} +\put(-.7,.12763){\line(1,0){.4}} +\put(-.5,-.07237){\line(0,1){.4}} +\put(.8,.54308){\line(1,0){.4}} +\put(1,.34308){\line(0,1){.4}} +\put(-1.2,.54308){\line(1,0){.4}} +\put(-1,.34308){\line(0,1){.4}} +\put(1.3,1.35241){\line(1,0){.4}} +\put(1.5,1.15241){\line(0,1){.4}} +\put(-1.7,1.35241){\line(1,0){.4}} +\put(-1.5,1.15241){\line(0,1){.4}} +\put(-2.5,-0.25){\circle*{0.2}} +\end{picture} +\end{example} + +Дээрх жишээнд $y=\cosh x -1$ гинжин шугамын тэгш хэмийн хагасыг Безьегийн квадрат мурийгаар ойролцоолоход мурийн баруун хагас нь \((2,\,2.7622)\) цэгээр т°гс°ж, хазайлтын утга нь \(m=3.6269\) болж байна. “інд (\ref{zwischenpunkt}) томьјог ашиглаж завсрын т°в цэгийг олбол $(1.2384,\,0)$ ба $(-1.2384,\,0)$ болно. +Гинжин шугамын \emph{бодит} цэгіідийг хэрээсээр тэмдэглэв. Алдаа нь бага зэрэг мэдэгдэхійц, нэг хувиас бага. + +Энэ жишээнд \verb|\begin{picture}| тушаалын дурын іл хамаарах хувьсагчийн (optional argument) хэрэглээг голчлон ізіілжээ. Уг график ``математикийн'' координатад дараах тушаалаар тодорхойлогдоод +\begin{lscommand} + \ci{begin}\verb|{picture}(4.3,3.6)(-2.5,-0.25)| +\end{lscommand} +\noindent тііний зіін доод булан (дугараг хараар тэмдэглэгдсэн) $(-2.5,-0.25)$ координатад тэмдэглэгдэж байна. + +\subsection{Харьцангуйн тусгай онол дахь хурдавчлал} + +\begin{example} +\setlength{\unitlength}{0.8cm} +\begin{picture}(6,4)(-3,-2) + \put(-2.5,0){\vector(1,0){5}} + \put(2.7,-0.1){$\chi$} + \put(0,-1.5){\vector(0,1){3}} + \multiput(-2.5,1)(0.4,0){13} + {\line(1,0){0.2}} + \multiput(-2.5,-1)(0.4,0){13} + {\line(1,0){0.2}} + \put(0.2,1.4) + {$\beta=v/c=\tanh\chi$} + \qbezier(0,0)(0.8853,0.8853) + (2,0.9640) + \qbezier(0,0)(-0.8853,-0.8853) + (-2,-0.9640) + \put(-3,-2){\circle*{0.2}} +\end{picture} +\end{example} +Безьегийн хојр мурийн т°в цэгіідийг (\ref{zwischenpunkt}) томьјогоор тооцоолж, эерэг мужийн утгуудыг $P_1=(0,\,0),\,m_1=1$ ба $P_2=(2,\,\tanh 2),\,m_2=1/\cosh^2 2$ гэж олжээ. Уг зургийг математикийн зохих координатад тодорхойлж, зіін доод буланг $(-3,-2)$ гэсэн координатад (дугараг хараар) тэмдэглэв. + +\section{TikZ \& PGF график багц} + +\LaTeX{} дээр нягтралаа хадгалагч вектор зургийг боловсруулж болох ба PGF багц нь зургийг хялбар тушаалын тусламжтайгаар хэд хэдэн давхаргуудаар бітээх бололцоог олгоно. PGF багцад 500+ ніір біхий баримт \cite{pgfplots} дагалддаг. Энд бид з°вх°н уг багцын талаар товчхон судлах болно. + +PGF багцын °нд°р т°вшний хандалтат функціідийг ашиглахын тулд \pai{tikz} багцыг дуудах хэрэгтэй ба ингэснээр зургийг, \ei{tikzpicture} хірээлэлд °нд°р боловсруулалт біхий тушаалуудаар зурах боломж бірдэнэ. +\begin{example} +\begin{tikzpicture}[scale=3] + \clip (-0.1,-0.2) + rectangle (1.8,1.2); + \draw[step=.25cm,gray,very thin] + (-1.4,-1.4) grid (3.4,3.4); + \draw (-1.5,0) -- (2.5,0); + \draw (0,-1.5) -- (0,1.5); + \draw (0,0) circle (1cm); + \filldraw[fill=green!20!white, + draw=green!50!black] + (0,0) -- (3mm,0mm) + arc (0:30:3mm) -- cycle; +\end{tikzpicture} +\end{example} +Хэрэв та программчлалын ямар нэгэн хэл мэддэг бол цэгтэй таслал нь (\texttt{;}) командуудыг °°р хооронд нь тусгаарлахад хэрэглэгдэж байгааг т°в°ггійхэн ойлгоно. Доорх жишээ зургийн кодын эхлэлд \ci{usetikzlibrary} тушаалыг зарласнаар, бага зэргийн мурийлттай хайрцгийг байгуулахад ашиглагдах зургийн нэмэлт боломжийг бірдіілж байна. +\begin{example} +\usetikzlibrary{% + decorations.pathmorphing} +\begin{tikzpicture}[ + decoration={bent,aspect=.3}] + \draw [decorate,fill=lightgray] + (0,0) rectangle (5.5,2); + \node[circle,draw] + (A) at (.5,.5) {A}; + \node[circle,draw] + (B) at (5,1.5) {B}; + \draw[->,decorate] (A) -- (B); + \draw[->,decorate] (B) -- (A); +\end{tikzpicture} +\end{example} + +Программчлалын хэлний номуудад байдаг диаграммыг хіртэл зурах боломжтой. Уг диаграммыг зурах код нь нісэр болох тул з°вх°н ір дінг нь ізііллээ. Энэ диаграммыг зурах дэлгэрэнгій зааварчилгыг PGF баримтаас авч болно. + +\begin{center} +\begin{tikzpicture}[point/.style={coordinate},thick,draw=black!50,>=stealth', + tip/.style={->,shorten >=1pt},every join/.style={rounded corners}, + skip loop/.style={to path={-- ++(0,#1) -| (\tikztotarget)}}, + hv path/.style={to path={-| (\tikztotarget)}}, + vh path/.style={to path={|- (\tikztotarget)}}, + terminal/.style={ + rounded rectangle, + minimum size=6mm, + thick,draw=black!50, + top color=white,bottom color=black!20, + font=\ttfamily\tiny}, + nonterminal/.style={ + rectangle, + minimum size=6mm, + thick, + draw=red!50!black!50, % 50% red and 50% black, + top color=white, % a shading that is white at the top... + bottom color=red!50!black!20, % and something else at the bottom + font=\itshape\tiny}] +\matrix[column sep=4mm] { + % First row: + & & & & & & & & & & & \node (plus) [terminal] {+};\\ + % Second row: + \node (p1) [point] {}; & \node (ui1) [nonterminal] {unsigned integer}; & + \node (p2) [point] {}; & \node (dot) [terminal] {.}; & + \node (p3) [point] {}; & \node (digit) [terminal] {digit}; & + \node (p4) [point] {}; & \node (p5) [point] {}; & + \node (p6) [point] {}; & \node (e) [terminal] {E}; & + \node (p7) [point] {}; & & + \node (p8) [point] {}; & \node (ui2) [nonterminal] {unsigned integer}; & + \node (p9) [point] {}; & \node (p10) [point] {};\\ + % Third row: + & & & & & & & & & & & \node (minus)[terminal] {-};\\ +}; +{ [start chain] + \chainin (p1); + \chainin (ui1) [join=by tip]; + \chainin (p2) [join]; + \chainin (dot) [join=by tip]; + \chainin (p3) [join]; + \chainin (digit) [join=by tip]; + \chainin (p4) [join]; + { [start branch=digit loop] + \chainin (p3) [join=by {skip loop=-6mm,tip}]; + } + \chainin (p5) [join,join=with p2 by {skip loop=6mm,tip}]; + \chainin (p6) [join]; + \chainin (e) [join=by tip]; + \chainin (p7) [join]; + { [start branch=plus] + \chainin (plus) [join=by {vh path,tip}]; + \chainin (p8) [join=by {hv path,tip}]; + } + { [start branch=minus] + \chainin (minus) [join=by {vh path,tip}]; + \chainin (p8) [join=by {hv path,tip}]; + } + \chainin (p8) [join]; + \chainin (ui2) [join=by tip]; + \chainin (p9) [join,join=with p6 by {skip loop=-11mm,tip}]; + \chainin (p10) [join=by tip]; +} +\end{tikzpicture} +\end{center} + +\pagebreak +Тоон °г°гд°л болон функц агуулсан т°р°л бірийн диаграмм зургуудыг \pai{pgfplot} багцын тусламжтайгаар зурах б°г°°д энд функцийг інэлэхэд \texttt{gnuplot} тушаалыг ашиглаж бас болно. + +%%% Local Variables: +%%% TeX-master: "lshort.tex" +%%% mode: flyspell +%%% TeX-PDF-mode: t +%%% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-a5.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-a5.tex new file mode 100644 index 00000000000..cfe096db3fd --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-a5.tex @@ -0,0 +1,10 @@ +\documentclass[a5paper,dvips,twoside,9pt]{extbook} +\usepackage[mongolian]{mylayout} +\usepackage[left=1.7cm,right=2.2cm,top=2cm,bottom=1.5cm]{geometry} +\input{lshort-base.tex} + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-base.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-base.tex new file mode 100644 index 00000000000..0e6b317e4ba --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-base.tex @@ -0,0 +1,109 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Main Input File of the LaTeX2e Introduction +% $Id: lshort-base.tex 171 2008-09-24 13:05:00Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% lshort.tex - The not so short introduction to LaTeX +% by Tobias Oetiker +% oetiker@ee.ethz.ch +% +% based on LKURTZ.TEX Uni Graz & TU Wien, 1987 +%----------------------------------------------------------------------- +% +% To compile lshort, you need TeX 3.x, LaTeX and makeindex +% +% The sources files of the Intro are: +% lshort.tex (this file), +% titel.tex, contrib.tex, biblio.tex +% things.tex, typeset.tex, math.tex, lssym.tex, spec.tex, +% lshort.sty, fancyheadings.sty +% +% Further the verbatim.sty and the layout.sty +% from the LaTeX Tools distribution is +% required. +% +% +% To print the AMS symbols you need the AMS fonts and the packages +% amsfonts, eufrak and eucal from (AMS LaTeX 1.2) +% +% --------------------------------------------------------------------- + + +\usepackage{ifpdf} +\ifpdf +\usepackage{thumbpdf} +\pdfcompresslevel=9 +\RequirePackage[colorlinks,hyperindex,plainpages=false]{hyperref} +\def\pdfBorderAttrs{/Border [0 0 0] } % No border arround Links +\else +\RequirePackage[plainpages=true,unicode=true]{hyperref} +\usepackage{color} +\fi + +\usepackage{lshort} +\usepackage{makeidx,shortvrb,latexsym} + +% +% This document is ``public domain''. It may be printed and +% distributed free of charge in its original form (including the +% list of authors). If it is changed or if parts of it are used +% within another document, then the author list must include +% all the original authors AND that author (those authors) who +% has (have) made the changes. +% +% Original Copyright H.Partl, E.Schlegl, and I.Hyna (1987). +% English Version Copyright by Tobias Oetiker (1994,1995), +% +% --------------------------------------------------------------------- +% +% +% Formats also with\textt{letterpaper} option, but the pagebreaks might not +% fall as nicely. +% +% To produce a A5 booklet, use a tool like pstops or dvitodvi +% to past them together in the right order. Most dvi printer drivers +% can shrink the resulting output to fit on a A4 sheet. +% +\makeindex +\typeout{Copyright T.Oetiker, H.Partl, E.Schlegl, I.Hyna} + +\DeclareMathOperator{\argh}{argh} +\DeclareMathOperator*{\nut}{Nut} + + +\begin{document} +\selectlanguage{mongolian} +\frontmatter +\include{title} +\include{contrib} +\include{overview} +\tableofcontents +\listoffigures +\listoftables +\enlargethispage{\baselineskip} +\mainmatter +\include{things} +\include{typeset} +\include{math} +\include{lssym} +\include{spec} +\include{graphic} +\include{custom} +\include{appendix} +\backmatter +\include{biblio} +\refstepcounter{chapter} +\addcontentsline{toc}{chapter}{Товъјг} +\printindex +\end{document} + + + + + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-mn.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-mn.tex new file mode 100644 index 00000000000..e7634a06a73 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort-mn.tex @@ -0,0 +1,9 @@ +\documentclass[11pt,a4paper,twoside]{book} +\usepackage[mn]{inputenc} +\usepackage[mongolian]{mylayout} +\input{lshort-base.tex} +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort.sty b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort.sty new file mode 100644 index 00000000000..bef519a1fab --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lshort.sty @@ -0,0 +1,325 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Special Commands for the LShort2e Introduction +% $Id: lshort.sty,v 1.2 2003/03/19 20:57:45 oetiker Exp $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% By Tobias Oetiker +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +%\errorcontextlines=10 + +%save pageref an label +\let\lsspageref\pageref +\ProvidesPackage{lshort} +\RequirePackage[english,frenchb,german,mongolian]{babel} +\RequirePackage{mflogo} +\RequirePackage{verbatim} +\RequirePackage{fancyhea} +\RequirePackage{calc} +\RequirePackage{lastpage} +\RequirePackage{amsmath,latexsym,amsthm} +\RequirePackage[psamsfonts]{amssymb} +\RequirePackage{cmmib57}% Use blueSky cmmib5 cmmib7 cmsy +\RequirePackage[all]{xy} +\RequirePackage[T1]{fontenc} +%\RequirePackage[latin1]{inputenc} +%\RequirePackage{lmodern} +%\RequirePackage{textcomp} +%\RequirePackage{type1cm}% remove size restrictions +%\RequirePackage{aeguill} +% some packages which draw a euro +\RequirePackage{textcomp} +% need some magic here to keep the original definition of rightarrow +\newcommand{\org@Rightarrow}{} +\let\org@Rightarrow\Rightarrow +\usepackage{marvosym} +\let\MVRightarrow\Rightarrow +\let\Rightarrow\org@Rightarrow +%%%% +\RequirePackage[gen]{eurosym} % redefines \EUR +\RequirePackage{eurosans} +\let\EUROSANS\euro +% marvosym defines \EUR, \EURtm, \EURhv and \EURcr (with \def), while europs +% uses \providecommand to define them :-( so let's first undefine them: +\let\EURtm\undefined +\let\EURhv\undefined +\let\EURcr\undefined +\RequirePackage{europs} +%\RequirePackage[mathcal]{euscript} +%\IfFileExists{eucal.sty} +% {\RequirePackage[psamsfonts]{eucal}} +% {\IfFileExists{euscript.sty} +% {\RequirePackage[mathcal]{euscript}}{}} + +\RequirePackage{url} +% Lets have some nice headings +% +\pagestyle{fancyplain} +\renewcommand{\chaptermark}[1]{\markboth{#1}{}} +\renewcommand{\sectionmark}[1]{\markright{\thesection{} #1}} +\lhead[\fancyplain{}{\bfseries\thepage}] + {\fancyplain{}{\bfseries\rightmark}} +\rhead[\fancyplain{}{\bfseries\leftmark}] + {\fancyplain{}{\bfseries\thepage}} +\cfoot[]{} +\RequirePackage{pgfplots} +\RequirePackage{tikz} +\usetikzlibrary{% + arrows,% + calc,% + fit,% + patterns,% + plotmarks,% + shapes.geometric,% + shapes.misc,% + shapes.symbols,% + shapes.arrows,% + shapes.callouts,% + shapes.multipart,% + shapes.gates.logic.US,% + shapes.gates.logic.IEC,% + er,% + automata,% + backgrounds,% + chains,% + topaths,% + trees,% + petri,% + mindmap,% + matrix,% + calendar,% + folding,% + fadings,% + through,% + positioning,% + scopes,% + decorations.fractals,% + decorations.shapes,% + decorations.text,% + decorations.pathmorphing,% + decorations.pathreplacing,% + decorations.footprints,% + decorations.markings,% + shadows} +\addtolength{\headheight}{1.6pt} +% +% +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Adapted from TeX FAQ +\renewcommand{\Email}{\begingroup \def\UrlLeft{<}\def\UrlRight{>} \urlstyle{tt}\Url} % email address +\def\mailto|#1|{\href{mailto:#1}{\Email|#1|}} % url to mail somewhere +\newcommand{\CTANref}{\begingroup \urlstyle{tt}\Url} % +\def\CTAN|#1|{\href{http://www.ctan.org/get/#1}{\CTANref|CTAN://#1|}} +\newcommand\Newsgroup{\begingroup \urlstyle{tt}\Url} % newsgroup +\let\URL\url % just a URL + +\newcommand{\PSi}{\textsc{PostScript}\index{PostScript@\textsc{PostScript}}} +\newcommand{\EPSi}{Encapsulated \textsc{PostScript}% +\index{Encapsulated PostScript@Encapsulated \textsc{PostScript}}% +\index{PostScript@\textsc{PostScript}!Encapsulated}% +} + +% Earlier paragraphs were separated by some space +% +%\setlength{\parindent}{0pt} +%\setlength{\parskip}{1.5ex plus 0.7ex minus 0.6ex} + +\newcommand{\manual}{\emph{\LaTeX{} Manual}~\cite{manual}} +\newcommand{\companion}{\emph{The \LaTeX{} Companion}~\cite{companion}} +\newcommand{\guide}{\emph{Local Guide}~\cite{local}} +\newcommand{\contrib}[3]{#1\quad\mailto|#2|{\small\\\quad\textit{#3}}\\[1ex]} +% +% Some commands for helping with INDEX creation +% +%\newcommand{\bs}{\symbol{'134}}%Print backslash +%\newcommand{\bs}{\ensuremath{\mathtt{\backslash}}}%Print backslash +% Index entry for a command (\cih for hidden command index +\newcommand{\eei}[1]{% +\index{°рг°тг°л!\texttt{#1}}\texttt{#1}} +% probably add handling of period like handling of \ in \ci +\newcommand{\fni}[1]{% +\index{фонт!#1@\texttt{\bs#1}}% +\index{#1@\texttt{\hspace*{-1.2ex}\bs #1}}\texttt{\bs #1}} +\newcommand{\cih}[1]{% +\index{тушаалууд!#1@\texttt{\bs#1}}% +\index{#1@\texttt{\hspace*{-1.2ex}\bs #1}}} +\newcommand{\ci}[1]{\cih{#1}\texttt{\bs #1}} +%Package +\newcommand{\paih}[1]{% +\index{багцууд!#1@\textsf{#1}}% +\index{#1@\textsf{#1}}} +\newcommand{\pai}[1]{% +\paih{#1}\textsf{#1}} +% Index entry for an environment +\newcommand{\ei}[1]{% +\index{хірээлліід!\texttt{#1}}% +\index{#1@\texttt{#1}}% +\texttt{#1}} +% Indexentry for a word (Word inserted into the text) +\newcommand{\wi}[1]{\index{#1}#1} +% +% Typesetting Commands +% +\newenvironment{lscommand}% + {\nopagebreak\par\small\addvspace{3.2ex plus 0.8ex minus 0.2ex}% + \vskip -\parskip + \noindent% + \begin{tabular}{|l|}\hline\rule{0pt}{1em}\ignorespaces}% + {\\\hline\end{tabular}\par\nopagebreak\addvspace{3.2ex plus 0.8ex + minus 0.2ex}% + \vskip -\parskip} +% +% Type setting Code Fragments +% +\newenvironment{code}{\begin{quote}}{\end{quote}} +% +% Intro Environment +\newenvironment{intro}{\sffamily}{\vspace*{2ex minus 1.5ex}} +% +\newcommand{\secby}[2]{\nopagebreak\par\addvspace{-1.5ex}% + \vskip -\parskip\noindent{\tiny Зохиогч #1 \mailto|#2|}\par\nopagebreak% + \addvspace{1ex plus 0.8ex minus 0.2ex}% + \vskip -\parskip\noindent\ignorespaces} +% +% propper bookmark entries in pdftex + +\ifx\hypersetup\undefined\else +\pdfstringdefDisableCommands{\edef\ci{\textbackslash}}% +\pdfstringdefDisableCommands{\edef\sim{\textasciitilde}}% +\pdfstringdefDisableCommands{\edef\circ{\textdegree}}% +\pdfstringdefDisableCommands{\edef\ldots{... }}% +\fi + +%\noindent\addvspace{1ex}\small #1 $<$\texttt{#2}$>$\par\addvspace{2ex}\noindnet\ignorespaces} +% +% +% Symbol Entry for Math Symbol Tables +% +\newcommand{\X}[1]{$#1$&\texttt{\string#1}\hspace*{1ex}} +% normal text .... +\newcommand{\SC}[1]{#1&\texttt{\string#1}\hspace*{1ex}} +% for accents in text mode +\newcommand{\A}[1]{#1&\texttt{\string#1}\hspace*{1ex}} +\newcommand{\B}[2]{#1#2&\texttt{\string#1{} #2}\hspace*{1ex}} + +\newcommand{\W}[2]{$#1{#2}$& + \texttt{\string#1}\texttt{\string{\string#2\string}}\hspace*{1ex}} +\newcommand{\Y}[1]{$\big#1$ &\texttt{\string#1}} % +% Mathsymbol Table +\newsavebox{\symbbox} +\newenvironment{symbols}[1]% +{\par\vspace*{2ex} +\renewcommand{\arraystretch}{1.1} +\begin{lrbox}{\symbbox} +\hspace*{4ex}\begin{tabular}{@{}#1@{}}}% +{\end{tabular}\end{lrbox}\makebox[\textwidth]{\usebox{\symbbox}}\par\medskip} +% +% Special Prep for AMS Symbols Printout +% Should work if AMS is not available +% + +%% we have no PS versions of the rsfs fonts ... so this is a nogo for pdf +%\ifx\HyPsd@pageref\undefined +\RequirePackage{mathrsfs} +%\fi +\RequirePackage{latexsym} +\RequirePackage[mathcal]{euscript} +% +% Print |--| to show a distance +% +\newcommand{\demowidth}[1]{\rule{0.3pt}{1.3ex}\rule{#1}{0.3pt}\rule{0.3pt}{1.3ex}} +% +% +% --- example ---- +% This is an environment to set LaTeX examples. +% On the left side the source text and on the +% right side the typeset text. +% +% \begin{example} +% \Large This is Large +% \end{example} +% This Part is stolen from the verbaim.sty by FMi +% +\newwrite\example@out +\newcounter{exacnt} +\setcounter{exacnt}{1} +\newlength{\savefboxrule} +\newlength{\savefboxsep} +\newlength{\outdent} +\setlength{\outdent}{1cm} +\addtolength{\headwidth}{\outdent} +\newenvironment{example}% +{\begingroup% Lets Keep the Changes Local + \@bsphack + \immediate\openout \example@out \jobname.exa + \let\do\@makeother\dospecials\catcode`\^^M\active + \def\verbatim@processline{% + \immediate\write\example@out{\the\verbatim@line}}% + \verbatim@start}% +{\immediate\closeout\example@out\@esphack\endgroup% + % + % And here comes my part. :- + % + \stepcounter{exacnt}% + \setlength{\parindent}{0pt}% + \par\addvspace{3.0ex plus 0.8ex minus 0.5ex}\vskip -\parskip +% Page \lsspageref{exa:\theexacnt} +\expandafter\ifx\csname r@exa\theexacnt\endcsname\relax\else +%\ifx\pdfoutput\undefined % We're not running pdftex +% \ifodd\lsspageref{exa\theexacnt}\hspace*{0pt}\else\hspace*{-\outdent}\fi% +%\else +%% HyPsd@pageref internal hyperref command v6.69c + \ifodd\HyPsd@pageref{exa\theexacnt}\hspace*{0pt}\else\hspace*{-\outdent}\fi% +%\fi +\fi +\makebox[\textwidth][l]{% +%\raisebox{-\height}[0pt][\totalheight]{% + \begin{minipage}[c]{0.5\outdent+0.46\textwidth-3mm}% + \small\verbatiminput{\jobname.exa} + \end{minipage}% + %}% + \hspace{5mm}% + \setlength{\savefboxrule}{\fboxrule}% + \setlength{\fboxrule}{0.1pt}% + \setlength{\savefboxsep}{\fboxsep}% + \setlength{\fboxsep}{3mm}% + % \raisebox{-\height}[0pt][\totalheight]{% + \fbox{% + \begin{minipage}{0.5\outdent+0.54\textwidth-3.5mm-2\fboxrule-2\fboxsep}% + \setlength{\fboxrule}{\savefboxrule}% + \setlength{\fboxsep}{\savefboxsep}% + \setlength{\fboxrule}{0.5pt}% + \setlength{\parskip}{1ex plus 0.4ex minus 0.2ex}% + \begin{trivlist}\item\small\input{\jobname.exa} + \end{trivlist} + \end{minipage} + }% +% }% +}\label{exa\theexacnt}% +\par\addvspace{3ex plus 0.8ex minus 0.5ex}\vskip -\parskip +} + +\newenvironment{lined}[1]% + {\begin{center}\begin{minipage}{#1}\hrule\medskip} + {\vspace{-1ex}\hrule \end{minipage}\end{center}} +% I want no headers on pages created by clearpage + +\renewcommand{\cleardoublepage} + {\clearpage\if@twoside \ifodd\c@page\else + \hbox{}\thispagestyle{empty}\newpage\if@twocolumn\hbox{}\newpage\fi\fi\fi} + + +% section titles should be raggright ... since +% this is not a trivial change I have to repeat the definitions here ... +% taken from book.cls + +\renewcommand\section{\@startsection {section}{1}{\z@}% + {-3.5ex \@plus -1ex \@minus -.2ex}% + {2.3ex \@plus.2ex}% + {\raggedright\normalfont\Large\bfseries}} +\renewcommand\subsection{\@startsection{subsection}{2}{\z@}% + {-3.25ex\@plus -1ex \@minus -.2ex}% + {1.5ex \@plus .2ex}% + {\raggedright\normalfont\large\bfseries}} +\renewcommand\subsubsection{\@startsection{subsubsection}{3}{\z@}% + {-3.25ex\@plus -1ex \@minus -.2ex}% + {1.5ex \@plus .2ex}% + {\raggedright\normalfont\normalsize\bfseries}} diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lssym.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lssym.tex new file mode 100644 index 00000000000..16007df3bfb --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/lssym.tex @@ -0,0 +1,359 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: TeX and LaTeX and AMS symbols for Maths +% $Id: lssym.tex 169 2008-09-24 07:32:13Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + + +\section{Математикийн тэмдгіід} \label{symbols} + +Дараах хіснэгтэд \emph{математик горимд} ихэвчлэн хэрэглэгддэг біхий л тэмдгіідийг ізіілэв. + +% +% Conditional Text in case the AMS Fonts are installed +% +Хіснэгт \ref{AMSD}--\ref{AMSmisc}\footnote{Эдгээр хіснэгтийг Дэвид Карлислын (David~Carlisle) зохиосон \texttt{symbols.tex} баримтаас эх авч хожим Йозеф Ткадлек (Josef~Tkadlec) нэмж засварласан болно.}-д ізіілсэн тэмдгіідийг ашиглахын тулд \pai{amssymb} багцыг баримтын эхлэлд зарласан байх јстой б°г°°д системд тань \AmS{} математик фонт суусан байх учиртай. Хэрэв эдгээр багц болон фонт нь суугаагій бол тэдгээрийг \CTANref|CTAN:macros/latex/required/amslatex| хаягаас татаж авч суулгаж болно. Бусад тэмдгіідийг \CTANref|CTAN:info/symbols/comprehensive| хаягт дурдсан болно. + +\begin{table}[!h] +\caption{Математик горимын °рг°лтіід.} \label{mathacc} +\begin{symbols}{*3{cl}} +\W{\hat}{a} & \W{\check}{a} & \W{\tilde}{a} \\ +\W{\grave}{a} & \W{\dot}{a} & \W{\ddot}{a} \\ +\W{\bar}{a} & \W{\vec}{a} & \W{\widehat}{AAA} \\ +\W{\acute}{a} & \W{\breve}{a} & \W{\widetilde}{AAA} \\ +\W{\mathring}{a} +\end{symbols} +\end{table} + + +\begin{table}[!h] +\caption{Грек ісгіід.} \label{greekletters} +\bigskip +\ci{Alpha}, \ci{Beta} мэтийн ісгіід нь ердийн латин A, B\ldots ісгіідтэй яг ижил тул тэдгээр ісгіідэд зориулсан тушаал байхгій. +\begin{symbols}{*4{cl}} + \X{\alpha} & \X{\theta} & \X{o} & \X{\upsilon} \\ + \X{\beta} & \X{\vartheta} & \X{\pi} & \X{\phi} \\ + \X{\gamma} & \X{\iota} & \X{\varpi} & \X{\varphi} \\ + \X{\delta} & \X{\kappa} & \X{\rho} & \X{\chi} \\ + \X{\epsilon} & \X{\lambda} & \X{\varrho} & \X{\psi} \\ + \X{\varepsilon}& \X{\mu} & \X{\sigma} & \X{\omega} \\ + \X{\zeta} & \X{\nu} & \X{\varsigma} & \\ + \X{\eta} & \X{\xi} & \X{\tau} & \\ + \X{\Gamma} & \X{\Lambda} & \X{\Sigma} & \X{\Psi} \\ + \X{\Delta} & \X{\Xi} & \X{\Upsilon} & \X{\Omega} \\ + \X{\Theta} & \X{\Pi} & \X{\Phi} +\end{symbols} +\end{table} + + + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Бинар харьцаанууд.} \label{binaryrel} +\bigskip +Дараах тэмдэгтіідийн ігійсгэлийг гаргахдаа тэдгээр тэмдэгтийн °мн° \ci{not} тушаал бичнэ. +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{<} & \X{>} & \X{=} \\ + \X{\leq}or \verb|\le| & \X{\geq}or \verb|\ge| & \X{\equiv} \\ + \X{\ll} & \X{\gg} & \X{\doteq} \\ + \X{\prec} & \X{\succ} & \X{\sim} \\ + \X{\preceq} & \X{\succeq} & \X{\simeq} \\ + \X{\subset} & \X{\supset} & \X{\approx} \\ + \X{\subseteq} & \X{\supseteq} & \X{\cong} \\ + \X{\sqsubset}$^a$ & \X{\sqsupset}$^a$ & \X{\Join}$^a$ \\ + \X{\sqsubseteq} & \X{\sqsupseteq} & \X{\bowtie} \\ + \X{\in} & \X{\ni}, \verb|\owns| & \X{\propto} \\ + \X{\vdash} & \X{\dashv} & \X{\models} \\ + \X{\mid} & \X{\parallel} & \X{\perp} \\ + \X{\smile} & \X{\frown} & \X{\asymp} \\ + \X{:} & \X{\notin} & \X{\neq}or \verb|\ne| +\end{symbols} +\centerline{\footnotesize $^a$Эдгээр тэмдгийг ашиглахын тулд \textsf{latexsym} багцыг зарласан байна} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Бинар ійлдліід.} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{+} & \X{-} & & \\ + \X{\pm} & \X{\mp} & \X{\triangleleft} \\ + \X{\cdot} & \X{\div} & \X{\triangleright}\\ + \X{\times} & \X{\setminus} & \X{\star} \\ + \X{\cup} & \X{\cap} & \X{\ast} \\ + \X{\sqcup} & \X{\sqcap} & \X{\circ} \\ + \X{\vee}, \verb|\lor| & \X{\wedge}, \verb|\land| & \X{\bullet} \\ + \X{\oplus} & \X{\ominus} & \X{\diamond} \\ + \X{\odot} & \X{\oslash} & \X{\uplus} \\ + \X{\otimes} & \X{\bigcirc} & \X{\amalg} \\ + \X{\bigtriangleup} &\X{\bigtriangledown}& \X{\dagger} \\ + \X{\lhd}$^a$ & \X{\rhd}$^a$ & \X{\ddagger} \\ + \X{\unlhd}$^a$ & \X{\unrhd}$^a$ & \X{\wr} +\end{symbols} + +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{“йлдлийн ТОМ тэмдгіід.} +\begin{symbols}{*4{cl}} + \X{\sum} & \X{\bigcup} & \X{\bigvee} \\ + \X{\prod} & \X{\bigcap} & \X{\bigwedge} \\ + \X{\coprod} & \X{\bigsqcup} & \X{\biguplus} \\ + \X{\int} & \X{\oint} & \X{\bigodot} \\ + \X{\bigoplus} & \X{\bigotimes} & \\ +\end{symbols} + +\end{table} + + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Сумнууд.} \label{tab:arrows} +\begin{symbols}{*2{cl}} + \X{\leftarrow}or \verb|\gets|& \X{\longleftarrow} \\ + \X{\rightarrow}or \verb|\to|& \X{\longrightarrow} \\ + \X{\leftrightarrow} & \X{\longleftrightarrow} \\ + \X{\Leftarrow} & \X{\Longleftarrow} \\ + \X{\Rightarrow} & \X{\Longrightarrow} \\ + \X{\Leftrightarrow} & \X{\Longleftrightarrow}\\ + \X{\mapsto} & \X{\longmapsto} \\ + \X{\hookleftarrow} & \X{\hookrightarrow} \\ + \X{\leftharpoonup} & \X{\rightharpoonup} \\ + \X{\leftharpoondown} & \X{\rightharpoondown} \\ + \X{\rightleftharpoons} & \X{\iff}(bigger spaces) \\ + \X{\uparrow} & \X{\downarrow} \\ + \X{\updownarrow} & \X{\Uparrow} \\ + \X{\Downarrow} & \X{\Updownarrow} \\ + \X{\nearrow} & \X{\searrow} \\ + \X{\swarrow} & \X{\nwarrow} \\ + \X{\leadsto}$^a$ +\end{symbols} +\centerline{\footnotesize $^a$Эдгээр тэмдгийг ашиглахын тулд \textsf{latexsym} багцыг зарласан байна} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Сумтай °рг°лтіід.} \label{arrowacc} +\begin{symbols}{*2{cl}} +\W{\overrightarrow}{AB} & \W{\underrightarrow}{AB} \\ +\W{\overleftarrow}{AB} & \W{\underleftarrow}{AB} \\ +\W{\overleftrightarrow}{AB} & \W{\underleftrightarrow}{AB} \\ +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Хаалтууд.