summaryrefslogtreecommitdiff
path: root/info/tex-virtual-academy-pl/poczatki/mex.html
blob: af2d3176407148405f53fe9714860f7b5f8b0e2c (plain)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
<HTML>
<HEAD>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>MeX, pdfMeX</TITLE>
</HEAD>

<BODY>

<!-- May 2008. Staszek Wawrykiewicz (StaW at gust.org.pl).
TeX Live 2008 revision. Public domain. -->

<center>
<h2>MeX i pdfMeX</h2>
</center>
MeX jest adaptacj± formatu Plain TeX do sk³adu w&nbsp;jêzyku polskim
z&nbsp;uwzglêdnieniem polskich zwyczajów drukarskich.<br>
Autorzy: Bogus³aw Jackowski i&nbsp;Marek Ryæko.<br>
Dokumentacja poni¿sza omawia pokrótce tworzenie formatu <code>mex.fmt</code>
(lub <code>pdfmex.fmt</code>, dla wersji TeX-a tworz±cej 
od razu pliki PDF)
i&nbsp;jego u¿ycie w&nbsp;instalacji zgodnej z&nbsp;<code>Web2c</code> 
(dystrybucja TeX Live) a&nbsp;tak¿e MiKTeX.
Szczegó³owe informacje nt. pakietu MeX zawarto w&nbsp;pliku
<code>mexinfo.pol</code>.

<p>
W dystrybucji do³±czono ponadto prosty plik przyk³adowy 
<code>doc/polish/mex/base/tstmex.tex</code>, s³u¿±cy do przetestowania
poprawnego dzia³ania formatu MeX. Pocz±tkuj±cym u¿ytkownikom zaleca siê 
zapoznanie z&nbsp;zawarto¶ci± tego pliku.
Plik ten dostêpny jest tak¿e na serwerze 
<a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/contrib/zaczynam/">GUST</a>.

<hr>

<h3>I. Przygotowanie formatu MeX/pdfMeX (polskiej implementacji formatu Plain)</h3>

Format w systemie TeX to wstêpnie prekompilowany (aby przyspieszyæ jego
analizê przez program <code>tex/pdftex</code>) zestaw makrodefinicji oraz regu³
przenoszenia wyrazów dla wybranego zestawu jêzyków. Plik formatu z regu³y
posiada rozszerzenie <code>.fmt</code>.<p>

Przygotowanie formatu MeX (lub pdfMeX do tworzenia
plików PDF) polega w&nbsp;skrócie na uruchomieniu: 
<pre>
<em>tex-engine</em> --ini mex.ini
</pre>

gdzie <em>tex-engine</em> oznacza program <code>tex</code> lub 
<code>pdftex</code>. Obecnie, od Web2c wer. 7.5.5, u¿ywamy jednego programu: 
<code>pdftex</code>, za¶ ,,sposób'' generowania formatu (dla tworzenia 
plików DVI lub PDF) zale¿ny jest od zawarto¶ci pliku <code>.ini</code>.
Zatem format do tworzenia plików PDF generujemy obecnie poleceniem: 
<code>pdftex --ini pdfmex.ini</code>. 
Podczas przetwarzania wczytywane s± pliki makr formatu MeX, a&nbsp;tak¿e
<code>plain.tex</code> oraz wzorce przenoszenia wyrazów dla jêzyka polskiego
i&nbsp;angloamerykañskiego.

<p>
Poniewa¿ wygenerowany plik powinien znale¼æ siê w&nbsp;odpowiednim
miejscu struktury katalogów, a&nbsp;tak¿e powinien zostaæ ,,zarejestrowany''
w&nbsp;instalacji, wspó³czesne dystrybucje u³atwiaj± proces generowania. 

<ul>
<li>W&nbsp;dystrybucji 
opartej na Web2c (TeX Live) formaty generowane s± przy pomocy
programu <code>fmtutil</code> (<code>fmtutil --help</code> wy¶wietla dostêpne
opcje) za¶ deklaracje formatów znajduj± siê w&nbsp;pliku 
<code>texmf/web2c/fmtutil.cnf</code> (gdy posiadamy drzewo katalogów
zawieraj±ce lokalne pliki konfiguracyjne instalacji systemu TeX, program
<code>fmtutil</code> korzysta z&nbsp;lokalnej kopii <code>fmtutil.cnf</code>;
dok³adne po³o¿enie pliku wy¶wietli uruchomienie polecenia:
<code>kpsewhich fmtutil.cnf</code>).<br> 
Tyle teorii co dzieje siê za kulisami. Obecnie w dystrybucji TeX Live 
ca³y proces generowania formatów zosta³ zautomatyzowany: po instalacji pakietu
do obs³ugi danego jêzyka aktualizowane s± omówione wy¿ej pliki konfiguracyjne,
po czym generowne s± pliki formatów dla wszystkich dostêpnych odmian-silników 
TeX-a.<br>
W&nbsp;systemach Windows
nale¿y samodzielnie zmodyfikowaæ plik <code>fmtutil.cnf</code>, po czym
uruchomiæ polecenie <code>fmtutil --byfmt=mex</code>
(lub <code>fmtutil --byfmt=pdfmex</code>).

