From c66ee4046c6b7f179862291b32f80e7822a91927 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Karl Berry Date: Mon, 6 May 2013 22:04:24 +0000 Subject: plipsum (6may13) git-svn-id: svn://tug.org/texlive/trunk@30251 c570f23f-e606-0410-a88d-b1316a301751 --- Master/texmf-dist/tex/plain/plipsum/plipsum.tex | 615 +++++++++++++++--------- 1 file changed, 384 insertions(+), 231 deletions(-) (limited to 'Master/texmf-dist/tex') diff --git a/Master/texmf-dist/tex/plain/plipsum/plipsum.tex b/Master/texmf-dist/tex/plain/plipsum/plipsum.tex index 7199be3187a..17ed20da1ac 100644 --- a/Master/texmf-dist/tex/plain/plipsum/plipsum.tex +++ b/Master/texmf-dist/tex/plain/plipsum/plipsum.tex @@ -1,253 +1,406 @@ -%% This is file `plipsum.tex', +%% This is file `plipsum.tex' %% generated with the notangle utility. -%% %% The original source file was: plipsum.nw. -%% -%% Copyright (C) 2012 by Sergio Spina -\def\version{2} \def\revision{3} \def\revisiondate{2012/09/14} -\chardef\OldAtCatCode=\the\catcode`@ +%% Copyright (C) 2013 by Sergio Spina +\def\PLversion{4} +\def\PLrevision{2} +\def\PLrevisiondate{2013/05/06} +\chardef\beforeplipsumatcatcode=\the\catcode`@ \catcode`@=11 -\def\@message#1{{\newlinechar=`|\message{|PLIPSUM.TEX : #1 --- }}} -\@message{Version \version.\revision\space -- revision \revisiondate} -\newtoks\everystartpar \everystartpar={} -\newtoks\everyendpar \everyendpar={} +{\newlinechar`|\message{|P-lipsum version +\PLversion.\PLrevision\space-- revision \PLrevisiondate|}} \newcount\c@parnumber \c@parnumber=0 -\def\createpar{\advance\c@parnumber by1 +\def\create@par{\advance\c@parnumber by1 \expandafter\def\csname plips@\romannumeral\the\c@parnumber\endcsname} \def\@par{\par} -\def\nopar{\let\@par\relax} -\createpar{\the\everystartpar Sextilio Rufo, cum is rem ad amicos -ita deferret, se esse heredem. Est autem officium, quod ita factum est, -ut eius facti probabilis ratio reddi possit. Si enim ita est, nisi -contulerimus inter nos, cum finem bonorum dixerimus, quid finis, quid -etiam sit ipsum bonum? Vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Intellegi -quidem, ut propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem, -nos amemus; Itaque contra est, ac dicitis; Expressa vero in iis -aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Re mihi non aeque satisfacit, et -quidem locis pluribus. Quod autem magnum dolorem brevem, longinquum levem -esse dicitis, id non intellego quale sit. Dic in quovis conventu te omnia -facere, ne doleas. Apparet statim, quae sint officia, quae actiones.\the -\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi -serviremus, aliud negotii nihil habemus. Id enim ille summum bonum eu)qumi/an et -saepe a)qambi/an appellat, id est animum terrore liberum. Possumusne ergo in -vita summum bonum dicere, cum id ne in cena quidem posse videamur? Quo studio -Aristophanem putamus aetatem in litteris duxisse? Et quis a Stoicis et quem ad -modum diceretur, tamen ego quoque exponam, ut perspiciamus, si potuerimus, -quidnam a Zenone novi sit allatum. Effluit igitur voluptas corporis et prima -quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi. -Societatem coniunctionis humanae munifice et aeque tuens iustitia dicitur, cui -sunt adiunctae pietas, bonitas, liberalitas, benignitas, comitas, quaeque sunt -generis eiusdem. Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi -oratio longa videri potest.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Respondent extrema primis, media utrisque, -omnia omnibus. Tollit definitiones, nihil de dividendo ac partiendo docet, non -quo modo efficiatur concludaturque ratio tradit, non qua via captiosa solvantur -ambigua distinguantur ostendit. Audi, ne longe abeam, moriens quid dicat -Epicurus, ut intellegas facta eius cum dictis discrepare: Epicurus Hermarcho -salutem. Non enim hilaritate nec lascivia nec risu aut ioco, comite levitatis, -saepe etiam tristes firmitate et constantia sunt beati. At miser, si in -flagitiosa et vitiosa vita afflueret voluptatibus. Non est enim vitium in -oratione solum, sed etiam in moribus. Quorum omnium quae sint notitiae, quae -quidem significentur rerum vocabulis, quaeque cuiusque vis et natura sit mox -videbimus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nisi autem rerum natura perspecta erit, nullo -modo poterimus sensuum iudicia defendere. Inscite autem medicinae et -gubernationis ultimum cum ultimo sapientiae comparatur. Facit enim ille duo -seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Duo Reges: -constructio interrete. Hic Speusippus, hic Xenocrates, hic eius auditor Polemo, -cuius illa ipsa sessio fuit, quam videmus. Et hi quidem ita non sola virtute -finem bonorum contineri putant, ut rebus tamen omnibus virtutem anteponant; Ergo -adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. Si -verbum sequimur, primum longius verbum praepositum quam bonum. Teneo, inquit, -finem illi videri nihil dolere. Ut in voluptate sit, qui epuletur, in dolore, -qui torqueatur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ita, quem ad modum in senatu semper est aliquis, qui interpretem postulet, sic, isti nobis cum interprete audiendi sunt. Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Habes, inquam, Cato, formam eorum, de quibus loquor, philosophorum. Hominum non spinas vellentium, ut Stoici, nec ossa nudantium, sed eorum, qui grandia ornate vellent, enucleate minora dicere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Res tota, Torquate, non doctorum hominum, velle post mortem epulis celebrari memoriam sui nominis. Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego; Aliis esse maiora, illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam possit fieri accessio. An potest cupiditas finiri? Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Hoc mihi cum tuo fratre convenit. Haeret in salebra. Hic ego: Pomponius quidem, inquam, noster iocari videtur, et fortasse suo iure. Qua ex cognitione facilior facta est investigatio rerum occultissimarum.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit; Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere. Quaesita enim virtus est, non quae relinqueret naturam, sed quae tueretur. Tum ille: Finem, inquit, interrogandi, si videtur, quod quidem ego a principio ita me malle dixeram hoc ipsum providens, dialecticas captiones. Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. Si quicquam extra virtutem habeatur in bonis. Istic sum, inquit. Tubulum fuisse, qua illum, cuius is condemnatus est rogatione, P. Haec para/doca illi, nos admirabilia dicamus. Quis autem honesta in familia institutus et educatus ingenue non ipsa turpitudine, etiamsi eum laesura non sit, offenditur?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ipse Epicurus fortasse redderet, ut Sextus Peducaeus, Sex. Antiquorum autem sententiam Antiochus noster mihi videtur persequi diligentissime, quam eandem Aristoteli fuisse et Polemonis docet. Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Ut placet, inquit, etsi enim illud erat aptius, aequum cuique concedere. Bonum integritas corporis: misera debilitas. An me, inquam, nisi te audire vellem, censes haec dicturum fuisse? Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Itaque rursus eadem ratione, qua sum paulo ante usus, haerebitis. Atqui eorum nihil est eius generis, ut sit in fine atque extrerno bonorum. Minime vero, inquit ille, consentit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Istam voluptatem perpetuam quis potest praestare sapienti? Non ego tecum iam ita iocabor, ut isdem his de rebus, cum L. Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt. Hoc autem tempore, etsi multa in omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia summorum virorum, tamen ego illa moveor exhedra. Universa enim illorum ratione cum tota vestra confligendum puto. Nam e quibus locis quasi thesauris argumenta depromerentur, vestri ne suspicati quidem sunt, superiores autem artificio et via tradiderunt. Recte, inquit, intellegis. Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides. Graecum enim hunc versum nostis omnes-: Suavis laborum est praeteritorum memoria. Hoc loco tenere se Triarius non potuit. Qualis ista philosophia est, quae non interitum afferat pravitatis, sed sit contenta mediocritate vitiorum? Si stante, hoc natura videlicet vult, salvam esse se, quod concedimus; Etenim nec iustitia nec amicitia esse omnino poterunt, nisi ipsae per se expetuntur. Antiquorum autem sententiam Antiochus noster mihi videtur persequi diligentissime, quam eandem Aristoteli fuisse et Polemonis docet.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Ita ceterorum sententiis semotis relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio. Nullis enim partitionibus, nullis definitionibus utuntur ipsique dicunt ea se modo probare, quibus natura tacita adsentiatur. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Atqui perspicuum est hominem e corpore animoque constare, cum primae sint animi partes, secundae corporis. Scripsit enim et multis saepe verbis et breviter arteque in eo libro, quem modo nominavi, mortem nihil ad nos pertinere. Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Sic exclusis sententiis reliquorum cum praeterea nulla esse possit, haec antiquorum valeat necesse est. Habent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Si quicquam extra virtutem habeatur in bonis. Sic igitur in homine perfectio ista in eo potissimum, quod est optimum, id est in virtute, laudatur. Sunt enim quasi prima elementa naturae, quibus ubertas orationis adhiberi vix potest, nec equidem eam cogito consectari. Vide, ne magis, inquam, tuum fuerit, cum re idem tibi, quod mihi, videretur, non nova te rebus nomina inponere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Maximeque eos videre possumus res gestas audire et legere velle, qui a spe gerendi absunt confecti senectute. Videsne quam sit magna dissensio? Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Fortes viri voluptatumne calculis subductis proelium ineunt, sanguinem pro patria profundunt, an quodam animi ardore atque impetu concitati? Eademne, quae restincta siti? Invidiosum nomen est, infame, suspectum. Perfecto enim et concluso neque virtutibus neque amicitiis usquam locum esse, si ad voluptatem omnia referantur, nihil praeterea est magnopere dicendum. In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est. Intellegi quidem, ut propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem, nos amemus; Atqui, inquam, Cato, si istud optinueris, traducas me ad te totum licebit. Sin te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas? Positum est a nostris in iis esse rebus, quae secundum naturam essent, non dolere; Ut ad minora veniam, mathematici, poëtae, musici, medici denique ex hac tamquam omnium artificum officina profecti sunt.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Cum autem in quo sapienter dicimus, id a primo rectissime dicitur. Hoc simile tandem est? Audi, ne longe abeam, moriens quid dicat Epicurus, ut intellegas facta eius cum dictis discrepare: Epicurus Hermarcho salutem. Eadem fortitudinis ratio reperietur. Habes undique expletam et perfectam, Torquate, formam honestatis, quae tota quattuor his virtutibus, quae a te quoque commemoratae sunt, continetur. Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Deinde non quaerimus, quid obscuretur aut intereat, quia sit admodum parvum, sed quid tale sit, ut expleat summam. Ipse Epicurus fortasse redderet, ut Sextus Peducaeus, Sex. Idcirco enim non desideraret, quia, quod dolore caret, id in voluptate est. Si stante, hoc natura videlicet vult, salvam esse se, quod concedimus; Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Sint ista Graecorum; An dolor longissimus quisque miserrimus, voluptatem non optabiliorem diuturnitas facit? Si enim sapiens aliquis miser esse possit, ne ego istam gloriosam memorabilemque virtutem non magno aestimandam putem. Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; Sin est etiam corpus, ista explanatio naturae nempe hoc effecerit, ut ea, quae ante explanationem tenebamus, relinquamus. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere. Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Quae cum essent dicta, finem fecimus et ambulandi et disputandi. Sit ista in Graecorum levitate perversitas, qui maledictis insectantur eos, a quibus de veritate dissentiunt. Tanti autem aderant vesicae et torminum morbi, ut nihil ad eorum magnitudinem posset accedere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Tum ille: Finem, inquit, interrogandi, si videtur, quod quidem ego a principio ita me malle dixeram hoc ipsum providens, dialecticas captiones. Quae diligentissime contra Aristonem dicuntur a Chryippo. Tibi hoc incredibile, quod beatissimum. Est autem situm in nobis ut et adversa quasi perpetua oblivione obruamus et secunda iucunde ac suaviter meminerimus. Pudebit te, inquam, illius tabulae, quam Cleanthes sane commode verbis depingere solebat. Sunt autem, qui dicant foedus esse quoddam sapientium, ut ne minus amicos quam se ipsos diligant. -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Quare, quoniam de primis naturae commodis satis dietum est nunc de maioribus consequentibusque videamus. Hoc ne statuam quidem dicturam pater aiebat, si loqui posset. Atqui perspicuum est hominem e corpore animoque constare, cum primae sint animi partes, secundae corporis. An est aliquid per se ipsum flagitiosum, etiamsi nulla comitetur infamia?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat? Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est? Tum, Quintus et Pomponius cum idem se velle dixissent, Piso exorsus est. Quae tamen a te agetur non melior, quam illae sunt, quas interdum optines. Tum, Quintus et Pomponius cum idem se velle dixissent, Piso exorsus est. Sin autem eos non probabat, quid attinuit cum iis, quibuscum re concinebat, verbis discrepare? Dicam, inquam, et quidem discendi causa magis, quam quo te aut Epicurum reprehensum velim. Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt. Deque his rebus satis multa in nostris de re publica libris sunt dicta a Laelio. Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit; Frater et T.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Alterum significari idem, ut si diceretur, officia media omnia aut pleraque servantem vivere. Ratio quidem vestra sic cogit. Themistocles quidem, cum ei Simonides an quis alius artem memoriae polliceretur, Oblivionis, inquit, mallem. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Idem etiam dolorem saepe perpetiuntur, ne, si id non faciant, incidant in maiorem. Videmusne ut pueri ne verberibus quidem a contemplandis rebus perquirendisque deterreantur? Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Quis enim potest istis, quae te, ut ais, delectant, brevibus et acutis auditis de sententia decedere? Superiores tres erant, quae esse possent, quarum est una sola defensa, eaque vehementer. Sed non alienum est, quo facilius vis verbi intellegatur, rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere. Mihi vero, inquit, placet agi subtilius et, ut ipse dixisti, pressius. Sint modo partes vitae beatae.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed nonne merninisti licere mihi ista probare, quae sunt a te dicta? Quorum sine causa fieri nihil putandum est. Hi autem ponunt illi quidem prima naturae, sed ea seiungunt a finibus et a summa bonorum; Falli igitur possumus. Quare ad ea primum, si videtur; Nec vero sum nescius esse utilitatem in historia, non modo voluptatem. Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur et saepius. Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt. Quodsi, ne quo incommodo afficiare, non relinques amicum, tamen, ne sine fructu alligatus sis, ut moriatur optabis. His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Quaero igitur, quo modo hae tantae commendationes a natura profectae subito a sapientia relictae sint. Temporibus autem quibusdam et aut officiis debitis aut rerum necessitatibus saepe eveniet, ut et voluptates repudiandae sint et molestiae non recusandae.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Amicitiae vero locus ubi esse potest aut quis amicus esse cuiquam, quem non ipsum amet propter ipsum? Ergo, si semel tristior effectus est, hilara vita amissa est? Crassus fuit, qui tamen solebat uti suo bono, ut hodie est noster Pompeius, cui recte facienti gratia est habenda; Tum Piso: Quoniam igitur aliquid omnes, quid Lucius noster? Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Eaedem enim utilitates poterunt eas labefactare atque pervertere. Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Qui bonum omne in virtute ponit, is potest dicere perfici beatam vitam perfectione virtutis; Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta. Non potes, nisi retexueris illa. Nam si dicent ab illis has res esse tractatas, ne ipsos quidem Graecos est cur tam multos legant, quam legendi sunt. Et adhuc quidem ita nobis progresso ratio est, ut ea duceretur omnis a prima commendatione naturae. Restat locus huic disputationi vel maxime necessarius de amicitia, quam, si voluptas summum sit bonum, affirmatis nullam omnino fore. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Et si in ipsa gubernatione neglegentia est navis eversa, maius est peccatum in auro quam in palea. Te enim iudicem aequum puto, modo quae dicat ille bene noris. Ac ne plura complectar-sunt enim innumerabilia-, bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est. Quis enim confidit semper sibi illud stabile et firmum permansurum, quod fragile et caducum sit? Quae quidem vel cum periculo est quaerenda vobis; Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret. Atque his de rebus et splendida est eorum et illustris oratio. Quid, si etiam iucunda memoria est praeteritorum malorum? Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. Non enim in selectione virtus ponenda erat, ut id ipsum, quod erat bonorum ultimum, aliud aliquid adquireret. Atque his tribus generibus honestorum notatis quartum sequitur et in eadem pulchritudine et aptum ex illis tribus, in quo inest ordo et moderatio. Itaque fecimus. Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Illud quaero, quid ei, qui in voluptate summum bonum ponat, consentaneum sit dicere. Quaeque de virtutibus dicta sunt, quem ad modum eae semper voluptatibus inhaererent, eadem de amicitia dicenda sunt. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Maximus dolor, inquit, brevis est.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno? Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Nam haec ipsa mihi erunt in promptu, quae modo audivi, nec ante aggrediar, quam te ab istis, quos dicis, instructum videro. Verum hoc loco sumo verbis his eandem certe vim voluptatis Epicurum nosse quam ceteros. Quis est enim, in quo sit cupiditas, quin recte cupidus dici possit? An eiusdem modi? Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur? Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo. Si enim Zenoni licuit, cum rem aliquam invenisset inusitatam, inauditum quoque ei rei nomen inponere, cur non liceat Catoni?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Non dolere, inquam, istud quam vim habeat postea videro; Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere. Verba tu fingas et ea dicas, quae non sentias? Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quae ista amicitia est? De quibus etsi a Chrysippo maxime est elaboratum, tamen a Zenone minus multo quam ab antiquis; Pudebit te, inquam, illius tabulae, quam Cleanthes sane commode verbis depingere solebat. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed nunc, quod agimus; An dubium est, quin virtus ita maximam partem optineat in rebus humanis, ut reliquas obruat? Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Pollicetur certe. Zenonis est, inquam, hoc Stoici. Sin laboramus, quis est, qui alienae modum statuat industriae? Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Utrum igitur tibi non placet, inquit, virtutisne tantam esse vim, ut ad beate vivendum se ipsa contenta sit?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quae diligentissime contra Aristonem dicuntur a Chryippo. Atque etiam valítudinem, vires, vacuitatem doloris non propter utilitatem solum, sed etiam ipsas propter se expetemus. Et tamen ego a philosopho, si afferat eloquentiam, non asperner, si non habeat, non admodum flagitem. Etsi ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dicerentur. Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Erit enim instructus ad mortem contemnendam, ad exilium, ad ipsum etiam dolorem. Scio enim esse quosdam, qui quavis lingua philosophari possint; Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. A primo, ut opinor, animantium ortu petitur origo summi boni. Quid loquor de nobis, qui ad laudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus? His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Sed venio ad inconstantiae crimen, ne saepius dicas me aberrare; Primum non saepe, deinde quae est ista relaxatio, cum et praeteriti doloris memoria recens est et futuri atque inpendentis torquet timor? Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Quod si ita sit, cur opera philosophiae sit danda nescio.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Non quaero, quid dicat, sed quid convenienter possit rationi et sententiae suae dicere. Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. At modo dixeras nihil in istis rebus esse, quod interesset. Quam ob rem tandem, inquit, non satisfacit? Certe non potest. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Sed fortuna fortis; Illud non continuo, ut aeque incontentae. Quem Tiberina descensio festo illo die tanto gaudio affecit, quanto L.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ex quo illud efficitur, qui bene cenent omnis libenter cenare, qui libenter, non continuo bene. Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Non igitur potestis voluptate omnia dirigentes aut tueri aut retinere virtutem. Sed quod proximum fuit non vidit. Quaerimus enim finem bonorum. Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur. Quoniamque in iis rebus, quae neque in virtutibus sunt neque in vitiis, est tamen quiddam, quod usui possit esse, tollendum id non est. Ergo in iis adolescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem, quos suis commodis inservituros et quicquid ipsis expediat facturos arbitrabimur? Est autem etiam actio quaedam corporis, quae motus et status naturae congruentis tenet; Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, per se sit tantum inchoata. Aderamus nos quidem adolescentes, sed multi amplissimi viri, quorum nemo censuit plus Fadiae dandum, quam posset ad eam lege Voconia pervenire. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quocirca intellegi necesse est in ipsis rebus, quae discuntur et cognoscuntur, invitamenta inesse, quibus ad discendum cognoscendumque moveamur. Quod cum accidisset ut alter alterum necopinato videremus, surrexit statim. Et quae per vim oblatum stuprum volontaria morte lueret inventa est et qui interficeret filiam, ne stupraretur. His enim rebus detractis negat se reperire in asotorum vita quod reprehendat.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sequitur disserendi ratio cognitioque naturae; Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. Hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, sicut facit re, neque tamen dividit verbis. Quis est enim, qui hoc cadere in sapientem dicere audeat, ut, si fieri possit, virtutem in perpetuum abiciat, ut dolore omni liberetur? Et quidem iure fortasse, sed tamen non gravissimum est testimonium multitudinis. Quid enim mihi potest esse optatius quam cum Catone, omnium virtutum auctore, de virtutibus disputare? Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Certe nihil nisi quod possit ipsum propter se iure laudari. Ergo in iis adolescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem, quos suis commodis inservituros et quicquid ipsis expediat facturos arbitrabimur? His enim rebus detractis negat se reperire in asotorum vita quod reprehendat. Nam diligi et carum esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et voluptatem pleniorem efficit. Odium autem et invidiam facile vitabis.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Si vero id etiam explanare velles apertiusque diceres nihil eum fecisse nisi voluptatis causa, quo modo eum tandem laturum fuisse existimas? Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur. Ad corpus diceres pertinere-, sed ea, quae dixi, ad corpusne refers? Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Ergo, si semel tristior effectus est, hilara vita amissa est? Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Dulce amarum, leve asperum, prope longe, stare movere, quadratum rotundum. Hic Speusippus, hic Xenocrates, hic eius auditor Polemo, cuius illa ipsa sessio fuit, quam videmus. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quo igitur, inquit, modo? Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Nos paucis ad haec additis finem faciamus aliquando; Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Quid ad utilitatem tantae pecuniae? Scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria esse cariorem. Verum esto: verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem, nec nos fortasse intellegimus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Hic ambiguo ludimur. Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit. Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. Illa enim, quae prosunt aut quae nocent, aut bona sunt aut mala, quae sint paria necesse est. Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe; Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. Atqui haec patefactio quasi rerum opertarum, cum quid quidque sit aperitur, definitio est. Satisne vobis videor pro meo iure in vestris auribus commentatus? Sed tamen enitar et, si minus multa mihi occurrent, non fugiam ista popularia. -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Omnis sermo elegans sumi potest, tum varietas est tanta artium, ut nemo sine eo instrumento ad ullam rem illustriorem satis ornatus possit accedere. Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Idemne potest esse dies saepius, qui semel fuit? Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides. Quem quidem vos, cum improbis poenam proponitis, inpetibilem facitis, cum sapientem semper boni plus habere vultis, tolerabilem. Earum etiam rerum, quas terra gignit, educatio quaedam et perfectio est non dissimilis animantium. Sextilio Rufo, cum is rem ad amicos ita deferret, se esse heredem Q.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Si vero id etiam explanare velles apertiusque diceres nihil eum fecisse nisi voluptatis causa, quo modo eum tandem laturum fuisse existimas? Perfecto enim et concluso neque virtutibus neque amicitiis usquam locum esse, si ad voluptatem omnia referantur, nihil praeterea est magnopere dicendum. Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus; A villa enim, credo, et: Si ibi te esse scissem, ad te ipse venissem. Primum in nostrane potestate est, quid meminerimus? Atqui haec patefactio quasi rerum opertarum, cum quid quidque sit aperitur, definitio est. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Videsne quam sit magna dissensio?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quid est enim aliud esse versutum? An est aliquid, quod te sua sponte delectet? Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego; Familiares nostros, credo, Sironem dicis et Philodemum, cum optimos viros, tum homines doctissimos. Quodsi Graeci leguntur a Graecis isdem de rebus alia ratione compositis, quid est, cur nostri a nostris non legantur? Hic ego: Pomponius quidem, inquam, noster iocari videtur, et fortasse suo iure. Si longus, levis dictata sunt. Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Deinde concludebas summum malum esse dolorem, summum bonum voluptatem! Lucius Thorius Balbus fuit, Lanuvinus, quem meminisse tu non potes. Facile pateremur, qui etiam nunc agendi aliquid discendique causa prope contra naturam vígillas suscipere soleamus. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Quo modo autem philosophus loquitur? Nullum inveniri verbum potest quod magis idem declaret Latine, quod Graece, quam declarat voluptas. Hoc autem loco tantum explicemus haec honesta, quae dico, praeterquam quod nosmet ipsos diligamus, praeterea suapte natura per se esse expetenda. Cum audissem Antiochum, Brute, ut solebam, cum M. Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nondum autem explanatum satis, erat, quid maxime natura vellet. Claudii libidini, qui tum erat summo ne imperio, dederetur. Mihi enim erit isdem istis fortasse iam utendum. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Restant Stoici, qui cum a Peripateticis et Academicis omnia transtulissent, nominibus aliis easdem res secuti sunt. Non quaeritur autem quid naturae tuae consentaneum sit, sed quid disciplinae. Luxuriam non reprehendit, modo sit vacua infinita cupiditate et timore. Non dolere, inquam, istud quam vim habeat postea videro; Naturalem enim appetitionem, quam vocant o)rmh)n, itemque officium, ipsam etiam virtutem tuentem volunt esse earum rerum, quae secundum naturam sunt. Quis enim potest istis, quae te, ut ais, delectant, brevibus et acutis auditis de sententia decedere? In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Quicquid enim a sapientia proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus; Illorum vero ista ipsa quam exilia de virtutis vi! Quam tantam volunt esse, ut beatum per se efficere possit. Quod enim vituperabile est per se ipsum, id eo ipso vitium nominatum puto, vel etiam a vitio dictum vituperari. Quod quidem iam fit etiam in Academia. Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Sed tamen intellego quid velit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Sed et illum, quem nominavi, et ceteros sophistas, ut e Platone intellegi potest, lusos videmus a Socrate. Roges enim Aristonem, bonane ei videantur haec: vacuitas doloris, divitiae, valitudo; Minime vero istorum quidem, inquit. Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn. Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Itaque sensibus rationem adiunxit et ratione effecta sensus non reliquit. Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant. An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Haeret in salebra. Audeo dicere, inquit. Aut, Pylades cum sis, dices te esse Orestem, ut moriare pro amico? Tum Piso: Atqui, Cicero, inquit, ista studia, si ad imitandos summos viros spectant, ingeniosorum sunt; Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Claudii libidini, qui tum erat summo ne imperio, dederetur. -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Tantum dico, magis fuisse vestrum agere Epicuri diem natalem, quam illius testamento cavere ut ageretur. Cur igitur easdem res, inquam, Peripateticis dicentibus verbum nullum est, quod non intellegatur? Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Tum Lucius: Mihi vero ista valde probata sunt, quod item fratri puto. Sed et illum, quem nominavi, et ceteros sophistas, ut e Platone intellegi potest, lusos videmus a Socrate.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Itaque primos congressus copulationesque et consuetudinum instituendarum voluntates fieri propter voluptatem; Sed audiamus ipsum: Compensabatur, inquit, tamen cum his omnibus animi laetitia, quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus; Quis, quaeso, illum negat et bonum virum et comem et humanum fuisse? Equidem soleo etiam quod uno Graeci, si aliter non possum, idem pluribus verbis exponere. Qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis? Quid Zeno? Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Quod autem meum munus dicis non equidem recuso, sed te adiungo socium. Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego; Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Itaque mihi non satis videmini considerare quod iter sit naturae quaeque progressio. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Claudii libidini, qui tum erat summo ne imperio, dederetur. Quorum fuit haec institutio, in qua animadvertas velim quid mutandum putes nec expectes, dum ad omnia dicam, quae a te dicta sunt; Sapiens autem semper beatus est et est aliquando in dolore; Ut optime, secundum naturam affectum esse possit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Immo sit sane nihil melius, inquam-nondum enim id quaero-, num propterea idem voluptas est, quod, ut ita dicam, indolentia? Quaero igitur, quo modo hae tantae commendationes a natura profectae subito a sapientia relictae sint. Invidiosum nomen est, infame, suspectum. Ita similis erit ei finis boni, atque antea fuerat, neque idem tamen; Atque ut a corpore ordiar, videsne ut, si quae in membris prava aut debilitata aut inminuta sint, occultent homines? Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Vives, inquit Aristo, magnifice atque praeclare, quod erit cumque visum ages, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis. Aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint. Cum id quoque, ut cupiebat, audivisset, evelli iussit eam, qua erat transfixus, hastam. Quid enim tanto opus est instrumento in optimis artibus comparandis? Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Cum autem paulum firmitatis accessit, et animo utuntur et sensibus conitunturque, ut sese erigant, et manibus utuntur et eos agnoscunt, a quibus educantur. Uterque enim summo bono fruitur, id est voluptate. Effluit igitur voluptas corporis et prima quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi. Hoc dixerit potius Ennius: Nimium boni est, cui nihil est mali. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Sextilio Rufo, cum is rem ad amicos ita deferret, se esse heredem Q. Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. Te ipsum, dignissimum maioribus tuis, voluptasne induxit, ut adolescentulus eriperes P. Nec vero audiendus Hieronymus, cui summum bonum est idem, quod vos interdum vel potius nimium saepe dicitis, nihil dolere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris? Nihilne te delectat umquam -video, quicum loquar-, te igitur, Torquate, ipsum per se nihil delectat? Et si turpitudinem fugimus in statu et motu corporis, quid est cur pulchritudinem non sequamur? Si qua in iis corrigere voluit, deteriora fecit. Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas. Quod autem magnum dolorem brevem, longinquum levem esse dicitis, id non intellego quale sit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quid loquor de nobis, qui ad laudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus? Zenonis est, inquam, hoc Stoici. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Persecutus est Aristoteles animantium omnium ortus, victus, figuras, Theophrastus autem stirpium naturas omniumque fere rerum, quae e terra gignerentur, causas atque rationes; Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Quibus natura iure responderit non esse verum aliunde finem beate vivendi, a se principia rei gerendae peti; Sed virtutem ipsam inchoavit, nihil amplius. Pisone in eo gymnasio, quod Ptolomaeum vocatur, unaque nobiscum Q. Aufidio, praetorio, erudito homine, oculis capto, saepe audiebam, cum se lucis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret. Crasso, quem semel ait in vita risisse Lucilius, non contigit, ut ea re minus agelastoj ut ait idem, vocaretur. Id et fieri posse et saepe esse factum et ad voluptates percipiendas maxime pertinere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar An eum discere ea mavis, quae cum plane perdidiceriti nihil sciat? Nobis Heracleotes ille Dionysius flagitiose descivisse videtur a Stoicis propter oculorum dolorem. Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. Oculorum, inquit Plato, est in nobis sensus acerrimus, quibus sapientiam non cernimus. Certe non potest. Habent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant. Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. Iam quae corporis sunt, ea nec auctoritatem cum animi partibus, comparandam et cognitionem habent faciliorem. Nam aliquando posse recte fieri dicunt nulla expectata nec quaesita voluptate. Deinde qui fit, ut ego nesciam, sciant omnes, quicumque Epicurei esse voluerunt? Ita fit cum gravior, tum etiam splendidior oratio. Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Fieri, inquam, Triari, nullo pacto potest, ut non dicas, quid non probes eius, a quo dissentias. Neque solum ea communia, verum etiam paria esse dixerunt. Hic quoque suus est de summoque bono dissentiens dici vere Peripateticus non potest. Alterum significari idem, ut si diceretur, officia media omnia aut pleraque servantem vivere. Ista similia non sunt, Cato, in quibus quamvis multum processeris tamen illud in eadem causa est, a quo abesse velis, donec evaseris; Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Si autem id non concedatur, non continuo vita beata tollitur. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Virtutis, magnitudinis animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari solet. Ergo illi intellegunt quid Epicurus dicat, ego non intellego?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Hoc non est positum in nostra actione. Longum est enim ad omnia respondere, quae a te dicta sunt. Eiuro, inquit adridens, iniquum, hac quidem de re; Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Primum enim, si vera sunt ea, quorum recordatione te gaudere dicis, hoc est, si vera sunt tua scripta et inventa, gaudere non potes. Quam tu ponis in verbis, ego positam in re putabam. Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Cuius quidem, quoniam Stoicus fuit, sententia condemnata mihi videtur esse inanitas ista verborum. Sin eam, quam Hieronymus, ne fecisset idem, ut voluptatem illam Aristippi in prima commendatione poneret.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ne in odium veniam, si amicum destitero tueri. Morbo gravissimo affectus, exul, orbus, egens, torqueatur eculeo: quem hunc appellas, Zeno? Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Age, inquies, ista parva sunt. Huc et illuc, Torquate, vos versetis licet, nihil in hac praeclara epistula scriptum ab Epicuro congruens et conveniens decretis eius reperietis. Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Facillimum id quidem est, inquam. Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Temporibus autem quibusdam et aut officiis debitis aut rerum necessitatibus saepe eveniet, ut et voluptates repudiandae sint et molestiae non recusandae. Scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria esse cariorem. Cum autem in quo sapienter dicimus, id a primo rectissime dicitur. Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar At multis malis affectus. Sed audiamus ipsum: Compensabatur, inquit, tamen cum his omnibus animi laetitia, quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum. Paulum, cum regem Persem captum adduceret, eodem flumine invectio? Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret. Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quod est, ut dixi, habere ea, quae secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima. Ergo, inquit, tibi Q. Nam aliquando posse recte fieri dicunt nulla expectata nec quaesita voluptate. Utrum enim sit voluptas in iis rebus, quas primas secundum naturam esse diximus, necne sit ad id, quod agimus, nihil interest. Nec enim figura corporis nec ratio excellens ingenii humani significat ad unam hanc rem natum hominem, ut frueretur voluptatibus. Stoici scilicet. Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -; Scripsit enim et multis saepe verbis et breviter arteque in eo libro, quem modo nominavi, mortem nihil ad nos pertinere. Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Sin eam, quam Hieronymus, ne fecisset idem, ut voluptatem illam Aristippi in prima commendatione poneret. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Et quidem iure fortasse, sed tamen non gravissimum est testimonium multitudinis. Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi voluptates esse e corporis societate.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nec hoc ille non vidit, sed verborum magnificentia est et gloria delectatus. Ut alios omittam, hunc appello, quem ille unum secutus est. Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit. Quid est, quod ab ea absolvi et perfici debeat? Quantam rem agas, ut Circeis qui habitet totum hunc mundum suum municipium esse existimet? Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia. Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. Fadio Gallo, cuius in testamento scriptum esset se ab eo rogatum ut omnis hereditas ad filiam perveniret. Atque ita re simpliciter primo collocata reliqua subtilius persequentes corporis bona facilem quandam rationem habere censebant; Rem unam praeclarissimam omnium maximeque laudandam, penitus viderent, quonam gaudio complerentur, cum tantopere eius adumbrata opinione laetentur? Quare si potest esse beatus is, qui est in asperis reiciendisque rebus, potest is quoque esse. Nihil minus, contraque illa hereditate dives ob eamque rem laetus. At iam decimum annum in spelunca iacet. Tu quidem reddes; Haec mihi videtur delicatior, ut ita dicam, molliorque ratio, quam virtutis vis gravitasque postulat.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Restat locus huic disputationi vel maxime necessarius de amicitia, quam, si voluptas summum sit bonum, affirmatis nullam omnino fore. Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Itaque his sapiens semper vacabit. Placet igitur tibi, Cato, cum res sumpseris non concessas, ex illis efficere, quod velis? An hoc usque quaque, aliter in vita?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Itaque vides, quo modo loquantur, nova verba fingunt, deserunt usitata. Ego autem existimo, si honestum esse aliquid ostendero, quod sit ipsum vi sua propter seque expetendum, iacere vestra omnia. Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Et quidem, Cato, hanc totam copiam iam Lucullo nostro notam esse oportebit; In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Ita est quoddam commune officium sapientis et insipientis, ex quo efficitur versari in iis, quae media dicamus. Ab his oratores, ab his imperatores ac rerum publicarum principes extiterunt. Habes, inquam, Cato, formam eorum, de quibus loquor, philosophorum. Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Nec vero audiendus Hieronymus, cui summum bonum est idem, quod vos interdum vel potius nimium saepe dicitis, nihil dolere. Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quid loquor de nobis, qui ad laudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus? Saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum scientia; His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Itaque in rebus minime obscuris non multus est apud eos disserendi labor. In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Itaque e contrario moderati aequabilesque habitus, affectiones ususque corporis apti esse ad naturam videntur. In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Alterum autem genus est magnarum verarumque virtutum, quas appellamus voluntarias, ut prudentiam, temperantiam, fortitudinem, iustitiam et reliquas eiusdem generis.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ad quorum et cognitionem et usum iam corroborati natura ipsa praeeunte deducimur. Hoc dixerit potius Ennius: Nimium boni est, cui nihil est mali. Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. Quid ergo attinet gloriose loqui, nisi constanter loquare? Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Eiuro, inquit adridens, iniquum, hac quidem de re; Nullus est igitur cuiusquam dies natalis. Quod vestri quidem vel optime disputant, nihil opus esse eum, qui philosophus futurus sit, scire litteras. Primum non saepe, deinde quae est ista relaxatio, cum et praeteriti doloris memoria recens est et futuri atque inpendentis torquet timor? Bonum appello quicquid secundurn naturam est, quod contra malum, nec ego solus, sed tu etiam, Chrysippe, in foro, domi; Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ita ne hoc quidem modo paria peccata sunt. Quod autem magnum dolorem brevem, longinquum levem esse dicitis, id non intellego quale sit. Itaque sensibus rationem adiunxit et ratione effecta sensus non reliquit. Is enim percontando atque interrogando elicere solebat eorum opiniones, quibuscum disserebat, ut ad ea, quae ii respondissent, si quid videretur, diceret. Quis est, qui non oderit libidinosam, protervam adolescentiam? Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia iucunditatis vel plurimum afferat. Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, quippe qui valitudinem, vires, divitias, gloriam, multa alia bona esse dicant, laudabilia non dicant.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Cum audissem Antiochum, Brute, ut solebam, cum M. Nisi autem rerum natura perspecta erit, nullo modo poterimus sensuum iudicia defendere. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam, sed non necesse est. Propter nos enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Quos nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est. Non modo carum sibi quemque, verum etiam vehementer carum esse? Id enim natura desiderat. Non est enim vitium in oratione solum, sed etiam in moribus. Non semper, inquam; Et si turpitudinem fugimus in statu et motu corporis, quid est cur pulchritudinem non sequamur? Curium putes loqui, interdum ita laudat, ut quid praeterea sit bonum neget se posse ne suspicari quidem. Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset. Nam si propter voluptatem, quae est ista laus, quae possit e macello peti? Nos commodius agimus. Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Non enim solum Torquatus dixit quid sentiret, sed etiam cur. Nec tamen ille erat sapiens quis enim hoc aut quando aut ubi aut unde? Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest. Ne tum quidem te respicies et cogitabis sibi quemque natum esse et suis voluptatibus? Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Si verbum sequimur, primum longius verbum praepositum quam bonum. Quid, quod res alia tota est?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quodcumque in mentem incideret, et quodcumque tamquam occurreret. Ex rebus enim timiditas, non ex vocabulis nascitur. Levatio igitur vitiorum magna fit in iis, qui habent ad virtutem progressionis aliquantum. Non enim, si malum est dolor, carere eo malo satis est ad bene vivendum. Materiam vero rerum et copiam apud hos exilem, apud illos uberrimam reperiemus. At vero illa, quae Peripatetici, quae Stoici dicunt, semper tibi in ore sunt in iudiciis, in senatu. Sed et illum, quem nominavi, et ceteros sophistas, ut e Platone intellegi potest, lusos videmus a Socrate.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Dat enim intervalla et relaxat. Non enim quaero quid verum, sed quid cuique dicendum sit. Quis enim redargueret? Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse contraria. Nam, ut paulo ante docui, augendae voluptatis finis est doloris omnis amotio. Quos qui tollunt et nihil posse percipi dicunt, ii remotis sensibus ne id ipsum quidem expedire possunt, quod disserunt. Itaque, Torquate, cum diceres clamare Epicurum non posse iucunde vivi, nisi honeste et sapienter et iuste viveretur, tu ipse mihi gloriari videbare. Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Cuius similitudine perspecta in formarum specie ac dignitate transitum est ad honestatem dictorum atque factorum. Ea possunt paria non esse.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed haec omittamus; Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant. Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Facete M. Eorum enim est haec querela, qui sibi cari sunt seseque diligunt. Hic quoque suus est de summoque bono dissentiens dici vere Peripateticus non potest. Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi voluptates esse e corporis societate.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar At cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis. Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis; Tum mihi Piso: Quid ergo? Hic ambiguo ludimur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Consequens enim est et post oritur, ut dixi. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Hoc loco tenere se Triarius non potuit. Nonne odio multos dignos putamus, qui quodam motu aut statu videntur naturae legem et modum contempsisse? Quaeque de virtutibus dicta sunt, quem ad modum eae semper voluptatibus inhaererent, eadem de amicitia dicenda sunt. Aufidio, praetorio, erudito homine, oculis capto, saepe audiebam, cum se lucis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret. Videmusne ut pueri ne verberibus quidem a contemplandis rebus perquirendisque deterreantur? Sed ad rem redeamus; Tum Lucius: Mihi vero ista valde probata sunt, quod item fratri puto.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Si ad corpus pertinentibus, rationes tuas te video compensare cum istis doloribus, non memoriam corpore perceptarum voluptatum; Itaque hic ipse iam pridem est reiectus; Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego; Id et fieri posse et saepe esse factum et ad voluptates percipiendas maxime pertinere. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur. Hanc in motu voluptatem -sic enim has suaves et quasi dulces voluptates appellat-interdum ita extenuat, ut M. Cuius etiam illi hortuli propinqui non memoriam solum mihi afferunt, sed ipsum videntur in conspectu meo ponere. Deinde, ubi erubuit-vis enim est permagna naturae-, confugit illuc, ut neget accedere quicquam posse ad voluptatem nihil dolentis. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Quia dolori non voluptas contraria est, sed doloris privatio. Nihil enim desiderabile concupiscunt, plusque in ipsa iniuria detrimenti est quam in iis rebus emolumenti, quae pariuntur iniuria. Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Hoc dictum in una re latissime patet, ut in omnibus factis re, non teste moveamur. Tertium autem omnibus aut maximis rebus iis, quae secundum naturam sint, fruentem vivere. Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit; Nam adhuc, meo fortasse vitio, quid ego quaeram non perspicis. Tu autem, si tibi illa probabantur, cur non propriis verbis ea tenebas? Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Tum Piso: Atqui, Cicero, inquit, ista studia, si ad imitandos summos viros spectant, ingeniosorum sunt; Quod quoniam in quo sit magna dissensio est, Carneadea nobis adhibenda divisio est, qua noster Antiochus libenter uti solet. Nam neque virtute retinetur ille in vita, nec iis, qui sine virtute sunt, mors est oppetenda. Effluit igitur voluptas corporis et prima quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed est forma eius disciplinae, sicut fere ceterarum, triplex: una pars est naturae, disserendi altera, vivendi tertia. Unum est sine dolore esse, alterum cum voluptate. Sed residamus, inquit, si placet. Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia; Animadverti, ínquam, te isto modo paulo ante ponere, et scio ab Antiocho nostro dici sic solere; Erat enim res aperta. Coniunctio autem cum honestate vel voluptatis vel non dolendi id ipsum honestum, quod amplecti vult, id efficit turpe. Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam, sed non necesse est. Esse enim quam vellet iniquus iustus poterat inpune. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Sed tamen omne, quod de re bona dilucide dicitur, mihi praeclare dici videtur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Et si in ipsa gubernatione neglegentia est navis eversa, maius est peccatum in auro quam in palea. Ergo id est convenienter naturae vivere, a natura discedere. Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. Ergo in eadem voluptate eum, qui alteri misceat mulsum ipse non sitiens, et eum, qui illud sitiens bibat? Voluptatem cum summum bonum diceret, primum in eo ipso parum vidit, deinde hoc quoque alienum; Hoc positum in Phaedro a Platone probavit Epicurus sensitque in omni disputatione id fieri oportere. Qui autem voluptate vitam effici beatam putabit, qui sibi is conveniet, si negabit voluptatem crescere longinquitate? Neque enim civitas in seditione beata esse potest nec in discordia dominorum domus; An dubium est, quin virtus ita maximam partem optineat in rebus humanis, ut reliquas obruat? Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia; Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Que Manilium, ab iisque M. Praeteritis, inquit, gaudeo. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit? An eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt? Nam cum in Graeco sermone haec ipsa quondam rerum nomina novarum * * non videbantur, quae nunc consuetudo diuturna trivit; Hunc ipsum Zenonis aiunt esse finem declarantem illud, quod a te dictum est, convenienter naturae vivere. Sin te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas? Studet enim meus is audire Cicero quaenam sit istius veteris, quam commemoras, Academiae de finibus bonorum Peripateticorumque sententia. Tu autem negas fortem esse quemquam posse, qui dolorem malum putet. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis. Nam constitui virtus nullo modo potesti nisi ea, quae sunt prima naturae, ut ad summam pertinentia tenebit. Non ego tecum iam ita iocabor, ut isdem his de rebus, cum L. An est aliquid per se ipsum flagitiosum, etiamsi nulla comitetur infamia? Sed existimo te, sicut nostrum Triarium, minus ab eo delectari, quod ista Platonis, Aristoteli, Theophrasti orationis ornamenta neglexerit. Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed ille, ut dixi, vitiose. Aliud est enim poëtarum more verba fundere, aliud ea, quae dicas, ratione et arte distinguere. Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. Pauca mutat vel plura sane; Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Servari enim iustitia nisi a forti viro, nisi a sapiente non potest. Animi enim quoque dolores percipiet omnibus partibus maiores quam corporis. Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. Hoc non est positum in nostra actione. Eodem modo is enim tibi nemo dabit, quod, expetendum sit, id esse laudabile. Tamen a proposito, inquam, aberramus. Quare conare, quaeso.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Et si turpitudinem fugimus in statu et motu corporis, quid est cur pulchritudinem non sequamur? Quid enim tanto opus est instrumento in optimis artibus comparandis? Nam ista vestra: Si gravis, brevis; Eodem modo is enim tibi nemo dabit, quod, expetendum sit, id esse laudabile. Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Amicitiae vero locus ubi esse potest aut quis amicus esse cuiquam, quem non ipsum amet propter ipsum? Utrum igitur percurri omnem Epicuri disciplinam placet an de una voluptate quaeri, de qua omne certamen est? Vitae autem degendae ratio maxime quidem illis placuit quieta.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nec vero intermittunt aut admirationem earum rerum, quae sunt ab antiquis repertae, aut investigationem novarum. Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Minime vero istorum quidem, inquit. Vobis autem, quibus nihil est aliud propositum nisi rectum atque honestum, unde officii, unde agendi principlum nascatur non reperietis. Nondum autem explanatum satis, erat, quid maxime natura vellet. Nam et ille apud Trabeam voluptatem animi nimiam laetitiam dicit eandem, quam ille Caecilianus, qui omnibus laetitiis laetum esse se narrat. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem vellentne de ea re quaeri.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Placet igitur tibi, Cato, cum res sumpseris non concessas, ex illis efficere, quod velis? De illis, cum volemus. Nec enim ignoras his istud honestum non summum modo, sed etiam, ut tu vis, solum bonum videri. Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn. Nam quibus rebus efficiuntur voluptates, eae non sunt in potestate sapientis. Atqui pugnantibus et contrariis studiis consiliisque semper utens nihil quieti videre, nihil tranquilli potest. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Hi autem ponunt illi quidem prima naturae, sed ea seiungunt a finibus et a summa bonorum; Cognitio autem haec est una nostri, ut vim corporis animique norimus sequamurque eam vitam, quae rebus iis ipsis perfruatur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Itaque hic ipse iam pridem est reiectus; His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti. Minime id quidem, inquam, alienum, multumque ad ea, quae quaerimus, explicatio tua ista profecerit. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant. Non ergo Epicurus ineruditus, sed ii indocti, qui, quae pueros non didicisse turpe est, ea putant usque ad senectutem esse discenda. Aut unde est hoc contritum vetustate proverbium: quicum in tenebris? Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -; Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Solum praeterea formosum, solum liberum, solum civem, stultost; Non quaeritur autem quid naturae tuae consentaneum sit, sed quid disciplinae. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Vide ne ista sint Manliana vestra aut maiora etiam, si imperes quod facere non possim. Honestum igitur id intellegimus, quod tale est, ut detracta omni utilitate sine ullis praemiis fructibusve per se ipsum possit iure laudari. Idem adhuc; In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Quorum sine causa fieri nihil putandum est. Itaque hic ipse iam pridem est reiectus;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Progredientibus autem aetatibus sensim tardeve potius quasi nosmet ipsos cognoscimus. Nec mihi illud dixeris: Haec enim ipsa mihi sunt voluptati, et erant illa Torquatis. Aberat omnis dolor, qui si adesset, nec molliter ferret et tamen medicis plus quam philosophis uteretur. Quo modo autem optimum, si bonum praeterea nullum est? Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec. Aliis esse maiora, illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam possit fieri accessio. Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. Id et fieri posse et saepe esse factum et ad voluptates percipiendas maxime pertinere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Istius modi autem res dicere ornate velle puerile est, plane autem et perspicue expedire posse docti et intellegentis viri. Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset. Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec. Quis enim confidit semper sibi illud stabile et firmum permansurum, quod fragile et caducum sit? Quae quidem sapientes sequuntur duce natura tamquam videntes; Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata. Nam de summo mox, ut dixi, videbimus et ad id explicandum disputationem omnem conferemus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Maximeque eos videre possumus res gestas audire et legere velle, qui a spe gerendi absunt confecti senectute. Ergo id est convenienter naturae vivere, a natura discedere. Conferam avum tuum Drusum cum C. Possumusne hic scire qualis sit, nisi contulerimus inter nos, cum finem bonorum dixerimus, quid finis, quid etiam sit ipsum bonum? Nunc vero a primo quidem mirabiliter occulta natura est nec perspici nec cognosci potest. Deinceps videndum est, quoniam satis apertum est sibi quemque natura esse carum, quae sit hominis natura. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Cum enim fertur quasi torrens oratio, quamvis multa cuiusque modi rapiat, nihil tamen teneas, nihil apprehendas, nusquam orationem rapidam coerceas. Cenasti in vita numquam bene, cum omnia in ista Consumis squilla atque acupensere cum decimano. Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ex rebus enim timiditas, non ex vocabulis nascitur. Cum enim fertur quasi torrens oratio, quamvis multa cuiusque modi rapiat, nihil tamen teneas, nihil apprehendas, nusquam orationem rapidam coerceas. Istam voluptatem perpetuam quis potest praestare sapienti? Itaque in rebus minime obscuris non multus est apud eos disserendi labor. Ita ne hoc quidem modo paria peccata sunt. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quaesita enim virtus est, non quae relinqueret naturam, sed quae tueretur. Non enim in ipsa sapientia positum est beatum esse, sed in iis rebus, quas sapientia comparat ad voluptatem. Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris? Cognitio autem haec est una nostri, ut vim corporis animique norimus sequamurque eam vitam, quae rebus iis ipsis perfruatur. Nec tamen ullo modo summum pecudis bonum et hominis idem mihi videri potest.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nam nisi hoc optineatur, id solum bonum esse, quod honestum sit, nullo modo probari possit beatam vitam virtute effici. Quem Tiberina descensio festo illo die tanto gaudio affecit, quanto L. Eadem nunc mea adversum te oratio est. Quaero igitur, quo modo hae tantae commendationes a natura profectae subito a sapientia relictae sint. Age nunc isti doceant, vel tu potius quis enim ista melius? Consequens enim est et post oritur, ut dixi. Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere? An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Restat locus huic disputationi vel maxime necessarius de amicitia, quam, si voluptas summum sit bonum, affirmatis nullam omnino fore. Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. At iam decimum annum in spelunca iacet. Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere? Stulti autem malorum memoria torquentur, sapientes bona praeterita grata recordatione renovata delectant. Nec vero intermittunt aut admirationem earum rerum, quae sunt ab antiquis repertae, aut investigationem novarum. Nam diligi et carum esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et voluptatem pleniorem efficit. Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. In motu et in statu corporis nihil inest, quod animadvertendum esse ipsa natura iudicet? Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Alia quaedam dicent, credo, magna antiquorum esse peccata, quae ille veri investigandi cupidus nullo modo ferre potuerit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias; Qui si omnes veri erunt, ut Epicuri ratio docet, tum denique poterit aliquid cognosci et percipi.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. Quare istam quoque aggredere tractatam praesertim et ab aliis et a te ipso saepe, ut tibi deesse non possit oratio.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sin est etiam corpus, ista explanatio naturae nempe hoc effecerit, ut ea, quae ante explanationem tenebamus, relinquamus. Eaedem res maneant alio modo. Venit ad extremum; Positum est a nostris in iis esse rebus, quae secundum naturam essent, non dolere;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego; Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest. Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Nam Pyrrho, Aristo, Erillus iam diu abiecti. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Nam si dicent ab illis has res esse tractatas, ne ipsos quidem Graecos est cur tam multos legant, quam legendi sunt. Sin autem ad animum, falsum est, quod negas animi ullum esse gaudium, quod non referatur ad corpus. Nam nec vir bonus ac iustus haberi debet qui, ne malum habeat, abstinet se ab iniuria. Ita fit illa conclusio non solum vera, sed ita perspicua, ut dialectici ne rationem quidem reddi putent oportere: si illud, hoc; Cum autem venissemus in Academiae non sine causa nobilitata spatia, solitudo erat ea, quam volueramus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Huic Epicurus praecentet, si potest, cui e viperino morsu venae viscerum Veneno inbutae taetros cruciatus cient! Sic Epicurus: Philocteta, st! brevis dolor. Audax negotium, dicerem impudens, nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos nostros esset. Hoc dictum in una re latissime patet, ut in omnibus factis re, non teste moveamur. Saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum scientia; Apparet statim, quae sint officia, quae actiones. Sed tu, ut dignum est tua erga me et philosophiam voluntate ab adolescentulo suscepta, fac ut Metrodori tueare liberos. Etenim si delectamur, cum scribimus, quis est tam invidus, qui ab eo nos abducat? Easdemne res? Quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget. Nec enim, omnes avaritias si aeque avaritias esse dixerimus, sequetur ut etiam aequas esse dicamus. Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Istic sum, inquit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Tum ego: Non mehercule, inquam, soleo temere contra Stoicos, non quo illis admodum assentiar, sed pudore impedior; In voluptate corporis-addam, si vis, animi, dum ea ipsa, ut vultis, sit e corpore-situm est vivere beate. Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Nunc agendum est subtilius. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Aliis esse maiora, illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam possit fieri accessio. Quo studio cum satiari non possint, omnium ceterarum rerum obliti níhil abiectum, nihil humile cogitant; Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur. At cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quae hic rei publicae vulnera inponebat, eadem ille sanabat. Ex ea difficultate illae fallaciloquae, ut ait Accius, malitiae natae sunt. Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Ampulla enim sit necne sit, quis non iure optimo irrideatur, si laboret? Iam argumenti ratione conclusi caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt, deinde ordinem sequuntur, tum, quid verum sit in singulis, extrema conclusio est. Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus? Ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest. Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Sin autem ad animum, falsum est, quod negas animi ullum esse gaudium, quod non referatur ad corpus. Quae sunt igitur communia vobis cum antiquis, iis sic utamur quasi concessis; Sed tamen enitar et, si minus multa mihi occurrent, non fugiam ista popularia.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Tu autem, si tibi illa probabantur, cur non propriis verbis ea tenebas? Cave putes quicquam esse verius. At quanta conantur! Mundum hunc omnem oppidum esse nostrum! Incendi igitur eos, qui audiunt, vides. Nobis Heracleotes ille Dionysius flagitiose descivisse videtur a Stoicis propter oculorum dolorem. Idque testamento cavebit is, qui nobis quasi oraculum ediderit nihil post mortem ad nos pertinere? Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar At quicum ioca seria, ut dicitur, quicum arcana, quicum occulta omnia? Id quaeris, inquam, in quo, utrum respondero, verses te huc atque illuc necesse est. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Nam neque virtute retinetur ille in vita, nec iis, qui sine virtute sunt, mors est oppetenda. Sextilio Rufo, cum is rem ad amicos ita deferret, se esse heredem Q. Heri, inquam, ludis commissis ex urbe profectus veni ad vesperum. Si stante, hoc natura videlicet vult, salvam esse se, quod concedimus; In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Quae sequuntur igitur?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar In schola desinis. Cum praesertim illa perdiscere ludus esset. Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere. Et adhuc quidem ita nobis progresso ratio est, ut ea duceretur omnis a prima commendatione naturae. At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Facile est hoc cernere in primis puerorum aetatulis. Ego vero isti, inquam, permitto. Isto modo ne improbos quidem, si essent boni viri. Hoc dixerit potius Ennius: Nimium boni est, cui nihil est mali. Tu quidem reddes; An, si id probas, fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam affecti beati sint? Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare? Dicimus aliquem hilare vivere; Voluptatem cum summum bonum diceret, primum in eo ipso parum vidit, deinde hoc quoque alienum; Ex quo illud efficitur, qui bene cenent omnis libenter cenare, qui libenter, non continuo bene. Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Atque haec contra Aristippum, qui eam voluptatem non modo summam, sed solam etiam ducit, quam omnes unam appellamus voluptatem. Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit. Si longus, levis. Possumusne hic scire qualis sit, nisi contulerimus inter nos, cum finem bonorum dixerimus, quid finis, quid etiam sit ipsum bonum? Non igitur bene.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Quid, si non sensus modo ei sit datus, verum etiam animus hominis? Non enim, si omnia non sequebatur, idcirco non erat ortus illinc. Graecis hoc modicum est: Leonidas, Epaminondas, tres aliqui aut quattuor; Nam et complectitur verbis, quod vult, et dicit plane, quod intellegam; In motu et in statu corporis nihil inest, quod animadvertendum esse ipsa natura iudicet? Sed tu, ut dignum est tua erga me et philosophiam voluntate ab adolescentulo suscepta, fac ut Metrodori tueare liberos. Itaque si aut requietem natura non quaereret aut eam posset alia quadam ratione consequi.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Cum autem venissemus in Academiae non sine causa nobilitata spatia, solitudo erat ea, quam volueramus. Omnium enim rerum principia parva sunt, sed suis progressionibus usa augentur nec sine causa; Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? Dolor ergo, id est summum malum, metuetur semper, etiamsi non aderit; Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. Egone non intellego, quid sit don Graece, Latine voluptas? Praeterea sublata cognitione et scientia tollitur omnis ratio et vitae degendae et rerum gerendarum. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Hunc igitur finem illi tenuerunt, quodque ego pluribus verbis, illi brevius secundum naturam vivere, hoc iis bonorum videbatur extremum.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Theophrastum tamen adhibeamus ad pleraque, dum modo plus in virtute teneamus, quam ille tenuit, firmitatis et roboris. Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Color egregius, integra valitudo, summa gratia, vita denique conferta voluptatum omnium varietate. Semper enim ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur. Mihi enim satis est, ipsis non satis. Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Quodcumque in mentem incideret, et quodcumque tamquam occurreret. Quid enim tanto opus est instrumento in optimis artibus comparandis? Ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se esse fugiendam temperantiamque expetendam, non quia voluptates fugiat, sed quia maiores consequatur. Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum. Non igitur bene. Est autem officium, quod ita factum est, ut eius facti probabilis ratio reddi possit.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Dicuntur ista, Cato, magnifice, inquam, sed videsne verborum gloriam tibi cum Pyrrhone et cum Aristone, qui omnia exaequant, esse communem? Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Quibus rebus vita consentiens virtutibusque respondens recta et honesta et constans et naturae congruens existimari potest. Si sapiens, ne tum quidem miser, cum ab Oroete, praetore Darei, in crucem actus est. Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Positum est a nostris in iis esse rebus, quae secundum naturam essent, non dolere; Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Stulti autem malorum memoria torquentur, sapientes bona praeterita grata recordatione renovata delectant.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Non autem hoc: igitur ne illud quidem. Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere? Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur et saepius. Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est? De maximma autem re eodem modo, divina mente atque natura mundum universum et eius maxima partis administrari. Quid adiuvas? Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus irretitus vir teneretur; Quare istam quoque aggredere tractatam praesertim et ab aliis et a te ipso saepe, ut tibi deesse non possit oratio. Itaque ad tempus ad Pisonem omnes.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ut ad minora veniam, mathematici, poëtae, musici, medici denique ex hac tamquam omnium artificum officina profecti sunt. Itaque hoc frequenter dici solet a vobis, non intellegere nos, quam dicat Epicurus voluptatem. Quos quidem dies quem ad modum agatis et in quantam hominum facetorum urbanitatem incurratis, non diconihil opus est litibus-; Alterum significari idem, ut si diceretur, officia media omnia aut pleraque servantem vivere. Quia, cum a Zenone, inquam, hoc magnifice tamquam ex oraculo editur: Virtus ad beate vivendum se ipsa contenta est, et Quare? Bonum negas esse divitias, praeposìtum esse dicis?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi voluptates esse e corporis societate. Tertium autem omnibus aut maximis rebus iis, quae secundum naturam sint, fruentem vivere. Homines optimi non intellegunt totam rationem everti, si ita res se habeat.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Non autem hoc: igitur ne illud quidem. Sed ne, dum huic obsequor, vobis molestus sim. Quae autem natura suae primae institutionis oblita est? Sed isti ipsi, qui voluptate et dolore omnia metiuntur, nonne clamant sapienti plus semper adesse quod velit quam quod nolit? Illud mihi a te nimium festinanter dictum videtur, sapientis omnis esse semper beatos; Idem etiam dolorem saepe perpetiuntur, ne, si id non faciant, incidant in maiorem. Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nam illud quidem adduci vix possum, ut ea, quae senserit ille, tibi non vera videantur. Nam illud quidem adduci vix possum, ut ea, quae senserit ille, tibi non vera videantur. Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant. Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. Nam bonum ex quo appellatum sit, nescio, praepositum ex eo credo, quod praeponatur aliis. Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Qui igitur convenit ab alia voluptate dicere naturam proficisci, in alia summum bonum ponere? Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Haec igitur Epicuri non probo, inquam. Nam et complectitur verbis, quod vult, et dicit plane, quod intellegam; Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, quippe qui valitudinem, vires, divitias, gloriam, multa alia bona esse dicant, laudabilia non dicant. Hic quoque suus est de summoque bono dissentiens dici vere Peripateticus non potest. Idne consensisse de Calatino plurimas gentis arbitramur, primarium populi fuisse, quod praestantissimus fuisset in conficiendis voluptatibus? In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Nam de summo mox, ut dixi, videbimus et ad id explicandum disputationem omnem conferemus. At enim, qua in vita est aliquid mali, ea beata esse non potest. Progredientibus autem aetatibus sensim tardeve potius quasi nosmet ipsos cognoscimus. Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio. An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Velut ego nunc moveor. Quae quidem res efficit, ne necesse sit isdem de rebus semper quasi dictata decantare neque a commentariolis suis discedere.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Primum non saepe, deinde quae est ista relaxatio, cum et praeteriti doloris memoria recens est et futuri atque inpendentis torquet timor? Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Minime vero probatur huic disciplinae, de qua loquor, aut iustitiam aut amicitiam propter utilitates adscisci aut probari. Ergo instituto veterum, quo etiam Stoici utuntur, hinc capiamus exordium. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Si quae forte-possumus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. Satisne vobis videor pro meo iure in vestris auribus commentatus? Nam diligi et carum esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et voluptatem pleniorem efficit. Atque ut a corpore ordiar, videsne ut, si quae in membris prava aut debilitata aut inminuta sint, occultent homines? Hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, sicut facit re, neque tamen dividit verbis. Videmusne ut pueri ne verberibus quidem a contemplandis rebus perquirendisque deterreantur? Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. Tu autem inter haec tantam multitudinem hominum interiectam non vides nec laetantium nec dolentium? Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum. Quos qui tollunt et nihil posse percipi dicunt, ii remotis sensibus ne id ipsum quidem expedire possunt, quod disserunt. Ut pulsi recurrant?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Inde igitur, inquit, ordiendum est. Apud imperitos tum illa dicta sunt, aliquid etiam coronae datum; Facillimum id quidem est, inquam. Sine ea igitur iucunde negat posse se vivere? Nec tamen ullo modo summum pecudis bonum et hominis idem mihi videri potest. In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est. Nemo nostrum istius generis asotos iucunde putat vivere. Nam cui proposito sit conservatio sui, necesse est huic partes quoque sui caras suo genere laudabiles. -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nec enim, omnes avaritias si aeque avaritias esse dixerimus, sequetur ut etiam aequas esse dicamus. Nihilne te delectat umquam -video, quicum loquar-, te igitur, Torquate, ipsum per se nihil delectat? Non igitur potestis voluptate omnia dirigentes aut tueri aut retinere virtutem. Fatebuntur Stoici haec omnia dicta esse praeclare, neque eam causam Zenoni desciscendi fuisse. Et summatim quidem haec erant de corpore animoque dicenda, quibus quasi informatum est quid hominis natura postulet. Esse enim quam vellet iniquus iustus poterat inpune. Sed et illum, quem nominavi, et ceteros sophistas, ut e Platone intellegi potest, lusos videmus a Socrate. Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Cuius ad naturam apta ratio vera illa et summa lex a philosophis dicitur. Sic igitur in homine perfectio ista in eo potissimum, quod est optimum, id est in virtute, laudatur. Hanc in motu voluptatem -sic enim has suaves et quasi dulces voluptates appellat-interdum ita extenuat, ut M. Si qua in iis corrigere voluit, deteriora fecit. Equidem e Cn.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sapientem locupletat ipsa natura, cuius divitias Epicurus parabiles esse docuit. Nummus in Croesi divitiis obscuratur, pars est tamen divitiarum. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris? Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Hoc dixerit potius Ennius: Nimium boni est, cui nihil est mali. Nisi autem rerum natura perspecta erit, nullo modo poterimus sensuum iudicia defendere. Ille enim occurrentia nescio quae comminiscebatur; Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. Iam in altera philosophiae parte. Et hi quidem ita non sola virtute finem bonorum contineri putant, ut rebus tamen omnibus virtutem anteponant;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Alterum significari idem, ut si diceretur, officia media omnia aut pleraque servantem vivere. Quid igitur, inquit, eos responsuros putas? Non quaeritur autem quid naturae tuae consentaneum sit, sed quid disciplinae. Si enim ad populum me vocas, eum. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Istius modi autem res dicere ornate velle puerile est, plane autem et perspicue expedire posse docti et intellegentis viri. Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Naturales divitias dixit parabiles esse, quod parvo esset natura contenta. Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Itaque a sapientia praecipitur se ipsam, si usus sit, sapiens ut relinquat. Atque ut ceteri dicere existimantur melius quam facere, sic hi mihi videntur facere melius quam dicere. Si qua in iis corrigere voluit, deteriora fecit. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio. Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Quae adhuc, Cato, a te dicta sunt, eadem, inquam, dicere posses, si sequerere Pyrrhonem aut Aristonem. Quid, de quo nulla dissensio est? Terram, mihi crede, ea lanx et maria deprimet. Et si turpitudinem fugimus in statu et motu corporis, quid est cur pulchritudinem non sequamur? Nisi enim id faceret, cur Plato Aegyptum peragravit, ut a sacerdotibus barbaris numeros et caelestia acciperet?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sextilio Rufo, cum is rem ad amicos ita deferret, se esse heredem Q. Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; Tenuis Lucius Verginius unusque de multis sexagesimo anno post libertatem receptam virginem filiam sua manu occidit potius, quam ea Ap. Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem. Quid ergo attinet gloriose loqui, nisi constanter loquare? Qui-vere falsone, quaerere mittimus-dicitur oculis se privasse; Effluit igitur voluptas corporis et prima quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi. Mihi autem nihil tam perspicuum videtur, quam has sententias eorum philosophorum re inter se magis quam verbis dissidere;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Neminem videbis ita laudatum, ut artifex callidus comparandarum voluptatum diceretur. Quis animo aequo videt eum, quem inpure ac flagitiose putet vivere? Tum ille timide vel potius verecunde: Facio, inquit. Quicquid enim a sapientia proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus; De illis, cum volemus. His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quod si ita se habeat, non possit beatam praestare vitam sapientia. Ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest. His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti. Facit igitur Lucius noster prudenter, qui audire de summo bono potissimum velit; Id enim natura desiderat. Ergo in utroque exercebantur, eaque disciplina effecit tantam illorum utroque in genere dicendi copiam. Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Nam quibus rebus efficiuntur voluptates, eae non sunt in potestate sapientis. Idem etiam dolorem saepe perpetiuntur, ne, si id non faciant, incidant in maiorem. Ex eorum enim scriptis et institutis cum omnis doctrina liberalis, omnis historia. Erit enim instructus ad mortem contemnendam, ad exilium, ad ipsum etiam dolorem. Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Possumusne ergo in vita summum bonum dicere, cum id ne in cena quidem posse videamur? Hanc in motu voluptatem -sic enim has suaves et quasi dulces voluptates appellat-interdum ita extenuat, ut M. Sed quamvis comis in amicis tuendis fuerit, tamen, si haec vera sunt-nihil enim affirmo-, non satis acutus fuit. Quam ob rem tandem, inquit, non satisfacit? Nummus in Croesi divitiis obscuratur, pars est tamen divitiarum. Cuius quidem, quoniam Stoicus fuit, sententia condemnata mihi videtur esse inanitas ista verborum. At iam decimum annum in spelunca iacet. Quae cum praeponunt, ut sit aliqua rerum selectio, naturam videntur sequi; His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti. Nam cui proposito sit conservatio sui, necesse est huic partes quoque sui caras suo genere laudabiles. Suam denique cuique naturam esse ad vivendum ducem. Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Respondeat totidem verbis. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Praeclare enim Plato: Beatum, cui etiam in senectute contigerit, ut sapientiam verasque opiniones assequi possit. Scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria esse cariorem. Quod autem meum munus dicis non equidem recuso, sed te adiungo socium. Quod cum ita sit, perspicuum est omnis rectas res atque laudabilis eo referri, ut cum voluptate vivatur. An, partus ancillae sitne in fructu habendus, disseretur inter principes civitatis, P. Et nunc quidem quod eam tuetur, ut de vite potissimum loquar, est id extrinsecus; Cum autem venissemus in Academiae non sine causa nobilitata spatia, solitudo erat ea, quam volueramus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Et tamen ego a philosopho, si afferat eloquentiam, non asperner, si non habeat, non admodum flagitem. Tu autem negas fortem esse quemquam posse, qui dolorem malum putet. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur. Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. Ratio ista, quam defendis, praecepta, quae didicisti, quae probas, funditus evertunt amicitiam, quamvis eam Epicurus, ut facit, in caelum efferat laudibus. Ubi ut eam caperet aut quando? Solum praeterea formosum, solum liberum, solum civem, stultost; Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Effluit igitur voluptas corporis et prima quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi. Esse enim quam vellet iniquus iustus poterat inpune. Superiores tres erant, quae esse possent, quarum est una sola defensa, eaque vehementer.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sin ea non neglegemus neque tamen ad finem summi boni referemus, non multum ab Erilli levitate aberrabimus. Alterum significari idem, ut si diceretur, officia media omnia aut pleraque servantem vivere. Mihi vero, inquit, placet agi subtilius et, ut ipse dixisti, pressius. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Paupertas si malum est, mendicus beatus esse nemo potest, quamvis sit sapiens. Roges enim Aristonem, bonane ei videantur haec: vacuitas doloris, divitiae, valitudo; Idne consensisse de Calatino plurimas gentis arbitramur, primarium populi fuisse, quod praestantissimus fuisset in conficiendis voluptatibus? Nunc haec primum fortasse audientis servire debemus. Iam doloris medicamenta illa Epicurea tamquam de narthecio proment: Si gravis, brevis; Nam si dicent ab illis has res esse tractatas, ne ipsos quidem Graecos est cur tam multos legant, quam legendi sunt. Sed ego in hoc resisto; Neutrum vero, inquit ille.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Et hi quidem ita non sola virtute finem bonorum contineri putant, ut rebus tamen omnibus virtutem anteponant; Non semper, inquam; Quae est quaerendi ac disserendi, quae logikh dicitur, iste vester plane, ut mihi quidem videtur, inermis ac nudus est. Quibusnam praeteritis? Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Iam quae corporis sunt, ea nec auctoritatem cum animi partibus, comparandam et cognitionem habent faciliorem. Quid ergo? Solum praeterea formosum, solum liberum, solum civem, stultost; Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Et tamen ego a philosopho, si afferat eloquentiam, non asperner, si non habeat, non admodum flagitem. Num igitur utiliorem tibi hunc Triarium putas esse posse, quam si tua sint Puteolis granaria? Quando enim Socrates, qui parens philosophiae iure dici potest, quicquam tale fecit?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sin autem est in ea, quod quidam volunt, nihil impedit hanc nostram comprehensionem summi boni. Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Aliud est enim poëtarum more verba fundere, aliud ea, quae dicas, ratione et arte distinguere. Nam si amitti vita beata potest, beata esse non potest. Id enim volumus, id contendimus, ut officii fructus sit ipsum officium. Iam id ipsum absurdum, maximum malum neglegi. Ita prorsus, inquam; An obliviscimur, quantopere in audiendo in legendoque moveamur, cum pie, cum amice, cum magno animo aliquid factum cognoscimus?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Haec mihi videtur delicatior, ut ita dicam, molliorque ratio, quam virtutis vis gravitasque postulat. Quae enim adhuc protulisti, popularia sunt, ego autem a te elegantiora desidero. Collige omnia, quae soletis: Praesidium amicorum. Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Tu autem negas fortem esse quemquam posse, qui dolorem malum putet. Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? Quod maxime efficit Theophrasti de beata vita liber, in quo multum admodum fortunae datur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Minime vero, inquit ille, consentit. Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest. Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Quae rursus dum sibi evelli ex ordine nolunt, horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et moribus. Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam, sed non necesse est. Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt. Immo alio genere;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Est autem eius generis actio quoque quaedam, et quidem talis, ut ratio postulet agere aliquid et facere eorum. Hoc tu nunc in illo probas. Ergo instituto veterum, quo etiam Stoici utuntur, hinc capiamus exordium. Nam Pyrrho, Aristo, Erillus iam diu abiecti. Decius, princeps in ea familia consulatus, cum se devoverat et equo admisso in mediam aciem Latinorum irruebat, aliquid de voluptatibus suis cogitabat? Sed tamen intellego quid velit. Hoc enim constituto in philosophia constituta sunt omnia. Non potes ergo ista tueri, Torquate, mihi crede, si te ipse et tuas cogitationes et studia perspexeris; Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Id enim natura desiderat. An obliviscimur, quantopere in audiendo in legendoque moveamur, cum pie, cum amice, cum magno animo aliquid factum cognoscimus? Atqui, inquam, Cato, si istud optinueris, traducas me ad te totum licebit. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. In motu et in statu corporis nihil inest, quod animadvertendum esse ipsa natura iudicet?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quibus natura iure responderit non esse verum aliunde finem beate vivendi, a se principia rei gerendae peti; Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Non modo carum sibi quemque, verum etiam vehementer carum esse? Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit. Nihil acciderat ei, quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mari abiecerat. Nonne videmus quanta perturbatio rerum omnium consequatur, quanta confusio?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sunt autem, qui dicant foedus esse quoddam sapientium, ut ne minus amicos quam se ipsos diligant. Theophrastus mediocriterne delectat, cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos? Tum Quintus: Est plane, Piso, ut dicis, inquit. Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. An eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt? Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Etsi ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dicerentur. Ergo illi intellegunt quid Epicurus dicat, ego non intellego? At ego quem huic anteponam non audeo dicere; Aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint. Recte, inquit, intellegis. Itaque mihi non satis videmini considerare quod iter sit naturae quaeque progressio. Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem. Quae quidem sapientes sequuntur duce natura tamquam videntes; Nihil est enim, de quo aliter tu sentias atque ego, modo commutatis verbis ipsas res conferamus. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Qui haec didicerunt, quae ille contemnit, sic solent: Duo genera cupiditatum, naturales et inanes, naturalium duo, necessariae et non necessariae.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sin te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas? Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. At iam decimum annum in spelunca iacet. Age nunc isti doceant, vel tu potius quis enim ista melius? In contemplatione et cognitione posita rerum, quae quia deorum erat vitae simillima, sapiente visa est dignissima. Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. Sed venio ad inconstantiae crimen, ne saepius dicas me aberrare;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. Est enim tanti philosophi tamque nobilis audacter sua decreta defendere. Aliam vero vim voluptatis esse, aliam nihil dolendi, nisi valde pertinax fueris, concedas necesse est. Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit. Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. Quis enim potest istis, quae te, ut ais, delectant, brevibus et acutis auditis de sententia decedere? Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi voluptates esse e corporis societate. Si alia sentit, inquam, alia loquitur, numquam intellegam quid sentiat; An haec ab eo non dicuntur?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Immo sit sane nihil melius, inquam-nondum enim id quaero-, num propterea idem voluptas est, quod, ut ita dicam, indolentia? Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit; Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur; Ita fit illa conclusio non solum vera, sed ita perspicua, ut dialectici ne rationem quidem reddi putent oportere: si illud, hoc; Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt. In primo enim ortu inest teneritas ac mollitia quaedam, ut nec res videre optimas nec agere possint. Primum in nostrane potestate est, quid meminerimus? Hoc est vim afferre, Torquate, sensibus, extorquere ex animis cognitiones verborum, quibus inbuti sumus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Vide ne ista sint Manliana vestra aut maiora etiam, si imperes quod facere non possim. Tu autem negas fortem esse quemquam posse, qui dolorem malum putet. Paupertas si malum est, mendicus beatus esse nemo potest, quamvis sit sapiens. Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit; Quod cum ille dixisset et satis disputatum videretur, in oppidum ad Pomponium perreximus omnes. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Nunc vero a primo quidem mirabiliter occulta natura est nec perspici nec cognosci potest. In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? Potius inflammat, ut coercendi magis quam dedocendi esse videantur.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Mihi enim satis est, ipsis non satis. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Addebat etiam se in legem Voconiam iuratum contra eam facere non audere, nisi aliter amicis videretur. Quis istud possit, inquit, negare? Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Causa autem fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem. Ita fit cum gravior, tum etiam splendidior oratio. Non pugnem cum homine, cur tantum habeat in natura boni; Primum non saepe, deinde quae est ista relaxatio, cum et praeteriti doloris memoria recens est et futuri atque inpendentis torquet timor?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Nam quid possumus facere melius? Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur. Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Si quidem, inquit, tollerem, sed relinquo. Stulti autem malorum memoria torquentur, sapientes bona praeterita grata recordatione renovata delectant. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Atqui eorum nihil est eius generis, ut sit in fine atque extrerno bonorum. Critolaus imitari voluit antiquos, et quidem est gravitate proximus, et redundat oratio, ac tamen is quidem in patriis institutis manet. Stuprata per vim Lucretia a regis filio testata civis se ipsa interemit. Piso igitur hoc modo, vir optimus tuique, ut scis, amantissimus.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas. Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo. Videsne ut, quibus summa est in voluptate, perspicuum sit quid iis faciendum sit aut non faciendum? Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Videmus igitur ut conquiescere ne infantes quidem possint.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Potius inflammat, ut coercendi magis quam dedocendi esse videantur. Coniunctio autem cum honestate vel voluptatis vel non dolendi id ipsum honestum, quod amplecti vult, id efficit turpe. Atque his de rebus et splendida est eorum et illustris oratio. Non quam nostram quidem, inquit Pomponius iocans; Quid enim mihi potest esse optatius quam cum Catone, omnium virtutum auctore, de virtutibus disputare? Age nunc isti doceant, vel tu potius quis enim ista melius? Quod autem satis est, eo quicquid accessit, nimium est; Cum autem venissemus in Academiae non sine causa nobilitata spatia, solitudo erat ea, quam volueramus. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Quia voluptatem hanc esse sentiunt omnes, quam sensus accipiens movetur et iucunditate quadam perfunditur. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Quoniam, inquiunt, omne peccatum inbecillitatis et inconstantiae est, haec autem vitia in omnibus stultis aeque magna sunt, necesse est paria esse peccata.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Negat enim tenuissimo victu, id est contemptissimis escis et potionibus, minorem voluptatem percipi quam rebus exquisitissimis ad epulandum. Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi voluptates esse e corporis societate. Hoc unum Aristo tenuit: praeter vitia atque virtutes negavit rem esse ullam aut fugiendam aut expetendam. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit? Et quod est munus, quod opus sapientiae?\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit. Sed eum qui audiebant, quoad poterant, defendebant sententiam suam. Atqui perspicuum est hominem e corpore animoque constare, cum primae sint animi partes, secundae corporis. Non ergo Epicurus ineruditus, sed ii indocti, qui, quae pueros non didicisse turpe est, ea putant usque ad senectutem esse discenda. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Videmus in quodam volucrium genere non nulla indicia pietatis, cognitionem, memoriam, in multis etiam desideria videmus. Sin kakan malitiam dixisses, ad aliud nos unum certum vitium consuetudo Latina traduceret. Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus;\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar Sed dum efficere vultis beatum sapientem, cum maximas animo voluptates percipiat omnibusque partibus maiores quam corpore, quid occurrat non videtis. Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est. Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Tollit definitiones, nihil de dividendo ac partiendo docet, non quo modo efficiatur concludaturque ratio tradit, non qua via captiosa solvantur ambigua distinguantur ostendit; Quae cum essent dicta, finem fecimus et ambulandi et disputandi. Tum ille: Finem, inquit, interrogandi, si videtur, quod quidem ego a principio ita me malle dixeram hoc ipsum providens, dialecticas captiones. Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Peccata autem partim esse tolerabilia, partim nullo modo, propterea quod alia peccata plures, alia pauciores quasi numeros officii praeterirent. Quaero igitur, quo modo hae tantae commendationes a natura profectae subito a sapientia relictae sint.\the\everyendpar\@par} -\createpar{\the\everystartpar An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Te ipsum, dignissimum maioribus tuis, voluptasne induxit, ut adolescentulus eriperes P. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Quia, cum a Zenone, inquam, hoc magnifice tamquam ex oraculo editur: Virtus ad beate vivendum se ipsa contenta est, et Quare? Itaque a sapientia praecipitur se ipsam, si usus sit, sapiens ut relinquat. Quid est igitur, cur ita semper deum appellet Epicurus beatum et aeternum? Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Atque hoc dabitis, ut opinor, si modo sit aliquid esse beatum, id oportere totum poni in potestate sapientis. Verum hoc idem saepe faciamus. In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est.\the\everyendpar\@par} -\@message{created \number\c@parnumber\space paragraphs} -\newif\ifcomma -\def\lipsum #1 {\scan#1,;\end -\ifcomma\lipsumA #1 \else\lipsumB #1 \fi} -\def\scan#1,#2\end{\ifx;#2\commafalse\else\commatrue\fi} -\def\sspace{\space\space\space\space\space\space\space\space -\space\space\space\space\space} -\def\warnmsg#1#2{\@message{ERROR at line \the\inputlineno. The -#1 parameter of \string\lipsum\space is too big.| -\sspace You have inserted #2. The best possible value is \the\c@parnumber.| -\sspace No paragraph will be printed}} -\def\immediatestop{\errmessage{}} -\countdef\c@plipsumAone=255 -\countdef\c@plipsumAtwo=254 -\def\lipsumA #1,#2 {{% +\def\nopar{\let\@par\space} +\create@par{Quid enim necesse est, tamquam meretricem in matronarum coetum, sic +voluptatem in virtutum concilium adducere? Nunc dicam de voluptate, nihil +scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Iam quae +corporis sunt, ea nec auctoritatem cum animi partibus, comparandam et +cognitionem habent faciliorem. Si qua in iis corrigere voluit, deteriora fecit. +Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Neque +solum ea communia, verum etiam paria esse dixerunt. Non enim quaero quid verum, +sed quid cuique dicendum sit. Levatio igitur vitiorum magna fit in iis, qui +habent ad virtutem progressionis aliquantum. A primo, ut opinor, animantium +ortu petitur origo summi boni. Nam si quae sunt aliae, falsum est omnis animi +voluptates esse e corporis societate. Quod est, ut dixi, habere ea, quae +secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima. Praetereo multos, in +bis doctum hominem et suavem, Hieronymum, quem iam cur Peripateticum appellem +nescio.\@par} +\create@par{Qua ex cognitione facilior facta est investigatio rerum +occultissimarum. Conclusum est enim contra Cyrenaicos satis acute, nihil ad Epicurum. Quid, cum volumus nomina eorum, qui quid gesserint, nota nobis esse, parentes, patriam, multa praeterea minime necessaria? Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec. Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere? Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur; Minime vero probatur huic disciplinae, de qua loquor, aut iustitiam aut amicitiam propter utilitates adscisci aut probari. Ut ei, qui iucunde vixerit annos decem, si aeque vita iucunda menstrua addatur, quia momentum aliquod habeat ad iucundum accessio, bonum sit; Cupiditates non Epicuri divisione finiebat, sed sua satietate. Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur.\@par} +\create@par{Alia quaedam dicent, credo, magna antiquorum esse peccata, quae ille veri investigandi cupidus nullo modo ferre potuerit. Is hoc melior, quam Pyrrho, quod aliquod genus appetendi dedit, deterior quam ceteri, quod penitus a natura recessit. Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris? Cum praesertim illa perdiscere ludus esset. Quos nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est. Vide, ne magis, inquam, tuum fuerit, cum re idem tibi, quod mihi, videretur, non nova te rebus nomina inponere. Quorum sine causa fieri nihil putandum est. Verum esto: verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem, nec nos fortasse intellegimus. Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Quid enim me prohiberet Epicureum esse, si probarem, quae ille diceret? Non quam nostram quidem, inquit Pomponius iocans; Deinceps videndum est, quoniam satis apertum est sibi quemque natura esse carum, quae sit hominis natura.\@par} +\create@par{Nam memini etiam quae nolo, oblivisci non possum quae volo. Cum vero paulum processerunt, lusionibus vel laboriosis delectantur, ut ne verberibus quidem deterreri possint, eaque cupiditas agendi aliquid adolescit una cum aetatibus. Tu enim ista lenius, hic Stoicorum more nos vexat. Bonum incolumis acies: misera caecitas. Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit; Hoc dictum in una re latissime patet, ut in omnibus factis re, non teste moveamur. Itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant. Non elogia monimentorum id significant, velut hoc ad portam: Hunc unum plurimae consentiunt gentes populi primarium fuisse virum. Iam quae corporis sunt, ea nec auctoritatem cum animi partibus, comparandam et cognitionem habent faciliorem. Consequens enim est et post oritur, ut dixi. Quamquam tu hanc copiosiorem etiam soles dicere.\@par} +\create@par{Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Sed eum qui audiebant, quoad poterant, defendebant sententiam suam. Quid, si non sensus modo ei sit datus, verum etiam animus hominis? Stulti autem malorum memoria torquentur, sapientes bona praeterita grata recordatione renovata delectant. Non enim hilaritate nec lascivia nec risu aut ioco, comite levitatis, saepe etiam tristes firmitate et constantia sunt beati. Unum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit, finitas cupiditates habere. Cum audissem Antiochum, Brute, ut solebam, cum M. Nonne videmus quanta perturbatio rerum omnium consequatur, quanta confusio? Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse contraria. Cur igitur easdem res, inquam, Peripateticis dicentibus verbum nullum est, quod non intellegatur? Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere. Ut optime, secundum naturam affectum esse possit.\@par} +\create@par{At quanta conantur! Mundum hunc omnem oppidum esse nostrum! Incendi igitur eos, qui audiunt, vides. Quid, cum volumus nomina eorum, qui quid gesserint, nota nobis esse, parentes, patriam, multa praeterea minime necessaria? Fieri, inquam, Triari, nullo pacto potest, ut non dicas, quid non probes eius, a quo dissentias. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Illud dico, ea, quae dicat, praeclare inter se cohaerere. Aberat omnis dolor, qui si adesset, nec molliter ferret et tamen medicis plus quam philosophis uteretur. Quibus autem in rebus tanta obscuratio non fit, fieri tamen potest, ut id ipsum, quod interest, non sit magnum. Si quicquam extra virtutem habeatur in bonis. Nam illud quidem adduci vix possum, ut ea, quae senserit ille, tibi non vera videantur. Et nunc quidem quod eam tuetur, ut de vite potissimum loquar, est id extrinsecus; Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest.\@par} +\create@par{Non enim, si omnia non sequebatur, idcirco non erat ortus illinc. Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Quem ad modum quis ambulet, sedeat, qui ductus oris, qui vultus in quoque sit? Theophrasti igitur, inquit, tibi liber ille placet de beata vita? Quarum cum una sit, qua mores conformari putantur, differo eam partem, quae quasi stirps ets huius quaestionis. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Nam quod ait sensibus ipsis iudicari voluptatem bonum esse, dolorem malum, plus tribuit sensibus, quam nobis leges permittunt, cum privatarum litium iudices sumus. Nihil enim desiderabile concupiscunt, plusque in ipsa iniuria detrimenti est quam in iis rebus emolumenti, quae pariuntur iniuria. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Quaeque de virtutibus dicta sunt, quem ad modum eae semper voluptatibus inhaererent, eadem de amicitia dicenda sunt. Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior;\@par} +\create@par{Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Tu quidem reddes; Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset. Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Ita fit beatae vitae domina fortuna, quam Epicurus ait exiguam intervenire sapienti. Themistocles quidem, cum ei Simonides an quis alius artem memoriae polliceretur, Oblivionis, inquit, mallem. Qui si ea, quae dicit, ita sentiret, ut verba significant, quid inter eum et vel Pyrrhonem vel Aristonem interesset? Hunc ipsum Zenonis aiunt esse finem declarantem illud, quod a te dictum est, convenienter naturae vivere. Semper enim ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur. Fieri, inquam, Triari, nullo pacto potest, ut non dicas, quid non probes eius, a quo dissentias. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur. Si longus, levis dictata sunt.\@par} +\create@par{Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo. Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas. Et quidem saepe quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat; Tum ego: Non mehercule, inquam, soleo temere contra Stoicos, non quo illis admodum assentiar, sed pudore impedior; Idem etiam dolorem saepe perpetiuntur, ne, si id non faciant, incidant in maiorem. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus; Sed non alienum est, quo facilius vis verbi intellegatur, rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere. Quodsi Graeci leguntur a Graecis isdem de rebus alia ratione compositis, quid est, cur nostri a nostris non legantur? Quantum Aristoxeni ingenium consumptum videmus in musicis? Quis enim confidit semper sibi illud stabile et firmum permansurum, quod fragile et caducum sit? Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es?\@par} +\create@par{Est enim perspicuum nullam artem ipsam in se versari, sed esse aliud artem ipsam, aliud quod propositum sit arti. Nam cum Academicis incerta luctatio est, qui nihil affirmant et quasi desperata cognitione certi id sequi volunt, quodcumque veri simile videatur. Mihi enim erit isdem istis fortasse iam utendum. Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia; Sin kakan malitiam dixisses, ad aliud nos unum certum vitium consuetudo Latina traduceret. Nec lapathi suavitatem acupenseri Galloni Laelius anteponebat, sed suavitatem ipsam neglegebat; Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere. Age sane, inquam. Ita multo sanguine profuso in laetitia et in victoria est mortuus. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus?\@par} +\create@par{Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. In quibus doctissimi illi veteres inesse quiddam caeleste et divinum putaverunt. Quaesita enim virtus est, non quae relinqueret naturam, sed quae tueretur. Sin est etiam corpus, ista explanatio naturae nempe hoc effecerit, ut ea, quae ante explanationem tenebamus, relinquamus. Vives, inquit Aristo, magnifice atque praeclare, quod erit cumque visum ages, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis. Nihil est enim, de quo aliter tu sentias atque ego, modo commutatis verbis ipsas res conferamus. Negat esse eam, inquit, propter se expetendam. Esse enim quam vellet iniquus iustus poterat inpune. Ita similis erit ei finis boni, atque antea fuerat, neque idem tamen; Nec vero umquam summum bonum assequi quisquam posset, si omnia illa, quae sunt extra, quamquam expetenda, summo bono continerentur. Sin tantum modo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum. Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur;\@par} +\create@par{Sit ista in Graecorum levitate perversitas, qui maledictis insectantur eos, a quibus de veritate dissentiunt. Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Aut pertinacissimus fueris, si in eo perstiteris ad corpus ea, quae dixi, referri, aut deserueris totam Epicuri voluptatem, si negaveris. Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit? Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit. Si quae forte-possumus. Tantum dico, magis fuisse vestrum agere Epicuri diem natalem, quam illius testamento cavere ut ageretur. Ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant. Quid censes in Latino fore? Curium putes loqui, interdum ita laudat, ut quid praeterea sit bonum neget se posse ne suspicari quidem. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris? Hic nihil fuit, quod quaereremus.\@par} +\create@par{Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. Quamquam non negatis nos intellegere quid sit voluptas, sed quid ille dicat. Venit enim mihi Platonis in mentem, quem accepimus primum hic disputare solitum; Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior; Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides. Quaesita enim virtus est, non quae relinqueret naturam, sed quae tueretur. Quae iam oratio non a philosopho aliquo, sed a censore opprimenda est. Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? Illa enim, quae prosunt aut quae nocent, aut bona sunt aut mala, quae sint paria necesse est. Est autem situm in nobis ut et adversa quasi perpetua oblivione obruamus et secunda iucunde ac suaviter meminerimus. Ergo in utroque exercebantur, eaque disciplina effecit tantam illorum utroque in genere dicendi copiam. Cur igitur, cum de re conveniat, non malumus usitate loqui?\@par} +\create@par{Ne discipulum abducam, times. Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia iucunditatis vel plurimum afferat. Quid enim mihi potest esse optatius quam cum Catone, omnium virtutum auctore, de virtutibus disputare? At cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis. Ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se esse fugiendam temperantiamque expetendam, non quia voluptates fugiat, sed quia maiores consequatur. Propter nos enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt. Haec qui audierit, ut ridere non curet, discedet tamen nihilo firmior ad dolorem ferendum, quam venerat. Quae etsi mihi nullo modo probantur, tamen Democritum laudatum a ceteris ab hoc, qui eum unum secutus esset, nollem vituperatum. Nosti, credo, illud: Nemo pius est, qui pietatem-; Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere.\@par} +\create@par{Quid turpius quam sapientis vitam ex insipientium sermone pendere? Nescio quo modo praetervolavit oratio. Quis est enim, in quo sit cupiditas, quin recte cupidus dici possit? Respondebo me non quaerere, inquam, hoc tempore quid virtus efficere possit, sed quid constanter dicatur, quid ipsum a se dissentiat. Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Quorum sine causa fieri nihil putandum est. Semper enim ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur. Summum a vobis bonum voluptas dicitur. Sed emolumenta communia esse dicuntur, recte autem facta et peccata non habentur communia. De hominibus dici non necesse est. Si ad corpus pertinentibus, rationes tuas te video compensare cum istis doloribus, non memoriam corpore perceptarum voluptatum; Verum enim diceret, idque Socratem, qui voluptatem nullo loco numerat, audio dicentem, cibi condimentum esse famem, potionis sitim.\@par} +\create@par{Quae adhuc, Cato, a te dicta sunt, eadem, inquam, dicere posses, si sequerere Pyrrhonem aut Aristonem. At certe gravius. Nihil enim iam habes, quod ad corpus referas; Quis enim potest istis, quae te, ut ais, delectant, brevibus et acutis auditis de sententia decedere? Quis nostrum dixerit, quos non pudet ea, quae Stoici aspera dicunt, mala dicere, melius esse turpiter aliquid facere cum voluptate quam honeste cum dolore? Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere? Curium putes loqui, interdum ita laudat, ut quid praeterea sit bonum neget se posse ne suspicari quidem. Intellegi quidem, ut propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem, nos amemus; Utrum igitur tibi non placet, inquit, virtutisne tantam esse vim, ut ad beate vivendum se ipsa contenta sit? Ne tum quidem te respicies et cogitabis sibi quemque natum esse et suis voluptatibus? Confecta res esset. Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem;\@par} +\create@par{Quae diligentissime contra Aristonem dicuntur a Chryippo. Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Atqui perspicuum est hominem e corpore animoque constare, cum primae sint animi partes, secundae corporis. Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? Sed nimis multa. Quid ad utilitatem tantae pecuniae? Res tota, Torquate, non doctorum hominum, velle post mortem epulis celebrari memoriam sui nominis. Sed tamen omne, quod de re bona dilucide dicitur, mihi praeclare dici videtur. Quid enim me prohiberet Epicureum esse, si probarem, quae ille diceret? Itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant. Quod etsi ingeniis magnis praediti quidam dicendi copiam sine ratione consequuntur, ars tamen est dux certior quam natura. Vives, inquit Aristo, magnifice atque praeclare, quod erit cumque visum ages, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis.\@par} +\create@par{Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Apparet statim, quae sint officia, quae actiones. Hic ego: Etsi facit hic quidem, inquam, Piso, ut vides, ea, quae praecipis, tamen mihi grata hortatio tua est. His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. An dolor longissimus quisque miserrimus, voluptatem non optabiliorem diuturnitas facit? Id est enim, de quo quaerimus. Vives, inquit Aristo, magnifice atque praeclare, quod erit cumque visum ages, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis. Post enim Chrysippum eum non sane est disputatum. Dicam, inquam, et quidem discendi causa magis, quam quo te aut Epicurum reprehensum velim. At quanta conantur! Mundum hunc omnem oppidum esse nostrum! Incendi igitur eos, qui audiunt, vides. Non modo carum sibi quemque, verum etiam vehementer carum esse?