}\label{tab:delimiters} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{(} & \X{)} & \X{\uparrow} \\ + \X{[}or \verb|\lbrack| & \X{]}or \verb|\rbrack| & \X{\downarrow} \\ + \X{\{}or \verb|\lbrace| & \X{\}}or \verb|\rbrace| & \X{\updownarrow} \\ + \X{\langle} & \X{\rangle} & \X{\Uparrow} \\ + \X{|}or \verb|\vert| & \X{\|}or \verb|\Vert| & \X{\Downarrow} \\ + \X{/} & \X{\backslash} & \X{\Updownarrow} \\ + \X{\lfloor} & \X{\rfloor} & \\ + \X{\rceil} & \X{\lceil} &&\\ +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Том хаалтууд.} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \Y{\lgroup} & \Y{\rgroup} & \Y{\lmoustache} \\ + \Y{\arrowvert} & \Y{\Arrowvert} & \Y{\bracevert} \\ + \Y{\rmoustache} \\ +\end{symbols} +\end{table} + + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Т°р°л бірийн тэмдгіід.} +\begin{symbols}{*4{cl}} + \X{\dots} & \X{\cdots} & \X{\vdots} & \X{\ddots} \\ + \X{\hbar} & \X{\imath} & \X{\jmath} & \X{\ell} \\ + \X{\Re} & \X{\Im} & \X{\aleph} & \X{\wp} \\ + \X{\forall} & \X{\exists} & \X{\mho}$^a$ & \X{\partial} \\ + \X{'} & \X{\prime} & \X{\emptyset} & \X{\infty} \\ + \X{\nabla} & \X{\triangle} & \X{\Box}$^a$ & \X{\Diamond}$^a$ \\ + \X{\bot} & \X{\top} & \X{\angle} & \X{\surd} \\ +\X{\diamondsuit} & \X{\heartsuit} & \X{\clubsuit} & \X{\spadesuit} \\ + \X{\neg}or \verb|\lnot| & \X{\flat} & \X{\natural} & \X{\sharp} +\end{symbols} +\centerline{\footnotesize $^a$Эдгээр тэмдгийг ашиглахын тулд \textsf{latexsym} багцыг зарласан байна} +\end{table} + + +\begin{table}[!tbp] +\caption{Математикийн бус тэмдгіід.} +\bigskip +Эдгээр тэмдгийг м°н математик горимд ашиглаж ч болно. +\begin{symbols}{*4{cl}} + \SC{\dag} & \SC{\S} & \SC{\copyright} & \SC{\textregistered} \\ + \SC{\ddag} & \SC{\P} & \SC{\pounds} & \SC{\%} \\ +\end{symbols} +\end{table} + +\clearpage + +% +% +% If the AMS Stuff is not available, we drop out right here :-) +% + +\begin{table}[!tbp] +\caption{\AmS{} хаалтууд.}\label{AMSD} +\bigskip +\begin{symbols}{*4{cl}} +\X{\ulcorner}&\X{\urcorner}&\X{\llcorner}&\X{\lrcorner}\\ +\X{\lvert}&\X{\rvert}&\X{\lVert}&\X{\rVert} +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{\AmS{} грек болон еврей ісгіід.} +\begin{symbols}{*5{cl}} +\X{\digamma} &\X{\varkappa} & \X{\beth} &\X{\gimel} & \X{\daleth} +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[tbp] + \caption{Математикийн цагаан толгой.} \label{mathalpha} +\bigskip Математикийн бусад фонтыг \pageref{mathfonts}-р хуудасны \ref{mathfonts}-р хіснэгтээс із. +\begin{symbols}{@{}*3l@{}} +Жишээ& Тушаал &Шаардагдах багц\\ +\hline +\rule{0pt}{1.05em}$\mathrm{ABCDE abcde 1234}$ + & \verb|\mathrm{ABCDE abcde 1234}| + & \\ +$\mathit{ABCDE abcde 1234}$ + & \verb|\mathit{ABCDE abcde 1234}| + & \\ +$\mathnormal{ABCDE abcde 1234}$ + & \verb|\mathnormal{ABCDE abcde 1234}| + & \\ +$\mathcal{ABCDE abcde 1234}$ + & \verb|\mathcal{ABCDE abcde 1234}| + & \\ +$\mathscr{ABCDE abcde 1234}$ + &\verb|\mathscr{ABCDE abcde 1234}| + &\pai{mathrsfs}\\ +$\mathfrak{ABCDE abcde 1234}$ + & \verb|\mathfrak{ABCDE abcde 1234}| + &\pai{amsfonts} or \textsf{amssymb} \\ +$\mathbb{ABCDE abcde 1234}$ + & \verb|\mathbb{ABCDE abcde 1234}| + &\pai{amsfonts} or \textsf{amssymb} \\ +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{\AmS{} бинар ійлдліід.} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{\dotplus} & \X{\centerdot} & \\ + \X{\ltimes} & \X{\rtimes} & \X{\divideontimes} \\ + \X{\doublecup} & \X{\doublecap} & \X{\smallsetminus} \\ + \X{\veebar} & \X{\barwedge} & \X{\doublebarwedge}\\ + \X{\boxplus} & \X{\boxminus} & \X{\circleddash} \\ + \X{\boxtimes} & \X{\boxdot} & \X{\circledcirc} \\ + \X{\intercal} & \X{\circledast} & \X{\rightthreetimes} \\ + \X{\curlyvee} & \X{\curlywedge} & \X{\leftthreetimes} +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{\AmS{} бинар харьцаанууд.} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{\lessdot} & \X{\gtrdot} & \X{\doteqdot} \\ + \X{\leqslant} & \X{\geqslant} & \X{\risingdotseq} \\ + \X{\eqslantless} & \X{\eqslantgtr} & \X{\fallingdotseq} \\ + \X{\leqq} & \X{\geqq} & \X{\eqcirc} \\ + \X{\lll}or \verb|\llless| & \X{\ggg} & \X{\circeq} \\ + \X{\lesssim} & \X{\gtrsim} & \X{\triangleq} \\ + \X{\lessapprox} & \X{\gtrapprox} & \X{\bumpeq} \\ + \X{\lessgtr} & \X{\gtrless} & \X{\Bumpeq} \\ + \X{\lesseqgtr} & \X{\gtreqless} & \X{\thicksim} \\ + \X{\lesseqqgtr} & \X{\gtreqqless} & \X{\thickapprox} \\ + \X{\preccurlyeq} & \X{\succcurlyeq} & \X{\approxeq} \\ + \X{\curlyeqprec} & \X{\curlyeqsucc} & \X{\backsim} \\ + \X{\precsim} & \X{\succsim} & \X{\backsimeq} \\ + \X{\precapprox} & \X{\succapprox} & \X{\vDash} \\ + \X{\subseteqq} & \X{\supseteqq} & \X{\Vdash} \\ + \X{\shortparallel} & \X{\Supset} & \X{\Vvdash} \\ + \X{\blacktriangleleft} & \X{\sqsupset} & \X{\backepsilon} \\ + \X{\vartriangleright} & \X{\because} & \X{\varpropto} \\ + \X{\blacktriangleright}& \X{\Subset} & \X{\between} \\ + \X{\trianglerighteq} & \X{\smallfrown} & \X{\pitchfork} \\ + \X{\vartriangleleft} & \X{\shortmid} & \X{\smallsmile} \\ + \X{\trianglelefteq} & \X{\therefore} & \X{\sqsubset} +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{\AmS{} сумнууд.} +\begin{symbols}{*2{cl}} + \X{\dashleftarrow} & \X{\dashrightarrow} \\ + \X{\leftleftarrows} & \X{\rightrightarrows} \\ + \X{\leftrightarrows} & \X{\rightleftarrows} \\ + \X{\Lleftarrow} & \X{\Rrightarrow} \\ + \X{\twoheadleftarrow} & \X{\twoheadrightarrow} \\ + \X{\leftarrowtail} & \X{\rightarrowtail} \\ + \X{\leftrightharpoons} & \X{\rightleftharpoons} \\ + \X{\Lsh} & \X{\Rsh} \\ + \X{\looparrowleft} & \X{\looparrowright} \\ + \X{\curvearrowleft} & \X{\curvearrowright} \\ + \X{\circlearrowleft} & \X{\circlearrowright} \\ + \X{\multimap} & \X{\upuparrows} \\ + \X{\downdownarrows} & \X{\upharpoonleft} \\ + \X{\upharpoonright} & \X{\downharpoonright} \\ + \X{\rightsquigarrow} & \X{\leftrightsquigarrow} \\ +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] +\caption{\AmS{} ігійсгэл бинар харьцаа болон сумнууд.}\label{AMSNBR} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{\nless} & \X{\ngtr} & \X{\varsubsetneqq} \\ + \X{\lneq} & \X{\gneq} & \X{\varsupsetneqq} \\ + \X{\nleq} & \X{\ngeq} & \X{\nsubseteqq} \\ + \X{\nleqslant} & \X{\ngeqslant} & \X{\nsupseteqq} \\ + \X{\lneqq} & \X{\gneqq} & \X{\nmid} \\ + \X{\lvertneqq} & \X{\gvertneqq} & \X{\nparallel} \\ + \X{\nleqq} & \X{\ngeqq} & \X{\nshortmid} \\ + \X{\lnsim} & \X{\gnsim} & \X{\nshortparallel} \\ + \X{\lnapprox} & \X{\gnapprox} & \X{\nsim} \\ + \X{\nprec} & \X{\nsucc} & \X{\ncong} \\ + \X{\npreceq} & \X{\nsucceq} & \X{\nvdash} \\ + \X{\precneqq} & \X{\succneqq} & \X{\nvDash} \\ + \X{\precnsim} & \X{\succnsim} & \X{\nVdash} \\ + \X{\precnapprox} & \X{\succnapprox} & \X{\nVDash} \\ + \X{\subsetneq} & \X{\supsetneq} & \X{\ntriangleleft} \\ + \X{\varsubsetneq} & \X{\varsupsetneq} & \X{\ntriangleright} \\ + \X{\nsubseteq} & \X{\nsupseteq} & \X{\ntrianglelefteq}\\ + \X{\subsetneqq} & \X{\supsetneqq} &\X{\ntrianglerighteq}\\[0.5ex] + \X{\nleftarrow} & \X{\nrightarrow} & \X{\nleftrightarrow}\\ + \X{\nLeftarrow} & \X{\nRightarrow} & \X{\nLeftrightarrow} + +\end{symbols} +\end{table} + +\begin{table}[!tbp] \label{AMSmisc} +\caption{\AmS{} бусад тэмдгіід.} +\begin{symbols}{*3{cl}} + \X{\hbar} & \X{\hslash} & \X{\Bbbk} \\ + \X{\square} & \X{\blacksquare} & \X{\circledS} \\ + \X{\vartriangle} & \X{\blacktriangle} & \X{\complement} \\ + \X{\triangledown} &\X{\blacktriangledown} & \X{\Game} \\ + \X{\lozenge} & \X{\blacklozenge} & \X{\bigstar} \\ + \X{\angle} & \X{\measuredangle} & \\ + \X{\diagup} & \X{\diagdown} & \X{\backprime} \\ + \X{\nexists} & \X{\Finv} & \X{\varnothing} \\ + \X{\eth} & \X{\sphericalangle} & \X{\mho} +\end{symbols} +\end{table} + + + + + +\endinput + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/math.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/math.tex new file mode 100644 index 00000000000..13b1b60d01f --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/math.tex @@ -0,0 +1,602 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Math typesetting with LaTeX +% $Id: math.tex 169 2008-09-24 07:32:13Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + +\chapter{Математикийн томьјо бэлтгэх} + +\begin{intro} + Математикийн томьјо бэлтгэх \TeX{}-ийн індсэн чадавхыг энэ білгээр туршин ізэх болно. Гэхдээ энд тайлбарлах зійліід нь °нг°цх°н ердийн хэрэглээний т°вшинд тохирсон байгаа гэдгийг анхаарна уу. Математикийн томьјо бэлтгэх иліі нарийн зійлсийг \AmS-\LaTeX{} дээр шийдэх боломжтой. +\end{intro} + + + +\section{\texorpdfstring{\AmS}{AMS}-\LaTeX{} бірдэл} + +Хэрэв \wi{математик}ийн эхийг мэргэжлийн т°вшинд бэлтгэхийг хісвэл \AmS-\LaTeX{}-ийг ашиглах хэрэгтэй. \AmS-\LaTeX{} бірдэл нь математикийн эх бэлтгэхэд зориулагдсан т°р°л болон багцуудын бірдэл юм. Бид \pai{amsmath} багцыг тілхіі авч ізэх болно. \AmS-\LaTeX{}-ийг \emph{\wi{Америкийн Математикийн Нийгэмлэг}ээс} гаргасан б°г°°д энэ нь математикийн эх бэлтгэхэд °рг°н°°р ашиглагддаг. \LaTeX{} нь математикийн эх бэлтгэх індсэн шаардлагуудыг хангах хэдий ч томьјо бэлтгэхэд \AmS-\LaTeX{}-ийг бодвол хязгаарлагдмал (эсвэл эсрэгээрээ: \AmS-\LaTeX{} \emph{хязгаарлагдмал}!), зарим тохиолдолд тохиромжгій байдаг. + +\AmS-\LaTeX{} бол \LaTeX{}-ийн сіілийн іеийн біхий л тархцуудад багтдаг зайлшгій шаардлагатай тархцуудын нэг юм.\footnote{Хэрэв байхгій бол \texttt{CTAN:macros/latex/required/amslatex} хаягаас татна уу.} Энд \pai{amsmath} баримтын эхлэлд \verb|\usepackage{amsmath}| гэж зарлагдсан гэж ойлгој. + +\section{Дан томьјонууд} + +Математикийн \wi{томьјо}г хојр янзаар бэлтгэж болдог. “інд: зійл доторх м°рд (\emph{\wi{текст горим}д}), эсвэл зійлийг тасалж дунд нь оруулах (\textit{\wi{тодотгох горим}д}). Зійл \emph{дотор} математикийн \wi{томьјо}г \index{$@\texttt{\$}} \texttt{\$} болон \texttt{\$} хаалтууд дунд оруулна: +\begin{example} +$a$ квадрат дээр нэмэх нь +$b$ квадрат тэнціі $c$ +квадрат. Томьјолбол: +$a^2 + b^2 = c^2$ +\end{example} +\begin{example} +\TeX{}-ийг $\tau\epsilon\chi$ +гэж дууддаг\\[5pt] +100~м$^{3}$ ус\\[5pt] +Энэ нь миний $\heartsuit$ +сэтгэлээс урган гардаг +\end{example} + +Урт томьјог зійлээс \emph{ялган харуулахдаа} тіінийг \verb|\begin{|\ei{equation}\verb|}| ба +\verb|\end{equation}| хірээлэлд хашиж оруулна.\footnote{Энэ нь \textsf{amsmath} тушаал болно. Хэрэв багцыг тодорхойгій шалтгааны улмаас ачаалж чадахгійд хірвэл \LaTeX-ийн °°рийн \ei{displaymath} хірээллийг ашиглаж бас болно.} Томьјоныхоо дугаарыг \ci{label} тушаалд хадгалж, \ci{eqref} тушаалаар сіілд текстдээ дахин дуудаж гаргаж болно. Хэрэв томьјоныхоо дугаарыг °°р нэрээр оруулахыг хісвэл \ci{tag} тушаалыг ашиглах б°г°°д гэхдээ іінийг \ci{eqref} тушаалтай хослуулан ашиглаж болохгій. +\begin{example} +$a$ квадрат дээр нэмэх нь +$b$ квадрат тэнціі $c$ +квадрат. Буюу томьјолбол + \begin{equation} + a^2 + b^2 = c^2 + \end{equation} +Эйнштейний томьјо + \begin{equation} + E = mc^2 \label{clever} + \end{equation} +Харин энэ буруу + \begin{equation} + 1 + 1 = 3 \tag{dumb} + \end{equation} +Энэ нь \eqref{clever} +томьјог зааж байна. +\end{example} + +\LaTeX{}-г томьјог іл дугаарлуулахдаа \texttt{equation} командын °мн° од тавих \ei{equation*}, буюу хялбараар нь \ci{[} ба \ci{]} хаалтуудыг ашиглана:\footnote{\index{томьјо!\textsf{amsmath}} + \index{томьјо!\LaTeX{}}Энэ нь бас л \textsf{amsmath}-ийнх. Хэрэв багц ачаалагдахгій байвал ііний оронд \LaTeX{}-ийн °°рийн \texttt{equation} хірээллийг ашиглаж болно. \textsf{amsmath}/\LaTeX{} тушаалуудын нэршил нь °°р хоорондоо жаахан з°рчилд°х талтай хэдий ч \textsf{amsmath} хэрэглэгчдэд нэг их хіндрэл учруулахгій. Ер нь уг багцыг эхэнд нь ачаалах нь, хожим \LaTeX-ийн дугаарлагдаагій \texttt{equation} болон \AmS-\LaTeX-ийн дугаарлагдсан \texttt{equation} хооронд з°рчил іісэхээс сэргийлдэг.} +\begin{example} +$a$ квадрат дээр нэмэх нь +$b$ квадрат тэнціі $c$ +квадрат. Буюу томьјолбол + \begin{equation*} + a^2 + b^2 = c^2 + \end{equation*} +эсвэл товчоор: + \[ a^2 + b^2 = c^2 \] +\end{example} + +Томьјоны \wi{текст горим} болон \wi{тодотгох горим} хојрын ялгааг харуулъя: +\begin{example} +Текст горим: +$\lim_{n \to \infty} + \sum_{k=1}^n \frac{1}{k^2} + = \frac{\pi^2}{6}$. +Харин тодотгох горим нь: + \begin{equation} + \lim_{n \to \infty} + \sum_{k=1}^n \frac{1}{k^2} + = \frac{\pi^2}{6} + \end{equation} +\end{example} + +Текст горимд математикийн гишіін болон зэрэг агуулсан илэрхийлэл буюу дэд илэрхийлліідийг \ci{smash}-д оруулбал \LaTeX{} тэдгээр илэрхийлліідийн дээд доодох зайг іл хэрэгсэж м°р хоорондын тогтмол зайг хадгална. + +\begin{example} +$d_{e_{e_p}}$ илэрхийллээс +м°рд°н гарах математик +$h^{i^{g^h}}$ илэрхийлэл. +Эсрэгээр, +\smash{$d_{e_{e_p}}$} +илэрхийллээс м°рд°н гарах +математик \smash{$h^{i^{g^h}}$} +илэрхийлэл. +\end{example} + +\subsection{Математик горим} + +Доорх хэсэгт \emph{\wi{математик горим}} болон \emph{текст горим} хоорондын ялгааг харуулав. Жишээлбэл, \emph{математик горим}: + +\begin{enumerate} + +\item \index{зай!математик горим} Сул зай авах болон м°р таслах горимууд хічингій. Учир нь эдгээр нь математикийн илэрхийлэлд тусгай іірэг гійцэтгэдэг тул тэдгээрийг \ci{,}, \ci{quad} буюу \ci{qquad} гэсэн тусгай тушаалуудаар илэрхийлдэг (бид іінийг хожим \ref{sec:math-spacing}-р білэгт эргэн судлах болно). + +\item Томьјо бірд ганц л удаа догол м°р авч болно, иймд олон тооны хоосон м°рийг хэрэгсэхгій. + +\item “сгіід нь хувьсагчийн ііргээр ордог тул томьјонд ердийн текстийг (налуу бус фонт болон сул зай біхий) \verb|\text{...}| тушаалаар оруулна (\pageref{sec:fontsz}-р хуудасны \ref{sec:fontsz}-р білэг). + +\end{enumerate} +\begin{example} +$\forall x \in \mathbf{R}: + \qquad x^{2} \geq 0$ +\end{example} +\begin{example} +$x^{2} \geq 0\qquad + \text{іінд }x\in\mathbf{R}$ +\end{example} + +Ашиглаж буй тэмдгийг нарийн анхаардаг математикчдын хувьд саяын жишээнд ізіілсэн тэмдгийн оронд \pai{amssymb} багцын \ci{mathbb} тушаалаар дірслэгдэх `\wi{сиймхий тод}' (blackboard bold) фонт ашиглах нь хэвшмэл болсон.\footnote{\pai{amssymb} нь \AmS-\LaTeX{} бірдэлд хамаарахгій б°г°°д \LaTeX{} тархцад хамаарч болох юм. Тіінийг тархцаасаа шалгах буюу \texttt{CTAN:/fonts/amsfonts/latex/} хаягаас татаж авна уу.} +\ifx\mathbb\undefined\else +“інийг дараах жишээгээр ізіілэв. +\begin{example} +$x^{2} \geq 0\qquad + \text{іінд } x + \in \mathbb{R}$ +\end{example} +\fi +ђ°р бусад математикийн фонтыг \pageref{mathalpha}-р хуудасны \ref{mathalpha}-р хіснэгт болон \pageref{mathfonts}-р хуудасны \ref{mathfonts}-р хіснэгтээс тус тус ізнэ іі. + + + +\section{Математикийн томьјоны бірэлдіілбэр} + +Энэ дэд білэгт бид математикийн томьјог бичихэд ашиглагддаг хамгийн чухал тушаалуудыг ізэх б°г°°д энд тохиолдох ихэнх томьјонууд нь \textsf{amsmath} багцыг шаардахгій хэдий ч болзошгій гэсэн ііднээс тіінийг зарласан байхад буруудахгій. + + +\textbf{\wi{Грек ісгіід}ийг жижгээр} \verb|\alpha|, + \verb|\beta|, \verb|\gamma|, \ldots, томоор \verb|\Gamma|, \verb|\Delta|, \ldots\footnote{\LaTeXe{}-д Alpha, Beta гэсэн том ісгіідийн тэмдэглэгээ байдаггій учир нь эдгээр нь ердийн ром A, B\ldots{} ісгіідтэй адил бичигддэг. Хэрэвзээ шинэ математик тэмдэглэгээ гарвал эдгээр нь °°рчл°гд°ж болох юм.} гэж тус тус тэмдэглэнэ. + +Грек ісгийн жагсаалтыг \pageref{greekletters}-р хуудасны \ref{greekletters}-р хіснэгтээс із. +\begin{example} +$\lambda,\xi,\pi,\theta, + \mu,\Phi,\Omega,\Delta$ +\end{example} + + +\textbf{Зэргийн илтгэгч болон гишіінийг}\index{зэргийн илтгэгч}\index{гишіін} \verb|^|\index{^@\verb"|^"|} ба \verb|_|\index{_@\verb"|_"|} тэмдэгтээр тус тус илэрхийлнэ. +Математик горимын ихэнх тушаалууд з°вх°н дараагийн ганц тэмдэгтэд ійлчилдэг б°г°°д тіінд хэд хэдэн тэмдэгтийг харьяалуулахын тулд тэдгээр тэмдэгтийг \verb|{...}| гэсэн уран хаалтад хашиж оруулах хэрэгтэй. + +\pageref{binaryrel}-р хуудасны \ref{binaryrel}-р хіснэгтэд $\subseteq$ ба $\perp$ гэх мэт бинар харьцаануудыг ізіілэв. + +\begin{example} +$p^3_{ij} \qquad + m_\text{Knuth} \\[5pt] + a^x+y \neq a^{x+y}\qquad + e^{x^2} \neq {e^x}^2$ +\end{example} + + +Харин \textbf{\wi{квадрат язгуур}ыг} \ci{sqrt}; $n$-р язгуурыг \verb|\sqrt[|$n$\verb|]| гэж тэмдэглэх ба язгуурын тэмдгийн хэмжээг \LaTeX{} автоматаар тодорхойлно. З°вх°н тэмдгийг илэрхийлэх бол \verb|\surd| тушаалыг ашиглана. + +Бусад т°рлийн $\hookrightarrow$ ба $\rightleftharpoons$ мэтийг сумуудыг \pageref{tab:arrows}-р хуудасны \ref{tab:arrows}-р хіснэгтээс сонирхоно уу. +\begin{example} +$\sqrt{x} \Leftrightarrow x^{1/2} + \quad \sqrt[3]{2} + \quad \sqrt{x^{2} + \sqrt{y}} + \quad \surd[x^2 + y^2]$ +\end{example} + + +\index{цэг!гурван} +\index{босоо!цэг} +\index{хэвтээ!цэг} +Хэдийгээр \textbf{\wi{цэг}} тэмдэг нь заримдаа уншихад хялбар байлгах ііднээс томьјог білэглэхэд тустай байдаг ч іржих ійлдэлд энэхіі цэг тэмдгийг ашиглахгій б°г°°д голлосон ганц тэмдгийг \ci{cdot} ашиглана. Голлосон гурван цуваа \textbf{\wi{цэгіід}ийг} \ci{cdots}, хэвтээ цэгіідийг \ci{ldots}, босоо цэгіідийг \ci{vdots}, \wi{диагональдсан цэгіід}ийг \ci{ddots} тушаалуудаар тус тус тэмдэглэнэ. ђ°р бусад жишээг \ref{sec:arraymat}-р дэд білгээс ізнэ іі. +\begin{example} +$\Psi = v_1 \cdot v_2 + \cdot \ldots \qquad + n! = 1 \cdot 2 + \cdots (n-1) \cdot n$ +\end{example} + +\ci{overline} ба \ci{underline} тушаалууд нь \textbf{х°ндл°н зураасыг} илэрхийллийн дээр болон доор гаргана: +\index{х°ндл°н!зураас} \index{зураас!х°ндл°н} +\begin{example} +$0.\overline{3} = + \underline{\underline{1/3}}$ +\end{example} + +\ci{overbrace} ба \ci{underbrace} тушаалууд нь \textbf{х°ндл°н хаалтыг} илэрхийллийн дээр болон доор гаргана: +\index{х°ндл°н!хаалт} \index{хаалт!х°ндл°н} +\begin{example} +$\underbrace{\overbrace{a+b+c}^6 + \cdot \overbrace{d+e+f}^9} + _\text{утга} = 42$ +\end{example} + +\index{математик!°рг°лтіід} Хувьсагчид математикийн \textbf{богино сум} буюу \textbf{\wi{долгионтой зураас}} мэтийн °рг°лтіідийг тэмдэглэх тушаалуудыг \pageref{mathacc}-р хуудасны \ref{mathacc}-р хіснэгтэд ізіілэв. Дараалсан тэмдэгтийн дээр том жижиг малгайг тэмдэглэхдээ \ci{widetilde} болон \ci{widehat} тушаалуудыг ашиглана. \ci{hat} болон \ci{widehat} нь °°р хоорондоо ялгаатай б°г°°д \ci{bar} нь гишіін агуулсан хувьсагчид зориулагдсан болохыг анхаарууштай. +\verb|'|\index{'@\verb"|'"|} тэмдэглэгээгээр \wi{уламжлал}ыг тэмдэглэнэ: +% a dash is -- +\begin{example} +$f(x) = x^2 \qquad f'(x) + = 2x \qquad f''(x) = 2\\[5pt] + \hat{XY} \quad \widehat{XY} + \quad \bar{x_0} \quad \bar{x}_0$ +\end{example} + + +\textbf{Векторын}\index{векторууд} хувьсагчийн дээр байрлах жижиг \wi{сум}ыг \ci{vec} тушаалаар оруулна. $A$-аас $B$ уруу заах векторыг \ci{overrightarrow} буюу \ci{overleftarrow} тушаалуудаар илэрхийлнэ: +\begin{example} +$\vec{a} \qquad + \vec{AB} \qquad + \overrightarrow{AB}$ +\end{example} + + +Дараах логарифмын функціідийг \LaTeX{}, хувьсах хэмжигдэхіінийг тэмдэглэдэг налуу фонтоор бус босоо фонтоор тэмдэглэдэг: +\index{математик!функціід} + +\begin{tabular}{llllll} +\ci{arccos} & \ci{cos} & \ci{csc} & \ci{exp} & \ci{ker} & \ci{limsup} \\ +\ci{arcsin} & \ci{cosh} & \ci{deg} & \ci{gcd} & \ci{lg} & \ci{ln} \\ +\ci{arctan} & \ci{cot} & \ci{det} & \ci{hom} & \ci{lim} & \ci{log} \\ +\ci{arg} & \ci{coth} & \ci{dim} & \ci{inf} & \ci{liminf} & \ci{max} \\ +\ci{sinh} & \ci{sup} & \ci{tan} & \ci{tanh}& \ci{min} & \ci{Pr} \\ +\ci{sec} & \ci{sin} \\ +\end{tabular} + +\begin{example} +\[\lim_{x \rightarrow 0} + \frac{\sin x}{x}=1\] +\end{example} + +Дээрх жагсаалтад ороогій функціідэд \ci{DeclareMathOperator} тушаалыг ашиглаж болох б°г°°д тііний одтой хувилбараар функцийн хязгаарыг тэмдэглэж болно. Энэхіі тушаал нь баримтын эхлэлд зарлагдаж байж ажиллах тул доорх жишээнд орсон тайлбар біхий м°ріідийг баримтын эхлэлд бичсэн байвал зохино. + +\begin{example} +%\DeclareMathOperator{\argh}{argh} +%\DeclareMathOperator*{\nut}{Nut} +\[3\argh = 2\nut_{x=1}\] +\end{example} + +Дараах хојр функц нь \wi{модуляр функц}эд зориулагдсан: \ci{bmod} нь ``$a \bmod b$'' гэсэн бинар ійлдэлд, \ci{pmod} нь ``$x\equiv a \pmod{b}$'' гэсэн илэрхийлэлд: +\begin{example} +$a\bmod b \\ + x\equiv a \pmod{b}$ +\end{example} + +\ci{frac}\verb|{...}{...}| тушаалаар \textbf{\wi{бутархай}г} тэмдэглэх б°г°°д энэ нь текст дунд орохдоо м°р хоорондын зайнаас хамаарч агшдаг. Энэхіі агшсан хэлбэрийг тодотгосон горимд \ci{tfrac} тушаалаар гаргаж болдог. Дээрх тушаалын текст горимд іл агших хувилбар нь \ci{dfrac} юм. Ц°°н оронтой бутархайг ихэвчлэн $1/2$ гэж тэмдэглэх нь иліі дээр байдаг: +\begin{example} +Тодотгосон горим: +\[3/8 \qquad \frac{3}{8} + \qquad \tfrac{3}{8} \] +\end{example} + +\begin{example} +Текст горим: +$1\frac{1}{2}$~цаг \qquad +$1\dfrac{1}{2}$~цаг +\end{example} + +\ci{partial} тушаалаар \wi{тухайн уламжлал}ыг илэрхийлнэ: +\begin{example} +\[\sqrt{\frac{x^2}{k+1}}\qquad + x^\frac{2}{k+1}\qquad + \frac{\partial^2f} + {\partial x^2} \] +\end{example} + +\pai{amsmath}-ийн \ci{binom} тушаалаар \wi{бином коэффициент} буюу іінтэй ижил бітцийг іісгэж болдог: +\begin{example} +Паскалийн дірэм +\begin{equation*} + \binom{n}{k} =\binom{n-1}{k} + + \binom{n-1}{k-1} +\end{equation*} +\end{example} + +Давхар тэмдэгтэй \wi{бинар харьцаа}г илэрхийлэхдээ \ci{stackrel}\verb|{#1}{#2}| тушаалыг ашиглах б°г°°д іінд \verb|#1| нь дээд, \verb|#2| нь доод хэсэг болно. +\begin{example} +\begin{equation*} + f_n(x) \stackrel{*}{\approx} 1 +\end{equation*} +\end{example} + +\ci{int} тушаалаар \textbf{\wi{интегралын ійлдлийн тэмдэг}}, \ci{sum} тушаалаар \textbf{\wi{нийлбэрийн ійлдлийн тэмдэг}}, \ci{prod} тушаалаар \textbf{\wi{іржіілэх ійлдлийн тэмдэг}} тус тус, м°н дээд доод хязгаарууд~\verb|^| ба~\verb|_| гэж тэмдэглэгдэнэ: +\begin{example} +\begin{equation*} +\sum_{i=1}^n \qquad +\int_0^{\frac{\pi}{2}} \qquad +\prod_\epsilon +\end{equation*} +\end{example} + +\pai{amsmath}-ийн \ci{substack} тушаал нь комплекс илэрхийлэлд индекс тэмдэглэхэд зориулагдсан: +\begin{example} +\begin{equation*} +\sum^n_{\substack{0<i<n \\ + j\subseteq i}} + P(i,j) = Q(i,j) +\end{equation*} +\end{example} + + + +\LaTeX{}-д \textbf{\wi{хаалт}} болон бусад \textbf{\wi{хязгаар}т} (жишээ нь~$[\;\langle\;\|\;\updownarrow$) зориулсан олон т°рлийн тэмдгіід байдаг. Дугуй болон д°рв°лжин хаалтуудыг яг тухайн тэмдгийн дагуу, харин гој хаалтыг \verb|\{|, харин бусад хязгааруудыг тусгай тушаалаар іісгэнэ (жишээ нь~\verb|\updownarrow|). +\begin{example} +\begin{equation*} +{a,b,c} \neq \{a,b,c\} +\end{equation*} +\end{example} + +Хэрэв \ci{left}-г нээх хаалтын °мн°, хаах хаалтын °мн° \ci{right}-г тус тус тавихад \LaTeX{}, хаалтын °ндрийг автоматаар тохируулдаг. Гэхдээ \ci{left} ба \ci{right} хојр нь заавал хосоороо орох јстой гэдгийг анхаараарай. Хэрэв нээх хаалтыг тавилгій з°вх°н хаах хаалтыг оруулъя гэвэл зіін хаалтыг ``\ci{left.}'' гэж нууцалж °г°х хэрэгтэй: +\begin{example} +\begin{equation*} +1 + \left(\frac{1}{1-x^{2}} + \right)^3 \qquad +\left. \ddagger \frac{~}{~}\right) +\end{equation*} +\end{example} + +Зарим тохиолдолд математикийн хаалтын\index{математик!хаалт} хэмжээг, уг хаалтын °мн° \ci{big}, \ci{Big}, \ci{bigg} болон +\ci{Bigg} тушаалуудыг бичиж гараар тохируулах нь бий: +\begin{example} +$\Big((x+1)(x-1)\Big)^{2}$\\ +$\big( \Big( \bigg( \Bigg( \quad +\big\} \Big\} \bigg\} \Bigg\} \quad +\big\| \Big\| \bigg\| \Bigg\| \quad +\big\Downarrow \Big\Downarrow +\bigg\Downarrow \Bigg\Downarrow$ +\end{example} +\pageref{tab:delimiters}-р хуудасны \ref{tab:delimiters}-р хіснэгтээс эдгээр хаалтуудыг сонирхоно уу. + +\section{Босоо жигдлэлт} + +\subsection{Томьјог таслах} +\index{томьјо!олон} + +Хэд хэдэн м°р буюу \wi{систем тэгшитгэл}д \texttt{equation} болон \texttt{equation*} хірээллийн оронд \ei{align} болон \verb|align*| хірээллийг ашиглахад тохиромжтой байдаг\footnote{\ei{align} нь \textsf{amsmath}-ийн хірээлэл юм. \LaTeX{}-ийн іінтэй ижил хірээлэл нь \ei{eqnarray} боловч зай авах болон хаяглалт іісгэхэд тохиромжгій.} б°г°°д энэ хірээлэлд м°р тусбірийн томьјо дугаарлагддаг. Тэдгээрийг дугаарлахгій гэвэл \verb|align*| гэхэд хангалттай. + +\ei{align} хірээлэлд \verb|\\| тушаалаар томьјог тасалж, таслахад іісэх м°р бірийн томьјог \verb|&| тэмдгээр жигдлэн нийтэд нь голлуулдаг. З°вх°н тодорхой тооны томьјог дугаарлах хэрэгтэй бол дугаарлах шаардлагагій томьјоны м°р таслах \verb|\\| тэмдгийн \emph{°мн°} \ci{nonumber} гэсэн тушаалыг зарлана: +\begin{example} +\begin{align} +f(x) &= (a+b)(a-b) \label{1}\\ + &= a^2-ab+ba-b^2 \\ + &= a^2+b^2 \tag{буруу} +\end{align} +Энэ бол \eqref{1} томьјоны заагч. +\end{example} + +\index{урт томьјонууд} \textbf{Урт томьјо} автоматаар оновчтой тасардаггій. Зохиогч чухам хаагуур тасалбал зохихыг шийддэг: +\begin{example} +\begin{align} +f(x) &= 3x^5 + x^4 + 2x^3 + \nonumber \\ + &\qquad + 9x^2 + 12x + 23 \\ + &= g(x) - h(x) +\end{align} +\end{example} +\pai{amsmath} багцад дээрхтэй т°стэй ц°°н тооны хірээлліід байдаг: \verb|flalign|, +\verb|gather|, \verb|multline| болон \verb|split|. Уг багцад хамаарах тушаал, хірээлліід болон бусад мэдээллийг тііний баримтаас авч болно. + +\subsection{Хіснэгт болон матрицууд} \label{sec:arraymat} + +\textbf{Хіснэгт} іісгэхэд \ei{array} хірээлэл ашиглагддаг. Энэ нь зарим талаараа \texttt{tabular} хірээлэлтэй ижилхэн юм. \verb|\\| тушаалаар м°р тасалдаг: +\begin{example} +\begin{equation*} + \mathbf{X} = \left( + \begin{array}{ccc} + x_1 & x_2 & \ldots \\ + x_3 & x_4 & \ldots \\ + \vdots & \vdots & \ddots + \end{array} \right) +\end{equation*} +\end{example} + + +\ei{array} хірээллээр \wi{інэмлэхій хэмжигдэхіінт функц}ийг илэрхийлэхдээ \ci{right}-ийн ард ``\verb|.|'' тэмдгийг тавьж баруун хаалтыг далдална:\footnote{“ін шиг ижил бітцийг \textsf{amsmath}-ийн \ei{cases} хірээллээр гаргаж бас болно.} +\begin{example} +\begin{equation*} +|x| = \left\{ + \begin{array}{rl} + -x & x < 0 \text{ іед}\\ + 0 & x = 0 \text{ іед}\\ + x & x > 0 \text{ іед} + \end{array} \right. +\end{equation*} +\end{example} + + + +\ei{array}-г м°н матриц\index{матриц} іісгэхэд ашиглаж болох боловч \pai{amsmath}-ийн \ei{matrix} хірээлэл иліі тохиромжтой байдаг. “інд зургаан янзын хаалт бий: \ei{matrix} (хаалтгій), \ei{pmatrix} $($, \ei{bmatrix} $[$, \ei{Bmatrix} $\{$, \ei{vmatrix} $\vert$ ба \ei{Vmatrix} $\Vert$. Баганын тоог \ei{array} шиг тодорхойлж °г°х шаардлагагій. Тііний баганын дээд хязгаар нь 10 боловч іінийг тохируулж °гч болдог (10 багана бол хангалттай тоо!): +\begin{example} +\begin{equation*} + \begin{matrix} + 1 & 2 \\ + 3 & 4 + \end{matrix} \qquad + \begin{bmatrix} + 1 & 2 & 3 \\ + 4 & 5 & 6 \\ + 7 & 8 & 9 + \end{bmatrix} +\end{equation*} +\end{example} + + + +\section{Математик горим дахь зай} \label{sec:math-spacing} + +\index{мат зай} Хэрэв \LaTeX{}-ын томьјонд хэрэглэж буй зай нь хангалтгій байвал тіінийг зай тохируулах дараах тушаалуудаар тааруулж болно: \ci{,} нь $\frac{3}{18}\:\textrm{quad}$ (\demowidth{0.166em}), \ci{:} нь $\frac{4}{18}\: +\textrm{quad}$ (\demowidth{0.222em}) ба \ci{;} нь $\frac{5}{18}\: +\textrm{quad}$ (\demowidth{0.277em}). Ердийн сул зай нь іг хоорондох зайтай ижил дундаж хэмжээний \verb*|\ | зайг іісгэдэг б°г°°д \ci{quad} (\demowidth{1em}) болон \ci{qquad} (\demowidth{2em}) нь іінээс иліі урт хэмжээний зай авна. \ci{quad}-ийн зай нь сонгосон фонтын `M' ісгийн °рг°нтэй эн чацуу байдаг. \verb|\!