<li> 
W MiKTeX (od wersji 2.0)
nale¿y uruchomiæ w&nbsp;menu <code>MiKTeX Options</code> podmenu
<code>TeX Formats</code>, zaznaczyæ format
<code>MeX</code> (<code>pdfMeX</code>) i&nbsp;utworzyæ (przyciskiem
<code>Build</code>) potrzebny plik formatu.
</ul>

<p>
W&nbsp;obu omawianych przypadkach tworzony jest plik formatu
<code>mex.fmt</code> (lub <code>pdfmex.fmt</code>), który jest
umieszczany w&nbsp;katalogu w³a¶ciwym dla tego rodzaju
plików, oraz tworzony jest program <code>mex</code> lub <code>pdfmex</code>
(uruchamia on program <code>pdftex</code>
z&nbsp;formatem <code>mex</code> b±d¼ 
z&nbsp;formatem <code>pdfmex</code>).</p>

<hr>

<h3>II. U¿ycie</h3>

Aktualne implementacje, oparte na Web2c, a&nbsp;tak¿e MiKTeX pozwalaj±
na prawid³owe przekodowanie znaków diakrytycznych w&nbsp;pliku TeX-owym
na wewnêtrzn± reprezentacjê, stosowan± przez programy. 
W&nbsp;Polsce, niestety, 
stosowane s± ró¿ne ,,standardy'' kodowania diakrytyków w&nbsp;tworzonych przez
u¿ytkownika plikach, zale¿nie od systemu operacyjnego. Dla potrzeb systemu 
TeX u¿ywamy zewnêtrznych, tekstowych plików TCX, pozwalaj±cych ,,obs³u¿yæ'' 
ró¿ne spotykane ,,standardy''. Dziêki temu przekodowanie dzia³a te¿ 
w&nbsp;drug± stronê, kiedy TeX wy¶wietla komunikaty i&nbsp;zapisuje pliki 
<code>.log</code>, a&nbsp;tak¿e pliki ze spisem tre¶ci, skorowidzem itp.<p>

Uruchomienie polecenia:<br>
<code>mex --translate-file=TCXFILE myfile.tex</code><br>
oznacza uruchomienia TeX-a z&nbsp;formatem <code>mex.fmt</code> 
i&nbsp;z&nbsp;odpowiedni± tablic± przekodowañ (ich lista znajduje siê 
poni¿ej). Polecenie <code>mex</code> tworzone jest zwykle jako dowi±zanie
do programu (obecnie) <code>pdftex</code> w&nbsp;katalogu zawieraj±cym binaria.<p>

Przekodowanie (plik TCX) mo¿e byæ deklarowane bezpo¶rednio w&nbsp;pliku
TeX-owym. 
<!-- Pocz±wszy od wersji Web2c&nbsp;7.4, wymaga to podania 
w&nbsp;wierszu poleceñ opcji <code>--parse</code> lub w³±czenia jej na 
sta³e, co wymaga zmiany w&nbsp;g³ównym pliku
konfiguracyjnym <code>texmf.cnf</code>:<br>
<code>parse_first_line = t</code><br>
(t -- od `true', zamiast domy¶lnego przypisania f -- od `false'). -->
Przyk³adowo, je¶li <b>pierwszy</b> wiersz pliku zawiera
 komentarz strukturalny postaci<br>
     <code>%&mex --translate-file=il2-pl</code><br>
 to plik mo¿e byæ przetworzony za pomoc± polecenia <code>pdftex plik.tex</code>;
 zostanie wtedy wczytany format <code>mex.fmt</code> oraz tablica
 <code>il2-pl.tcx</code>
 przekodowania z&nbsp;uk³adu iso8859-2 do uk³adu fontów PL (wewnêtrznego
 dla programu TeX).<p>