\@par} +\create@par{Quae cum praeponunt, ut sit aliqua rerum selectio, naturam videntur sequi; Crassus fuit, qui tamen solebat uti suo bono, ut hodie est noster Pompeius, cui recte facienti gratia est habenda; Ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se esse fugiendam temperantiamque expetendam, non quia voluptates fugiat, sed quia maiores consequatur. Praeclare Laelius, et recte sofñw, illudque vere: O Publi, o gurges, Galloni! es homo miser, inquit. Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Non enim, si omnia non sequebatur, idcirco non erat ortus illinc. Sed ea mala virtuti magnitudine obruebantur. Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Si ad corpus pertinentibus, rationes tuas te video compensare cum istis doloribus, non memoriam corpore perceptarum voluptatum;\@par} +\create@par{Crasso, quem semel ait in vita risisse Lucilius, non contigit, ut ea re minus agelastoj ut ait idem, vocaretur. Is cum arderet podagrae doloribus visitassetque hominem Charmides Epicureus perfamiliaris et tristis exiret, Mane, quaeso, inquit, Charmide noster; Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. Quia dolori non voluptas contraria est, sed doloris privatio. Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Is enim, qui occultus et tectus dicitur, tantum abest ut se indicet, perficiet etiam ut dolere alterius improbe facto videatur. Perspicuum est enim, nisi aequitas, fides, iustitia proficiscantur a natura, et si omnia haec ad utilitatem referantur, virum bonum non posse reperiri; Crassus fuit, qui tamen solebat uti suo bono, ut hodie est noster Pompeius, cui recte facienti gratia est habenda;\@par} +\create@par{Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Quaesita enim virtus est, non quae relinqueret naturam, sed quae tueretur. Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis. Non enim, si malum est dolor, carere eo malo satis est ad bene vivendum. Sin autem est in ea, quod quidam volunt, nihil impedit hanc nostram comprehensionem summi boni. Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis. Non risu potius quam oratione eiciendum? Non igitur potestis voluptate omnia dirigentes aut tueri aut retinere virtutem. Hi curatione adhibita levantur in dies, valet alter plus cotidie, alter videt. Quae enim dici Latine posse non arbitrabar, ea dicta sunt a te verbis aptis nec minus plane quam dicuntur a Graecis. Quam si explicavisset, non tam haesitaret. Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit;\@par} +\create@par{Illa videamus, quae a te de amicitia dicta sunt. Illud quaero, quid ei, qui in voluptate summum bonum ponat, consentaneum sit dicere. Hos contra singulos dici est melius. Semper enim ita adsumit aliquid, ut ea, quae prima dederit, non deserat. Sin laboramus, quis est, qui alienae modum statuat industriae? Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata. Non ego tecum iam ita iocabor, ut isdem his de rebus, cum L. Sin autem ad animum, falsum est, quod negas animi ullum esse gaudium, quod non referatur ad corpus. Nam, ut saepe iam dixi, in infirma aetate inbecillaque mente vis naturae quasi per caliginem cernitur; Amicitiae vero locus ubi esse potest aut quis amicus esse cuiquam, quem non ipsum amet propter ipsum? Quod si ita se habeat, non possit beatam praestare vitam sapientia. An, si id probas, fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam affecti beati sint?\@par} +\create@par{Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur. Quae est quaerendi ac disserendi, quae logikh dicitur, iste vester plane, ut mihi quidem videtur, inermis ac nudus est. Quae cum essent dicta, finem fecimus et ambulandi et disputandi. Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt. Sed nonne merninisti licere mihi ista probare, quae sunt a te dicta? Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Hoc autem loco tantum explicemus haec honesta, quae dico, praeterquam quod nosmet ipsos diligamus, praeterea suapte natura per se esse expetenda. Quare attendo te studiose et, quaecumque rebus iis, de quibus hic sermo est, nomina inponis, memoriae mando; Ita fit cum gravior, tum etiam splendidior oratio. Eaedem enim utilitates poterunt eas labefactare atque pervertere.\@par} +\create@par{Nam haec ipsa mihi erunt in promptu, quae modo audivi, nec ante aggrediar, quam te ab istis, quos dicis, instructum videro. Sed non sunt in eo genere tantae commoditates corporis tamque productae temporibus tamque multae. Estne, quaeso, inquam, sitienti in bibendo voluptas? Quo modo autem philosophus loquitur? Primum in nostrane potestate est, quid meminerimus? Et quidem, Cato, hanc totam copiam iam Lucullo nostro notam esse oportebit; Etiam inchoatum, ut, si iuste depositum reddere in recte factis sit, in officiis ponatur depositum reddere; Frater et T. Octavio fuit, cum illam severitatem in eo filio adhibuit, quem in adoptionem D. Quae animi affectio suum cuique tribuens atque hanc, quam dico. Sed hoc summum bonum, quod tertia significatione intellegitur, eaque vita, quae ex summo bono degitur, quia coniuncta ei virtus est. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Sic igitur in homine perfectio ista in eo potissimum, quod est optimum, id est in virtute, laudatur.\@par} +\create@par{Ad eas enim res ab Epicuro praecepta dantur. Quid enim est a Chrysippo praetermissum in Stoicis? Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Videsne igitur Zenonem tuum cum Aristone verbis concinere, re dissidere, cum Aristotele et illis re consentire, verbis discrepare? Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur. Atqui, inquit, si Stoicis concedis ut virtus sola, si adsit vitam efficiat beatam, concedis etiam Peripateticis. Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Fatebuntur Stoici haec omnia dicta esse praeclare, neque eam causam Zenoni desciscendi fuisse. Atque ut a corpore ordiar, videsne ut, si quae in membris prava aut debilitata aut inminuta sint, occultent homines? Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Huius ego nunc auctoritatem sequens idem faciam.\@par} +\create@par{Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Illi enim inter se dissentiunt. Nam constitui virtus nullo modo potesti nisi ea, quae sunt prima naturae, ut ad summam pertinentia tenebit. Et hanc quidem primam exigam a te operam, ut audias me quae a te dicta sunt refellentem. Et quoniam haec deducuntur de corpore quid est cur non recte pulchritudo etiam ipsa propter se expetenda ducatur? Decius, princeps in ea familia consulatus, cum se devoverat et equo admisso in mediam aciem Latinorum irruebat, aliquid de voluptatibus suis cogitabat? Haec mihi videtur delicatior, ut ita dicam, molliorque ratio, quam virtutis vis gravitasque postulat. Iam id ipsum absurdum, maximum malum neglegi. Quis Aristidem non mortuum diligit? Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Quae cum dixissem, Habeo, inquit Torquatus, ad quos ista referam, et, quamquam aliquid ipse poteram, tamen invenire malo paratiores.\@par} +\create@par{Contemnit enim disserendi elegantiam, confuse loquitur. Quo studio cum satiari non possint, omnium ceterarum rerum obliti níhil abiectum, nihil humile cogitant; Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. Scripta sane et multa et polita, sed nescio quo pacto auctoritatem oratio non habet. Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim. Cur deinde Metrodori liberos commendas? At enim hic etiam dolore. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Hoc mihi cum tuo fratre convenit. Venit enim mihi Platonis in mentem, quem accepimus primum hic disputare solitum; Atque etiam valítudinem, vires, vacuitatem doloris non propter utilitatem solum, sed etiam ipsas propter se expetemus. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Stuprata per vim Lucretia a regis filio testata civis se ipsa interemit. Inscite autem medicinae et gubernationis ultimum cum ultimo sapientiae comparatur.\@par} +\create@par{Sed tempus est, si videtur, et recta quidem ad me. Quis enim potest istis, quae te, ut ais, delectant, brevibus et acutis auditis de sententia decedere? Stuprata per vim Lucretia a regis filio testata civis se ipsa interemit. Sed dum efficere vultis beatum sapientem, cum maximas animo voluptates percipiat omnibusque partibus maiores quam corpore, quid occurrat non videtis. Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum? Sed ille, ut dixi, vitiose. Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Sed est forma eius disciplinae, sicut fere ceterarum, triplex: una pars est naturae, disserendi altera, vivendi tertia. Quod autem in homine praestantissimum atque optimum est, id deseruit. Indicant pueri, in quibus ut in speculis natura cernitur. Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc? Non est igitur voluptas bonum. Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur.\@par} +\create@par{Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam, sed non necesse est. An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Quid, quod res alia tota est? Ergo in iis adolescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem, quos suis commodis inservituros et quicquid ipsis expediat facturos arbitrabimur? Itaque si aut requietem natura non quaereret aut eam posset alia quadam ratione consequi. Id quaeris, inquam, in quo, utrum respondero, verses te huc atque illuc necesse est. Nec vero intermittunt aut admirationem earum rerum, quae sunt ab antiquis repertae, aut investigationem novarum. Et summatim quidem haec erant de corpore animoque dicenda, quibus quasi informatum est quid hominis natura postulet. Hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, sicut facit re, neque tamen dividit verbis. Ergo id est convenienter naturae vivere, a natura discedere. Hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, sicut facit re, neque tamen dividit verbis.\@par} +\create@par{Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere. His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Ut ad minora veniam, mathematici, poëtae, musici, medici denique ex hac tamquam omnium artificum officina profecti sunt. Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Confecta res esset. Et quidem, Cato, hanc totam copiam iam Lucullo nostro notam esse oportebit; Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. Duo Reges: constructio interrete. Quid vero? Ex quo illud efficitur, qui bene cenent omnis libenter cenare, qui libenter, non continuo bene. Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis. Quae rursus dum sibi evelli ex ordine nolunt, horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et moribus.\@par} +\create@par{Teneamus enim illud necesse est, cum consequens aliquod falsum sit, illud, cuius id consequens sit, non posse esse verum. Cur deinde Metrodori liberos commendas? Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo. Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset. Sint modo partes vitae beatae. Ne tu, inquam, Cato, verbis illustribus et id, quod vis, declarantibus! itaque mihi videris Latine docere philosophiam et ei quasi civitatem dare. Partim cursu et peragratione laetantur, congregatione aliae coetum quodam modo civitatis imitantur; Placet igitur tibi, Cato, cum res sumpseris non concessas, ex illis efficere, quod velis? Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit. Ego autem tibi, Piso, assentior usu hoc venire, ut acrius aliquanto et attentius de claris viris locorum admonitu cogitemus. Huius ego nunc auctoritatem sequens idem faciam.\@par} +\create@par{Sed venio ad inconstantiae crimen, ne saepius dicas me aberrare; Qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis? Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius. At habetur! Et ego id scilicet nesciebam! Sed ut sit, etiamne post mortem coletur? Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt. Theophrastum tamen adhibeamus ad pleraque, dum modo plus in virtute teneamus, quam ille tenuit, firmitatis et roboris. Sed vobis voluptatum perceptarum recordatio vitam beatam facit, et quidem corpore perceptarum. Quod cum ille dixisset et satis disputatum videretur, in oppidum ad Pomponium perreximus omnes. Haec dicuntur fortasse ieiunius; Sed ne, dum huic obsequor, vobis molestus sim. Vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno? Quod cum ille dixisset et satis disputatum videretur, in oppidum ad Pomponium perreximus omnes.\@par} +\create@par{Negat enim tenuissimo victu, id est contemptissimis escis et potionibus, minorem voluptatem percipi quam rebus exquisitissimis ad epulandum. Hoc non est positum in nostra actione. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Nam neque virtute retinetur ille in vita, nec iis, qui sine virtute sunt, mors est oppetenda. Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus irretitus vir teneretur; An, si id probas, fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam affecti beati sint? Quod autem magnum dolorem brevem, longinquum levem esse dicitis, id non intellego quale sit. Ita cum ea volunt retinere, quae superiori sententiae conveniunt, in Aristonem incidunt; At enim, qua in vita est aliquid mali, ea beata esse non potest. Nam illud quidem adduci vix possum, ut ea, quae senserit ille, tibi non vera videantur. Confecta res esset.\@par} +\create@par{Gloriosa ostentatio in constituendo summo bono. Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. Idne consensisse de Calatino plurimas gentis arbitramur, primarium populi fuisse, quod praestantissimus fuisset in conficiendis voluptatibus? Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Restant Stoici, qui cum a Peripateticis et Academicis omnia transtulissent, nominibus aliis easdem res secuti sunt. Facit igitur Lucius noster prudenter, qui audire de summo bono potissimum velit; Nam haec ipsa mihi erunt in promptu, quae modo audivi, nec ante aggrediar, quam te ab istis, quos dicis, instructum videro. Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Sed videbimus. Itaque hoc frequenter dici solet a vobis, non intellegere nos, quam dicat Epicurus voluptatem. Si ista mala sunt, in quae potest incidere sapiens, sapientem esse non esse ad beate vivendum satis.\@par} +\create@par{Ita est quoddam commune officium sapientis et insipientis, ex quo efficitur versari in iis, quae media dicamus. Quodsi vultum tibi, si incessum fingeres, quo gravior viderere, non esses tui similis; Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. O magnam vim ingenii causamque iustam, cur nova existeret disciplina! Perge porro. Nam de summo mox, ut dixi, videbimus et ad id explicandum disputationem omnem conferemus. Polycratem Samium felicem appellabant. Immo vero, inquit, ad beatissime vivendum parum est, ad beate vero satis. Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Id enim volumus, id contendimus, ut officii fructus sit ipsum officium. Quod iam a me expectare noli. Itaque nostrum est-quod nostrum dico, artis est-ad ea principia, quae accepimus. Quod autem patrocinium aut quae ista causa est voluptatis, quae nec testes ullos e claris viris nec laudatores poterit adhibere? Igitur ne dolorem quidem.\@par} +\create@par{Beatus sibi videtur esse moriens. Quamquam ab iis philosophiam et omnes ingenuas disciplinas habemus; Cur igitur, inquam, res tam dissimiles eodem nomine appellas? Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Ex quo illud efficitur, qui bene cenent omnis libenter cenare, qui libenter, non continuo bene. Nam et ille apud Trabeam voluptatem animi nimiam laetitiam dicit eandem, quam ille Caecilianus, qui omnibus laetitiis laetum esse se narrat. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Sit ista in Graecorum levitate perversitas, qui maledictis insectantur eos, a quibus de veritate dissentiunt. Superiores tres erant, quae esse possent, quarum est una sola defensa, eaque vehementer. Ac ne plura complectar-sunt enim innumerabilia-, bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est.\@par} +\create@par{Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta. Perturbationes autem nulla naturae vi commoventur, omniaque ea sunt opiniones ac iudicia levitatis. Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. Sic igitur in homine perfectio ista in eo potissimum, quod est optimum, id est in virtute, laudatur. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, per se sit tantum inchoata. Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis; Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? Comprehensum, quod cognitum non habet?\@par} +\create@par{Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti. Isto modo ne improbos quidem, si essent boni viri. Quamquam haec quidem praeposita recte et reiecta dicere licebit. Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam. Ita enim se Athenis collocavit, ut sit paene unus ex Atticis, ut id etiam cognomen videatur habiturus. Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Ut alios omittam, hunc appello, quem ille unum secutus est. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant. Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit? Ut placet, inquit, etsi enim illud erat aptius, aequum cuique concedere.\@par} +\create@par{Ergo in gubernando nihil, in officio plurimum interest, quo in genere peccetur. Quem quidem vos, cum improbis poenam proponitis, inpetibilem facitis, cum sapientem semper boni plus habere vultis, tolerabilem. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Fortasse id optimum, sed ubi illud: Plus semper voluptatis? Quia voluptatem hanc esse sentiunt omnes, quam sensus accipiens movetur et iucunditate quadam perfunditur. Atque etiam valítudinem, vires, vacuitatem doloris non propter utilitatem solum, sed etiam ipsas propter se expetemus. Nam nisi hoc optineatur, id solum bonum esse, quod honestum sit, nullo modo probari possit beatam vitam virtute effici. Non risu potius quam oratione eiciendum? Itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant. Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; Cum id quoque, ut cupiebat, audivisset, evelli iussit eam, qua erat transfixus, hastam. An est aliquid, quod te sua sponte delectet?\@par} +\create@par{Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere. Optime, inquam. Quamquam tu hanc copiosiorem etiam soles dicere. Nam si beatus umquam fuisset, beatam vitam usque ad illum a Cyro extructum rogum pertulisset. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit? Conclusum est enim contra Cyrenaicos satis acute, nihil ad Epicurum. Sit ista in Graecorum levitate perversitas, qui maledictis insectantur eos, a quibus de veritate dissentiunt. Sed ita falsa sunt ea, quae consequuntur, ut illa, e quibus haec nata sunt, vera esse non possint. -, sed ut hoc iudicaremus, non esse in iis partem maximam positam beate aut secus vivendi. Quid est igitur, cur ita semper deum appellet Epicurus beatum et aeternum? Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt.\@par} +\create@par{Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Sed ita falsa sunt ea, quae consequuntur, ut illa, e quibus haec nata sunt, vera esse non possint. Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. Si verbum sequimur, primum longius verbum praepositum quam bonum. Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Nummus in Croesi divitiis obscuratur, pars est tamen divitiarum. Nos paucis ad haec additis finem faciamus aliquando; Quocumque enim modo summum bonum sic exponitur, ut id vacet honestate, nec officia nec virtutes in ea ratione nec amicitiae constare possunt. Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Ipse negat, ut ante dixi, luxuriosorum vitam reprehendendam, nisi plane fatui sint, id est nisi aut cupiant aut metuant. Duae sunt enim res quoque, ne tu verba solum putes.\@par} +\create@par{Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset. Quid est enim aliud esse versutum? Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. Et quod est munus, quod opus sapientiae? Illud quaero, quid ei, qui in voluptate summum bonum ponat, consentaneum sit dicere. Quod mihi quidem visus est, cum sciret, velle tamen confitentem audire Torquatum. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Stuprata per vim Lucretia a regis filio testata civis se ipsa interemit. Mihi quidem Homerus huius modi quiddam vidisse videatur in iis, quae de Sirenum cantibus finxerit. Mene ergo et Triarium dignos existimas, apud quos turpiter loquare? Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Summum a vobis bonum voluptas dicitur. Qualem igitur hominem natura inchoavit?\@par} +\create@par{Iam autem Callipho aut Diodorus quo modo poterunt tibi istud concedere, qui ad honestatem aliud adiungant, quod ex eodem genere non sit? Cuius etiam illi hortuli propinqui non memoriam solum mihi afferunt, sed ipsum videntur in conspectu meo ponere. Nihilne te delectat umquam -video, quicum loquar-, te igitur, Torquate, ipsum per se nihil delectat? Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Quid enim possumus hoc agere divinius? Immo istud quidem, inquam, quo loco quidque, nisi iniquum postulo, arbitratu meo. Itaque et vivere vitem et mori dicimus arboremque et novellan et vetulam et vigere et senescere. Praetereo multos, in bis doctum hominem et suavem, Hieronymum, quem iam cur Peripateticum appellem nescio. Potius inflammat, ut coercendi magis quam dedocendi esse videantur. Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo.\@par} +\create@par{Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia iucunditatis vel plurimum afferat. Quam ob rem tandem, inquit, non satisfacit? Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest. At quanta conantur! Mundum hunc omnem oppidum esse nostrum! Incendi igitur eos, qui audiunt, vides. Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset. Quod maxime efficit Theophrasti de beata vita liber, in quo multum admodum fortunae datur. Immo istud quidem, inquam, quo loco quidque, nisi iniquum postulo, arbitratu meo. Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Rapior illuc, revocat autem Antiochus, nec est praeterea, quem audiamus. At vero illa, quae Peripatetici, quae Stoici dicunt, semper tibi in ore sunt in iudiciis, in senatu.\@par} +\create@par{Qui igitur convenit ab alia voluptate dicere naturam proficisci, in alia summum bonum ponere? Experiamur igitur, inquit, etsi habet haec Stoicorum ratio difficilius quiddam et obscurius. Cuius quidem, quoniam Stoicus fuit, sententia condemnata mihi videtur esse inanitas ista verborum. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Quem ad modum quis ambulet, sedeat, qui ductus oris, qui vultus in quoque sit? Quid enim me prohiberet Epicureum esse, si probarem, quae ille diceret? Dulce amarum, leve asperum, prope longe, stare movere, quadratum rotundum. Collatio igitur ista te nihil iuvat. Cuius tanta tormenta sunt, ut in iis beata vita, si modo dolor summum malum est, esse non possit. Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Sed tamen intellego quid velit. Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas. Ita multo sanguine profuso in laetitia et in victoria est mortuus. Illi enim inter se dissentiunt.\@par} +\create@par{Aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint. Quod autem principium officii quaerunt, melius quam Pyrrho; An, partus ancillae sitne in fructu habendus, disseretur inter principes civitatis, P. Nec lapathi suavitatem acupenseri Galloni Laelius anteponebat, sed suavitatem ipsam neglegebat; Quamquam scripsit artem rhetoricam Cleanthes, Chrysippus etiam, sed sic, ut, si quis obmutescere concupierit, nihil aliud legere debeat. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. O magnam vim ingenii causamque iustam, cur nova existeret disciplina! Perge porro. Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc? Est tamen ea secundum naturam multoque nos ad se expetendam magis hortatur quam superiora omnia. Placet igitur tibi, Cato, cum res sumpseris non concessas, ex illis efficere, quod velis? At enim, qua in vita est aliquid mali, ea beata esse non potest.\@par} +\create@par{Erit enim mecum, si tecum erit. Theophrastus mediocriterne delectat, cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos? Eorum enim est haec querela, qui sibi cari sunt seseque diligunt. An eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt? Quia nec honesto quic quam honestius nec turpi turpius. An dolor longissimus quisque miserrimus, voluptatem non optabiliorem diuturnitas facit? Semper enim ita adsumit aliquid, ut ea, quae prima dederit, non deserat. Possumusne ergo in vita summum bonum dicere, cum id ne in cena quidem posse videamur? Idque testamento cavebit is, qui nobis quasi oraculum ediderit nihil post mortem ad nos pertinere? Praeclare Laelius, et recte sofñw, illudque vere: O Publi, o gurges, Galloni! es homo miser, inquit. Sin kakan malitiam dixisses, ad aliud nos unum certum vitium consuetudo Latina traduceret. Nam aliquando posse recte fieri dicunt nulla expectata nec quaesita voluptate.\@par} +\create@par{Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas. Ac ne plura complectar-sunt enim innumerabilia-, bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est. Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum? Paulum, cum regem Persem captum adduceret, eodem flumine invectio? Mihi, inquam, qui te id ipsum rogavi? Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Sedulo, inquam, faciam. Erillus autem ad scientiam omnia revocans unum quoddam bonum vidit, sed nec optimum nec quo vita gubernari possit. Id quaeris, inquam, in quo, utrum respondero, verses te huc atque illuc necesse est. Si quicquam extra virtutem habeatur in bonis. Sit, inquam, tam facilis, quam vultis, comparatio voluptatis, quid de dolore dicemus? Vide ne ista sint Manliana vestra aut maiora etiam, si imperes quod facere non possim.\@par} +\create@par{Tollit definitiones, nihil de dividendo ac partiendo docet, non quo modo efficiatur concludaturque ratio tradit, non qua via captiosa solvantur ambigua distinguantur ostendit; Sed quod proximum fuit non vidit. Huius ego nunc auctoritatem sequens idem faciam. Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur et saepius. De malis autem et bonis ab iis animalibus, quae nondum depravata sint, ait optime iudicari. Comprehensum, quod cognitum non habet? Ita finis bonorum existit secundum naturam vivere sic affectum, ut optime is affici possit ad naturamque accommodatissime. Quia nec honesto quic quam honestius nec turpi turpius. Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. Itaque hoc frequenter dici solet a vobis, non intellegere nos, quam dicat Epicurus voluptatem.\@par} +\create@par{Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo. Etenim nec iustitia nec amicitia esse omnino poterunt, nisi ipsae per se expetuntur. Id enim volumus, id contendimus, ut officii fructus sit ipsum officium. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius. De malis autem et bonis ab iis animalibus, quae nondum depravata sint, ait optime iudicari. Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest. Quod cum ita sit, perspicuum est omnis rectas res atque laudabilis eo referri, ut cum voluptate vivatur. Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. Intellegi quidem, ut propter aliam quampiam rem, verbi gratia propter voluptatem, nos amemus;\@par} +\create@par{Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Non dolere, inquam, istud quam vim habeat postea videro; Cuius similitudine perspecta in formarum specie ac dignitate transitum est ad honestatem dictorum atque factorum. Vos autem cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere. Hunc vos beatum; Ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest. Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn. Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo. Non enim, si omnia non sequebatur, idcirco non erat ortus illinc. Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. Itaque his sapiens semper vacabit. Cum autem in quo sapienter dicimus, id a primo rectissime dicitur. Itaque haec cum illis est dissensio, cum Peripateticis nulla sane.\@par} +\create@par{Quid enim me prohiberet Epicureum esse, si probarem, quae ille diceret? Huius ego nunc auctoritatem sequens idem faciam. Aliam vero vim voluptatis esse, aliam nihil dolendi, nisi valde pertinax fueris, concedas necesse est. Id quaeris, inquam, in quo, utrum respondero, verses te huc atque illuc necesse est. Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum. Fadio Gallo, cuius in testamento scriptum esset se ab eo rogatum ut omnis hereditas ad filiam perveniret. Vide igitur ne non debeas verbis nostris uti, sententiis tuis. Peccata autem partim esse tolerabilia, partim nullo modo, propterea quod alia peccata plures, alia pauciores quasi numeros officii praeterirent. O magnam vim ingenii causamque iustam, cur nova existeret disciplina! Perge porro. Legimus tamen Diogenem, Antipatrum, Mnesarchum, Panaetium, multos alios in primisque familiarem nostrum Posidonium. Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum;\@par} +\create@par{Te ipsum, dignissimum maioribus tuis, voluptasne induxit, ut adolescentulus eriperes P. Callipho ad virtutem nihil adiunxit nisi voluptatem, Diodorus vacuitatem doloris. Nemo igitur esse beatus potest. Quod mihi quidem visus est, cum sciret, velle tamen confitentem audire Torquatum. Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Satisne igitur videor vim verborum tenere, an sum etiam nunc vel Graece loqui vel Latine docendus? Sed tamen omne, quod de re bona dilucide dicitur, mihi praeclare dici videtur. Deinde concludebas summum malum esse dolorem, summum bonum voluptatem! Lucius Thorius Balbus fuit, Lanuvinus, quem meminisse tu non potes. Quid me istud rogas? Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam.\@par} +\create@par{Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Satisne ergo pudori consulat, si quis sine teste libidini pareat? Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. Quod si ita sit, cur opera philosophiae sit danda nescio. Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est. Quia nec honesto quic quam honestius nec turpi turpius. Quid interest, nisi quod ego res notas notis verbis appello, illi nomina nova quaerunt, quibus idem dicant? Indicant pueri, in quibus ut in speculis natura cernitur. Nullum inveniri verbum potest quod magis idem declaret Latine, quod Graece, quam declarat voluptas. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt.\@par} +\create@par{Cuius etiam illi hortuli propinqui non memoriam solum mihi afferunt, sed ipsum videntur in conspectu meo ponere. Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat? At Zeno eum non beatum modo, sed etiam divitem dicere ausus est. Quid iudicant sensus? Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Nemo enim est, qui aliter dixerit quin omnium naturarum simile esset id, ad quod omnia referrentur, quod est ultimum rerum appetendarum. Quos nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere? Atque etiam ad iustitiam colendam, ad tuendas amicitias et reliquas caritates quid natura valeat haec una cognitio potest tradere. De hominibus dici non necesse est. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis.\@par} +\create@par{In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est. Et quae per vim oblatum stuprum volontaria morte lueret inventa est et qui interficeret filiam, ne stupraretur. Bonum incolumis acies: misera caecitas. Ex quo intellegitur officium medium quiddam esse, quod neque in bonis ponatur neque in contrariis. Amicitiam autem adhibendam esse censent, quia sit ex eo genere, quae prosunt. Cum enim summum bonum in voluptate ponat, negat infinito tempore aetatis voluptatem fieri maiorem quam finito atque modico. Ita multo sanguine profuso in laetitia et in victoria est mortuus. Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest. Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo. Nosti, credo, illud: Nemo pius est, qui pietatem-; Tamen aberramus a proposito, et, ne longius, prorsus, inquam, Piso, si ista mala sunt, placet. Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas.\@par} +\create@par{Ne vitationem quidem doloris ipsam per se quisquam in rebus expetendis putavit, nisi etiam evitare posset. Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc? Quin etiam ferae, inquit Pacuvius, quíbus abest, ad praécavendum intéllegendi astútia, iniecto terrore mortis horrescunt. Nonne videmus quanta perturbatio rerum omnium consequatur, quanta confusio? Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset. Qualis ista philosophia est, quae non interitum afferat pravitatis, sed sit contenta mediocritate vitiorum? Ego, quam ille praeponendam et magis eligendam, beatiorem hanc appello nec ullo minimo momento plus ei vitae tribuo quam Stoici. Virtutis, magnitudinis animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari solet. Praeterea sublata cognitione et scientia tollitur omnis ratio et vitae degendae et rerum gerendarum. Res enim se praeclare habebat, et quidem in utraque parte.\@par} +\create@par{Potius ergo illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore, frangi, succumbere. Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Quod, inquit, quamquam voluptatibus quibusdam est saepe iucundius, tamen expetitur propter voluptatem. Aut haec tibi, Torquate, sunt vituperanda aut patrocinium voluptatis repudiandum. Ampulla enim sit necne sit, quis non iure optimo irrideatur, si laboret? In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Fortasse id optimum, sed ubi illud: Plus semper voluptatis? Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Sed eum qui audiebant, quoad poterant, defendebant sententiam suam. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt. Stuprata per vim Lucretia a regis filio testata civis se ipsa interemit. An tu me de L.\@par} +\create@par{Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. An eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt? Cum id quoque, ut cupiebat, audivisset, evelli iussit eam, qua erat transfixus, hastam. Aut unde est hoc contritum vetustate proverbium: quicum in tenebris? Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Ad corpus diceres pertinere-, sed ea, quae dixi, ad corpusne refers? Aut unde est hoc contritum vetustate proverbium: quicum in tenebris? Nec vero intermittunt aut admirationem earum rerum, quae sunt ab antiquis repertae, aut investigationem novarum. Sed isti ipsi, qui voluptate et dolore omnia metiuntur, nonne clamant sapienti plus semper adesse quod velit quam quod nolit? Quibus natura iure responderit non esse verum aliunde finem beate vivendi, a se principia rei gerendae peti; An dubium est, quin virtus ita maximam partem optineat in rebus humanis, ut reliquas obruat?\@par} +\create@par{Hi curatione adhibita levantur in dies, valet alter plus cotidie, alter videt. Quid ei reliquisti, nisi te, quoquo modo loqueretur, intellegere, quid diceret? Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Ut pompa, ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et sitim perferant? Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit. Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. Nec lapathi suavitatem acupenseri Galloni Laelius anteponebat, sed suavitatem ipsam neglegebat; Si ista mala sunt, in quae potest incidere sapiens, sapientem esse non esse ad beate vivendum satis. Luxuriam non reprehendit, modo sit vacua infinita cupiditate et timore. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere?\@par} +\create@par{Quae sunt igitur communia vobis cum antiquis, iis sic utamur quasi concessis; Ad eas enim res ab Epicuro praecepta dantur. Refert tamen, quo modo. Non enim, si omnia non sequebatur, idcirco non erat ortus illinc. Est enim tanti philosophi tamque nobilis audacter sua decreta defendere. Quamquam ex omnibus philosophis Stoici plurima novaverunt, Zenoque, eorum princeps, non tam rerum inventor fuit quam verborum novorum. Nam, ut saepe iam dixi, in infirma aetate inbecillaque mente vis naturae quasi per caliginem cernitur; Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Dici enim nihil potest verius. Quam si explicavisset, non tam haesitaret. Quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus; Scis enim me quodam tempore Metapontum venisse tecum neque ad hospitem ante devertisse, quam Pythagorae ipsum illum locum, ubi vitam ediderat, sedemque viderim. Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum?\@par} +\create@par{Aliam vero vim voluptatis esse, aliam nihil dolendi, nisi valde pertinax fueris, concedas necesse est. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Quare hoc videndum est, possitne nobis hoc ratio philosophorum dare. Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Tum ego: Non mehercule, inquam, soleo temere contra Stoicos, non quo illis admodum assentiar, sed pudore impedior; Sed venio ad inconstantiae crimen, ne saepius dicas me aberrare; Quam tu ponis in verbis, ego positam in re putabam. Immo istud quidem, inquam, quo loco quidque, nisi iniquum postulo, arbitratu meo. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Quod cum dixissent, ille contra.\@par} +\create@par{Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. Experiamur igitur, inquit, etsi habet haec Stoicorum ratio difficilius quiddam et obscurius. Ergo instituto veterum, quo etiam Stoici utuntur, hinc capiamus exordium. Quippe, inquieta cum tam docuerim gradus istam rem non habere quam virtutem, in qua sit ipsum etíam beatum. Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Etsi ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dicerentur. Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur et saepius. Sin autem eos non probabat, quid attinuit cum iis, quibuscum re concinebat, verbis discrepare? Quae sunt igitur communia vobis cum antiquis, iis sic utamur quasi concessis; Qui non moveatur et offensione turpitudinis et comprobatione honestatis? Cuius similitudine perspecta in formarum specie ac dignitate transitum est ad honestatem dictorum atque factorum. Si enim non fuit eorum iudicii, nihilo magis hoc non addito illud est iudicatum-.\@par} +\create@par{Varietates autem iniurasque fortunae facile veteres philosophorum praeceptis instituta vita superabat. Prave, nequiter, turpiter cenabat; Et tamen tantis vectigalibus ad liberalitatem utens etiam sine hac Pyladea amicitia multorum te benivolentia praeclare tuebere et munies. Restat locus huic disputationi vel maxime necessarius de amicitia, quam, si voluptas summum sit bonum, affirmatis nullam omnino fore. Illa videamus, quae a te de amicitia dicta sunt. Sed eum qui audiebant, quoad poterant, defendebant sententiam suam. Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem. Mihi quidem Homerus huius modi quiddam vidisse videatur in iis, quae de Sirenum cantibus finxerit. Sed memento te, quae nos sentiamus, omnia probare, nisi quod verbis aliter utamur, mihi autem vestrorum nihil probari. Animi enim quoque dolores percipiet omnibus partibus maiores quam corporis. Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Hoc non est positum in nostra actione.\@par} +\create@par{Aliud est enim poëtarum more verba fundere, aliud ea, quae dicas, ratione et arte distinguere. Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit; Hi curatione adhibita levantur in dies, valet alter plus cotidie, alter videt. Idem fecisset Epicurus, si sententiam hanc, quae nunc Hieronymi est, coniunxisset cum Aristippi vetere sententia. Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Piso igitur hoc modo, vir optimus tuique, ut scis, amantissimus. Hoc autem tempore, etsi multa in omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia summorum virorum, tamen ego illa moveor exhedra. Ubi ut eam caperet aut quando? Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Et ego: Piso, inquam, si est quisquam, qui acute in causis videre soleat quae res agatur. Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo.\@par} +\create@par{Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Quos quidem dies quem ad modum agatis et in quantam hominum facetorum urbanitatem incurratis, non diconihil opus est litibus-; Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Quod quidem iam fit etiam in Academia. Sed existimo te, sicut nostrum Triarium, minus ab eo delectari, quod ista Platonis, Aristoteli, Theophrasti orationis ornamenta neglexerit. Quid turpius quam sapientis vitam ex insipientium sermone pendere? Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Mihi autem nihil tam perspicuum videtur, quam has sententias eorum philosophorum re inter se magis quam verbis dissidere; An vero, inquit, quisquam potest probare, quod perceptfum, quod.\@par} +\create@par{Quid enim mihi potest esse optatius quam cum Catone, omnium virtutum auctore, de virtutibus disputare? Nec vero sum nescius esse utilitatem in historia, non modo voluptatem. Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum? Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Non igitur de improbo, sed de callido improbo quaerimus, qualis Q. Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Sunt etiam turpitudines plurimae, quae, nisi honestas natura plurimum valeat, cur non cadant in sapientem non est facile defendere. Graecis hoc modicum est: Leonidas, Epaminondas, tres aliqui aut quattuor; Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Tu autem inter haec tantam multitudinem hominum interiectam non vides nec laetantium nec dolentium? Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant.\@par} +\create@par{Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia; Non potes ergo ista tueri, Torquate, mihi crede, si te ipse et tuas cogitationes et studia perspexeris; Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. Cum autem in quo sapienter dicimus, id a primo rectissime dicitur. Tertium autem omnibus aut maximis rebus iis, quae secundum naturam sint, fruentem vivere. Ita fit ut, quanta differentia est in principiis naturalibus, tanta sit in finibus bonorum malorumque dissimilitudo. -delector enim, quamquam te non possum, ut ais, corrumpere, delector, inquam, et familia vestra et nomine. Somnum denique nobis, nisi requietem corporibus et is medicinam quandam laboris afferret, contra naturam putaremus datum; Tum mihi Piso: Quid ergo? Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem vellentne de ea re quaeri. At enim hic etiam dolore. Sed quamvis comis in amicis tuendis fuerit, tamen, si haec vera sunt-nihil enim affirmo-, non satis acutus fuit.\@par} +\create@par{Reliqui sibi constiterunt, ut extrema cum initiis convenirent, ut Aristippo voluptas, Hieronymo doloris vacuitas, Carneadi frui principiis naturalibus esset extremum. Itaque mihi non satis videmini considerare quod iter sit naturae quaeque progressio. Sed audiamus ipsum: Compensabatur, inquit, tamen cum his omnibus animi laetitia, quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum. Res tota, Torquate, non doctorum hominum, velle post mortem epulis celebrari memoriam sui nominis. Non ego tecum iam ita iocabor, ut isdem his de rebus, cum L. Quod autem principium officii quaerunt, melius quam Pyrrho; Itaque vides, quo modo loquantur, nova verba fingunt, deserunt usitata. Te ipsum, dignissimum maioribus tuis, voluptasne induxit, ut adolescentulus eriperes P. Itaque vides, quo modo loquantur, nova verba fingunt, deserunt usitata. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Hos contra singulos dici est melius. Igitur neque stultorum quisquam beatus neque sapientium non beatus.\@par} +\create@par{Comprehensum, quod cognitum non habet? Nec vero audiendus Hieronymus, cui summum bonum est idem, quod vos interdum vel potius nimium saepe dicitis, nihil dolere. Nam Metrodorum non puto ipsum professum, sed, cum appellaretur ab Epicuro, repudiare tantum beneficium noluisse; Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Pungunt quasi aculeis interrogatiunculis angustis, quibus etiam qui assentiuntur nihil commutantur animo et idem abeunt, qui venerant. Voluptatem cum summum bonum diceret, primum in eo ipso parum vidit, deinde hoc quoque alienum; Hoc positum in Phaedro a Platone probavit Epicurus sensitque in omni disputatione id fieri oportere. Aliam vero vim voluptatis esse, aliam nihil dolendi, nisi valde pertinax fueris, concedas necesse est. Videsne quam sit magna dissensio? Sin te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas? Facillimum id quidem est, inquam. Quonam, inquit, modo?\@par} +\create@par{Scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria esse cariorem. An est aliquid per se ipsum flagitiosum, etiamsi nulla comitetur infamia? Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Themistocles quidem, cum ei Simonides an quis alius artem memoriae polliceretur, Oblivionis, inquit, mallem. Is cum arderet podagrae doloribus visitassetque hominem Charmides Epicureus perfamiliaris et tristis exiret, Mane, quaeso, inquit, Charmide noster; Itaque mihi non satis videmini considerare quod iter sit naturae quaeque progressio. Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo. Ergo et avarus erit, sed finite, et adulter, verum habebit modum, et luxuriosus eodem modo. Diodorus, eius auditor, adiungit ad honestatem vacuitatem doloris. Atque haec coniunctio confusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata.\@par} +\create@par{Praeclare Laelius, et recte sofñw, illudque vere: O Publi, o gurges, Galloni! es homo miser, inquit. Theophrasti igitur, inquit, tibi liber ille placet de beata vita? Nihilne te delectat umquam -video, quicum loquar-, te igitur, Torquate, ipsum per se nihil delectat? Huic mori optimum esse propter desperationem sapientiae, illi propter spem vivere. Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Quicquid enim a sapientia proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus; Propter nos enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus. Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam in aqua ponitis. Quis tibi ergo istud dabit praeter Pyrrhonem, Aristonem eorumve similes, quos tu non probas? Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Neminem videbis ita laudatum, ut artifex callidus comparandarum voluptatum diceretur.\@par} +\create@par{Iis igitur est difficilius satis facere, qui se Latina scripta dicunt contemnere. Quod quidem iam fit etiam in Academia. Sed tamen est aliquid, quod nobis non liceat, liceat illis. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Cur ipse Pythagoras et Aegyptum lustravit et Persarum magos adiit? Te autem hortamur omnes, currentem quidem, ut spero, ut eos, quos novisse vis, imitari etiam velis. In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Esse enim, nisi eris, non potes. Nam de summo mox, ut dixi, videbimus et ad id explicandum disputationem omnem conferemus. Non quaeritur autem quid naturae tuae consentaneum sit, sed quid disciplinae. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Diodorus, eius auditor, adiungit ad honestatem vacuitatem doloris. Quodsi vultum tibi, si incessum fingeres, quo gravior viderere, non esses tui similis; Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest.\@par} +\create@par{Vide, ne magis, inquam, tuum fuerit, cum re idem tibi, quod mihi, videretur, non nova te rebus nomina inponere. Nec lapathi suavitatem acupenseri Galloni Laelius anteponebat, sed suavitatem ipsam neglegebat; Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret. Sin ea non neglegemus neque tamen ad finem summi boni referemus, non multum ab Erilli levitate aberrabimus. Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit; Tamen aberramus a proposito, et, ne longius, prorsus, inquam, Piso, si ista mala sunt, placet. Videamus igitur sententias eorum, tum ad verba redeamus. Ita fit ut, quanta differentia est in principiis naturalibus, tanta sit in finibus bonorum malorumque dissimilitudo. Non igitur de improbo, sed de callido improbo quaerimus, qualis Q. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Et hi quidem ita non sola virtute finem bonorum contineri putant, ut rebus tamen omnibus virtutem anteponant;\@par} +\create@par{Aufidio, praetorio, erudito homine, oculis capto, saepe audiebam, cum se lucis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret. Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, quippe qui valitudinem, vires, divitias, gloriam, multa alia bona esse dicant, laudabilia non dicant. Quid enim me prohiberet Epicureum esse, si probarem, quae ille diceret? Immo alio genere; Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Iam illud quale tandem est, bona praeterita non effluere sapienti, mala meminisse non oportere? Hanc se tuus Epicurus omnino ignorare dicit quam aut qualem esse velint qui honestate summum bonum metiantur. In eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono. At tu eadem ista dic in iudicio aut, si coronam times, dic in senatu.\@par} +\create@par{Piso igitur hoc modo, vir optimus tuique, ut scis, amantissimus. In quibus doctissimi illi veteres inesse quiddam caeleste et divinum putaverunt. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Videmus igitur ut conquiescere ne infantes quidem possint. Ad eas enim res ab Epicuro praecepta dantur. Et hanc quidem primam exigam a te operam, ut audias me quae a te dicta sunt refellentem. Quid, si etiam iucunda memoria est praeteritorum malorum? Sic vester sapiens magno aliquo emolumento commotus cicuta, si opus erit, dimicabit. Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia. Quis est enim aut quotus quisque, cui, mora cum adpropinquet, non refugiat timido sanguen átque exalbescát metu? Ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se esse fugiendam temperantiamque expetendam, non quia voluptates fugiat, sed quia maiores consequatur. Quid ei reliquisti, nisi te, quoquo modo loqueretur, intellegere, quid diceret?\@par} +\create@par{Id et fieri posse et saepe esse factum et ad voluptates percipiendas maxime pertinere. Ad corpus diceres pertinere-, sed ea, quae dixi, ad corpusne refers? Is cum arderet podagrae doloribus visitassetque hominem Charmides Epicureus perfamiliaris et tristis exiret, Mane, quaeso, inquit, Charmide noster; Aut pertinacissimus fueris, si in eo perstiteris ad corpus ea, quae dixi, referri, aut deserueris totam Epicuri voluptatem, si negaveris. Dolor ergo, id est summum malum, metuetur semper, etiamsi non aderit; Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere? Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Quam multa vitiosa! summum enim bonum et malum vagiens puer utra voluptate diiudicabit, stante an movente? Superiores tres erant, quae esse possent, quarum est una sola defensa, eaque vehementer. Sed tu istuc dixti bene Latine, parum plane. Que Manilium, ab iisque M.\@par} +\create@par{Quarum cum una sit, qua mores conformari putantur, differo eam partem, quae quasi stirps ets huius quaestionis. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. At enim, qua in vita est aliquid mali, ea beata esse non potest. An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit? Quare obscurentur etiam haec, quae secundum naturam esse dicimus, in vita beata; Quamquam in hac divisione rem ipsam prorsus probo, elegantiam desidero. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris? Sin laboramus, quis est, qui alienae modum statuat industriae? Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. Ego autem tibi, Piso, assentior usu hoc venire, ut acrius aliquanto et attentius de claris viris locorum admonitu cogitemus. Sed virtutem ipsam inchoavit, nihil amplius. Itaque eo, quale sit, breviter, ut tempus postulat, constituto accedam ad omnia tua, Torquate, nisi memoria forte defecerit.\@par} +\create@par{Non est enim vitium in oratione solum, sed etiam in moribus. Poterat autem inpune; Aliena dixit in physicis nec ea ipsa, quae tibi probarentur; Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit. Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur; Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant. Totum genus hoc Zeno et qui ab eo sunt aut non potuerunt aut noluerunt, certe reliquerunt. Sed tu, ut dignum est tua erga me et philosophiam voluntate ab adolescentulo suscepta, fac ut Metrodori tueare liberos. Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Quia, cum a Zenone, inquam, hoc magnifice tamquam ex oraculo editur: Virtus ad beate vivendum se ipsa contenta est, et Quare?\@par} +\create@par{Quae cum essent dicta, discessimus. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Venit enim mihi Platonis in mentem, quem accepimus primum hic disputare solitum; Heri, inquam, ludis commissis ex urbe profectus veni ad vesperum. Qui si omnes veri erunt, ut Epicuri ratio docet, tum denique poterit aliquid cognosci et percipi. Sed tu istuc dixti bene Latine, parum plane. Quia dolori non voluptas contraria est, sed doloris privatio. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere. Ita similis erit ei finis boni, atque antea fuerat, neque idem tamen; Etiam inchoatum, ut, si iuste depositum reddere in recte factis sit, in officiis ponatur depositum reddere; Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit?\@par} +\create@par{Egone non intellego, quid sit don Graece, Latine voluptas? Deinde concludebas summum malum esse dolorem, summum bonum voluptatem! Lucius Thorius Balbus fuit, Lanuvinus, quem meminisse tu non potes. Si vero id etiam explanare velles apertiusque diceres nihil eum fecisse nisi voluptatis causa, quo modo eum tandem laturum fuisse existimas? Itaque homo in primis ingenuus et gravis, dignus illa familiaritate Scipionis et Laelii, Panaetius, cum ad Q. Graecis hoc modicum est: Leonidas, Epaminondas, tres aliqui aut quattuor; Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit. Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; Aut, si esses Orestes, Pyladem refelleres, te indicares et, si id non probares, quo minus ambo una necaremini non precarere? Quod quidem nobis non saepe contingit. Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. Laelius clamores sofòw ille so lebat Edere compellans gumias ex ordine nostros. Pauca mutat vel plura sane;\@par} +\create@par{Effluit igitur voluptas corporis et prima quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi. Hoc est vim afferre, Torquate, sensibus, extorquere ex animis cognitiones verborum, quibus inbuti sumus. Quid ei reliquisti, nisi te, quoquo modo loqueretur, intellegere, quid diceret? Itaque a sapientia praecipitur se ipsam, si usus sit, sapiens ut relinquat. Cum sciret confestim esse moriendum eamque mortem ardentiore studio peteret, quam Epicurus voluptatem petendam putat. At modo dixeras nihil in istis rebus esse, quod interesset. Sed virtutem ipsam inchoavit, nihil amplius. Quae si potest singula consolando levare, universa quo modo sustinebit? Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Nec vero audiendus Hieronymus, cui summum bonum est idem, quod vos interdum vel potius nimium saepe dicitis, nihil dolere. Causa autem fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem.\@par} +\create@par{Quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui dum in pulvere quaedam describit attentius, ne patriam quidem captam esse senserit? Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt. Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur? Istic sum, inquit. Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, quippe qui valitudinem, vires, divitias, gloriam, multa alia bona esse dicant, laudabilia non dicant. Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Aliter enim nosmet ipsos nosse non possumus. Frater et T. Atqui perspicuum est hominem e corpore animoque constare, cum primae sint animi partes, secundae corporis.\@par} +\create@par{Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Bonum appello quicquid secundurn naturam est, quod contra malum, nec ego solus, sed tu etiam, Chrysippe, in foro, domi; Et nunc quidem quod eam tuetur, ut de vite potissimum loquar, est id extrinsecus; Collatio igitur ista te nihil iuvat. Itaque dicunt nec dubitant: mihi sic usus est, tibi ut opus est facto, fac. Tu autem, si tibi illa probabantur, cur non propriis verbis ea tenebas? Propter nos enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus. Qui est in parvis malis. Ergo infelix una molestia, fellx rursus, cum is ipse anulus in praecordiis piscis inventus est? Inde sermone vario sex illa a Dipylo stadia confecimus. Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint. Vides igitur te aut ea sumere, quae non concedantur, aut ea, quae etiam concessa te nihil iuvent. Semper enim ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur.\@par} +\create@par{Aut haec tibi, Torquate, sunt vituperanda aut patrocinium voluptatis repudiandum. Atque etiam ad iustitiam colendam, ad tuendas amicitias et reliquas caritates quid natura valeat haec una cognitio potest tradere. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Potius inflammat, ut coercendi magis quam dedocendi esse videantur. His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti. Ad quorum et cognitionem et usum iam corroborati natura ipsa praeeunte deducimur. Quid enim me prohiberet Epicureum esse, si probarem, quae ille diceret? Sed si duo honesta proposita sint, alterum cum valitudine, alterum cum morbo, non esse dubium, ad utrum eorum natura nos ipsa deductura sit. In parvis enim saepe, qui nihil eorum cogitant, si quando iis ludentes minamur praecipitaturos alicunde, extimescunt. Erit enim mecum, si tecum erit. Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta.\@par} +\create@par{Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio. Itaque a sapientia praecipitur se ipsam, si usus sit, sapiens ut relinquat. Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit? Bonum appello quicquid secundurn naturam est, quod contra malum, nec ego solus, sed tu etiam, Chrysippe, in foro, domi; Quodsi vultum tibi, si incessum fingeres, quo gravior viderere, non esses tui similis; Omnes, qui non sint sapientes, aeque miseros esse, sapientes omnes summe beatos, recte facta omnia aequalia, omnia peccata paria; Itaque earum rerum hic tenetur a sapiente delectus, ut aut reiciendis voluptatibus maiores alias consequatur aut perferendis doloribus asperiores repellat. Quicquid enim a sapientia proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus; Antiquorum autem sententiam Antiochus noster mihi videtur persequi diligentissime, quam eandem Aristoteli fuisse et Polemonis docet. Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur.\@par} +\create@par{Eorum enim est haec querela, qui sibi cari sunt seseque diligunt. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Hic quoque suus est de summoque bono dissentiens dici vere Peripateticus non potest. Idem etiam dolorem saepe perpetiuntur, ne, si id non faciant, incidant in maiorem. Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Et quoniam haec deducuntur de corpore quid est cur non recte pulchritudo etiam ipsa propter se expetenda ducatur? Idem fecisset Epicurus, si sententiam hanc, quae nunc Hieronymi est, coniunxisset cum Aristippi vetere sententia. Atque adhuc ea dixi, causa cur Zenoni non fuisset, quam ob rem a superiorum auctoritate discederet. Istam voluptatem perpetuam quis potest praestare sapienti? Equidem soleo etiam quod uno Graeci, si aliter non possum, idem pluribus verbis exponere.\@par} +\create@par{De malis autem et bonis ab iis animalibus, quae nondum depravata sint, ait optime iudicari. Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Age, inquies, ista parva sunt. Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. Idemque diviserunt naturam hominis in animum et corpus. Ratio enim nostra consentit, pugnat oratio. Disserendi artem nullam habuit. Cur, nisi quod turpis oratio est? Sit enim idem caecus, debilis. Ut pompa, ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et sitim perferant? In omni enim animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis, in canibus, quibus tamen et dolore vacare opus est et valere; Sunt enim quasi prima elementa naturae, quibus ubertas orationis adhiberi vix potest, nec equidem eam cogito consectari. Facit igitur Lucius noster prudenter, qui audire de summo bono potissimum velit; Nemo nostrum istius generis asotos iucunde putat vivere.\@par} +\create@par{Quae est igitur causa istarum angustiarum? Quid enim necesse est, tamquam meretricem in matronarum coetum, sic voluptatem in virtutum concilium adducere? Itaque homo in primis ingenuus et gravis, dignus illa familiaritate Scipionis et Laelii, Panaetius, cum ad Q. Ita fit cum gravior, tum etiam splendidior oratio. Universa enim illorum ratione cum tota vestra confligendum puto. Cupit enim dícere nihil posse ad beatam vitam deesse sapienti. Quae cum essent dicta, finem fecimus et ambulandi et disputandi. Suam denique cuique naturam esse ad vivendum ducem. Hosne igitur laudas et hanc eorum, inquam, sententiam sequi nos censes oportere? Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare? Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. Si enim ad populum me vocas, eum. Sin autem est in ea, quod quidam volunt, nihil impedit hanc nostram comprehensionem summi boni. Venit enim mihi Platonis in mentem, quem accepimus primum hic disputare solitum;\@par} +\create@par{Non enim ipsa genuit hominem, sed accepit a natura inchoatum. Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem. Cuius etiam illi hortuli propinqui non memoriam solum mihi afferunt, sed ipsum videntur in conspectu meo ponere. Sed memento te, quae nos sentiamus, omnia probare, nisi quod verbis aliter utamur, mihi autem vestrorum nihil probari. Deinde disputat, quod cuiusque generis animantium statui deceat extremum. Ex eorum enim scriptis et institutis cum omnis doctrina liberalis, omnis historia. Hanc quoque iucunditatem, si vis, transfer in animum; Hoc enim constituto in philosophia constituta sunt omnia. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est. Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt; Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt. Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles?\@par} +\create@par{Deinde qui fit, ut ego nesciam, sciant omnes, quicumque Epicurei esse voluerunt? Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata. Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. Nihil enim desiderabile concupiscunt, plusque in ipsa iniuria detrimenti est quam in iis rebus emolumenti, quae pariuntur iniuria. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Itaque eos id agere, ut a se dolores, morbos, debilitates repellant. Legimus tamen Diogenem, Antipatrum, Mnesarchum, Panaetium, multos alios in primisque familiarem nostrum Posidonium. Ex ea difficultate illae fallaciloquae, ut ait Accius, malitiae natae sunt. Sin ea non neglegemus neque tamen ad finem summi boni referemus, non multum ab Erilli levitate aberrabimus. Neque solum ea communia, verum etiam paria esse dixerunt. An est aliquid, quod te sua sponte delectet? Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere.\@par} +\create@par{Ut scias me intellegere, primum idem esse dico voluptatem, quod ille don. Atqui iste locus est, Piso, tibi etiam atque etiam confirmandus, inquam; Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Ergo illi intellegunt quid Epicurus dicat, ego non intellego? Pudebit te, inquam, illius tabulae, quam Cleanthes sane commode verbis depingere solebat. Nam et ille apud Trabeam voluptatem animi nimiam laetitiam dicit eandem, quam ille Caecilianus, qui omnibus laetitiis laetum esse se narrat. Qua ex cognitione facilior facta est investigatio rerum occultissimarum. Quae quidem vel cum periculo est quaerenda vobis; O magnam vim ingenii causamque iustam, cur nova existeret disciplina! Perge porro. Amicitiae vero locus ubi esse potest aut quis amicus esse cuiquam, quem non ipsum amet propter ipsum? Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es?\@par} +\create@par{Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Cetera illa adhibebat, quibus demptis negat se Epicurus intellegere quid sit bonum. Nam Metrodorum non puto ipsum professum, sed, cum appellaretur ab Epicuro, repudiare tantum beneficium noluisse; Num igitur utiliorem tibi hunc Triarium putas esse posse, quam si tua sint Puteolis granaria? Illud urgueam, non intellegere eum quid sibi dicendum sit, cum dolorem summum malum esse dixerit. Illa videamus, quae a te de amicitia dicta sunt. Illud quaero, quid ei, qui in voluptate summum bonum ponat, consentaneum sit dicere. Sed quid minus probandum quam esse aliquem beatum nec satis beatum? Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis. De malis autem et bonis ab iis animalibus, quae nondum depravata sint, ait optime iudicari.\@par} +\create@par{Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Nihil enim arbitror esse magna laude dignum, quod te praetermissurum credam aut mortis aut doloris metu. Magni enim aestimabat pecuniam non modo non contra leges, sed etiam legibus partam. Hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, sicut facit re, neque tamen dividit verbis. Praeterea et appetendi et refugiendi et omnino rerum gerendarum initia proficiscuntur aut a voluptate aut a dolore. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Immo sit sane nihil melius, inquam-nondum enim id quaero-, num propterea idem voluptas est, quod, ut ita dicam, indolentia? In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? Magno hic ingenio, sed res se tamen sic habet, ut nimis imperiosi philosophi sit vetare meminisse. Summus dolor plures dies manere non potest? Quacumque enim ingredimur, in aliqua historia vestigium ponimus. Naturales divitias dixit parabiles esse, quod parvo esset natura contenta.\@par} +\create@par{Quae contraria sunt his, malane? Audax negotium, dicerem impudens, nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos nostros esset. Haec et tu ita posuisti, et verba vestra sunt. Duo enim genera quae erant, fecit tria. Aliis esse maiora, illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam possit fieri accessio. Quoniamque in iis rebus, quae neque in virtutibus sunt neque in vitiis, est tamen quiddam, quod usui possit esse, tollendum id non est. Temporibus autem quibusdam et aut officiis debitis aut rerum necessitatibus saepe eveniet, ut et voluptates repudiandae sint et molestiae non recusandae. Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit; Nec enim, omnes avaritias si aeque avaritias esse dixerimus, sequetur ut etiam aequas esse dicamus. Atqui, inquam, Cato, si istud optinueris, traducas me ad te totum licebit. Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam;\@par} +\create@par{Quacumque enim ingredimur, in aliqua historia vestigium ponimus. Qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus? Sunt enim quasi prima elementa naturae, quibus ubertas orationis adhiberi vix potest, nec equidem eam cogito consectari. Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem. Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. De quibus etsi a Chrysippo maxime est elaboratum, tamen a Zenone minus multo quam ab antiquis; Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret. Illud mihi a te nimium festinanter dictum videtur, sapientis omnis esse semper beatos; Suo genere perveniant ad extremum; Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Estne, quaeso, inquam, sitienti in bibendo voluptas? Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Quod quidem iam fit etiam in Academia.\@par} +\create@par{Idemque diviserunt naturam hominis in animum et corpus. In omni enim arte vel studio vel quavis scientia vel in ipsa virtute optimum quidque rarissimum est. Non dolere, inquam, istud quam vim habeat postea videro; An id exploratum cuiquam potest esse, quo modo se hoc habiturum sit corpus, non dico ad annum, sed ad vesperum? Estne, quaeso, inquam, sitienti in bibendo voluptas? Ut pompa, ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et sitim perferant? Inquit, respondet: Quia, nisi quod honestum est, nullum est aliud bonum! Non quaero iam verumne sit; Oculorum, inquit Plato, est in nobis sensus acerrimus, quibus sapientiam non cernimus. Iam quae corporis sunt, ea nec auctoritatem cum animi partibus, comparandam et cognitionem habent faciliorem. Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe; Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Quod cum ita sit, perspicuum est omnis rectas res atque laudabilis eo referri, ut cum voluptate vivatur.\@par} +\create@par{Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia; Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius. At modo dixeras nihil in istis rebus esse, quod interesset. Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Fadio Gallo, cuius in testamento scriptum esset se ab eo rogatum ut omnis hereditas ad filiam perveniret. Habes, inquam, Cato, formam eorum, de quibus loquor, philosophorum. Mihi enim erit isdem istis fortasse iam utendum. Non quam nostram quidem, inquit Pomponius iocans; Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Nec vero audiendus Hieronymus, cui summum bonum est idem, quod vos interdum vel potius nimium saepe dicitis, nihil dolere. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis.\@par} +\create@par{Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Non risu potius quam oratione eiciendum? Quis est autem dignus nomine hominis, qui unum diem totum velit esse in genere isto voluptatis? Quem quidem vos, cum improbis poenam proponitis, inpetibilem facitis, cum sapientem semper boni plus habere vultis, tolerabilem. Itaque hic ipse iam pridem est reiectus; Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas. Commoda autem et incommoda in eo genere sunt, quae praeposita et reiecta diximus; Negare non possum. Atqui pugnantibus et contrariis studiis consiliisque semper utens nihil quieti videre, nihil tranquilli potest. Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit; Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit. Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur; Quis enim redargueret? Nec enim ignoras his istud honestum non summum modo, sed etiam, ut tu vis, solum bonum videri.\@par} +\create@par{Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Utrum enim sit voluptas in iis rebus, quas primas secundum naturam esse diximus, necne sit ad id, quod agimus, nihil interest. Negat enim tenuissimo victu, id est contemptissimis escis et potionibus, minorem voluptatem percipi quam rebus exquisitissimis ad epulandum. Aliis esse maiora, illud dubium, ad id, quod summum bonum dicitis, ecquaenam possit fieri accessio. Fadio Gallo, cuius in testamento scriptum esset se ab eo rogatum ut omnis hereditas ad filiam perveniret. Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt. Princeps huius civitatis Phalereus Demetrius cum patria pulsus esset iniuria, ad Ptolomaeum se regem Alexandream contulit. Quodsi ipsam honestatem undique pertectam atque absolutam. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Quo modo autem philosophus loquitur? Non enim ipsa genuit hominem, sed accepit a natura inchoatum.\@par} +\create@par{Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; Erat enim Polemonis. Ut optime, secundum naturam affectum esse possit. Negat esse eam, inquit, propter se expetendam. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit? Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio.\@par} +\create@par{Non ergo Epicurus ineruditus, sed ii indocti, qui, quae pueros non didicisse turpe est, ea putant usque ad senectutem esse discenda. Hoc ille tuus non vult omnibusque ex rebus voluptatem quasi mercedem exigit. Etsi ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dicerentur. Nemo nostrum istius generis asotos iucunde putat vivere.\@par} +\create@par{Quorum sine causa fieri nihil putandum est. A primo, ut opinor, animantium ortu petitur origo summi boni. Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; Verba tu fingas et ea dicas, quae non sentias? His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent.\@par} +\create@par{Est tamen ea secundum naturam multoque nos ad se expetendam magis hortatur quam superiora omnia. Iubet igitur nos Pythius Apollo noscere nosmet ipsos. Tuo vero id quidem, inquam, arbitratu. Haec quo modo conveniant, non sane intellego. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Sullae consulatum?\@par} +\create@par{Diodorus, eius auditor, adiungit ad honestatem vacuitatem doloris. Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias; Sed quot homines, tot sententiae; Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; An me, inquam, nisi te audire vellem, censes haec dicturum fuisse?\@par} +\create@par{Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio. Faceres tu quidem, Torquate, haec omnia; Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. Hunc vos beatum; Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse contraria. Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur;\@par} +\create@par{Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico. Perge porro; Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Equidem etiam Epicurum, in physicis quidem, Democriteum puto. Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. At ille pellit, qui permulcet sensum voluptate. Nihil opus est exemplis hoc facere longius.\@par} +\create@par{Quae autem natura suae primae institutionis oblita est? Ita fit cum gravior, tum etiam splendidior oratio. Non autem hoc: igitur ne illud quidem. Eaedem res maneant alio modo. Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; Qui-vere falsone, quaerere mittimus-dicitur oculis se privasse; Animum autem reliquis rebus ita perfecit, ut corpus;\@par} +\create@par{Ut id aliis narrare gestiant? Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. Sin aliud quid voles, postea. Nunc vides, quid faciat. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Quantum Aristoxeni ingenium consumptum videmus in musicis? Itaque sensibus rationem adiunxit et ratione effecta sensus non reliquit.\@par} +\create@par{Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. Paupertas si malum est, mendicus beatus esse nemo potest, quamvis sit sapiens. Nunc haec primum fortasse audientis servire debemus. Omnia contraria, quos etiam insanos esse vultis. Quid ergo hoc loco intellegit honestum? In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum;\@par} +\create@par{Ea possunt paria non esse. Haec dicuntur inconstantissime. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Nec vero intermittunt aut admirationem earum rerum, quae sunt ab antiquis repertae, aut investigationem novarum. Sed tu istuc dixti bene Latine, parum plane.\@par} +\create@par{Non igitur potestis voluptate omnia dirigentes aut tueri aut retinere virtutem. Nec lapathi suavitatem acupenseri Galloni Laelius anteponebat, sed suavitatem ipsam neglegebat; Gerendus est mos, modo recte sentiat. Quod cum dixissent, ille contra. Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe; Ut non sine causa ex iis memoriae ducta sit disciplina.\@par} +\create@par{Id Sextilius factum negabat. Quid, quod res alia tota est? Qui enim existimabit posse se miserum esse beatus non erit. Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret. Atqui eorum nihil est eius generis, ut sit in fine atque extrerno bonorum. Certe non potest. Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante.\@par} +\create@par{In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? Aliena dixit in physicis nec ea ipsa, quae tibi probarentur; Quippe: habes enim a rhetoribus; Invidiosum nomen est, infame, suspectum. Eadem nunc mea adversum te oratio est. Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur.\@par} +\create@par{Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Aliena dixit in physicis nec ea ipsa, quae tibi probarentur; Quaesita enim virtus est, non quae relinqueret naturam, sed quae tueretur. Polycratem Samium felicem appellabant. Vide igitur ne non debeas verbis nostris uti, sententiis tuis. Quae similitudo in genere etiam humano apparet.\@par} +\create@par{Ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo spectare, quid sequi, quid fugere debeant? Itaque illa non dico me expetere, sed legere, nec optare, sed sumere, contraria autem non fugere, sed quasi secernere. Ac tamen hic mallet non dolere. Hoc loco tenere se Triarius non potuit. Quid iudicant sensus? Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos.\@par} +\create@par{Nondum autem explanatum satis, erat, quid maxime natura vellet. Ita redarguitur ipse a sese, convincunturque scripta eius probitate ipsius ac moribus. Cenasti in vita numquam bene, cum omnia in ista Consumis squilla atque acupensere cum decimano. Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest.\@par} +\create@par{Cave putes quicquam esse verius. Quos nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est. Dicimus aliquem hilare vivere; Nos commodius agimus. Dici enim nihil potest verius. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Eam tum adesse, cum dolor omnis absit; Ut id aliis narrare gestiant? Tibi hoc incredibile, quod beatissimum.\@par} +\create@par{Igitur ne dolorem quidem. Sed quod proximum fuit non vidit. Itaque primos congressus copulationesque et consuetudinum instituendarum voluntates fieri propter voluptatem; Quid igitur dubitamus in tota eius natura quaerere quid sit effectum? Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. Hoc Hieronymus summum bonum esse dixit.\@par} +\create@par{Collige omnia, quae soletis: Praesidium amicorum. Gerendus est mos, modo recte sentiat. In schola desinis. Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Obsecro, inquit, Torquate, haec dicit Epicurus? Laboro autem non sine causa; Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est?\@par} +\create@par{Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc? Quid ergo hoc loco intellegit honestum? Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant. At cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis. Prodest, inquit, mihi eo esse animo.\@par} +\create@par{Ita multa dicunt, quae vix intellegam. Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum. At iam decimum annum in spelunca iacet. Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur. Bonum negas esse divitias, praeposìtum esse dicis? Cur iustitia laudatur? Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe; Hoc loco tenere se Triarius non potuit.\@par} +\create@par{Nullus est igitur cuiusquam dies natalis. Qui-vere falsone, quaerere mittimus-dicitur oculis se privasse; Sed quae tandem ista ratio est? Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat? Nam adhuc, meo fortasse vitio, quid ego quaeram non perspicis. Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior;\@par} +\create@par{Quid enim tanto opus est instrumento in optimis artibus comparandis? Videmus igitur ut conquiescere ne infantes quidem possint. Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Qualem igitur hominem natura inchoavit? Si alia sentit, inquam, alia loquitur, numquam intellegam quid sentiat; Cur id non ita fit? Ego vero isti, inquam, permitto.\@par} +\create@par{Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret. Restinguet citius, si ardentem acceperit. Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus; An eiusdem modi? Non est igitur summum malum dolor. Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono.\@par} +\create@par{Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit? Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis; Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest. Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono. Quod totum contra est. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant.\@par} +\create@par{Hoc est non dividere, sed frangere. Similiter sensus, cum accessit ad naturam, tuetur illam quidem, sed etiam se tuetur; Hoc est dicere: Non reprehenderem asotos, si non essent asoti. Et si in ipsa gubernatione neglegentia est navis eversa, maius est peccatum in auro quam in palea. Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus.\@par} +\create@par{Quantum Aristoxeni ingenium consumptum videmus in musicis? Gloriosa ostentatio in constituendo summo bono. Quamquam te quidem video minime esse deterritum. Est autem officium, quod ita factum est, ut eius facti probabilis ratio reddi possit. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Quid est enim aliud esse versutum?\@par} +\create@par{Num igitur eum postea censes anxio animo aut sollicito fuisse? Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse contraria. Non est igitur summum malum dolor. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. Duae sunt enim res quoque, ne tu verba solum putes. Primum divisit ineleganter;\@par} +\create@par{Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Igitur neque stultorum quisquam beatus neque sapientium non beatus. Ut optime, secundum naturam affectum esse possit. Honesta oratio, Socratica, Platonis etiam. Aliter homines, aliter philosophos loqui putas oportere?\@par} +\create@par{Heri, inquam, ludis commissis ex urbe profectus veni ad vesperum. In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. At tu eadem ista dic in iudicio aut, si coronam times, dic in senatu.\@par} +\create@par{Esse enim quam vellet iniquus iustus poterat inpune. Quid ergo? Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Iam in altera philosophiae parte. Quod autem ratione actum est, id officium appellamus. Cur id non ita fit? Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Qualem igitur hominem natura inchoavit?\@par} +\create@par{Non igitur potestis voluptate omnia dirigentes aut tueri aut retinere virtutem. Age nunc isti doceant, vel tu potius quis enim ista melius? Indicant pueri, in quibus ut in speculis natura cernitur. Quod autem satis est, eo quicquid accessit, nimium est; Hoc mihi cum tuo fratre convenit. Bonum negas esse divitias, praeposìtum esse dicis?\@par} +\create@par{Consequentia exquirere, quoad sit id, quod volumus, effectum. Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est? Mihi vero, inquit, placet agi subtilius et, ut ipse dixisti, pressius. Sed potestne rerum maior esse dissensio? At iam decimum annum in spelunca iacet. Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas.\@par} +\create@par{Sit sane ista voluptas. Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant. Tum Quintus: Est plane, Piso, ut dicis, inquit. Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare? Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis.\@par} +\create@par{Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere. Satisne vobis videor pro meo iure in vestris auribus commentatus? Non semper, inquam; Beatus sibi videtur esse moriens. Minime vero, inquit ille, consentit. Poterat autem inpune; Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. De vacuitate doloris eadem sententia erit.\@par} +\create@par{An eum discere ea mavis, quae cum plane perdidiceriti nihil sciat? Neque enim civitas in seditione beata esse potest nec in discordia dominorum domus; Quid turpius quam sapientis vitam ex insipientium sermone pendere? Esse enim, nisi eris, non potes. Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum. Inde igitur, inquit, ordiendum est. Quo modo?\@par} +\create@par{Nam et complectitur verbis, quod vult, et dicit plane, quod intellegam; Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Atque haec coniunctio confusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur?\@par} +\create@par{Hoc est non dividere, sed frangere. Summae mihi videtur inscitiae. Graccho, eius fere, aequalí? Mihi enim satis est, ipsis non satis. Illud quaero, quid ei, qui in voluptate summum bonum ponat, consentaneum sit dicere. Bonum integritas corporis: misera debilitas. Sed ad bona praeterita redeamus. Nobis aliter videtur, recte secusne, postea;\@par} +\create@par{Potius inflammat, ut coercendi magis quam dedocendi esse videantur. Frater et T. Non quaeritur autem quid naturae tuae consentaneum sit, sed quid disciplinae. Haec dicuntur inconstantissime. Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Diodorus, eius auditor, adiungit ad honestatem vacuitatem doloris.\@par} +\create@par{Quae quidem vel cum periculo est quaerenda vobis; Hoc loco tenere se Triarius non potuit. Virtutis, magnitudinis animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari solet. Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Omnia peccata paria dicitis. Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest.\@par} +\create@par{Ne in odium veniam, si amicum destitero tueri. Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Hanc ergo intuens debet institutum illud quasi signum absolvere. Mihi enim erit isdem istis fortasse iam utendum. Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn. Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit.\@par} +\create@par{Quae cum dixisset, finem ille. Adsint etiam formosi pueri, qui ministrent, respondeat his vestis, argentum, Corinthium, locus ipse, aedificium-hos ergo asotos bene quidem vivere aut beate numquam dixerim. Quia dolori non voluptas contraria est, sed doloris privatio. Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit.\@par} +\create@par{Cetera illa adhibebat, quibus demptis negat se Epicurus intellegere quid sit bonum. De hominibus dici non necesse est. Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Color egregius, integra valitudo, summa gratia, vita denique conferta voluptatum omnium varietate. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Sed quae tandem ista ratio est?\@par} +\create@par{Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata. Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas. Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam, sed non necesse est. Non enim iam stirpis bonum quaeret, sed animalis. Tum mihi Piso: Quid ergo? Audio equidem philosophi vocem, Epicure, sed quid tibi dicendum sit oblitus es.\@par} +\create@par{Apud ceteros autem philosophos, qui quaesivit aliquid, tacet; Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Apud ceteros autem philosophos, qui quaesivit aliquid, tacet; Contineo me ab exemplis. Si quidem, inquit, tollerem, sed relinquo. Eam tum adesse, cum dolor omnis absit;\@par} +\create@par{Zenonis est, inquam, hoc Stoici. At enim sequor utilitatem. Nunc agendum est subtilius. Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere. Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur et saepius. Disserendi artem nullam habuit. Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim.\@par} +\create@par{Quamquam tu hanc copiosiorem etiam soles dicere. Quod quidem iam fit etiam in Academia. Non igitur bene. Hoc est non dividere, sed frangere. Non ego tecum iam ita iocabor, ut isdem his de rebus, cum L. Cave putes quicquam esse verius. Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia. Quare ad ea primum, si videtur;\@par} +\create@par{Sin aliud quid voles, postea. Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit. Odium autem et invidiam facile vitabis. Si longus, levis. Varietates autem iniurasque fortunae facile veteres philosophorum praeceptis instituta vita superabat. Quae animi affectio suum cuique tribuens atque hanc, quam dico.\@par} +\create@par{Rationis enim perfectio est virtus; Istam voluptatem perpetuam quis potest praestare sapienti? Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio. Sed quid minus probandum quam esse aliquem beatum nec satis beatum? Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta. Cur id non ita fit? Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe;\@par} +\create@par{Igitur neque stultorum quisquam beatus neque sapientium non beatus. Quid de Platone aut de Democrito loquar? Scisse enim te quis coarguere possit? Mihi enim satis est, ipsis non satis. Sed quot homines, tot sententiae; Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. Inde igitur, inquit, ordiendum est.\@par} +\create@par{Itaque contra est, ac dicitis; Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum. Huius, Lyco, oratione locuples, rebus ipsis ielunior. Serpere anguiculos, nare anaticulas, evolare merulas, cornibus uti videmus boves, nepas aculeis. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Itaque hic ipse iam pridem est reiectus;\@par} +\create@par{Quamquam id quidem, infinitum est in hac urbe; At multis se probavit. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Sint modo partes vitae beatae. Hoc non est positum in nostra actione. Quis animo aequo videt eum, quem inpure ac flagitiose putet vivere?\@par} +\create@par{Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles? Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. Consequens enim est et post oritur, ut dixi. His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Sed tempus est, si videtur, et recta quidem ad me. Hoc dixerit potius Ennius: Nimium boni est, cui nihil est mali.\@par} +\create@par{Quae quo sunt excelsiores, eo dant clariora indicia naturae. Non est igitur summum malum dolor. Quid ad utilitatem tantae pecuniae? Quae cum dixisset, finem ille. Suo genere perveniant ad extremum; At eum nihili facit; Nihil minus, contraque illa hereditate dives ob eamque rem laetus. Quantum Aristoxeni ingenium consumptum videmus in musicis?\@par} +\create@par{Tria genera cupiditatum, naturales et necessariae, naturales et non necessariae, nec naturales nec necessariae. Ita ceterorum sententiis semotis relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio. Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat. Iubet igitur nos Pythius Apollo noscere nosmet ipsos.\@par} +\create@par{Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Etenim semper illud extra est, quod arte comprehenditur. Cum id fugiunt, re eadem defendunt, quae Peripatetici, verba. Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Cupiditates non Epicuri divisione finiebat, sed sua satietate.\@par} +\create@par{In schola desinis. Isto modo ne improbos quidem, si essent boni viri. Deinde dolorem quem maximum? Et quod est munus, quod opus sapientiae? Cur igitur easdem res, inquam, Peripateticis dicentibus verbum nullum est, quod non intellegatur? Hic ambiguo ludimur. Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego;\@par} +\create@par{Itaque in rebus minime obscuris non multus est apud eos disserendi labor. Itaque si aut requietem natura non quaereret aut eam posset alia quadam ratione consequi. Dici enim nihil potest verius. Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Est enim effectrix multarum et magnarum voluptatum. Tum mihi Piso: Quid ergo?\@par} +\create@par{Sed quot homines, tot sententiae; Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis; Itaque dicunt nec dubitant: mihi sic usus est, tibi ut opus est facto, fac. Praeclare hoc quidem. Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur. Quare conare, quaeso. Oculorum, inquit Plato, est in nobis sensus acerrimus, quibus sapientiam non cernimus.\@par} +\create@par{Non laboro, inquit, de nomine. Ac tamen hic mallet non dolere. Equidem etiam Epicurum, in physicis quidem, Democriteum puto. Iam id ipsum absurdum, maximum malum neglegi. Et quidem, inquit, vehementer errat; Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Quamquam id quidem licebit iis existimare, qui legerint. Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior;\@par} +\create@par{Ergo ita: non posse honeste vivi, nisi honeste vivatur? In eo enim positum est id, quod dicimus esse expetendum. Age, inquies, ista parva sunt. Piso, familiaris noster, et alia multa et hoc loco Stoicos irridebat: Quid enim? Cum autem in quo sapienter dicimus, id a primo rectissime dicitur. Quamquam tu hanc copiosiorem etiam soles dicere.\@par} +\create@par{Cum id quoque, ut cupiebat, audivisset, evelli iussit eam, qua erat transfixus, hastam. Hinc ceteri particulas arripere conati suam quisque videro voluit afferre sententiam. Urgent tamen et nihil remittunt. Quo tandem modo? Si longus, levis. Sed tempus est, si videtur, et recta quidem ad me. Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest.\@par} +\create@par{Sin aliud quid voles, postea. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Laelius clamores sofòw ille so lebat Edere compellans gumias ex ordine nostros. Negare non possum. Refert tamen, quo modo. Immo alio genere; Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus;\@par} +\create@par{Sin autem ad animum, falsum est, quod negas animi ullum esse gaudium, quod non referatur ad corpus. Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius. Semper enim ita adsumit aliquid, ut ea, quae prima dederit, non deserat.\@par} +\create@par{At certe gravius. Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias; Quamquam in hac divisione rem ipsam prorsus probo, elegantiam desidero. Efficiens dici potest. Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit; Nonne igitur tibi videntur, inquit, mala? Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere?\@par} +\create@par{Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; Ille incendat? Hoc loco tenere se Triarius non potuit. Nemo nostrum istius generis asotos iucunde putat vivere. Hoc dixerit potius Ennius: Nimium boni est, cui nihil est mali. Scrupulum, inquam, abeunti; Nihil minus, contraque illa hereditate dives ob eamque rem laetus.\@par} +\create@par{Huic ego, si negaret quicquam interesse ad beate vivendum quali uteretur victu, concederem, laudarem etiam; Virtutis, magnitudinis animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari solet. Esse enim, nisi eris, non potes. Consequens enim est et post oritur, ut dixi. Luxuriam non reprehendit, modo sit vacua infinita cupiditate et timore.\@par} +\create@par{An tu me de L. Suo genere perveniant ad extremum; Bestiarum vero nullum iudicium puto. Hoc sic expositum dissimile est superiori. Nam memini etiam quae nolo, oblivisci non possum quae volo. Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Age, inquies, ista parva sunt.\@par} +\create@par{Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus irretitus vir teneretur; Utilitatis causa amicitia est quaesita. An hoc usque quaque, aliter in vita? Confecta res esset. Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Ut in geometria, prima si dederis, danda sunt omnia.\@par} +\create@par{Si enim ad populum me vocas, eum. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Tamen a proposito, inquam, aberramus. Non dolere, inquam, istud quam vim habeat postea videro; Nam si propter voluptatem, quae est ista laus, quae possit e macello peti? Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. A mene tu?\@par} +\create@par{Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. Nam adhuc, meo fortasse vitio, quid ego quaeram non perspicis. Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Quae cum ita sint, effectum est nihil esse malum, quod turpe non sit. Id mihi magnum videtur. Prioris generis est docilitas, memoria;\@par} +\create@par{Eadem nunc mea adversum te oratio est. Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Ergo id est convenienter naturae vivere, a natura discedere. Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore. Non laboro, inquit, de nomine. Nihil opus est exemplis hoc facere longius. Hic nihil fuit, quod quaereremus.\@par} +\create@par{Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur; Sint modo partes vitae beatae. Ego vero isti, inquam, permitto. Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Addo etiam illud, multa iam mihi dare signa puerum et pudoris et ingenii, sed aetatem vides. Haec et tu ita posuisti, et verba vestra sunt.\@par} +\create@par{Claudii libidini, qui tum erat summo ne imperio, dederetur. Quid ergo attinet dicere: Nihil haberem, quod reprehenderem, si finitas cupiditates haberent? Verum hoc idem saepe faciamus. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim. Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico.\@par} +\create@par{Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur? Te enim iudicem aequum puto, modo quae dicat ille bene noris. Egone non intellego, quid sit don Graece, Latine voluptas? Tria genera bonorum; Ut in geometria, prima si dederis, danda sunt omnia. Quae contraria sunt his, malane?\@par} +\create@par{Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus irretitus vir teneretur; Fortasse id optimum, sed ubi illud: Plus semper voluptatis? Illud non continuo, ut aeque incontentae. Tum Piso: Quoniam igitur aliquid omnes, quid Lucius noster? Quod autem principium officii quaerunt, melius quam Pyrrho; Que Manilium, ab iisque M.\@par} +\create@par{Et quod est munus, quod opus sapientiae? Quid turpius quam sapientis vitam ex insipientium sermone pendere? Quo studio Aristophanem putamus aetatem in litteris duxisse? Serpere anguiculos, nare anaticulas, evolare merulas, cornibus uti videmus boves, nepas aculeis. An nisi populari fama? Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum?\@par} +\create@par{Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. Conclusum est enim contra Cyrenaicos satis acute, nihil ad Epicurum. Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus;\@par} +\create@par{Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere? Sin aliud quid voles, postea. Non dolere, inquam, istud quam vim habeat postea videro; Age, inquies, ista parva sunt. Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. Si quae forte-possumus. Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest.\@par} +\create@par{Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Aliter enim nosmet ipsos nosse non possumus. Quae cum dixisset, finem ille. Nihil enim hoc differt. Compensabatur, inquit, cum summis doloribus laetitia. Duo enim genera quae erant, fecit tria. Cur igitur, inquam, res tam dissimiles eodem nomine appellas?\@par} +\create@par{Maximus dolor, inquit, brevis est. Nunc haec primum fortasse audientis servire debemus. Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. Unum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit, finitas cupiditates habere. Apparet statim, quae sint officia, quae actiones. Illud dico, ea, quae dicat, praeclare inter se cohaerere.\@par} +\create@par{Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum. Dicet pro me ipsa virtus nec dubitabit isti vestro beato M. Hoc non est positum in nostra actione. Certe nihil nisi quod possit ipsum propter se iure laudari. Quid ad utilitatem tantae pecuniae? Tertium autem omnibus aut maximis rebus iis, quae secundum naturam sint, fruentem vivere.\@par} +\create@par{Quibus ego vehementer assentior. Num igitur eum postea censes anxio animo aut sollicito fuisse? Nam quid possumus facere melius? Sed tamen intellego quid velit. Faceres tu quidem, Torquate, haec omnia; An est aliquid per se ipsum flagitiosum, etiamsi nulla comitetur infamia? Idemne potest esse dies saepius, qui semel fuit? Poterat autem inpune;\@par} +\create@par{Quid enim est a Chrysippo praetermissum in Stoicis? Sine ea igitur iucunde negat posse se vivere? Prave, nequiter, turpiter cenabat; Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur; Nihilne est in his rebus, quod dignum libero aut indignum esse ducamus? Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt.\@par} +\create@par{Erit enim mecum, si tecum erit. Universa enim illorum ratione cum tota vestra confligendum puto. Non est enim vitium in oratione solum, sed etiam in moribus. Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -; Claudii libidini, qui tum erat summo ne imperio, dederetur. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur.\@par} +\create@par{Ut non sine causa ex iis memoriae ducta sit disciplina. Primum in nostrane potestate est, quid meminerimus? Naturales divitias dixit parabiles esse, quod parvo esset natura contenta. Sin te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas? Quonam, inquit, modo? Quam si explicavisset, non tam haesitaret.\@par} +\create@par{Sed tamen intellego quid velit. Id enim natura desiderat. Erit enim mecum, si tecum erit. At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit; Quacumque enim ingredimur, in aliqua historia vestigium ponimus. Illud dico, ea, quae dicat, praeclare inter se cohaerere. Quod autem principium officii quaerunt, melius quam Pyrrho;\@par} +\create@par{Quo modo autem philosophus loquitur? Haec igitur Epicuri non probo, inquam. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem vellentne de ea re quaeri. Mihi enim satis est, ipsis non satis. Hic ambiguo ludimur. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur. At hoc in eo M. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus;\@par} +\create@par{Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris? Satis est ad hoc responsum. Sed hoc summum bonum, quod tertia significatione intellegitur, eaque vita, quae ex summo bono degitur, quia coniuncta ei virtus est. Color egregius, integra valitudo, summa gratia, vita denique conferta voluptatum omnium varietate.\@par} +\create@par{Non laboro, inquit, de nomine. Quid de Platone aut de Democrito loquar? Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est? Primum Theophrasti, Strato, physicum se voluit; Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret. At iam decimum annum in spelunca iacet. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt.\@par} +\create@par{Aliud igitur esse censet gaudere, aliud non dolere. Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis; Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Oratio me istius philosophi non offendit; Hoc ne statuam quidem dicturam pater aiebat, si loqui posset. Habent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem.\@par} +\create@par{At ille non pertimuit saneque fidenter: Istis quidem ipsis verbis, inquit; Vide igitur ne non debeas verbis nostris uti, sententiis tuis. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit? Hoc enim identidem dicitis, non intellegere nos quam dicatis voluptatem. Negare non possum. Ita credo. Sed in rebus apertissimis nimium longi sumus.\@par} +\create@par{Sic enim censent, oportunitatis esse beate vivere. Duarum enim vitarum nobis erunt instituta capienda. Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur. Non enim, si omnia non sequebatur, idcirco non erat ortus illinc. Quoniam, si dis placet, ab Epicuro loqui discimus. Huius ego nunc auctoritatem sequens idem faciam.\@par} +\create@par{Sint modo partes vitae beatae. Non est ista, inquam, Piso, magna dissensio. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit? Quid vero? Nec vero sum nescius esse utilitatem in historia, non modo voluptatem. Primum quid tu dicis breve? Nam Pyrrho, Aristo, Erillus iam diu abiecti. Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret.\@par} +\create@par{Sed hoc sane concedamus. Ut optime, secundum naturam affectum esse possit. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Restatis igitur vos; Explanetur igitur. Vide, quantum, inquam, fallare, Torquate. Igitur ne dolorem quidem. Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem;\@par} +\create@par{At quicum ioca seria, ut dicitur, quicum arcana, quicum occulta omnia? Quamquam tu hanc copiosiorem etiam soles dicere. Atque haec coniunctio confusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Quodsi vultum tibi, si incessum fingeres, quo gravior viderere, non esses tui similis; Idemne potest esse dies saepius, qui semel fuit?\@par} +\create@par{Id Sextilius factum negabat. Ratio quidem vestra sic cogit. Si longus, levis. Sed quid sentiat, non videtis. Amicitiam autem adhibendam esse censent, quia sit ex eo genere, quae prosunt. Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Qui autem de summo bono dissentit de tota philosophiae ratione dissentit.\@par} +\create@par{Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Tuo vero id quidem, inquam, arbitratu. Tollitur beneficium, tollitur gratia, quae sunt vincla concordiae. Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Qua tu etiam inprudens utebare non numquam.\@par} +\create@par{Deinde disputat, quod cuiusque generis animantium statui deceat extremum. Tum mihi Piso: Quid ergo? Nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Haec igitur Epicuri non probo, inquam. Propter nos enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus. Que Manilium, ab iisque M.\@par} +\create@par{Inde igitur, inquit, ordiendum est. Tibi hoc incredibile, quod beatissimum.\@par} +\create@par{Quid ergo hoc loco intellegit honestum? Recte, inquit, intellegis. Itaque fecimus.\@par} +\create@par{Ita prorsus, inquam; Quibusnam praeteritis? Quare attende, quaeso.\@par} +\create@par{Quae similitudo in genere etiam humano apparet. At certe gravius.\@par} +\create@par{Quae ista amicitia est? Quonam, inquit, modo? Si quae forte-possumus.\@par} +\create@par{Sit enim idem caecus, debilis. Idemne potest esse dies saepius, qui semel fuit?\@par} +\create@par{Quare attende, quaeso. Efficiens dici potest. Hic ambiguo ludimur.\@par} +\create@par{Tum mihi Piso: Quid ergo? Id enim natura desiderat. Sumenda potius quam expetenda.\@par} +\create@par{Omnis enim est natura diligens sui. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam.\@par} +\create@par{Quae ista amicitia est? Poterat autem inpune; Quis istud possit, inquit, negare?\@par} +\create@par{Primum divisit ineleganter; Si quae forte-possumus. Sullae consulatum?\@par} +\create@par{Si quicquam extra virtutem habeatur in bonis. Egone quaeris, inquit, quid sentiam?\@par} +\create@par{Quid est igitur, inquit, quod requiras? Summae mihi videtur inscitiae.\@par} +\create@par{Quid, quod res alia tota est? Sed haec in pueris; Quibusnam praeteritis?\@par} +\create@par{Quae duo sunt, unum facit. Minime vero, inquit ille, consentit.\@par} +\create@par{Nam quid possumus facere melius? Si longus, levis. Illi enim inter se dissentiunt.\@par} +\create@par{Sint ista Graecorum; Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior;\@par} +\create@par{Quod vestri non item. Quid enim? Istic sum, inquit. Primum quid tu dicis breve?\@par} +\create@par{Recte dicis; Sed quid sentiat, non videtis. Eam stabilem appellas.\@par} +\create@par{Mihi, inquam, qui te id ipsum rogavi? At hoc in eo M. Nos commodius agimus.\@par} +\create@par{Paria sunt igitur. Sedulo, inquam, faciam. Sint ista Graecorum;\@par} +\create@par{Quis est tam dissimile homini. Satis est ad hoc responsum. Stoicos roga.\@par} +\create@par{Minime vero, inquit ille, consentit. Quae cum dixisset, finem ille.\@par} +\create@par{Hic ambiguo ludimur. Ut pulsi recurrant? Certe non potest. Audeo dicere, inquit.\@par} +\create@par{Et quod est munus, quod opus sapientiae? Hoc est non dividere, sed frangere.\@par} +\create@par{Venit ad extremum; Quae cum dixisset, finem ille. Sit enim idem caecus, debilis.\@par} +\create@par{Sed ego in hoc resisto; Equidem e Cn. Tuo vero id quidem, inquam, arbitratu.\@par} +\create@par{At iam decimum annum in spelunca iacet. Itaque contra est, ac dicitis;\@par} +\create@par{Sed nimis multa. Sed nunc, quod agimus; Praeteritis, inquit, gaudeo.\@par} +\create@par{Obsecro, inquit, Torquate, haec dicit Epicurus? At hoc in eo M.\@par} +\create@par{Sedulo, inquam, faciam. Quo igitur, inquit, modo? Graccho, eius fere, aequalí?\@par} +\create@par{Quae quidem vel cum periculo est quaerenda vobis; Sed ad rem redeamus;\@par} +\create@par{Minime vero, inquit ille, consentit. Suo genere perveniant ad extremum;\@par} +\create@par{Quid sequatur, quid repugnet, vident. Honesta oratio, Socratica, Platonis etiam.\@par} +\create@par{Nescio quo modo praetervolavit oratio. Videsne quam sit magna dissensio?\@par} +\create@par{Sed quot homines, tot sententiae; Deinde dolorem quem maximum?\@par} +\create@par{Si quidem, inquit, tollerem, sed relinquo. Suo genere perveniant ad extremum;\@par} +\create@par{Verum hoc idem saepe faciamus. Cur deinde Metrodori liberos commendas?\@par} +\create@par{Sed nimis multa. Certe non potest. Non semper, inquam; Haeret in salebra.\@par} +\create@par{Si longus, levis dictata sunt. Istic sum, inquit. Efficiens dici potest.\@par} +\create@par{Cur id non ita fit? Quis negat? Numquam facies. Quid nunc honeste dicit?\@par} +\create@par{Confecta res esset. Nos commodius agimus. Minime vero, inquit ille, consentit.\@par} +\create@par{Facete M. Tenent mordicus. Quae cum essent dicta, discessimus. Si longus, levis;\@par} +\create@par{Nonne igitur tibi videntur, inquit, mala? Equidem, sed audistine modo de Carneade?\@par} +\create@par{Quo igitur, inquit, modo? Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis.\@par} +\create@par{Nihil ad rem! Ne sit sane; Res enim concurrent contrariae. Nihil enim hoc differt.\@par} +\create@par{Cave putes quicquam esse verius. Quis est tam dissimile homini.\@par} +\create@par{Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Non igitur bene. Sed nimis multa.\@par} +\create@par{Nos cum te, M. Cur id non ita fit? Dat enim intervalla et relaxat.\@par} +\create@par{Egone quaeris, inquit, quid sentiam? At certe gravius. Quae sequuntur igitur?\@par} +\create@par{Sin aliud quid voles, postea. Qualem igitur hominem natura inchoavit?\@par} +\create@par{At enim hic etiam dolore. Non igitur bene. An eiusdem modi? Quid iudicant sensus?\@par} +\create@par{Sed ad rem redeamus; Si longus, levis. Nihil enim hoc differt.\@par} +\create@par{Sint ista Graecorum; Primum quid tu dicis breve? Sed nimis multa. A mene tu?\@par} +\create@par{Sed hoc sane concedamus. Quare attende, quaeso. Praeteritis, inquit, gaudeo.\@par} +\create@par{Illi enim inter se dissentiunt. Quod quidem nobis non saepe contingit.\@par} +\create@par{Non laboro, inquit, de nomine. Ita prorsus, inquam; Quare attende, quaeso.\@par} +\create@par{Sed fac ista esse non inportuna; Non potes, nisi retexueris illa.\@par} +\create@par{Est, ut dicis, inquit; Vestri haec verecundius, illi fortasse constantius.\@par} +\create@par{Itaque fecimus. Quid ergo? Sullae consulatum? Quae cum dixisset, finem ille.\@par} +\create@par{Tum Torquatus: Prorsus, inquit, assentior; Bonum incolumis acies: misera caecitas.\@par} +\create@par{Videsne quam sit magna dissensio? Tamen a proposito, inquam, aberramus.\@par} +\create@par{Praeclare hoc quidem. Memini vero, inquam; Torquatus, is qui consul cum Cn.\@par} +\create@par{Urgent tamen et nihil remittunt. Prave, nequiter, turpiter cenabat;\@par} +\create@par{Itaque contra est, ac dicitis; Rationis enim perfectio est virtus;\@par} +\create@par{Cur iustitia laudatur? Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur;\@par} +\create@par{Negat esse eam, inquit, propter se expetendam. Quid est enim aliud esse versutum?\@par} +\create@par{Tenent mordicus. Sed ad rem redeamus; Beatum, inquit. Nos commodius agimus.\@par} +\create@par{Itaque fecimus. Memini vero, inquam; Faceres tu quidem, Torquate, haec omnia;\@par} +\create@par{Hoc est non dividere, sed frangere. Recte, inquit, intellegis. Quid vero?\@par} +\create@par{Illa tamen simplicia, vestra versuta. Nihil opus est exemplis hoc facere longius.\@par} +\create@par{Verum hoc idem saepe faciamus. Beatum, inquit. Memini vero, inquam;\@par} +\create@par{Qui est in parvis malis. Minime vero, inquit ille, consentit. Erat enim Polemonis.\@par} +\create@par{Idem adhuc; Quis istum dolorem timet? Cur haec eadem Democritus?\@par} +\create@par{Iam enim adesse poterit. Quid Zeno? Nam de isto magna dissensio est.\@par} +\create@par{Nunc vides, quid faciat. Illa tamen simplicia, vestra versuta.\@par} +\create@par{Numquam facies. Itaque fecimus. Paria sunt igitur. Haeret in salebra.\@par} +\create@par{Itaque contra est, ac dicitis; At certe gravius. Confecta res esset.\@par} +\create@par{Pollicetur certe. Tubulo putas dicere? Omnia peccata paria dicitis.\@par} +\create@par{Sit enim idem caecus, debilis. Sed videbimus. Conferam avum tuum Drusum cum C.\@par} +\create@par{Ita nemo beato beatior. Hic ambiguo ludimur. Id Sextilius factum negabat.\@par} +\create@par{Sed ad rem redeamus; Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris;\@par} +\create@par{Quis istud, quaeso, nesciebat? At certe gravius. Quis hoc dicit?\@par} +\create@par{Tibi hoc incredibile, quod beatissimum. Tuo vero id quidem, inquam, arbitratu.\@par} +\create@par{Certe non potest. Zenonis est, inquam, hoc Stoici. Confecta res esset.\@par} +\create@par{Quare attende, quaeso. Nos commodius agimus. Reguli reiciendam;\@par} +\create@par{Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Deinde dolorem quem maximum?\@par} +\create@par{Immo videri fortasse. Ut pulsi recurrant? Aliter autem vobis placet. Magna laus.\@par} +\create@par{Praeclare hoc quidem. Venit ad extremum; Quis est tam dissimile homini.\@par} +\create@par{Minime vero, inquit ille, consentit. Sed ad rem redeamus; Magna laus.\@par} +\create@par{Tu quidem reddes; Numquam facies. Occultum facinus esse potuerit, gaudebit;\@par} +\create@par{Invidiosum nomen est, infame, suspectum. Velut ego nunc moveor.\@par} +\create@par{Age sane, inquam. Iam enim adesse poterit. Quis istum dolorem timet?\@par} +\create@par{Graccho, eius fere, aequalí? Ut optime, secundum naturam affectum esse possit.\@par} +\create@par{Duo enim genera quae erant, fecit tria. Eaedem res maneant alio modo.\@par} +\create@par{Cur id non ita fit? Equidem e Cn. Tubulo putas dicere? Praeclare hoc quidem.\@par} +\create@par{Quae quidem vel cum periculo est quaerenda vobis; Quid, quod res alia tota est?\@par} +\create@par{Simus igitur contenti his. Nam ante Aristippus, et ille melius.\@par} +\create@par{Tria genera bonorum; Quare attende, quaeso. Quid adiuvas? Quis negat?\@par} +\create@par{Tria genera bonorum; Proclivi currit oratio. Sed nimis multa. Quid de Pythagora?\@par} +{\newlinechar`|\message{|P-lipsum: created +\number\c@parnumber\space paragraphs.|}} +\newhelp\optparams@error{% +Valid optional parameters are 's', 'short', 'm', 'medium', 'l', 'long'.} +\newhelp\paramexcess@error{% +The best possible value is \the\c@parnumber.} +\newif\iflong +\newif\ifmedium +\newif\ifshort +\def\lipsum{\futurelet\firstt@k\@lipsum} +\def\@lipsum{% +\if[\firstt@k\let\next\opt@par +\else\mediumtrue +\let\next\no@opt@par\fi +\next} +\def\opt@par[#1]#2{\def\param@ne{#1}% +\def\@l@{l}\def\@long@{long}% +\def\@m@{m}\def\@medium@{medium}% +\def\@s@{s}\def\@short@{short}% +\ifx\param@ne\@l@\shortfalse\mediumfalse\longtrue +\else +\ifx\param@ne\@long@\shortfalse\mediumfalse\longtrue +\else +\ifx\param@ne\@m@\shortfalse\mediumtrue\longfalse +\else +\ifx\param@ne\@medium@\shortfalse\mediumtrue\longfalse +\else +\ifx\param@ne\@s@\shorttrue\mediumfalse\longfalse +\else +\ifx\param@ne\@short@\shorttrue\mediumfalse\longfalse +\else +\errhelp\optparams@error +{\newlinechar`|\errmessage{|P-lipsum: !! ERROR !! +Wrong optional parameter.}} +\fi\fi\fi\fi\fi\fi +\no@opt@par{#2}} +\newif\ifhyphen +\def\no@opt@par#1{\scan#1-;\end +\ifhyphen\noopt@parA#1\end\else\noopt@parB#1\end\fi} +\def\scan#1-#2\end{\ifx;#2\hyphenfalse\else\hyphentrue\fi} +\countdef\c@plipsumAone=253 +\countdef\c@plipsumAtwo=251 +\def\noopt@parA#1-#2\end{{% \global\c@plipsumAone=#1\relax \global\c@plipsumAtwo=#2\relax \ifnum\c@plipsumAone>\c@parnumber -\@message{\warnmsg{first}{\the\c@plipsumAone}}% -\immediatestop\fi +\warnmsg{first}\fi \ifnum\c@plipsumAtwo>\c@parnumber -\@message{\warnmsg{second}{\the\c@plipsumAtwo}}% -\immediatestop\fi +\warnmsg{second}\fi +\ifmedium +\advance\c@plipsumAone by100\relax +\advance\c@plipsumAtwo by100\relax +\else\ifshort +\advance\c@plipsumAone by200\relax +\advance\c@plipsumAtwo by200\relax\fi\fi \ifnum\c@plipsumAone>\c@plipsumAtwo \count@=\c@plipsumAone \c@plipsumAone=\c@plipsumAtwo \c@plipsumAtwo=\count@\fi \types@t}} +\def\noopt@parB#1\end{% +\ifnum#1>\c@parnumber +\warnmsg{}\fi +\count253=#1\relax +\ifmedium\advance\count253 by100\relax\else +\ifshort\advance\count253 by200\relax\fi\fi +\csname plips@\romannumeral\count253\endcsname} \def\types@t{\let\next\relax \ifnum\c@plipsumAone>\c@plipsumAtwo\else \csname plips@\romannumeral\the\c@plipsumAone\endcsname \advance\c@plipsumAone by1\relax \let\next\types@t\fi \next} -\def\lipsumB #1 {% -\ifnum#1>\c@parnumber -\@message{\warnmsg{}{#1}}% -\immediatestop\fi -\csname plips@\romannumeral#1\endcsname} -\catcode`@=\OldAtCatCode +\catcode`@=\beforeplipsumatcatcode \endinput -%% end of file -@\bye +%% end of file `plipsum.tex' -- cgit v1.2.3