|\cih{"!} нь баруун тийш тэлж бус зіін тийш агшиж $-\frac{3}{18}\:\textrm{quad}$ ($-$\demowidth{0.166em}) хэмжээний зай авдаг. + +`d' нь дифференциалд босоо фонтоор бичигдэж байгааг анзаар: +\begin{example} +\begin{equation*} + \int_1^2 \ln x \mathrm{d}x \qquad + \int_1^2 \ln x \,\mathrm{d}x +\end{equation*} +\end{example} + + +Дараагийн жишээнд, ``$\,\mathrm{d}$''-г ($\text{d}$-ийн °мн° \demowidth{0.166em} зай авъя), \ci{ud} гэх шинэ тушаалаар т°л°°ліілэн товчоор илэрхийлье. +\ci{newcommand} тушаал нь баримтын эхлэлд зарлагдана. % More on +% \ci{newcommand} in section~\ref{} on page \pageref{}. To Do: Add label and +% reference to "Customising LaTeX" -> "New Commands, Environments and Packages" +% -> "New Commands". +\begin{example} +\newcommand{\ud}{\,\mathrm{d}} + +\begin{equation*} + \int_a^b f(x)\ud x +\end{equation*} +\end{example} + +Давхар интегралыг гаргахад интегралын тэмдэг хооронд сул зай ііснэ, іінийг \ci{!} тушаалаар шийдэж болох авч \pai{amsmath}-д іінийг хялбархан шийдэх \ci{iint}, \ci{iiint}, \ci{iiiint}, ба \ci{idotsint} гэх тушаалууд байдаг. + +\begin{example} +\newcommand{\ud}{\,\mathrm{d}} + +\[ \int\int f(x)g(y) + \ud x \ud y \] +\[ \int\!\!\!\int + f(x)g(y) \ud x \ud y \] +\[ \iint f(x)g(y) \ud x \ud y \] +\end{example} + +Энэ талаарх дэлгэрэнгійг \texttt{testmath.tex} (\AmS-\LaTeX-ээс гаргасан) эсвэл \companion{} товхимлын 8-р білгээс сонирхоно уу. + +\subsection{“л ізэгдэгч} + +\LaTeX{}-д \verb|^| ба \verb|_| тэмдэгтіідийг текстэд босоо жигдлэлт хийхэд ашиглаж болдог. \ci{phantom} тушаалаар тодорхой тэмдэгтийн уртаар зай авч болдгийг жишээгээр ізіілье: +\begin{example} +\begin{equation*} +{}^{14}_{6}\text{C} +\qquad \text{ііний оронд} \qquad +{}^{14}_{\phantom{1}6}\text{C} +\end{equation*} +\end{example} +Дээрх жишээнд ізіілсэн шиг олон изотоптой томьјог хялбархан бэлтгэе гэвэл химийн томьјог бэлтгэх зориулалттай \pai{mhchem} багцыг ашиглахад хангалттай. + + +\section{Математик фонт сонголт}\label{sec:fontsz} +Математикийн фонтуудыг \pageref{mathalpha}-р хуудасны \ref{mathalpha}-р хіснэгтэд ізіілэв. +\begin{example} + $\Re \qquad + \mathcal{R} \qquad + \mathfrak{R} \qquad + \mathbb{R} \qquad $ +\end{example} +Сіілийн хојр фонтод \pai{amssymb} буюу \pai{amsfonts} багц шаардагдана. + +Зарим тохиолдолд \LaTeX{}-д фонтын хэмжээг тааруулах хэрэг гардаг. “інийг математик горимд дараах д°рв°н тушаалаар гійцэтгэнэ: +\begin{flushleft} +\ci{displaystyle}~($\displaystyle 123$), + \ci{textstyle}~($\textstyle 123$), +\ci{scriptstyle}~($\scriptstyle 123$) ба +\ci{scriptscriptstyle}~($\scriptscriptstyle 123$). +\end{flushleft} + +Хэрэв $\sum$ тэмдэг бутархайд ороход, \LaTeX{}-д ііний хэмжээг тодорхойлж °г°°гій л бол энэ нь текст горимоор буюу жижгээр гарах болно: +\begin{example} +\begin{equation*} + R = \frac{\displaystyle{ + \sum_{i=1}^n (x_i-\bar{x}) + (y_i- \bar{y})}} + {\displaystyle{\left[ + \sum_{i=1}^n(x_i-\bar{x})^2 + \sum_{i=1}^n(y_i-\bar{y})^2 + \right]^{1/2}}} +\end{equation*} +\end{example} +Хэмжээг °°рчл°х нь голдуу томоохон ійлдліід болон хязгааруудад хэрэглэгддэг. + +% This is not a math accent, and no maths book would be set this way. +% mathop gets the spacing right. + + +\subsection{Тод тэмдгіід} +\index{тод тэмдгіід} + +\LaTeX{}-д тод тэмдгіідийг олонтаа хэрэглэх нь хялбаргій. \verb|\mathbf| тушаалаар математик налуу ісгийг босоо болгож тодруулдаг бол грек жижиг ісгийг тодруулдаггій. Эдгээр дутагдлыг \ci{boldmath} н°х°ж болох боловч \emph{энэ тушаал нь математик горимын гадна ійлчилдэг}: +\begin{example} +$\mu, M \qquad +\mathbf{\mu}, \mathbf{M}$ +\qquad \boldmath{$\mu, M$} +\end{example} + +Дээрх хіндрэлийг иліі хялбараар \pai{amsbsy} (\pai{amsmath}-д агуулагдах) болон \texttt{tools} бірдлийн \pai{bm} багцуудад хамаарах \ci{boldsymbol} тушаалыг ашиглаж шийдэж болно: + +\begin{example} +$\mu, M \qquad +\boldsymbol{\mu}, \boldsymbol{M}$ +\end{example} + + +\section{Теорем, Лемміід, \ldots} + +Математикийн эх бэлтгэх явцад ``Лемм'', ``Тодорхойлолт'', ``Аксиом'' мэтийн нэгэн хэвийн хірээлліідийг ашиглах шаардлага гарч болох юм. +\begin{lscommand} +\ci{newtheorem}\verb|{|\emph{нэр}\verb|}[|\emph{тоолуур}\verb|]{|% + \emph{текст}\verb|}[|\emph{білэг}\verb|]| +\end{lscommand} +\emph{нэр} гэсэн хувьсагчид ``теорем''-ыг заах товчилсон нэрийг, \emph{текст} хувьсагчид ``теорем''-ыг т°л°°л°х нэрийг тус тус оруулна. + +Д°рв°лжин хаалтад орсон туслах чанарын хувьсагчуудаар ``теорем''-ын дугаарлалтыг тодорхойлно. \emph{тоолуур} хувьсагч нь \emph{нэр} біхий ``теорем''-г заах б°г°°д уг тоолуурыг дараагийн ``теорем''-д іргэлжліілэн ашиглана. \emph{білэг} гэсэн хувьсагчийг ``теорем''-д білгийн дугаарыг хамааруулан тоолоход ашиглана. + +Баримтын эхлэлд \ci{newtheorem} тушаалыг зарласны ір дінд дараах тушаалыг биеліілэх боломж бірдэнэ. +\begin{code} +\verb|\begin{|\emph{нэр}\verb|}[|\emph{текст}\verb|]|\\ +Сонирхож буй теорем\\ +\verb|\end{|\emph{нэр}\verb|}| +\end{code} + +\pai{amsthm} багц (\AmS-\LaTeX-ийн) нь \ci{theoremstyle}\verb|{|\emph{загвар}\verb|}| тушаалаар теоремын дараах гурван т°рлийн загварыг санал болгодог: \texttt{definition} (гарчгийг тодоор, текстийг босоогоор), +\texttt{plain} (гарчгийг тодоор, текстийг налуугаар) буюу \texttt{remark} (гарчгийг налуугаар, текстийг налуугаар). + +Онолын біх тодорхойлолтыг іігээр тэмдэглэж болно. \verb|\newtheorem| хірээллийг хэрхэн ашиглахыг дараах жишээгээр ізіілье. + +% actually define things +\theoremstyle{definition} \newtheorem{law}{Law} +\theoremstyle{plain} \newtheorem{jury}[law]{Jury} +\theoremstyle{remark} \newtheorem*{marg}{Margaret} + +Эхэлж теоремуудыг тодорхойлно: + +\begin{verbatim} +\theoremstyle{definition} \newtheorem{law}{Law} +\theoremstyle{plain} \newtheorem{jury}[law]{Jury} +\theoremstyle{remark} \newtheorem*{marg}{Margaret} +\end{verbatim} + +\begin{example} +\begin{law} \label{law:box} +Don't hide in the witness box +\end{law} +\begin{jury}[The Twelve] +It could be you! So beware and +see law~\ref{law:box}.\end{jury} +\begin{marg}No, No, No\end{marg} +\end{example} + +Дээрх жишээнд ``Jury'' болон ``Law'' гэсэн теоремуудыг нэгэн дугаарлалтад хамруулжээ. Д°рв°лжин хаалтад байгаа хувьсагч нь теоремд гарчиг буюу ижил зійлийг тодотгоход ашиглагдаж байна. +\begin{example} +\newtheorem{mur}{Мэрфи}[section] + +\begin{mur} Хийх хэд хэдэн +арга зам байгаагийн аль нэг +эрсдэлтэйг нь хэн нэгэн +сонгож таараа.\end{mur} +\end{example} + +``Мэрфи''-гийн теоремыг тухайн дэд білгийн дугаартай хослуулан дугаарлажээ. М°н іінээс гадна білэг эсвэл дэд хэсгийн дугаарыг ашиглаж бас болно. + +\pai{amsthm} багцад \ei{proof} хірээлэл бас байдаг. + +\begin{example} +\begin{proof} +\[E=mc^2\] +гэдгээс илэрхий. +\end{proof} +\end{example} + +\ci{qedhere} тушаалаар `баталгааг т°гсг°х' тэмдгийн байршлыг °°рчилж нэг м°р ахиулан тавьж болно. + +\begin{example} +\begin{proof} +\[E=mc^2 \qedhere\] +гэдгээс илэрхий. +\end{proof} +\end{example} + +Теоремыг т°гсг°х тэмдгийг \pai{ntheorem} багцад нэмэлт сонголтыг тодорхойлон °°рчилж болно. + + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/mylayout.sty b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/mylayout.sty new file mode 100644 index 00000000000..50e2a8054b2 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/mylayout.sty @@ -0,0 +1,363 @@ +%% +%% This is file `mylayout.sty', generated +%% on <1995/7/3> with the docstrip utility (2.2i). +%% +%% The original source files were: +%% +%% layout.dtx (with options: `package') +%% +%% IMPORTANT NOTICE: +%% This file is part of the `tools' bundle +%% in the LaTeX2e distribution. +%% +%% You are not allowed to distribute this file. +%% For distribution of the original source see +%% the copyright notice in the source file, and +%% in the file readme.txt distributed with the +%% tools bundle. +%% +\NeedsTeXFormat{LaTeX2e} +\ProvidesPackage{mylayout} + [1995/06/25 v1.1i + Show layout parameters] +\DeclareOption{dutch}{% + \def\Headertext{Kopregel} + \def\Bodytext{Broodtekst} + \def\Footertext{Voetregel} + \def\MarginNotestext{Marge\\Notities} + \def\oneinchtext{een inch} + \def\notshown{niet getoond} + } +\DeclareOption{english}{% + \def\Headertext{Header} + \def\Bodytext{Body} + \def\Footertext{Footer} + \def\MarginNotestext{Margin\\Notes} + \def\oneinchtext{one inch} + \def\notshown{not shown} + } +\DeclareOption{french}{% + \def\Headertext{Ent\^{e}te} + \def\Bodytext{Corps} + \def\Footertext{Pied de page} + \def\MarginNotestext{Marge\\Notes} + \def\oneinchtext{un pouce} + \def\notshown{non affich\'{e}} + } +\DeclareOption{mongolian}{% + \def\Headertext{Зійлчлэл} + \def\Bodytext{Эх} + \def\Footertext{Зіілт} + \def\MarginNotestext{Зах\\Тэмдэглэл} + \def\oneinchtext{нэг ямх} + \def\notshown{харагдахгій} + } +\DeclareOption{francais}{\ExecuteOptions{french}} +\DeclareOption{verbose}{\let\type\typeout} +\DeclareOption{silent}{\let\type\@gobble} +\def\lay@value{} +\DeclareOption{integers}{% + \renewcommand*{\lay@value}[2]{% + \expandafter\number\csname #1@#2\endcsname pt}} +\DeclareOption{reals}{% + \renewcommand*{\lay@value}[2]{\the\csname #2\endcsname}} +\ExecuteOptions{english,silent,integers} +\ProcessOptions +\@ifundefined{bs}{\newcommand\bs{\char '134 }}% + {\renewcommand\bs{\char '134 }} +\def\ConvertToCount#1#2{% + #1=#2 + \divide #1 by 65536} +\def\SetToHalf#1#2{#1=#2\relax\divide#1by\tw@} +\def\SetToQuart#1#2{#1=#2\relax\divide#1by4} +\def\Identify#1{% + \put(\PositionX,\PositionY){\circle{20}} + \put(\PositionX,\PositionY){\makebox(0,0){\tiny #1}} +} +\def\InsideHArrow#1{{% + \ArrowLength = #1 + \divide\ArrowLength by \tw@ + \advance\ArrowLength by -10 + \advance\PositionX by -10 + \ifnum\ArrowLength<\z@ + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(1,0){-\ArrowLength}} + \advance\PositionX by 20 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(-1,0){-\ArrowLength}} + \else + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(-1,0){\ArrowLength}} + \advance\PositionX by 20 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(+1,0){\ArrowLength}} + \fi +}} +\def\InsideVArrow#1{{% + \ArrowLength = #1 + \divide\ArrowLength by \tw@ + \advance\ArrowLength by -10 + \advance\PositionY by -10 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(0,-1){\ArrowLength}} + \advance\PositionY by 20 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(0,+1){\ArrowLength}} +}} +\def\OutsideHArrow#1#2#3{{% + \PositionX = #1 + \advance\PositionX by #3 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(-1,0){#3}} + \PositionX = #1 \advance\PositionX-#2 + \advance\PositionX by -#3 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(+1,0){#3}} +}} +\def\OutsideVArrow#1#2#3#4{{% + \PositionY = #1 + \advance\PositionY by -#3 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(0,+1){#3}} + \PositionY = #1 + \advance\PositionY#2 + \advance\PositionY#4 + \put(\PositionX,\PositionY){\vector(0,-1){#4}} +}} +\def\Show#1#2{\bs #2 = \lay@value{#1}{#2}} +\def\Type#1#2{% + \type{#2 = \lay@value{#1}{#2}}} +\newcount\oneinch +\oneinch=72 +\newcount\cnt@paperwidth +\newcount\cnt@paperheight +\ConvertToCount\cnt@paperwidth\paperwidth +\ConvertToCount\cnt@paperheight\paperheight +\newcount\cnt@hoffset +\newcount\cnt@voffset +\ConvertToCount\cnt@hoffset\hoffset +\ConvertToCount\cnt@voffset\voffset +\newcount\cnt@textheight +\newcount\cnt@textwidth +\ConvertToCount\cnt@textheight\textheight +\ConvertToCount\cnt@textwidth\textwidth +\newcount\cnt@topmargin +\newcount\cnt@oddsidemargin +\newcount\cnt@evensidemargin +\ConvertToCount\cnt@topmargin\topmargin +\ConvertToCount\cnt@oddsidemargin\oddsidemargin +\ConvertToCount\cnt@evensidemargin\evensidemargin +\newcount\cnt@headheight +\newcount\cnt@headsep +\ConvertToCount\cnt@headheight\headheight +\ConvertToCount\cnt@headsep\headsep +\newcount\cnt@marginparsep +\newcount\cnt@marginparwidth +\newcount\cnt@marginparpush +\ConvertToCount\cnt@marginparsep\marginparsep +\ConvertToCount\cnt@marginparwidth\marginparwidth +\ConvertToCount\cnt@marginparpush\marginparpush +\newcount\cnt@footskip +\ConvertToCount\cnt@footskip\footskip +\newcount\fheight +\fheight=12 +\newcount\ref@top +\ref@top=\cnt@paperheight \advance\ref@top by -\oneinch +\newcount\ref@hoffset +\newcount\ref@voffset +\ref@hoffset=\cnt@hoffset \advance\cnt@hoffset by \oneinch +\ref@voffset=\cnt@voffset +\cnt@voffset=\ref@top +\advance\cnt@voffset by -\ref@voffset +\newcount\ref@head +\ref@head=\ref@top + \advance\ref@head by -\ref@voffset + \advance\ref@head by -\cnt@topmargin + \advance\ref@head by -\cnt@headheight +\newcount\ref@body +\ref@body=\ref@head + \advance\ref@body by -\cnt@headsep + \advance\ref@body by -\cnt@textheight +\newcount\ref@foot + \ref@foot=\ref@body + \advance\ref@foot by -\cnt@footskip +\newcount\ref@margin +\newcount\ref@marginwidth +\newcount\ref@marginpar +\newcount\Interval +\newcount\ExtraYPos +\newcount\PositionX +\newcount\PositionY +\newcount\ArrowLength +\newcommand\layout{% + \@mylayout + \if@twoside + \@mylayout + \fi} +\newcommand\@mylayout{% + \thispagestyle{empty} + \if@twoside + \ifodd\count\z@ + \typeout{Two-sided document style, odd page.} + \ref@marginwidth=\cnt@oddsidemargin + \ref@marginpar=\oneinch + \advance\ref@marginpar by \ref@hoffset + \advance\ref@marginpar by \cnt@oddsidemargin + \ref@margin\ref@marginpar + \if@reversemargin + \advance\ref@marginpar by -\cnt@marginparsep + \advance\ref@marginpar by -\cnt@marginparwidth + \else + \advance\ref@marginpar by \cnt@textwidth + \advance\ref@marginpar by \cnt@marginparsep + \fi + \else + \typeout{Two-sided document style, even page.} + \ref@marginwidth=\cnt@evensidemargin + \ref@marginpar=\oneinch + \advance\ref@marginpar by \ref@hoffset + \advance\ref@marginpar by \cnt@evensidemargin + \ref@margin\ref@marginpar + \if@reversemargin + \advance\ref@marginpar by \cnt@textwidth + \advance\ref@marginpar by \cnt@marginparsep + \else + \advance\ref@marginpar by -\cnt@marginparsep + \advance\ref@marginpar by -\cnt@marginparwidth + \fi + \fi + \else + \typeout{One-sided document style.} + \ref@marginwidth=\cnt@oddsidemargin + \ref@marginpar=\oneinch + \advance\ref@marginpar by \ref@hoffset + \advance\ref@marginpar by \cnt@oddsidemargin + \ref@margin\ref@marginpar + \if@reversemargin + \advance\ref@marginpar by -\cnt@marginparsep + \advance\ref@marginpar by -\cnt@marginparwidth + \else + \advance\ref@marginpar by \cnt@textwidth + \advance\ref@marginpar by \cnt@marginparsep + \fi + \fi + \setlength{\unitlength}{.5pt} + \begin{picture}(\cnt@paperwidth,\cnt@paperheight) + \centering + \thicklines + \put(0,0){\framebox(\cnt@paperwidth,\cnt@paperheight){\mbox{}}} + \put(0,\cnt@voffset){\dashbox{10}(\cnt@paperwidth,0){\mbox{}}} + \put(\cnt@hoffset,0){\dashbox{10}(0,\cnt@paperheight){\mbox{}}} + \put(\ref@margin,\ref@head){% + \framebox(\cnt@textwidth,\cnt@headheight)% + {\footnotesize\Headertext}} + \put(\ref@margin,\ref@body){% + \framebox(\cnt@textwidth,\cnt@textheight){\Bodytext}} + \put(\ref@margin,\ref@foot){% + \framebox(\cnt@textwidth,\fheight){\footnotesize\Footertext}} + \put(\ref@marginpar,\ref@body){% + \framebox(\cnt@marginparwidth,\cnt@textheight)% + {\footnotesize\shortstack{\MarginNotestext}}} + \thinlines + \SetToHalf\PositionX\cnt@textwidth + \advance\PositionX by \ref@margin + \PositionY = \ref@body + \advance\PositionY by 50 + \Identify{8} + \InsideHArrow\cnt@textwidth + \SetToHalf\PositionY\cnt@textheight + \advance\PositionY by \ref@body + \PositionX = \cnt@textwidth + \divide\PositionX by 5 + \multiply \PositionX by 4 + \advance\PositionX by \ref@margin + \Identify{7} + \InsideVArrow\cnt@textheight + \PositionY = \ref@foot + \SetToHalf\PositionX\cnt@hoffset + \Identify{1} + \InsideHArrow\cnt@hoffset + \SetToQuart\PositionY\cnt@textheight + \advance\PositionY by \ref@body + \OutsideHArrow\ref@margin\ref@marginwidth{20} + \PositionX = \cnt@hoffset + \advance\PositionX by -30 + \Identify{3} + \SetToQuart\PositionY\cnt@textheight + \advance\PositionY by \ref@body + \advance\PositionY by 30 + \SetToHalf\PositionX\cnt@marginparwidth + \advance\PositionX by \ref@marginpar + \Identify{10} + \InsideHArrow\cnt@marginparwidth + \advance\PositionY by 30 + \if@twoside + \ifodd\count\z@ + \OutsideHArrow\ref@marginpar\cnt@marginparsep{20} + \PositionX = \ref@marginpar + \else + \OutsideHArrow\ref@margin\cnt@marginparsep{20} + \PositionX = \ref@margin + \fi + \else + \OutsideHArrow\ref@marginpar\cnt@marginparsep{20} + \PositionX = \ref@marginpar + \fi + \advance\PositionX by 30 + \Identify{9} + \PositionX = \cnt@textwidth + \divide\PositionX by 8 + \advance\PositionX by \ref@margin + \OutsideVArrow\ref@foot\cnt@footskip{20}{20} + \PositionY = \ref@foot + \advance\PositionY by -30 + \Identify{11} + \PositionX = \cnt@paperwidth + \advance\PositionX by -50 + \PositionY = \cnt@paperheight + \ExtraYPos = \PositionY + \advance\ExtraYPos by -\cnt@voffset + \advance\PositionY by \cnt@voffset + \divide\PositionY by \tw@ + \Identify{2} + \InsideVArrow\ExtraYPos + \Interval = \cnt@textwidth + \divide\Interval by 8 + \PositionX = \ref@margin + \advance\PositionX by \Interval + \Identify{4} + \ExtraYPos = \ref@head + \advance\ExtraYPos\cnt@headheight + \ArrowLength = \PositionY + \advance\ArrowLength-\ExtraYPos + \advance\ArrowLength-\cnt@topmargin + \advance\ArrowLength-10% + \OutsideVArrow\ExtraYPos\cnt@topmargin{20}{\ArrowLength} + \advance\PositionX by \Interval + \Identify{5} + \advance\ArrowLength\cnt@topmargin + \OutsideVArrow\ref@head\cnt@headheight{20}{\ArrowLength} + \advance\PositionX by \Interval + \Identify{6} + \advance\ArrowLength\cnt@headheight + \ExtraYPos=\ref@body + \advance\ExtraYPos\cnt@textheight + \OutsideVArrow\ExtraYPos\cnt@headsep{20}{\ArrowLength} + \end{picture} + + \medskip + \vtop to 0pt{% + \@minipagerestore\footnotesize\ttfamily + \begin{tabular}{@{}rl@{\hspace{20pt}}rl} + 1 & \oneinchtext\ + \bs\texttt{hoffset} & 2 & \oneinchtext\ + \bs\texttt{voffset} \\ + 3 & \Show{cnt}{oddsidemargin} & 4 & \Show{cnt}{topmargin} \\ + & буюу \bs\texttt{evensidemargin} & & \\ + 5 & \Show{cnt}{headheight} & 6 & \Show{cnt}{headsep} \\ + 7 & \Show{cnt}{textheight} & 8 & \Show{cnt}{textwidth} \\ + 9 & \Show{cnt}{marginparsep}&10& \Show{cnt}{marginparwidth} \\ + 11& \Show{cnt}{footskip} & & \Show{cnt}{marginparpush} + \rlap{(\notshown)}\\ + & \Show{ref}{hoffset} & & \Show{ref}{voffset} \\ + & \Show{cnt}{paperwidth} & & \Show{cnt}{paperheight} \\ + + \end{tabular}\vss} + \Type{ref}{hoffset} + \Type{ref}{voffset} + \Type{cnt}{textheight} + \Type{cnt}{textwidth} + \newpage +} +\endinput +%% +%% End of file `layout.sty'. diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/overview.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/overview.tex new file mode 100644 index 00000000000..37b92daa019 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/overview.tex @@ -0,0 +1,64 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Who contributed to this Document +% $Id: overview.tex 169 2008-09-24 07:32:13Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + +% Because this introduction is the reader's first impression, I have +% edited very heavily to try to clarify and economize the language. +% I hope you do not mind! I always try to ask "is this word needed?" +% in my own writing but I don't want to impose my style on you... +% but here I think it may be more important than the rest of the book. +% --baron + +\chapter{ђмн°х іг} + +\LaTeX{} \cite{manual} бол энгийн захидлаас ном хіртэлх т°р°л бірийн шинжлэх ухаан математикийн эхийг хэвлэлийн °нд°р т°вшинд бэлтгэхэд зориулагдсан, \TeX{} \cite{texbook} системийн горимоор ажилладаг хэвлэлийн эх бэлтгэх систем юм. + +Энэхіі гарын авлагыг судалснаар \LaTeXe{} тііний ажиллагааг мэдэж авах болно. \cite{manual,companion} номуудад \LaTeX{} системийн талаар дэлгэрэнгій тайлбарласан байгаа. + +\bigskip +\noindent Энэхіі гарын авлагад орсон нийт 6 білгийг товч дурдвал: +\begin{description} +\item[Білэг 1:] \LaTeXe{} баримтын індсэн бітцийг тайлбарлаж, \LaTeX{}-ийн тііхээс цухасхан дурдана. Ингэснээр уншигч \LaTeX{} системийн ажиллагааны талаар ер°нхий ойлголттой болно. +\item[Білэг 2:] Эх бэлтгэх талаар дэлгэрэнгій судалж, \LaTeX{} системийн індсэн тушаалууд болон хірээлліідтэй танилцсанаар баримтыг анхлан боловсруулж сурах болно. +\item[Білэг 3:] \LaTeX{} дээр томьјог хэрхэн бэлтгэх талаар тайлбарлан тііний індсэн чадавхыг жишээгээр харуулна. Білгийн т°гсг°лд \LaTeX{}-д хэрэглэгддэг математикийн біхий л тэмдэгтіідийг хіснэгтээр ізіілнэ. +\item[Білэг 4:] Товъјг, нэрсийн хэлхээ іісгэх болон EPS т°рлийн зургийг хэрхэн оруулах тухай тайлбарлаж, pdf\LaTeX{} ашиглан PDF баримт боловсруулах талаар болон зарим нэг хэрэгтэй нэмэлт багцуудыг танилцуулах болно. +\item[Білэг 5:] Зургийг бэлэн зургийн программ ашиглаж зурах бус харин \LaTeX{} ашиглан хэрхэн зурах талаар °гіілнэ. +\item[Білэг 6:] \LaTeX{} дээр бэлтгэсэн баримтын ердийн загварыг, хэрэглэгчийн чадвараас хамаарч сайхан/муухай болгон гажуудуулж болох эрсдэлтэй алхмуудыг хийж ізіілэх болно. +\end{description} +\bigskip +\noindent Гарын авлага маань тийм ч зузаан биш б°г°°д жишээ бірд олж авбал зохих мэдлэг агуулагдаж байгаа учраас білэг бірийг дарааллын дагуу шимтэн уншихыг з°вл°ж байна. + +\bigskip +\noindent \LaTeX{} нь PC болон Mac компьютер дээр UNIX болон VMS системіідэд ажилладаг ба ихэнх их дээд сургуулиудын компьютерын т°віідэд ашиглагдсаар байгаа билээ. \LaTeX{} системийг суулгах талаар \guide{} товхимолд тодорхой дурдсан б°г°°д хэрэв іінд ямар нэг эргэлзээтэй зійл гарвал уг товхимлыг °гс°н хіндээ хандах хэрэгтэй юм. Гэхдээ энэхіі гарын авлага нь \LaTeX{} системийг компьютерт хэрхэн суулгах тухай \emph{бус} харин тіінийг ашиглаж хэрхэн эх бэлтгэх тухай юм. + +\bigskip +\noindent \LaTeX{}-тэй холбогдолтой °°р бусад материалуудтай танилцахыг хісвэл \texttt{CTAN} (Comprehensive \TeX{} Archive Network) сайтын \texttt{http://www.ctan.org} хаяг уруу хандах буюу тііний ftp архив уруу \texttt{ftp://www.ctan.org} болон тііний бусад тусгал сайтууд (mirror sites) уруу тус тус хандах боломжтой. + +Энэхіі гарын авлагад, татаж авах программ хангамж, баримтуудын хаягийг заахдаа дэлгэрэнгій хаягийг товчлон \texttt{CTAN:} гэж бичээд тііний араас зохих замыг бичсэн байгаа. + +\LaTeX{} суулгахын °мн° тііний, °°рийн компьютерын ійлдлийн системд тохирох хувилбарыг \CTAN|systems| хаягаас сонгож авна уу. + +\vspace{\stretch{1}} +\noindent Гарын авлагад орсон тайлбаруудыг \LaTeX{} суралцагчдад иліі ойлгомжтой болгох ііднээс сайжруулан засах санал бірийг би хілээн авахдаа таатай байх болно. + +\bigskip +\begin{verse} +\contrib{Тобиас Оетикер (Tobias Oetiker)}{tobi@oetiker.ch}% +\noindent{OETIKER+PARTNER AG\\Aarweg 15\\4600 Olten\\Switzerland} +\end{verse} +\vspace{\stretch{1}} +\noindent Энэ гарын авлагын сіілийн хувилбарыг татаж авах хаяг нь\\ +\CTAN|info/lshort| + +\endinput + + + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End:
\ No newline at end of file diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/spec.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/spec.tex new file mode 100644 index 00000000000..5a858e6032d --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/spec.tex @@ -0,0 +1,636 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Specialities of the LaTeX system +% $Id: spec.tex 172 2008-09-25 05:26:50Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + +\chapter{Нэмэлт боломжууд} +\begin{intro} + Томоохон баримт боловсруулахад зориулж \LaTeX{} товъјг, номзій іісгэх гэх мэт боломжуудаар хангадаг. \LaTeX{}-ийн тэдгээр нэмэлт болон тусгай боломжуудын талаар {\normalfont\manual{}} болон {\normalfont \companion} товхимлуудад дэлгэрэнгій °гіілсэн байгаа. +\end{intro} + +\section{\EPSi{} зураг оруулах}\label{eps} +\LaTeX{} нь \texttt{figure} болон \texttt{table} хірээлліідэд зураг, график мэтийн х°в°гч биеттэй ажиллах бололцоог олгодог. + +\LaTeX{}-ийн індсэн буюу °рг°тг°с°н багцыг ашиглан \wi{график} байгуулах хэд хэдэн арга байх б°г°°д тэдгээрийн заримыг \ref{chap:graphics}-р білэгт дурдав. М°н \companion{} болон \manual{} товхимлуудаас дэлгэрэнгійг мэдэж болно. + +Баримтад зураг оруулах хамгийн хялбар арга нь зургаа тусгай зориулалтын программ ашиглан бэлтгээд\footnote{XFig, Gnuplot, Gimp, Xara X \ldots} тіінийгээ баримтдаа оруулах явдал б°г°°д \LaTeX{}-д бэлтгэсэн зургаа оруулах олон т°рлийн арга зам байдгаас энэ удаад бид, хэрэглэхэд хялбар/тігээмэл хэрэглэгддэгээр нь \EPSi{} (EPS) т°рлийн зургийг хэрхэн оруулах талаар авч ізэх болно. EPS форматын зургийг ашиглахын тулд \PSi{} хэвлэгч\footnote{\PSi{}-г дірслэх °°р нэг боломж бол \textsc{\wi{GhostScript}} программыг \CTANref|support/ghostscript| хаягаас татаж авч ашиглах явдал. Windows болон OS/2 хэрэглэгчдэд \textsc{GSview} хэрэгтэй.} шаардлагатай. + +Д.~Карлислын зохиосон \pai{graphicx} багцад зураг оруулахад зориулагдсан нэлээд хічирхэг тушаалууд багтсан байна. Энэ нь ``graphics'' бірдлийн нэг хэсэг ажээ.\footnote{\CTANref|macros/latex/required/graphics|} + +Компьютерт тань \PSi{} хэвлэгч ажиллах боломжтой т°дийгій \textsf{graphicx} багц суусан бол баримтад зураг оруулах дараах алхмуудыг гійцэтгээрэй: + +\begin{enumerate} +\item Зориулалтын программаар зургаа EPS формат уруу х°рвіілэх.\footnote{Хэрэв таны программ EPS формат уруу х°рвіілэх боломжгій бол \PSi{} принтерийн драйвер (жишээ нь, Apple LaserWriter мэтийн) суулгаад тіігээр файлаа EPS формат уруу х°рвіілэх хэрэгтэй. EPS нь нэгээс иліі хуудсыг агуулахгій гэдгийг анхаар. Гэхдээ зарим принтер драйверуудад іінийг тохируулж болдог.} +\item Оролтын файлын эхлэлд \textsf{graphicx} багцыг дараах байдлаар зарлана +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[|\emph{драйвер}\verb|]{graphicx}| +\end{lscommand} +\noindent іінд, \emph{драйвер} нь ``dvi-аас postscript уруу'' х°рвіілэх программ б°г°°д энд хамгийн °рг°н хэрэглэгддэг программ нь \texttt{dvips} юм. \TeX{}-д зураг оруулах тодорхой стандарт байхгій учраас драйверын нэрийг оноох шаардлагатай байдаг. \emph{Драйверыг} тодорхойлсноор, \eei{.dvi} файл дахь зургийн мэдээллийг оруулах зохих аргыг \textsf{graphicx} багц сонгож улмаар принтер ііний дагуу \eei{.eps} файлыг алдаагійгээр оруулдаг. +\item Баримтад зургийн \emph{файлыг} оруулахдаа дараах тушаалыг ашиглана. +\begin{lscommand} +\ci{includegraphics}\verb|[|\emph{сонголт}=\emph{утга}, \ldots\verb|]{|\emph{файл}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent Зургийн °нд°р, °рг°н, эргэлт зэргийг тогтоох \emph{сонголтод} харгалзах \emph{утга} біхий хувьсагчуудыг °°р хооронд нь таслалаар тусгаарлаж оруулна. Чухал хэрэгцээтэй сонголтуудыг \ref{keyvals}-р хіснэгтэд жагсаан ізіілэв. +\end{enumerate} + +\begin{table}[htb] +\caption{\textsf{graphicx} багцын сонголтууд.} +\label{keyvals} +\begin{lined}{9cm} +\begin{tabular}{@{}ll} +\texttt{width}& зургийн °рг°ний хэмжээг °°рчилн°\\ +\texttt{height}& зургийн °ндрийн хэмжээг °°рчилн°\\ +\texttt{angle}& зургийг цагийн зііний эсрэг чиглэлд эргіілнэ\\ +\texttt{scale}& зургийн хэмжээг нийтэд нь °°рчилн° \\ +\end{tabular} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +\pagebreak +Ойлгомжтой болгох ііднээс дараах жишээ кодыг авч ізье: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\begin{figure} +\centering +\includegraphics[angle=90, + width=0.5\textwidth]{test} +\caption{Энэ бол жишээ.} +\end{figure} +\end{verbatim} +\end{code} +“інд \texttt{test.eps} зургийг баримтад оруулахдаа тіінийг \emph{эхлээд} 90 градус эргіілээд \emph{дараа нь} стандарт параграфын хувьд °рг°°ш нь 2 дахин богиносгожээ. Энд °ндрийнх нь хэмжээг тусгайлан тогтоогоогій учраас урт °рг°н хојрын харьцааг $1.0$ гэж ойлгох б°г°°д урт °рг°ний хэмжээг тусгайлан тогтоож болно. Хэмжээтэй холбоотой дэлгэрэнгій мэдээллийг \pageref{units}-р хуудасны \ref{units}-р хіснэгтээс, энэхіі сэдэвтэй холбоотой дэлгэрэнгій мэдээллийг \cite{graphics} болон \cite{eps} товхимлуудаас тус тус сонирхож болно. + +\section{Номзій} + +\ei{thebibliography} хірээллийн тусламжтайгаар \wi{номзій}г іісгэж, °г°гдліідийг дараах маягаар оруулна +\begin{lscommand} +\ci{bibitem}\verb|[|\emph{хаяг}\verb|]{|\emph{тэмдэглэгээ}\verb|}| +\end{lscommand} +“інд, \emph{тэмдэглэгээ} гэдэгт баримтад иш татаж оруулсан ном товхимлуудын нэрийн товчлол байна. +\begin{lscommand} +\ci{cite}\verb|{|\emph{тэмдэглэгээ}\verb|}| +\end{lscommand} +Хэрэв \emph{хаяг} гэсэн сонголтыг хоосон орхивол °г°гдлийг автоматаар дугаарлан оруулах болно. \verb|\begin{thebibliography}| тушаалын ард бичигдэх хувьсагчаар номзійд орж болох нийт хаягийн тоог заана. Доорх жишээнд \verb|{99}| гэдгээр \LaTeX{}-д иш татах нийт номын тоо 99 ширхгээс хэтрэхгій болохыг илтгэж байна. +\enlargethispage{2cm} +\begin{example} +Партл~\cite{pa}-ын +°гіілснээр бол \ldots +\begin{thebibliography}{99} +\bibitem{pa} H.~Partl: +\emph{German \TeX}, +TUGboat Volume~9, Issue~1 (1988) +\end{thebibliography} +\end{example} + +\chaptermark{Specialities} % w need to fix the damage done by the + %bibliography example. +\thispagestyle{fancyplain} + + +Томоохон баримтуудад Bib\TeX{} программыг ашиглах нь тохиромжтой. Bib\TeX{} нь \TeX{}-ийн ихэнх тархцуудыг агуулдаг т°дийгій номзійн °г°гдлийн санг дэмжих б°г°°д баримтад иш татсан зійл бірийг тііний эх товхимлын талаарх тайлбаруудтай холбож °г°х іірэгтэй. Bib\TeX{} нь томоохон хэмжээний номзійн °г°гдлийг іісгэх загвар хуудасны горимд тулгуурладаг. + +\newpage + +\section{Товъјг іісгэх} \label{sec:indexing} +Номын чухал хэсгіідэд \wi{товъјг} багтдаг. \LaTeX{} болон \texttt{makeindex}\footnote{8-аас иліігій тооны тэмдэгтээс бірдсэн файлын нэрийг дэмждэг системіідэд іінийг \texttt{makeidx} гэх нь бий.} программын тусламжтайгаар товъјгийг хялбархан іісгэж болдог б°г°°д энэхіі хэсэгт з°вх°н товъјг іісгэх індсэн тушаалуудыг судлах болно. Дэлгэрэнгій мэдээллийг \companion~товхимлоос авна уу. \index{makeindex программ} \index{makeidx багц} + +\LaTeX{}-д товъјг іісгэх горимыг идэвхжіілэхийн тулд \pai{makeidx} багцыг баримтын эхлэлд зарласан байх јстой: +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage{makeidx}| +\end{lscommand} +\noindent товъјг іісгэх тусгай тушаалыг +\begin{lscommand} + \ci{makeindex} +\end{lscommand} +\noindent оролтын файлд м°н зарласан байна. + +Товъјгийг тодорхойлохдоо, +\begin{lscommand} + \ci{index}\verb|{|\emph{тілхіір іг}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent гэсэн тушаалын \emph{тілхіір іг} гэдэгт товъјгт оруулах ігсийг заан оруулна. \emph{Тілхіір іг} оруулах загварыг \ref{index}-р хіснэгтэд жишээгээр ізіілэв. + +\begin{table}[!tp] +\caption{Товъјгт тілхіір іг оруулах загвар.} +\label{index} +\begin{center} +\begin{tabular}{@{}lll@{}} + \textbf{Жишээ} &\textbf{Тэмдэглэгээ} &\textbf{Тайлбар}\\\hline + \rule{0pt}{1.05em}\verb|\index{hello}| &hello, 1 &Ердийн тэмдэглэгээ\\ +\verb|\index{hello!Peter}| &\hspace*{2ex}Peter, 3 &`hello'-ийн дэд тэмдэглэгээ\\ +\verb|\index{Sam@\textsl{Sam}}| &\textsl{Sam}, 2& Налуулсан тэмдэглэгээ\\ +\verb|\index{Lin@\textbf{Lin}}| &\textbf{Lin}, 7& Дээрхийн адил\\ +\verb.\index{Jenny|textbf}. &Jenny, \textbf{3}& Тодотгосон дугаар\\ +\verb.\index{Joe|textit}. &Joe, \textit{5}& Дээрхийн адил\\ +\verb.\index{ecole@\'ecole}. &\'ecole, 4& ђрг°лт тавих +\end{tabular} +\end{center} +\end{table} + +\LaTeX{}, оролтын файлыг боловсруулахдаа \verb|\index| тушаалаар товъјг тэмдэглэгээг зохих хуудасны дугаарын хамтаар, уг оролтын файлтай нэр ижил боловч °рг°тг°л °°р (\verb|.idx|) файлд бичдэг. Улмаар энэхіі \eei{.idx} файлыг \texttt{makeindex} программ цааш боловсруулдаг. + +\begin{lscommand} + \texttt{makeindex} \emph{файлын нэр} +\end{lscommand} +\texttt{makeindex} программаар эрэмбэлсэн товъјг біхий, эх файлтай ижил нэртэй \eei{.ind} °рг°тг°лтэй файлыг іісгэсний дараагаар оролтын файлыг \LaTeX{} дээр дахин боловсруулмагц \LaTeX{} +\begin{lscommand} + \ci{printindex} +\end{lscommand} +тушаалын байрлаж буй байрлалд товъјгийг баримтад хавсаргана. + +\LaTeXe{}-ийн \pai{showidx} багцын тусламжтайгаар товъјгт орсон тілхіір ігийг тэмдэглэсэн хуудас бірийн захад тухайн хуудсанд харьяалагдах тілхіір ігсийг хэвлэж харуулдаг. Энэ нь товъјгийг нягтлах болон баримтыг хянан засварлахад хэрэг болдог. + +\ci{index} тушаалыг з°в хэрэглэхгій бол баримтын харагдах байдалд н°л°°лж болзошгій байдаг. + +\begin{example} +Сіілийн цэг \index{“г}. +Т°гсг°х цэг\index{“г}. +Т°гсг°лийг анхаар. +\end{example} + +\section{Зійлчлэлийг тохируулах} +\label{sec:fancy} + +Пит ван Оострумын (Piet van Oostrum) зохиосон \pai{fancyhdr} багц\footnote{\CTANref|macros/latex/contrib/supported/fancyhdr| хаягаас татаж авч болно.} нь баримтын зійлчлэл, зіілтийг хялбархан тохируулах ц°°н тооны тушаалыг агуулдаг. Уг багцын хэрэглээг яг энэ хуудасны дээд талд байрлах зійлчлэлээс харж болно. + +\begin{figure}[!htbp] +\begin{lined}{\textwidth} +\begin{verbatim} +\documentclass{book} +\usepackage{fancyhdr} +\pagestyle{fancy} +% ингэснээр білэг, дэд білгийн зійлчлэлийг +% жижиг ісгээр тэмдэглэх боломжтой болно. +\renewcommand{\chaptermark}[1]{% + \markboth{#1}{}} +\renewcommand{\sectionmark}[1]{% + \markright{\thesection\ #1}} +\fancyhf{} % одоогийн зійлчлэл, зіілтийг хічингій болгох +\fancyhead[LE,RO]{\bfseries\thepage} +\fancyhead[LO]{\bfseries\rightmark} +\fancyhead[RE]{\bfseries\leftmark} +\renewcommand{\headrulewidth}{0.5pt} +\renewcommand{\footrulewidth}{0pt} +\addtolength{\headheight}{0.5pt} % зай тогтоох +\fancypagestyle{plain}{% + \fancyhead{} % хуудаснаас зійлчлэлийг хасах + \renewcommand{\headrulewidth}{0pt} +} +\end{verbatim} +\end{lined} +\caption{\pai{fancyhdr} тохиргооны жишээ.} \label{fancyhdr} +\end{figure} + +Зійлчлэл, зіілтэд білэг ба дэд білгийн нэрийг тохируулахад ярвигтай байдаг б°г°°д \LaTeX{}-д іінийг хојр янзаар гійцэтгэж болно. Зійлчлэл, зіілтийг оноосон хуудсанд л дахин тодорхойлохыг хісвэл тухайн білэг дэд білгийн нэрсийг т°л°°л°х \ci{rightmark} ба \ci{leftmark} гэсэн тушаалуудыг білэг, дэд білгийн нэрсийг °°рчл°хийг хіссэн хуудсандаа зарлана. + +\verb|\chapter| болон іінтэй ижил тушаалуудыг біхэлд нь дахин тодорхойлохын тулд \ci{rightmark} ба \ci{leftmark} тушаалуудыг бус \ci{chaptermark}, \ci{sectionmark}, буюу \ci{subsectionmark} тушаалуудыг ашиглана. + +Зійлчлэл дэх білгийн нэрийг °°рчл°хд°° ``шинээр'' \ci{chaptermark} тушаалыг зарлана. \cih{sectionmark}\cih{subsectionmark} + + +\ref{fancyhdr}-р зурагт, энэхіі товхимол дээрх зійлчлэлтэй ижил зійлчлэл іісгэх \pai{fancyhdr} багцын боломжит тохиргоог ізіілэв. Зіілтэд тэмдэглэсэн хаягаар хандан уг багцын талаарх мэдээллийг авч болно. + +\section{Verbatim багц} + +Энэ номын эхэнд \ei{verbatim} \emph{хірээллийн} талаар тодорхой ойлголттой болсон байх. Энэ дэд білгээр бид \pai{verbatim} \emph{багцыг} судлах болно. Ер°нхийд°° \pai{verbatim} багц нь \ei{verbatim} хірээллийг бодвол нэмэлт іірэгтэйгээр хязгаарлагдмал хірээнд ажилладаг. \ei{verbatim} багцыг ашиглахдаа + +\begin{lscommand} +\ci{verbatiminput}\verb|{|\emph{файлын нэр}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent гэсэн тушаалыг зарлаж, ASCII текст файлыг біхэлд нь \ei{verbatim} хірээлэлд оруулна. + +Энэхіі \pai{verbatim} багц нь `tools' бірдлийн хэсэг тул ихэнх системіідэд тііний суулгац бий. Хэрэв уг багцын талаарх дэлгэрэнгій мэдээллийг авахыг хісвэл \cite{verbatim}-р товхимлыг сонирхоно уу. + + +\section{Нэмэлт багц суулгах}\label{sec:Packages} + +Ихэнх \LaTeX{} суулгацуудад томоохон хэмжээний суулгахаар загварчилсан багцууд дагалддаг бол бусдыг нь интернетээс татаж авах шаардлагатай байдаг. Загварчилсан багцуудыг татаж авч болох интернетийн індсэн хаяг нь CTAN (\url{http://www.ctan.org/}). + +\pai{geometry}, \pai{hyphenat}, болон °°р бусад багцууд нь голдуу хојр файлаас бірддэг: \texttt{.ins} болон \texttt{.dtx} °рг°тг°лтэй файлууд. Эдгээрийг дагалдаж, уншиж танилцвал зохих тухайн багцын талаарх товч тайлбарыг агуулсан \texttt{readme.txt} файл ирдэг. + +Ямар ч тохиолдолд, багц файлуудаа компьютертоо хуулж тавьсны дараагаар (a) \TeX\ тархцадаа загварчилсан багцыг таниулж, (b) шаардагдах баримтуудыг гарган авна. Эхний хэсгийн гійцэтгэлийг дурдвал: + +\begin{enumerate} +\item \LaTeX{} дээр \texttt{.ins} файлыг боловсруулж \eei{.sty} файлыг гарган авна. +\item Гарган авсан \eei{.sty} файлаа \texttt{\ldots/\emph{localtexmf}/tex/latex} дэд директорт (Windows буюу OS/2 хэрэглэгчид ташуу зураасыг эсрэг тийш °°рчл°н бичнэ) байрлуулна. +\item Тархцынхаа файлын нэрсийн °г°гдлийг \LaTeX{} тархцадаа зохих тушаалаар шинэчилнэ: + teTeX, fpTeX -- \texttt{texhash}; web2c -- \texttt{maktexlsr}; + MiKTeX -- \texttt{initexmf -update-fndb} эсвэл GUI буюу хэрэглэгчийн харилцах цонх ашигла. +\end{enumerate} + +\noindent Одоо \texttt{.dtx} файлаасаа баримтыг гарган авах боломжтой боллоо: + +\begin{enumerate} +\item \texttt{.dtx} файлыг \LaTeX\ дээр боловсруулж \texttt{.dvi} файлыг гарган авна. \LaTeX\ дээрх хэд хэдэн удаагийн боловсруулалтын дараагаар холбох заагчийн мэдээллийг (cross-reference) цуглуулж хавсаргана. +\item \LaTeX, боловсруулалтаар \texttt{.idx} файл ііссэн эсэхийг шалгана. Хэрэв іісээгій бол \ref{step:final}-р алхамд шилжинэ. +\item Товъјг іісгэхийн тулд дараах тушаалыг биеліілнэ:\\ + \fbox{\texttt{makeindex -s gind.ist \textit{нэр}}}\\ + (іінд \textit{нэр} гэдэгт боловсруулах файлын °рг°тг°л агуулаагій з°вх°н нэр байна). + \item \texttt{.dtx} файлыг \LaTeX\ дээр дахин нэг удаа боловсруулна. \label{step:next} + +\item Эцэст нь, уншихад эвтэйхэн байх ііднээс \texttt{.ps} юм уу \texttt{.pdf} файлыг іісгэнэ.\label{step:final} + +\end{enumerate} + +“гийн тайлбар іісгэхдээ \texttt{.glo} (ігийн тайлбар) +\ref{step:next}-\ref{step:final}-р алхам хооронд дараах тушаалыг зарлана: + +\noindent\texttt{makeindex -s gglo.ist -o \textit{нэр}.gls \textit{нэр}.glo} + +\noindent \ref{step:final}-р алхамд шилжихээс °мн° \texttt{.dtx} файлыг \LaTeX\ дээр дахин нэг удаа боловсруулна. + + +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Chapter on pdfLaTeX +% French original by Daniel Flipo 14/07/2004 +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + +\section{pdf\LaTeX{}-тэй ажиллах} \label{sec:pdftex}\index{PDF} +\secby{Даниил Флипо (Daniel Flipo)}{Daniel.Flipo@univ-lille1.fr}% +PDF нь веб хуудаст зарим ігсийг заагч холбоосоор тухайн баримтын аль нэгэн хэсэгт буюу °°р бусад баримтад шилжихээр тэмдэглэсэн байдагтай т°стэй, баримтын \wi{гипертекст} формат юм. Тухайн холбох заагч дээр дармагц заагчийн байрлалд шилжинэ. \LaTeX{}-ийн хувьд уг холбох заагч нь \ci{ref} ба \ci{pageref} юм. Нэмж хэлэхэд, хіснэгтийн жагсаалт, товъјг болон бусад ижил бітціід нь дээрх холбох заагчийн т°р°лд хамаардаг. + +Ихэнх веб хуудаснууд HTML \emph{(HyperText Markup Language)} дээр бичигдэж байгаа билээ. Уг форматаар шинжлэх ухааны баримт бичиг боловсруулахад хојр том дутагдал байдаг: +\begin{enumerate} +\item HTML баримт математикийн томьјог дэмждэггій. “інд тодорхой стандарт байсаар атал ихэнх интернет х°тчіід іінийг іл дэмжих буюу шаардлагатай фонтууд дутагддаг. +\item HTML баримтыг хэвлэх боломжтой ч гарах ір дін нь х°т°ч болон системээс ихэд шалтгаалдаг т°дийгій \LaTeX{}-тэй харьцуулахад чанарын шаардлага хангадаггій. +\end{enumerate} + +\LaTeX{}-ээс HTML уруу х°рвіілэх олон янзын оролдлогын зарим нь стандарт \LaTeX{} оролтын файлыг веб хуудсанд уншиж болохоор х°рвіілж байсан хэдий ч гарах ір дін нь бичиглэлийг хэт хялбарчилдаг байсан. Удалгій \LaTeX{}-ийг иліі уян хатан болгох нэмэлт багцууд гарч ирмэгц хімііс бэлтгэсэн баримтынхаа хэвлэлийн чанарыг алдагдуулахгій байлгах ііднээс, вебдээ баримтын загварыг хадгалах т°дийгій гипертекст удирдлагыг дэмжих PDF \emph{(Portable Document Format, баримтын з°°врийн формат)}-г ашиглах болсон юм. Сіілийн іеийн ихэнх интернет х°тчіідэд PDF баримтыг шууд нээх бололцоотой нэмэлт программ дагалддаг болсон. + +Хэдийгээр ихэнх системіідэд DVI болон PS файлыг нээн ізэх программ байдаг ч \wi{Acrobat Reader} болон \wi{Xpdf} нь PDF баримтыг дэмжигч хамгийн °рг°н хэрэглэгддэг программууд билээ. Иймээс баримтын PDF хувилбар нь уншигчдад иліі хіртээмжтэй юм. + +\subsection{Вебд зориулсан PDF баримтууд} + +H\`an~Th\'{\^e}~Th\`anh хэмээх хіний зохиосон pdf\TeX{} программын тусламжтайгаар \LaTeX{} эх файлаас PDF файлыг хялбархан гарган авч болно. pdf\TeX{} нь \TeX{}-ийн іісгэсэн DVI файлыг PDF уруу х°рвіілдэг бол pdf\LaTeX{} нь м°н \LaTeX{} эх файлаас PDF баримтыг боловсруулан гаргадаг. \index{pdftex@pdf\TeX}\index{pdftex@pdf\LaTeX} + +pdf\TeX{} болон pdf\LaTeX{} нь сіілийн іеийн \TeX{} тархцууд болох te\TeX{}, fp\TeX{}, MiK\TeX, \TeX{}Live ба CMac\TeX{} системіідэд дагалдан суудаг. + +DVI файлын оронд PDF файл іісгэх бол \texttt{latex file.tex} гэсэн тушаалыг \texttt{pdflatex file.tex} тушаалаар солиход хангалттай. Зарим системіідэд \LaTeX{}-г тушаал бичиж ажиллуулахгійгээр \TeX{}-ийн удирдах товчлууруудыг ашиглаж болдог. + +\LaTeX{} дээр \texttt{a4paper} буюу \texttt{letterpaper} гэх мэт баримтын т°рлийг зарлаж °гч болдгийн адилаар pdf\LaTeX{}-д ч бас болох б°г°°д харин pdf\TeX{}-ийн хувьд pdf файлд цаасны хэмжээг тодорхойлох тушаалыг зарлаж °г°х шаардлагатай. +\index{цаасны хэмжээ} +Хэрэв \pai{hyperref} багцыг (\pageref{ssec:pdfhyperref}-р хуудсыг із) ашиглаж байгаа бол цаасны хэмжээ автоматаар тохирох болно. Бусад тохиолдолд дараах тушаалыг баримтын эхэнд зарлана: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\pdfpagewidth=\paperwidth +\pdfpageheight=\paperheight +\end{verbatim} +\end{code} + +Дараагийн дэд білэгт \LaTeX{} болон pdf\LaTeX{} хојрын ялгааг нарийвчлан тайлбарлах болно. Гол ялгааг дараах гурван зійлд т°вл°ріілэн авч ізэх болно: ашиглах фонт, оруулах зургийн т°р°л, гипер холбогчийн бітэц. + +\subsection{Фонтууд} + +\wi{pdf\LaTeX}-д біх т°рлийн фонтыг (PK bitmaps, TrueType, \PSi{} type~1\dots) ашиглаж болох боловч ердийн \LaTeX{} bitmap PK фонт форматаар іісгэсэн баримтын фонт Acrobat Reader дээр арзайж харагддаг тул арзайлгахгійн тулд гагцхіі \PSi{} Type 1 фонтыг ашиглах нь тохиромжтой байдаг. \emph{Сіілийн іеийн TeX суулгацуудад уг фонт агуулагдах болсон тул энэ нь автоматаар тохирно. Таны PDF баримт, дээрх т°рлийн фонтыг агуулж байвал энэ білгийг уншилгій алгасаж болно.} + +\PSi{} Type 1 т°рлийн Computer Modern болон AMSFonts фонтуудыг Blue Sky Research болон Y\&Y, Inc. зохиож Америкийн Математикийн Нийгэмлэгт эрхээ шилжіілжээ. Уг фонтууд нь 1997 оны эхээр нийтэд тігж сіілийн іеийн ихэнх \TeX{} тархцуудад дагалдах болсон байна. + +\LaTeX{} дээр англиас бусад хэл дээр баримт бэлтгэхэд EC, LH, буюу CB фонтууд (\texttt{OT1} фонтын талаар \pageref{OT1}-р хуудаснаас із) хэрэг болно. Владимир Воловичийн зохиосон EC/TC, EC Concrete, EC Bright ба LH фонтуудыг агуулсан cm-super фонтын бірдлийг \texttt{CTAN:/fonts/ps-type1/cm-super} хаягаас татаж авч болох ба энэ нь \TeX{}Live7 болон MiK\TeX~системіідэд дагалддаг. Апостолос Сирополосын (Apostolos Syropoulos) зохиосон type~1 т°рлийн CB грек ісгийн фонтыг \texttt{CTAN:/tex-archive/fonts/greek/cb} хаягаас татан авч бас болно. Гэхдээ дээрх фонтууд хэвлэлийн чанарын хувьд Blue Sky/Y\&Y-ийн Type1 CM фонтуудыг гійцэхгій, дээд нягтрал нь EC/LH/CB фонтуудын эх bitmap зургийн чанараар танигдаж, бага нягтралд дірслэгдэхдээ эх нягтралыг багасгадаг тул тийм ч цэвэрхэн харагддаггій. + +Латин хэл дээр эх бэлтгэхийн тулд дараах тохиргоог хийх хэрэгтэй. +\begin{itemize} +\item \pai{aeguill} буюу \emph{Almost European Computer Modern with Guillemets} багцыг баримтын эхлэлд\newline \verb+\usepackage{aeguill}+\paih{aeguill} хэмээн зарласнаар AE виртуал фонтыг EC фонтын оронд идэвхжіілэх юм. +\item Эсвэл \pai{mltex} багцыг з°вх°н pdf\TeX{}-д зориулж ашиглаж болно. +\end{itemize} +{Ml\TeX} системийн адилаар AE виртуал фонт, \TeX{}-ийн CM фонтын тэмдэгтіідийг 256 хіртэл гійцээн, EC фонтын тэмдэгтийн дарааллаар байрлуулж, type 1 форматын CM фонтуудыг ашиглах боломжтой болгосноор T1 кодчилолд латин хэлд суурилсан европын хэлніідэд іе таслах ажиллагааг идэвхтэй болгоно. Гэвч хуурмаг AE тэмдэгтіід нь Acrobat Reader программын \texttt{хайлтын} функцэд зохицон ажилладаггій тул PDF файлд °рг°лттэй ісэг орсон ігсийг хайх боломжгій. + +Орос хэлний хувьд дээрхийн ижил шийдэл нь C1 виртуал фонтуудыг \texttt{ftp://ftp.vsu.ru/pub/tex/font-packs/c1fonts} хаягаас татан авч ашиглах явдал юм. Эдгээр фонтууд нь Bluesky бірдлийн стандарт CM type~1 болон Paradissa болон BaKoMa бірдлийн CMCYR type~1 фонтуудын нэгдэл б°г°°д эдгээрийг CTAN-аас татаж авах боломжтой. Paradissa фонтууд нь з°вх°н Орос цагаан толгойн ісгіідийг агуулдаг тул C1 фонтуудад кирилл ісгийн бусад тэмдэгт ісгіід агуулагддаггій. + +ђ°р нэг шийдэл нь бусад \PSi{} type~1 фонтуудыг ашиглах явдал. “нэндээ тэдгээрийн зарим нь Acrobat Reader программд дагалддаг. Эдгээр фонтуудын ісгийн хэмжээ харилцан ялгаатай тул хуудсан дахь текстийн байршил °°рчл°гд°ж болзошгій байдаг. Ер°нхийд°° эдгээр фонтууд нь зайг маш ір ашигтайгаар шийдсэн CM фонтуудаас харьцангуй их зай эзэлдэг. Тіінчлэн, Times, Helvetica ба Courier фонтуудыг баримтад ашиглахаар сонгосон тохиолдолд эдгээр нь нэг дор зохицдоггій. + +Дээрх н°хц°лд тохирох хојр т°рлийн фонтыг, індсэн текстийн фонтыг, \emph{Palatino} фонтыг дэмжих \pai{pxfonts} багцаар, туслах текстийн фонтыг \emph{Times} фонтыг дэмжих \pai{txfonts} багцаар тус тус идэвхжіілж ажиллуулах явдал б°г°°д ашиглахдаа баримтын эхлэлд дараах м°ріідийг зарлана: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage[T1]{fontenc} +\usepackage{pxfonts} +\end{verbatim} +\end{code} + +Жич: оролтын файлыг боловсруулсны дараа \texttt{.log} файлд +\begin{verbatim} +Warning: pdftex (file eurmo10): Font eur... not found +\end{verbatim} +баримтад ашиглавал зохих зарим фонтууд олдоогійг заасан анхааруулга гарч болох юм. PDF баримтад \emph{орхигдсон тэмдэгтіідийг агуулсан хуудас гарахгій} тул энэ асуудлыг шийдвэрлэхээс °°р замгій. + +Тэдгээр худалдаалах фонтуудыг, ялангуяа type 1 форматын CM фонтуудын чанартай эн чацуу EC фонтыг орлохуйц Latin Modern (LM) гэгдэх фонт шинээр гарсан б°г°°д \TeX{} системийн сіілийн іеийн суулгацуудад энэ нь дагалдах болсон ба баримтын эхлэлд +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage{lmodern} +\usepackage[T1]{fontenc} +\usepackage{textcomp} +\end{verbatim} +\end{code} +гэсэн тушаалуудыг зарласнаар pdf гаралтад латин тэмдэгтіідийг бірэн эхээр нь дэмжих боломжтой болох юм. + + +\subsection{Зураг оруулах} +\label{ssec:pdfgraph} + +Баримтад зураг оруулахад \pai{graphicx} багц нэн тохиромжтой байдаг (\pageref{eps}-р хуудсыг із). pdf\LaTeX{}-д \emph{driver} гэдгийн оронд \texttt{pdftex} гэдгийг сонгоно: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage[pdftex]{color,graphicx} +\end{verbatim} +\end{code} +Веб баримтад °нг° ашиглаж байгаа учир дээрх жишээнд color багцыг сонгож оруулжээ. + +\EPSi{} зургийн формат дэмжигддэггійг эс тооцвол Pdf\LaTeX{}-д давуу тал олон бий. Хэрэв \ci{includegraphics} тушаалд файлын °рг°тг°лийг зааж °г°°гій бол \pai{graphicx} багц, тохирох °рг°тг°лийг, \emph{driver} сонголтоос шалтгаалж °°рт агуулагдах, жишээ нь \texttt{pdftex}-ийн хувьд \texttt{.eps} °рг°тг°л°°с \emph{бусад} \texttt{.png}, \texttt{.pdf}, \texttt{.jpg} ба \texttt{.mps} (\MP\index{metapost@\MP}) °рг°тг°ліідээс хайна. + +Дээрх асуудлаас зайлсхийх хялбар арга бол \texttt{epstopdf} программ ашиглан EPS файлыг PDF формат уруу х°рвіілэх явдал юм. Вектор графикийн хувьд бол энэ нь хамгийн оновчтой шийдэл болж чадах бол PDF формат угаасаа PNG ба JPEG зургуудыг дэмжихээр зохиогдсон тул bitmap (фото, сканерын) зургуудын хувьд чадахгій. PNG нь дэлгэцийн зураг болон ц°°н °нг° агуулсан зургуудад, харин JPEG нь шахалт сайтай тул фото зургуудад тохиромжтой байдаг. + +Геометрийн дірс зургийг \MP\index{metapost@\MP} мэтийн, ихэнх \TeX{} тархцуудад °°рийн дэлгэрэнгій гарын авлагын хамтаар дагалдах тусгай тушаалын хэл ашиглан боловсруулах нь дээр байдаг. + +\subsection{Гипертекст холбоосууд} +\label{ssec:pdfhyperref} + +\pai{hyperref} багц нь баримтад дотоод заагч холбоосыг гаргахад хэрэглэгддэг. Идэвхжіілэхдээ баримтын эхлэлд +\verb+\usepackage[pdftex]{hyperref}+ тушаалыг бусад тушаалуудын \emph{дор} зарлаж °гн°. + +\pai{hyperref} багцад т°л°вийг тодорхойлох олон янзын сонголт бий: +\begin{itemize} +\item нэмэлт сонголтыг pdftex сонголтын араас таслал аван бичнэ\\ + \verb+\usepackage[pdftex]{hyperref}+ +\item эсвэл тусад нь + \verb+\hypersetup{+\emph{сонголт}\verb+}+ тушаалын м°р°°с оруулсан ч болно. +\end{itemize} + +Гагцхіі \texttt{pdftex} гэсэн сонголт нь зайлшгій байх хэрэгтэй, харин бусад нь заавал байх албагій б°г°°д тэдгээрийг hyperref\footnote{\pai{hyperref} багц нь pdf\TeX{}-ээр хязгаарлагдаад зогсохгій ердийн \LaTeX{} гаралтын DVI файлд PDF-д зориулагдсан мэдээллийг оруулж, улмаар энэ нь \texttt{dvips} программын тусламжтайгаар іісэх PS файлд дамжиж эцэст нь PS файлаас PDF уруу х°рвіілэх іед Adobe Distiller программд ашиглагддаг.} багцын т°л°віідэд °°рчилж болно. Дараах жагсаалтын тохируулгын (default) утгыг босоо фонтоор тэмдэглэв: + +\begin{flushleft} +\begin{description} + \item [\texttt{bookmarks (=true,\textit{false})}] баримтад номын хавчуулгыг харагдуулах буюу іл харагдуулах + \item [\texttt{unicode (=false,\textit{true})}] Acrobat-ын номын хавчуулгад латин бус ісгэн тэмдэгтіідийг ашиглахыг з°вш°°р°х + \item [\texttt{pdftoolbar (=true,\textit{false})}] Acrobat-ын т°л°°л°х товчлууруудыг (toolbar) харагдуулах буюу іл харагдуулах + \item [\texttt{pdfmenubar (=true,\textit{false})}] Acrobat-ын цэсийг харагдуулах буюу іл харагдуулах + \item [\texttt{pdffitwindow (=true,\textit{false})}] pdf файлыг нээх іеийн хуудасны томорч харагдах байдлыг тохируулах + \item [\texttt{pdftitle (=\{text\})}] Acrobat-ын \texttt{баримтын тухай мэдээлэлд (Document Info)} гарчгийг тодорхойлж °г°х + \item [\texttt{pdfauthor (=\{text\})}] PDF файлын зохиогчийн нэр + \item [\texttt{pdfnewwindow (=true,\textit{false})}] тухайн баримтын заагч холбоосыг шинэ цонхонд нээх эсэхийг тодорхойлно + \item [\texttt{colorlinks (=false,\textit{true})}] заагч холбоосыг д°рв°лжин °нг°т хірээнд багтаах (\texttt{false}) буюу °нг°т ісгээр (\texttt{true}) илэрхийлнэ. Тэдгээр заагч холбоосын °нгіідийг дараах байдлаар сонгон тохируулж болно (індсэн тохиргооны °нгіідийг хаалтад тэмдэглэв): + \begin{description} + \item [\texttt{linkcolor (=red)}] дотоод холбогч °нг° (дэд білэг, хуудас, г.м.), + \item [\texttt{citecolor (=green)}] иш татах холбоосын °нг° (номзій) + \item [\texttt{filecolor (=magenta)}] файлыг заах холбоосын °нг° + \item [\texttt{urlcolor (=cyan)}] URL хаягийн холбоосын °нг° (мэйл, веб) + \end{description} +\end{description} +\end{flushleft} + +Хэрэв дээрх індсэн сонголтуудыг °°рчл°х шаардлагагій гэж ізвэл дараах хялбар тушаалыг ашиглахад хангалттай +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage[pdftex]{hyperref} +\end{verbatim} +\end{code} + +Номын хавчуулгыг харагдахаар, заагч холбоосуудыг °нг°т°°р тэмдэглэхээр тохируулах бол (\texttt{=true} утгууд нь індсэн сонголтынх): +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage[pdftex,bookmarks,colorlinks]{hyperref} +\end{verbatim} +\end{code} + +PDF баримтыг, хар цагаанаар хэвлэх зорилгоор бэлтгэх тохиолдолд, хэвлэлтэд °нг°т заагч холбоосууд іл харагдахаас зайлсхийж іл хэвлэгдэх °нг°т д°рв°лжин хірээллийг хэрэглэх нь зохимжтой байдаг: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage{hyperref} +\hypersetup{colorlinks=false} +\end{verbatim} +\end{code} +\noindent эсвэл заагч холбоосыг хараар дірсэлж болно: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage{hyperref} +\hypersetup{colorlinks,% + citecolor=black,% + filecolor=black,% + linkcolor=black,% + urlcolor=black,% + pdftex} +\end{verbatim} +\end{code} + +PDF файлын \texttt{Document Info} хэсэгт мэдээлэл оруулахдаа: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\usepackage[pdfauthor={Pierre Desproges},% + pdftitle={Des femmes qui tombent},% + pdftex]{hyperref} +\end{verbatim} +\end{code} + +\vspace{\baselineskip} + +Холбох заагчуудад автомат холбоос оруулахдаа дараах тушаалыг ашиглана +\begin{lscommand} +\ci{href}\verb|{|\emph{url}\verb|}{|\emph{text}\verb|}| +\end{lscommand} + +\begin{code} +\begin{verbatim} +Вебсайт \href{http://www.ctan.org}{CTAN}. +\end{verbatim} +\end{code} +Дээрх тушаалаар ``\href{http://www.ctan.org}{CTAN}'' сайтын хаягийг, ``\textcolor{magenta}{CTAN}'' ігээр т°л°°ліілэн тііний дармагц автоматаар холбогдох вебсайтын хаягтай хамтатган оруулж байна. + +Хэрэв URL хаягийн оронд локалоор (дискнээс зам зааж) файл оруулах бол \ci{href} тушаалыг ашиглана: +\begin{verbatim} +Дэлгэрэнгій мэдээллийг \href{manual.pdf}{эндээс} +\end{verbatim} +Дээрх жишээ нь ``Дэлгэрэнгій мэдээллийг \textcolor{cyan}{эндээс}'' гэж харагдах ба ``\textcolor{cyan}{эндээс}'' гэдгийг дармагц \texttt{manual.pdf} файл ачаалагдана. (Файлын нэр нь тухайн файлын байршлаас шалтгаална). + +ђгііллийн зохиогч уншигчдад зориулж баримтын ніірэн талд эмэйл хаягаа \ci{author} тушаал дотор \ci{href} тушаалыг оруулах маягтайгаар ілдээж болно: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\author{Mary Oetiker $<$\href{mailto:mary@oetiker.ch}% + {mary@oetiker.ch}$>$ +\end{verbatim} +\end{code} +Дээрх жишээнд эмэйл хаяг хуудсанд холбоосоор т°дийгій бірэн эхээрээ харагдахаар бэлтгэгдсэн байна, хэрэв дээрхийн оронд\\ +\verb+\href{mailto:mary@oetiker.ch}{Mary Oetiker}+\\ +гэвэл энэ нь Acrobat дээр асуудалгій ажиллах боловч хэвлэхэд эмэйл хаяг харагдахгій. + + +\subsection{Холбоост хамаатай асуудлууд} + +Тоолуур дахин тоолох іед жишээ нь, \texttt{book} т°рлийн \ci{mainmatter} тушаалыг ашиглах іед дараах: +\begin{verbatim} +! pdfTeX warning (ext4): destination with the same + identifier (name{page.1}) has been already used, + duplicate ignored +\end{verbatim} +гэсэн, номын тэргіін білгийн дугаарыг °мн°х хуудасны дугаарын адилаар дахин 1-ээс эхліілэн тоолж, тийнхіі 1 гэсэн дугаарлалт давхцах болж ``\verb+давхцлыг іл тооцох+'' тухай анхааруулга гарна. + +Дээрхээс зайлсхийх арга нь hyperref-д \texttt{plainpages=false} гэсэн сонголтыг тохируулж °гч з°вх°н хуудасны дугаарлалтад н°л°°л°х явдал. “інээс иліі сайн шийдэл нь \texttt{hypertexnames=false} боловч энэ нь товъјг дахь хуудасны холбоост з°рчил іісгэдэг. + +\subsection{Номын хавчуулгатай холбоотой асуудлууд} + +Номын хавчуулга (bookmark) нь \LaTeX{} текстийг бодвол ц°°н тооны тэмдэгт агуулдаг ``ердийн текст'' тул тіінд орсон текст тэрбір ягштал тэмдэглэгдэх нь ховор б°г°°д холбогдох асуудлыг hyperref дараах байдлаар сануулдаг: +\begin{code} +\begin{verbatim} +Package hyperref Warning: +Token not allowed in a PDFDocEncoded string: +\end{verbatim} +\end{code} +Дээрх тохиолдолд номын хавчуулгын тэрхіі з°рчилтэй текстийг дараах тушаалаар з°вш°°р°гд°х текстээр солих замаар асуудлыг шийднэ: +\begin{lscommand} +\ci{texorpdfstring}\verb|{|\emph{\TeX{} текст}\verb|}{|\emph{Хавчуулгад орох ердийн текст}\verb|}| +\end{lscommand} + + +Ихэвчлэн математикийн илэрхийлліідэд дээрх т°рлийн асуудлууд хамаардаг: +\begin{code} +\begin{verbatim} +\section{\texorpdfstring{$E=mc^2$}% + {E=mc^2}} +\end{verbatim} +\end{code} +іінд \verb+\section{$E=mc^2$}+ гэдгийг хавчуулгад ``E=mc2'' гэж оруулна. + +ђнг°ний ялгарлууд хавчуулгад ійлчлэхгій: +\begin{code} +\verb+\section{\textcolor{red}{Red !