 W&nbsp;dystrybucjach dostarczono szereg plikow TCX. Mo¿na je znale¼æ
 w&nbsp;katalogu <code>texmf/web2c/</code>:
 
<p>
<table border>
<tr>
 <td>  amiga-pl.tcx </td> <td> AmigaPL do PL </td>
</tr>
<tr>
   <td>il2-pl.tcx</td>    <td> iso8859-2 (latin2) do PL </td>
</tr>
<tr>
   <td>cp1250pl.tcx</td> <td> Windows cp1250 do PL </td>
</tr>
<tr>
   <td>cp852-pl.tcx</td>  <td> IBM cp852 do PL </td>
</tr>
<tr>
   <td>macce-pl.tcx</td>  <td> Apple MacCE do PL  </td>
</tr>
<tr>
   <td>maz-pl.tcx</td>    <td> Mazovia do PL  </td>
</tr>
</table>

<hr>

<h3> III. Polskie fonty PostScriptowe</h3>

Aktualne dystrybucje zawieraj± fonty w&nbsp;wersji 
Type&nbsp;1 (postscriptowe) serii PL
(spolonizowane standardowe dla TeX-a fonty CM), a&nbsp;tak¿e znacznie 
rozszerzone i&nbsp;obecnie zalecane fonty Latin Modern.
 Mo¿na je tak¿e znale¼æ w&nbsp;najbli¿szym wê¼le CTAN lub jego kopii,
 np.:<br>
 <a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/CTAN/language/polish/plpsfont/">
ftp://ftp.gust.org.pl/pub/CTAN/language/polish/plpsfont/</a>.<br>
 <a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/CTAN/fonts/lm/">
ftp://ftp.gust.org.pl/pub/CTAN/fonts/lm/</a>.<p>

Przedstawimy tu przyk³ad dotycz±cy instalacji fontów PL.
 Pliki <code>.pfb</code> powinny znale¼æ siê w&nbsp;podkatalogu
 <code>texmf/fonts/type1/public/pl/</code> naszej instalacji, pliki 
 map fontowych (<code>.map</code>) w&nbsp;katalogu
 <code>texmf/fonts/map/dvips/pl/</code> za¶ wektory kodowañ 
(<code>.enc</code>) -- w&nbsp;katalogu <code>texmf/fonts/enc/dvips/pl/</code>
<p>
W dystrybucjach opartych na Web2c zautomatyzowano, poprzez u¿ycie programu
<code>updmap</code>, proces tworzenia map fontowych dla programów
<code>dvips</code>, <code>pdftex</code> 
i&nbsp;<code>dvipdfmx</code>. Poni¿ej omówiono wiêc tylko, czego ten proces
dotyczy.
<p>
 Sterownik <code>dvips</code> (zamieniaj±cy wynik pracy TeX-a, plik DVI,
 do formatu PostScript) wymaga aby deklaracje map fontowych 
 (dla fontów PL konkretnie zawarto¶æ <code>texmf/fonts/map/dvips/pl/pl.map</code>) 
 by³y do³±czone do pliku <code>texmf/fonts/map/dvips/updmap/psfonts.map</code>.
 Mapy fontowe mo¿na alternatywnie do³±czyæ w&nbsp;pliku 
 <code>texmf/dvips/config/config.ps</code> (lub jego lokalnej kopii),
 dopisuj±c wiersz:<br>
 <code>p +pl.map</code><br>
 po deklaracji g³ównej mapy fontowej: <code>p psfonts.map</code>. <p>

 Aby fonty Type&nbsp;1 by³y u¿yte przez program <code>pdfTeX</code>, 
 nale¿y sprawdziæ jakie mapy fontowe s± deklarowane w&nbsp;pliku 
 <code>texmf/fonts/map/pdftex/updmap/pdftex.map</code> -- powinien on tak¿e
 zawieraæ deklaracje map fontowych dla fontów PL.<p>

W&nbsp;dystrybucjach wszystkie aktualnie dostêpne polskie fonty
Type1 s± gotowe do u¿ycia zarówno przez program <code>dvips</code>,
<code>pdftex</code>, jak i&nbsp;<code>dvipdfmx</code> .<p>

Bardziej szczegó³owe omówienie instalacji fontów Type1 zawarte
jest w&nbsp;artykule <a href="../fonty/fonts_inst.html">Instalowanie
fontów Type1/True Type</a>. <p>

<hr>

<i>Staszek Wawrykiewicz</i> (StaW at gust dot org dot pl), 30.05.2008.

</BODY>
</HTML>