}}+ +\end{code} +гэхэд ерд°° ``redRed!'' гэж гарна. Хэдийгээр \verb+\textcolor+ гэсэн тушаалыг хэрэгсэхгій боловч (red) гэсэн хувьсагчийг хамтатган авна. + +Тиймээс іінийг хамтатган гаргахгійн тулд +\begin{code} +\verb+\section{\texorpdfstring{\textcolor{red}{Red !}}{Red\ !}}+ +\end{code} +гэвэл зохино. + +Хэрэв юникод дээр баримтаа бэлтгэж байгаа б°г°°д номын хавчуулгыг юникод дээр бэлтгэх хэрэгтэй болбол \pai{hyperref} багцын \verb+unicode+ гэсэн сонголтыг ашиглах хэрэгтэй. Энэ нь \ci{texorpdfstring} хэрэглэх іеийн тэмдэгтийн олон сонголтыг санал болгоно. + +\subsubsection{\LaTeX{}, pdf\LaTeX{} хојрыг зохицуулах нь} +\label{sec:pdfcompat} + +Баримтыг \LaTeX{} болон pdf\LaTeX{} аль алинаар нь х°рвіілж болох хэдий ч зураг оруулахад асуудал іісдэг. “інийг хялбараар, \ci{includegraphics} тушаалд биелэгдэх файлын °рг°тг°лийг \emph{ямагт хасах} замаар шийдэх ба ингэхэд тухайн директороос тохирох форматтай файл автоматаар хайгддаг. Энд зургийн файлыг тохирох хувилбаруудын аль нэгээр іісгэсэн байх јстой. \LaTeX{} нь \texttt{.eps} файлыг хайдаг бол pdf\LaTeX{} нь \texttt{.png}, \texttt{.pdf}, \texttt{.jpg} буюу \texttt{.mps} файлыг хайдаг. + +Баримтын PDF хувилбарт зориулсан нэмэлт код ашиглах тохиолдолд баримтын эхлэлд \pai{ifpdf}% +\footnote{Энэ багцыг яагаад ашиглах болсныг \TeX{} FAQ-аас сонирхоорой\\ + \url{http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=ifpdf}.} +багцыг зарлана. Хэрэв MiK\TeX{} хэрэглэгчдийн системд уг багц байхгій бол систем тіінийг автоматаар татаж суулгах болно. Уг багцад н°хц°лт кодыг (conditional code) хялбархан оруулах \ci{ifpdf} тушаал агуулагддаг. Дараах жишээнд, хэвлэхэд зориулж PostScript хувилбарыг, онлайнаар °нг°т текстээр ізэхэд зориулж PDF хувилбарыг тус тус сонгожээ. +\begin{code} +\begin{verbatim} +\RequirePackage{ifpdf} % Хэрэв pdfTeX бол? +\ifpdf + \documentclass[a4paper,12pt,pdftex]{book} +\else + \documentclass[a4paper,12pt,dvips]{book} +\fi + +\ifpdf + \usepackage{lmodern} +\fi +\usepackage[bookmarks, % гиперлинк буюу холбоос оруулах + colorlinks, + plainpages=false]{hyperref} +\usepackage[T1]{fontenc} +\usepackage[latin1]{inputenc} +\usepackage[english]{babel} +\usepackage{graphicx} +... +\end{verbatim} +\end{code} +Дээрх жишээнд \pai{hyperref} багцыг PDF-ээс бусад хувилбарт ч бас ашигласан байна. Энд \ci{href} тушаал нь тодорхой н°хц°лд л биелэгдэх юм. + +Сіілийн іеийн \TeX{} тархцуудын (жишээлбэл \TeX{}Live) ердийн \TeX{} программ нь угтаа, баримтын т°рл°°с хамааруулж баримтыг pdf болон dvi файлын аль нэгээр боловсруулдаг pdf\TeX{} программ ажээ. Хэрэв дээрх кодыг хэрэглэсэн тохиолдолд, pdf файлыг боловсруулах \verb|pdflatex| тушаалыг, dvi файлыг боловсруулах \verb|latex| тушаалуудыг тус тус ашиглах боломжтой юм. + + +\section{Илтгэл (presentation) бэлтгэх} +\label{sec:beamer} +\secby{Даниил Флипо (Daniel Flipo)}{Daniel.Flipo@univ-lille1.fr} +“ігээр шинжлэх ухааны бітээлээ самбарт тольдуураар (transparency) гэрэлтіілж эсвэл з°°врийн компьютероо ашиглан (илтгэл бэлтгэж ізіілэх зориулалттай программаар) танилцуулах боломжтой юм. + +\wi{pdf\LaTeX}-тэй хосолсон \pai{beamer} т°р°л нь илтгэлийг, яг PowerPoint дээр бэлтгэсэн мэт, гэхдээ ихэнх системіідэд дэмжигддэг иліі авсаар Acrobat Reader программ дээр уншигддаг PDF файлаар бэлтгэнэ. + +\pai{beamer} т°р°л нь баримтыг дэлгэцээр ізіілэхэд зориулж \pai{graphicx}, \pai{color} ба \pai{hyperref} багцуудыг ашигладаг. +%La figure~\ref{fig:pdfscr} contient un exemple de fichier minimal а +%compiler avec \wi{pdf\LaTeX} et le +%rйsultat produit. + +% Йcran capturй par ImageMagick (man ImageMagick) fonction « import » +% et convertie en jpg toujours par ImageMagick. + +\begin{figure}[htbp] +\begin{verbatim} +\documentclass[10pt]{beamer} +\mode<beamer>{% + \usetheme[hideothersubsections, + right,width=22mm]{Goettingen} +} + +\title{Жишээ илтгэл} +\author[Д. Флипо]{Даниил Флипо} +\institute{U.S.T.L. \& GUTenberg} +\titlegraphic{\includegraphics[width=20mm]{USTL}} +\date{2005} + +\begin{document} + +\begin{frame}<handout:0> + \titlepage +\end{frame} + +\section{Жишээ} + +\begin{frame} + \frametitle{Ням гаригийн ідээс хойш хийх зійлс} + \begin{block}{Аль аль нь боломжтой \ldots} + \begin{itemize} + \item нохойгоо салхилуулах\dots \pause + \item ном унших\pause + \item муураа эрхліілэх\pause + \end{itemize} + \end{block} + болон бусад +\end{frame} +\end{document} +\end{verbatim} + \caption{\pai{beamer} т°рлийн жишээ код} + \label{fig:code-beamer} +\end{figure} + +\ref{fig:code-beamer}-р зурагт ізіілсэн \wi{PDF\LaTeX}-д зориулсан жишээ кодыг боловсруулбал эхний ніірэнд гарчиг, удаах ніірэнд хэд хэдэн зійлээс бірдэх PDF файл ііснэ. + +beamer т°рлийн давуу тал нь, PDF файлыг, \pai{prosper} шиг PostScript боловсруулах дамжлага буюу \pai{ppower4} багц ашиглан іісгэсэн илтгэлд шаардагдах нэмэлт боловсруулалтыг шаарддаггій. + +\pai{beamer} т°р°лд оролтын файлыг хэд хэдэн хувилбараар боловсруулж болдог. Ингэхдээ оролтын файлд дараах ялгаатай загваруудад зориулсан тусгай тушаалуудыг гурвалжин хаалтад хашиж оруулна. + +\begin{description} +\item[beamer] дээр дурдсан PDF илтгэлд зориулсан. +\item[trans] слайдад зориулсан. +\item[handout] хэвлэх загварт зориулсан. +\end{description} +Энд індсэн тохиргоо нь \texttt{beamer} загвар б°г°°д іінийг жишээ нь хэвлэх хувилбарт зориулж \verb|\documentclass[10pt,handout]{beamer}| гэж °°рчилж болно. + +beamer т°рлийн загваруудаас илтгэлийн ізэмж ихээхэн хамаарах ба загварыг шинээр іісгэж болдог. Энэ талаарх дэлгэрэнгій мэдээллийг beamer т°рлийн баримт болох \texttt{beameruserguide.pdf} файлаас мэдэж авах боломжтой юм. + +\ref{fig:code-beamer}-р зураг дээрх кодыг авч ізье. + +\verb|\mode<beamer>| загварын, захад х°ндл°нг°°р гарах удирдах самбарт гарчгийг харуулах \emph{Goettingen} т°л°вийг сонгожээ. Уг самбарын хэмжээг (дээрх тохиолдолд 22~мм) болон байрлалыг (баримтын баруун талд ) °°рчилж болно. \emph{hideothersubsections} сонголт нь илтгэлийн з°вх°н дэд білгіідийг ізіілдэг. \verb|\mode<trans>| ба \verb|\mode<handout>| загваруудад зориулсан тусгай тохиргоо байхгій тул стандарт тохиргоогоороо дірслэгдэнэ. + +\verb|\title{}|, \verb|\author{}|, \verb|\institute{}|, ба \verb|\titlegraphic{}| тушаалууд нь ніір хуудсанд хамаардаг. \verb|\title[]{}| ба \verb|\author[]{}| хувьсагч біхий тушаалаар \emph{Goettingen} т°л°вийн удирдах самбарт гарчиг болон зохиогчийн нэр харагдана. + +\ei{frame} хірээллийн \emph{гадна} зарлагдах \verb|\section{}| ба \verb|\subsection{}| тушаалууд нь удирдах самбарт гарчиг дэд гарчгийг іісгэдэг. + +Дэлгэцийн доод буланд байрлах удирдах жижиг товчлууруудаар баримтыг удирдаж болно. Эдгээрийн харагдах хэлбэр нь т°л°вийн сонголтоос шалтгаалахгій. + +Илтгэлийн ніір бірийг \ei{frame} хірээлэлд оруулах ба тііний тусгай хірээг далдлахдаа гурвалжин хаалтад (\verb|<| ба \verb|>|) дурын (optional) хувьсагч зарлаж °гн°. Дээрх жишээнд эхний ніірний загварыг \verb|<handout:0>| гэж сонгосон тул анх баримтад зориулж сонгосон загвараар харагдахгій. + +Илтгэлийн гарчгийг ніір хуудаснаас гадна бусад хуудаснуудад хэвлэн гаргах нь чухал байдаг. “інийг \verb|\frametitle{}| тушаалаар гійцэтгэх ба хэрэв дэд гарчиг °г°х шаардлагатай бол \ei{block} хірээллийг жишээгээр ізіілсний дагуу ашиглаж болно. Энд, білэглэх \verb|\section{}| ба \verb|\subsection{}| тушаалууд нь гаралтад харагдахгій болохыг сануулъя. + +itemize хірээлэлд \verb|\pause| тушаалыг оруулснаар зійліідийг нэг нэгээр нь тодотгон гаргах боломжтой болно. Илтгэлтэй холбоотой бусад ійлдліідийг \verb|\only|, \verb|\uncover|, \verb|\alt| ба \verb|\temporal| тушаалуудаар туршиж ізэж болно. Илтгэлд °°рчл°лт оруулахад ихэвчлэн гурвалжин хаалт хэрэглэгддэг. + +Ямартай ч beamer т°рлийн \texttt{beameruserguide.pdf} баримттай танилцсанаар, дээр дурдсан болгоныг гійцэд ухварлаж чадна. Энэхіі багц нь нэлээд хурдацтай х°гжиж байгаа ба \href{http://latex-beamer.sourceforge.net/}{http://latex-beamer.sourceforge.net/} хаягаар хандан тііний сіілийн іеийн х°гжіілэлттэй танилцаарай. + + + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/things.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/things.tex new file mode 100644 index 00000000000..9441b9c864a --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/things.tex @@ -0,0 +1,514 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Things you need to know +% $Id: things.tex 172 2008-09-25 05:26:50Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + +\chapter{Мэдвэл зохих зійлс} +\begin{intro} +Энэ білгийн эхний хэсэгт \LaTeXe-ийн тііх, тііний ажиллагааны індсэн зарчмыг товчхон дурдах б°г°°д хојрдугаар хэсэгт \LaTeX{} баримтын індсэн бітцийг танилцуулна. Ийнхіі энэ білгээс \LaTeX{}-ийн ажиллах зарчмын талаарх тойм мэдлэгийг авах болно. +\end{intro} + +\section{Нэршил} +\subsection{\TeX} +Доналд Кнут (\index{Knuth, Donald E.}Donald E. Knuth) \cite{texbook}, 1977 онд хэвлэлд тоон технологи нэвтэрч эхлэх іед уг технологиор хэвліілж байсан °°рийн ном товхимлын хэвлэлтийн чанаргій байдлыг °°рчл°хийг хіссэнээр \TeX{}-ийг бичиж эхэлжээ. ђн°°дрийн бидний ашиглаж байгаа \TeX{} анх 1982 онд гарсан б°г°°д 1989 онд бага зэрэг засвар хийгдэж 8-битийн тэмдэгтийг бірэн дэмжих болсон байна. \TeX{} нь аль ч компьютерт ажиллах чадвартай ажиллагааны тогтвортой байдал болон бараг алдаагій бичигдсэн зэргээрээ олонд алдаршсан билээ. Одоогийн хувилбар нь $3.141592$ б°г°°д энэ нь $\pi$ тоо хіртэл °с°х јстой ажээ. + +\TeX{} нь Грекийн texnologia (технологи) гэдэг ігнээс гаралтай б°г°°д іінд X-г Грекээр ``ch'' буюу ``chi'' гэж дууддагийг баримталж Германы ``Ach''\footnote{Герман хэлэнд ``ch''-г хојр янзаар дууддаг б°г°°д зарим нь іінийг ``Pech'' гэдгийн з°°л°н ``ch''-ээр дуудах нь иліі зохимжтой гэж іздэг. Тэгвэл чухам аль нь з°в болох талаар Кнут Герман Wikipedia-д ингэж °гіілжээ: \emph{Хімііс \TeX{} гэдгийг °°р °°рсдийнх°°р°° янз бірээр дуудахыг буруутгах аргагій\ldots{} X-ийн °мн° a эгшиг бус e эгшиг орсныг баримталж Герман хэлэнд іінийг хатуу ch-ээр бус з°°л°н ch-ээр дуудах нь тігээмэл байна. Орос хэлэнд `tex' нь `tyekh' гэж дуудагддаг маш тігээмэл іг юм. Харин миний хувьд сіілийн ісгийг Грек дуудлагаар буюу ach болон Loch гэдгийн хатуу ch-ээр дуудах нь иліі зохистой гэж ізэж байна.}} +Шотландын ``Loch'' гэсэн ігсийн ``ch'' дуудлагаар дуудна гэвэл \TeX{} гэдгийг ``Tech'' буюу Монголоор ``Тэх'' гэж дуудна. \TeX{} гэдгийг ASCII тэмдэгтээр \texttt{TeX} гэж тэмдэглэнэ. + +\subsection{\LaTeX} + +\LaTeX{} нь эхийг хэвлэлийн °нд°р т°вшинд, мэргэжлийн бэлэн зохиомж ашиглан бэлтгэн хэвлэх боломжийг олгодог. \TeX{} системийн горимыг ашиглаж \index{Lamport, Leslie}Лесли Лампорт (Leslie Lamport)~\cite{manual} анх \LaTeX{} системийг зохиосон б°г°°д одоогоор \LaTeX-ийг \index{Mittelbach, Frank}Франк Миттельбах (Frank Mittelbach) іргэлжліілэн х°гжіілсээр байна. + +%In 1994 the \LaTeX{} package was updated by the \index{LaTeX3@\LaTeX +% 3}\LaTeX 3 team, led by \index{Mittelbach, Frank}Frank Mittelbach, +%to include some long-requested improvements, and to re\-unify all the +%patched versions which had cropped up since the release of +%\index{LaTeX 2.09@\LaTeX{} 2.09}\LaTeX{} 2.09 some years earlier. To +%distinguish the new version from the old, it is called \index{LaTeX +%2e@\LaTeXe}\LaTeXe. This documentation deals with \LaTeXe. These days you +%might be hard pressed to find the venerable \LaTeX{} 2.09 installed +%anywhere. + +\LaTeX{}-ийг ``Lay-tech'' буюу ``Lah-tech'' хэмээн дуудах ба \texttt{ASCII} тэмдэгтээр \texttt{LaTeX} гэж тэмдэглэх бол \LaTeXe{}-ийг ``Lay-tech two e'' гэж дуудаж \texttt{LaTeX2e} гэж тэмдэглэнэ. + +%Figure~\ref{components} above % on page \pageref{components} +%shows how \TeX{} and \LaTeXe{} work together. This figure is taken from +%\texttt{wots.tex} by Kees van der Laan. + +%\begin{figure}[btp] +%\begin{lined}{0.8\textwidth} +%\begin{center} +%\input{kees.fig} +%\end{center} +%\end{lined} +%\caption{Components of a \TeX{} System.} \label{components} +%\end{figure} + +\section{“ндэслэл} + +\subsection{Зохиогч, номын дизайнер, ісэг °р°гч} + +Зохиогч ном хэвліілэхээр гар бичмэлээ хэвлэлийн компанид °г°х°д номын дизайнерууд тэрхіі гар бичмэлд тохирохуйц хэвлэх зохиомжийг (м°рийн урт, ісгийн хэмжээ, гарчгийн дээд доод зай,~\ldots) гаргаж, ном болгож хэрхэн бэлтгэх тухай зааварчилгыг гар бичмэл дээр тэмдэглээд ісэг °р°гчд°д шилжіілмэгц ісэг °р°гчид тэмдэглэсэн зааврын дагуу номыг бэлтгэж эхэлнэ. + +Номын дизайнер нь зохиогчоос хілээн авсан гар бичмэлийн агуулгад зохицуулан номын білгийн гарчиг, ишлэл, жишээ, томьјо зэргийг °°рийн мэдлэгт тулгуурлан боловсруулахдаа зохиогчийн гар бичмэлдээ илэрхийлэх гэсэн санааг тусгахыг хичээдэг. + +\LaTeX{}-ийн хувьд, номын дизайнерын ііргийг °°р°° орлож, ісэг °р°гчийн ііргийг \TeX{}-ээр гійцэтгіілдэг. \LaTeX{} нь ``ерд°°'' программ тул зохиогчид °°рийн ажлын логик бітцийг тодорхойлох ``\LaTeX{} тушаал'' біхий нэмэлт мэдээллийг тодорхойлох шаардлага тулгардаг. + +“ігээрээ энэ нь сіілийн іед °рг°н хэрэглэгдэж байгаа зохиогч баримтын хэвлэгдэх іеийн зохиомж дээр шууд ажиллах боломжтой бодит загварт тулгуурласан \emph{MS Word} буюу \emph{Corel WordPerfect} мэтийн \wi{WYSIWYG}\footnote{What you see is what you get.} т°рлийн эх бэлтгэгчіідээс эрс ялгардаг ажээ. + +\LaTeX{}-ийн хувьд бэлтгэж буй файлаа \LaTeX{} дээр боловсруулж байж хэвлэгдэх іеийн т°рхийг харах бололцоотой байдаг ба хэвлэхээс °мн° алдаагаа туршилтын боловсруулалтаар засдаг, °°р°°р хэлбэл эхээ бодит зохиомж дээрээ шууд бэлтгэх боломжгій байдаг. + +\subsection{Зохиомж} + +Хэвлэлийн дизайныг дан ганц урлаг талаас эрээлжилсэн олон зурагтай унших мэдээлэл хомсхон ерд°° ``гој сайхан харагдах'' т°дий бэлтгэхдээ бус харин уншихад гаргацтай, ойлгогдож байхаар, хінээс ур ухаан шаардах дотоод зій тогтолд захируулан бэлтгэх нь чухал юм. Тодруулбал: +\begin{itemize} +\item Білэг, дэд білгіідийн дугаарлалт болон ісгийн хэмжээ уншихад эмх цэгцтэй харагдахуйц байх. +\item М°рийн урт нь хэт °нг° ізэмжид дулдуйдсан нід чилээхээр урт биш байх. +\end{itemize} + +\wi{WYSIWYG} систем ашиглаж бэлтгэсэн баримт нь дотоод бітэц дулимагхан, хэт ізэмжид анхаарсан байдаг бол \LaTeX{} энэ байдлаас зайлсхийж тухайн баримтад нийцэх \emph{логик} бітцийг сонгон бэлтгэх боломжийг хэрэглэгчдэд олгодгоороо давуутай. + +\subsection{Давуу болон сул талууд} + +\wi{WYSIWYG} болон \LaTeX{} хэрэглэгчдийн дунд ихэнхдээ ``\LaTeX{} системийн, ердийн эх бэлтгэгчдээс ялгарах давуу байдлын'' талаар яриа °рн°д°г боловч уг яриа эцэстээ нэгдмэл байр сууринд хірч чадалгійгээр маргаан болон замхардаг учраас анхнаасаа маргалдахгій байх нь дээр байдаг. Гэхдээ заримдаа яах ч аргагій байдалд хірэх нь бий \ldots + +\medskip\noindent \LaTeX{} системийн, ердийн эх бэлтгэх программуудаас ялгарах онцлог давуу талуудаас дурдвал: + +\begin{itemize} + +\item ``Хэвлэмэл'' мэт харагдуулж чадах мэргэжлийн °нд°р т°вшинд бэлтгэгдсэн зохиомжийг (загварыг) ашиглах боломжтой. +\item Математикийн томьјог маш сайн дірсэлдэг. +\item Хэрэглэгч, эх бэлтгэхэд шаардлагатай бэлэн зохиомжуудад логик бітцийг тодорхойлох хялбар хэдхэн тушаалыг мэдсэн байхад л хангалттай. +\item Тайлбар, товъјг, зургийн жагсаалт, номзій зэргийг хялбархан іісгэх боломжтой. +\item Хэвлэлийн янз бірийн т°р°лд хамаарах жишээлбэл, \PSi{} т°рлийн зураг оруулах болон номзій іісгэх стандартуудыг агуулсан \LaTeX{}-ийн індсэн багцад ороогій нэмэлт нээлттэй эх біхий багцууд агуулагддаг. Тэдгээр нэмэлт багцуудын талаар \companion~товхимолд тайлбарласан байгаа. +\item \LaTeX{} нь урьдчилан тодорхойлсон бітцийн дагуу ажилладаг учраас зохиогч эхээ эмх цэгцтэй бэлтгэх шаардлагатай болдог. +\item \LaTeXe-ийн індсэн ажиллагааны горим болох \TeX{} нь аль ч компьютерт зохицох нээлттэй эх. +% +% Add examples ... +% +\end{itemize} + +\medskip + +\noindent\LaTeX{} системийн сул гэгддэг талууд нь: + +\begin{itemize} +\item \LaTeX{} системээс татгалзагсдын хувьд энэ систем мэдээж тийм ч сайн ажилладаггій\ldots +\item Хэдийгээр бэлэн зохиомжийн зарим нэг хувьсагчийг °°рчилж болдог ч цоо шинээр зохиомж іісгэх нь маш хіндрэлтэй, цаг их зарцуулсан ажил болдог.\footnote{Энэ нь, удахгій гарах \LaTeX 3\index{LaTeX3@\LaTeX 3} системд шийдвэл зохих чухал асуудлуудын тоонд ороод байгаа бололтой.} +\item Бітэц зохион байгуулалт муутай бэлтгэгдсэн эхийг боловсруулахад хіндрэл учирдаг. +\item Зарим нэг туслах алхмуудыг іл тооцвол Logical Markup-ийн тухай ойлголт нь ойлгомж муутай, нууцлагдмал байдаг. +\end{itemize} + +\section{\LaTeX{} оролтын файлууд} + +\LaTeX{} оролтын, текст т°дийгій текстийг хэрхэн бэлтгэн оруулахыг \LaTeX-д мэдээлэх тушаал агуулсан \texttt{ASCII} текст файлыг дурын текст засварлагчаар іісгэж болно. + +\subsection{Сул зай} + +Догол м°р буюу зай авах ``хоосон зайн'' тэмдэгтийг \LaTeX{}-д ``\wi{зай}''-д тооцох ба \emph{цуварсан хэд хэдэн} \wi{хоосон зайг} \emph{нэг} ``зайд'' тооцдог. М°рийн эхэнд зай (догол м°р) авахыг з°вш°°р°х б°г°°д тэрхіі ``хоосон зай''\index{хоосон зай!м°рийн эхэн дэх}-г авахдаа хоосон м°р авах ійлдлийг нэг удаа гійцэтгэнэ. + +Догол м°рийг хојр м°рийн хооронд нэг хоосон м°р авч гаргах б°г°°д ингэхдээ \emph{хэд хэдэн} хоосон м°рийг \emph{нэг} хоосон м°рд тооцно. Доорх жишээний зіін талд оролтын файлыг, баруун талд гаралтын файлыг тус тус харуулжээ. + +\begin{example} +“гийн араас нэг удаа зай авах +нэлээд хэдэн удаа зай авах +хојр ійлдэл огтхон ч ялгаагій. + +Хоосон м°р°°р догол м°рийг +эхліілдэг. +\end{example} + +\subsection{Тусгай тэмдэгтіід} + +Дараах тэмдэгтіід нь \LaTeX{}-д фонтын ііргийг іл гійцэтгэх, \wi{тусгай ііргээр ордог тэмдэгтіід} юм. Хэрэв эдгээр нь текстэд дангаараа орсон тохиолдолд алдаа зааж хэвлэгдэхгій т°дийгій \LaTeX-ийг огт °°р зійлд ачаалахыг завдана. +\begin{code} +\verb.# $ % ^ & _ { } ~ \ . %$ +\end{code} + +Харин эдгээр тэмдэгтіідийг баримтад хэвлэхдээ °мн° нь ташуу зураас тавьдаг: + +\begin{example} +\# \$ \% \^{} \& \_ \{ \} \~{} +\end{example} + +ђ°р бусад тэмдэгтіідийг дірслэхдээ, математик томьјонд ашиглагдах тусгай тушаалуудыг эсвэл ісгийн °рг°лтіідийг ашиглаж болно. Хос ташуу зураас (\verb|\\|) нь ганц ташуу зураасыг $\backslash$ \emph{илэрхийлэхгій}, харин энэ нь м°р таслах ійлдэлд ашиглагддаг.\footnote{“іний оронд \texttt{\$}\ci{backslash}\texttt{\$} тушаалыг ашиглавал `$\backslash$' гэж хэвлэгдэнэ.} + +\subsection{\LaTeX{} тушаалууд} + +\LaTeX{} \wi{тушаалууд} нь том жижиг ісгийн ялгамжтай ба дараах хојр т°р°лд хамаардаг: + +\begin{itemize} +\item Тэдгээр нь \wi{ташуу зураас}ын \verb|\| араас з°вх°н ісгээс бірдэх тушаалын нэрийг дагуулсан байна. Тэдгээр тушаалуудын нэрс нь бусдаас зай, тоо буюу `ісгэн бус' тэмдэгтіідээр тусгаарлагддаг. +\item Тэдгээр нь м°н ташуу зураас біхий ісгэн бус ганц тэмдэгтээс бірдэж болно. +\end{itemize} + +% +% \\* doesn't comply ! +% + +% +% Can \3 be a valid command ? (jacoboni) +% +\label{whitespace} + +\LaTeX{}-д тушаалын араас сул зай авч болдог. Хэрэв тушаалын араас зай авъя гэвэл \index{сул зай!тушаалын ард} \verb|{}| гээд хоосон зай авах эсвэл зай авах °°р бусад тушаалыг ашиглаж болно. \verb|{}| тэмдэглэл нь тушаалын нэрийн ар дахь хоосон зайг шахах \LaTeX{}-ийн ажиллагааг зогсоодог. + +\begin{example} +Кнут \TeX{} хэрэглэгчдийг +\TeX{}никч, \TeX перт хэмээн +ангилдаг гэж сонссон.\\ +ђн°°д°р \today. +\end{example} + +Зарим тушаалууд нь тушаалын нэрийн арын \wi{гој хаалт} \verb|{ }| дунд \wi{хувьсагч} авдаг бол зарим нь \wi{туслах хувьсагч}ийг давхар ашигладаг б°г°°д тіінийгээ тушаалын нэрийн ард дагалдах \wi{д°рв°лжин хаалт}ад~\verb|[ ]| авдаг. Дараах жишээгээр зарим \LaTeX{} тушаалыг ізіілэв. Тэдгээр тушаалуудыг хожим тайлбарлах болно. + +\begin{example} +Намайг \textsl{налж} болно! +\end{example} +\begin{example} +Шинэ м°рийг эндээс +эхліілнэ іі!\newline +Баярлалаа! +\end{example} + +\subsection{Тайлбарууд} +\index{тайлбарууд} + +Оролтын файлд \verb|%| тэмдэгт тохиолдвол \LaTeX{} тухайн м°рийн уг тэмдэгтээс хойших м°р таслах болон бусад тэмдэгт, м°н тіінчлэн дараагийн м°р°°с +эхлэх сул зай бірийг идэвхгій болгодог. + +Оролтын файлд іінийг гаралтын файлд іл хэвлэгдэх тайлбар хийхэд ашиглаж болно. + +\begin{example} +Энэ бол % тэнэг +% Иліі сайн: сургамжтай <---- +жишээ: Supercal% + ifragilist% + icexpialidocious +\end{example} + +Урт м°рийг, сул зай авах буюу шинэ м°рд таслах тушаалыг биеліілэлгійгээр богиносгоход \texttt{\%}~тэмдэгтийг ашиглаж бас болно. + +Урт тайлбарыг \pai{verbatim} багцын \ei{comment} хірээллээр оруулж болно. ђ°р°°р хэлбэл, энэхіі тушаалыг ашиглахын урьд, бэлтгэж буй баримтынхаа эхэнд \verb|\usepackage{verbatim}| м°рийг доорх маягаар зарласан байх јстой. + +\begin{example} +Энэ бол +\begin{comment} +нэлээд тэнэг, +гэхдээ хэрэгтэй +\end{comment} +баримтад тайлбар +оруулах бас нэг жишээ. +\end{example} + +Энэ нь нийлмэл хірээлэлд жишээлбэл математик хірээлэл дотор ійлчлэхгій гэдгийг анхаараарай. + +\section{Оролтын файлын бітэц} + +\LaTeXe{}, оролтын файлыг тодорхой бітцийн дагуу боловсруулдаг б°г°°д тэрхіі \wi{бітэц} нь бэлтгэх эхийн т°рлийг тодорхойлох дараах тушаалаар эхэлнэ +\begin{code} +\verb|\documentclass{...}| +\end{code} +“іний дараагаар бэлтгэх эхийнхээ загварыг тодорхойлох буюу \LaTeX{} системд нэмэлт \wi{багц}ыг тодорхойлох дараах тушаалыг зарлаж болно: +\begin{code} +\verb|\usepackage{...}| +\end{code} + +Ажиллах біх бітцийг тодорхойлж дуусмагц,\footnote{\texttt{\bs documentclass} ба \texttt{\bs begin$\mathtt{\{}$document$\mathtt{\}}$} тушаал хоорондох нь \emph{\wi{баримтын эхлэл}} юм.} эхийг дараах тушаалын араас бэлтгэж эхэлнэ. + +\begin{code} +\verb|\begin{document}| +\end{code} + +Ийнхіі \LaTeX{} тушаал агуулсан текстээ оруулж дуусмагц, т°гсг°лд нь \LaTeX{}-ийн т°гсг°х +\begin{code} +\verb|\end{document}| +\end{code} +гэсэн тушаалыг зарлаж °гн°. Энэ тушаалын ард орсон текст болон тушаалуудыг \LaTeX{} хэрэгсэхгій. + +Зураг~\ref{mini}-т \LaTeXe{} файлын хялбар жишээг, харин \wi{оролтын файл}ын дэлгэрэнгійг зураг~\ref{document}-т тус тус ізіілэв. + +\begin{figure}[!bp] +\begin{lined}{6cm} +\begin{verbatim} +\documentclass{article} +\usepackage[mongolian]{babel} +\usepackage[utf8]{inputenc} +\begin{document} +Энгийн байх нь сайхан. +\end{document} +\end{verbatim} +\end{lined} +\caption{\LaTeX{} файлын хялбар жишээ.} \label{mini} +\end{figure} + +\begin{figure}[!bp] +\begin{lined}{10cm} +\begin{verbatim} +\documentclass[a4paper,11pt]{article} +\usepackage[mongolian]{babel} +\usepackage[mn]{inputenc} % cp1251 кодчилол +% гарчиг тодорхойлох +\author{Х.~Партл} +\title{Багахан} +\begin{document} +% гарчгийг іісгэх +\maketitle +% хіснэгтийн жагсаалт оруулах +\tableofcontents +\section{Зарим сонирхолтой ігс} +Ингээд миний °гіілэл эндээс эхлээд +\section{Т°гсг°л} +\ldots{} энд т°гс°ж байна. +\end{document} +\end{verbatim} +\end{lined} +\caption[Сэтгііл дэх °гііллийн жишээ.]{Сэтгііл дэх °гііллийн жишээ. Энэхіі жишээнд гарсан тушаалуудыг хожим танилцуулга хэсэгт тайлбарлах болно.} \label{document} + +\end{figure} + +\section{Файл боловсруулах тушаалууд} + +\pageref{mini}-р хуудсанд ізіілсэн \LaTeX{} оролтын файлын хялбар жишээг боловсруулж ізэцгээе. \LaTeX{} бол з°вх°н оролтын файлыг боловсруулан х°рвіілэх зориулалттай программ учраас °°рт°° GUI буюу товчлуур ашиглан боловсруулах горимыг агуулдаггій. Гэхдээ зарим системіід оролтын файлыг \LaTeX{}-ээр боловсруулахад хялбарчилсан товчлуур агуулдаг бол зарим текстэд суурилсан системіідэд баримтыг \LaTeX{} дээр боловсруулахын тулд тушаал бичиж °г°х хэрэгтэй болдог. “інийг хэрхэн гійцэтгэхийг тайлбарлая. Анхаар: компьютерт тань \LaTeX{} суусан байх јстой.\footnote{Ялангуяа Unix системіідэд файл боловсруулах тушаалууд хэрэг болдог \ldots{} Unix-ийн Real Men ашигла \ldots{} \texttt{;-)}} + +\begin{enumerate} +\item +\LaTeX{} оролтын файлыг ердийн ASCII текст форматаар засах буюу іісгэнэ. Unix системийн текст засварлагчид уг форматаар іісгэдэг. Windows дээр файлаа ASCII юм уу \emph{Plain Text} форматаар бэлтгэж болно. Файлдаа нэр °г°хд°°, файлын °рг°тг°л \eei{.tex} байх јстой гэдгийг анхаараарай. + +\item +Оролтын файлыг \LaTeX{}-ээр боловсруулна. Боловсруулалт амжилттай болмогц \texttt{.dvi} файл ііснэ. Хіснэгтийн болон бусад жагсаалтуудыг іісгэхэд \LaTeX{}-ийн хэд хэдэн удаагийн боловсруулалт шаардлагатай болно. Оролтын файлд алдаа гарвал \LaTeX{} энэ тухай мэдэгдэж боловсруулах ажиллагааг зогсоодог. \texttt{ctrl-D} товчлуурын хослолыг дарж тушаалын м°рт буцан очно. +\begin{lscommand} +\verb+latex foo.tex+ +\end{lscommand} + +\item +Гарган авсан DVI файлыг нээн ізэх хэд хэдэн арга бий. Уг файлыг Unix системийн X11 дээр нээх бол дараах тушаалыг ашиглана: +\begin{lscommand} +\verb+xdvi foo.dvi &+ +\end{lscommand} +Windows дээр бол \texttt{yap} (yet another previewer) ашиглана. + +М°н тіінчлэн dvi файлаа, Ghostscript дээр ізэх буюу хэвлэх зориулалттай \PSi{} файл уруу х°рвіілж болно. +\begin{lscommand} +\verb+dvips -Pcmz foo.dvi -o foo.ps+ +\end{lscommand} + +Хэрэв \LaTeX{} системд тань \texttt{dvipdf} х°рвіілэгч суусан бол \texttt{.dvi} файлаа шууд pdf файл уруу доорх тушаалаар х°рвіілж бас болно. +\begin{lscommand} +\verb+dvipdf foo.dvi+ +\end{lscommand} + +\end{enumerate} + + +\section{Баримтын зохиомж} + +\subsection {Баримтын т°рліід}\label{sec:documentclass} + +Оролтын файлыг боловсруулах іед \LaTeX{}-ийн таних јстой анхдагч мэдээлэл бол зохиогчийн бэлтгэхийг хіссэн баримтын т°р°л юм. Тіінийг \ci{documentclass} тушаалаар тодорхойлно. +\begin{lscommand} +\ci{documentclass}\verb|[|\emph{т°л°віід}\verb|]{|\emph{т°р°л}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent “інд \emph{т°р°л} нь баримтын т°рлийг тодорхойлно. Баримтын т°рліідийг хіснэгт~\ref{documentclasses}-т тайлбарлан ізіілэв. \LaTeXe{} тархцууд захидал болон илтгэл (slide) бэлтгэхэд зориулагдсан нэмэлт т°рліідийг багтаасан байдаг. Тіінчлэн \emph{\wi{т°л°в}іід} хувьсагч нь баримтын т°рлийн т°л°вийг заах б°г°°д эдгээрийг °°р хооронд нь таслалаар тусгаарлан бичнэ. Ердийн тігээмэл хэрэглэгддэг баримтын т°рлийн т°л°вийг хіснэгт~\ref{options}-т ізіілэв. + + +\begin{table}[!bp] +\caption{Баримтын т°рліід.} \label{documentclasses} +\begin{lined}{\textwidth} +\begin{description} + +\item [\normalfont\texttt{article}] нь шинжлэх ухааны сэтгііл, °гіілэл, илтгэл, тайлан, мэдээ баримт, урилга зэрэгт зориулагдсан. + \index{article т°р°л} +\item [\normalfont\texttt{proc}] нь article т°р°лд суурилсан баримтын т°р°л. + \index{proc т°р°л} +\item [\normalfont\texttt{minimal}] нь алдаа засах зориулалттайгаар ерд°° хуудасны хэмжээ, фонт хојрыг тохируулж болох багахан хэмжээтэй файлд зориулагдсан. + \index{minimal т°р°л} +\item [\normalfont\texttt{report}] нь олон білэг тайлан, PhD эрдмийн зэрэг горилох бітээл зэрэгт\index{report т°р°л} +\item [\normalfont\texttt{book}] нь ном бичихэд зориулагдсан.\index{book т°р°л} +\item [\normalfont\texttt{slides}] нь том sans serif фонтоор илтгэл бэлтгэхэд зориулагдсан б°г°°д м°н ііний оронд Beamer т°рлийг ашиглаж болно. + \index{slides т°р°л} +\end{description} +\end{lined} +\end{table} + +\begin{table}[!bp] +\caption{Баримтын т°рлийн т°л°віід.} \label{options} +\begin{lined}{\textwidth} +\begin{flushleft} +\begin{description} +\item[\normalfont\texttt{10pt}, \texttt{11pt}, \texttt{12pt}] \quad Баримтад індсэн фонтын хэмжээг тохируулна. Хэрэв эдгээрээс алийг ч сонгоогій тохиолдолд \texttt{10pt} хэмжээ сонгогдоно. \index{баримтын фонтын хэмжээ}\index{індсэн фонтын хэмжээ} +\item[\normalfont\texttt{a4paper}, \texttt{letterpaper}, \ldots] \quad Цаасны хэмжээг тохируулна. “ндсэн хэмжээ нь \texttt{letterpaper}. Тіінчлэн \texttt{a5paper}, \texttt{b5paper}, \texttt{executivepaper}, + болон \texttt{legalpaper} хэмжээг сонгож болно. \index{legal цаас} + \index{цаасны хэмжээ}\index{A4 цаас}\index{letter цаас} \index{A5 цаас}\index{B5 цаас}\index{executive цаас} + +\item[\normalfont\texttt{fleqn}] \quad Томьјог голд бус зіін талд эгніілнэ. + +\item[\normalfont\texttt{leqno}] \quad Томьјоны дугаарлалтыг баруун бус зіін талд байрлуулна. + +\item[\normalfont\texttt{titlepage}, \texttt{notitlepage}] \quad Энэ нь \wi{баримтын ніір} ардаа шинэ хуудастай байх эсэхийг тогтооно. Уг тохиргоо нь \texttt{report} ба \texttt{book} т°рліідэд хічинтэй харин \texttt{article} т°р°лд ійлчлэхгій. \index{баримтын ніір} + +\item[\normalfont\texttt{onecolumn}, \texttt{twocolumn}] \quad \LaTeX{}-д баримтыг \wi{нэг багана}тайгаар эсвэл \wi{хојр багана}тайгаар бэлтгэнэ. + +\item[\normalfont\texttt{twoside, oneside}] \quad Хуудсыг нэг талаар нь эсвэл ар °в°р хојр талаар нь ашиглахад хэрэглэнэ. \texttt{article} ба \texttt{report}-ийн індсэн тохиргоо нь \wi{нэг талтай}гаар, \texttt{book} т°рлийнх нь \wi{хојр талтай}гаар бэлтгэдэг. Эдгээр тохиргоонууд нь баримтын з°вх°н загварт хамааралтай б°г°°д \texttt{twoside} сонголт нь хэвлэгчид хуудсыг ар °в°р хојр талаар хэвлэх тушаал \emph{°г°хгій} гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. +\item[\normalfont\texttt{landscape}] \quad Хуудсыг хэвтээгээр хэвлэнэ. +\item[\normalfont\texttt{openright, openany}] \quad Білэг бірийг з°вх°н сондгой эсвэл тэгш сондгойгоос іл хамаарах хуудасны дурын дугаараас эхліілнэ. \texttt{article} т°р°лд білэг байдаггій учраас тус т°р°лд энэхіі тохиргоо хічингій. \texttt{report} т°рлийн індсэн тохиргоонд білгийг дурын хуудаснаас эхліілдэг бол \texttt{book} т°р°лд сондгой дугаартай хуудаснаас (баруун талын) эхліілдэг. + +\end{description} +\end{flushleft} +\end{lined} +\end{table} + +Жишээ: \LaTeX{} оролтын файл дараах м°р°°р эхэлдэг. +\begin{code} +\ci{documentclass}\verb|[11pt,twoside,a4paper]{article}| +\end{code} +Энэ тохиргоонд бэлтгэхээр завдаж буй баримтын т°рлийг \emph{article}, ісгийн хэмжээг \emph{11 points}, хуудасны \emph{хојр талд} текст хэвлэгдэхээр \emph{A4 цаасыг} тус тус сонгосон байна. +\pagebreak[2] + +\subsection{Багцууд} +\index{багц} Эх бэлтгэх явцад \LaTeX{}-д, \wi{зураг} болон \wi{°нг°т текст} буюу гаднаас файл оруулах ійлдліідийг биеліілж чадахгій тохиолдол гарч байгааг анзаарсан байх. “інд \LaTeX-ийн чадавхыг сайжруулах хэрэгтэй б°г°°д нэмэлт багцыг дараах байдлаар зарлан идэвхжіілснээр дээрх алдааг засаж болно. +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{т°л°віід}\verb|]{|\emph{багц}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent “інд, багцын нэрийг \emph{багц} гэдэгт, багцын тусгай чадавхуудыг илтгэх тілхіір ігсийг \emph{т°л°віід} гэдэгт тодорхойлно. Зарим багцууд \LaTeXe{} індсэн тархцад дагалдаж ирдэг (хіснэгт~\ref{packages}-г із) бол зарим нь дагалддаггій. \guide~гарын авлагаас эдгээр багцуудын талаарх мэдээллийг авч болно. \LaTeX{} багцын талаарх індсэн мэдээллийг \companion~сурвалжаас хэдэн зуун багцын тайлбар, \LaTeXe-г °рг°тг°х°д °°рийн хувь нэмрийг хэрхэн оруулж болох тухай з°вл°г°°ний хамтаар авах боломжтой. + +\TeX{} тархцууд олон тооны багцын хамтаар тігээгдэх болжээ. Хэрэв та Unix систем ашигладаг бол \texttt{texdoc} тушаалаар тухайн багцынхаа дэлгэрэнгій мэдээллийг авч болно. + +\begin{table}[btp] +\caption{\LaTeX-д дагалдах зарим багцууд.} \label{packages} +\begin{lined}{\textwidth} +\begin{description} +\item[\normalfont\pai{doc}] \LaTeX{} программын бичиг баримт боловсруулахад зориулагдсан.\\ + \texttt{doc.dtx}\footnote{Уг файл таны системд суусан байх јстой б°г°°д тіінийг \texttt{latex doc.dtx} гэсэн тушаалаар \texttt{dvi} файл уруу х°рвіілж болно. Энэ хіснэгтэд дурдсан бусад файлуудад энэхіі тушаал м°н хічинтэй.} болон \companion-д тайлбарласан байгаа. + +\item[\normalfont\pai{exscale}] Математикийн нэмэлт фонтыг томсгосон хэмжээгээр дірслэхэд ашиглана. \texttt{ltexscale.dtx}-д тайлбарласан байгаа. + +\item[\normalfont\pai{fontenc}] \LaTeX{}-д ямар \wi{фонтын кодчилол} ашиглахыг тодорхойлно.\\ + \texttt{ltoutenc.dtx}-д тайлбарласан байгаа. + +\item[\normalfont\pai{ifthen}] Дараах тушаалыг гійцэтгэнэ\\ + `хэрэв\ldots бол\ldots гэж гійцэтгэ, бусад тохиолдолд\ldots гэж гійцэтгэ.'\\ + \texttt{ifthen.dtx} болон \companion -д тайлбарласан байгаа. + +\item[\normalfont\pai{latexsym}] \LaTeX{}-ийн тэмдэгтийн фонтыг ачаалахад \texttt{latexsym} багцыг ашиглана. + \texttt{latexsym.dtx} болон \companion-д тайлбарласан байгаа. + +\item[\normalfont\pai{makeidx}] Товъјг іісгэхэд ашиглагдана. Білэг~\ref{sec:indexing} болон \companion-д тайлбарласан байгаа. + +\item[\normalfont\pai{syntonly}] Баримтыг хэвлэн гаргахгійгээр (гаралтын файл іісгэхгійгээр) боловсруулна. + +\item[\normalfont\pai{inputenc}] ASCII, ISO Latin-1, ISO Latin-2, 437/850 IBM + кодчиллууд, Apple Macintosh, Next, ANSI-Windows болон бусад оролтын кодчиллуудыг тодорхойлоход ашиглагдах б°г°°д энэ талаар + \texttt{inputenc.dtx}-д тодорхой тайлбарласан байгаа. +\end{description} +\end{lined} +\end{table} + + +\subsection{Хуудасны загварууд} + +\LaTeX-д \wi{зійлчлэл}/\wi{зіілт}ийн гурван янзын хослол біхий \wi{хуудасны загвар}ыг доорх маягаар зарлаж ашигладаг +\index{хуудасны загвар!plain@\texttt{plain}}\index{plain@\texttt{plain}} +\index{хуудасны загвар!headings@\texttt{headings}}\index{headings@texttt{headings}} +\index{хуудасны загвар!empty@\texttt{empty}}\index{empty@\texttt{empty}} +\begin{lscommand} +\ci{pagestyle}\verb|{|\emph{загвар}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent Тэдгээр загварыг хіснэгт~\ref{pagestyle}-т харуулав. + +\begin{table}[!hbp] +\caption{\LaTeX-ийн хуудасны бэлэн загварууд} \label{pagestyle} +\begin{lined}{\textwidth} +\begin{description} + +\item[\normalfont\texttt{plain}] хуудасны дугаарлалтыг хуудасны доод талд голлуулан байрлуулна. Энэ нь хуудасны індсэн загвар юм. + +\item[\normalfont\texttt{headings}] яг энэхіі товхимлын хуудасны загвартай адилаар хуудасны дугаарлалт болон зійлчлэлийг хуудасны дээд талд байрлуулж, хуудасны доод хэсгийг хоосон ілдээнэ. +\item[\normalfont\texttt{empty}] хуудасны дээд доод талыг хоосон орхино. + +\end{description} +\end{lined} +\end{table} + +Тухайн хуудасны загварыг дараах тушаалаар °°рчилн° +\begin{lscommand} +\ci{thispagestyle}\verb|{|\emph{загвар}\verb|}| +\end{lscommand} +Хуудасны дээд ба доод талыг (зійлчлэл ба зіілт) °°рийнх°°р°° хэрхэн зохион байгуулж болох талаар \companion{} болон \pageref{sec:fancy}-р тал дахь білэг~\ref{sec:fancy}-с сонирхоно уу. +% +% Pointer to the Fancy headings Package description ! +% + +\section{Файлууд} + +\LaTeX{} дээр ажиллах явцад, учир нь олдохгій олон т°рлийн \wi{°рг°тг°л}тэй янз бірийн файлуудтай тааралдах болно. \TeX{}-ийн тэдгээр ялгаатай \wi{файлын т°рліід}ийг нэгбірчлэн тайлбарлая. Гэхдээ энд бігдийг багтаахыг зорьсонгій. Хэрэв энд чухалд тооцогдох °рг°тг°л оролгій орхигдсон бол энэ тухай надад захидлаар мэдэгдэхийг хісэж байна. + +\begin{description} + +\item[\eei{.tex}] нь \LaTeX{} буюу \TeX{} оролтын файл. \texttt{latex} дээр боловсруулж болно. +\item[\eei{.sty}] нь \LaTeX{} Макро багц. “інийг \ci{usepackage} тушаалаар \LaTeX{} баримтдаа дуудна. +\item[\eei{.dtx}] нь \TeX{} баримтжуулалт. Энэ нь \LaTeX{} т°рлийн файлуудын індсэн тархац формат. Хэрэв .dtx файлыг боловсруулбал .dtx файлд агуулагдах \LaTeX{} багцын баримт тайлбартай макро кодыг гарган авах болно. +\item[\eei{.ins}] нь .dtx файлд агуулагдсан файлуудын суулгац. Интернетээс \LaTeX{}-ийн багцуудыг татаж авах іед .dtx файлд .ins файл дагалдах б°г°°д .ins файлыг \LaTeX{} дээр боловсруулснаар .dtx файлыг задална. +\item[\eei{.cls}] нь \ci{documentclass} тушаалаар сонгогдох баримтын зохиомжийг тодорхойлох загвар файлууд. +\item[\eei{.fd}] нь \LaTeX{}-д шинэ фонт тодорхойлогч файл. +\end{description} +Дараах файлууд \LaTeX{} дээр оролтын файлыг боловсруулахад ііснэ: + +\begin{description} +\item[\eei{.dvi}] Device Independent File (т°х°°р°мж°°с іл хамаарах файл). \LaTeX{}-ийн боловсруулалтын ір дін. “інийг DVI-г дэмжих программаар ізэх буюу \texttt{dvips} болон бусад ижил т°рлийн программаар хэвлэнэ. +\item[\eei{.log}] Сіілчийн боловсруулалтын талаарх нарийвчилсан мэдээллийг тайлагнана. +\item[\eei{.toc}] Дэд білгіідийн зійлчлэлийг агуулна. Удаах боловсруулалтаар хіснэгтийн агуулгыг іісгэхэд хэрэглэгдэнэ. +\item[\eei{.lof}] Энэ нь .toc °рг°тг°лтэй т°стэйг°°р зургийн жагсаалт іісгэнэ. +\item[\eei{.lot}] ђмн°хтэй адилаар хіснэгтийн жагсаалт іісгэнэ. +\item[\eei{.aux}] Эхний удаагийн боловсруулалтын біртгэлийн мэдээллийг дараагийн боловсруулалтад дамжуулах іірэгтэй. +\item[\eei{.idx}] Хэрэв баримт нь товъјг агуулсан бол \LaTeX{}, товъјгт агуулагдах ігсийг уг файлд хадгалдаг. Энэхіі файлыг \texttt{makeindex} дээр боловсруулна. \pageref{sec:indexing}-р хуудсан дахь білэг \ref{sec:indexing}-т товъјгтой холбоотой дэлгэрэнгій мэдээллийг дурдсан болно. +\item[\eei{.ind}] Дахин боловсруулалтаар баримтын товъјгт хавсаргагдах боловсруулсан .idx файл. +\item[\eei{.ilg}] энэ нь \texttt{makeindex}-ийн боловсруулах іеийн мэдээллийг агуулна. +\end{description} + + +% Package Info pointer +% +% + + + +% +% Add Info on page-numbering, ... +% \pagenumbering + +\section{Томоохон баримтууд} +Томоохон баримтуудыг ажиллагааны амрыг бодож хэд хэдэн жижиг хэсгіідэд хуваах шаардлагатай болдог. “інийг \LaTeX{} дээр хојр янзын тушаалаар гійцэтгэнэ. Эхнийх нь + +\begin{lscommand} +\ci{include}\verb|{|\emph{файлыннэр}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent Оруулах файлын нэрийг агуулсан энэхіі тушаалыг баримтад зарлахад \LaTeX{} тэрхіі \emph{файлыннэр.tex} гэсэн файлд агуулагдах баримтыг, эх баримтад шинэ хуудаснаас эхліілэн хавсаргадгийг анхаарах хэрэгтэй. + +Хојр дахь тушаалыг баримтын эхлэлд зарлах б°г°°д ингэхдээ файлуудын нэр болон таслал хооронд зай авахгій. З°вх°н энэхіі тушаалд заагдсан файлуудыг л \LaTeX{}, баримтад \ci{include} тушаалаар хавсаргахыг з°вш°°рд°г +\begin{lscommand} +\ci{includeonly}\verb|{|\emph{файлыннэр}\verb|,|\emph{файлыннэр}% +\verb|,|\ldots\verb|}| +\end{lscommand} +Ийнхіі баримтын эхлэлд энэхіі тушаал биелэгдсэний дараа хавсаргах файлыг \ci{include} гэсэн тушаалаар нэгбірчлэн дуудаж оруулдаг б°г°°д \ci{include} тушаал нь оруулах эхийг, \ci{includeonly} тушаалыг ашиглах іед гаднаас орох мэдээлэл хуудсанд эвдрэх болон гээгдэхээс сэргийлж шинэ хуудсанд хавсаргадаг. Заримдаа энэ нь тийм ч тохиромжтой байдаггій тул ііний оронд доорх тушаалыг ашигладаг +\begin{lscommand} +\ci{input}\verb|{|\emph{файлыннэр}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent Ийнхіі файлыг, хуурмаг зохицуулалт хийлгійгээр, холбогч хавсаргалгійгээр хялбархан оруулж болдог. + +\pai{syntonly} багцаар \LaTeX{} системд боловсруулах файлуудын тушаал болон зохих бітцийн алдааг шалгадаг б°г°°д энэ нь гаралтын (DVI) файл іісгэдэггій. Дээрх т°л°вт \LaTeX{} хурдан ажилладаг учраас цаг хэмнэх боломжтой байдаг. Уг багцыг хэрэглэхдээ баримтын эхлэлд дараах тушаалуудыг бичнэ: + +\begin{verbatim} +\usepackage{syntonly} +\syntaxonly +\end{verbatim} +Хэрэв гаралтын файл іісгэхийг хісвэл хојр дахь м°рийг идэвхгій (урд нь \% тэмдэг тавьж) болгоно. + + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/title.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/title.tex new file mode 100644 index 00000000000..98f0b14e8a9 --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/title.tex @@ -0,0 +1,59 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: The title page +% $Id: title.tex 174 2008-09-25 05:37:39Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% + +\ifpdf\else + \pdfbookmark{Ніір хуудас}{title} +\fi +\newlength{\centeroffset} +\setlength{\centeroffset}{-0.5\oddsidemargin} +\addtolength{\centeroffset}{0.5\evensidemargin} +%\addtolength{\textwidth}{-\centeroffset} +\thispagestyle{empty} +\vspace*{\stretch{1}} +\noindent\hspace*{\centeroffset}\makebox[0pt][l]{\begin{minipage}{\textwidth} +\flushright +{\Huge\bfseries \LaTeXe-ийн гарын авлага + +} +\noindent\rule[-1ex]{\textwidth}{5pt}\\[2.5ex] +\hfill\emph{\Large буюу \LaTeXe{}-г \pageref{LastPage} минутад} +\end{minipage}} + +\vspace{\stretch{1}} +\noindent\hspace*{\centeroffset}\makebox[0pt][l]{\begin{minipage}{\textwidth} +\flushright +{\bfseries +Тобиас Оетикер\\[1.5ex] +Хьюберт Партл, Ирэн Хина, Элизабет Шлегл\\[3ex]} +Хувилбар~4.26, 2008 оны 09-р сарын 25\\[3cm] +Орчуулсан: Доржготовын Батм°нх +\end{minipage}} + +%\addtolength{\textwidth}{\centeroffset} +\vspace{\stretch{2}} + + +\pagebreak +\begin{small} + Зохиогчийн эрх \copyright 1995-2005 Тобиас Оетикер (Tobias Oetiker) болон Хамтрагчид. Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. + + Энэхіі гарын авлага нь Нээлттэй Программ хангамжийн Сан (Free Software Foundation)-аас гаргасан GNU Олон Нийтийн Лиценз (GNU General Public License; 2 болон тіінээс хойших хувилбар)-ийн дагуу хуулбарлагдан тараагдах буюу засварлагдах боломжтой нээлттэй эх юм. + + Энэхіі гарын авлага нь уншигчдад хэрэг болох ііднээс, ХУДАЛДААНЫ буюу ТОДОРХОЙ АШИГ СОНИРХОЛД НИЙЦ““ЛСЭН БАТАЛГААГ ђГђХГ“ЙГЭЭР тараагдана\@. GNU Олон Нийтийн Лицензтэй танилцаж дэлгэрэнгій мэдээллийг авна уу. + + Танд уг гарын авлага GNU Олон Нийтийн Лицензийн хуулбарын хамтаар очсон байх учиртай; хэрэв хуулбар дагалдаж очоогій бол Нээлттэй Программ хангамжийн Сан (Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA)-д хандахыг з°вл°ж байна. + +\end{small} + + +\endinput + +% + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: diff --git a/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/typeset.tex b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/typeset.tex new file mode 100644 index 00000000000..0b4c71d94ec --- /dev/null +++ b/Master/texmf-dist/doc/latex/lshort-mongol/src/typeset.tex @@ -0,0 +1,1171 @@ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +% Contents: Typesetting Part of LaTeX2e Introduction +% $Id: typeset.tex 169 2008-09-24 07:32:13Z oetiker $ +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% +\chapter{Эх бэлтгэх} + +\begin{intro} + ђмн°х білгээс \LaTeXe{} дээр эх бэлтгэх індсэн ухагдахуунуудыг мэдэж авсан билээ. Тэгвэл энэхіі білгээр эх бэлтгэхэд шаардлагатай мэдвэл зохих бусад бітціідийг судлах болно. +\end{intro} + +\section{Эх ба хэлний бітэц} +\secby{Ханс Петер Шмид (Hanspeter Schmid)}{hanspi@schmid-werren.ch} +Эх бэлтгэхэд анхаарах гол зійл нь эхийн гол санааг илэрхийлэхийн тулд, эхийг уншихад ойлгомжтой байхаар эмх цэгцтэй, учирзійн нарийн чанд дараалалд оруулж °г°х°д оршино. + +\LaTeX{} нь бусад т°рлийн эх бэлтгэх системіідээс, эхийг логик болон °гіілбэрзійн бітэцтэйгээр бэлтгэдэг б°г°°д ингэснээр эхийг, баримт болон бусад т°рлийн файлуудад зарласан ``дірмийн'' дагуу боловсруулдгаараа ялгардаг. + +\LaTeX{}-д (ер нь хэвлэлд) эхийн хамгийн чухал зійл нь \wi{догол м°р} (параграф) байдаг. ``Зійл'' гэсний учир нь, догол м°р нь °°рт°°, хам сэдвийн нэгээхэн санааг буюу тіінтэй уялдаа холбоо біхий агуулгыг багтаадагт оршино. Дараагийн дэд білгээс эхэд хэрхэн м°р таслах, жишээлбэл \texttt{\bs\bs}, м°н хэрхэн шинэ догол м°р эхліілэх, жишээлбэл эх кодод хоосон м°р авах талаар тус тус судлах болно. Ер нь шинэ санааг догол м°р°°с, харин хуучин буюу дахин давтагдсан санааг шинэ м°р°°с догол авалгійгээр шууд эхліілдэг. + +Ихэнх хімііс догол м°рийг хэдийд ямар н°хц°лд авах талаар дутуу дулимаг ойлголттой явдгаас болж, ялангуяа \LaTeX{} дээр догол м°рийг замбараагій хэрэглэдэг. Энэ алдаа ихэнхдээ текстэд томьјо оруулах іед тохиолддог. Дараах жишээніідээс ямар тохиолдолд томьјоны °мн° болон хойно хоосон м°р (догол м°р) авдаг, ямар тохиолдолд авдаггій болохыг тодруулцгаая. (Эдгээр жишээнд гарч байгаа тушаалууд танд одоохондоо ойлгомжгій санагдвал дараагийн білгийг уншаад дахин энэ білгийг судлахыг з°вл°е.) + +\begin{code} +\begin{verbatim} +% Example 1 +Эйнштейн °°рийн, тухайн іедээ олноо алдаршсан +боловч ц°°н тооны хінд ойлгогдож байсан +\begin{equation} + e = m \cdot c^2 \; , +\end{equation} +томьјогоо танилцуулахад \ldots + + +% Example 2 +\ldots Кирхгофын цахилгаан гійдлийн хуулиас: +\begin{equation} + \sum_{k=1}^{n} I_k = 0 \; . +\end{equation} + +хэд хэдэн давуу тал біхий \ldots + + +% Example 3 +\ldots Кирхгофын цахилгаан хічдэлийн хуулийг гаргаж болно. + +\begin{equation} + I_D = I_F - I_R +\end{equation} +энэ нь ялгаатай транзисторуудын ц°м юм. \ldots +\end{verbatim} +\end{code} + +Эхийн удаах зійл нь °гіілбэр байдаг. Англи хэлэнд °гіілбэр хоорондын зайг товчилсон іг хоорондын зайнаас урт авдаг ба \LaTeX{}-т іінийг тохируулан сонгож болдог. Энэ тухай энэхіі білгийн т°гсг°лд тайлбарлах болно. + +Эх нь гишіін °гіілбэрээс бітэх нь бий. Ихэнх хэлніід цэг таслалын нарийн т°в°гтэй дірэмтэй байдаг бол зарим нь (Герман, Англи) богино зогсолтыг таслалаар тэмдэглэдэг дірэмтэй.\footnote{Монгол хэлний хувьд таслал тавихгій бол °гіілбэрийн утга хувирах буюу бірхэг болох газарт таслал заавал тавина.} Таслалыг хаана тавих эсэхэд эргэлзэж байвал °гіілбэрийг чангаар унших явцад богиноор амьсгал авах хэсэгт таслал тавина гэсэн іг. Зарим газар ярвигтай байвал таслал тавилгій; амьсгаа авах газруудад (тір зогсолт) таслал тавих юм. + +Эцэст нь, эхэд зійлийг білэг, дэд білэгт оруулах зэргээр дээд т°вшний нарийн зій тогтолд оруулах хэрэгтэй. Хэдий тийм боловч, бичиглэлийн жишээлбэл{} \verb|\section{|\texttt{Эх болон хэлний бітэц}\verb|}| хэвлэлтийн ір дін нь илэрхий учраас дээд т°вшний бітцэд хэрхэн ашиглах нь бараг тодорхой юм. + +\section{М°р таслах ба хуудас шилжих} + +\subsection{Зійлийг тохируулах} + +Номын м°р бір ихэвчлэн ижил урттайгаар хэвлэгддэг. \LaTeX{}, догол м°рийг гаргахдаа шаардлагатай газар \wi{м°р таслах} болон іг хоорондох зайг нэмэх зэргээр зохицуулдаг б°г°°д зайлшгій н°хц°лд ігийг іеэр тасалдаг. Догол м°рийг хэрхэн гаргах нь баримтын т°рл°°с шалтгаална. Ихэвчлэн м°рийн эхлэлд догол іісгэдэг б°г°°д хојр зійл хооронд иліі дутуу зай авдаггій. \ref{parsp}-р дэд білгээс дэлгэрэнгійг сонирхоно уу. + +Онцгой тохиолдолд \LaTeX{}-д м°р таслах дараах тушаалыг ашиглаж болно: +\begin{lscommand} +\ci{\bs} буюу \ci{newline} +\end{lscommand} +\noindent дээрх тушаал нь догол гаргахгійгээр шинэ м°р эхліілнэ. + +\begin{lscommand} +\ci{\bs*} +\end{lscommand} +\noindent шинэ хуудсанд шилжихгійгээр м°р тасална. + +\begin{lscommand} +\ci{newpage} +\end{lscommand} +\noindent шинэ хуудаснаас эхэлнэ. + +\begin{lscommand} +\ci{linebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]|, +\ci{nolinebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]|, +\ci{pagebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]|, +\ci{nopagebreak}\verb|[|\emph{n}\verb|]| +\end{lscommand} +\noindent тэгээс д°р°в хіртэлх утгаас хамаарч таслах боломжтой (боломжгій) газруудад ``break'' тушаал нь таслалт хийдэг. Ийнхіі ``break'' тушаал тодорхойлогдоход \LaTeX{} тухайн хуудасны хувьд, удаах дэд білэгт дурдсанчлан м°р бірийн уртыг жигдлэх ійлдлийг давхар гійцэтгэдэг хэдий ч дээрх тушаалын биелэлтээр жигд бус зай гарах нь бий. Харин ``new'' тушаал нь ерд°° ``шинэ м°р'' ``шинэ хуудас'' ачаалдаг учраас дээрхээс ялгаатай. + +\LaTeX{} ямагт хамгийн оновчтой хувилбараар м°р таслахыг эрмэлзэнэ. Хэрэв тухайн м°рийн іг хоорондох зайг сайтар жигдлэх оновчтой хувилбар олдохгій тохиолдолд тухайн м°рийн баруун талыг бусад м°ртэй харьцуулахад жигдэлж іл чадвал энэ тухай \LaTeX{} оролтын файл боловсруулах явцад (``\wi{overfull hbox}'') гэсэн мэдээлэл °гд°г. Голдуу ігийг іеэр таслахад оновчтой хувилбар олдоогій тохиолдолд энэ алдаа гардаг.\footnote{Хэдийгээр \LaTeX{}-ийн (Overfull hbox) алдаа заасан м°р бірийг олоход хіндрэлтэй байдаг ч \ci{documentclass} тушаалд \texttt{draft} сонголтыг ашиглаж з°рчилтэй м°р бірийн баруун талыг тодотгон тэмдэгліілж дээрх хіндрэлээс зайлсхийж болдог.} +Стандарт жигдріілэлтийг сулруулах \ci{sloppy} тушаалыг \LaTeX{}-т зарлах тохиолдолд жигд бус м°рийг, іг хоорондын зайг °мн°х хувилбараас нь ихэсгэх байдлаар м°рийн баруун талыг жигдэлдэг ч гарах ір дін нь голдуу зохимжгій харагддаг. Энэ тохиолдолд (``\wi{underfull hbox}'') гэсэн мэдээлэл °гд°г. “інд \ci{fussy} тушаалаар \LaTeX{}-ийн °мн°х тохиргоог буцааж болно. + +\subsection{“гийг іеэр таслах} \label{hyph} + +\LaTeX{} шаардлагатай тохиолдолд ігийг іе шилжіілэн тасалдаг. Хэрэв іелэх алгоритм ігийг з°в тасалж чадахгій бол \TeX{}-ийн доорх тушаалаар алдааг залруулж болдог байна. +\begin{lscommand} +\ci{hyphenation}\verb|{|\emph{ігс}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent “інд, іеэр таслах ігсийн тасалбал зохих іе хооронд ``\verb|-|'' тэмдэгтийг тавина. Уг тушаалын хувьсагч нь \LaTeX{}-ийн ердийн ісгэн тэмдэгтээс бірдэнэ. Тухайн хэлний хувьд іе шилжіілэх тушаал тохиолдмогц ігийг іеэр шилжіілэх ажиллагаа идэвхэждэг. ђ°р°°р хэлбэл, хэрэв іеэр таслах тушаалыг баримтын эхлэлд зарлавал энэ нь англи хэлний іеэр таслах тушаалын биелэлтэд н°л°°лн°, харин \verb|\begin{document}| тушаалын ард зарлавал олон хэлний \pai{babel} багцаас сонгогдсон тухайн хэлний іеэр таслах дірмийн дагуу ігийг іеэр тасална. + +Доорх жишээнд ``hyphenation'' гэсэн, ялангуяа ``Hyphenation'' гэсэн ігийг, м°н ``FORTRAN'', ``Fortran'' болон ``fortran'' хувилбар біхий ігийг хэрхэн іеэр таслахыг харуулжээ. + +Жишээ: +\begin{code} +\verb|\hyphenation{FORTRAN Hy-phen-a-tion}| +\end{code} + +“е шилжіілэх дірмийг \ci{-} тушаалаар гійцэтгэж болдог б°г°°д энэ нь з°вх°н уг тушаал орсон ігэнд л ійлчилнэ. \LaTeX{} тусгай тэмдэгт агуулсан ігсийг автоматаар іе шилжіілдэггій учраас уг тушаалыг тэдгээр тусгай тэмдэгт агуулсан ігсэд (жишээлбэл, °рг°лттэй ігсэд) хэрэглэхэд тохиромжтой байдаг. +%\footnote{Unless you are using the new +%\wi{DC fonts}.}. + +\begin{example} +I think this is: su\-per\-cal\-% +i\-frag\-i\-lis\-tic\-ex\-pi\-% +al\-i\-do\-cious +\end{example} + +Нэг м°рн°°с салган шилжіілж болохгій білэг ігсийг дараах тушаалыг ашиглан багцална +\begin{lscommand} +\ci{mbox}\verb|{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent Багцлах болсон шалтгааныг доорх тохиолдлуудаар харуулав. + +\begin{example} +Миний утасны дугаар тун удахгій +\mbox{0116 291 2319} болно. + +\mbox{\emph{файлыннэр}} гэсэн +хувьсагч нь файлын нэрийг агуулна. +\end{example} + +\ci{fbox} тушаал нь \ci{mbox} тушаалтай т°стэй іірэг гійцэтгэдэг боловч текстийн эргэн тойронд хірээ гаргадгаараа ялгаатай. + + +\section{Т°л°°ний нийлмэл тэмдэгтіід} + +ђмн°х жишээнээс \LaTeX{}-ийн тусгай тэмдэгтийг илэрхийлэх хялбар тушаалуудыг ізсэн билээ: + +\vspace{2ex} + +\noindent +\begin{tabular}{@{}lll@{}} +Тушаал&Жишээ&Тайлбар\\ +\hline +\ci{today} & \today & ђн°°дрийн огноо\\ +\ci{TeX} & \TeX & Таны дуртай эх бэлтгэгч\\ +\ci{LaTeX} & \LaTeX & \LaTeX{}-ийн нэр\\ +\ci{LaTeXe} & \LaTeXe & \LaTeX{}-ийн одоогийн хувилбар\\ +\end{tabular} + +\section{Тусгай тэмдэгт болон тэмдгіід} + +\subsection{Хашилт} + +Эх бэлтгэхдээ \wi{хашилт}\index{""@\texttt{""}}ыг бичгийн машинд хэрэглэдэг \verb|"| тэмдэгтээр тэмдэглэж \emph{болохгій}. Хэвлэлд хашилтыг тэмдэглэх нээж хаах тусгай тэмдэглэгээ байдаг. \LaTeX{}-ийн хувьд хашилтыг нээхдээ хос~\textasciigrave~(ігийн іе тэмдэглэх тэмдэг) тэмдэгтийг, хаахдаа хос~\textquotesingle~(босоо хашилт) тэмдэгтийг тус тус ашиглана. М°н эдгээрийг дангаар нь хэрэглэсэн ч болно.\footnote{Хашилтад м°н хэд хэдэн янзын хаалт хэрэглэж болно. Жишээлбэл, франц <<хаалт>>-ыг \texttt{<{}<} ба \texttt{>{}>} тэмдэгтіідээр, герман ,,хаалт``-ыг \texttt{,{},} ба \texttt{`{}`} тэмдэгтіідээр тус тус гаргаж болно. \emph{Орч.}} +\begin{example} +```x' товчийг дарна уу.'' +\end{example} +“нэндээ эдгээр орлуулах тэмдэгтіід нь фонтын сонголтыг іл харгалзвал яг л нээх (\textasciigrave), хаах (\textquotesingle) тэмдэг байгаа биз дээ. + +\subsection{Урт богино зурааснууд} + +\LaTeX{}-д д°рв°н т°рлийн \wi{зураас} хэрэглэгддэг. Тэдгээрийн гурав нь уртаараа ялгаатай тооны цуваа зурааснаас бірддэг бол нэг нь зураасны ііргийг іл гійцэтгэх математикийн хасах тэмдгийг орлодог: \index{-} +\index{--} \index{---} \index{-@$-$} \index{математик!хасах} + +\begin{example} +10-р білэг, Бат-ђлзий\\ +хуудас 13--67, XII--XIII зуун\\ +Зуны ид халуун---7-р сар гарлаа.\\ +$0$, $1$ ба $-1$ +\end{example} +Эдгээрийг нэрлэвэл: +`-' \wi{богино зураас}, `--' \wi{зураас},\footnote{en-dash---Энэ нь угтаа уртаараа `n' ісгийн °рг°нтэй дійцэх б°г°°д em-dash-ийн хагастай тэнцэнэ.} `---' \wi{урт зураас}\footnote{em-dash---Уртаараа `m' ісгийн °рг°нтэй дійцнэ.} ба +`$-$' \wi{хасах тэмдэг}. + +\subsection{Долгионтой зураас ($\sim$)} +\index{www}\index{URL}\index{долгионтой зураас} +Энэ тэмдэгт ихэвчлэн веб хаягуудад ашиглагддаг. “інийг \LaTeX{} дээр \verb|\~| гэж тэмдэглэвэл, арай °°р°°р \~{} тэмдэгт гарна, тэгвэл ііний оронд арай °°р тэмдэгт хэрэглээд ізье: + +\begin{example} +http://www.rich.edu/\~{}bush \\ +http://www.clever.edu/$\sim$demo +\end{example} + +\subsection{Градусын тэмдэг \texorpdfstring{($\circ$)}{}} + +\LaTeX{} дээр \wi{градусын тэмдэг} хэрхэн тэмдэглэгддэгийг доорх жишээгээр ізіілэв: + +\begin{example} +$-30\,^{\circ}\mathrm{C}$-т +би яг х°лд°х нь ээ. +\end{example} + +\pai{textcomp} багцад градусын тэмдэг арай хялбархан \ci{textcelsius} гэж тэмдэглэгддэг. + +\subsection{Евро м°нг°н тэмдэг \texorpdfstring{(\officialeuro)}{}} + +Евро м°нг°н тэмдэгт °рг°н°°р ашиглагдах болсны хирээр, ихэнх фонтууд Евро тэмдгийг агуулах болжээ. \pai{textcomp} багцыг бэлтгэж буй эхийнхээ эхлэлд дараах маягаар зарлаж +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|{textcomp}| +\end{lscommand} +дараах тушаалаар энэхіі тэмдгийг илэрхийлнэ. +\begin{lscommand} +\ci{texteuro} +\end{lscommand} + +Хэрэв таны ашиглаж буй фонтод Евро тэмдэг агуулагдаагій буюу уг фонтын Евро тэмдэг нь таалагдахгій бол °°р хојр янзын фонтоос сонголт хийж болно: + +Эхнийх нь \pai{eurosym} багцад агуулагдах Евро тэмдгийн албан јсны загвар: +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{official}\verb|]{eurosym}| +\end{lscommand} +Хэрэв Евро тэмдгийн загварыг °°рийн ашиглаж буй фонттой ижилсіілэхийг хісвэл дээрх тушаалын \texttt{official} гэсэн сонголтыг \texttt{gen} болгож °°рчл°х°д хангалттай. + +%If the Adobe Eurofonts are installed on your system (they are available for +%free from \url{ftp://ftp.adobe.com/pub/adobe/type/win/all}) you can use +%either the package \pai{europs} and the command \ci{EUR} (for a Euro symbol +%that matches the current font). +% does not work +% or the package +% \pai{eurosans} and the command \ci{euro} (for the ``official Euro''). + +%The \pai{marvosym} package also provides many different symbols, including a +%Euro, under the name \ci{EURtm}. Its disadvantage is that it does not provide +%slanted and bold variants of the Euro symbol. + +\begin{table}[!htbp] +\caption{Евро тэмдгіід} \label{eurosymb} +\begin{lined}{10cm} +\begin{tabular}{llccc} +LM+textcomp &\verb+\texteuro+ & \huge\texteuro &\huge\sffamily\texteuro + &\huge\ttfamily\texteuro\\ +eurosym &\verb+\euro+ & \huge\officialeuro &\huge\sffamily\officialeuro + &\huge\ttfamily\officialeuro\\ +$[$gen$]$eurosym &\verb+\euro+ & \huge\geneuro &\huge\sffamily\geneuro + &\huge\ttfamily\geneuro\\ +%europs &\verb+\EUR + & \huge\EURtm &\huge\EURhv +% &\huge\EURcr\\ +%eurosans &\verb+\euro+ & \huge\EUROSANS &\huge\sffamily\EUROSANS +% & \huge\ttfamily\EUROSANS \\ +%marvosym &\verb+\EURtm+ & \huge\mvchr101 &\huge\mvchr101 +% &\huge\mvchr101 +\end{tabular} +\medskip +\end{lined} +\end{table} + +\subsection{Цуваа цэг (\texorpdfstring{\ldots}{...})} + +Бичгийн машинд \wi{цэг}, \wi{таслал} нь ісэг хоорондын зайгаараа бусад ісгіідийнхээ ісэг хоорондын зайтай адил байдаг бол хэвлэлд энэ зай нь багасдаг учраас `\wi{цуваа цэг}ийг' гурван цэгээр т°л°°ліілж болохгій, харин ііний оронд тусгай тушаалыг ашиглах хэрэгтэй + +\begin{lscommand} +\ci{ldots} +\end{lscommand} +\index{...@\ldots} + + +\begin{example} +“ін шиг биш ... харин ингэж:\\ +Нью-Йорк, Токио, Будапешт, \ldots +\end{example} + +\subsection{Нийлмэл ісгіід} + +Зарим ісгийн хослолууд салангид тэмдэгтээр бус нийлмэл ганц тэмдэгтээр дірслэгддэг. +\begin{code} +{\large f{}f f{}i f{}l f{}f{}i \ldots}\quad ііний оронд +\quad {\large ff fi fl ffi\ldots} +\end{code} +Хојр ігнээс бітсэн ігэнд \wi{нийлмэл ісэг} хэрэглэгдэхгій тул \ci{mbox}\verb|{}| тушаалыг нийлж болох ісэг хооронд оруулснаар нийлмэл ісэгт хувиргах ажиллагааг зогсоодог. + +\begin{example} +\Large shelfful биш\\ +харин shelf\mbox{}ful +\end{example} + +\subsection{ђрг°лт болон тусгай тэмдэгтіід} + +\LaTeX{} олон хэлэнд ашиглагддаг \wi{°рг°лт} болон \wi{тусгай тэмдэгт}іідийг дэмждэг. \ref{accents}-р хіснэгтэд тэдгээр °рг°лтіідийг o ісгээр жишээлэн ізіілэв. Энэ нь бусад ісгіідэд ч м°н адил ійлчилнэ. + +i болон j ісгіідэд °рг°лт тавихдаа \verb|\i| ба \verb|\j| гэж бичдэг б°г°°д ингэснээр тэдгээр нь дээрээ огт цэггій болж °°рчл°гд°н°. + +\begin{example} +H\^otel, na\"\i ve, \'el\`eve,\\ +sm\o rrebr\o d, !`Se\~norita!,\\ +Sch\"onbrunner Schlo\ss{} +Stra\ss e +\end{example} + +\begin{table}[!hbp] +\caption{ђрг°лт болон тусгай тэмдэгтіід.} \label{accents} +\begin{lined}{10cm} +\begin{tabular}{*4{cl}} +\A{\`o} & \A{\'o} & \A{\^o} & \A{\~o} \\ +\A{\=o} & \A{\.o} & \A{\"o} & \B{\c}{c}\\[6pt] +\B{\u}{o} & \B{\v}{o} & \B{\H}{o} & \B{\c}{o} \\ +\B{\d}{o} & \B{\b}{o} & \B{\t}{oo} \\[6pt] +\A{\oe} & \A{\OE} & \A{\ae} & \A{\AE} \\ +\A{\aa} & \A{\AA} \\[6pt] +\A{\o} & \A{\O} & \A{\l} & \A{\L} \\ +\A{\i} & \A{\j} & !` & \verb|!`| & ?` & \verb|?`| +\end{tabular} +\index{цэггій \i{} ба \j}\index{Скандинавын ісгіід} +\index{ae@\ae}\index{umlaut}\index{grave}\index{acute} +\index{oe@\oe}\index{aa@\aa} + +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +\section{Олон хэлний дэмжлэг} +\index{олон хэл} Англи хэлнээс бусад \wi{хэл} дээр эх бэлтгэх тохиолдолд дараах гурван н°хц°л хангагдсан байвал зохино: + +\begin{enumerate} +\item Автоматаар іісэх текстийн тэмдэгтіід\footnote{Хіснэгтийн жагсаалт, зургийн жагсаалт, \ldots} тухайн хэлэндээ нийцсэн байна. Йоханнес Браамсын (Johannes Braams) зохиосон олон хэлний \pai{babel} багц нь олон хэлний тэмдэгтіідийг ялган таньдаг. +\item \LaTeX{}-д тухайн хэлнийхээ іг іелэх дірмийг таниулсан байх јстой. “г іелэх дірмийн файлыг \LaTeX{}-д шинээр боловсруулна гэдэг жаахан ярвигтай асуудал байдаг. Энэ талаарх дэлгэрэнгійг \guide{} товхимлоос авна уу. +\item Тухайн хэлний хэвлэлийн онцлог дірміід. Жишээлбэл франц хэлэнд, давхар цэг (:) бірийн °мн° зай авдаг. +\end{enumerate} + +Хэрэв таны систем, дээрх н°хц°лийг хангасан бол \pai{babel} багцыг идэвхжіілэх доорх тушаалыг \verb|\documentclass| тушаалын дор зарлана. +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{хэл}\verb|]{babel}| +\end{lscommand} +\noindent Боловсруулалт хийх бірд ашиглагдаж буй \emph{хэлніід} \LaTeX{}-д жагсаалтаар харагддаг. Ийнхіі babel сонгосон хэлэнд зориулагдсан іелэх дірмийг автоматаар идэвхжіілж ашиглана. Хэрэв сонгосон хэл дээрх іг іелэх дірэм, бэлтгэж буй \LaTeX{} файлын форматыг дэмжихгій бол babel шаардлагатай ігийг іе шилжіілж чадахгійд хірнэ. + +Оролтын тусгай тэмдэгтіідийг хялбарчлах тушаалуудыг \textsf{babel} зарим хэлніідэд ашигладаг. Жишээлбэл, \wi{Герман хэл}энд олон т°рлийн (\"a\"o\"u) гэх мэтийн авиа хэрэглэгддэг. \"o гэсэн авиаг \textsf{babel}-д \verb|\"o| гэж биш ерд°° \verb|"o| гэж бичиж оруулах жишээтэй. + +Хэрэв babel-д нэгэн зэрэг хэд хэдэн хэл ашиглан эх бэлтгэх шаардлагатай боллоо гэхэд +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{хэлА}\verb|,|\emph{хэлБ}\verb|]{babel}| +\end{lscommand} +\noindent гэж зарлах б°г°°д іінд хамгийн сіілийн хэл (жишээ нь хэлБ) нь індсэн хэлээр сонгогдоно. “ндсэн хэлийг +\begin{lscommand} +\ci{selectlanguage}\verb|{|\emph{хэлА}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent тушаалаар °°рчилж болно. + +%Input Encoding +\newcommand{\ieih}[1]{% +\index{кодчиллууд!оролт!#1@\texttt{#1}}% +\index{оролтын кодчиллууд!#1@\texttt{#1}}% +\index{#1@\texttt{#1}}} +\newcommand{\iei}[1]{% +\ieih{#1}\texttt{#1}} +%Font Encoding +\newcommand{\feih}[1]{% +\index{кодчиллууд!фонт!#1@\texttt{#1}}% +\index{фонт кодчиллууд!#1@\texttt{#1}}% +\index{#1@\texttt{#1}}} +\newcommand{\fei}[1]{% +\feih{#1}\texttt{#1}} + +Сіілийн іеийн ихэнх ійлдлийн системіід олон улсын цагаан толгойн ісгіідийг дэмждэг болжээ. \LaTeX{} тэдгээр ялгаатай кодчиллыг олон хэл дээр, олон т°рлийн ійлдлийн системіідэд боловсруулахдаа \pai{inputenc} багцыг ашигладаг: +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{кодчилол}\verb|]{inputenc}| +\end{lscommand} + +Уг багцыг ашиглах явцад, ялгаатай кодчиллоос шалтгаалж жишээлбэл, герман хэлний \"a хувьсах авиа OS/2-т 132 дахь, Unix системийн ISO-LATIN~1 кодчилолд 228 дахь тэмдэгтээр тус тус илэрхийлэгдэх бол Windows системийн кирилл ісгийн cp1251 кодчилолд энэ тэмдэгт агуулагддаггій. Ашиглаж буй системээс хамаарсан дараах кодчиллуудыг мэдсэн байхад иліідэхгій.\footnote{Латин болон кирилл ісгіідэд суурилсан оролтын кодчилолтой холбоотой дэлгэрэнгій мэдээллийг \texttt{inputenc.dtx} болон \texttt{cyinpenc.dtx} баримтуудаас авна уу. Багцалсан баримтыг хэрхэн боловсруулах талаар \ref{sec:Packages}-р білэгт дурдсан болно.} + +\begin{center} +\begin{tabular}{l | r | r } +“йлдлийн & \multicolumn{2}{c}{кодчиллууд}\\ +систем & Латин & Кирилл\\ +\hline +Mac & \iei{applemac} & \iei{macukr} \\ +Unix & \iei{latin1} & \iei{koi8-ru} \\ +Windows & \iei{ansinew} & \iei{cp1251} \\ +DOS, OS/2 & \iei{cp850} & \iei{cp866nav} +\end{tabular} +\end{center} + +Хэрвээ олон хэл дээр бэлтгэж буй баримтын оролтын кодчилолд кодын з°рчил іісвэл, \pai{ucs} багц ашиглаж олон байтын кодчилолд (unicode) шилжиж болно. + + +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|{ucs}|\\ +\ci{usepackage}\verb|[|\iei{utf8x}\verb|]{inputenc}| +\end{lscommand} +\noindent гэсэн тушаалаар \LaTeX{}, тэмдэгт бір нь хамгийн багадаа нэг байт, хамгийн ихдээ д°рв°н байтаар илэрхийлэгдэх олон байтын \iei{utf8x} кодчиллыг дэмжинэ. + +Фонт кодчилол нь, ісэг бірийн \TeX-фонт доторх байршлыг тодорхойлсноор оролтын кодчиллуудыг ганц фонт кодчилолд харгалзуулж, шаардагдах фонтуудын багцын тоог бууруулдгаараа оролтын кодчиллоос ялгаатай. Фонтын кодчиллыг \pai{fontenc} багцаас дуудна: \label{fontenc} +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{кодчилол}\verb|]{fontenc}| \index{фонт кодчиллууд} +\end{lscommand} +\noindent іінд \emph{кодчилол} нь фонтын кодчилол. Нэгэн зэрэг хэчнээн ч кодчиллыг дуудаж болно. + +\LaTeX{}-ийн індсэн фонт кодчилол нь \TeX{}-ийн Computer Modern эх фонтын \label{OT1} \fei{OT1} кодчилол байдаг. Энэ нь 7-битийн 128 тэмдэгттэй ASCII кодчилолтой б°г°°д \TeX{} нь °рг°лт°т эгшгийг, ердийн тэмдэгт, °рг°лт хојрын хослолоор илэрхийлэхдээ тухайн °рг°лт°т эгшиг біхий ігийг автоматаар іе шилжіілэлгій орхидог. Тіінээс гадна, зарим латин ісгіід болон латин бус грек, кирилл ісгіід дээр °рг°лтийг тэмдэглэдэггій. + +Эдгээр дутагдлыг арилгахаар 8-битийн CM-т°рлийн фонтууд іісжээ. \fei{T1} кодчилолд \emph{Extended Cork\footnote{ђрг°тг°с°н гійцээлт}} (EC) фонт нь латин ісэгт суурилсан ихэнх Европ хэлніідийн ісэг, цэг таслалыг агуулна. LH фонт нь кирилл ісгээр эх бэлтгэхэд шаардлагатай ісгіідийг агуулдаг б°г°°д кирилл ісгийн олон тооны дірс ісгээс хамаарч энэ нь \fei{T2A}, \fei{T2B}, \fei{T2C}, +ба~\fei{X2} гэсэн д°рв°н т°рлийн фонтын кодчилолд хуваагддаг.\footnote{\cite{cyrguide} товхимолд эдгээр кодчиллуудад дэмжигдэх хэлніідийн талаарх мэдээлэл агуулагдсан болно.} CB бірдэлд грек ісгийн \fei{LGR} кодчилол дахь фонтууд агуулагддаг. + +Эдгээр фонтуудыг ашигласнаар англиас бусад хэл дээрх баримтуудад іе шилжіілэх боломжтой болно. CM-т°рлийн фонтуудын °°р бусад давуу тал нь тэдгээр нь біх т°рлийн хэлбэр хэмжээг хангадагт оршино. + +\subsection{Португали хэлний дэмжлэг} + +\secby{Демерсон Андре Полли (Demerson Andre Polli)}{polli@linux.ime.usp.br} +\wi{Португали хэл}\index{Португали хэл} дээр ігийг іелж, автоматаар орчуулагдах текстийг тохируулахын тулд дараах тушаалыг ашиглана: +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[portuguese]{babel}| +\end{lscommand} +Бразилын португали хэлийг ашиглах бол \texttt{\wi{brazilian}} гэж сонгоно. + +Португали хэлэнд маш олон тооны °рг°лт байдаг тул +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[latin1]{inputenc}| +\end{lscommand} +гэсэн тушаалаар оролтын кодчиллыг алдаагій з°в оруулж, +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[T1]{fontenc}| +\end{lscommand} +гэсэн тушаалаар фонт кодчиллыг сонгож іг іеллийг идэвхжіілнэ. + +Португали хэл дээр бэлтгэх баримтын эхлэлийг \ref{portuguese}-р хіснэгтэд ізіілэв. Бидний сонгосон latin1 оролтын кодчилол нь Mac болон DOS дээр ажиллахгій тул уг кодчиллыг °°рийн системдээ тохируулж сонгох хэрэгтэй гэдгийг анхааруулъя. + +\begin{table}[btp] +\caption{Португали хэл дээрх баримтын эхлэл.} \label{portuguese} +\begin{lined}{5cm} +\begin{verbatim} +\usepackage[portuguese]{babel} +\usepackage[latin1]{inputenc} +\usepackage[T1]{fontenc} +\end{verbatim} +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + + +\subsection{Франц хэлний дэмжлэг} + +\secby{Даниил Флипо (Daniel Flipo)}{daniel.flipo@univ-lille1.fr} +\LaTeX{} дээр \wi{Франц хэл}ээр эх бэлтгэхэд нэмэр болох зарим з°вл°г°°: +дараах тушаалаар франц хэлний дэмжлэгийг авна: + +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[frenchb]{babel}| +\end{lscommand} + +Нэрийн гарал ііслээс шалтгаалан франц хэлний \textsf{babel} дэх нэр \emph{french} бус \emph{frenchb} буюу \emph{francais} хојрын аль нэгээр явдаг. + +Хэрэв та \LaTeX{} системдээ з°в тохиргоо хийсэн бол франц хэлний іг шилжіілэх ажиллагааг идэвхжіілж, індсэн хэрэглэгдэхіін ігсийг франц хэл дээр ашиглаж чадна: \verb+\chapter+ гэвэл Chapitre гэж, \verb+\today+ гэвэл тухайн °дрийн огноог франц хэлээр тус тус гаргана гэсэн іг. Франц хэл дээр эх бэлтгэхэд иліі хялбар байх тушаалуудыг \ref{cmd-french}-р хіснэгтэд хавсаргав. + +\begin{table}[!htbp] +\caption{Франц хэлний тусгай тушаалууд.} \label{cmd-french} +\begin{lined}{9cm} +\selectlanguage{french} +\begin{tabular}{ll} +\verb+\og guillemets \fg{}+ \quad &\og guillemets \fg \\[1ex] +\verb+M\up{me}, D\up{r}+ \quad &M\up{me}, D\up{r} \\[1ex] +\verb+1\ier{}, 1\iere{}, 1\ieres{}+ \quad &1\ier{}, 1\iere{}, 1\ieres{}\\[1ex] +\verb+2\ieme{} 4\iemes{}+ \quad &2\ieme{} 4\iemes{}\\[1ex] +\verb+\No 1, \no 2+ \quad &\No 1, \no 2 \\[1ex] +\verb+20~\degres C, 45\degres+ \quad &20~\degres C, 45\degres \\[1ex] +\verb+\bsc{M. Durand}+ \quad &\bsc{M.~Durand} \\[1ex] +\verb+\nombre{1234,56789}+ \quad &\nombre{1234,56789} +\end{tabular} +\selectlanguage{english} +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +М°н франц хэлийг ашиглах іед жагсаалт буюу зійлчлэлийн загвар °°рчл°гд°хийг анзаарч болно. \textsf{babel} багцын \texttt{frenchb} сонголт нь ямар боломжийг °°рт°° агуулсан болохыг \texttt{frenchb.dtx} файлын \LaTeX{} дээр боловсруулсан \texttt{frenchb.dvi} хувилбараас сонирхоно уу. + +\subsection{Герман хэлний дэмжлэг} + +\LaTeX{} дээр \wi{Герман хэл}\index{Герман хэл}ээр эх бэлтгэхийн тулд дараах тушаалаар герман хэлний дэмжлэгийг авна: + +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[german]{babel}| +\end{lscommand} + +Энэ нь герман хэлний іе шилжіілэлтийг идэвхжіілнэ. Хэрэв \LaTeX{} системдээ з°в тохиргоо хийсэн бол індсэн нэршил герман хэл уруу шилжиж ``Chapter'' нь ``Kapitel'' болох жишээтэй. Герман ісгийг, оролтын файлд inputenc багц ашиглалгійгээр шууд шивэх бололцоог олгох (\ref{german}-р хіснэгтэд ізіілэв.) шинэ тушаалын багцыг м°н хэрэглэж болно. Эдгээр нь, inputenc ашиглах тохиолдолд шаардлагагій б°г°°д текст нь зохих кодоор хадгалагддаг. + +\begin{table}[!htbp] +\caption{Герман хэлний тусгай тэмдэгтіід.} \label{german} +\begin{lined}{8cm} +\selectlanguage{german} +\begin{tabular}{*2{ll}} +\verb|"a| & "a \hspace*{1ex} & \verb|"s| & "s \\[1ex] +\verb|"`| & "` & \verb|"'| & "' \\[1ex] +\verb|"<| or \ci{flqq} & "< & \verb|">| or \ci{frqq} & "> \\[1ex] +\ci{flq} & \flq & \ci{frq} & \frq \\[1ex] +\ci{dq} & " \\ +\end{tabular} +\selectlanguage{english} +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +Герман номуудад франц хашилт (<<хашилт>>) хэрэглэгдэх нь тігээмэл ч хэвлэлийн газрууд іінийг >>ийм<< болгон °°рчилж хэрэглэдэг. Германаар ярьдаг Швейцарын хэвлэлийн газрууд яг францтай адилаар <<ийм хашилт>>~хэрэглэдэг. + +\verb+\flq+~мэтийн тушаалыг ашиглах іед, OT1 фонтод (індсэн фонт) энэ нь яг математикийн тэмдэг шиг ``$\ll$'' болоод, харин T1 кодчиллын фонтод бодит хэлбэрээрээ дірслэгдээд байдаг сул талтай. Тиймээс хашилтыг T1 кодчилолд ашиглах нь зохистой. (\verb|\usepackage[T1]{fontenc}|) + +\subsection[Солонгос хэлний дэмжлэг]{Солонгос хэлний дэмжлэг\footnotemark}\label{support_korean}% +\footnotetext{% +\LaTeX{}-ийн солонгос хэрэглэгчдээс иріілсэн хэд хэдэн товхимлыг баримталж энэхіі дэд білгийг Ким Кансі (Karnes KIM) солонгос товч бус танилцуулгын орчуулгын багийн нэрийн °мн°°с бэлтгэж, тіінийг англи хэл уруу Шинэ Жіншиг (SHIN Jungshik) орчуулж, Тобиас Оетикер (Tobi Oetiker) хураангуйлав.} + +\wi{Солонгос хэл} дээр \LaTeX{} системийг ашиглахын тулд дараах гурван асуудлыг шийдсэн байх јстой: + +\begin{enumerate} +\item Оролтын файлыг солонгос хэл дээр бэлтгэх боломжтой байх хэрэгтэй. Хэдийгээр оролтын файл нь ердийн текст форматтай байх јстой хэдий ч солонгос хэлний ісгийн кодчилол нь ASCII дэмждэг засварлагчид нийцдэггій буюу US-ASCII кодоос эрс ялгаатай байдаг тул солонгос хэлний ісгийн EUC-KR болон солонгос MS-Windows-т зориулсан CP949/Windows-949/UHC гэсэн хојр янзын кодчиллууд °рг°н хэрэглэгддэг. Эдгээр кодчиллуудад US-ASCII тэмдэгт бір ердийн ASCII кодчилолд нийцэх ISO-8859-\textit{x}, EUC-JP, Big5, буюу Shift\_JIS мэтийн кодчиллуудтай ижил ASCII тэмдэгтийг т°л°°лж чаддаг. Н°г°° талаар, KS~X~1001-ийн хангыль іе, ханз, хангыль ісэг, хирагана, катакана, грек болон кирилл ісгіід болон бусад тэмдэгтіід нь хос байтаас бірдэх ба эхний байт нь ахлах битээс бірддэг. 1990 оны дунд іе хіртэл іінийг солонгос бус ійлдлийн системд зориулан гаргасан ажээ. Тухайн іед солонгос хэлийг тэдгээр системіідэд хэрхэн ашиглаж байсан талаарх мэдээллийг \url{http://jshin.net/faq} хаягаас мэдэж авч болно. Одоо бол індсэн гурван (Mac OS, Unix, Windows) системд олон хэл дэмжигдэх болсон б°г°°д солонгос хэлээр эх бэлтгэхэд т°в°ггій болжээ. + +\item \TeX{} болон \LaTeX{} нь 256 тэмдэгтээс иліігій ісэгт зориулан бичигдсэн б°г°°д тіінд солонгос%, +\footnote{Солонгос хэлний хангыль цагаан толгой нь 14 гийгіілэгч, 10 эгшигтэй; латин кирилл ісгіідээс ялгарахуйц, хэмжээгээрээ хятад ханзтай дійхійц д°рв°лжин нідэнд багтах, тоо томшгій олон эгшиг гийгіілэгчийн хослол біхий іеідээс бірддэг. Орчин цагийн солонгос ісгийн дірмээр (ђмн°д ба Хойд Солонгост хојуланд нь) бол тэдгээр іеід нь з°в бичихзійн хувьд хязгаарлагдмал тоотой байх б°г°°д іе бірийг кодод оноодог (KS~X~1001:1998 and KS~X~1002:1992) учраас хангыль нь Хятад Япон ханзны нэгэн адил хэдэн арван мянган, ісгийн нийлмэл іеідээс бірддэг ажээ. \emph{Орчин цагийн солонгос хэлэнд} м°рд°ж буй тэдгээр дірс ісгіідийг ISO~10646/Unicode стандартын, з°в бичихзійн хувьд хілээн з°вш°°р°гд°х іеідийг (\url{http://www.unicode.org/charts/PDF/UAC00.pdf}) багтаасан нийлмэл хангыль цагаан толгойн кодчилолд (Conjoining Hangul Jamos: \url{http://www.unicode.org/charts/PDF/U1100.pdf}) оноон оруулжээ. \LaTeX{} болон бусад хэвлэлийн эх бэлтгэх системіід дээр солонгосоор эх бэлтгэхэд тулгарч байгаа хамгийн т°в°гш°°х°д хіргэдэг асуудлуудын нэг бол іеід нь з°вх°н юникодоор илэрхийлэгдэх дундад зууны іеийн солонгос хэлний дэмжлэгт байна. Цаашдаа $\Omega$ болон $\Lambda$ мэтийн \TeX{} программуудад дээрх асуудлыг шийдэж, хэлзійчид болон тііхчдийг дундад зууны іеийн солонгос хэлийг сайтар дэмждэг MS Word хэрэглэхээс татгалзахад хіргэнэ гэдэгт итгэж байна.}, хятад хэлніідэд зориулсан дэд фонтын горимыг нэмэхдээ хэдэн арван мянган зурлага біхий CJK фонтыг тус бірдээ 256 зурлагаас бірдэх дэд фонтуудад хуваасан байна. Солонгос хэлэнд індсэн 3 багц бий, іінд: ђн Канхигийн (UN~Koaunghi) зохиосон \wi{H\LaTeX}, Ча Жэчінийн (CHA~Jaechoon) зохиосон \wi{h\LaTeX{}p}, м°н Вернер Лембергийн (Werner~Lemberg) зохиосон \wi{CJK багц}.\footnote{Эдгээрийг \CTANref|language/korean/HLaTeX/|\\ + \CTANref|language/korean/CJK/| болон + \texttt{http://knot.kaist.ac.kr/htex/} сайтаас ізэж болно.} H\LaTeX{} ба h\LaTeX{}p нь солонгос хэлэнд тусгайлан зориулагдсан солонгос фонтоор баялаг ба оролтын файлыг EUC-KR кодчиллоор боловсруулдаг т°дийгій H\LaTeX{} нь оролтын файлыг $\Lambda$, $\Omega$ системіідэд UTF, CP949/Windows-949/UHC кодчиллуудаар ч бас боловсруулж чаддаг. + + CJK багц нь солонгос хэлэнд зориулагдаагій, H\LaTeX{} шиг олон т°рлийн солонгос фонт агуулсан солонгос багц биш хэдий ч оролтын файлыг UTF-8, ялангуяа хятад япон солонгос ісгіідийг дэмжих EUC-KR ба CP949/Windows-949/UHC кодчиллуудаар боловсруулах боломжтой юм. + +\item \TeX{}, \LaTeX{} программууд дээр хэвлэлийн эх бэлтгэхийн гол зорилго нь баримтыг `сэтгэлд нийцтэл' бэлтгэх явдал байдаг. “інд гарцаагій фонтын ізэмж чухал іірэгтэй. H\LaTeX{} тархац нь арван т°рлийн \index{Солонгос фонт!UHC фонт}UHC \PSi{} фонтыг, таван т°рлийн Munhwabu\footnote{Солонгосын Сојлын яам.} (TrueType) фонтыг агуулдаг. CJK багц нь H\LaTeX{}-ийн хуучны фонтуудаас гадна Bitstream-ийн cyberbit TrueType фонтуудыг дэмждэг. +\end{enumerate} + +Солонгос хэлээр эх бэлтгэхийн тулд H\LaTeX{} багцыг баримтын эхлэлд дараах байдлаар зарлана: +\begin{lscommand} +\verb+\usepackage{hangul}+ +\end{lscommand} + +Ингэснээр білгийн гарчиг, дэд білэг, зураг болон хіснэгтийн жагсаалтуудыг солонгос хэл дээр ашиглана гэсэн іг. Уг багц ``н°хц°л сонгох'' горимыг автоматаар гійцэтгэдэг. Солонгос хэлний н°хц°л нь ігийн т°гсг°лийн эгшиг гийгіілэгчээс хамаардаг. Солонгос хімііст тухайн ігэнд чухам ямар н°хц°лийг залгах нь хіндрэлтэй асуудал биш боловч номзій болон автомат текстіідэд автоматаар тохируулахад хіндрэлтэй байгаа юм. Эдгээр алдаатай ійлдліідийг нэгд нэггій засах ажлыг H\LaTeX{} х°нг°вчилж °гд°г. + +Хэрэв з°вх°н солонгосоор бичих л шаардлагатай бол дараах тушаалыг баримтын эхлэлд зарлахад хангалттай. +\begin{lscommand} +\verb+\usepackage{hfont}+ +\end{lscommand} + +\emph{H\LaTeX{} Guide} товхимлоос H\LaTeX{} багц ашиглан солонгос хэл дээр эх бэлтгэх тухай дэлгэрэнгій мэдээллийг авах буюу Солонгосын \TeX{} Хэрэглэгчдийн Холбооны (KTUG) сайтад \url{http://www.ktug.or.kr/} зочлоод ізэх хэрэгтэй. +Энд м°н энэхіі товхимлын солонгос хувилбар бий. + +\subsection{Грек хэлний дэмжлэг} +\secby{Николаос Потитос (Nikolaos Pothitos)}{pothitos@di.uoa.gr} +\ref{preamble-greek}-р хіснэгтэд \wi{Грек хэл}\index{Грек хэл} ашиглахын тулд баримтын эхлэлд бичвэл зохих тушаалыг ізіілэв. Энэ нь грек хэл дээрх текст болон іеийн автомат шилжіілэлтийг идэвхжіілнэ.\footnote{Хэрэв \texttt{inputenc} багцаас \texttt{utf8x} сонголтыг хийсэн бол грек болон polytonic грек ісгийн юникод тэмдэгтіідээр бичиж чадна.} + +\begin{table}[btp] +\caption{Грек хэл дээрх баримтын эхлэл.} \label{preamble-greek} +\begin{lined}{7cm} +\begin{verbatim} +\usepackage[english,greek]{babel} +\usepackage[iso-8859-7]{inputenc} +\end{verbatim} +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + +Оролтын файлыг грек хэлээр хялбархан бэлтгэхэд зориулагдсан нэмэлт тушаалууд бий. Англиас грек хэл уруу эсвэл грекээс англи хэл уруу тір шилжихэд ганц хувьсагч авдаг \verb|\textlatin{|\emph{англи текст}\verb|}| болон \verb|\textgreek{|\emph{грек текст}\verb|}| тушаалуудыг ашиглаж болох б°г°°д эдгээр нь зохих фонт кодчиллыг ашигладаг. ђмн°х білэгт дурдсанчлан \verb|\selectlanguage{...}| тушаалыг м°н ашиглаж болно. \ref{sym-greek}-р хіснэгтэд грек хэлэнд хэрэглэгддэг цэг таслалын тэмдэгтіідийг ізіілэв. Евро тэмдэгтийг \verb|\euro| тушаалаар илэрхийлнэ. + +\begin{table}[!htbp] +\caption{Грек хэлний тусгай тэмдэгтіід.} \label{sym-greek} +\begin{lined}{4cm} +\selectlanguage{french} +\begin{tabular}{*2{ll}} +\verb|;| \hspace*{1ex} & $\cdot$ \hspace*{1ex} & \verb|?| \hspace*{1ex}& ; \\[1ex] +\verb|((| & \og & \verb|))|& \fg \\[1ex] +\verb|``| & ` & \verb|''| & ' \\ +\end{tabular} +\selectlanguage{english} +\bigskip +\end{lined} +\end{table} + + +\subsection{Кирилл ісгийн дэмжлэг} + +\secby{Максим Поляков (Maksym Polyakov)}{polyama@myrealbox.com} +\pai{babel} багцын 3.7h-р хувилбараас эхлэн \fei{T2*}~кодчиллуудад Болгар, Орос, Украин хэлніід дэмжигдэх болжээ. + +Кирилл ісгийн дэмжлэг нь \LaTeX{}-ийн нэмэлт \pai{fontenc}, \pai{inputenc} багцуудад суурилдаг. Гэхдээ кирилл ісгийг математикийн томьјотой хамт хэрэглэх бол \pai{fontenc}-ийн °мн° \pai{mathtext} багцыг зарлана:\footnote{\AmS-\LaTeX{} багцыг ашиглах бол іінийг \pai{fontenc}, \pai{babel} багцуудын °мн° зарлана.} +\begin{lscommand} +\verb+\usepackage{mathtext}+\\ +\verb+\usepackage[+\fei{T1}\verb+,+\fei{T2A}\verb+]{fontenc}+\\ +\verb+\usepackage[+\iei{koi8-ru}\verb+]{inputenc}+\\ +\verb+\usepackage[english,bulgarian,russian,ukranian]{babel}+ +\end{lscommand} + +Ер°нхийд°°, \pai{babel} автоматаар \fei{T2A} фонт кодчиллыг сонгодог. Гэхдээ баримт з°вх°н энэхіі фонт кодчиллоор хязгаарлагдахгій; кирилл, латин гэх мэт олон хэл дээр баримтыг бэлтгэхэд \pai{babel} тухайн хэлд тохирох фонт кодчиллыг оноодог байна. + +“е шилжіілэлт, текстийн тэмдэгтіідийн автомат х°рв°лт болон зарим хэлний хэвлэлийн дірэм (\ci{frenchspacing} мэтийн) зэрэгт \pai{babel}, болгар, орос, украин хэлніідэд тавигдах шаардлагыг хангах зарим тушаалыг биеліілдэг. + + +Эдгээр гурван хэлніідэд цэг таслалын онцлог бий: +Текстэд, латин ісэгт хэрэглэгддэг зурааснаас ялимгій нарийхан кирилл ісгийн зураасыг, харин дам яриа, ишлэл болон іе шилжіілэхэд ердийн зураасыг тус тус ашиглана, \ref{Cyrillic}-р хіснэгтийг із. + +% Table borrowed from Ukrainian.dtx +\begin{table}[htb] + \begin{center} + \index{""-@\texttt{""}\texttt{-}} + \index{""---@\texttt{""}\texttt{-}\texttt{-}\texttt{-}} + \index{""=@\texttt{""}\texttt{=}} + \index{""`@\texttt{""}\texttt{`}} + \index{""'@\texttt{""}\texttt{'}} + \index{"">@\texttt{""}\texttt{>}} + \index{""<@\texttt{""}\texttt{<}} + \caption[Болгар, Орос, Украин]{Болгар, орос, украин хэлніідэд зориулагдсан \pai{babel} багцын нэмэлт тодорхойлолт}\label{Cyrillic} + \begin{tabular}{@{}p{.1\hsize}@{}p{.9\hsize}@{}} + \hline + \verb="|= & энэ байрлалд нийлмэл ісэг хоорондын іе шилжіілэлтийг з°вш°°рн°. \\ + \verb|"-| & сонгосон ігийг іелэх. \\ + \verb|"---| & ердийн текстэд хэрэглэгдэх урт зураас. \\ + \verb|"--~| & овог нэр тэмдэглэхэд зориулагдсан урт зураас. \\ + \verb|"--*| & хандсан ігэнд хэрэглэгдэх урт зураас. \\ + \verb|""| & яг \verb|"-| шиг боловч, іе шилжіілэх тэмдгийг тавихгій + (нийлмэл тэмдэгтіідийг м°р шилжіілэхэд тохирно жишээлбэл \verb|x-""y|). \\ + \verb|"~| & нийлмэл ігсийг холбоно. \\ + \verb|"=| & нийлмэл ігсийг холбохдоо іе шилжіілэхийг з°вш°°рн°. \\ + \verb|",| & овгийн нэрийн араас авах хоосон зай. \\ + \verb|"`| & герман нээх хашилт + (,\kern-0.08em, гэж). \\ + \verb|"'| & герман хаах хашилт (ингэж ``). \\%'' + \verb|"<| & франц нээх хашилт (ингэж <<). \\ + \verb|">| & франц хаах хашилт (ингэж >>). \\ + \hline + \end{tabular} + \end{center} +\end{table} + + +\pai{babel} багцын орос украины аль алинд нь \ci{Alph} болон \ci{alph} цагаан толгойн том жижиг ісгіідийг илэрхийлэх \ci{Asbuk} болон \ci{asbuk} тушаал тодорхойлогддог. Харин \ci{enumBul} болон \ci{enumLat} (\ci{enumEng}) тушаалаар \ci{Alph} болон \ci{alph} болгар кирилл болон латин цагаан толгойг илэрхийлдэг. +%Finally, math alphabets are redefined and as well as the commands for math +%operators according to Cyrillic typesetting traditions. + +\subsection{Монгол хэлний дэмжлэг} + +\LaTeX{} дээр баримтыг \wi{Монгол хэл}\index{Монгол хэл}ээр боловсруулахын тулд дараах хојр т°рлийн багцыг ашиглаж болно: Олон хэлний Babel болон Оливер Корффын зохиосон Mon\TeX{} багцууд. + +Mon\TeX{} багц нь кирилл ісэг т°дийгій Монгол бичгийг дэмждэг б°г°°д іінийг кирилл ісгийн іеэр таслах горимын хамтаар ашиглахын тулд дараах тушаалыг баримтын эхлэлд зарлана: +\begin{lscommand} +\ci{usepackage}\verb|[|\emph{хэл},\emph{кодчилол}\verb|]{mls}| +\end{lscommand} +\noindent “інд, жишээлбэл, кирилл ісгийг юникод дээр ашиглах бол \emph{хэл} гэдэгт \pai{xalx}, харин \emph{кодчилол} гэдэгт \iei{utf8} гэж тус тус сонгоно. Хэрэв Монгол бичгийг ашиглах бол \emph{хэл} гэдэгт \pai{bicig} гэдгийг сонгож, бичих ігээ латинаар галиглан оруулна. + +Mon\TeX{} багцад латин галигаас кирилл ісэгт х°рв°х горимыг идэвхжіілэхдээ дараах тушаалыг зарлана: +\begin{lscommand} +\verb|\SetDocumentEncodingLMC| +\end{lscommand} + +Х°рвіілэх горимыг идэвхгій болгохдоо +\begin{lscommand} +\verb|\SetDocumentEncodingNeutral| +\end{lscommand} +\noindent тушаалыг дуудна. Mon\TeX{}-ийн талаарх дэлгэрэнгій мэдээлэл біхий баримтыг \CTAN|language/mongolian/montex/doc| хаягаас татан авах боломжтой. + +Олон хэлний \pai{babel} багцад Монгол кирилл ісэг дэмжигддэг б°г°°д ігийг іеэр таслах горимын хамтаар ашиглахын тулд баримтын эхлэлд дараах тушаалуудыг зарлана: +\begin{lscommand} +\verb|\usepackage[T2A]{fontenc}|\\ +\verb|\usepackage[mn]{inputenc}|\\ +\verb|\usepackage[mongolian]{babel}| +\end{lscommand} +\noindent “інд, \iei{mn} гэсэн сонголт нь кирилл ісгийн \iei{cp1251} кодчиллыг дэмжих б°г°°д юникодыг дэмжих бол \iei{utf8} гэж зарлана. Энэ багцын хувьд кирилл ісгийг латинаар галиглах горим хічинтэй хэдий ч \fei{OT2} кодчилолд `°' ба `і' (\verb|\cyrotld| ба \verb|\cyry|) ісгіід багтаагій тул уг горим одоохондоо хічингій юм. Энэхіі Монгол хэлний багц нь орос хэлний багцтай ижил тул энэ нь бас кирилл ісгийн нэмэлт боломжуудыг °°рт°° агуулсан юм. + +\section{“г хоорондын зай} + +\LaTeX{}, текстийн баруун захыг жигдлэх зорилгоор іг хоорондын зайг тохируулахдаа уншихад эвтэйхэн байлгах ііднээс °гіілбэрийн т°гсг°лд ялимгій жаахан зай нэмдэг байна. ђгіілбэрийн т°гсг°лийг цэг, асуултын тэмдэг болон анхаарлын тэмдгээр ялгахдаа хэрэв том ісгийн ард цэг орсон бол °гіілбэрийн т°гсг°л бус товчилсон ігэнд тооцдог ажээ. + +Гэхдээ энэ зарчмыг °°рчилж бас болно. Ташуу зураасаар іл сунах тогтмол зайг авдаг. Зайг долгионтой зураасаар~`\verb|~|' авахад тэрхіі зай нь сунахгій т°дийгій м°рийг тасалдаггій. ђгіілбэр голдуу жижиг ісэг біхий ігээр т°гсд°г б°г°°д хэрэв том ісгээр т°гс°ж байгаа бол °гіілбэр т°гсг°х цэгийн °мн° \verb|\@| тэмдгийг тавьснаар тухайн цэгийг °гіілбэр т°гсг°х цэгт тооцуулдаг. +\cih{"@} \index{~@ \verb.~.} \index{tilde@tilde ( \verb.~.)} +\index{., ар дахь зай} + +\begin{example} +Mr.~Smith was happy to see her\\ +cf.~Fig.~5\\ +I like BASIC\@. What about you? +\end{example} + +Цэгийн ар дахь нэмэлт зайг дараах тушаалаар цуцалж болно: +\begin{lscommand} +\ci{frenchspacing} +\end{lscommand} +\noindent Энэ тохиолдолд \LaTeX{}, цэгийн ар дахь зайг ердийн тэмдэгт хоорондох зайнаас иліігээр \emph{авахгій}. Энэ нь номзій болон англи хэлнээс бусад хэлніідэд тігээмэл хэрэглэгддэг. Хэрэв \ci{frenchspacing} тушаалыг ашиглаж байгаа бол \verb|\@| тушаалыг ашиглах шаардлагагій. + +\section{Гарчиг, білэг, дэд білгіід} + +Уншихад цэгцтэй болгох ііднээс эхэд білэг, дэд білгіідийг іісгэх хэрэгтэй болдог ба \LaTeX{} іінийг зохих дараалал біхий тусгай тушаалаар гійцэтгэнэ. + +Дараах білэглэх тушаалууд нь \texttt{article} т°р°лд хічинтэй: \nopagebreak + +\begin{lscommand} +\ci{section}\verb|{...}|\\ +\ci{subsection}\verb|{...}|\\ +\ci{subsubsection}\verb|{...}|\\ +\ci{paragraph}\verb|{...}|\\ +\ci{subparagraph}\verb|{...}| +\end{lscommand} + +Дараах тушаал нь эхийг білэг, дэд білгіідэд хуваахгійгээр хэсгіідэд хуваадаг +\begin{lscommand} +\ci{part}\verb|{...}| +\end{lscommand} + +\texttt{report} буюу \texttt{book} т°р°лд тііний хамгийн дээд білэглэх нэгж болох дараах тушаал хічинтэй байдаг +\begin{lscommand} +\ci{chapter}\verb|{...}| +\end{lscommand} + +\texttt{article} т°р°лд білэглэх гэсэн ойлголт байдаггій бол номд °гіілліідийг білэглэн оруулахад хялбар байдаг. Білэг хоорондын зай, дугаарлалт болон гарчгийн фонтын хэмжээ зэргийг \LaTeX{} автоматаар тохируулна. + +Дараах хојр білэглэх тушаалд бага зэрэг ялгаа бий: +\begin{itemize} +\item \ci{part} тушаал нь білгийн дугаарлалтад н°л°°лд°ггій. +\item \ci{appendix} тушаал нь хувьсагч авдаггій, ерд°° білгийн тоон дугаарыг цагаан толгойн ісгээр сольдог.\footnote{ђгііллийн т°р°лд білгийн тоон дугаар °°рчл°гд°н°.} +\end{itemize} + +\LaTeX{} дараах тушаалын тусламжтай баримтын сіілийн дахин боловсруулалтаар гарчгийг іісгэдэг. +\begin{lscommand} +\ci{tableofcontents} +\end{lscommand} +\noindent Энэ тушаал зарлагдсан байршилдаа гарчгийн жагсаалтыг іісгэнэ. Анхлан іісгэж байгаа баримтын хувьд \wi{гарчгийн жагсаалт} іісгэхэд дор хаяад хојр удаа баримтыг \LaTeX-ээр боловсруулсан байх шаардлагатай. Заримдаа гурван ч удаа боловсруулах нь бий. Гэхдээ дахин боловсруулах шаардлагатай эсэхийг \LaTeX{} мэдээлдэг. + +Дээр дурдсан білгийн тушаалуудын °мн° ``од'' \verb|*| тавьснаар сонгосон білгийн нэрийг гарчгийн жагсаалтаас хасаж болдог. Жишээлбэл \verb|\section{Help}| тушаалын хувьд \verb|\section*{Help}| гэж тэмдэглэнэ. + +Ер°нхийд°° білгийн зійлчлэлд агуулагдаж буй нэрс нь гарчгийн жагсаалтад яг тэр чигээрээ ордог б°г°°д заримдаа зійлчлэл нь гарчгийн жагсаалтад багтахгій тохиолдол гардаг. Энэ тохиолдолд зійлчлэлийг багтаахын тулд туслах хувьсагчийг ашиглах хэрэгтэй болно. + +\begin{code} +\verb|\chapter[Богиносгосон гарчиг]{Гарчгийн|\\ +\verb| жагсаалтад багтахгій урт гарчиг}| +\end{code} + +Баримтын \wi{нэр}ийг дараах тушаалаар іісгэнэ +\begin{lscommand} +\ci{maketitle} +\end{lscommand} +\noindent “інд хамаарах +\begin{lscommand} +\ci{title}\verb|{...}|, \ci{author}\verb|{...}| +болон туслах чанарын \ci{date}\verb|{...}| +\end{lscommand} +\noindent тушаалуудыг \verb|\maketitle| тушаалын °мн° зарласан байх јстой. \ci{author} гэсэн хувьсагчид хэд хэдэн нэр оруулахдаа нэрс хооронд \ci{and} тушаалыг оруулж °гн°. + +Дээрх тушаалуудыг \pageref{document}-р хуудасны \ref{document}-р зурагт жишээгээр ізіілэв. + +Эдгээр білэглэх тушаалуудаас гадна \LaTeXe{}-ийн \verb|book| т°р°лд гурван нэмэлт тушаал бий. Эдгээр, баримтыг білэглэх тушаал нь білгийн зійлчлэл болон хуудасны дугаарлалтуудыг номын зохиомжид тохируулан загварчилна: +\begin{description} +\item[\ci{frontmatter}] нь баримтын эхлэлийн (\verb|\begin{document}|) дараа байрлавал зохих тушаал б°г°°д хуудасны дугаарлалтыг ром тоогоор тэмдэглэж, білгийн дугаарыг тоололгій орхидог. ђ°р°°р хэлбэл энэ нь білгийн гарчгийг °мн°° одтой (жишээлбэл \verb|\chapter*{Preface}|) м°ртл°° жагсаалтад харагдуулахаар зохион байгуулна гэсэн іг юм. +\item[\ci{mainmatter}] нь номын анхдугаар білгийн °мн° орвол зохих б°г°°д хуудасны дугаарлалтыг араб тоогоор дугаарладаг. +\item[\ci{appendix}] нь номын хавсралтыг тэмдэглэдэг б°г°°д уг тушаалаас хойших білгийн нэрс нь ісгээр дугаарлагдана. +\item[\ci{backmatter}] нь номын хамгийн сіілээрх номзій, товъјгийн °мн° орох јстой б°г°°д ердийн баримтын т°р°лд тэдгээрийг илэрхий ялгаруулж харагдуулахгій. +\end{description} + + +\section{Холбох заагчид} + +Ном сонин сэтгіілийн зураг, хіснэгт болон текстийн тодорхой хэсгіідэд голдуу \wi{холбох заагч} буюу \wi{cross-reference} ашиглагддаг. \LaTeX{}-д холбох заагчийг дараах тушаалаар тэмдэглэнэ +\begin{lscommand} +\ci{label}\verb|{|\emph{тэмдэг}\verb|}|, \ci{ref}\verb|{|\emph{тэмдэг}\verb|}| +бас \ci{pageref}\verb|{|\emph{тэмдэг}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent іінд \emph{тэмдэг} нь хэрэглэгчийн іісгэсэн заагч. \LaTeX{} нь \verb|\label| тушаалын заасан дэд білэг, зураг, хіснэгт, теоремын зохих дугаарыг \verb|\ref| тушаалаар, харин \verb|\label| тушаалын байрлаж буй хуудасны дугаарыг \verb|\pageref| тушаалаар тус тус илэрхийлдэг.\footnote{Эдгээр тушаалууд нь, \ci{label} тушаалын хадгалж авсан сіілчийн автомат дугаарлалтаар іісэх заагчийн дугаарыг буцаан харуулна.} + +\begin{example} +Энэхіі дэд білгийн заагчийг +\label{sec:this} ингэж харуулна: +``\pageref{sec:this}-р хуудасны +\ref{sec:this}-р дэд білгийг із.'' +\end{example} + +\section{Зіілтіід} +Хуудасны доод хэсэгт зіілт іісгэхдээ дараах тушаалыг ашиглана +\begin{lscommand} +\ci{footnote}\verb|{|\emph{тайлбар}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent Зіілт\footnote{``зіілт'' гэж бичиг номын дотор орсон зарим іг утгыг тусгайлан тайлбарласан тайлбар} нь ямагт холбогдох іг буюу °гіілбэрийнхээ ард байрлах учраас энэ нь °гіілбэр буюу цогцолборыг зааж байгаа тохиолдолд цэг, таслалын ард орох јстой.\footnote{Зіілт нь эхийн хам сэдэвтэй шууд хамааралгій байдаг тул зіілтийг сіілд нь уншдаг билээ---сонирхуулах ііднээс баримтын аль нэг хэсэгт хэлэхийг хіссэн зійлээ яагаад оруулж болохгій гэж?\footnotemark} +\footnotetext{Зіілтийг хаана ч хамаагій оруулж болно :-).} + +\begin{example} +Зіілтийг\footnote{Энэ бол + зіілт.} ихэвчлэн \LaTeX{} +хэрэглэгчид ашигладаг. +\end{example} + +\section{Онцолсон ігс} + +Бичгийн машинаар эх бэлтгэх явцад ігийг онцлохдоо \texttt{\underline{доогуур нь зурах} маягаар тэмдэглэдэг} билээ. +\begin{lscommand} +\ci{underline}\verb|{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} +Хэвлэлд ігийг онцлохдоо \emph{налуу} фонт ашиглана. \LaTeX{} іінийг +\begin{lscommand} +\ci{emph}\verb|{|\emph{текст}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent гэсэн тушаалаар гійцэтгэх ба уг тушаалын хувьсагчид ійлчлэх н°л°°л°л нь хірээллээсээ хамаардаг: + +\begin{example} +\emph{Онцолсон текст +дотор дахин іг онцолбол +тэрхіі давхар онцолсон ігийг +\LaTeX{} \emph{ердийн} +фонтоор дірсэлнэ.} +\end{example} + +\LaTeX{}-ийн хувьд зійлийг \emph{онцлох} явдал нь ялгаатай \emph{фонт} хэрэглэхтэй адилгій: + +\begin{example} +\textsf{\emph{sans-serif} фонтоор} +\texttt{эсвэл + \emph{typewriter} загвараар} +\textit{текстийг +налуулан \emph{онцолж} бас болно.} +\end{example} + +\section{Хірээлліід} \label{env} + +% To typeset special purpose text, \LaTeX{} defines many different +% \wi{environment}s for all sorts of formatting: +\begin{lscommand} +\ci{begin}\verb|{|\emph{хірээлэл}\verb|}|\quad + \emph{текст}\quad +\ci{end}\verb|{|\emph{хірээлэл}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent іінд \emph{хірээлэл} нь тухайн хірээллийн нэр юм. Хірээлліід нь тодорхой дарааллаар харилцан биенээ багтаана. +\begin{code} +\verb|\begin{aaa}...\begin{bbb}...\end{bbb}...\end{aaa}| +\end{code} + +\noindent Дараагийн дэд білгіідэд чухалд тооцогдох хірээлліідийг тайлбарлах болно. + +\subsection{Жагсаалт, тоочилт ба тайлбаржуулалт} + +\ei{itemize} хірээлэл нь ердийн жагсаалт іісгэхэд, \ei{enumerate} хірээлэл нь дугаарлагдсан жагсаалт іісгэхэд, \ei{description} хірээлэл нь зійліідэд тайлбар іісгэхэд тус тус ашиглагдана. +\cih{item} + +\begin{example} +\flushleft +\begin{enumerate} +\item Хірээлліідийг хіссэнээрээ +°°р хооронд нь сэлгэж болно: +\begin{itemize} +\item Гэхдээ ингэх нь жаахан +зохимжгій харагдаж болзошгій. +\item[-] Зураастай. +\end{itemize} +\item Иймд: +\begin{description} +\item[Зохицохгій] хірээлліідийг +жагсаалтад оруулах нь тохиромжгій. +\item[Зохицох] хірээлліідийг +жагсаалтад оруулах нь тохиромжтой. +\end{description} +\end{enumerate} +\end{example} + +\subsection{Зіін, баруун тийш жигдлэх ба голуулах} + +\ei{flushleft} болон \ei{flushright} хірээлліід нь зійлийг зіін буюу \wi{баруун тийш жигдлэх}эд хэрэглэгдэнэ. \index{зіін тийш жигдлэх} \ei{center} хірээлэл нь текстийг голуулдаг. М°р таслах \ci{\bs} тушаалыг ашиглаж байгаагаас іл хамаарч \LaTeX{} м°рийг автоматаар тасалдаг. + +\begin{example} +\begin{flushleft} +Энэ текст зіін тийш\\жигдэрчээ. +Энэ тохиолдолд \LaTeX{} м°р +бірийг ижил урттай болгохгій. +\end{flushleft} +\end{example} + +\begin{example} +\begin{flushright} +Энэ текст баруун тийш\\жигдэрчээ. +Энэ тохиолдолд \LaTeX{} м°р бірийг +ижил урттай болгохгій. +\end{flushright} +\end{example} + +\begin{example} +\begin{center} +Дэлхийн\\т°вд +\end{center} +\end{example} + +\subsection{Ишлэл болон шілэг} + +Жишээ болон °гіілбэрийг иш татахад \ei{quote} хірээллийг ашиглана. + +\begin{example} +Туршлагаас ізвэл +хэвлэлд: +\begin{quote} +М°рийн урт ойролцоогоор 66 +тэмдэгтээс иліігій байдаг. +\end{quote} +Ийм учраас дээрх уртын хязгаарыг +\LaTeX{}, хуудаснууддаа м°рдд°г +т°дийгій сонин ч бас олон +баганатайгаар хэвлэгддэг билээ. +\end{example} + +\ei{quotation} болон \ei{verse} хірээлліід нь ер°нхийд°° ижилхэн боловч \texttt{quotation} хірээлэл нь хэд хэдэн догол м°р°°с бірдсэн зійліідийг иш татахад, харин \texttt{verse} хірээлэл нь м°р бір нь \ci{\bs} тушаалаар таслагдаж хоосон м°р агуулсан олон шад шілгийг иш татахад зориулагдсан ажээ. + +\begin{example} +Би англиар ганцхан +Humpty Dumpty-ийн тухай +шілгийг л цээжээр мэднэ. +\begin{flushleft} +\begin{verse} +Humpty Dumpty sat on a wall:\\ +Humpty Dumpty had a great fall.\\ +All the King's horses and all +the King's men\\ +Couldn't put Humpty together +again. +\end{verse} +\end{flushleft} +\end{example} + +\subsection{Удиртгал (абстракт)} + +Шинжлэх ухааны °гіілліідэд тухайн °гііллийн товч агуулгыг ямагт эхэнд нь оруулдаг билээ. “інийг \LaTeX{}-д \ei{abstract} хірээллээр гійцэтгэнэ. Ихэвчлэн \ei{abstract} нь °гііллийн т°р°лд хамаарах бітээліідэд ашиглагддаг. + +\newenvironment{abstract}% + {\begin{center}\begin{small}\begin{minipage}{0.8\textwidth}}% + {\end{minipage}\end{small}\end{center}} +\begin{example} +\begin{abstract} +Товч агуулгыг бичих. +\end{abstract} +\end{example} + +\subsection{“сэгчлэн буулгах} + +\verb|\begin{|\ei{verbatim}\verb|}| ба \verb|\end{verbatim}| тушаал хооронд орсон аливаа текст яг бичгийн машинаар цохисон мэт харагдаад зогсохгій тіінд орсон м°р таслах, зай авах тушаалууд нь \LaTeX{}-д биелэгддэггій. + +Зійл (параграф) дунд орсон дараах тушаал м°н дээрхтэй ижил ііргийг гійцэтгэнэ: +\begin{lscommand} +\ci{verb}\verb|+|\emph{текст}\verb|+| +\end{lscommand} +\noindent \verb|+| тэмдгээр тушаалд биелэгдэх тэмдэгтийг хязгаарлана. Энэ тэмдгийн оронд, ісгээс бусад \verb|*| буюу хоосон зай мэтийн тэмдэгтіідийг ашиглаж бас болдог. Энэ товхимолд орсон \LaTeX{} жишээніідэд дээрх тушаалыг ашигласан болно. + +\begin{example} +\verb|\ldots| тушаал \ldots + +\begin{verbatim} +10 PRINT "HELLO WORLD "; +20 GOTO 10 +\end{verbatim} +\end{example} + +\begin{example} +\begin{verbatim*} +ісэгчлэх хірээллийн +одтой хувилбар +нь текстэд орсон зайг +онцлон ялгаж °гд°г +\end{verbatim*} +\end{example} + +\ci{verb} тушаалын одтой хувилбар нь дээрхтэй м°н ижил іірэгтэй: + +\begin{example} +\verb*|яг ингэж :-) | +\end{example} + +\texttt{verbatim} хірээлэл болон \verb|\verb| тушаалууд нь бусад тушаалын хувьсагч дотор ашиглагдахгій. + + +\subsection{Хіснэгт} + +\newcommand{\mfr}[1]{\framebox{\rule{0pt}{0.7em}\texttt{#1}}} + +\ei{tabular} хірээлэл нь дурын м°р багана біхий \wi{хіснэгт} іісгэнэ. “інд баганын °рг°нийг \LaTeX{} автоматаар тодорхойлдог. + +\begin{lscommand} +\verb|\begin{tabular}[|\emph{байрлал}\verb|]{|\emph{онцлог}\verb|}| +\end{lscommand} +\noindent дээрх тушаалын \emph{онцлог} гэсэн хувьсагчаар хіснэгтийн хэлбэршлийг (текстийг баруун зіін тийш жигдлэх формат) тодорхойлно. \mfr{l} гэвэл баганын текстийг зіін тийш жигдлэхэд, \mfr{r} гэвэл баруун тийш, \mfr{c} гэвэл текстийг голлуулна хэмээн; \mfr{p\{\emph{°рг°н}\}} гэвэл багана дахь текстийн уртыг хязгаарлаж м°р таслах, харин \mfr{|} гэвэл босоо шугам татна хэмээн тус тус ойлговол зохино. + +Багана дахь текстийн урт, хуудаснаас иліі гарахаар бол \LaTeX{} тіінийг автоматаар нугалахгій. Харин \mfr{p\{\emph{°рг°н}\}} тушаалд баганын текстийг багтааж чадах уртыг тодорхойлж °гсн°°р иліі гарсан текстийг баганад багтаан нугалах боломжтой болдог. + +\emph{байрлал} хувьсагчийг хіснэгт доторх текстийн дээд доод хэмийг босоо байрлалын хувьд \mfr{t}, \mfr{b} ба \mfr{c} гэсэн дээд, доод, дунд хэсэгт байрлуулах іірэгтэй хувьсагчдын аль нэгээр тодорхойлдог. + +\texttt{tabular} хірээлэлд баганыг тусгаарлах \texttt{\&}, м°рийг тусгаарлах \ci{\bs}, босоо шугам татах \ci{hline} тушаалуудыг тус тус ашиглана. \ci{cline}\texttt{\{}\emph{j}\texttt{-}\emph{i}\texttt{\}} тушаалаар j-ээс i дэх м°ріідийг хооронд нь залгаж, тусгаарлагч шугамгій болгоно. + +\index{"|@ \verb."|.} + +\begin{example} +\begin{tabular}{|r|l|} +\hline +7C0 & арван зургаат \\ +3700 & наймт \\ \cline{2-2} +11111000000 & хојрт \\ +\hline \hline +1984 & аравт \\ +\hline +\end{tabular} +\end{example} + +\begin{example} +\begin{tabular}{|p{4.7cm}|} +\hline +Welcome to Boxy's paragraph. +We sincerely hope you'll +all enjoy the show.\\ +\hline +\end{tabular} +\end{example} + +Багана хооронд зааглалт хийхдээ \mfr{@\{...\}} бітцийг ашиглана. Уг тушаал багана доторх зайг гој хаалтад\footnote{м°н °°р°°р хээтэй хаалт, уран хаалт ч гэдэг.} орсон тэмдэгтээр сольдог. Доор жишээгээр ізіілсэн аравтын бутархайг хіснэгтээр ізіілэхэд энэхіі тушаалыг тігээмэл ашигладаг. М°н хіснэгт доторх зайг \mfr{@\{\}} гэсэн тушаалаар далдална. + +\begin{example} +\begin{tabular}{@{} l @{}} +\hline +сул зайгій\\ +\hline +\end{tabular} +\end{example} + +\begin{example} +\begin{tabular}{l} +\hline +зіін баруун талдаа сул зайтай\\ +\hline +\end{tabular} +\end{example} + +% +% This part by Mike Ressler +% + +\index{аравтын бутархай} Аравтын бутархайг бутархайн цэгээр нь зэрэгціілэн жагсаах боломжгій тохиолдолд\footnote{Хэрэв `tools' бірдэл системд тань суусан бол \pai{dcolumn} багцыг ашиглах хэрэгтэй.} іінийг, дээрх тушаалыг ашиглан бутархайн цэгээс °мн°х хойших хэсгіідийг °°р хооронд нь шахаж цэг уруугаа голлуулах замаар ``аргалснаар'' \verb|\begin{tabular}| хіснэгтийн баганын шугам \verb|@{.}| тушаалаар ерд°° ``.'' цэг болж аравтын бутархай, бутархайн цэгээрээ жигдрэн харагддаг. Гэхдээ бутархайн цэгийг багана зааглах (\verb|&|) тэмдэгтээр т°л°°ліілнэ гэдгийг санах хэрэгтэй! Бутархайгаар зааглах нэмэлт баганыг \ci{multicolumn} тушаалаар іісгэж болно. + +\begin{example} +\begin{tabular}{c r @{.} l} +Pi илэрхийлэл & +\multicolumn{2}{c}{Утга} \\ +\hline +$\pi$ & 3&1416 \\ +$\pi^{\pi}$ & 36&46 \\ +$(\pi^{\pi})^{\pi}$ & 80662&7 \\ +\end{tabular} +\end{example} + +\begin{example} +\begin{tabular}{|c|c|} +\hline +\multicolumn{2}{|c|}{Ene} \\ +\hline +Mene & Muh! \\ +\hline +\end{tabular} +\end{example} + +\pai{tabular} хірээллээр бэлтгэгдсэн баримтууд ямагт тухайн нэг хуудсандаа багтсан байх учиртай байдаг. Хэрэв томоохон хэмжээний хіснэгт бэлтгэх тохиолдолд \pai{longtable} хірээллийг ашиглах хэрэгтэй. + +\LaTeX{}-ийн індсэн хіснэгт доторх зай нь давчуу санагдвал іінийг \ci{arraystretch} ба \ci{tabcolsep} тушаалуудад утга олгох замаар °°рчилж болно. + +\begin{example} +\begin{tabular}{|l|} +\hline +Шугам хоорондох\\\hline +зай давчуу байна\\\hline +\end{tabular} + +{\renewcommand{\arraystretch}{1.5} +\renewcommand{\tabcolsep}{0.2cm} +\begin{tabular}{|l|} +\hline +одоо арай\\\hline +уужуухан боллоо\\\hline +\end{tabular}} + +\end{example} + +Хэрэв хіснэгтийн ганц м°рийн °ндрийг нэмэгдіілэх бол іінд босоо шугамыг\footnote{Мэргэжлийн хэвлэлд іінийг \wi{strut} буюу монголоор \wi{багана} гэж нэрлэдэг байна.} \ci{rule} тушаалыг тэг цэгийн °рг°нтэйг°°р (босоо шугамыг харагдуулахгійн тулд) авч ашиглана. + +\begin{example} +\begin{tabular}{|c|} +\hline +\rule{1pt}{4ex}Pitprop \ldots\\ +\hline +\rule{0pt}{4ex}Strut\\ +\hline +\end{tabular} +\end{example} + +\section{Х°в°гч биетіід} +Сіілийн іеийн хэвлэліідэд олон тооны зураг, хіснэгт агуулагдах болжээ. Хэрэв эдгээр нь біхлээрээ тухайн хуудасны тухайн байрлалд багтахгій, м°н хуудас хооронд тасарч орох боломжгій бол эдгээрийг нэг хуудсанд біхлээр нь багтаахын тулд тусгай боловсруулалт шаардлагатай болдог. Тухайн хуудасны тухайн байрлалдаа багтахгій байгаа зураг хіснэгтийг багтааж болох нэг арга нь тэдгээрийг ямагт шинэ хуудсанд шилжіілэн байрлуулах явдал юм. Гэхдээ энэ нь хоосон зай ихээр ілдээдэг дутагдалтай. + +Хоосон зайн асуудлыг `х°віілэх' зарчмаар шийддэг. ђ°р°°р хэлбэл, тухайн хуудсандаа багтаагій зураг хіснэгтіідийг дараагийн хуудсанд шилжіілэхдээ тэдгээрийн орон зайг дараагийн хуудасны текстіідээр н°хн°. \LaTeX{}-д зураг болон хіснэгт гэсэн хојр т°рлийн \wi{х°в°гч биетіід}эд зориулсан хірээлэл байдаг. \LaTeX{} эдгээрийг хіссэн байрлалд барагтаа оруулдаг. Учир иймээс эдгээр хојр хірээллийн давуу талуудыг бірэн ашиглахын тулд \LaTeX{}-ийн тэдгээрийг байршуулдаг арга ажиллагааг ойлгох нь чухал. + +\bigskip +Эхлээд \LaTeX{}-ийн х°віілэх тушаалыг сонирхоцгоој: + +\ei{figure} буюу \ei{table} хірээлэлд зарлагдсан аливаа зійлд х°в°х тухай асуудал хамаарна. Эдгээр х°в°х хірээлэл нь туслах чанарын +\begin{lscommand} +\verb|\begin{figure}[|\emph{байрлал тодорхойлох}\verb|]| буюу +\verb|\begin{table}[|\ldots\verb|]| +\end{lscommand} +\noindent \emph{х°віілэн байрлуулах зарчимд} тулгуурласан \emph{байрлал тодорхойлох} хувьсагчийг агуулдаг. Энэ нь \LaTeX{}-д хааш нь х°віілэн байрлуулахыг тодорхойлж °гд°г. Хіснэгт~\ref{tab:permiss}-г із. + +\begin{table}[!bp] +\caption{Х°віілэн байрлуулах зарчим.}\label{tab:permiss} +\noindent \begin{minipage}{\textwidth} +\medskip +\begin{center} +\begin{tabular}{@{}cp{8cm}@{}} +Тілхіір&Х°в°гч биетийг байрлуулах \ldots\\ +\hline +\rule{0pt}{1.05em}\texttt{h} & Ихэвчлэн жижиг хэмжээний х°в°гч биетіідэд хэрэглэхэд тохиромжтой б°г°°д текст дунд \emph{тухайн бичигдсэн байрлалдаа} байршдаг.\\[0.3ex] +\texttt{t} & хуудасны \emph{дээд талд}\\[0.3ex] +\texttt{b} & хуудасны \emph{доод талд}\\[0.3ex] +\texttt{p} & х°в°гч биет агуулж байгаа \emph{хуудсанд}.\\[0.3ex] +\texttt{!} & Тухайн х°в°гч биетийн байршилд саад болох дотоод хувьсагчдыг\footnote{Нэг ніірэнд байвал зохих х°в°гч биетіідийн тооны дээд хязгаар гэх мэт.} іл хэрэгсэх. +\end{tabular} +\end{center} +\texttt{pt}, \texttt{em} нь \TeX{}-ийн нэгж б°г°°д энэ талаарх дэлгэрэнгійг \pageref{units}-р хуудасны \ref{units}-р хіснэгтээс сонирхоно уу. +\end{minipage} +\end{table} + +Жишээлбэл хіснэгтийг дараах байдлаар зарласан тохиолдолд{} +\begin{code} +\verb|\begin{table}[!hbp]| +\end{code} +\noindent \verb|[!hbp]| \wi{байршил тодорхойлох} тушаал нь \LaTeX{}-д хіснэгтийг тухайн байрлалд (\texttt{h}) эсвэл хуудасны дээд талд (\texttt{b}) эсвэл дан х°в°гчд°°с бірдэх х°в°х тусгай хуудсанд (\texttt{p}) болон эдгээрийн аль тохирох байрлалд байршуулна (\texttt{!}). Байршил тодорхойлогдоогій тохиолдолд биетийг \verb|[tbp]| гэсэн байршилд оруулдаг. + +Х°в°гч биетийг \LaTeX{} нь заасан байршлын дагуу байршуулахдаа хэрэв тухайн хуудсанд байршуулж эс чадвал тэдгээр х°в°гч биет болох \emph{зураг} буюу \emph{хіснэгт} бірийн дарааллыг байршуулж болох хуудас тааралдах хіртэл тір ухраадаг.\footnote{“інийг FIFO гэдэг---`тіріілж ороод тіріілж гарах'---дараалал!} Шинэ хуудас эхэлмэгц \LaTeX{} х°в°гч биетийг дарааллын дагуу байрлуулж болох эсэхийг шалгах б°г°°д боломжгій бол заасан байрлалын дагуу (`h' тілхіір боломжгій) дараагийн хуудсанд байршуулахыг эрмэлзэнэ. Текстэд тохиох аливаа х°в°гчдийг зохих дарааллаар байрлуулахдаа \LaTeX{} х°в°гч бірийн зохих дарааллыг нарийн тооцдог. Иймд зохих байршилдаа орж чадаагій ілдсэн зураг, баримтын т°гсг°л дэх дараа дараагийн зургуудтай хавсаргагддаг тул: + +\begin{quote} +Хэрэв \LaTeX{} оноосон байрлалд х°в°гчдийг байрлуулж эс чадвал голдуу хојр х°в°гч дарааллын нэгд нь б°°гн°р°л ііснэ. +\end{quote} + +\LaTeX{}-д, х°в°гчид байрлал тодорхойлох ганцхан тілхіір зарлах явдал нь, хэрэв тогтоосон байрлалд тэрхіі х°в°гч багтахгій тохиолдолд дараагийн х°в°гчд°д саад учруулдаг. Ялангуяа [h] сонголтоос зайлсхийх хэрэгтэй---уг дутагдалтай талаас зайлсхийж \LaTeX-ийн сіілийн хувилбаруудад іінийг автоматаар [ht] болон хувиргадаг болсон. + +\bigskip +\noindent Тіінээс гадна \ei{table} болон \ei{figure} хірээлліідийн талаар тайлбарлая. + +\begin{lscommand} +\ci{caption}\verb|{|\emph{тайлбар}\verb|}| +\end{lscommand} + +\noindent тушаалаар х°в°гч биетэд тайлбар нэрийг °гн°. \LaTeX{} ``Зураг'' буюу ``Хіснэгт'' зэргийг тоо болон тэмдэгтээр дугаарладаг. + +\begin{lscommand} +\ci{listoffigures} ба \ci{listoftables} +\end{lscommand} + +\noindent гэсэн тушаалууд нь \verb|\tableofcontents| тушаалтай ижлээр зураг болон хіснэгтийн жагсаалт іісгэнэ. Тайлбар нь жагсаалтад бірэн эхээрээ ордог тул урт хэмжээний тайлбарыг жагсаалтад богиносгох шаардлага гарч болно. “інийг гійцэтгэхдээ \verb|\caption| тушаалын арын хаалтан дотор товчилсон хувилбарыг зааж оруулж °гн°. +\begin{code} +\verb|\caption[Богино]{Мааааашшшшш иииииххххх ууууурррррртттттт}| +\end{code} + +Х°в°гчийн тайлбарын холбох заагчийг \ci{label} болон \ci{ref} тушаалаар °г°хд°° \ci{label} тушаалыг \ci{caption} тушаалын \emph{ард} оруулах јстой гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. + +Дараах жишээнд д°рв°лжин зураад тіінийгээ баримт дунд оруулжээ. “інийг м°н баримтдаа зураг оруулах зай н°°ц°лж авахдаа ашиглаж болох юм. + +\begin{code} +\begin{verbatim} +Зураг~\ref{white} нь Пор-Артын жишээ юм. +\begin{figure}[!hbtp] +\makebox[\textwidth]{\framebox[5cm]{\rule{0pt}{5cm}}} +\caption{Тав таван сантиметрээр.\label{white}}[A +\end{figure} +\end{verbatim} +\end{code} + +\noindent Дээрх жишээнд \LaTeX{} зургийг яг зарлагдсан \emph{байрлалд}~(\texttt{h}) оруулах \emph{нэлээд хіндрэлтэй}~(\texttt{!}) тулгарч байх шиг байна.\footnote{зургийн дарааллыг хоосон гэж тооцоход.} Хэрэв энэ нь боломжгій бол зургийг хуудасны \emph{доод талд}~(\texttt{b}) байрлуулахыг оролдоно. Тухайн хуудсанд байрлуулах боломжгій бол уг зургийг болон магад хіснэгтийн дарааллаас зарим нэг хіснэгтийг агуулах х°в°гч хуудсыг іісгэж болох эсэхийг тооцоолно. Хэрэв тусгай х°в°гч хуудсыг дііргэхэд х°в°гч биет дутагдвал \LaTeX{} шинэ хуудаснаас зургийг тогтоосон байрлалын дагуу байршуулна. + +Зайлшгій н°хц°лд дараах + +\begin{lscommand} +\ci{clearpage} буюу іінтэй ижил \ci{cleardoublepage} +\end{lscommand} + +\noindent тушаалууд ашиглагддаг. Эхнийх нь \LaTeX{}-т, дараалалд ілдсэн х°в°гчдийг шинэ хуудаснаас байрлуулахыг тушаадаг. \ci{cleardoublepage} нь м°н адил х°в°гч биетийг шинэ хуудаснаас эхліілэхдээ сондгой дугаартай буюу баруун гар талын хуудаснаас эхліілдэг. + +\LaTeXe{} баримтад \PSi{} зургийг хэрхэн оруулах талаар энэхіі товхимлын т°гсг°лд дурдах болно. + +\section{Хамгаалбал зохих эмзэг тушаалууд} + +\ci{caption} буюу \ci{section} тушаалуудын іл хамаарах хувьсагчдад (arguments) олгосон текстіід эхэд нэг бус удаа (хіснэгтийн жагсаалтад, баримт дунд) тохиолддог б°г°°д \ci{section} мэтийн зарим тушаалуудын іл хамаарах хувьсагчийг боловсруулах явцад алдаа гарах магадлалтай байдаг тул эдгээр тушаалуудыг---жишээлбэл \ci{footnote} буюу \ci{phantom}, \wi{эмзэг тушаалууд} гэдэг. Эмзэг тушаалуудад алдаа тохиолдохоос сэргийлэхийн тулд тэдгээрийн °мн° \ci{protect} тушаалыг давхар зарлаж °гн°. + +\ci{protect} нь іл хамаарах хувьсагчийг бус з°вх°н ар дахь тушаалаа харьяалдаг. Ихэнхдээ \ci{protect} тушаалыг хэрэглэснээрээ бурууддаггій. + +\begin{code} +\verb|\section{Зіілтийг оруулахдаа|\\ +\verb| \protect\footnote{алдаа гаргахаас анхаарч хамгаал}}| +\end{code} + +% Local Variables: +% TeX-master: "lshort2e" +% mode: latex +% mode: flyspell +% End: |